De kracht van een ontmoetingvrouwelijk leiderschap in de advocatuur

2 WILL2014

voorwoordMarjan Bastiaan directeur OSR Juridische Opleidingen

“….voorziet in een behoefte en is een leuke manier om peers te ontmoeten en weer te treffen, en tegelijkertijd inspiratie en ideeën op te doen…..” (citaat deelnemer WILL2014)Treffender dan dit citaat kan onze doelstelling met netwerkbijeenkomsten voor juridische vrouwen niet worden geformuleerd. Women in Law and Leadership (WILL): leren met en van elkaar, in een formele en een informele setting met het doel een nog betere leider te worden. Het is al tien jaar een beproefde formule. We zijn gestart met de Ronde Tafelgesprekken voor vrouwen in de advocatuur, deze leidden tot speciale leiderschapsprogramma’s en begin 2014 tot het bijzondere netwerk-evenement WILL2014. Het resultaat van al deze leertrajecten mag er zijn. Ruim een derde vrouwelijke juristen die deelnamen aan het Women Leadership Programme stroomden door naar hogere posities binnen of buiten hun kantoor. Velen bereikten de boardroom. Een resultaat om trots op te zijn en een reden om het netwerk verder uit te breiden, zodat nog meer juridische vrouwen in topposities terecht komen en

besluitvorming door diversiteit verbetert. WILL is de ontmoetingsplaats voor vrouwelijke juristen in advocatuur, bedrijfsleven en overheid die hun leiderschapskwaliteiten willen ontwikkelen. We kozen voor de formule netwerkleren: leren van rolmodellen, updates van wetenschappelijke in-zichten over leiderschap, samen met deelnemers uit andere sectoren informatie verwerken en tot nieuwe inzichten komen. En vervolgens geïnspi-reerd huiswaarts om de nieuwe inzichten in de praktijk te brengen.

Dit E-magazine is bedoeld als inspiratiebron. Door nog even te genieten van de mooie momenten uit het verleden. Maar vooral om samen nieuwe ideeën te bedenken hoe we met WILL nog meer vrouwen in de top kunnen krijgen.

OSR is klaar voor nieuwe netwerk-bijeenkomsten in de lijn van WILL. U ook? Laat ons het weten, dan maken we samen al netwerkend de toekomst voor leidinggevende juristen nog mooier.

WILL2014 3

inhoudsopgave

bekijk hier de introductiefilm

WILL2014

DE KRACHT VAN EEN ONTMOETING NETWERK WILL IN DE TOEKOMST

DE RONDE TAFEL IN BEELD4

22

34

42

4 WILL2014

Focus op vrouwen aan de topVrouwelijke juridische professionals inspireren voor leidinggevende posities in de top van hun organisatie, dat was en is de focus van WILL, de ronde tafels en de leiderschapsprogramma’s van OSR in de afgelopen tien jaar. Dit gebeurde door het uitoefenen van politiek bestuurlijke druk en het ontwikkelen van persoonlijke leiderschaps-kwaliteiten. WILL2014 benadrukt daarnaast het proces waarbinnen een juridisch leider in een professionele organisatie acteert.

Leiderschap als procesresultaatProfessor Laura Empson is speciaal voor dit congres uit Londen overgekomen. Zij doet al jaren onder-

WiLL 2014Op 31 januari 2014 vond WILL2014 plaats. Een internationaal congres georganiseerd voor en door vrouwelijke leiders uit de juridische sector. Meer dan 100 ‘women in law and leadership’ zijn aanwezig. We presenteren de highlights van deze inspirerende dag.

zoek naar leiderschap in ‘professional service firms’. Tijdens WILL2014 presenteert ze haar recente onderzoek. Een van haar nieuwste inzichten is dat leiderschap niet moet worden gezien als een kwaliteit van een persoon, maar als resultaat van een proces dat zich binnen en buiten de professi-onele organisatie afspeelt. Voor een leidinggevende in een advocatenkantoor, overheidsbedrijf of in het bedrijfsleven is het belangrijk dat zij de leider-schapsconstellatie herkent en daarop anticipeert. Informele leiders spelen daarbij een belangrijke rol. Ze waarschuwt (toekomstige) leiders in professi-onele bedrijven dat een van de belangrijkste taken is: massaging ego’s. “But do not expect to have your own ego massaged..”

Voor het een korte samenvatting en het volledige rapport klik hier

WILL2014 5

De enkele man, nog geen 3 procent, voelt zich, zoals vrouwen in topposities, bijzonder, maar niet op zijn gemak.

6 WILL2014

Ervaringen van rolmodellenTopvrouwen Marry de Gaay Fortman, Nancy McKinstry, Corinne Vigreux, Heleen Dura van Oord en Lokke Moerel bevestigen met hun persoonlijke ervaringen de inzichten van Empson. Zij verhalen hoe zij gekomen zijn, waar ze zijn en geven tips aan de deelnemers.

BondingMarry de Gaay Fortman benadrukt het belang van bonding binnen de organisatie. Om doelen te behalen moet je coalities sluiten, de politiek bestuurlijke processen in je organisatie kennen.

Alleen dan bereik je resultaten. Bonding is een kwestie van geven en nemen. WILL is in haar ogen een netwerk waar vrouwen, en in de toekomst ook mannen, elkaar inspireren om nog betere leiders te worden.

Duidelijke focus en teamworkNancy McKinstry benoemt het belang van een duidelijke focus en teamwork. In de complexe kennissamenleving van nu, met nieuwe business-modellen, is het belangrijk de juiste mensen bij elkaar te brengen. En dat een leider wordt geres-pecteerd voor haar skills als professional. En bovenal besluitvaardig is.

WILL2014 7

Geloof in jezelfDe rode draad in het verhaal van Corinne Vigreux is ‘confidence’: geloof in jezelf, wees gepassi-oneerd in wat je doet en neem risico’s om vooruit te komen. Een duidelijke persoonlijke visie is belangrijk en nog belangrijker is deze duidelijk te communiceren. Want zoals Corinne treffend zegt: “You can lead a horse to the water but you can’t force him to drink”.

We are trying to do things too good, too perfect, work is fun! - Corinne Vigreux

“ “

8 WILL2014

Voor het volledige onderzoek klik hier

Onderzoek:“Juristen en Leiderschap” - Sylvia den Engelsen

In opdracht van denEngelsen legal search & consultancy heeft het GfK onderzoek gedaan naar juristen en leiderschap. Er is nog niet eerder onderzoek gedaan op dit terrein. Het doel is vooral om inzicht te krijgen in de manier waarop juristen hun leidinggevende positie invullen, ervaren en hebben bereikt. Tijdens WILL2014 zijn de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd.

WILL2014 9

Ontmoet de toekomstHeleen Dura van Oord zit op dezelfde lijn. Een bedrijf bouwen op winst is ‘old school’, zo houdt ze het publiek voor. Geloof in de kracht van je ideeën en werk eraan deze te realiseren. Als lid van de Raad van Advies van Stichting Jong Ondernemen ziet zij deze kracht bij jongeren. Kijk en leer van deze jongeren en ontmoet daarmee de toekomst, geeft zij de toehoorders van WILL mee als wijze les.

Meet the future - Heleen Dura van Oord“

“

10 WILL2014

Younger generation step up, take a stand! - Lokke Moerel

“ “ Bekijk hier het gehele programma van WILL2014

WILL2014 11

Blijf focussen op diversiteitProfessor Lokke Moerel ziet veel vooruitgang sinds ze zich met het leiderschap van vrouwen bezig-houdt. Er is inmiddels veel bereikt, maar ze geeft aan dat we er nog niet zijn. Zij spoort jonge vrouwen aan om zich te blijven focussen op diversiteit in de top van professionele organisaties. Haar oproep krijgt een spontaan vervolg. Een nationaal platform voor jonge juristen met ambitie is bijna een feit (zie blz. 46). De openhartige verhalen van de rolmodellen en hun persoonlijke ervaringen en inzichten als leider van een professionele organisatie gekoppeld aan de wetenschappelijke inzichten, biedt uitgebreide stof tot nadenken voor de deelnemers. Tijdens de pauze zijn er dan ook veel discussies over hoe de inzichten in de eigen praktijk kunnen worden toegepast. Zo is WILL bedoeld.

De leiderschapsconstellatie Voor leiders in een professionele organisatie is het belangrijk binnen de leiderschapsconstellatie te navigeren en vooral informele leiders te identifi-ceren. Ook dit inzicht presenteert Laura Empson tijdens WILL. Prinses Mabel van Oranje en Nice Nailantei Leng’ete delen hun ervaringen op dit gebied in een besloten setting met de deelnemers. De voorbeelden komen uit derde wereld landen en verdiepen daarmee de inzichten van de deelnemers.

Geloof in veranderingMabel is gefascineerd door leiderschap dat ingezet wordt om de wereld beter te maken. Haar boodschap is in verandering te geloven, ‘to have a big vision’. Iedereen kan het verschil maken, maar niet alleen. Ze is ervan overtuigd dat verandering van binnen uit, binnen de eigen cultuur moet plaatsvinden. Van de mannen wordt ook verandering verwacht. Bekijk hier het gehele programma van WILL2014

12 WILL2014

Mabel refereert hierbij aan de treffende woorden van Gracia, de laatste vrouw van Mandela: “tradition was made by men, so tradition can be changed by men!”.

Met alle betrokkenen in gesprekNice Nailantei Leng’ete presenteert haar ervaring als informeel leider in haar stam in Afrika. Zij bereikt haar doelen door consequent het gesprek aan te gaan met alle betrokkenen binnen en buiten de leefgemeenschapen en door naar alternatieven te zoeken. En met succes. Een precair onderwerp als besnijdenis is nu bespreekbaar. Een concreet en praktisch voorbeeld van succesvol leiderschap vanuit de eigen cultuur.

Opvallende overeenkomstDe deelnemers zijn onder de indruk. Mabel en Nice acteren bewust en doelgericht binnen de leiderschapsconstellatie van hun ‘organisatie’. Zij dragen verantwoordelijkheid over en interveniëren selectief: liefst interventies vanuit de eigen cultuur en niet belerend optreden. Een opvallende overeenkomst met ‘managing a professional firm’.

Na het plenaire deel van het programma praten deelnemers door tijdens het diner aan Ronde Tafels. Peers als advocaten, legal councils en overheidsju-risten, jong en oud, delen de inzichten van de dag. WILL heeft veel nieuwe inzichten opgeleverd. Dit verdient een vervolg.

WILL2014 13

Come, go, let’s do it!- Inge de Laat, partner Kennedy Van der Laan

“

“

14 WILL2014

WILL2014 15

I am fascinated by leadership to make the world a better place

- Mabel van Oranje

“ “

16 WILL2014

WILL2014 17

Leadership is about results, change-management and how to go to the top - Nancy McKinstry

“ “

18 WILL2014

Ik geloof in de effectiviteit van samengestelde teams - Marry de Gaay Fortman, Chairman of the WILL Steering Committee

“

“

WILL2014 19

20 WILL2014

Een goed ideeIn augustus 2003 vindt het jaarlijks congres van de American Bar Association in New York plaats. Ank van Eekelen woont, als directielid van OSR Juridische Opleidingen, dit congres bij om innovatieve ideeën op te doen. De formules van de bijeenkomsten vallen tegen, steeds hetzelfde format: een paar lezingen en een paneldiscussie. Interessante uitzonderingen daarop zijn de Women Only bijeenkomsten.

Daarover is Ank erg enthousiast en bij terugkeer in Nederland onderzoekt ze of dit ook iets voor Nederlandse vrouwelijke juristen zou kunnen zijn. Ze ontdekt dat er in ieder geval geen netwerk voor vrouwelijke juristen is, niet in het algemeen en niet specifiek. Maar er wordt getwijfeld aan de levensvatbaarheid van het idee om een Ronde Tafel te organiseren voor alleen vrouwelijke partners.

De kracht van een ontmoetingWILL van toen tot nu - door Ank van Eekelen, grondlegger van de Ronde Tafels en leiderschapsprogramma’s voor vrouwen

Ank van Eekelen is jurist en historicus. Van 1989 tot 2007 was zij opleidingsmanager en later directielid bij OSR Juridische Opleidingen. Zij was initiatiefnemer tot de Ronde Tafel voor vrouwelijke partners in de grote kantoren en de leiderschapsprogramma’s. De totstandkoming hiervan heeft Ank nu voor OSR beschreven.

WILL2014 21

Waar mannelijk en vrouwelijk leiderschap samenkomen en complementair aan elkaar mogen zijn verbeteren prestaties - Marry de Gaay Fortman

“ “

22 WILL2014

Vrouwen helpen elkaar als ze het licht zien - Mirjam de Blécourt

“

“

WILL2014 23

Schokkende uitkomstenBij de eerste bijeenkomst zijn bijna alle genodigden aanwezig. Alle 30 brengen, zoals gevraagd, de M-V-cijfers van hun kantoor mee. Wat het vuur aanwakkert: in de grote kantoren blijkt gemiddeld slechts 12% van de partners vrouw te zijn, terwijl overall het percentage vrouw toch echt wel de 40% haalt.Issues die in deze beginfase de gemoederen bezig houden: parttime werken als partner, voor zover überhaupt mogelijk en de strafkorting daarop. In 2006 blijken zowel Marry als Mirjam het nog gewoon te vinden dat parttime werken voor partners op hun kantoren uitgesloten is.

bekijk hier een fragment uit ‘de Limo’

Een heel nieuw netwerkToch blijft Ank geloven in het idee en in februari 2004 besluit ze de enige twee vrouwelijke partners in Nederland die een board-functie vervullen in een groot kantoor, te benaderen: Marry de Gaay Fortman, Managing -Partner bij Houthoff Buruma en Mirjam de Blécourt, board member bij Baker & McKenzie. Daarna gaat het snel: Mirjam en Marry omarmen het idee meteen.. de Ronde Tafel is geboren! Beiden verwonderen zich erover dat ze elkaar en de andere vrouwelijke partners van grote kantoren niet kennen. OSR benadert de vrouwelijke partners van de 15 grootste kantoren, Marry verzoekt Els Swaab, een presentatie te houden en OSR verstuurt de uitnodiging. Het is meteen duidelijk dat hier iets bijzonders aan de hand is.

24 WILL2014

Als Yoeri Albrecht in zijn programma de Limousine dat ”het summum van het glazen plafond” noemt, antwoordt Mirjam enigszins schuchter “misschien moeten we het er dan nog eens over hebben”. En dat gebeurt: onderling worden gegevens uitgewisseld over de regelingen op de verschillende kantoren om een en ander met succes in de maatschappen aan de orde te stellen.

Enorme boostHoewel een aantal vrouwen in het begin met gemengde gevoelens staat tegenover het idee van een women only netwerk, zijn de bijeenkomsten erg populair. De saamhorigheid is groot evenals het enthousiasme over de lezingen, sprekers en

discussies. “Ik vond die Ronde Tafels heerlijk”, roept Lokke Moerel, partner De Brauw Blackstone Westbroek, tien jaar later nog. En iedereen vindt het heerlijk om ervaringen uit te wisselen. Dat de situatie op andere kantoren en in andere branches hetzelfde beeld blijkt te vertonen, geeft een enorme boost.

Een netwerk met politieke invloedHet idee, meegebracht uit New York, is uitgegroeid tot een netwerk met ontmoetingen van sterke vrou-wen. Dit netwerk is een belangrijke rol gaan spelen in de ontwikkeling van vrouwelijk leiderschap in de advocatuur, en later ook via Talent naar de Top in de ontwikkeling van vrouwelijk leiderschap in

bekijk hier een fragment uit ‘de Limo’

WILL2014 25

Het traditionele dekenuitje, 2005

het bedrijfsleven. Zo biedt bijvoorbeeld Mirjam de Blécourt samen met Mei Li Vos van de PvdA de verantwoordelijke minister het wetsvoorstel voor streefcijfers in grote bedrijven aan. En Carola van den Bruinhorst, partner Loyens & Loeff, zet haar exper-tise in om de belastingwetgeving voor kinderop-vang te verbeteren. Hiermee laten sterke vrouwen, met verschillende kwaliteiten, zich zien en horen, bouwen ze aan een politiek bestuurlijk netwerk en werken ze gezamenlijk aan de doorstroom van vrouwen naar de top van grote kantoren.

Een nieuwe deken, een nieuw beleidInmiddels wordt ook elders in de advocatuur geschiedenis geschreven. Els Unger, partner Unger Hielkema Advocaten, wordt in 2005 gekozen tot eerste vrouwelijke Algemeen Deken. Zij zal het onderwerp binnen de Orde op de agenda zetten, simpelweg omdat ze de positie heeft en dit onderwerp haar al vanaf haar vijftiende bezig houdt. Bovendien zat de tijdgeest mee en was er draagvlak, steun op diverse fronten: in de Algemene Raad, op het Bureau van de Orde, in het College en in de Ronde Tafel...

26 WILL2014

Een businesscase wordt gebouwdAnk van Eekelen meent dat de positie van vrouwen niet alleen in de grote kantoren aandacht behoeft; zij organiseert een algemeen symposium over de positie van vrouwen in de advocatuur. De nieuwe Algemeen Deken wordt natuurlijk uitgenodigd. En reageert meteen enthousiast. Het is de eerste keer in de geschiedenis van OSR dat de Algemeen Deken een bijeenkomst bijwoont. Zij zal de positie van de vrouwelijke advocaat in Nederland belichten met facts en figures. Marry de Gaay Fortman en Lokke Moerel zullen ook een verhaal houden, respectievelijk over de in- ,door- en uitstroom van vrouwelijke advocaten in een

groot kantoor en over de diversiteitsinitiatieven die de grote kantoren in Engeland nemen. Ook de kosten van de onevenredig grote vroegtijdige uitstroom van vrouwen worden becijferd, de eerste voorzichtige pogingen om een businesscase op te bouwen.

Snelle beslissingTot verbazing van OSR blijft de Algemeen Deken de hele dag. Zij volgt ook het wat luchtiger middagdeel en is zelfs aanwezig bij de workshop dress for success. Aan het eind van de dag, als ze al in haar auto zit, schiet Lokke Moerel haar aan of ze een commissie diversiteit bij de Orde wil instellen. Ze

WILL2014 27

Ank van Eekelen meent dat de positie van vrouwen niet alleen in de grote kantoren aandacht behoeft; zij organiseert een algemeen

symposium over de positie van vrouwen in de advocatuur.

beslist ter plekke dat die er moet komen. “Dat vond ik zo cool, een man zou dat nou nooit doen” aldus Lokke. ”De cijfers waren duidelijk” verklaart Els later haar voortvarendheid. Diversiteit als speerpunt van het Ordebeleid zal de komende jaren de gemoe-deren hoog doen oplaaien.

Scherpe kritiekOSR speelt op diverse punten een rol in de ontwik-keling en uitvoering van dit beleid. Zo wordt de Sonja Boekmanprijs, een prijs voor het kantoor met het beste diversiteitsbeleid, door OSR ingevoerd.

En ook geeft OSR het boekje “maak het verschil” uit, met daarin interviews met bestuursvoorzitters van grote kantoren over diversiteit om discussie over het onderwerp uit te lokken. Wie nu de commen-taren van toen op de Sonja Boekmanprijs en op het boekje terugleest, is verbaasd over de ongewone scherpte, de bijna boosaardigheid waarmee de kritiek gebracht wordt. Er is blijkbaar een gevoelige snaar geraakt, maar waar gaat het precies over? Wat is hier eigenlijk aan de hand? Verdedigen de mannen hun bastion? En wat doen de vrouwen, waarom steunen die elkaar niet onvoorwaardelijk?

28 WILL2014

‘Vrouwen naar de top’ - Els Unger, 2006

Diversiteitsverklaring een feitEls Unger is vast van plan werk te maken van diver-siteit, houdt het hoofd koel, wendt haar politiek bestuurlijke netwerk aan en zoekt medestanders waarmee zij de presentatie van een diversiteits-verklaring naar Engels voorbeeld voorbereidt. Het netwerk van de Ronde Tafel bewijst zich: Marry de Gaay Fortman en Frederieke Leeflang, Managing-Partner van Boekel de Nerée , die bij het Grote Kantorenoverleg aanwezig zijn, worden van tevoren ingeseind.

Lokke Moerel houdt, als lid van de nieuw ingestelde diversiteitscommissie, een inleiding. De manne-lijke bestuursvoorzitters van de grote kantoren zijn enigszins verrast, maar kunnen een keurige inten-tieverklaring niet weigeren. De kantoren die van oudsher uit de provincie stammen willen zich profi-leren en tekenen als eerste. De Ronde Tafel vrouwen volgen en de diversiteitsverklaring, getekend door 26 kantoren, is een feit.

‘Diversiteit binnen de advocatuur’ intentieverklaring lees hier

Klik hier om verder te lezen

Op 9 december 2005 vond een themabijeenkomst plaats met als titel Advocaat en vrouw, georganiseerd door OSR Juridische Opleidingen. Een van de conclusies van de dag was dat het met de instroom van vrouwen in de advocatuur goed gaat, maar met de doorstroom naar seniorposities en het partnerschap veel minder: 39% van de advocaten is vrouw, van de compagnons is dat slechts 15%.

WILL2014 29

Opleiding als pièce de résistanceMaar het pièce de résistance wordt de opleiding die OSR in dit kader ontwikkelt. Een opleiding voor jonge vrouwelijke medewerkers met maatschapspotentie, bedoeld om de vrouwen een steuntje in de rug te geven in het partnertraject, de ratrace naar het partnership. De opleiding wordt vorm gegeven op grond van gedegen onderzoek in veelal buitenlandse literatuur en interviews naar de belemmeringen en succesfactoren.

Schot in de roosDe opleiding start met een 360 graden feedback om de persoonlijke leerdoelen te bepalen en kent als docenten/trainers steeds een professionele trainer en een ervaringsdeskundige, een vrouwelijke

partner van één van de deelnemende kantoren, uit de Ronde Tafel. Iedereen krijgt ook een mentor van een ander kantoor met wie zij vertrouwelijk kan sparren over de problemen die zij tegenkomt in haar carrière. Afspraak is wel dat een mentor een mentee geen contract mag aanbieden en de mentoren krijgen een speciale mentortraining. Dankzij de saamhorigheid, de inspiratie en de verdieping in het onderwerp in de Ronde Tafels zijn er genoeg enthousiaste ervaringsdeskundigen. Niemand zegt ooit nee. Concurrentie telt niet. Het succes van de opleiding is enorm, een schot in de roos, geen eendagsvlieg, maar een professionele opleiding die voorziet in de behoefte aan persoonlijke ontwikkeling om ambities waar te kunnen maken. Inmiddels is er zelfs een internationale versie die door sommige kantoren in Engeland als innovatief wordt gepresenteerd in de award races aldaar.

‘Laat zien dat je goed bent en ambitie hebt’Advocatenblad, november 2007 - lees hier

pagina 10, 01-12-2008 © Het Financieele Dagblad

‘Zaak gewonnen? Champagne!’FD, februari 2008 - lees hier

30 WILL2014

De internationale Ronde TafelIn Nederland blijkt het niet eens zo slecht te gaan. In Engeland gaat het wel beter maar daar voeren Orde en kantoren ook al jaren een positief diversiteitsbeleid. Engeland heeft voor de Orde dan ook als voorbeeld gediend bij het opstellen van de diversiteitsverklaring. Sylvia den Engelsen, doet haar eerste onderzoek op dit terrein en ‘s avonds buigen de aanwezigen zich over de vraag of het voorbeeld van Noorwegen gevolgd moet worden: quota of targets.

De discussie wordt voor het eerst scherp gevoerd aan kleine Ronde Tafels waarvoor ook vertegenwoordigers uit de rechterlijke macht en de politiek uitgenodigd zijn. Viviane Reding, Europees Commissaris, was nog niet in beeld. Maar de dag

In 2007 wordt onder leiding van Marry de Gaay Fortman een Internationale Ronde Tafel georganiseerd. De deelnemende vrouwen uit 15 verschillende landen brengen hun cijfers mee.

is zeer geslaagd, internationale lijnen zijn uitgezet, lijnen die later van pas zullen komen. En voor het eerst in de geschiedenis wordt de landelijke pers gehaald! Inmiddels heeft de EU, met dank aan de inzet van Viviane Reding, besloten om zich hard te maken voor een betere balans tussen mannen en vrouwen in boardrooms.

Nu het succes van het Women Leadership Pro-gramme zich aftekent en internationale contacten gelegd zijn waaruit internationale behoefte blijkt, wordt door Carolien Kattenpoel, opleidingsma-nager bij OSR, een internationale variant van het programma opgezet. En in 2008 is het eerste Inter-national Women Leadership Programme een feit! Inmiddels hebben 136 vrouwen het WLP en het IWLP gevolgd. Velen waren aanwezig bij WILL.

WILL2014 31

32 WILL2014

ronde tafel in beeld

WILL2014 33

Men is veel minder genegen om zware concessies te doen wat betreft de werk-privé-balans - Carolien Kattenpoel

“ “

34 WILL2014

Jonge vrouwelijke partners, trouwe aanzitters, de vrouwen van het eerste uur, bevlogen en vrolijke discussies tussen jong en oud, uitwisseling van ervaringen en denkbeelden, dat is de Ronde Tafel voor vrouwen in de advocatuur.

De nieuwe generatie wil allebei een carrière en samen het gezin bestieren, gelijk hebben ze - Lokke Moerel

“ “

WILL2014 35

Jonge vrouwelijke partners, trouwe aanzitters, de vrouwen van het eerste uur, bevlogen en vrolijke discussies tussen jong en oud, uitwisseling van ervaringen en denkbeelden, dat is de Ronde Tafel voor vrouwen in de advocatuur.

Gezamenlijk optrekkenMaxim Februari, een van de sprekers in 2013, die weet wat het is om een vrouw en om een man te zijn, en hoe de maatschappij reageert, meent dat het zal helpen als mannen en vrouwen elkaar meer uitleggen. Er is wederzijds veel onbegrip door

het natuurlijke, hormonale verschil tussen beide seksen. En Renée Frissen, ook een van de sprekers, is een jonge vrouw met nieuwe denkbeelden. Het feminisme is failliet, is haar stelling, het wordt tijd om gezamenlijk met de mannen op te trekken naar een nieuw mensbeeld.

36 WILL2014

Ook zijn er meer vrouwelijke Managing-Partners. Bij Nauta Dutilh, Stibbe en Boekel de Nerée staan vrouwen aan het hoofd van het kantoor. Het issue is algemeen bekend en heeft de aandacht van de besturen en van de HR-professionals die de kantoren ingestroomd zijn en inmiddels een integraal deel van het management vormen.De nieuwe generatie, man en vrouw, is meer bezig met hoe zij zich als leider willen positioneren; welke stijl hanteer ik, welke kwaliteiten komen daar bij kijken en hoe richt ik mijn netwerk daar op in?

De resultaten10 jaar Ronde Tafel: tijd om een balans op te maken. Wat is er bereikt? Het percentage vrouwelijke partners is in de grote kantoren met bijna 5 % gestegen naar een gemiddelde van ruim 16%. Er is inmiddels een kantoor (Pels Rijcken) met 30% vrouwelijke partners. Er zijn minstens 5 kantoren, zoals bijvoorbeeld Kennedy Van der Laan, die (ruim) 20% vrouwelijke equity partners hebben en met de associate of salary partners meegerekend de 30% halen. 30% vrouw, wat ziet het er anders uit dan 10 jaar geleden.

WILL2014 37

Het debat aan de Ronde Tafel eind 2013 over de verschillen tussen mannen en vrouwen, maakt veel los

bij de deelnemers; passie,humor en ernst

38 WILL2014

Meer dan 100 jonge vrouwelijke advocaten hebben de leiderschapsprogramma’s van OSR gevolgd. In die programma’s ligt nu meer de nadruk op hoe je je als individu binnen een organisatie profileert, extern en intern, en hoe je authentiek klanten-binding aangaat. Veel van die vrouwen nemen nu zelf deel aan de Ronde Tafel. De cirkel lijkt hiermee rond…

Toch blijft er , zoals Lokke Moerel ook al tijdens WILL2014 benadrukte, nog werk aan de winkel. Immers, het Europese Parlement stelde op 20 november jl dat in 2020 40% van de niet uitvoe-rende bestuurders bij beursgenoteerde onderne-mingen vrouw moet zijn. In Nederland varieert het percentage topvrouwen bij de grote advocatenkan-toren (blijkens een inventarisatie tijdens de Ronde Tafel) tussen 9% en 30%. Er is dus nog werk aan de winkel voor vrouwelijke juristen in Nederland.

Bonding, waar ook Marry de Gaay Fortman over sprak tijdens WILL2014, kan de sleutel tot succes zijn. Aan inhoudelijke kwaliteit, leiderschapskwaliteiten en intuïtie hebben vrouwelijke leiders immers geen gebrek. Wel lijken zij minder dan mannen toegang te zoeken tot de heersende machtsstructuren binnen hun kantoor. De leiderschapsconstellatie wordt zo op het eerste gezicht meer door mannen gebruikt dan door vrouwen. Ook voor vrouwen is het essen-tieel deze constellatie te herkennen en hun vaardig-heden om hier grip op te krijgen te versterken.

Met de Ronde Tafels, de leiderschaps-programma’s en WILL is hiervoor een belangrijke basis gelegd met belangrijke resultaten tot nu toe. Dit is een mooi uitgangspunt om verder door te pakken en in 2020 te voldoen aan die 40%. Met hogere kwaliteit in de samenstelling van evenwichtige board rooms.

WILL2014 39

oud-deelnemers Women Leadership Programmeloopbaanontwikkeling in % per jaar

In de onderstaande tabel een overzicht van de carrière ontwikkeling van de oud-deelnemers van het Women Leadership Programme (WLP) 2006 - 2010 van OSR Juridische Opleidingen. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de loopbaanontwikkeling van oud-deelnemers van het WLP 2011 - 2013. De onderzoeksresultaten worden binnenkort bekend gemaakt door OSR Juridische Opleidingen.

40 WILL2014

De Ronde Tafels, de leiderschapsprogramma’s en het evenement WILL2014 waren een groot succes. Mede daardoor konden veel vrouwelijke juristen hun talent als leidinggevende verder uitbouwen. Uit de evaluaties bleek een grote behoefte het netwerk WILL verder uit te breiden. Uitbreiding is mogelijk op veel gebieden: speciale netwerkbijeen-komsten voor jonge juristen, bijeenkomsten met vrouwelijke en mannelijke juristen, internationale samenwerking om ondernemerschap van vrouwen te stimuleren. OSR is – samen met de begeleidings-commissie(s), deelnemers en andere partners – volop bezig nieuwe activiteiten onder de paraplu van WILL te faciliteren. Wat natuurlijk blijft zijn de Ronde Tafels, de leiderschapsprogramma’s WLP en IWLP en ook volgend jaar wordt WILL weer georga-niseerd, WILL2015.

WetenschapBinnenkort worden er praktische en interactieve workshops georganiseerd op basis van de weten-

schappelijke inzichten die professor Laura Empson tijdens WILL2014 heeft gepresenteerd.Nederlandse deskundigen presenteren korte inlei-dingen over het thema en rolmodellen delen hun ervaringen. Uiteraard is er ruimschoots mogelijkheid tot interactie. Parallel aan deze workshops (op dezelfde dag) zullen we ook meer luchtige onder-werpen aanbieden voor deelnemers in het netwerk, met onderwerpen als kleding, styling, kleuranalyses etc.

Young WILL: het nationale platform voor jonge juristen tot 30 jaar. Het Young WILL netwerk is inmiddels gestart en zal in de loop van 2014 en in 2015 activiteiten organi-seren voor jonge juristen (vrouwen en mannen) over leiderschapsthema’s die juristen tot 30 jaar bezig houden. Deelnemers staan aan het begin van hun loopbaan en oriënteren zich via Young WILL op kansen en mogelijkheden.

netwerk WiLL in de toekomst

WILL2014 41

42 WILL2014

InternationaalOok internationaal breidt WILL het netwerk uit. WILL2014 heeft geleid tot contacten met Europese en Aziatische juristen. In 2014 verkennen we samen-werkingsmogelijkheden op opleidingsgebied. We denken bijvoorbeeld aan online opleiden via MOOC’s (Massive, Open, Online, Courses) in combi-natie met persoonlijke ontmoetingen. Ook deelname van goede doelen organisaties wordt verkend.WILL heeft vrouwelijke juristen tot op heden enthousiast gemaakt voor leiderschap. Dit enthou-siasme zal zeker, met alle nieuwe activiteiten in het vooruitzicht, kunnen leiden tot een toename van vrouwelijke juristen in bestuursfuncties bij (beurs-genoteerde) bedrijven. Een doelstelling die inmiddels ook door de EU is vastgesteld. Women in Law and Leadership: ooit begonnen als ontmoetingsplaats voor topvrouwen in de advocatuur en inmiddels ontwikkeld tot een geres-pecteerd netwerk voor juristen in leidinggevende functies in de advocatuur, het bedrijfsleven en de overheid, dat gezamenlijk zorgt voor doorstroom van juridische vrouwen naar de top.

We WILL make a difference!

WILL2014 43

What makes an effective professional service firm leader?

So what sort of leader can effectively negotiate their way through the subtletiesand complexities of a professional service firm? Looking across all of the firmsstudied, the most effective leaders shared ten particular qualities.

• Highly respected for their skills as a professional• Do not appear to be seeking power• Able to inspire loyalty and commitment• Strong personal vision – able to communicate it• Able to build consensus and act decisively• Transfer responsibility but intervene selectively• Comfortable with ambiguity and conflict• Spend a lot of time “massaging egos”• But do not expect to have their own ego massaged• And above all, able to identify and navigate the leadership constellation

44 WILL2014

WiLL 2014, de nieuwe generatieAnna van Bracht, Advocaat Baker & McKenzie

Het jaar 2014 begint goed als WILL op 31 januari jongstleden haar eerste leiderschapsprogramma organiseert. Het is een dag vol inspirerende sprekers, die allen een voorbeeldrol vervullen. Het programma bevatte een goede variatie van activiteiten; de sprekers worden afgewisseld met een ronde tafel gesprek en dag zelf wordt afgesloten met een borrel en diner waarbij we uitkijken over Amsterdam.

Eén van de sprekers is Lokke Moerel, Partner ICT-recht en data privacy bij de Brauw Blackstone Westbroek. Zij benadrukte tijdens haar presentatie onder meer de rol van de nieuwe generatie en het overdragen van de spreekwoordelijke stok. Haar woorden zetten mij aan het denken. Als jongere generatie vrouwen is het immers ook belangrijk om tijdig na te denken over hoe wij vertrouwd kunnen raken met het toch wat ingewikkelde pad naar de top dat wij mogelijk zullen bewandelen.

Inspelend op de toekomst en in het kader van WILL is het daarom van belang om een nationaal draagvlak te creëren voor de nieuwe generatie. Bovendien kan op deze manier bijtijds aandacht worden besteed

aan WILL en bijvoorbeeld het Women Leadership Programme. Daarnaast is het natuurlijk zonde als talent het in de toekomst niet zou redden, omdat zij een voorbeeldrol missen.

Kortom, het is tijd een netwerk op te zetten voor ambitieuze jongeren om kennis en ideeën met elkaar te kunnen delen omtrent de nieuwe generatie leiders, maar zeker ook ondernemerschap in de breedste zin des woords en flexibiliteit in de toekomst. Vragen die hierbij bijvoorbeeld een rol spelen zijn; zijn de man/vrouw verhoudingen in besturen al aan verandering onderhevig of valt dit in de praktijk toch tegen? Of kan men - werkzaam in de top - een flexibele werkaanpak hanteren of moet je dit niet willen als je ervoor kiest om te werken in de top?

Het zijn uiteraard kleine stapjes, want we komen net kijken. Desalniettemin is het noodzakelijk om vroegtijdig in te springen. Een nationaal platform voor de nieuwe generatie sluit hier perfect op aan. Daarom wil ik afsluiten met de woorden, hopelijk tot snel bij Young WILL!

WILL2014 45

colofon

Redactie

Eindredactie

Vormgeving

Fotografie WILL2014

Marjan BastiaanAnna van BrachtAnk van Eekelen

Marjan BastiaanEllen van ‘t HofAdriënne de Ronde

Marjan Dolfing

Ruud Jonkers

klik hier voor de volledige bronnenlijst