Risk. Reinsurance. Human Resources.

Aon Hewitt

Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kernWhitepaper

Februari 2015

2 Name of study or publication

1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2 Een nieuw speelveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Levensverwachting stijgt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Economische tegenwind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Individualisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Nieuwe regelgeving strenger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Veranderend speelveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.

3 Pensioenregelingen: wie draagt welk risico? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 De werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 De werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 DB-regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 DC-regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

4 Uitvoeringsvormen: steeds meer opties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. PPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. IORP en multi-IORP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. APF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. 5. Alle belangen meewegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

6 Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Contact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Inhoudsopgave

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 3

Het Nederlandse pensioenstelsel staat al jaren te boek als één van de beste pensioenstelsels ter wereld. Maar ons

stelsel is flink aan het veranderen. Onder de nieuwe wetgeving, die sinds 1 januari 2015 van kracht is, daalt de

pensioenopbouw drastisch en zijn de eisen aan pensioenfondsen flink aangescherpt.

Het tempo waarmee onze pensioenwetgeving verandert, is zo hoog dat werkgevers en pensioenfondsen vaak alleen

het hoogst noodzakelijke kunnen doen om aan de wettelijke eisen te blijven voldoen. En toch: juist nu het stof neer-

daalt is het zaak om het pensioendossier niet terug in de lade te leggen, maar om een spade dieper te graven en na te

gaan wat uw pensioenoplossing fundamenteel voor u betekent.

Stel uzelf de volgende vragen:

• Welke strategische doelstellingen heeft mijn onderneming op middellange termijn?

• Draagt het huidige arbeidsvoorwaardenpakket bij aan het behalen van die doelstellingen? Sluit het huidige

pensioensysteem nog aan bij het arbeidsvoorwaardenpakket dat ik mijn werknemers wil aanbieden?

• Hoeveel keuzevrijheid hebben mijn werknemers of pensioendeelnemers en wat zijn de risico’s die zij straks

lopen?

• Welke uitvoeringsvorm past het best bij onze ondernemingsstrategie?

In deze whitepaper leest u hoe Aon Hewitt het veranderende speelveld rond pensioenen beoordeelt. Ook leest u

welke pensioenregelingen het best bij u als werkgever passen en welke pensioenoplossingen de beste mogelijkheden

bieden voor uw werknemers. Dat helpt u om gefundeerde keuzes te maken en te komen tot een passende regeling

voor u en uw medewerkers.

1 Inleiding

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 4

2 Een nieuw speelveldDe wetten en regels rond onze pensioenopbouw hangen van oudsher nauw samen met de economische en

demografische toestand van ons land. Juist op die terreinen is de laatste jaren veel veranderd. Met het nieuwe

Financieel Toetsingskader (FTK) heeft de overheid de wet- en regelgeving rond pensioenen al stevig aangepast om

ons pensioenstelsel duurzaam te houden. Ook de SER onderzoekt momenteel nieuwe varianten op ons pensioen-

stelsel die beter aansluiten bij de conjunctuur en onze demografie.

Levensverwachting stijgtDe laatste decennia speelt vooral het probleem dat onze levensverwachting blijft stijgen. Daardoor lopen de

pensioenlasten stevig op; een vergrijzende samenleving vraagt verhoudingsgewijs om meer pensioenkapitaal.

De verwachting is dat we de komende jaren steeds ouder worden. We moeten er dus van uitgaan dat we de komende

tijd meer pensioen op moeten bouwen, onder meer door langer door te werken.

Levensverwachting bij geboorte (jaren)

Bron: Prognosetafel AG2014

84

82

80

78

76

74

72

70

68

661950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

mannen vrouwen

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 5

Economische tegenwind Ook op economisch vlak zitten de omstandigheden momenteel tegen. Ondernemingen en hun medewerkers voelen

de gevolgen van de lage marktrente, die het rendement op de belegde pensioengelden onder druk zet. Dat maakt de

pensioenopbouw in een uitkeringsovereenkomst (ook bekend als Defined Benefit of DB-regeling) duurder. Ook bij

een premieovereenkomst (Defined Contribution of DC-regeling) is de lage marktrente voelbaar; daar daalt het aan te

kopen pensioen. Het is maar de vraag of het lukt om onze pensioenuitkeringen de komende 5 tot 10 jaar te indexeren.

IndividualiseringMaatschappelijk gezien is ondertussen een sterke individualisering gaande. We willen onafhankelijk zijn en eisen meer

en meer keuzevrijheid, ook als het om onze oudedagvoorziening gaat. Werknemers verwachten dat hun werkgever

hun pensioenregeling afstemt op hun risicovoorkeur. Risicobereidheidsonderzoeken winnen dan ook snel aan popula-

riteit.

Nieuwe regelgeving strengerOm met name de vergrijzing en economische tegenwind het hoofd te bieden, is sinds 1 januari 2015 het nieuwe

Financieel Toetsingskader (nFTK) van kracht. Pensioenfondsen worden daarmee geconfronteerd met strengere regels

omtrent dekkingsgraden en een meer expliciete verantwoording van het beleggingsbeleid aan werkgevers en pensi-

oendeelnemers. Hoe gaan ze bijvoorbeeld om met het renterisico? Pensioenverzekeraars krijgen te maken met stren-

gere toezichteisen vanuit Europa.

Ondertussen worden ook de eisen aan bestuurders van pensioenfondsen steeds strenger. Daardoor is het moeilijk om

nieuwe bestuursleden te vinden, terwijl daar juist nu extra vraag naar is.

Veranderend speelveldDe veranderingen in het speelveld rond pensioenen zien er schematisch als volgt uit.

Neemt af

• Acceptatie risico-overdracht door werknemers

• Rente

• Aandelenwaarde

Neemt toe

• Druk vanuit regelgevers:

- AFM

- DNB

• Verwachtingen van stakeholders:

- Werknemers

- Ondernemingsraden

- Gepensioneerden

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 6

3 Pensioenregelingen: wie draagt welk risico?De verdeling van risico’s tussen werkgever en werknemer is een belangrijke kwestie als het om pensioenen gaat.

Hoe is die verdeling nu bij u, hoe zou die volgens uw werknemers moeten zijn en wat zijn de opties onder de nieuwe

pensioenwetgeving in het huidige speelveld? Afhankelijk van de gewenste verdeling kunt u kiezen tussen verschil-

lende pensioenregelingen.

De werkgeverDe werkgever betaalt in Nederland meestal het grootste deel van de pensioenpremie. Afhankelijk van het pensioen-

systeem kunnen de inhoud van de pensioenregeling en de fluctuerende rente tot grote schommelingen leiden in de

hoogte van de premie. In het algemeen is het grootste risico op de korte termijn dus doorgaans voor de werkgever.

De werknemerVoor de werknemer ligt het voornaamste risico op de langere termijn, in de hoogte van zijn uiteindelijke pensioen.

Het is in dat kader nadelig dat de pensioenpremies de afgelopen jaren niet of nauwelijks geïndexeerd zijn – en dat

ook voor de komende jaren verwacht wordt dat dit niet gebeurt. Een lager pensioen leidt immers tot een lagere

koopkracht na pensionering. Dat geldt niet alleen voor gepensioneerden nu, maar ook voor werknemers die op dit

moment nog werken voor hun pensioen.

DB-regelingMet een DB-regeling staat de jaarlijkse pensioenopbouw van uw werknemer vast, maar kan de premie gedurende

het jaar variëren. Dat is vooral een risico voor u als werkgever, omdat u het grootste deel van de premie betaalt.

Zo’n 80 tot 85% van de Nederlandse werknemers bouw momenteel pensioen op via een DB-regeling. Vooral onder

bedrijfstakpensioenfondsen zijn DB-regelingen zeer populair.

DC-regelingBij een DC-regeling staat de maandelijkse premie voor de werknemer vast, en hoeft u als werkgever alleen de

betaalde premies in uw jaarrekening te vermelden. De onzekerheid zit met name in de uiteindelijke pensioenopbouw,

die afhankelijk is van het behaalde rendement. In feite ligt het beleggingsrisico daardoor volledig bij de werknemer.

DC-regelingen zijn populair onder werkgevers die een nieuwe pensioenregeling afsluiten. Zo’n 90% van hen kiest

voor een DC-variant.

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 7

4 Uitvoeringsvormen: steeds meer optiesDe keuze voor een bepaald type pensioenregeling is niet het enige punt van aandacht voor u als werkgever.

Het kiezen van de juiste uitvoeringsvorm bij de gekozen pensioenregeling is eveneens van cruciaal belang. De keuze-

mogelijkheden nemen toe. Bent u al jaren tevreden met uw ondernemingspensioenfonds en houdt u dat graag aan?

Of overweegt u ook andere opties, zoals aansluiten bij een bedrijfstakpensioenfonds of een rechtstreekse verzekering

bij een verzekeraar?

Naast een ondernemingspensioenfonds, bedrijfstakpensioenfonds en een pensioenverzekeraar kunt u sinds enige

tijd kiezen voor een PPI, IORP of multi-IORP. Waarschijnlijk komt daar in 2015 de optie bij om een APF (Algemeen

Pensioenfonds) op te richten. Wat houden deze nieuwe uitvoeringsvormen in? In welke situatie is welke optie de

beste keuze, en voor wie?

PPIEen Premie Pensioen Instelling (PPI) is een relatief nieuwe pensioenuitvoerder die pensioenpremies belegt. Een PPI

kan door iedereen worden opgericht, dus ook door werkgevers- en werknemersorganisaties, banken, vermogens-

beheerders en adviseurs. Ze hebben daar wel een vergunning voor nodig. Een PPI mag alleen zuivere DC-regelingen

uitvoeren. PPI’s zijn vaak goedkoper in de uitvoering dan pensioenverzekeraars, maar het risico van beleggen ligt

volledig bij de werknemer en een PPI kan geen gegarandeerd pensioen aanbieden. PPI’s zijn een logisch alternatief

voor een pensioenverzekering en worden steeds populairder.

IORP en multi-IORPEen IORP is een buitenlandse pensioenuitvoeringsorganisatie. Een overeenkomst met een IORP of een multi-IORP

(een IORP voor twee of meer pensioenfondsen) is vooral een goed alternatief voor multinationals die in Nederland

een eigen pensioenfonds hebben, maar vinden dat het vermogensbeheer en indexatiepotentieel van hun huidige

uitvoeringsvorm beter kan. Vaak hangt dat samen met de strengere toezichteisen vanuit DNB en AFM. Hoewel er ook

risico’s zijn, kan een IORP voor zowel werkgevers, werknemers als pensioenfondsen voordelen hebben. Zo kan een

middelloonregeling worden aangeboden tegen minder kosten en risico’s. Bovendien hebben werkgevers met een

IORP slechts één uitvoerder voor hun internationale pensioenregelingen.

APFIn december 2014 is een wetsvoorstel ingediend die de oprichting van een zogenaamd Algemeen Pensioenfonds

(APF) mogelijk maakt. Dat zou vooral voor kleine fondsen een welkome optie zijn, omdat zij daarmee hun bestuur en

administratie kunnen bundelen. Ze profiteren dan van de schaalvoordelen, maar behouden zeggenschap over de

regelingen. Ook andere partijen in de markt, zoals verzekeraars, hebben aangekondigd een APF te willen gaan

oprichten. Het wetsvoorstel moet nog door de Tweede Kamer worden behandeld.

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 8

5 Alle belangen meewegenKennis van het aanbod aan pensioenregelingen en hun voor- en nadelen is nog niet zaligmakend. Waar het écht om

gaat is dat u bij de keuze voor een regeling eerst tot een juiste afweging komt van alle belangen. Welke belangen laat

u het zwaarst wegen? Hoe ziet u uw werkgeverschap in relatie tot deze belangrijkste secundaire arbeidsvoorwaarde?

Alleen door alle deelbelangen te inventariseren en te wegen, vindt u op termijn de meest toekomstbestendige

pensioenoplossing voor uw werknemers en uzelf.

Onderstaande matrix kan als eerste aanzet dienen bij het maken van een weloverwogen keuze. De matrix geeft weer

hoe vier verschillende pensioenregelingen op verschillende aspecten scoren voor zowel pensioendeelnemers, de

mate van zeggenschap voor ondernemingsraden en vakbonden als voor u als werkgever. Let wel, dit is een algemeen

overzicht. Een haalbaarheidsstudie voor uw specifieke situatie is volgens Aon Hewitt te allen tijde noodzakelijk.

Ondernemings- Verzekerde regeling Bpf (Multi) IORP pensioenfonds

Deelnemers

Indexatie Gemiddeld gemiddeld bovengemiddeld bovengemiddeld

Beleggings (mix) risico Laag Laag Gemiddeld Gemiddeld tot hoog

Vereiste tijd voor governance Lang kort geen kort

OR / Vakbonden

Invloed Klein Klein Groot Klein

Werkgever

Pensioenlasten Hoog gemiddeld Hoog Gemiddeld

Andere kosten Hoog gemiddeld Laag Laag

Volatiliteit Hoog Laag Laag Laag

Control Gemiddeld Laag Laag laag

ongunstig neutraal gunstig

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 9

6 Aan de slag!Dit is hét moment om uw pensioenregeling fundamenteel te herzien, het nieuwe speelveld te onderzoeken en kritisch

in de toekomst te kijken. Verder gaan dan het voldoen aan de nieuwe wettelijke vereisten alleen, daar gaat het om. De

inhoud van uw pensioenregeling, de methode van financiering, het indexatiepotentieel en de risicobereidheid van

alle belanghebbenden, alsook de wijze van pensioenuitvoering zijn tenslotte nauw met elkaar verbonden.

Alleen door de belangen van alle belanghebbenden te wegen, komt u tot een juiste, weloverwogen inpassing van

een al dan niet aangepaste pensioenregeling in uw totale arbeidsvoorwaardenpakket. Het eindresultaat is een

duurzame pensioenoplossing die bijdraagt aan het behalen van uw bedrijfsdoelstellingen.

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 10

Contact

Frank Driessen (Chief Commercial Officer) werkt sinds 2001 bij Aon Hewitt. Sinds 2012 is hij lid van de directie van Aon Hewitt in Nederland. In zijn functie als Chief Commercial Officer is Frank verantwoordelijk voor de advisering en kwaliteit van de Aon Hewitt dienstverlening naar klanten. Daarnaast vervult hij de rol van de Chief Actuary.Frank heeft jarenlange ervaring op bestuurs- en directieniveaus bij bedrijfstak- en ondernemings-pensioenfondsen en (internationale) ondernemingen. Hij is onder andere betrokken bij de strategische (her)oriëntatie van pensioenregelingen, overnames en onderhandelingstrajecten bij (her)verzekeraars. Klanten typeren Frank als een proactieve en oplossingsgerichte consultant.Frank heeft Econometrie in Tilburg gestudeerd en Actuariële Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is lid van het Actuarieel Genootschap en Actuaris AG.

Drs. Frank (F.H.P.) Driessen AAGM 06 12 99 18 85

E frank.driessen@aonhewitt.com

www.aonhewitt.com

Aon Hewitt Pensioenoplossingen anno 2015: terug naar de kern 11

Over Aon Hewitt

Aon Hewitt is wereldwijd marktleider in

oplossingen voor human-resourcesmanagement.

Het bedrijf adviseert organisaties bij het oplossen

van complexe vraagstukken op het gebied van

arbeidsvoorwaarden, talent management en

daarmee samenhangende financiële uitdagingen.

Aon Hewitt ontwerpt, implementeert,

communiceert en beheert een breed scala aan

oplossingen op het gebied van menselijk kapitaal,

pensioenen, beleggingsbeheer, zorg, beloningen,

verzekeringen en talentmanagement. Hiermee

verhoogt Aon Hewitt het rendement op het

belangrijkste kapitaal van organisaties: hun

medewerkers. Het bedrijf telt wereldwijd meer

dan 30.000 professionals in 90 landen.

Aon Hewitt is onderdeel van verzekeringsmakelaar

en risicoadviseur Aon plc in Londen, Verenigd

Koninkrijk. Het wereldwijde Aon-netwerk omvat

circa 600 kantoren in meer dan 120 landen en

heeft ruim 66.000 medewerkers.

Meer informatie: www.aonhewitt.com.

Download de Aon plc Fact Sheet & Aon Fun Facts

Sheet hier:

http://aon.mediaroom.com/index.hp?s=25796&cat=2645

© 2015. Aon NederlandAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens-bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aon Hewitt.

Risk. Reinsurance. Human Resources.