Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding...

28
Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf Handleiding Discussiespel

Transcript of Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding...

Page 1: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf

Handleiding Discussiespel

Page 2: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

Auteurs: Martha Talma (MOVISIE) en Josette Hoex

(Nederlands Jeugdinstituut)

Met medewerking van: Sonja Liefhebber (MOVISIE) en

Mirjam Pierik Zwaal (Nederlands Jeugdinstituut)

Eindredactie: Tekstburo Gort en afdeling communicatie MOVISIE

Illustraties kaarten: Roger Klaassen

Vormgeving: ontwerpburo Suggestie & Illusie

Drukwerk: Libertas

Met dank aan: Bianca Jansen, Roos Hoos, Hakima Majaiti,

Melissa van Roosmalen en Dorette Jansen, Kanteel kinderopvang,

kindercentrum de Kleine Koning.

Bestellen: www.movisie.nl

© MOVISIE, maart 2011

Inhoud spel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf:

32 themakaartjes (4 kaartjes x 8 thema’s)

4 blanco kaartjes

deze handleiding met informatie en tips

Het discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf is tot

stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van VWS.

Page 3: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf

Handleiding Discussiespel

Page 4: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel
Page 5: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

Inhoud

1 Waaromditspel? 4

2 Afstemmenmetoudersencollega’s 7

3 Omgaanmetdilemma’s 9

4 Keuzevandekaartjes:waargaanzeover? 11

5 Aandeslagmethetkaartspel 15

6 Instructievoordegespreksleider 19

7 Watdoejemetdeuitkomsten? 22

8 Bronnen 24

Page 6: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 4 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

In een kinderdagverblijf moet je voortdurend nadenken over het peda-

gogisch handelen. Wat doe ik in deze situatie? En is dit de enige of de

beste aanpak? Het Discussiespel Keuzes & dilemma ’s in het kinderdag-

verblijf helpt je om samen met je collega’s na te denken over je werk.

JewerkwordterbetervanNadenken en praten over je werk is nodig, maar vaak is er geen tijd.

Dit discussiespel helpt pedagogisch medewerkers en teams om stil te

staan bij hun werk. Je komt allemaal wel eens in een situatie waarin

je denkt: wat zal ik doen? Dit spel helpt om te reflecteren op je eigen

handelen. Nadenken over je eigen werk is belangrijk, daardoor ver-

beter je de kwaliteit. Anders gezegd: door reflectie kun je goede en

verantwoorde opvang bieden.

32kaartjesmetkeuzesendilemma’sDit spel bevat 32 kaartjes met daarop verschillende lastige situaties.

Natuurlijk zijn er veel meer situaties waarover je kunt discussiëren. Daar-

om zitten er lege kaartjes bij dit spel. Zo kan ieder team haar eigen discus-

siespel verder aanvullen. Want nadenken over het werk is nooit klaar.

Waarom dit spel?1Wiemaakthetnietmee:desituatieswaarinjeals

pedagogischmedewerkereenheelanderemeninghebtdan

deouder?Ofdesituatiewaarinjelievervooreenheelandere

oplossingzoukiezendanjecollega?

Page 7: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 5Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Wat is goede kinderopvang?

In de Wet kinderopvang uit 2005 wordt goede en verantwoor-

de kinderopvang zo omschreven: ‘Verantwoorde kinderopvang

is kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ont-

wikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving.’

De wet geeft ook aan hoe je aan goede en verantwoorde

kinderopvang werkt: ‘Kinderopvang moet werken aan de vier

pedagogische basisdoelen van de opvoeding van kinderen:

* bieden van emotionele veiligheid;

* gelegenheid geven tot het ontwikkelen van persoonlijke

competentie;

* gelegenheid geven tot het ontwikkelen van sociale

competentie;

* overdragen van waarden, normen en omgangsregels van

onze samenleving.’

Tip:gebruikhetpedagogischkaderkindercentra0-4jaar

Het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar (2009) kan bij dit spel hel-

pen om meningen te onderbouwen en nieuwe ideeën in te brengen. Je

kunt het boek gebruiken als ‘opzoekboek’, bijvoorbeeld bij vragen als:

* Waarom is het belangrijk om te kiezen voor een bepaalde peda-

gogische aanpak? Kijk naar Hoofdstuk 5 Pedagogische doelen en

competenties van kinderen.

* Waarom kiezen voor de autonomie van een kind? Kijk naar Hoofd-

stuk 2 Veiligheid en welbevinden en Hoofdstuk 4 Samenwerken met

ouders.

* Waarom is buitenspelen belangrijk? Kijk naar Hoofdstuk 19 Natuur

en fysieke omgeving.

Page 8: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 6 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

* Hoe leren en ontwikkelen peuters? Kijk naar Hoofdstuk 3 Ontwikke-

len en leren van jonge kinderen en in Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de

paragraaf Belangrijke ontwikkeling van baby tot kleuter.

* Waarom is goede samenwerking met ouders zo belangrijk en hoe

doe je dat? Kijk naar Hoofdstuk 4 Samenwerken met ouders en in

Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de paragraaf Samenwerken met ouders.

Zij/hijIn dit spel wordt veelal gesproken over de pedagogisch medewerker in

de vrouwelijke vorm. De meeste pedagogisch medewerkers in het kin-

derdagverblijf zijn vrouwen, maar natuurlijk kunnen het ook mannen

zijn. Waar zij staat kan daarom ook hij gelezen worden.

Page 9: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 7Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

SamenwerkenmetoudersWist je dit: kinderen hebben het beter naar hun zin op de opvang

als zij merken dat hun ouders vertrouwen hebben in de opvang. Als

ouders zich welkom en gerespecteerd voelen, verhoogt dit het wel-

bevinden van een kind. Dit is een belangrijke reden om te zorgen voor

een goed contact met alle ouders. Maar hoe doe je dat? Afstemmen

met ouders is niet altijd makkelijk. Ouders gaan thuis soms heel anders

met hun kind om dan jij op het kinderdagverblijf. Jij werkt bovendien

vanuit de vier pedagogische basisdoelen van het kinderdagverblijf en

daar wil je niet zomaar van afstappen. Maar je wilt wel samen door

één deur kunnen. De sleutel is: het welzijn van het kind centraal zet-

ten. Want dat is wat ouders en pedagogisch medewerkers verbindt: je

wilt allebei het beste voor het kind. Dat vraagt om een open houding

naar alle ouders, ook naar de ouders die niet hetzelfde over opvoe-

ding denken als jij. Je hoeft het niet eens te zijn met elkaar, maar er

moet wel wederzijds begrip en vertrouwen zijn.

Afstemmen met ouders en collega’s 2

Opeenkinderdagverblijfhebjetemakenmetkinderen,ouders

encollega’s.Jewiltallemaaleenopvangsituatiediegoed

engezondisvoordekinderen.Hoestemjejewerkafmet

collega’senouders?

Page 10: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 8 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Samenwerkenmetcollega’sNiet alleen ouders hebben eigen ideeën over opvoeden, ook collega’s

kunnen heel verschillend reageren op een situatie. Iedereen brengt

immers eigen normen en waarden mee in het kinderdagverblijf. Ook

hiervoor geldt: verschillen zijn niet erg. Maar verschillen mogen niet

leiden tot inconsequent handelen of tot onderling geruzie tijdens de

opvang. De spanning die dit geeft, heeft een negatief effect op het

gevoel van emotionele veiligheid bij kinderen. Daarmee komt het

allerbelangrijkste pedagogische basisdoel in gevaar. Kinderen die zich

niet veilig voelen, durven niet te gaan spelen en dingen te ontdekken.

Ze worden angstig of onrustig en dat remt hun ontwikkeling.

Page 11: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 9Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

BeidepolenbenuttenOnderstaand model brengt in beeld hoe je de voordelen van beide polen

kunt benutten, waardoor je groeit. Blijf je teveel in één van de polen han-

gen, dan leidt dit tot stagnatie in het vinden van een oplossing.

Deze vragen helpen bij het bespreken van dilemma’s:

* Wat is het positieve effect van beide polen?

* Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de polen

legt ten koste van de andere pool?

* Hoe kun je beide polen inzetten?

Omgaan met dilemma’s3

Bijdilemma’shebjemettweetegenpolentemaken:twee

tegengesteldewaarden.Datziejeterugonderdeillustratieop

dekaartjes.Misschienweetjenietwatdebesteaanpakis.Of

misschienverschiljevanmeningmetoudersofcollega’s.Wat

doejedan?

Dilemma management model of

polarity management model van

Polarity Management Associates

Wat is positief aan

zelfstandigheid kind?

Wat is negatief aan

zelfstandigheid kind?

Wat is positief aan

beschermende veiligheid?

Wat is negatief aan

beschermende veiligheid?

Groei

Stagnatie

Page 12: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 10 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Je kunt beide polen benutten door te pendelen tussen beide polen.

Dat pendelen volgt het patroon van een lemniscaat.

De pijltjes geven aan in welke richting je de beweging maakt.

Voorbeeld:Zelfstandigheidkind<>Beschermendeveiligheid

Zelfstandigheid kind Beschermende veiligheid

Wat zijn

positieve effecten

van deze pool?

• kind krijgt

zelfvertrouwen

• kind leert zelfstandig

problemen op

te lossen

• kind kan zich positi-

oneren ten opzichte

van andere kinderen

• kind voelt zich veilig en

vertrouwd

• kind durft te gaan

ontdekken en

verkennen

• kind wordt behoed

voor teleurstelling of

falen

Wat zijn

negatieve

effecten van

deze pool?

• kind raakt gefrus-

treerd of wordt

faalangstig

• kind voelt zich

onveilig en in de

steek gelaten

• kind bezeert of be-

schadigt zich

• kind wordt niet

gestimuleerd in

ontwikkeling

• kind leert eigen

grenzen niet kennen

• kind durft niet

zelfstandig problemen

op te lossen

Hoe kun je de

positieve effecten

van beide polen

inzetten?

• goed naar het kind kijken wat het kan

• kind aanmoedigen om nieuwe dingen te doen

• ingrijpen waar nodig

Page 13: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 11Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Zelfstandigheidkind<>Beschermendeveiligheid

De pedagogisch medewerker stimuleert de kinderen om zoveel

mogelijk activiteiten zelfstandig uit te voeren. Dit houdt in dat ze de

kinderen ook blootstelt aan risico’s. Hierdoor krijgt het kind de kans

om te leren. De pedagogisch medewerker moet wel kunnen inschat-

ten wat een kind wel en niet kan, welk risico genomen kan worden en

welk risico te groot is voor het kind en voor anderen.

Belangindividu<>Groepsbelang

De pedagogisch medewerker zal zoveel mogelijk tegemoet willen

komen aan de wensen van een individueel kind. Maar er zitten altijd

meer kinderen in de groep. Zij moet haar tijd en energie verdelen. Het

kan voorkomen dat de wensen van een kind niet overeenkomen met

de wensen van andere kinderen. De pedagogisch medewerker zoekt

dan creatief naar mogelijkheden om aan ieders wensen te voldoen.

Lukt dat niet, dan legt zij duidelijk uit waarom iets niet kan.

Keuze van de kaartjes: waar gaan ze over?4

Inhetdiscussiespelstaanachtthema’scentraal.Zezijn

gebaseerdophetboek Groepsleidster kinderopvangwaarin

lastigekeuzesendilemma’sstaanbeschreven.Webeschrijven

hiernadegewensteaanpakbijdedilemma’s.

Thema1

Thema2

Page 14: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 12 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Wensenouders<>Mogelijkhedenorganisatie

Het komt voor dat ouders wensen hebben waar de pedagogisch

medewerker niet aan kan voldoen vanwege de regels van de

organisatie, de groepsgrootte of de financiële mogelijkheden.

Omdat ouders betalen voor de opvang, kunnen ze eisen stellen. De

pedagogisch medewerker leeft zich in de situatie van de ouders in. Zij

legt duidelijk uit wat wel en wat niet kan in de organisatie en waarom

dat zo is.

Normenenwaardenouders<>Eigennormenenwaarden

De omgangsvormen, waarden en normen van ouders kunnen afwij-

ken van die van de pedagogisch medewerker. Dit kan gaan over de

omgang met kinderen of over de manier waarop met de pedagogisch

medewerker wordt omgegaan. De pedagogisch medewerker geeft

helder en overtuigend argumenten voor haar manier van werken,

maar staat ook open voor de argumenten van de ouders. Zij spreekt

ouders op een respectvolle manier aan op hun gedrag, als dat volgens

haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen. Ze geeft aan wat de

gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de kinderen.

Normenenwaardencollega’s<>Eigennormenenwaarden

De omgangsvormen, waarden en normen van collega’s kunnen van

elkaar afwijken. Dit kan gaan over de omgang met kinderen of over

de manier waarop wordt samengewerkt. De pedagogisch medewer-

ker geeft helder en overtuigend argumenten voor haar manier van

Thema3

Thema4

Thema5

Page 15: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 13Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

werken, maar staat ook open voor de argumenten van collega’s. Zij

spreekt collega’s op een rustige, respectvolle manier aan op hun ge-

drag, als dat volgens haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen.

Ze geeft aan wat de gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de

kinderen.

Beeldouders<>Eigenbeeld

Het komt voor dat de ouders een ander beeld hebben van de ontwik-

keling en het gedrag van hun kind dan de pedagogisch medewerker.

De pedagogisch medewerker bouwt een relatie op met de ouders

waarin zij naar elkaars observaties luisteren, elkaar advies geven en

gezamenlijk tot een beeld komen van de ontwikkeling en het gedrag

van het kind. In ernstige gevallen kan er een situatie ontstaan die

samen met de leidinggevende, pedagoog en ouders besproken wordt

en ertoe leidt dat er bijvoorbeeld contact is over het kind met het

zorgadviesteam. Het kan er ook toe leiden dat er een vertrouwensarts

wordt ingeschakeld.

Dewaarheidzeggen<>Zwijgen

Er gaat altijd wel eens iets mis tijdens de opvang. Een kind valt hard,

plast onverwacht in de broek of wordt gebeten door een ander kind.

De pedagogisch medewerker vindt het vaak moeilijk om aan ouders

te vertellen wat er gebeurd is, vooral als het voorkomen had kunnen

worden. Toch is het belangrijk dat zij het open en eerlijk vertelt en

aangeeft hoe ze met het incident is omgegaan. Anderzijds hebben

Thema6

Thema7

Page 16: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 14 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

kinderen ook recht op een zekere mate van privacy. Soms zijn dingen

aan het begin van de dag gebeurd en is het niet zinvol of wenselijk

dat het kind daar uren later nogmaals aan wordt herinnerd. Of het

gaat om een incident dat eigenlijk al direct in de betreffende situatie

is afgehandeld. Het is goed om af te wegen welke negatieve gebeur-

tenissen van een kind je wel of niet aan ouders vertelt.

Kwaliteitvanwerk<>Kwantiteitvanwerk

De pedagogisch medewerker moet prioriteiten stellen in alle werk-

zaamheden die op haar afkomen, zowel gepland als ongepland. Het is

belangrijk om tijd vrij te blijven maken om de kinderen te observeren,

te begeleiden en hen te stimuleren om zo veel mogelijk zelf te doen.

Ook al kost dat meer tijd. De pedagogisch medewerker houdt zicht

op de verschillende processen in de groep en weegt op basis van de

beschikbare informatie af wat prioriteit moet hebben. Zij is in staat

snel te schakelen tussen de verschillende werkzaamheden. Maar naast

pedagogische taken moet ook worden voldaan aan huishoudelijke en

administratieve verplichtingen.

Thema8

Page 17: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 15Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Werkinstructie

* Maak aan het begin of einde van iedere teambespreking 5 tot 10

minuten vrij voor het discussiespel. Maak hiervan een vast agenda-

punt. In 5 tot 10 minuten kan één kaartje worden besproken.

* De voorzitter van het teamoverleg leidt de discussie.

* Zorg dat er minstens twee minuten tijd is voor degene die het

kaartje heeft gepakt om een antwoord te formuleren. Eerst moet

dat antwoord helder zijn, daarna mag de rest reageren. Strakke

regie op de discussie leidt tot een beter resultaat.

* Wil je de regie houden en tegelijk oefenen met luisteren, samen-

vatten en doorvragen? Vraag iemand anders dan de persoon die

het kaartje gepakt heeft om door te vragen en samen te vatten.

De anderen luisteren en mogen kort reageren als alle vragen zijn

beantwoord.

Aan de slag met het kaartspel5

Ditspelbevat32kaartjes,verdeeldoverachtthema’s.

Perthemazijnervierkaartjesdiealsvertrekpuntvoor

discussiekunnenwordengebruikt.Elkthemabestaatuit

tweestellingenentweecasussen.Uiteraardzijnermeeren

anderesituatiesdenkbaar.Gebruikdaaromvooralookje

fantasieencreativiteitopdeblancokaartjes(donkerblauw)

eninanderewerkvormen.

Page 18: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 16 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

* Om de discussie te structureren, kun je antwoorden op een flap

noteren. Onderstaande vragen refereren naar het model op

pagina 9 in deze handleiding en helpen je om de antwoorden te

structureren:

- Wat is het positieve effect van beide polen?

- Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de

polen legt (ten koste van de andere pool)?

- Hoe kun je de positieve effecten van beide polen benutten?

Pool A Pool B

Wat is het positieve effect als de oplossing

helemaal op deze pool ligt?

... ...

Wat is het nadelige effect als de oplossing

helemaal op deze pool ligt?

... ...

Hoe kun je de positieve effecten van beide

polen benutten?

...

Zevenmogelijkewerkvormen

1. Leg alle kaartjes omgekeerd op een stapel. Laat een van de pedago-

gisch medewerkers ‘blind’ een kaartje van de stapel pakken.

2. Leg alle kaarten open op tafel. Laat de pedagogisch medewerkers

een kaartje naar voorkeur kiezen.

Page 19: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 17Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

3. Kies vooraf één thema en leg deze kaartjes op tafel. Laat een

kaartje kiezen, al dan niet ‘blind’.

4. Wijs een team aan dat één kaartje mag kiezen. Zij moeten de discus-

sie hierover voor de volgende bijeenkomst voorbereiden. Bij de

voorbereiding maken zij gebruik van het pedagogisch beleids-/werk-

plan (wat is daarover afgesproken?) en eventueel van het Pedago-

gisch kader kindercentra 0-4 jaar.

5. Geef een pedagogisch medewerker of team de opdracht om voor

de volgende bijeenkomst een blanco kaartje zelf in te vullen (al dan

niet op een thema naar keuze). Voeg dit kaartje op de volgende

bijeenkomst toe aan het kaartjespakket zodat er uit steeds meer

kaartjes kan worden gekozen.

6. Het locatiehoofd of teambegeleider voegt kaartjes toe over situa-

ties die hij/zij graag in het team wil bespreken. De kaartjes kun-

nen eenmalig worden besproken of worden toegevoegd aan het

kaartjespakket.

7. Zoek de kaarten waarop een stelling staat en speel een stellingenspel:

* Vraag de deelnemers om te gaan staan.

* Lees de stelling voor.

* Vraag hen aan de ene kant te gaan staan als ze ermee eens zijn en

aan de andere kant van de ruimte als ze het er oneens mee zijn.

* Vraag beide groepen naar hun argumenten (laat hen eventueel

eerst onderling argumenten uitwisselen).

* Geef vervolgens iedereen de gelegenheid om definitief voor een

plek in de ruimte te kiezen. Dat kan dus ook in het midden zijn!

Page 20: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 18 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Tips

* Gebruik de werkvormen (bijvoorbeeld 3, 5 en 6 ) ook in discussies

met ouders en in de oudercommissie. Het helpt voor meningsvor-

ming maar ook als check om te zien of ouders het handelen van

pedagogisch medewerkers begrijpen en waarderen.

* Vraag aan de oudercommissie om kaartjes toe te voegen voor de

bespreking in het teamoverleg en vice versa. De kaartjes kunnen als

communicatievorm dienen om kennis te nemen van elkaars ideeën.

* Maak van nieuwe kaartjes een versie die zo goed mogelijk lijkt op

de kaartjes uit het kaartjespakket. Hoe beter de kaartjes eruit zien,

hoe prettiger het is om ermee te werken.

Page 21: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 19Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Bezig zijn met nadenken over (en dus ook vernieuwen van) het werk

is een proces van het hele team. Een belangrijke voorwaarde is dat dit

in een open werksfeer gebeurt. In zo’n klimaat stellen de pedagogisch

medewerkers zichzelf en elkaar vragen als: ‘Waarom doe jij dat eigen-

lijk zo?’, ‘Hoe zou ik deze situatie kunnen aanpakken?’, ‘Wil je eens

meekijken hoe ik met dit kind omga of hoe een bepaalde situatie bij

mij in de groep verloopt?’ Zo geven ze elkaar gevraagd en ongevraagd

feedback zonder dat zij dat ervaren als kritiek.

ViertipsvooreengoedespelbegeleidingEr zijn vier belangrijke houdingsaspecten in het ondersteunen en

stimuleren van groepsleiding. Door vanuit deze houding te werken,

fungeer je als rolmodel voor pedagogisch medewerkers.

Instructie voor de gespreksleider6

Degespreksleiderheefteenbelangrijkerol.Alsgespreksleider

bepaaljedekwaliteitenhetresultaatvaneendiscussie.

Maarhierbijspeeltookdesfeerinhetteammee.Eenopen

werksfeer,waarinhetgewoonisommetelkaartepraten

overalledaagsegebeurtenissenenervaringenomdaarvan

teleren,isbelangrijk.Zorgalsgespreksleidervooreengoed

teamklimaatwaarinmedewerkersnaarzichzelfennaar

anderendurventekijken.

Page 22: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 20 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

Emotioneleondersteuning

Mensen praten pas open met elkaar over hun eigen houding en

gedrag als er wederzijds vertrouwen bestaat. Het is daarom belangrijk

dat er een veilige sfeer is tussen de groepsleiding en leidinggevende

en onderling in de teams.

Tips:

* Zorg voor een positieve benadering: sluit aan bij wat al goed gaat

en bevestig de pedagogisch medewerkers daarin.

* Stel je doelen niet te hoog.

* Zorg voor veiligheid tijdens de discussie door af te spreken dat

iedereen naar elkaar luistert, elkaar in hun waarde laat en geen

oordeel over anderen uitspreekt.

* Neem emoties van medewerkers serieus, laat merken dat je hen begrijpt.

Respectvoordeautonomie

Ieder mens heeft er behoefte aan om gewaardeerd te worden zoals hij

of zij is. Pas dan zijn mensen bereid om te leren. Tijdens de discussie is

het belangrijk dat de pedagogisch medewerkers elkaar respecteren in

wie ze zijn, met hun eigen karakter, uiterlijk, culturele achtergrond,

ervaring en deskundigheid. Uitgangspunt is dat iedereen zijn werk

goed doet, wel valt er altijd meer te leren. Leren van elkaar is een

belangrijk principe als je als team je werk verder wilt ontwikkelen.

Tips:

* Heb oog en respect voor de verschillen tussen medewerkers en sti-

muleer dat zij dat ook ten opzichte van elkaar hebben.

* Waardeer elke medewerker in zijn eigenheid en stimuleer dat me-

dewerkers dat ook onderling doen.

* Geef ruimte voor eigen ideeën en initiatieven.

Page 23: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 21Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

* Vraag medewerkers om actief mee te denken, laat zien dat je hun

inbreng nodig hebt.

* Creëer in het team een sfeer van respect door uit te stralen dat ieder

er mag zijn zoals hij of zij is.

Structuur

Medewerkers willen graag grip hebben op een situatie. Als een team

zijn werkwijze verder wil ontwikkelen, is het belangrijk dat teamleden

weten wat er van hen verwacht wordt en wat zij zelf kunnen verwach-

ten. Daarvoor is het nodig om structuur aan te brengen.

Tips:

* Leg uit wat het doel van de discussie is en wat de omgangsvormen

tijdens de discussie zijn.

* Geef aan wat er met de resultaten van de discussie gebeurt.

Informatieenuitleg

Informatie en uitleg heb je nodig om te kunnen leren. Daarnaast vor-

men de eigen ervaringen van de groepsleiding een belangrijke bron

van informatie. Zo kun je het inzicht in het eigen handelen vergroten.

Tips:

* Geef woorden aan de dilemma’s en keuzes van de pedagogisch

medewerker en verbindt die met de visie en uitgangspunten in het

pedagogisch beleid van de organisatie en met teksten uit het

Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.

* Benoem concrete consequenties die de discussie kan hebben, zowel

voor het bijstellen van het pedagogisch beleid (aanpassen regels

en afspraken) als voor het bijstellen van het pedagogisch handelen

(aanpassen van een bepaalde aanpak op de groep).

Page 24: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 22 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

LastigesituatiesbesprekenHet discussiespel kan worden gebruikt om tijdens het teamoverleg

lastige situaties te bespreken. De pedagogisch medewerkers krijgen

de kans om hun hart te luchten en om te horen hoe andere collega’s

er tegenaan kijken. Waarschijnlijk brengt de discussie hen tot nieuwe

inzichten en hopelijk vergroot het hun bereidheid om tijdens keuze-

momenten de zaak van twee kanten te bekijken. Het effect van de

kaartjesdiscussie zit vooral in een verandering van werkhouding.

PedagogischbeleidbijstellenHet discussiespel kan ook worden gebruikt om het pedagogisch beleid

bij te stellen. Maak van iedere discussie een verslag op grond van de

volgende vragen:

* Wat waren de argumenten tijdens het gesprek en wat was de

conclusie?

* Wat staat er nu over het dilemma in het pedagogisch beleidsplan en

klopt dit met de uitkomst van de discussie?

* Wat staat hierover in het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar

en voegt dit nieuwe elementen toe aan het discussieresultaat en het

pedagogisch beleidsplan?

Wat doe je met de uitkomsten?7

Hetdiscussiespelhelptomdekwaliteitvanjewerkte

verbeteren.Hieronderleesjehoejeoptimaalgebruikkunt

makenvandeuitkomstenvanhetspel.

Page 25: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 23Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *

OrganisatiekrijgtfeedbackDoor de discussie op deze manier vast te leggen, krijgt de organisatie

feedback op bestaand beleid en input voor nieuw beleid. Verandering

en verbetering over de besproken zaken kunnen rekenen op veel

draagvlak, aangezien de pedagogisch medewerkers zelf de argumen-

ten en afwegingen hebben verwoord. Dit maakt de kans veel groter

dat de kwaliteitsverbetering effect heeft en afspraken over het peda-

gogisch handelen consequent worden doorgevoerd.

TeamblijftingesprekEen pedagogisch beleidsplan is nooit af. Het is voortdurend in bewe-

ging: het beleid wordt uitgevoerd, maar krijgt ook steeds nieuwe in-

put vanuit de praktijk. Met het Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het

kinderdagverblijf blijft een team in gesprek over beleid en handelen.

Het vergroot de kennis over wat er in het eigen beleidsplan staat, aan-

gevuld met informatie uit het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.

Het geeft een kans aan medewerkers (en ouders) om op een serieuze

maar gemakkelijke manier hun stem te laten horen. Dat is belangrijk:

kwaliteit wordt immers op en door de werkvloer bepaald!

Page 26: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 24

Websites

* www.boink.info

* www.movisie.nl

* www.nji.nl

* www.pedagogenplatform.nl

* www.polaritymanagement.com

* www.stichtingbkk.nl

Literatuur

* Haterd, J. & G. Lammersen (2006). Groepsleidster kinderopvang.

Utrecht: NIZW Beroepsontwikkeling. ISBN 10: 90-5957-347-1,

13: 978-90-5957-347-5

* Arlie Hochchild Russell, Arlie (2003). The commercialization of

intimate life; notes from home and work. Hoex, J. & S. Kwok

(4e herziene druk 2009)

* Pedagogische kwaliteit op orde. Utrecht / Alkmaar: Nederlands

Jeugdinstituut / Buro Extern. ISBN 978 90 8830 101 8

* Riksen-Walraven, M. (2000). Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang.

Amsterdam: Vossiuspers AUP. ISBN 90 5629 131 9

* Singer, E. & L. Kleerekoper (2009). Pedagogisch kader kindercentra

0-4 jaar. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. ISBN 978 90 352 3055 2

* Wet kinderopvang; Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuter-

speelzalen (2005). Paragraaf 2. Kwaliteit kinderopvang, artikel 2, lid 2a

Bronnen8

Page 27: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau

voor maatschappelijke ontwikkeling. We bieden toepasbare

kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale

vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, zorg

en sociale veiligheid. In ons werk staan vijf actuele thema’s

centraal: huiselijk & seksueel geweld, kwetsbare groepen,

leefbaarheid, mantelzorg en vrijwillige inzet. Onze ambitie

is daadwerkelijk te investeren in een krachtige samenleving

waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.

Page 28: Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het … · 2018-02-21 · 10 * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * Handleiding Discussiespel

Keuzes en dilemma’s

Wat doe je als je het niet eens bent met de opvattingen

van de ouders van een kind? En spreek je collega’s aan

als je het niet eens bent met hun werkwijze? Op je werk

in de kinderopvang kun je veel verschillende dilemma’s

tegenkomen. Hoe ga je daarmee om? Maak met dit

spel de keuzes en dilemma’s in je werk onderwerp

van gesprek. Door te reflecteren op je eigen handelen

verbeter je de kwaliteit van je werk.

Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * www.movisie.nl