11

Workshop omgaan met Workshop omgaan met dilemma’sdilemma’s

21 november 200821 november 2008Landelijke Gebruikersdag DiDiclassLandelijke Gebruikersdag DiDiclass

Maria NoordmanMaria Noordman

22

ProgrammaProgramma• Dilemma’s en problemenDilemma’s en problemen• Dilemma’s onderzoekenDilemma’s onderzoeken• Methodiek uitlegMethodiek uitleg• Methode uitproberenMethode uitproberen• AfsluitingAfsluiting

33

Vraagstuk IVraagstuk IJe coacht een aankomend docent die stage Je coacht een aankomend docent die stage

loopt bij jou. De docent weet volgens jou loopt bij jou. De docent weet volgens jou niet goed om te gaan met de vele slimme niet goed om te gaan met de vele slimme vragen die de leerlingen stellen.vragen die de leerlingen stellen.

WAT DOE JE?WAT DOE JE?Blijf je afwachten tot het echt misgaat? OFBlijf je afwachten tot het echt misgaat? OFRed je wat er te redden valt en grijp je in?Red je wat er te redden valt en grijp je in?

44

Vraagstuk IIVraagstuk IIJe bent een ervaren docent en hebt al heel Je bent een ervaren docent en hebt al heel

wat gezien in de onderwijswereld. Je merkt wat gezien in de onderwijswereld. Je merkt dat collega-docenten en coaches wat dat collega-docenten en coaches wat afwijzend reageren als jij ze suggesties afwijzend reageren als jij ze suggesties geeft voor hun dilemma’s. geeft voor hun dilemma’s.

WAT DOE JE?WAT DOE JE?Houd je je voortaan op de vlakte OFHoud je je voortaan op de vlakte OFSpreek je je collega’s hierop aan? Spreek je je collega’s hierop aan?

55

Probleem in beeldProbleem in beeld

OF-OF

Oplossing L Oplossing Rvraagstuk

66

Kenmerken van dilemma’sKenmerken van dilemma’s• Onder een dilemma zit altijd een polariteit: twee Onder een dilemma zit altijd een polariteit: twee

benaderingswijzen die voor jou allebei waar/belangrijk benaderingswijzen die voor jou allebei waar/belangrijk zijnzijn

• Dilemma’s blijven terugkeren als uitsluitend voor één Dilemma’s blijven terugkeren als uitsluitend voor één benaderingswijze wordt gekozen, omdat dan de andere benaderingswijze wordt gekozen, omdat dan de andere benaderingswijze zich (tekortgedaan) gaat opdringenbenaderingswijze zich (tekortgedaan) gaat opdringen

• Kunnen alleen ‘gehanteerd’ worden en niet worden Kunnen alleen ‘gehanteerd’ worden en niet worden

opgelost als een probleemopgelost als een probleem

vb. Zorg ik voor mezelf OF voor de ander?vb. Zorg ik voor mezelf OF voor de ander? Echte vraag: HOEEchte vraag: HOE zorg ik voor mezelf EN voor de zorg ik voor mezelf EN voor de

ander?ander?

77

Dilemma in beeldDilemma in beeld

EN-EN

Benaderingswijze Lvraagstuk

Benaderingswijze R

88

Wat zijn dilemma’s?Wat zijn dilemma’s?Een dilemma bestaat uit twee verschillende Een dilemma bestaat uit twee verschillende

benaderingswijzen (óf-óf)benaderingswijzen (óf-óf)• die zich beide aandienen bij één bepaald die zich beide aandienen bij één bepaald

thema, doel of vraagstuk,thema, doel of vraagstuk,• die die tegelijkertijdtegelijkertijd van groot belang zijn of van groot belang zijn of

waar zijn (én-én)waar zijn (én-én)• maar die elkaar wederzijds lijken uit te maar die elkaar wederzijds lijken uit te

sluitensluiten• en daardoor spanningen oproepenen daardoor spanningen oproepen

99

Dilemma’s in privé-levenDilemma’s in privé-leven• relatie aangaan of alleenstaand blijvenrelatie aangaan of alleenstaand blijven• scheiden of bij elkaar blijvenscheiden of bij elkaar blijven• kinderen willen of nietkinderen willen of niet• carrière of gezincarrière of gezin• stad of plattelandstad of platteland• consumeren of sparenconsumeren of sparen• studie of werkenstudie of werken

1010

Dilemma’s in het werkDilemma’s in het werk• teamdoelen of eigen doelenteamdoelen of eigen doelen• specialist of managerspecialist of manager• resultaatgericht of kwaliteitsgerichtresultaatgericht of kwaliteitsgericht• ontwikkelen of presterenontwikkelen of presteren• delegeren of zelf doendelegeren of zelf doen• loondienst of zelfstandigloondienst of zelfstandig• met pensioen of doorwerkenmet pensioen of doorwerken• flexibiliteit of zekerheidflexibiliteit of zekerheid

1111

Dilemma’s bij bedrijvenDilemma’s bij bedrijven• uitbreiden of inkrimpenuitbreiden of inkrimpen• werken met vaste of tijdelijke krachtenwerken met vaste of tijdelijke krachten• investeren of kosten reducereninvesteren of kosten reduceren• zelfsturing of controlezelfsturing of controle• ontwikkelen of consoliderenontwikkelen of consolideren• klantgericht of productgerichtklantgericht of productgericht• concurreren of samenwerkenconcurreren of samenwerken• flexibiliteit of procedures volgenflexibiliteit of procedures volgen

1212

Voorbeeld van een dilemmaVoorbeeld van een dilemmaR productiefL productief

XR extreemXL extreem

perfectionisme gemakzucht

• kwaliteit leveren

• leren

• voldoening

• tevreden klanten

• alles perfect willen

• kost geld en energie

• hoge verwachtingen scheppen

• spanning/moe

• genieten

• zie wel wat er gebeurt

• tijd voor leuke dingen

• nieuwe ideeën

• dingen komen niet af

• ontevreden klanten

• verveling

• minder creatief

• spanning/ontevreden

1313

Gependel bij Gependel bij probleemaanpakprobleemaanpak

R productief L productief

XR extreem

XL extreem

1414

Spanning door botsende Spanning door botsende waardenwaarden

OF-OF

vraagstuk

Waarden RWaarden LWaarden L

Benaderingswijze RBenaderingswijze L

EN-EN

1515

WaardenWaarden• L: WaarderingL: Waardering• XL: ZekerheidXL: Zekerheid

• R: GenietenR: Genieten• XR: Loslaten/ontspanningXR: Loslaten/ontspanning

1616

UitdagingUitdaging• Maak het verschil tussen de polen niet tot Maak het verschil tussen de polen niet tot

een tegenstelling= polariseren (verharden)een tegenstelling= polariseren (verharden)

• Zoek naar de dialoog tussen de polen: Zoek naar de dialoog tussen de polen: spanning onder ogen zien en/of opzoekenspanning onder ogen zien en/of opzoeken

• Als je in een extreme pool terechtkomt is Als je in een extreme pool terechtkomt is het de uitdaging balans te vinden tussen de het de uitdaging balans te vinden tussen de 2 productieve polen2 productieve polen

1717

OpdrachtOpdracht1.1. Kies een dilemma dat je handelen als Kies een dilemma dat je handelen als

coach/begeleider beïnvloedtcoach/begeleider beïnvloedt2.2. Beschrijf de twee polen die hierin een rol spelenBeschrijf de twee polen die hierin een rol spelen3.3. Breng de polariteit onder in de 4 kwadrantenBreng de polariteit onder in de 4 kwadranten4.4. In welk kwadrant bevind je je als je spanning In welk kwadrant bevind je je als je spanning

ervaart?ervaart?5.5. Wat zijn de onderliggende waarden bij elk kwadrant?Wat zijn de onderliggende waarden bij elk kwadrant?6.6. Wat is een goede manier om je dilemma te Wat is een goede manier om je dilemma te

managen?managen?7.7. Op welke signalen moet jij letten om niet aan de Op welke signalen moet jij letten om niet aan de

onderkant van je polariteit te belanden?onderkant van je polariteit te belanden?

1818

Voor wie nog meer wilVoor wie nog meer wil• Rob Hogewoning en Maria Rob Hogewoning en Maria

Noordman, Omgaan met dilemma’s, Noordman, Omgaan met dilemma’s, Nelissen, 2006Nelissen, 2006

• Mind Magazine: Mirre Bots, Gebruik Mind Magazine: Mirre Bots, Gebruik de tegenpolen in jezelf, november de tegenpolen in jezelf, november 20082008

• www.omgaanmetdilemmas.nlwww.omgaanmetdilemmas.nl