Woensdag - newscientist.nl · Een van de symptomen van malaria is een extreem hoge koorts. Dit is...

Je moet elke dag

genoeg groente en

fruit eten om gezond

te blijven. Maar wat

zijn bananen eigenlijk?

• Fruit

• Groente

• Een kruid

1Woensdag

APRIL

07.13 uur 20.14 uur

YOUNG SCIENTIST WETENSCHAPSKALENDER 2020

Bananen

Eerste kwartier

YSK.APRIL.2020.qxp 20-06-19 12:02 Pagina 1

Bananen zijn heel bijzonder. Ze zijn namelijk fruit,groente én een (soort) kruid. Het is maar net aanwie je het vraagt. De meeste mensen zullen bana-nen fruit noemen, omdat ze lekker zoet zijn en jeze als tussendoortje of toetje kunt eten.

Maar de bananenboom is eigenlijk een kruid. Hetallergrootste kruid ter wereld, zelfs. En vraag jeaan tuinbouwers wat bananen zijn, dan zeggen zegroente!

Soms is het dus helemaal niet zo duidelijk wat fruitis, en wat groente. Dan zijn mensen het eroveroneens. Zoals bij bananen. Of bij tomaten.

EB

1 APRIL

Bananen


Donderdag

APRIL

07.11 uur 20.16 uur


Quintiljoen

Hoe zwaar is de zwaarste ster die tot nu toe ontdekt is?

a. 630.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000

kilogram

b. 2.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000

kilogram

c. 2.000.000.000.000.000.000.000.000.000 kilogram

d. 6.000.000.000.000.000.000.000.000 kilogram

2


Het antwoord is a. Dit getal spreek je uit als 630quintiljoen. De ster die bij dit enorme getal hoort,heet R136a1 en is ontdekt door Europese sterren-kundigen. R136a01 heeft 315 keer zo veel massa alsde zon. De massa van de zon is antwoord b.

Het laagste getal van dit rijtje gigantisch grotegetallen, antwoord d, is de massa van de aarde.Maar waar hoort antwoord c dan bij? Bij de planeetmet de grootste massa van het zonnestelsel: Jupi-ter.

MH

2 APRIL

Quintiljoen


Een klavertjevier brengt geluk, zegt men. Maar

hoe vind je zo’n geluksklavertje?

3Vrijdag

APRILYOUNG SCIENTIST WETENSCHAPSKALENDER 2020

07.08 uur 20.18 uur

Geluksklavertje


Er zijn maar heel weinig klavertjes met vier blaad-jes. Twee Zwitserse onderzoekers gingen op zoeknaar klavertjesvier. Ze bekeken 5,7 miljoen klaver-tjes in Europa.

1 op de 5076 klavertjes was een klavertjevier. Als je5076 klavertjes bekijkt, dan vind je waarschijnlijkéén klavertjevier. Het geluksklavertje is heel zeld-zaam.

Als je een klavertjevier vindt, is dat dus heel bijzon-der. Daarom denken mensen dat het geluk brengt.Heeft een klavertjevier jou ooit geluk gebracht?

DS

3 APRIL

Geluksklavertje


Voor dit proefje mag je

een pirouetje draaien!

Instructies: draai een

rondje op één been, en

strek je armen helemaal

uit. Vouw ze daarna

voor je borst. Probeer

dit een paar keer. Wat

ontdek je?

4Zaterdag

APRIL

07.06 uur 20.20 uur


Ballerina


Je gaat sneller als je je armen voor je borst houdt!

Als je je armen voor je borst houdt, dan ben jesmaller en draai je sneller. Als je je armen uitge-strekt houdt (of je been naar buiten doet), dandraai je langzamer.

In de natuurkunde heet dit je ‘impulsmoment’.Alles dat draait heeft een impulsmoment: balleri-na’s, speelgoedtolletjes en zelfs onze planeet.

EB

4 APRIL

Ballerina


Er bestaan twee verschillende soorten olifanten:

Afrikaanse en Aziatische olifanten. Stel dat je ze

samen in een

grote groep ziet

staan, kun je

dan aanwijzen

welke olifanten

Afrikaans zijn

en welke

Aziatisch?

Zondag

APRIL

07.04 uur 20.21 uur

Herken de olifant

5YOUNG SCIENTIST WETENSCHAPSKALENDER 2020


Als je de oren van Afrikaanse en Aziatische olifan-ten vergelijkt, dan zie je een verschil. De oren vanAfrikaanse olifanten zijn veel grotere dan die vanhun Aziatische soortgenoten. Bovendien hebbenhun oren de vorm van het continent Afrika! Aziati-sche olifanten hebben veel kleinere oren, die toe-vallig ook nog eens de vorm van het Aziatischeland India hebben.

De grote oren van Afrikaanse olifanten zijn heelhandig. Ze leven in een erg warm gebied zonderschaduw. Door met hun grote oren te wapperen,houden ze zichzelf lekker koel. Aziatische olifantenleven in gebieden met veel meer schaduw. Zij heb-ben dus geen grote oren nodig om een beetje af tekoelen.

MH

5 APRIL

Herken de olifant


Maandag

APRIL

07.02 uur 20.23 uur


Veel dino’s hadden

opvallende wapens,

zoals scherpe

tanden, hoorns,

schilden, knotsen en

pantsers. Dit is het

gevolg van een

‘evolutionaire

wapenwedloop’.

Wat is dat precies?

Evolutionaire wapenwedloop

6


Je kent misschien het woord wapenwedloop. Datverwijst naar een situatie waarin twee landen dieelkaar niet vertrouwen steeds sterkere legersopbouwen. Zodra het ene land meer tanks bouwtom zichzelf te kunnen beschermen, gaat het ande-re land voor de zekerheid ook meer tanks bouwen.In reactie daarop bouwt het eerste land nóg meertanks. Enzovoort.

In de natuur gebeurt iets vergelijkbaars. Daar voe-ren planteneters en vleeseters een eeuwige strijd.Alleen de planteneters die zichzelf kunnen verde-digen, bijvoorbeeld omdat ze hoorns hebben, zul-len overleven en zich voortplanten. Hun kinderenzullen hun hoorns erven.

Dit is een probleem voor de vleeseters. Alleen deallersterksten of degenen met de scherpste tandenof klauwen kunnen de gehoornde planteneters ver-slaan en zo aan eten komen en zich voortplanten.Daardoor zal ook de volgende generatie vleesetersgemiddeld scherpere tanden bezitten. Enzovoort.Deze ‘evolutionaire wapenwedloop’ zorgde dusvoor al die opvallende wapens bij dino’s.

SvdW

6 APRIL

Evolutionaire wapenwedloop


Als je ’s nachts wat

sterren kunt zien, dan

heb je grote kans dat je

een hele heldere ster

ziet. Welke ster is dit?

7Dinsdag

APRIL

06.59 uur 20.25 uur

Sterlicht



Sirius is de helderste ster die je in de nacht kuntzien. Vooral tijdens de wintermaanden kun je hemmakkelijk vinden als je op de noordelijke helft vande aarde bent. Je ziet hem dan in het zuiden, zuid-oosten of zuidwesten aan de hemel staan.

Sirius straalt meer dan twintig keer zoveel licht uitals de zon. Toch lijkt de zon veel helderder. Datkomt doordat de zon een flink stuk dichter bij deaarde staat dan Sirius.

MH

7 APRIL

Sterlicht


8Woensdag

APRIL

06.57 uur 20.26 uur


Volle maan (supermaan)

Kun je een

ziekte

genezen

met een

andere

ziekte?

Heel soms

wel!

Ziektegevecht


Syfilis is een nare ziekte die vroeger veel voor-kwam. Mensen die hier aan leden, kregen eerstrode vlekken op hun huid, daarna viel hun haar uit,en uiteindelijk konden ze zelfs hun neus kwijtraken.Brr.

Helaas bestond er geen medicijn tegen syfilis. Tot-dat de Oostenrijkse dokter Julius Wagner-Jaureggzo’n honderd jaar geleden een opvallende genees-wijze ontdekte: malaria. Een andere ziekte, diewordt verspreid door malariamuggen die in tropi-sche landen leven.

Een van de symptomen van malaria is een extreemhoge koorts. Dit is natuurlijk niet prettig, maarWagner-Jauregg ontdekte dat als syfilispatiëntendeze superkoorts kregen, de syfilisbacteriën in hunlichaam stierven!

Daarna kregen de patiënten medicijnen om van demalaria af te komen, en waren ze weer helemaalbeter. Tegenwoordig wordt deze behandeling nietmeer gebruikt, omdat we veel betere medicijnenhebben tegen syfilis.

SvdW

8 APRIL

Ziektegevecht


Als je twee magneten bij

elkaar houdt, dan trekken ze elkaar aan en

plakken ze aan elkaar vast. Of ze stoten elkaar

af. Dan krijg je ze bijna niet tegen elkaar. Hoe

kan dat?

9Donderdag

APRIL

06.55 uur 20.28 uur

Maffe magneten



Dat komt doordat een magneet twee verschillendekanten heeft: een noordpool en een zuidpool.Rondom de magneet loopt een onzichtbaar mag-neetveld. Daardoor wordt bijvoorbeeld een ijzerenpaperclip die je ernaast houdt naar de magneettoegetrokken. Het magneetveld heeft een aantrek-kingskracht.

Het magneetveld heeft ook veldlijnen. Die lijnenlaten zien in welke richting die kracht loopt. In demagneet lopen de lijnen van de zuidpool naar denoordpool. Buiten de magneet lopen de lijnen vande noordpool naar de zuidpool. Dat betekent datde magneetvelden bij de noordpool uit de mag-neet komen en er bij de zuidpool weer in gaan.

Als je de noordpolen of zuidpolen van twee mag-neten bij elkaar houdt, dan wijzen de magneetveld-lijnen tegen elkaar in. Daarom stoten ze elkaar af.Houd je de zuidpool van de ene magneet tegen denoordpool van de andere magneet, dan trekken zeelkaar aan en plakken ze aan elkaar vast.

DS

9 APRIL

Maffe magneten


Je mobieltje, lampen,

de koelkast, de

magnetron en de tv: allemaal

gebruiken ze elektriciteit. Die

elektriciteit wordt opgewekt in centrales.

Wanneer werd

de eerste

elektriciteits-

centrale

gebouwd in

Nederland?

Vrijdag


06.53 uur 20.30 uur

Eerste elektriciteit

10Goede vrijdag


De allereerste elektriciteitscentrales van Nederlandwerden bijna 140 jaar geleden gebouwd, in 1883.Ze stonden in Rotterdam en leverden elektriciteitvoor fabrieken.

Kort daarna kwam de eerste elektriciteitscentralevoor gewone woonhuizen, in 1886. Die centralestond in Kinderdijk in Zuid-Holland. De centraleleverde ook energie voor elektrische lantaarnpalen.

In lantaarnpalen zaten eerst gas- of olielampen.Iemand moest die elke avond aansteken en ’s och-tends weer uitmaken. Hoe zou jouw leven eruitzienzonder elektriciteit?

DS

10 APRIL

Eerste elektriciteit


11Zaterdag

APRIL

06.50 uur 20.32 uur


Gestapelde getallen

Kun jij de rest van de

getallen in de piramide

invullen? De oplossing

staat op de achterkant!


Het getal in een blokje is de som van de getallen inde twee blokjes eronder:

100 = 71 + 29,

71 = 61 + 10 en

29 = 10 + 19.

Vervolgens:

61 = 58 + 3, want 61 – 58 = 3.

En 58 = 57 + 1, want 58 – 57 = 1.

Enzovoort!

DS

11 APRIL

Gestapelde getallen

Oplossing:


De beroemde Duitse

natuurkundige Albert

Einstein had geniale

inzichten over tijd, licht,

ruimte, zwaartekracht,

zwarte gaten én het

koken van eieren.

Zondag

APRIL

06.48 uur 20.33 uur

Einsteinei


121e

Paasdag


Einstein was een groot fan van eieren. Elke och-tend at hij op zijn minst twee gebakken eieren, hetliefst met honing. Einstein schijnt ooit gezegd tehebben dat de één-na-belangrijkste ontdekking inzijn leven, na zijn beroemde relativiteitstheorie,deze truc was: zodra hij soep ging koken, stoptehij ook altijd één of twee eieren in de pan. Na eenpoosje haalde hij de inmiddels gekookte eierenweer uit de soep en at hij ze lekker op. Zo hoefdehij een pan minder af te spoelen.

SvdW

12 APRIL

Einsteinei


Stel je voor: je wilt

graag een broodje met

kaas, maar je zegt

steeds dat je een

broodje met stoel wilt.

Dan is het toch best

lastig om uiteindelijk

dat broodje kaas te

krijgen!

Maandag

APRIL

06.46 uur 20.35 uur

Broodje stoel


2e Paasdag


Sommige mensen hebben dit de hele tijd. Ze willeniets, maar zeggen iets anders. Deze mensen heb-ben een beschadiging in hun hersenen, in gebiedendie zich bezighouden met taal.

De beschadiging kan ook voor andere taalproble-men zorgen, bijvoorbeeld dat mensen geen volle-dige zinnen kunnen maken, woorden zeggen dienergens op slaan (zoals ‘pom’ of ‘hoedi’), of zelfshelemaal niet meer kunnen praten.

MH

13 APRIL

Broodje stoel


Houd de dief! De naam

van de dinosaurus

Oviraptor betekent

‘eierdief’. Dat klinkt

alsof het een gemeen

beest wat. Of was deze

dino misschien braver

dan gedacht?

Dinsdag

APRIL

06.44 uur 20.37 uur

Eierdief


14


De dino Oviraptor kreeg deze naam, omdat haarfossiel werd gevonden bij een nest. Ze had geentanden, maar wel een scherpe snavel waar zewaarschijnlijk makkelijk eieren mee kon openbre-ken. Daarom dachten de onderzoekers die haarhadden gevonden dat ze uit was op de eieren vaneen ander.

Dit bleek een onterechte beschuldiging, want laterwerd duidelijk dat dit gewoon haar eigen nest was;zij zat hier op te broeden. Daar zit je dan met jegoede gedrag, maar een naam die iets anderszegt…

MH

14 APRIL

Eierdief


Onderzoekers wilden een computer het verschil

leren tussen tanks van de vijand en tanks van de

eigen partij. De

computer leek dat

eerst heel

goed te

kunnen,

maar later

bleek dat er

iets mis was!

15Woensdag

APRIL

06.41uur 20.38 uur

Domme computer


Laatste kwartier


Computers kunnen leren om foto’s van twee soor-ten tanks van elkaar te onderscheiden. Maar ze zijnminder goed dan mensen. Je moet een computereerst heel veel foto’s van de twee soorten tankslaten zien en daarbij elke keer vertellen of het eenvijand is of niet. Na heel veel foto’s leert een com-puter het verschil.

Volgens een verhaal was er ooit een computer diedit leerde en er heel goed in leek, totdat later bleekdat hij iets geks had geleerd. De foto’s van detanks van vijanden waren stiekem van ver weggemaakt. Die foto’s waren wazig en onscherp. Defoto’s van de eigen tanks waren mooi scherp enduidelijk.

De computer zei dus bij elke scherpe foto: ‘dat isonze eigen tank!’ En bij elke wazige foto zei decomputer: ‘dat is de tank van een vijand!’

Of dit verhaal echt gebeurd is, is niet zeker. Maaronder mensen die met computers werken, wordthet verhaal veel verteld. Het laat namelijk mooizien dat je goed moet goed opletten wat je eencomputer leert.

DS

15 APRIL

Domme computer


Donderdag

APRIL

06.39 uur 20.40 uur

Vette vergelijking


16


Hoe dat kan? Tel eens het aantal cirkels in de cij-fers. Een 6 heeft bijvoorbeeld één cirkel en een 8heeft twee cirkels.

MvdB

16 APRIL

Vette vergelijking


Sterrenkundigen hebben

lang gediscussieerd over

een planeet die

misschien geen planeet

is. Over welke planeet

(of niet-planeet) ging

dit?

Vrijdag


06.37 uur 20.42 uur

Planetendiscussie

17


De discussie ging over de planeet Pluto, of eigen-lijk dwergplaneet Pluto. Sterrenkundigen kondenhet namelijk maar niet eens worden of Pluto welécht een planeet is. Dit komt doordat hij een stukkleiner is dan andere planeten en hij anders om dezon draait.

De grotere planeten in het zonnestelsel draaien ineen cirkel om de zon. De baan die Pluto om de zonaflegt, lijkt echter meer op een ovaal. En ook staathij een beetje scheef.

Pluto deelt deze eigenschappen met een grootaantal andere objecten in het zonnestelsel. Als jePluto een planeet noemt, dan moet je die andereobjecten eigenlijk ook een planeet noemen.

Uiteindelijk hebben de meeste sterrenkundigenbesloten om Pluto en deze andere objecten eenandere naam te geven: dwergplaneet. Toch noemtniet iedereen Pluto een dwergplaneet, sommigeneigenwijze sterrenkundigen noemen dit kleintjealsnog een planeet.

MH

17 APRIL

Planetendiscussie


Zaterdag

APRIL

06.35 uur 20.44 uur

Verbind deze negen

stippen met elkaar. Je

mag maar vier rechte

lijnstukken gebruiken

en je pen niet van het

papier halen. Lukt dit

jou?

Lastige lijnstukken



18 APRIL

Had jij deze oplossing gevonden?

FvdG

Lastige lijnstukken


Zondag

APRIL

06.33 uur 20.45 uur


150 jaar geleden vond de

bottenoorlog plaats. Wat

gebeurde er toen denk je?

19Bottenoorlog


Ooit waren Othniel Marsh en Edward Cope goedevrienden. Deze twee Amerikanen hadden dezelfdepassie: het vinden van dinosaurusfossielen. MaarMarsh en Cope waren ook extreem eerzuchtig. Elkvan de twee wilde niets liever dan door de helewereld gezien worden als de nummer één expertop het gebied van dino’s.

Daardoor werden ze al snel elkaars rivalen. Marshkocht bijvoorbeeld arbeiders op vindplaatsen om,zodat zij nieuw ontdekte fossielen naar hem zou-den brengen en niet naar Cope. Ook huurde hij spi-onnen in om de nieuwste ontdekkingen van Copete achterhalen.

In de media kraakten de twee elkaar voortdurendaf. Er gingen zelfs geruchten dat ze dynamietplaatsten op elkaars opgravingsplekken! Hunjarenlange strijd staat bekend als de bottenoorlog.Ondanks alles hebben de twee ook veel beroemdedino’s ontdekt, zoals de Stegosaurus, Triceratopsen Diplodocus.

SvdW

19 APRIL

Bottenoorlog


Maandag

APRIL

06.31 uur 20.47 uur


Met welke snelheid kan jouw nies lucht verplaatsen?

a. Met 10 kilometer per uur

b. Met 40 kilometer per uur

c. Met 90 kilometer per uur

d. Met 150 kilometer per uur

Gezondheid!


Het juiste antwoord is d. De lucht die je via eennies verplaatst, kan dus een flinke snelheid halen.Deze snelheid is zelfs groter dan de 130 kilometerper uur waarmee je in een auto over de snelwegrijdt.

Maar waar komt zo’n harde nies dan vandaan? Jenies is een reflex die ontstaat doordat het slijmvliesin je neus opeens wordt geprikkeld door een irrite-rend stofje in de lucht. Je longen vullen zich metlucht en stoten die dan met een ontzettendekracht naar buiten. Ha… Ha… Hatsjie!

MH

20 APRIL

Gezondheid!


21Dinsdag

APRIL

06.29 uur 20.49 uur


Verstopte dieren

Wist je dat in het logo van de

Toblerone-chocolaatjes een

beer verstopt zit? Kijk maar

eens goed.


21 APRIL

De mensen achter dit merk willen graag dat jij aaneen beer denkt als je de chocolaatjes ziet. Daaromverstoppen ze een beer in het logo. Zo proberende makers een beetje te beïnvloeden hoe jij overhet merk denkt.

Waar denk jij aan als je een beer ziet? Krachtig?Groots? Ze hopen dat jij nu ook zo over het merkdenkt. Heel veel merken doen dit, let maar eensop!

MvdB

Verstopte dieren


Als je een glas

warm water en

een glas koud

water in de

vriezer zet,

welke is dan het

eerst bevroren?

Woensdag

APRIL

06.26 uur 20.50 uur

Rare race


22


Waarschijnlijk roep je gelijk: ‘de koude natuurlijk!’Dat klink logisch: het koude glas hoeft minder af tekoelen en is dus eerder bevroren. Maar vreemdgenoeg lijkt dit niet altijd te kloppen.

De Tanzaniaanse jongen Erasto B. Mpemba deed in1963 een bijzondere ontdekking toen hij op zijn 13eijs maakte op school. Hij merkte dat warme melksneller bevroor dan koude melk als hij ze tegelijk inde vriezer zette.

Eerst geloofde niemand hem, maar later heeft hijsamen met een professor meer experimentengedaan. Warme vloeistoffen leken echt sneller tebevriezen dan koude! Het effect werd ‘Mpemba-effect’ genoemd.

Er is heel veel discussie over hoe dit komt. Veelwetenschappers zeggen zelfs dat dit effect eigen-lijk niet bestaat. Maar er zijn ook een heleboelmogelijke verklaringen.

Eentje zegt dat het komt omdat het koude watereerst nog kouder dan nul graden wordt voordathet begint met bevriezen, terwijl het warme watergelijk gaat bevriezen als het nul graden is.

FvdG

22 APRIL

Rare race


Donderdag

APRIL

06.24 uur 20.52 uur


23Ook de beste

wetenschappers

staan soms met

hun mond vol

tanden. Er is

namelijk een

flink aantal

vragen waar

ook geniale

geleerden

geen antwoord

op hebben.

Nieuwe maan

Megamysteries


Hier zijn tien zeer grote mysteries waar we nogaltijd geen goed antwoord op hebben:

Wat gebeurt er binnenin een zwart gat? Wat is erbuiten ons heelal? Bestaan er (intelligente) bui-tenaardse wezens? Is het mogelijk om terug in detijd te reizen? Hoe is het leven op aarde ooitbegonnen? Wat zijn de kleinste bouwstenen waaralle dingen uit bestaan? Waarom wordt het univer-sum steeds groter? Bestaan er dimensies die wijniet kunnen zien? Hebben alle levende wezens eenvorm van bewustzijn of gevoel? Kunnen we ooitalles weten?

Er zijn ook meer praktische open vragen waarwetenschappers mee worstelen. Bijvoorbeeld:waarom dromen we elke nacht? Hoe kunnen dui-ven zo goed hun weg naar huis vinden? Hoe zijnde Egyptische piramides gebouwd? Waarom kanmuziek gevoelens losmaken?

Dat we voorlopig lang niet alles weten, heeft eengroot voordeel: dan blijft er tenminste wat overvoor jou om later te ontdekken. Op welke vraagzou jij later het liefst een antwoord willen vinden?

SvdW

23 APRIL

Megamysteries


Een vrouwelijke

leraar is een

lerares, een

vrouwelijke acteur

een actrice. Maar

hoe noem je een

vrouwelijke

dokter?

Vrijdag


06.22 uur 20.54 uur

24Dokteressen

Beginramadan


Niet voor elk beroep zijn er aparte namen voormannen en vrouwen. Een vrouwelijke dokter isgewoon een dokter. Ook bijvoorbeeld weten-schapper, minister en DJ (deejay) zijn beroepsna-men voor mannen en vrouwen.

Sommige mensen vinden dat vrouwen voortaanook leraar en acteur genoemd moeten worden, enniet lerares en actrice. Ze vinden dat je met eenaparte naam een verschil creëert tussen mannenen vrouwen, terwijl je ze juist als gelijk moet zien.

Aan de andere kant is het soms juist goed om telaten zien dat niet alleen mannen een bepaaldberoep uitoefenen. Er zijn bijvoorbeeld ook tim-mervrouwen. Of zou jij die anders noemen?

YF

24 APRIL

Dokteressen


Met je tong kun je

vijf verschillende

smaken

onderscheiden. Je

hebt zoet, zuur,

zout, bitter en…

Wat is smaak

nummer vijf?

25Zaterdag

APRIL

06.20 uur 20.56 uur

Japanse heerlijkheid



Naast zoet, zuur, zout en bitter herkent je tong ookde smaak ‘umami’. Het woord umami komt uit hetJapans en betekent zoiets als ‘heerlijkheid’. Umamiis de hartige smaak die je proeft in bijvoorbeeldvlees, kaas, tomaat, champignon en sojasaus.

Op je tong zitten smaakpapillen. Elke smaakpapil isgevoelig voor vijf verschillende soorten stofjes, diegekoppeld zijn aan de vijf verschillende smaken.

Behalve zijn hartige smaak zorgt umami er ookvoor dat je zoute en zoete smaken beter proeft endat je meer speeksel aanmaakt. Je gaat er dus vanwatertanden!

JJ

25 APRIL

Japanse heerlijkheid


26Zondag

APRIL

06.18 uur 20.57 uur


Krijgslustige koninginnen

Kun je acht

koninginnen op een

schaakbord zetten,

zonder dat ze

elkaar aanvallen

volgens de

schaakregels?


Koninginnen kunnen horizontaal, verticaal en dia-gonaal over het bord bewegen, over zoveel vakjesals je wilt. Het lijkt op het eerste gezicht moeilijkom er acht op een schaakbord te plaatsen zonderdat ze elkaar kunnen slaan. Toch zijn er 92 ver-schillende manieren om dit te doen. Maar schaamje niet als je ze niet alle 92 kunt vinden. Wiskundi-gen deden er jaren over om erachter te komenhoeveel oplossingen er precies zijn! Dit is één vande oplossingen:

FvdG

26 APRIL

Krijgslustige koninginnen


27Maandag

APRIL

06.16 uur 20.59 uur


Er bestaan een heleboel

verschillende

muziekinstrumenten.

Misschien bespeel jij er ook

één. Maar wist je dat je er

ook zelf eentje kunt maken?

Konings-dag

Natte noten


Van glazen flessen kun je je eigen flessenorgelmaken. Neem een aantal dezelfde flessen, bijvoor-beeld lege bierflesjes. Doe in elk flesje een anderehoeveelheid water. Blaas nu vlak over de hals vande flesjes heen. Elk flesje geeft een andere toon!Even oefenen, en je kunt een prachtig concertgeven voor je ouders. Door de hoeveelheid waterin de flessen te veranderen, kun je heel veel ver-schillende tonen maken.

Hoe werkt dit? Als je vlak over de hals van een flesheen blaast, gaat de lucht in de fles trillen. Dathoor je als geluid. Als er veel lucht in de fles zit (endus weinig water), gaat de lucht langzaam trillenen hoor je een lage toon. Als er weinig lucht in defles zit (en dus veel water), gaat de lucht snel tril-len en hoor je een hoge toon.

FvdG

27 APRIL

Natte noten


Dinsdag

APRIL

06.14 uur 21.01 uur

Slagtandloos


28Waar of niet waar: olifanten hebben tegenwoordig

langere slagtanden dan honderd jaar geleden.


Niet waar. Het omgekeerde is het geval. Olifantenhebben vandaag de dag gemiddeld kleinere slag-tanden dan hun soortgenoten vroeger. Ook zijn ersteeds meer olifanten die helemaal geen slagtan-den groeien. Hoe kan dat?

Dat komt door stropers. Zij schieten olifanten metgrote slagtanden dood, om daarna hun slagtandenvoor veel geld te verkopen. Slagtanden zijngemaakt van ivoor en dat is een duur materiaal.Olifanten doodschieten is natuurlijk streng verbo-den, maar deze criminelen zijn zo belust op gelddat ze het toch doen.

Het gevolg is dat olifanten die van zichzelf korte ofhelemaal geen slagtanden hebben, een beterekans hebben om te overleven en dus ook eenbetere kans hebben om jongen te krijgen. De kalf-jes erven van hun ouders de kleinere slagtanden.Daardoor zijn er steeds minder olifanten metgrote, mooie slagtanden. Zonde, hè?

SvdW

28 APRIL

Slagtandloos


Probeer jij weleens je

adem in te houden? Heel

lang kun je dat niet

volhouden. Als je niet

ademt, krijg je geen lucht

binnen. En dus geen

zuurstof. Zat er eigenlijk

altijd al zuurstof in de

lucht?

29Woensdag

APRIL

06.12 uur 21.02 uur

Zuurstof



Vroeger, toen de aarde nog heel jong was, zat ernog geen zuurstof in de lucht. Zuurstof is eigenlijkeen afvalproduct van planten en sommige bacte-riën. Die ‘eten’ koolstofdioxide en die ‘poepen’ danzuurstof. Mensen en dieren doen dat trouwens pre-cies andersom.

Maar heel lang geleden was er nog geen leven.Geen planten, geen dieren, niets. Toen ontstondende bacteriën (hoe precies is een raadsel). Sommigevan hen begonnen met zuurstof maken. Langzaamkwam er zo steeds meer zuurstof in de lucht.

Nu bestaat ongeveer 20 procent van de lucht uitzuurstof. Van elke tien emmers ‘lucht’ zou je ertwee hebben met ‘zuurstof’. De rest van de lucht(de andere acht emmers) is gevuld met anderegassen, zoals stikstof en koolstofdioxide.

EB

29 APRIL

Zuurstof


30Donderdag

APRIL

06.10 uur 21.04 uur


66 miljoen jaar geleden stierven de dinosauriërs uit.

Zeer waarschijnlijk door de inslag van een meteoriet.

Maar er zijn ook andere theorieën geweest over wat het

eind deze grote beesten heeft ingeluid.

Killerrupsen

Eerste kwartier


Het was jarenlang een mysterie hoe dino’s nou aanhun einde waren gekomen. Eén van de interessant-ste theorieën wees naar een nieuw diertje dat vlakvoor de uitsterving van dino’s ten tonele was ver-schenen: vlinders.

Hoe konden onschuldige, kleine vlinders nou weerde machtige dino’s verslaan? Wel, de theorie gingals volgt: vlinders zijn in het begin van hun levenrupsen. Wat als rupsen in hun tijd nog geennatuurlijke vijanden hadden? Dan konden ze zichoveral verspreiden en alle bomen en planten kaalvreten.

Daardoor hadden grote dino’s geen eten meer. Zijstierven, en daardoor hadden ook de vleesetendedino’s geen eten meer. En dus stierven ook zij uit.En zo was de machtige dino verslagen door derups! Heel waarschijnlijk is deze theorie onzin,maar hij is wel leuk.

SvdW

30 APRIL

Killerrupsen


Woensdag - newscientist.nl · Een van de symptomen van malaria is een extreem hoge koorts. Dit is...

Documents

Transcript of Woensdag - newscientist.nl · Een van de symptomen van malaria is een extreem hoge koorts. Dit is...