Whiplash Magazine 2, september 2013

WHIPLASH MAGAZINE

HÉT WHIPLASH LIJFBLAD

25e jaargang | nummer 2 | september 2013

ROCKSTERterug op

het podiumnadat chronische vermoeidheid

haar carriere nekte

Patiëntenvragen enervaringen in de zorg

3 WHIPLASH MAGAZINE | 2013 nummer 22

De stem van Elze klinkt dof door mijn telefoon.

Warme, bruisende Elze, die voortdurend ba-

lanceert tussen haar creatieve plannen en de

beperkingen van haar lijf. Dit is niet haar beste

dag, hoor ik gelijk. Ze vertelt me dat een onder-

zoekje door de fysiotherapeut haar flink onder-

uit heeft gehaald.

Het ging helemaal niet om whiplashklachten,

haar bezoek aan de fysiotherapeut. Maar zijn

testjes brachten wat houdingen en bewegin-

gen met zich mee, waarvan Elze meteen al

aanvoelde dat ze daar last van ging krijgen. Ze

deelde deze bedenkingen dan ook met haar

fysiotherapeut. De therapeut wees het kordaat

van de hand. Daarop vermande Elze zich: ‘ik

weet natuurlijk ook niet 100% zeker dat ik er

last van krijg, en ik wil van mijn blessure her-

stellen.’ Dus werkte ze mee. ‘Wat moest ik an-

ders?!’, roept ze vertwijfeld uit.

De dilemma’s van Elze herkent u misschien

wel. Net als haar vragen over de communicatie

met hulpverleners en hoe je samen oplossin-

gen vindt. En de kwetsbaarheid van het even-

wicht dat je na je whiplash zo zorgvuldig hebt

opgebouwd. Ieders zoektocht naar balans in

het leven met whiplash is uniek, maar we delen

ook veel vragen.

Deze vragen die de mensen uit ons netwerk

bezighouden zijn de basis voor onze publica-

ties. In dit nummer van het Whiplash Magazine

draait het om patiëntenvragen en ervaringen

in de zorg. Petra signaleert bijvoorbeeld dat

er steeds minder whiplashprogramma’s in de

revalidatiecentra zijn; klopt dat en waarom?

Opvallend is ook de trend dat pijn volop in de

medische aandacht staat. Ondertussen vraagt

Esther zich af of haar rechte nekstand te ma-

ken kan hebben met haar whiplashongeval.

En Leo denkt, net als de NPCF, na over een

manier om persoonlijke medische gegevens op

orde te houden.

Hulpverleners denken mee over antwoorden

op deze vraagstukken. Partners in onze zoek-

tocht. Toch blijft er nog onduidelijkheid over een

aantal belangrijke whiplashvraagstukken. Juist

dan biedt ervaringsdeskundigheid een belang-

rijk houvast.

Ik ben blij dat Elze en de anderen hun vragen

en ervaringen met de Whiplash Stichting delen.

Ze staan niet alleen in hun zoektocht en kun-

nen profiteren van de ervaringen die anderen

hebben opgedaan. En tegelijkertijd helpen zij

weer anderen met hun ervaringen en tips. De

Whiplash Stichting is het verzamelpunt en met

elkaar bouwen we aan ervaringsdeskundig-

heid, delen we tips, brengen keuzemogelijkhe-

den in kaart en zoeken oplossingen.

Bij de artikelen staan daarom regelmatig op-

roepjes om uw ervaringen, vragen en me-

ningen te delen. ‘Let’s share’, om met de be-

roemde rockster Chi Coltrane te spreken. Daar

worden we sterker van.

Danielle van Eden,

Hoofdredactie, [email protected]

Sharepoint

Voorwoord

4

Bestuur

Warm welkom nieuwe vrijwilligersAls Whiplash Stichting hechten we veel belang aan vrijwil-

ligers, de kern van onze organisatie. Zonder hen kunnen we

geen hulp en steun aan whiplashpatiënten bieden. We zijn

dan ook heel blij met deze nieuwe vrijwilligers:

Bestuursleden: Inge Kruiver en Marcel van den Bosch

Vrijwilligerscoördinator: Peggy Roestenberg

Voorzitter werkgroep communicatie: Rob Reinders

Voorzitter werkgroep deskundigheid: Jopie Lambregts

Secretarieel medewerker

Redacteur Whiplash Magazine: Herma van Hierden en

beeldredacteur Edine Opdam

Social mediators: Iris Balemans en Fairoesch Nanhekhan.

Toch gaat onze zoektocht naar nieuwe vrijwilligers door.

Op dit moment zijn er nog twee cruciale vacatures: een

hoofdredacteur voor het Whiplash Magazine en een voorzit-

ter voor de werkgroep diensten hulpverlening. Ook zoeken

we nog mensen om als contactpersoon aan de slag te gaan

en één of meer personen die de werkgroep ‘communicatie’

of de werkgroep ‘hulp- en dienstverlening’ secretarieel willen

ondersteunen.

Interesse, of weet u iemand die hierin geïnteresseerd is?

Laat het Karin van der Maas weten:

[email protected] of T. 030-6565000

Reorganisatie: stand van zakenOm de bezuinigingen (van 120.000 naar 35.000 euro

subsidie 2012 2014) van het ministerie van VWS op te

vangen zijn we bezig met een reorganisatie. Daarbij base-

ren wij ons mede op allerlei informatie en meningen die we

hebben, krijgen of binnenhalen. De achterbanraadpleging

(zie ook pag. 22), die nog steeds loopt, heeft al interessante

informatie opgeleverd.

Daarnaast is door een externe adviseur een onderzoek ge-

start hoe we onze positie als patiëntenorganisatie en onze

dienstverlening kunnen verbeteren. Naast gesprekken met

staf, bestuur en vrijwilligers gaat de adviseur met heel veel

externe partijen praten om een indruk te krijgen hoe zij te-

gen de WSN aankijken, maar ook om nieuwe ideeën op te

doen voor een betere dienstverlening. Verder wordt onder

andere verkend of we een ander verdienmodel kunnen in-

troduceren om de financiën aan te vullen.

Ook wordt bekeken hoe we in de toekomst onze front-office

en back-office kunnen organiseren tegen lagere kosten. Be-

langrijk aandachtspunt is de vraag op welke wijze wij het

ledenaantal van de WSN substantieel kunnen vergroten.

Want het is toch erg merkwaardig dat van de circa 20.000

nieuwe whiplashgevallen per jaar er maar 160 lid worden

van de WSN (2012).

De uitkomsten van dit onderzoek worden september gepre-

senteerd. Snel daarna zullen wij die extra stappen nemen die

moeten leiden naar een gezonde toekomst voor de WSN.

Heeft u vragen of opmerkingen? U kunt altijd bij mij terecht:

[email protected]

Louk de Both, namens het bestuur.

Van het bestuur


6 Chi Coltrane Exclusief voor de Whiplash Stichting vertelt rockster Chi Coltrane het

verhaal achter haar ziekte.

8 Dry Needling Dry needling is een methode om triggerpoints te behandelen. Manueel

therapeut Tharra de Vries vertelt over deze behandelmethode. Twee

andere deskundigen geven hun visie op dry needling.

12 Afwijkende nekstand Esther vraagt zich af of de stand van haar nek rechter is geworden na

haar auto-ongeval. En wat betekent dat? Kees Vos zet de gegevens

over de kyphotische stand op een rijtje.

17 Nieuwe hoogleraar pijn Hoogleraar en psycholoog Karlijn Schreurs werkt al 10 jaar intensief met

pijnpatiënten. Bevlogen vertelt ze over haar behandelvisie, onderzoek en

ambities.

26 Whiplashgerelateerde hoofdpijn Er bestaan 200 verschillende soorten hoofdpijn, waaronder hoofdpijn

door whiplash en trauma. Leo Geeraedts legt uit.

30 Zorgverzekeringen Informatie over belangrijke vergoedingen voor whiplashpatiënten, korting

op de zorgpremie en hulp bij contacten met de verzekering.

En verder:Voorwoord ......................................................................................3

Van het bestuur ..............................................................................4

Nekoefeningen .............................................................................15

Medisch paspoort .........................................................................16

Lezersvragen ................................................................................20

Nieuws ..........................................................................................22

Bijeenkomst ..................................................................................25

Reacties thema ‘ziekte en werk’ ................................................34

Koken met whippies ....................................................................37

Contact en colofon .......................................................................39

Inhoud

6

8

17

Medisch en zorg

Werk en inkomen

Letselschade

Leven en welzijn

Diensten van WSN

Handige kleurcodes

6

De succesvolle carrière van rock-legende Chi Coltrane eindigde abrupt door een onbegrepen ver-moeidheidsziekte. Na 18 jaar af-wezigheid vierde ze haar comeback. In mei was ze voor een éénmalig concert in Nederland. Open vertelt ze over wat ze meemaakte. Want het delen van haar ervaringen en inzichten kan mensen in vergelijk-bare situaties een hart onder de riem steken, gelooft ze.

Als puber was ik een groot fan van u en be-

wonderde uw power en energie. Wat is er met

u gebeurd waardoor u niet meer kon optreden?

‘Ik sliep alleen maar, ondanks dat ik me geeste-

lijke krachtig voelde. Als ik ’s morgens opstond

moest ik twee uur later alweer naar bed. Zelfs

tijdens een autorit van 20 minuten viel ik achter

het stuur in slaap. Het was gevaarlijk en ver-

schrikkelijk. Ik bestond, maar veel meer was er

niet. Mijn sociale leven viel uit elkaar. Bevrien-

de muzikanten verhuisden of overleden terwijl

ik sliep en geen contact kon houden. De artsen

zeiden dat er niets met me aan de hand was

en namen me niet serieus. De meeste mensen

namen me niet serieus. Pas na zeventien jaar

vond ik een arts die constateerde dat mijn bij-

nieren niet goed werkten. De therapie die daar-

op volgde, hielp me binnen een jaar helemaal

te herstellen. Sindsdien kan ik weer optreden.

Voor de grap zeg ik vaak tegen journalisten dat

Interview

Rockster Chi Coltrane

Thunder and Lightning, en toen werd het stil rond...

www.ronaldus.nl


ik niet kon optreden omdat mijn band-

leden zo lang in de gevangenis waren

(lacht).’

Van wie of wat kreeg u hulp in die tijd?

‘Mijn beste vriendin, die een whiplash

heeft, steunde me enorm. Een andere

grote hulp had vier poten. We begre-

pen elkaar al was ze een kleine kat. Ze

leeft niet meer, maar ze was zo slim,

lief en wijs alsof ze een menselijk we-

zen was. Haar vertrouwde ik meer dan

mensen. De enorme liefde die ik van

haar kreeg, maakte van mij een beter

mens.’

Staat u anders in het leven dan voor

uw ziekte?

‘Ja, ik waardeer meer en ben dank-

baarder. Ik begrijp nu ook meer van

het menselijk lijden. Ik denk dat ik meer

van mensen ben gaan houden dan

voorheen en voel me meer betrokken.

Als ik hulp kan bieden geef ik die ook

graag.’

Hebt u adviezen voor mensen die een

soortgelijk proces doormaken?

‘‘Geef niet op en bid’. Want toen ik

Interview

bad bracht God me in contact met de

juiste arts. Zorg ook goed voor jezelf,

zowel fysiek als spiritueel, en overwerk

jezelf niet. Ik denk dat mensen meer

van zichzelf moeten houden. We zijn

geneigd om ons in situaties te laten

drukken, ondanks dat we weten dat ze

ongezond voor ons zijn. Zoals ik met

mijn laatste manager. Hij weigerde mij

een rustperiode nadat ik 300 concer-

ten in een jaar had gedaan. Om mijn

publiek niet teleur te stellen en mijn re-

putatie niet te beschadigen heb ik de

geboekte concerten toch gedaan. Met

als gevolg dat ik volledig opbrandde.

Vooral wij vrouwen hebben het nodig

sterk te zijn en te laten weten wat we

wel en niet willen, ook al zijn we blond.

We kunnen ‘nee’ zeggen zonder bot te

worden. Met zachte stem kunnen we

‘nee’ zeggen en ook: ‘Ik zei driemaal

‘nee’ en ik meen wat ik zeg. Jij wilt niet

ontdekken hoe serieus ik dat meen’. Ik

heb dat ook moeten leren.’

Hebt u nog adviezen voor mensen met

whiplash?

‘Belangrijk is dat je je door niets laat

neerdrukken met inbegrip van wat de

dokter zegt. Of je kunt genezen of niet

kunnen ze niet bepalen. De dokters

doen hun best. Ze leren hun vak uit de

boeken. Maar het leven loopt niet vol-

gens de boeken. In Los Angeles denkt

men overigens dat whiplash één grote

grap is om geld van de verzekering los

te krijgen. De man van mijn vriendin

dacht eerst ook dat ze het verzon. Ge-

lukkig gaat het elk jaar beter met haar.

Whiplash kan een serieus probleem

zijn. Dus informeer jezelf goed, via in-

ternet, via ervaringen van andere pati-

enten en verken of er nieuwe behan-

delmethodes zijn. Vind uit wat er met

je aan de hand is. Volg therapie en doe

wat ze je aanbevelen. Vertel je lichaam

positieve dingen en geloof in herstel,

vooral als je tot degene bid die je ge-

maakt heeft. We zijn maar mensen en

weten zo weinig over deze dingen. Het

is ook moeilijk om te geloven. Maar als

hij je gemaakt heeft, zal hij weten hoe

je gerepareerd moet worden. Ik hoop

dat alle mensen met whiplash die dit

lezen aangemoedigd worden om posi-

tief te geloven in hun herstel.’

Door Fleur van Leeuwen

Chi Coltrane werd geboren in de VS en werd als rocklegende bekend in de jaren

zeventig. Met wereldhits als ‘Go like Elijah’, ‘You were my friend‘ en ‘Thunder and

Lightning’ bestormde ze de hitparades. Ze schrijft haar eigen nummers en begeleidt

zichzelf op de piano alsof er een wervelwind in haar losgebarsten is. Met haar

krachtige stem weet ze zowel haar tedere songs als haar vurige teksten indringend

te vertolken. Na achttien jaar afwezigheid verschijnt in 2009 haar album ‘Yesterday,

Today and Forever’. Haar comeback concert in 2010 trekt in Wenen 100.000 mensen.

Rond kerst 2013 hoopt ze haar nieuwe cd te presenteren.

8

Triggerpoints en dry needlingVeel mensen, die verwezen worden

naar een fysiotherapeut hebben trig-

gerpoints. ‘Dit zijn verhardingen in de

spieren, die pijn veroorzaken, zowel

lokaal als uitstralend naar bijvoor-

beeld de arm of het hoofd,’ vertelt

Tharra de Vries. Deze conditie wordt

aangeduid als myofasciale pijn. De

triggerpoints bevinden zich op min

of meer vaste punten in het lichaam.

Dry needling is een manier om trigger-

points te behandelen. De methode is

al voor de Tweede Wereldoorlog ont-

wikkeld en wordt sinds 1970 veel-

vuldig toegepast door Canadese en

Amerikaanse fysiotherapeuten. Vanaf

2000 wordt de behandelmethode ook

in Nederland binnen de fysiotherapie

gebruikt. Het is een aanvulling op de

technieken uit de fysiotherapie en

manuele therapie, die gericht zijn op

het ontspannen van spieren. In 2007

is dry needling erkend door de KNGF

(Koninklijk Nederlands Genootschap

voor Fysiotherapie) als reguliere be-

handelmethode.

Bij welke klachten wordt dry needling toegepast?Dry needling kan in principe worden

toegepast bij alle klachten waarbij

sprake is van myofasciale pijn. De

natuurlijke balans in de spier is ver-

stoord, bijvoorbeeld als gevolg van

een trauma of een verkeerde houding.

‘Ook bij fibromyalgie en spierklachten

zonder duidelijke oorzaak kan dry

needling effectief zijn,’ vertelt Tharra.

‘Door de behandeling vermindert de

pijn en kan de patiënt beter bewegen.

Het voordeel van dry needling is dat

je op het niveau van de spiercellen

het probleem aanpakt. Bij andere me-

thoden, zoals drukpuntmassage, blijf

je op de huid. Dit is minder effectief.’

Tharra maakt wel een kanttekening:

‘Als je verder geen aanvullende the-

rapieën volgt, komen de klachten

meestal terug. Dit komt doordat de

oorzaak, bijvoorbeeld een verkeerde

houding, niet wordt weggenomen.

Voor blijvende resultaten is een com-

binatie nodig met bijvoorbeeld oefen-

therapie, manuele therapie en bewe-

gingsprogramma’s.’

De Whiplash Stichting Nederland krijgt regelmatig vragen over dry needling als methode om triggerpoints te behandelen. Wat houdt de methode in, kunnen whiplashpatiënten er baat bij hebben en wat zijn eventuele risico’s? Reden voor een uitgebreid interview met Tharra de Vries, die als manueel therapeut dry needling toepast in zijn praktijk.

Behandeling

Dry needlingBehandeling van triggerpoints

foto

graf

ie C

athi

nka

de V

ries


Hoe werkt dry needling?‘Het principe is eigenlijk heel simpel,’

legt Tharra uit. ‘Bij dry needling wordt

de triggerpoint kort aangeprikt met

een hele dunne naald. De spiervezels

trekken samen en ontspannen daarna

weer. Naast de directe ontspanning

ontstaan ook impulsen om de na-

tuurlijke balans in de spieren weer te

herstellen (zie kader). We werken met

een ‘droge’ naald, er wordt geen vloei-

stof ingespoten. Vandaar de term dry

needling. Wet needling bestaat ove-

rigens ook. Een compleet behandel-

traject beslaat gemiddeld acht weke-

lijkse behandelingen van een half uur.

De werking van dry needling:Dry needling is gericht op het her-

stel van de natuurlijke balans in de

spiervezels. Bij spierverhardingen is

er sprake van een ophoping van af-

valstoffen in het spierweefsel. Bij het

juist aanprikken van het punt trekt

de spier zich als reactie samen, de

zogenaamde ‘local twitch respons’.

Het voelt als een klein schokje. Hier-

door wordt het proces van aan- en

afvoer van stoffen naar de spiercel-

len gestimuleerd en wordt de prik-

kelgeleiding van het centrale ze-

nuwstelsel naar de spier hersteld.

Deze effecten zijn voor de patiënt

niet direct waarneembaar, maar

deze voelt wel vaak een ontspan-

ning van de spier als gevolg van de

behandeling. De wetenschappelijke

onderbouwing over de werking van

dry needling is volop in ontwikkeling.

Per spier worden drie of vier punten

aangeprikt. Meestal zijn er meerdere

pijnlijke spieren in het gebied waar

klachten bestaan en de behandelzone

wordt geleidelijk uitgebreid. Na maxi-

maal vier tot zes behandelingen moet

er een duidelijk resultaat merkbaar

zijn. Anders vind ik het niet zinvol om

door te gaan.’

Wat is het verschil met acupunctuur?Acupunctuur beïnvloedt de energie-

banen (meridianen) in het menselijk

lichaam. Dry needling richt zich op de

spierverhardingen en de biochemi-

sche en fysiologische processen, die

de basis vormen van spierspanning

en -ontspanning. Daarom behoort dry

needling tot het domein van de fysio-

therapie in tegenstelling tot acupunc-

tuur.

Zijn er bijwerkingen en risico’s?‘De normale reactie op een behan-

deling is spierpijn of een gevoel van

zware spieren, net alsof je zwaar ge-

traind hebt,’ vertelt Tharra. ‘Soms is

er in het begin sprake van meer pijn,

vermoeidheid of een algemeen ge-

voel van ‘niet lekker voelen’. Dit moet

na één of twee dagen verdwijnen.

Een enkele keer treedt er een kleine

bloeduitstorting op of tijdelijk wat ver-

lies aan spierkracht.’ Om de bijwerkin-

gen te beperken, bouw ik de behan-

deling geleidelijk aan op. Blijven de

bijwerkingen optreden, dan stop ik de

behandeling. Bij een goede toepas-

sing van de behandelmethode zijn er

geen risico’s, die tot onomkeerbare

klachten leiden. De therapeut moet

de medische voorgeschiedenis goed

in beeld brengen en bij het behan-

delen van gebieden waar belangrijke

Behandeling

foto

graf

ie C

athi

nka

de V

ries

10

Behandeling

structuren liggen, bijvoorbeeld zenu-

wen, moet je extra voorzichtig te werk

gaan. In de opleiding wordt aandacht

besteed aan deze zaken.’

Whiplash en dry needling‘Patiënten met een whiplash hebben

vaak veel actieve triggerpoints in het

nek- en schoudergebied. De balans

in dit gebied is verstoord en er is vaak

sprake van een overprikkeling van het

zenuwstelsel. In de acute fase pas

ik dry needling niet direct toe,’ vertelt

Tharra. ‘De behandeling is ingrijpend

omdat niet alleen de spier zelf, maar

ook de onderliggende processen be-

invloed worden (zie kader over de

werking van dry needling). Het risico

bestaat dan dat de patiënt verder uit

balans raakt en meer klachten krijgt.

Pas in de fase daarna, begin ik even-

tueel met dry needling om de spieren

in het nek- en schoudergebied meer te

ontspannen. Ik ga dan niet direct naar

het meest pijnlijke gebied, maar werk

eerst daar omheen om meer ontspan-

ning te krijgen. Ik combineer dry need-

ling vaak met manuele therapie, maar

ook hier geldt: niet in de acute fase.

Daarnaast maak ik gebruik van oefen-

therapie en bewegingsprogramma’s.’

Erkende therapeuten:In Nederland zijn er drie erkende op-

leidingen voor dry needling: Amster-

dam, Groningen en Zeeland. Alle op-

leidingen kennen een basisopleiding

en specialisaties, bijvoorbeeld in het

hoofd- en halsgebied. Jammer ge-

noeg is er niet één register van ge-

certificeerde dry needling therapeu-

ten, maar heeft iedere opleiding zijn

eigen register. Zoek je een erkende

therapeut, dan kun je de registers

van alle drie de opleidingen raadple-

gen (Google dry needling + Amster-

dam, Groningen of Zeeland).

Vergoeding door ziektekosten-verzekering:Dry needling valt sinds 2007 on-

der het normale regime van de

vergoeding voor fysiotherapie. Er

is geen aparte aanvraag nodig en

de behandeling valt niet onder de

alternatieve gezondheidszorg. De

kosten van een behandeling zijn

gelijk aan die van een fysiothera-

pieconsult. Voorwaarde is wel dat

de behandeling uitgevoerd wordt

door een erkende fysiotherapeut.fo

togr

afie

Cat

hink

a de

Vri

es

Tharra de Vries:Tharra de Vries (34 jaar) is fy-

siotherapeut, gespecialiseerd in

manuele therapie. Hij is aange-

sloten bij het Fysiotherapie en

Trainingsinstituut BAG Sportlaan

in Drachten en heeft de basisop-

leiding voor dry needling in Am-

sterdam (Myopain Dry Needlings

Systems) gevolgd.


Behandeling

foto

graf

ie C

athi

nka

de V

ries

Dr. Jan Dommerholt is een erkend

expert op het gebied van de behan-

deling van patiënten met een chroni-

sche whiplash en met het myofasciale

pijnsyndroom. Hij heeft dry needling

gestudeerd in Europa, Canada en

Amerika en werkt veel met deze tech-

niek in zijn praktijk voor manuele fy-

siotherapie Bethesda Physiocare in

Maryland, USA. Dommerholt is ook

betrokken bij de opleidingen op het

gebied van dry needling in Groningen.

Jan Dommerholt: ‘Mijn inziens is dry

needling de meest gerichte en effec-

tieve methode uit de fysiotherapie om

triggerpoints te behandelen. Ik denk

dat de meeste fysiotherapeuten, die

ons cursusprogramma gevolgd heb-

ben dit kunnen beamen. Wetenschap-

pelijke studies bevestigen de effec-

tiviteit van dry needling. Helaas zijn

er nog geen onderzoeken waarin dry

needling vergeleken wordt met andere

technieken.

Dry needling is een zinvolle behande-

ling voor iedere patiënt met pijnklach-

ten, waarbij spieren betrokken zijn.

Dus ook voor whiplashpatiënten. Na

een whiplash hebben de betrokke-

nen bijna altijd relevante triggerpoints,

die plaatselijke pijn en afgeleide pijn

elders in het lichaam kunnen veroor-

zaken. Hoe sneller je de triggerpoints

behandelt, hoe kleiner de kans is dat

de pijnklachten chronisch worden.’

Wytze van der Zwaag is klinisch

psycholoog en gespecialiseerd in de

neuropsychologische onderwerpen,

waaronder triggerpoints. Hij heeft een

praktijk in Groningen en werkt ook in

het streekziekenhuis van Hardenberg.

Van 2005 tot 2010 was hij lid van de

Medische Adviesraad van de Whip-

lash Stichting Nederland. In die peri-

ode heeft hij ook gewerkt bij het voor-

malige Whiplash Instituut Nederland.

Wytze van der Zwaag: ‘Patiënten met

een chronische whiplash (WAD) stuur

ik altijd door naar een therapeut, die

deskundig is op het gebied van myo-

fasciale triggerpoint pijn. Ik vind het

belangrijk dat door middel van een

grondig onderzoek vastgesteld wordt

of de pijn verklaard kan worden door

triggerpoints. Deze duidelijkheid is be-

langrijk om twee redenen.

Op de eerste plaats kan deze specifie-

ke pijn goed behandeld worden (zie de

reactie van Jan Dommerholt). In mijn

praktijk heb ik goede resultaten gezien

van de behandeling door middel van

dry needling. Voorwaarde is wel dat

de behandeling uitgevoerd wordt door

een deskundige fysiotherapeut.

Op de tweede plaats is het van belang

dat de patiënt leert de typische trigger-

point pijn te herkennen en te beïnvloe-

den. Triggerpoints zijn gevoelig voor

lichamelijke en psychische belasting.

Er is sprake van een beschadiging in

een spier die daardoor minder goed

functioneert. Bij overbelasting blijft

de beschadiging. ‘Door de pijn heen’

bewegen kan dus schadelijk zijn. Trig-

gerpoints zijn ook gevoelig voor het

hormoon adrenaline. Bij stress zoals

boosheid, onzekerheid en zorgen

wordt meer adrenaline geproduceerd

en zie je vaak ook een toename van

de ‘triggerpoint pijn’. Het is dus be-

langrijk om de pijn te leren begrijpen,

zodat je kunt leren de pijn te beïnvloe-

den en te verminderen.’

Door Katy van der Sluis

Oproep aan de lezers:Bent u behandeld door middel

van dry needling? De redac-

tie hoort graag uw ervaringen:

Hoe zag de behandeling er-

uit? Had u baat bij de behan-

deling en zo ja op welke pun-

ten? Hebt u bijwerkingen of

nadelige effecten ervaren?

[email protected]

Twee andere deskundigen over dry needling

12

Stand van de nek

Wat is een steilstand, een cervicale kyphose of een kyphotische knik?De als ‘normaal’ beschouwde stand

van de nek is, op een zijdelings ge-

maakte röntgenfoto zoals in het linker-

plaatje, een holle (lordotische) vorm

van de nek. De nek vormt dan een

‘C’ met de opening naar de rug toe.

Een volledig rechte stand van de nek

wordt wel een ‘steilstand’ genoemd.

Een buiging van de nek met een bolle

vorm naar de achterzijde is een kyp-

hose of reversed curve; als een ‘C’

maar nu met de opening naar vo-

ren. Met een kyphotische knik wordt

Vorig jaar belandde ik tijdens een reis door Australië in de

wachtkamer van een fysiotherapeut. Mijn zusje, met wie

ik op reis was, had een stijve nek en kon gelukkig worden

geholpen. Terwijl ik zat te wachten viel mijn oog op een

folder over whiplash.

Ik dacht terug aan het auto-ongeluk dat ik een aantal jaar

eerder had meegemaakt in Nederland. Voor het verkeers-

licht was ik van achteren aangereden, waardoor mijn hoofd

een flinke zwiep had gemaakt. Gelukkig bleek in het zie-

kenhuis dat de wervels in mijn nek niet waren gebroken of

verschoven. Volgens de arts was de stand van mijn nek wel

rechter dan normaal. Hij stond niet in een natuurlijke curve.

De arts schonk er verder geen aandacht aan, dus liet ik het

ook rusten. De volgende dag deden alle spieren in mijn nek

en borst pijn. Een paar weken later bleek ik veel kracht in

mijn nek te hebben verloren. Daardoor heb ik nog steeds

regelmatig hoofdpijn, last van duizeligheid en kan ik mij min-

der goed concentreren dan voorheen. Ik ontdekte dat er veel

onbegrip heerste over letsel na een whiplash. Het letsel was

niet altijd zichtbaar. Dat bleek bij mij ook het geval.

Dit idee veranderde echter

op het moment dat ik de Aus-

tralische folder over whiplash

opensloeg. Vol verbazing zag

ik daar een röntgenfoto in-

staan van een nek met een

natuurlijke curve en een foto

van een nek die in een hele

rechte stand stond. De tekst

onder de foto’s: ‘Een whiplash kwetsuur kan de natuurlijke

voorwaartse curve in de nek rechttrekken, doordat het rug-

genmerg wordt opgerekt. De whiplash klachten kunnen

zelfs na maanden nog ontstaan.’

Was de stand van mijn nek rechter geworden na het auto

ongeval? Zorgde dit voor de klachten die ik nog steeds

ervoer? Was hier in Nederland iets over bekend en werd

er onderzoek naar gedaan? Misschien was mijn nekletsel

wel helemaal niet zo onzichtbaar als eerder werd beweerd.

Deze vragen houden mij nog steeds bezig.

Esther Derks

Esther: Heb ik een afwijkende nekstand door whiplash?

Al heel lang is er discussie in de medische wereld of de kyphotische stand of ‘knik van de nek’ een rol speelt bij whiplashpatiënten. Zoals Esther Derks beschrijft, benoemt een centrum voor fysiotherapie in Australië nadrukkelijk het fenomeen van de rechte nekstanden en de cervicale kyphose bij whiplash. Dat zou volgens de folder tot klachten kunnen leiden, ook vele jaren na het ongeval zelf.

De kyphotische stand van de nek. Corrigeren?


Stand van de nek

een bolle gebogen vorm van de nek

bedoeld met daarin een ‘knik ‘in een

overigens verder vloeiend verlopende

lijn (curvatuur) van de nek.

Komt dit alleen bij whiplash-patienten voor of ook bij de rest van de bevolking ?Cervicale kyphose en cervicale knik-

stand komen ook in de ‘normale‘

populatie voor volgens diverse au-

teurs.1,2 In een vergelijking tussen 486

whiplashpatiënten en 495 controlepa-

tiënten vond Matsumoto bij de contro-

legroep bij 22% een strekstand en bij

15% een kyphose.1 Bij de groep whip-

lashpatiënten vond hij 19% strekstan-

den en 19% kyphose. Geen significant

verschil dus tussen de controlegroep

en de whiplashpatiënten. Miles zag bij

een groep van 79 whiplashpatiënten

bij 37% een cervicale kyphose en/of

knikstand.2

Wat is de oorzaak van een cervi-cale kyphose of kyphotische knik?De eerste die rapporteerde dat de

knikstand betekenis had was Hohl

in 1974.3 Hij weet de knikstand aan

beschadiging van het bandaparaat

rond de tussenwervelschijven. Nor-

ris en Watt daarentegen dachten dat

de kyphotische knik een gevolg was

van de verhoogde spierspanning van

de nekspieren die veroorzaakt wordt

door de pijn na het ongeval en dat het

geassocieerd was met een slechtere

prognose.4 In het veel aangehaalde

standaard leerboek ‘Essentials of

skeletal Radiology’ staat dat alle ge-

noemde veranderingen in de curva-

tuur van de nek een uiting zijn van

verschillende graden van bindweef-

selbeschadiging.5 Een volledige ky-

photische omdraaing van de normale

nekcurve kan herkend worden op de

röntgenfoto door een uit elkaar staan

van de doornuitsteeksels aan de ach-

terkant van de wervels. Dit fenomeen

wordt ook wel ‘fanning’ genoemd.

Griffiths heeft deze gegevens vervol-

gens gekwantificeerd.6 Hij stelt dat

als de kyphotische knikstand groter

is dan 10 graden of de fanning meer

dan 12 mm is vergeleken met de bo-

ven en onderliggende wervels, er be-

wijs bestaat voor beschadiging van

bindweefsel in de nek. Hij vond een of

beide afwijkingen in een groep van 40

whiplashpatienten in 31 gevallen. Na

hem heeft niemand meer zulke hoge

percentages van deze forse afwijkin-

gen gemeld. Van de nu 607 whiplash-

patiënten waarvan ik de röntgenfoto’s

heb mogen beoordelen, ben ik het bij

twee patiënten tegen gekomen. Jo-

hansson vond in zijn MRI studie bij

101 whiplashpatiënten meer steilstan-

den dan kyphotische knikstanden.7

Na 1 jaar follow-up vonden ze niet sig-

nificant meer nekpijn bij een steilstand

of kyphotische knik, vergeleken met

whiplashpatienten met een normale

stand van de nek.

In de informatie over het wervelko-

lomprogramma van de Universiteit

van Maryland wordt een opsomming

van oorzaken voor de kyphose of

knikstand gegeven. De meest voorko-

mende oorzaak is een degeneratieve

verandering van de tussenwervel-

schijf. Bij het ouder worden en door

de dagelijks op de tussenwervelschijf

uitgeoefende krachten gaat hij stuk,

droogt uit en krimpt daardoor in. Het

hoofd neigt daardoor naar voren te

14

Stand van de nek

zakken, waardoor de nek meebuigt

naar voren en na verloop van tijd een

kyphotische stand aanneemt. Daar-

naast kan het aangeboren zijn of kan

het een gevolg zijn van medische be-

handeling, zoals een mislukte mani-

pulatie van de nek. Een kyphotische

stand na een laminectomie operatie,

waarbij een stevige bindweefselstruk-

tuur aan de achterzijde van de nek

wordt verwijderd, komt vrij geregeld

voor. Tevens kan het ontstaan na een

trauma.

Kan een whiplash ongeval een knikstand veroorzaken?Gezien de grote hoeveelheid krachten

die bij een aanrijding van achter vrij-

komen (tot 6G) is dat wel denkbaar.

Andere typen nektrauma’s kunnen

het ook veroorzaken, zoals de gefor-

ceerde te sterke buiging bij een koprol

of een geforceerde overstrekking van

de nek, bijvoorbeeld bij een val op de

kin. Van 1996-2004 heb ik gewerkt

bij het toenmalige Whiplash Centrum

Nederland (WCN) waar we elke week

zes nieuwe whiplashpatiënten za-

gen. Van de meeste patiënten waren

er röntgenfoto’s beschikbaar. Van de

eerste 257 evalueerbare patiënten

had 29% een steilstand en 48% een

kyphotische knik die op een enkeling

na minder dan 10 graden waren. Dus

veel meer kyphotische knikstanden

dan bij de ‘normale’ bevolking. Geen

bewijs voor een samenhang tussen

een whiplashtrauma en een kyphoti-

sche knikstand, maar toch. Matsumo-

to vond in zijn studie bij 14% van de

controlegroep een knikstand, tegen-

over 17% van de whiplashpatienten.1

In Nederland heeft Dos Winkel van de

Cyriax manuele geneeskunde oplei-

ding zich sterk gemaakt voor de be-

tekenis van de steilstand en kyphoti-

sche knik. Zoals uit de inleiding over

de Australische chiropractor blijkt,

leeft de kyphotische knik en steilstand

nog steeds in de wereld.

Welke klachten geeft dat?Dat kan variëren van een vervelend,

stijf, weinig storend gevoel in de nek

tot continue nekpijn en een fors ver-

minderde beweeglijkheid van de nek.

Ernstige kyphose kan zwakte in de ar-

men of benen geven met verminderde

kracht en moeilijkheden bij het lopen.

Welke behandeling is mogelijk?Bij een ernstige kyphose kan de af-

wijkende stand gecorrigeerd worden

door de nek in een betere stand vast

te zettten middels platen en schroe-

ven. Als de afwijking niet verandert en

er geen neurologische verschijnselen

aanwezig zijn, door de druk op het rug-

genmerg, dan is een operatie meestal

niet aan te raden. Andere behandel-

mogelijkheden zijn vormen van fysio-

therapie en manuele therapie. Daar

zijn echter grote verschillen tussen

de diverse typen behandelaars. Van

de 7 gangbare vormen van manuele

therapie in Nederland (Osteopathie,

Chiropraxie, Manuele geneeskunde,

methode Sickensz, methode van der

Bijl, Cyriax, methode Eindhoven) zijn

er enkele die proberen de kyphotische

knikstand met manuele technieken te

corrigeren. Behalve exemplarische

voorbeelden is er geen literatuur be-

schikbaar die aantoont dat het ook

(blijvend) helpt voor de beweeglijk-

heid en pijnklachten van de nek. Als

het al zou lukken om de afwijkende

stand te corrigeren, dan nog blijft het

de vraag of dat ook bijdraagt aan een

vermindering van de klachten en een

verbeterde beweeglijkheid (mobiliteit)

van de nek.

Conclusie De hele discussie rond de betekenis

van en mogelijkheden tot correctie

van de cervicale kyphose en cervicale

kyphotische knikstand lijkt te zijn ver-

stomd. De beschikbare literatuur die

beschikbaar is stamt vooral uit de vo-

rige eeuw. Behoudens de ernstige af-

wijkingen en klachten die chirurgische

correctie behoeven, is er geen bewe-

zen behandeling die blijvend in staat

is de afwijkende stand te corrigeren.

Er is dan ook geen reden om dit te

gaan proberen als er in de literatuur

geen bewezen verband bestaat tus-

sen afwijkende stand en lange termijn

nekpijn.

Door dr. Kees Vos, voorzitter

Medische Advies Raad WSN

De bijbehorende literatuurlijst is in

te zien op www.whiplashstichting.nl

bij ‘Whiplash Magazine’


Nekoefeningen

Na een whiplash zijn oefeningen voor

de nek en het bovenste gedeelte van

de rug belangrijk om uw nekspieren

sterker te maken. Hierdoor neemt de

stabiliteit van uw halswervelkolom

toe. Spieroefeningen en oefeningen

voor de beweeglijkheid van uw hals-

wervelkolom en uw borstwervelkolom

helpen u om weer normale nekbewe-

gingen te kunnen maken. Ook helpen

deze oefeningen om de pijn te be-

heersen en spanning te verminderen.

Direct na het ongeval kunt u bij-voorbeeld onderstaande oefenin-gen uitvoeren.

HoudingscorrectieVoor u aan een oefening begint, neemt

u altijd eerst de juiste lichaamshouding

aan (zittend of staand):

Stap 1: Strek uw wervelkolom vanaf

de onderrug rustig uit. Richt het bek-

ken langzaam op uit de ‘ingezakte’

houding. Vervolgens ‘verlengt’ u als

het ware uw wervelkolom.

Stap 2: Breng de onderrand van uw

schouderbladen daarna naar onderen

en iets naar achter. Hierdoor komt uw

borstbeen iets meer naar voren.

Stap 3: Hierna plaatst u uw hoofd

recht boven uw romp en strekt u de

halswervelkolom uit door uw kin licht

in te trekken en uw kruin naar boven

te duwen.

Oefening voor beweeglijkheid van de nek: rotatie Voer de oefening 10 keer uit.

Neem de juiste lichaamshouding

aan (zie houdingscorrectie).

Draai uw hoofd langzaam en in

een vloeiende beweging naar links.

Kijk daarbij zover mogelijk over

uw schouder naar achteren. Het

kan helpen om te focussen op een

plekje achter u.

Doe dit 10 keer en probeer elke vol-

gende keer iets verder te draaien.

Doe dezelfde oefening vervolgens

naar rechts.

Probeer naar beide zijden dezelfde af-

stand te bereiken. Wanneer één kant

stijver is, kunt u langzaam uw grens

verleggen en zo steeds iets meer het

stijve gebied inwerken.

Begin rustig aan met de oefenin-

gen. Als het goed gaat, kunt u met

kleine stapjes de intensiteit van het

oefenprogramma verhogen. Het is

raadzaam om de eerste keer de

oefeningen onder begeleiding van

een fysiotherapeut of oefenthera-

peut uit te voeren. Het onjuist uit-

voeren van de oefeningen, of het te

intensief uitvoeren van de oefenin-

gen kan herstel juist vertragen.

Voor leden is op de website een

digitale versie van de brochure

gratis te downloaden.

In Australië is een speciaal programma ontwikkeld met oefeningen die mensen met whiplash zelf kunnen doen. Het oefenprogramma is opgesteld en wetenschappelijk onderbouwd door professor G. Jull en professor M. Sterling. In onze brochure ‘Actief blijven na een whiplash’ kunt u de Nederlandstalige versie van deze oefeningen vinden. Het totale oefenprogramma duurt niet langer dan 10 minuten.

Oefenprogramma voor de nek

16

Medisch paspoort

Ik begon de grip op mijn leven ook te

verliezen, omdat mijn tijd werd opge-

slokt door vele bezoeken aan artsen

en specialisten. Ik kreeg steeds meer

te maken met protocollen en dossiers

bij artsen en specialisten en slikte

steeds meer verschillende medicijnen.

Op een gegeven moment werd ik door

een verpleegkundige, goed bedoeld,

op mijn verantwoordelijkheden gewe-

zen. Ik moest er in het vervolg voor

zorgen dat ik altijd een overzicht van

mijn medicijngebruik en andere rele-

vante zaken over mijn gezondheid op

zak had.

Maar hoe ga ik dat zelf organiseren

nu het Elektronisch Patiënten Dossier

(EPD) er (voorlopig) niet komt?

Ik ben in diverse landen op zoek ge-

gaan naar verschillende formats voor

een persoonlijk medisch paspoort.

Bijvoorbeeld een soort kaartje (credit-

card formaat) dat ik altijd mee kan ne-

men. Niet alleen in Nederland, maar

ook in het buitenland. In dat paspoort

moet ik dan ook de veranderingen

bij kunnen houden. Bijvoorbeeld van

mijn medicijngebruik.

Inmiddels weet ik dat er partijen zijn die

hier een kaart voor hebben ontwikkeld,

soms in samenwerking met een arts.

Daarop kan je zelf je medicijngebruik

vermelden, en ziektes of aandoenin-

gen, behandeltrajecten, operaties etc,

maar ook alle medische contactgege-

vens die van belang zijn.

Ik heb voor eigen gebruik een keuze

gemaakt en zo’n kaart aangeschaft.

Mijn kaart is een internationaal me-

disch paspoort, in zes verschillenden

talen. Een USB stick op creditcard

formaat. Via de computer kan ik mijn

gegevens erop zetten of wijzigen.

De tekst: ‘in case of emergency’ is

goed zichtbaar als het in je portemon-

nee of portefeuille zit. Het is het eer-

ste waar de hulpverleners naar kijken

bij calamiteiten. Het geeft hen direct

de noodzakelijke informatie die ik als

patiënt wellicht niet of niet duidelijk

genoeg kan geven. Zeker niet in een

vreemde taal.

Ik kan het u allen aanbevelen! Ik voel

me nu een stuk zekerder als ik op

pad ben.

En dat voor een eenmalig bedrag van

nog geen € 25!

Geïnteresseerden geef ik graag meer

informatie, mail me.

[email protected]

Zie ook de ideeën van de NPCF over

de opslag van persoonlijke medische

gegevens op pag 22.

Door Leo Klompé en

José Kocx-Perquin

Vier jaar geleden werd mijn leven compleet op zijn kop gezet toen ik op mijn fiets werd aangereden door een auto. Door allerlei neurologische en andere klachten werd na een jaar de diagnose whiplash gesteld. Van een druk sociaal en maatschappelijk leven dreigde ik achter de geraniums te belanden. Geleidelijk gleed mij alles door de vingers.

Altijd je persoonlijke medische informatie op zak, een must


Hoogleraar pijn

Er is meer aandacht voor chronische

pijn sinds het Brusselse pijncongres in

2010. Dit vertaalt zich helaas nog niet

in meer geld voor onderzoek of meer

mogelijkheden voor behandeling. ‘Ik

vind dat je meer en eerder moet be-

handelen nu je ziet hoeveel pijnpati-

enten er zijn’: zegt Karlein Schreurs.

Bij chronische pijn hoeft er geen spra-

ke van weefselbeschadiging te zijn.

Toch is er een totale ontregeling van

het emotionele systeem, de informa-

tieverwerking en het pijnverwerkings-

systeem. Dat zijn wel ontregelingen

van je centrale zenuwstelsel. Vergelijk

het met een computer waarvan de

software ontregeld is, al is de hard-

ware intact. Een dergelijke versto-

ring is bij whiplash aantoonbaar, al-

leen nog niet op individueel niveau.

Karlein: ‘Door pijn raak je uitgeput, wat

anders is dan een keertje gezond moe.

Pijn tast tevens je geheugen en con-

centratie aan. Daarnaast moeten men-

sen met whiplash grote veranderingen

van hun lichaam verwerken. Dat heeft

een groot effect op je concentratie en

op je zijn. Vroeger deden wij bij ieder-

een neuropsychologisch onderzoek.

De conclusie was dat er concentratie-

stoornissen zijn. Daar houdt het dan

ook mee op, want die kun je niet in één

keer wegnemen. Als mensen op een

verstandige manier met hun belasting

leren omgaan, zie je eerst de vermoeid-

heid verminderen en daarna vanzelf

ook de geheugen- en concentratie-

stoornissen. Pas veel later zie je de

pijnklachten afnemen. Daarom doen

we neuropsychologisch onderzoek en

-trainingen niet meer standaard.’

Pijnbestrijding die werkt‘Pijnbestrijding die werkt, moet je be-

slist gebruiken. Wij krijgen hier echter

mensen die soms al tien jaar zoeken

naar effectieve behandelingen. Als

het dan weer niet werkt, ben je alleen

maar met ziek zijn bezig. Daarnaast

is het niet zo handig om veel pijnstil-

lers te gebruiken. Waar wij naar toe

willen is dat je meer luistert naar je li-

chaam en die signalen serieus neemt.

Je leert van je ervaringen als je niet

verdoofd bent. Dus in die zin werken

pijnstillers tegen je. Laatst vertelde

een patiënt me: ‘Ik wilde af van de pijn

en emoties.

Naam: prof.dr. Karlein Schreurs.

Werkplekken: Universiteit Twente,

Revalidatiecentrum ‘het Roessingh’

Hoogleraarstoel vanaf april 2013:

• Het ontwikkelen van behandelingen

die digitaal kunnen worden aangeboden

zodat zoveel mogelijk mensen in een

vroeg stadium bereikt worden.

• Onderzoek naar de effectiviteit en

werking van Acceptance & Commitment

Therapy (ACT).

Karlein Schreurs werkt als psycholoog al 10 jaar intensief met chronische pijnpatiënten. Onlangs werd ze hoogleraar. Bevlogen vertelt ze over haar behandelvisie, onderzoek en ambities.

Karlein Schreurs:‘Pijn boeit mij, als eenheid van lichaam en geest’

18

Hoogleraar pijn

Maar nu zijn het signalen, die me

wat vertellen over hoe ik verder moet

handelen.’ Dan wordt het een gereed-

schap. Dat gaat over aanvaarding. Als

je een keer een feest hebt en met drie

paracetamols gaat het beter, dan is er

toch niets op tegen. Dat heeft te ma-

ken met de flexibiliteit.’

‘Er is veel dat je niet kunt veranderen.

Als je het medische traject gehad hebt,

sta je voor een psychologische opgave.

Er zit niets anders op dan dat te aan-

vaarden. Dan kun je je blik weer verleg-

gen naar wat belangrijk is in je leven.’

ACT programma‘In het ACT programma (Aanvaarding

& Verbintenis therapie (vert. red.)) rich-

ten we ons op wat je wilt en wat je kunt

veranderen. Soms zijn mensen gestopt

met willen. En ik probeer juist mensen

te helpen om weer te willen. Want als

je weet wat je wilt, kun je gaan kijken

wat weer mogelijk is. Je gedrag veran-

deren is echter moeilijk. Het eerste wat

nodig is, is het vechten opgeven. Laat

het idee los dat je pas door kan met

je leven, als je klachten weg zijn. Mijn

taak is de switch helpen maken naar

’Ik ga leven en als gevolg daarvan kun-

nen klachten afnemen’. Dan zie je dat

zie je dat mensen hun vitaliteit weer

vinden. Maar ook als de klachten niet

afnemen, is een vitaal leven mogelijk.’

‘Wat ik met vitaliteit bedoel, is dat je

voelt dat je contact hebt met wat het

meest waardevol is in je leven. Dat

kan altijd. Bijvoorbeeld:’ Ik wil de aller-

beste moeder zijn voor mijn dochter’.

Die waarde gaat nooit weg. Maar dat

zet me wel voor flinke beperkingen.

De vitaliteit zit hem juist in het besef

dat je een waarde niet kunt bereiken.

Een doel kan je bereiken, een waarde

heb je als een kompas in je leven.

Mijn overtuiging is dat als je contact

hebt met die waarde, je altijd acties

kunt vinden die overeenstemmen met

die waarde. Het is een oneindige bron

van waaruit je kunt leven.’

‘Er zijn wel grenzen aan de activiteiten

die je kunt ondernemen. Je kunt niet

alles in één keer. Een evenwichtige

dagindeling is belangrijk. Niet altijd

tot het naadje gaan, maar ook flexibel

zijn. Je moet je steeds afvragen: ‘is

me dit de moeite waard?’ Grenzen zijn

ook flexibel, de ene dag is de andere

niet. Ik vraag ook altijd aan mensen:

‘Hoe weet je waar je grens ligt als je

er nooit overheen gaat?’

‘Je kunt van je ervaringen leren of op

je tandvlees doorgaan. Tijdelijk moet je

tempo terug. Ook moet je meer wisse-

len tussen inspanning en ontspanning

en tussen mentale en fysieke activitei-

ten. Dat is absoluut noodzakelijk.’

’In gevecht met chronische pijn’


Hoogleraar pijn

‘De specifieke whiplashgroepen zijn

bijna verdwenen. Want er gaat wat

open, als iedereen gaat realiseren: We

zitten hier nu wel met hele verschillen-

de diagnoses, maar we zijn allemaal

mensen die voor dezelfde opgave

staan. Men heeft tenslotte dezelfde

principes nodig om te leren hanteren.

Ik zie whiplashpatiënten zich in die si-

tuatie ook meer ontplooien. Al denk ik

dat het gemiddelde effect van de be-

handeling voor mensen met whiplash

minder is dan bij andere diagnoses.

Mensen met whiplash kunnen vaak

hun problemen nog omzeilen. De mo-

tivatie om te veranderen is dan minder

sterk dan wanneer je helemaal op de

bodem zit. Ik denk dat dat precies de

spanning is’.

Onderzoek‘We hebben een onderzoek gedaan

met studenten naar de effecten van

meditatie. De hersenen reageren na

meditatie minder heftig op pijn. Pijn is

dus een aandachtstrekker. We zoe-

ken daarom naar subsidies om te on-

derzoeken of meditatie bij chronische

pijn patiënten ook zo werkt’.

‘We hebben ook onderzoek gedaan

naar de effecten van een online ACT-

behandeling. Deze effecten waren po-

sitief. Na de behandeling had de pijn

minder invloed op het dagelijks leven,

was de pijn minder intens en was er

minder psychisch lijden. De effecten

waren er zes maanden na afloop van

de online cursus nog. In het onder-

zoek aan de UT en met Roessingh

Research & Development gaan we

daarom op dit spoor verder.’

‘Mijn ambitie met de leerstoel is dat

mensen in een veel eerder stadium

in aanraking komen met ACT. We zijn

bezig of we het online programma al

in de eerste lijn kunnen toepassen.

Dan kun je meer mensen in een eer-

der stadium behandelen of mensen

kunnen zichzelf behandelen. Want de

groep chronische pijnpatiënten is zo

ontzettend groot. De kunst is nu om

proberen te voorspellen bij wie welk

programma aansluit. Dan heb je de

professionele tijd over voor mensen

die het echt nodig hebben. De grote

succesfactor is als mensen de resulta-

ten aan zichzelf kunnen toeschrijven.

Daarom wil ik goed nadenken over

hoe je zelfmanagement kunt onder-

steunen. Niet alleen om te voorkomen

dat het erger wordt, maar om mensen

de ervaring te geven zelf in staat te zijn

hun leven weer op de rit te zetten. Dat

neem je mee voor je hele leven.’

Door Fleur van Leeuwen

’Pijn als gids’

20

Lezersvragen

Wordt Amitriptyline vaker voorgeschreven bij whiplash?Els: ‘Sinds 1999 heb ik een chronische whiplash. Door rug-

perikelen in 2009 was mijn niveau van functioneren bedui-

dend verslechterd. Uiteindelijk heeft mijn huisarts Amitripty-

line voorgeschreven, dat ik sindsdien permanent gebruik. 20

mg dagelijks maakt dat mijn concentratie veel beter is en de

gevoeligheid voor prikkels veel minder. Ook het gevoel dat ik

‘de hele wereld van achter glas waarneem’ is verdwenen. De

eerste maanden had ik wel wat last van bijeffecten (een wat

vlak gevoel), maar de last is nu verdwenen. Ik ben benieuwd

of Amitriptyline vaker wordt voorgeschreven bij whiplash en

of de positieve effecten die ik ervaar, algemeen bekend en te

onderbouwen zijn?’

Gertie Filippini (anesthesioloog ziekenhuis Bernhoven en

voorzitter Dutch Pain Society): ‘De neurowetenschap ont-

wikkelde in de afgelopen decennia fascinerende nieuwe

inzichten over de werking en veranderingen van hersenen

en zenuwstelsel bij chronische pijn. Het begint te dagen dat

onder invloed van langdurige pijnprikkels het zenuwstelsel

verandert en zelf de pijn in stand houdt, ook nadat de oor-

zaak is verdwenen. Maar we weten nog niet alles. Meestal

kunnen we pijn verlichten tot een acceptabel niveau.’

‘Bij behandeling van pijn met medicijnen is het belangrijk om

het mechanisme wat de pijn veroorzaakt te doorgronden om

een gerichte behandeling te kunnen starten. Maar pijnklach-

ten staan meestal niet op zichzelf. Door voortdurende pijn

bij Whiplash Associated Disorders (WAD) wordt het lichaam

(zenuwstelsel) constant geprikkeld, zodat er ook andere

klachten kunnen optreden zoals slapeloosheid, gevoelens

van neerslachtigheid, concentratiestoornissen en misschien

ook wel het ‘glasgevoel’ dat Els beschrijft.’

‘Normale pijn is een gevolg van acuut optredende weefselbe-

schadiging. Onder invloed van aanhoudende weefselscha-

de, waarbij ontstekingsstoffen vrijkomen, kan ontstekingspijn

(chronisch) ontstaan. Hierbij verandert de gevoeligheid van

pijnsensoren, waarbij de sensoren enerzijds sneller geprik-

keld raken en anderzijds zelf pijn kunnen veroorzaken; dit is

bijvoorbeeld het geval bij reuma of artrose. Bovengenoemde

vormen van pijn worden doorgaans behandeld met parace-

tamol, ontstekingsremmers of - bij hevige pijn - opioïd.’

‘Bij beschadigingen of ziekte van het zenuwstelsel kan ze-

nuwpijn optreden - ook wel neuropatische pijn genoemd.

Kenmerkend voor neuropatische pijn is het optreden van

spontane, vaak continu aanwezige pijnklachten met een

brandend karakter, soms gepaard gaande met elektrische,

schietende pijn. Er zijn vragenlijsten waarmee je zenuwpijn

kunt vaststellen. Een voorbeeld van zenuwpijn is aange-

zichtspijn. Op basis van het mechanisme van deze pijn – er

lijkt sprake van een gestoorde prikkeling van zenuwcellen

en werking tussen zenuwcellen - zijn er medicijnen van een

andere categorie nodig om de pijn te verminderen. Deze

middelen zijn o.a. antidepressiva (zoals Amitriptyline) en

anti-epileptica en zijn voor artsen vastgelegd door de instan-

tie Farmacotherapie Overleg (FTO) onder redactie van een

groot aantal experts.’

‘Pijn is dus per patiënt verschillend. Pijn bij Whiplash Asso-

ciated Disorder (WAD) is complex en vaak moeilijk te clas-

sificeren. Het kan gaan om normale pijn, zenuwpijn of een

mengbeeld. De indeling van pijn wordt bij whiplash vaak be-

moeilijkt door het optreden van allerlei andere klachten. In

de medische literatuur zijn weinig studies bekend naar de

effectiviteit van de behandeling van pijn met pijnstillers bij

chronische WAD.’

‘Conclusie: Er zijn veel pijnsyndromen waarbij arts en patiënt

een zoektocht maken langs bestaande medicijnen. Daarbij

zal ook een afweging gemaakt moeten worden in de balans


tussen pijnstilling en optreden van bijwerkingen; dit proces

kan enkele weken in beslag nemen.’

Geen whiplashprogramma’s maar pijnrevalidatie voor whiplashpatiënten?Petra: ‘De laatste jaren horen we van whiplashpatiënten dat

er geen specifiek whiplash revalidatietraject meer is. Whiplash-

patiënten krijgen steeds vaker een pijnrevalidatietraject aan-

geboden. Dan komen ze samen met andere pijnpatiënten in

een traject waarin ze leren om, ondanks de pijn, toch zo goed

mogelijk te kunnen functioneren. Bij de specifieke whiplashre-

validatietrajecten werden de cognitieve klachten (geheugen-en

concentratiestoornissen) ook behandeld, vaak door een (neu-

ro)psycholoog. Wat vindt u van deze ontwikkeling?’

Quirine van Veen-Snijders (revalidatiearts): ‘Mensen met

langdurige whiplashklachten hebben baat bij een chroni-

sche-pijnrevalidatiebehandeling. Multidisciplinaire revalida-

tiediagnostiek en -behandeling is zinvol als whiplashklachten

aanhouden en iemand beperken in zijn of haar alledaagse

functioneren. De meest genoemde klachten bij mensen met

langdurige whiplashklachten zijn: pijn in de nek/schouders/

armen, nekstijfheid en bewegingsbeperking, hoofdpijn, dui-

zeligheid, vermoeidheid, concentratie- en geheugenstoor-

nissen, overgevoeligheid voor licht en geluid, gevoelens van

angst, depressie en frustratie, slaapstoornissen. Revalida-

tiediagnostiek bestaat uit het opsporen van nog behandel-

bare stoornissen. Bijvoorbeeld een hoogcervicale blokkade,

waarvoor dan manuele therapie zinvol is. Of visuele proble-

men, zoals fixatie-disparatie1,

of sensorische integratiepro-

blemen2, die kunnen worden

opgespoord en behandeld. Bij

ervaren cognitieve stoornissen,

wordt er soms een neuropsy-

chologische screening of onder-

zoek verricht. Als hieruit cog-

nitieve problemen blijken, dan

kan compensatietraining zinvol

zijn. Vaak komen er uit neuropsychologisch onderzoek geen

afwijkingen. De cognitieve of cognitief-emotionele proble-

men kunnen meestal verklaard worden door een disbalans

in het stressregulatiesyteem (denk aan een te gevoelig afge-

steld alarmsysteem).’

‘Mensen met diffuse (over het hele lichaam verspreide) chro-

nische pijnklachten ervaren net als mensen met langdurige

whiplashklachten veel van de bovengenoemde klachten. De

disbalans in het stressregulatiesysteem, lijkt hiervoor verkla-

rend. Dit is één van de belangrijkste redenen waarom veel

revalidatiecentra mensen met whiplashklachten niet meer

een aparte behandeling bieden, maar een chronische-pijn-

revalidatiebehandeling’.

‘In de huidige revalidatieprogramma’s voor mensen met

chronische pijnklachten is er veel aandacht voor het opspo-

ren en verklaren van die disbalans. De persoon zelf heeft

hierin een actieve rol. Samen met het behandelteam wordt

naar de biopsychosociale factoren gekeken, die van invloed

zijn op de ervaren klachten. Concreet betekent dit, dat ie-

mand onder begeleiding van het multidisciplinaire team aan

de slag gaat met herkennen van gedragspatronen die hel-

pend kunnen zijn voor herstel of verbetering in functioneren

ondanks klachten. In de behandeling ligt de nadruk op een

tijdcontingente dagindeling (activiteiten over de dag verdelen

volgens een vast tijdschema) en tijdcontingente opbouw van

activiteiten en wanneer dat weer mogelijk is, ook in werk.’

Wilt u reageren? Worden uw cognitieve klachten in een pijnrevalidatie-

programma voldoende aangepakt? Wij horen graag

uw ervaringen met (pijn)revalidatie en met pijnbestrij-

ding. Dat kan via [email protected]

1 Bij fixatie-disparatie is de samenwerking tussen beide ogen verstoord

is en kijken de beide ogen niet exact tegelijk naar hetzelfde punt.2 Sensorische integratie is het vermogen om informatie vanuit de bui-

tenwereld en vanuit ons eigen lichaam op te nemen, te selecteren en

verschillende stukjes informatie met elkaar te verbinden. Zodanig dat

Lezersvragen

we er op de juiste manier op kunnen reageren.

22

Nieuws

NPCF wil voor iedere patiënt een persoonlijk gezondheidsdossier

‘Niet elke patiënt kan en wil de regie

nemen, maar een patiënt moet wel de

keuze hebben’

Patiëntenfederatie NPCF wil dat elke

patiënt een persoonlijk gezondheids-

dossier - PGD - kan krijgen. In het PGD

kunnen patiënten hun medische gege-

vens inzien, bepalen met wie ze ge-

gevens delen, aanvullende informatie

leveren aan hun arts en bijvoorbeeld

een dagboek bijhouden van klachten.

Ook moet het mogelijk worden om me-

dische apps te koppelen aan het PGD.

Loes Bierma, senior beleidsmedewer-

ker van de NPCF, licht toe waarom er

een PGD moet komen: ‘We hebben

in 2012 een panelonderzoek laten

uitvoeren. Daaruit bleek dat 12% van

de Nederlanders van 18 jaar en ouder

een dossier aanlegt van zijn medische

gegevens. Deze mensen nemen de

moeite om hun gegevens op te vra-

gen bij de huisarts, de apotheek en

bij ziekenhuizen. Vooral mensen die

chronisch ziek zijn, willen een actieve

rol spelen in de zorg. Zij hebben te ma-

ken met verschillende zorgverleners,

die niet of onvoldoende met elkaar

communiceren. Bovendien hebben zij

informatie die ze graag willen delen.

Zij weten immers op welke medicijnen

ze goed of slecht op reageren, herken-

nen bepaalde soorten pijn of klachten,

zien vaak verbanden die artsen niet

zien of hebben ideeën over de moge-

lijke oorzaak van hun klachten. Omdat

hun medische informatie nu nog in

handen van verschillende zorgverle-

ners is, kunnen ze heel moeilijk de re-

gie over hun behandeling voeren. De

NPCF vindt dat er voor deze mensen

een PGD moet komen: een systeem

waarin zij niet alleen gemakkelijk ge-

gevens van diverse zorgverleners kun-

nen inzien en ‘inladen’, maar ook hun

eigen gegevens kunnen bijhouden en

doorsturen.’

Lees het hele artikel op http://www.

whiplashstichting.nl/nl/actueel/nieuws

Hoe waardeert onze achterban de Whiplash Stichting?

Uw mening geeft ons de prikkel om onze aanpak te conti-

nueren, bij te stellen of te veranderen!

Zeker in deze tijd van verandering en bezuiniging kijkt de

Whiplash Stichting kritisch naar de eigen organisatie en

waarden. Wij willen ons verder ontwikkelen om u beter van

dienst te zijn en die onderdelen te behouden en verbete-

ren waaraan onze leden, donateurs en sympathisanten de

meeste waarde hechten.

Uw bijdrage is daarbij onmisbaar. Daarom vragen we al

onze relaties om via de online vragenlijst hun mening ken-

baar te maken en verbeterpunten aan te reiken. Daarbij

is de kwaliteit van de response van belang. Maar ook het

aantal deelnemers. Want hoe meer deelnemers, hoe beter

de informatie.

Hebt u nog niet meegedaan en wilt u ons graag verder hel-

pen? U kunt meedoen via de onderstaande link: https://

vragenlijst.dezorgvraag.nl/achterbanonderzoek

Het invullen van de vragenlijst duurt ongeveer 10 minuten.

Alle gegevens die u verstrekt worden strikt vertrouwelijk

behandeld en anoniem verwerkt. De gegevens worden niet

voor een ander doel gebruikt. Bij voorbaat onze hartelijke

dank voor het invullen van de vragenlijst!


Nieuws

Project Whiplash StichtingZieke werknemers staan positiever tegenover

re-integratie door training en coaching

Door zieke werknemers zelfmanagement-instrumenten

aan te bieden in de vorm van training, coaching en een

brochure over de eerste twee ziektejaren (de Werkwijzer),

staan werknemers zekerder in hun re-integratieproces,

verlopen gesprekken met de bedrijfsarts beter en wordt

er structureler samengewerkt aan een terugkeer naar de

werkvloer. Dit blijkt uit onderzoek door Blauw Research in

opdracht van Project DIAlooggestuurde re-integratie (DIA).

Ook artsen geven aan positief te zijn over de effecten van

de zelfmanagementinstrumenten en zien vooruitgang bij de

deelnemers waardoor de re-integratie positiever verloopt.

De deelnemende werknemers aan de pilot van Project

DIA zijn blij met de zelfmanagementinstrumenten. Tijdens

moeizame re-integratietrajecten kan het de frustraties ver-

minderen en samenwerking op de lange termijn bevorde-

ren. De werknemers geven aan nieuwe doelstellingen te

hebben: meer sturen, meer voorbereiden, meer toelichten,

meer pro-actief zijn, meer samenwerken en meer denken

vanuit oplossingen. Men staat steviger in zijn schoenen,

wat niet altijd op korte termijn leidt tot terugkeer naar de

werkvloer, maar op de langere termijn wel tot een hogere

participatie. Kanttekening is wel dat het moeilijk blijft om

een constructieve dialoog op gang te brengen als er onbe-

grip bij de arts wordt ervaren. In dat geval is de effectiviteit

van het traject discutabel.

De bovengenoemde zelfmanagementtraining is op locatie

aangeboden. De duur en reistijd vergde veel van de deel-

nemers, wat ten koste ging van het effect. In de laatste

fase van het project worden de ontwikkelde instrumenten

vertaald naar een e-learning programma, om zo een gro-

tere doelgroep te kunnen bedienen. Daarbij blijft het accent

liggen op het optimaliseren van de inbreng van de zieke

werknemer in de dialoog met de bedrijfsarts.

Meer informatie of het hele onderzoeksverslag:

www.whiplashstichting.nl/nl/projecten

Wat moet een whiplashpatiënt met Wmo?

Minder AWBZ, meer gemeente

Whiplashpatiënten krijgen de komende jaren veel met hun

gemeente te maken. Niet alleen omdat gemeenten straks

verantwoordelijk worden voor een deel van de langdurige

zorg. Maar ook omdat er een verschuiving plaats vindt:

minder nadruk op zorg en meer aandacht voor welzijn.

Hebt u door uw whiplashaandoening moeite om mee te

doen in de samenleving? Ondervindt u problemen met

zelfstandig wonen of uw huishouden voeren? Dan kunt u

terecht bij het Wmo-loket in uw gemeente.

De Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) heeft tot

doel dat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen in de sa-

menleving. En dat iedereen zo lang mogelijk zelfstandig kan

blijven wonen. Mensen die, bijvoorbeeld als whiplashpati-

ent, beperkt kunnen participeren, kunnen bij de gemeente

terecht voor advies, informatie en ondersteuning. Maar de

staatssecretaris wil dat u eerst zelf of met de mensen om

u heen (familie, vrienden, buren) een oplossing probeert te

vinden voor uw behoefte aan ondersteuning. Dit heet het

benutten van de eigen kracht. Alleen als dat niet lukt, kunt

u een beroep doen op de gemeente.

Programma ‘Aandacht voor iedereen’ heeft een handige

brochure gemaakt die u helpt om een beeld te krijgen van

uw persoonlijke situatie. Bij ieder onderwerp staan ook vra-

gen om na te denken over mogelijke oplossingen.

Zie www.programmavcp.nl

2424

Nieuws

Het Beste ZorgideeWedstrijd waarin u mee kunt denken over

verbeteren van de zorg

Er zijn al meer dan 150 ideeën ingestuurd voor de wed-

strijd ‘Het Beste Zorgidee’. De ideeën om de zorg beter te

maken variëren van procesmatige verbeteringen tot heel

praktische verbeteringen van hulpmiddelen die in de zorg

worden gebruikt. Ook zijn veel tips ingezonden om de kos-

ten van de zorg te verlagen.

Winnende ideeën van voorgaande jaren zijn inmiddels in

de praktijk gebracht. Zo startte onlangs in Nijmegen een

pilot om geneesmiddelen die naar de apotheek worden te-

ruggebracht, opnieuw te gebruiken.

Ideeën insturen voor Het Beste Zorgidee 2013 kan tot en

met 1 november. Een deskundige jury kiest daarna vijf ge-

nomineerden, via www.hetbestezorgidee.nl en Facebook

bepaalt het publiek wie van hen wint. De winnaar ontvangt

een bedrag van 10.000 euro om zijn of haar idee te helpen

realiseren.

Huisarts niet tevreden over communicatie met ziekenhuis

Huisartsen zijn in hun samenwerking met ziekenhuizen het

minst tevreden over de communicatie en informatievoor-

ziening. Ondanks de focus op ketenzorg door overheid,

autoriteiten en zorgverzekeraars, laten de resultaten over

de tevredenheid met de ziekenhuiszorg zien dat er op dit

aspect ruimte is voor verbetering van samenwerking en ef-

fectiviteit.

De gegevens komen uit een doorlopend tevredenheidson-

derzoek onder meer dan duizend huisartsen. De resultaten

van het onderzoek bieden ziekenhuizen concrete aankno-

pingspunten om de samenwerking met de huisarts te ver-

beteren en de zorg effectiever in te richten. De afstemming

tussen verschillende zorgverleners is het gebied waar nog

heel veel winst te behalen valt om de zorg kwalitatief beter

en doelmatiger te maken.

Zie ook www.mediquest.nl.

Praten met je dokter: 6 tips

1. Bereid het gesprek met uw dokter goed voor

2. Neem iemand mee

3. Informeer uw dokter goed

4. Domme vragen bestaan niet. Stel dus al uw vragen

5. Vat het gesprek in uw eigen woorden samen

6. Vraag bedenktijd

Meer lezen? http://zorgzine.npcf.nl/praten_met_je_dokter/zes-tips


Programma ‘Hoe kan complementaire zorg helpen om pijn te verlichten?’

Op 12 oktober bent u van harte uitgenodigd voor de informatiemiddag over complementaire zorg en pijn.

In totaal worden vier onderwerpen uit de complementaire zorg er uitgelicht:

Osteopathie

Orthomoleculaire geneeskunde

Homeopathie

Acupunctuur

Het programma van deze middag

duurt van 12.30 - 16.30 uur. In totaal

zullen er twee keer twee presentaties

gegeven worden van circa 45 minuten.

U kunt kiezen voor het bijwonen van

twee presentaties. Na afloop van

de presentaties is er gelegenheid

tot het stellen van vragen.

Tijd en datum: 12 oktober van 12.30-16.30 uur.

Kosten: Gratis voor leden en vaste donateurs van de

Whiplash Stichting Nederland, Fibromyalgie Patiënten Vereniging,

ME/CVS-Stichting Nederland, Stichting Pijn-Hoop.

Overige geïnteresseerden zijn ook welkom en betalen € 10,- per persoon.

Informatie en aanmelding via de Whiplash Stichting Nederland. T: 030-656 50 00, optie 2

(maandag t/m donderdag van 10.00 uur- 13.00 uur) of via [email protected]

Locatie: Aristo zalencomplex, Brennerbaan 150, 3524 BN Utrecht.

Bereikbaarheid: Met de trein: uitstappen in station Utrecht-Lunetten, op korte loopafstand is het complex (kijk ook

op www.aristo.nl , locatie Utrecht voor een routebeschrijving). Met de auto: gratis parkeren op openbare parkeer-

plaatsen in de omgeving.

Bijeenkomst

Complementaire zorg en pijn:12 oktober voorlichtingsmiddag 12 oktober van de samenwerkende patiëntenorganisaties

26

Hoofdpijn door whiplash versus hoofdpijn door een mild traumatisch letsel van het hoofd

Hoofdpijn

Hoofdpijn classificatieWist u dat er ongeveer 200 verschil-

lende typen hoofdpijn bestaan? Deze

grote hoeveelheid maakt het identifice-

ren en behandelen van een individuele

hoofdpijn niet eenvoudig. In de normale

populatie is hoofdpijn een zeer veel

voorkomende klacht. Van de patiënten

die het spreekuur van de huisarts be-

zoeken, klaagt 2-4 % over hoofdpijn, bij

de neuroloog is dat zelfs 20 %.(1) Hoofd-

pijn is dé belangrijkste oorzaak van kort-

durend ziekteverzuim (1 tot 7 dagen) in

Nederland.(2) Hoofdpijn is niet alleen

een maatschappelijk probleem. Hoofd-

pijn leidt ook tot een ernstige verminde-

ring van de kwaliteit van het leven.

Er zijn zeer veel mogelijke oorzaken

van hoofdpijn. Deze staan beschre-

ven in een aantal uitstekende hand-

leidingen voor diagnostiek en therapie

van hoofdpijn.(3,4,5) De International

Classification of Headache Disor-

ders, 2013, third Edition (= ICHD-3),

is de meest recente en meest volle-

dige handleiding.(5) Deze handleiding

is een naslagwerk waarin alle nu be-

kende hoofdpijnen staan vermeld. Ze

is bedoeld voor artsen die hoofdpijn-

patiënten behandelen.

De ICHD-3 rubriceert de hoofdpijnen

in drie categorieën: primaire hoofdpij-

nen (ICHD-3 codes 1-4), secundaire

hoofdpijnen (ICHD-3 codes 5-12), en

overige hoofdpijnen (ICHD-3 codes

13-14). Iedere code omvat meerdere

typen hoofdpijn.

In dit artikel worden alleen de volgen-

de hoofdpijnen nader bekeken: acute

en chronische hoofdpijn ten gevolge

van een trauma van het hoofd, acute

en chronische hoofdpijn ten gevolge

van een whiplash (ICHD-3 code 5

‘hoofdpijn door trauma of letsel van

hoofd en/of hals-nek gebied’). Deze

hoofdpijnen zijn een voorbeeld uit de

tweede categorie ‘secundaire hoofd-

pijnen’. Secundaire hoofdpijnen zijn

het gevolg van onderliggende ziekten

of letsels die zorgvuldig gediagnosti-

ceerd en behandeld moeten worden.

Bij secundaire hoofdpijnen is lichame-

lijk-, beeldvormend- en laboratorium-

onderzoek meestal wél noodzakelijk,

vooral omdat sommige oorzaken van

secundaire hoofdpijn levensbedrei-

gend zijn. Er zijn circa 120 verschil-

lende typen van secundaire hoofdpijn

beschreven. Voorbeelden hiervan

zijn ook: hoofdpijn door een hersen-

bloeding, hoofdpijn vanuit de nek (=

cervicogene hoofdpijn), en hoofdpijn

door afwijkingen van het tand-kaak

stelsel.

Hoofdpijn door whiplash Nekpijn en hoofdpijn staan bovenaan

in het klachtenlijstje van de whiplash-

patiënt. Dit klachtenlijstje omvat een

aantal stoornissen, die in de literatuur

aangeduid worden met de term ‘Whip-

lash- Associated Disorders (WAD),

grade I and grade II’. Als die stoor-

nissen langer dan 3 maanden na het

ongeval nog steeds bestaan, spreekt

men van chronische stoornissen.

Hoofdpijn is na nekpijn de tweede,

meest frequent voorkomende klacht

bij zowel de acute als chronische

whiplashpatiënt.(6,7,8)

In de ICHD-3 wordt het begrip whip-

lash beschreven als een trauma ten

gevolge van plotselinge en ongecon-

troleerde acceleratie/deceleratie be-

wegingen van het hoofd, met buiging

/strekking van het hals-nekgebied. Als

binnen 7 dagen na zo’n trauma hoofd-

pijn ontstaat, dan is die hoofdpijn toe te

schrijven aan de whiplash, zeker als er

ook nekpijn bestaat. De ICHD-3 erkent

het bestaan van acute (< 3 maanden)

26

Hoofdpijn

en chronische (> 3 maanden) hoofd-

pijn ten gevolge van whiplash.

De diagnostiek van zowel de acute als

de chronische hoofdpijn door whiplash

(code 5.3 en 5.4) lijkt relatief eenvou-

dig. Er is in beide gevallen alleen spra-

ke van hoofdpijn, die eventueel verge-

zeld gaat met nekpijn. Verschijnselen

van mild traumatisch hersenletsel

doen zich bij whiplash niet voor, aldus

de ICHD-3. Dat maakt de diagnostiek

van deze hoofdpijnen heel eenvoudig.

Aanwezigheid van hoofdpijn, eventu-

eel met nekpijn, is voldoende voor het

stellen van de diagnose. Heel merk-

waardig is dat de ICHD-3 toch meldt

dat hoofdpijn door whiplash zich kan

voordoen ófwel als een geïsoleerd

symptoom (alleen hoofdpijn, eventu-

eel met nekpijn), ófwel als onderdeel

van een symptomencomplex dat el-

ders in de literatuur het postwhiplash

syndroom (PWS) genoemd wordt. De

term PWS wordt in de ICHD-3 echter

niet genoemd, maar de verschijnselen

worden wel beschreven. Dat de ver-

schijnselen van het PWS veroorzaakt

kunnen worden door een mild trau-

matisch hersenletsel, wordt door de

ICHD-3 niet erkend. Daardoor neemt

de ‘acute en chronische hoofdpijn

door whiplash’ een aparte plaats in

binnen de ICHD-3. Deze twee hoofd-

pijnen zijn dus geheel andere hoofd-

pijnen dan de ‘acute en chronische

hoofdpijn ten gevolge van een mild

traumatisch letsel van het hoofd’. De

twee laatstgenoemde hoofdpijnen

kunnen zich volgens de ICHD-3 wél

manifesteren mét of zónder tekenen

van licht hersenletsel.

Nadere informatie over het karakter

van de whiplash hoofdpijn wordt in

de ICHD-3 niet gevonden. Andere li-

teratuur geeft aan dat de hoofdpijn

door whiplash gewoonlijk het karakter

heeft van ófwel cervicogene hoofd-

pijn (hoofdpijn vanuit de nek), ófwel

migraine-achtige hoofdpijn, ófwel

hoofdpijn die op spanningshoofdpijn

lijkt, ófwel occipitalis neuralgie: (hoofd-

pijn door druk op de grote achter-

hoofdzenuw), ófwel hoofdpijn door af-

wijkingen van het tand-kaak stelsel,

ófwel geneesmiddelen-geïnduceerde

hoofdpijn.(9,10,11)

Hoofdpijn ten gevolge van een mild traumatisch letsel van het hoofdVeel ingewikkelder is de diagnostiek

van acute en chronische hoofdpijn

ten gevolge van een mild trauma-

tisch letsel van het hoofd (code 5.1.2

en 5.2.2). Deze hoofdpijnen werden

vroeger posttraumatische hoofdpijnen

genoemd. Een mild traumatisch letsel

van het hoofd kan veroorzaakt wor-

den door: Een voorwerp dat tegen het

hoofd slaat; of doordat het hoofd tegen

een object slaat; of door penetratie van

het hoofd door een vreemd voorwerp;

of door krachten die het gevolg zijn de

schokgolf van een explosie. Het zijn

dus uitwendige krachten die op het

hoofd inwerken, met structurele of func-

tionele letsels als gevolg.(5) De sterkte


28

Hoofdpijn

van die uitwendige krachten bepaalt

of het letsel mild, of matig, of ernstig

is, en tevens of er al of niet sprake is

van mild, matig, of ernstig hersenletsel.

Opvallend is dat de ICHD-3 het whip-

lash mechanisme niet aanwijst als een

uitwendige kracht die eveneens op het

hoofd inwerkt, met mogelijk hersenlet-

sel als gevolg.

De diagnose ‘acute hoofdpijn door een

mild traumatisch letsel van het hoofd’

(code 5.1.2) moet aan drie punten (I,

II, III) voldoen, aldus de ICHD-3:

I. Er moet een impact op het hoofd

plaats gevonden hebben (whip-

lash uitgezonderd), en de hoofdpijn

moet binnen 7 dagen na het trauma

zijn ontstaan.

II. Het letsel van het hoofd gaat ge-

paard met een vijftal verschijnselen

die overeenkomen met de vijf stan-

daard criteria voor het vaststellen

van mild (= licht) traumatisch her-

senletselI.

III. Het letsel van het hoofd gaat direct

na de impact gepaard met een aan-

tal objectieve en subjectieve symp-

tomen van hersenschuddingII.

Volgens de ICHD-3 moet de diag-

nose ‘chronische hoofdpijn door een

mild traumatisch letsel van het hoofd’

(code 5.2.2) eveneens voldoen aan

bovenstaande punten I, II, en III, maar

moet de hoofdpijn langer dan 3 maan-

den aanwezig zijn.

Het zal duidelijk zijn dat de diagnose

‘acute of chronische hoofdpijn door

mild traumatisch letsel van het hoofd,

met tekenen van licht hersenletsel’

(zie boven) niet simpel te stellen is.

Bovendien kan de posttraumatische

hoofdpijn zich voordoen ófwel als een

geïsoleerd symptoom (alleen hoofd-

pijn, zonder hersenletsel verschijnse-

len), ófwel mét hersenletsel verschijn-

selen (zie boven), en is dan onderdeel

van een symptomencomplex dat in

de ICHD-3 en ook elders in de litera-

tuur het postcommotionele syndroom

(= PCS) genoemd wordt. Het PCS

bestaat uit een reeks symptomen die

na een hersenschudding (= commotio

cerebri) kunnen optreden. De term

hersenschudding is in Nederland in-

middels vervangen door de term ‘mild

traumatisch hoofd/hersenletsel’,(13) die

28

beter aansluit op de huidige inzichten

over de diagnostiek van ‘mild trauma-

tic brain injuries’ (MTBI). Dat de ICHD-

3 bij het diagnosticeren van hoofdpijn

door mild traumatisch letsel van het

hoofd zowel de ‘nieuwe’ MTBI-criteria,

alsook de ‘oude’ kenmerken van her-

senschudding hanteert, getuigt van

wijsheid.

Posttraumatische hoofdpijnen (vooral

de chronische vormen) vertonen in

het merendeel van de gevallen het ka-

rakter van spanningshoofdpijn of van

migraine zonder aura.(12)

ConclusieOndanks de nieuwe International

Classification of Headache Disorders

(ICHD-3) bestaan er binnen de me-

disch-wetenschappelijke wereld nog

steeds controversen over de precieze

aard en diagnostiek van hoofdpijn

door whiplash en posttraumatische

hoofdpijnIII.(12) Deze tweedeling, be-

staande uit een aparte whiplash

hoofdpijn en een aparte posttrauma-

tische hoofdpijn zoals de ICHD-3 die

beschrijft, wordt door een aantal des-

kundigen betwijfeld.(13,14,15) Zij stellen

dat licht hersenletsel (= mild traumatisch

hersenletsel) niet alleen kan ontstaan

door plotselinge impact op het hoofd,

maar ook door acceleratie en decele-

ratie krachten op het hoofd tijdens een

whiplash mechanisme. Beide soorten

krachten kunnen zich bij een ongeval

ook tegelijkertijd voordoen.

Als men aanneemt dat een whiplash

mechanisme ook tot licht hersenlet-

sel kan leiden, dan is de voornoemde

tweedeling niet meer van toepassing.

De whiplash hoofdpijn én de hoofd-

pijn ten gevolge van mild traumatisch

letsel van het hoofd blijken dan één

aandoening te vormen, namelijk post-

traumatische hoofdpijn door een plot-

selinge impact op het hoofd en/of door

een acceleratie/deceleratie mecha-

nisme (whiplash). Deze aandoening

kan zich voordoen mét of zónder teke-

nen van licht hersenletsel. Bovendien

zal dan ook blijken dat het klachtenpa-

troon van het postwhiplash syndroom

(PWS), en die van het postcommotio-

nele syndroom (PCS), en die van licht

hersenletsel (= mild traumatisch her-

senletsel) veel sterker op elkaar lijken

dan nu algemeen aangenomen wordt.

Dat deze drie klachtenreeksen chro-

nisch kunnen worden, mag als een

vaststaand gegeven gezien worden.

De bij dit artikel behorende literatuur-

lijst staat op www.whiplashstichting.nl

onder ‘Whiplash Magazine’.

Door Dr Leo M.G. Geeraedts

Hoofdpijn

I In ICHD-3 vermelde criteria voor MTBI: bewustzijnsverlies korter dan 30 minuten; score op Glasgow Coma Scale: 13 – 15 punten ▲; geheugenverlies na het ongeval niet langer dan 24 uur; verminderd bewustzijnsniveau niet langer dan 24 uur; bij beeldvormend onderzoek worden geen afwijkingen gevonden.

II In ICHD-3 vermelde symptomen van hersenschudding: tijdelijke verwardheid, desoriëntatie, of verminderd bewustzijn; verlies van geheugen voor gebeurtenissen net vóór of na het letsel van het hoofd; twee of meer van verder te noemen verschijnselen die op een mild trauma-tisch hersenletsel kunnen duiden: misselijkheid, braken, problemen met het zien, duizeligheid en/of draaiduizeligheid (= vertigo), gestoord geheugen en/of gestoord concentratievermogen.

III Migraine is een hersenaandoening die wel of niet gepaard kan gaan met een aura. Een aura bestaat uit een aantal tijdelijke verschijnselen zoals misselijkheid, overgevoeligheid voor licht en geluid, of uitvalsverschijnselen, die vooraf gaan aan een hevige aanval van migraine hoofdpijn. ▲ De Glasgow Coma Scale is een internationaal gebruikte schaal waarmee het bewustzijn van een traumatische patiënt kan worden weergegeven in een cijfer. Het slachtoffer kan maximaal 15 punten scoren. Het bewustzijn is dan normaal en volkomen helder. Bij score van 3 is het slachtoffer diep comateus.


30

Zorgverzekering

Vergoeden zorgverzekeraars de belangrijke behandelingen en be-geleidingsvormen voor mensen met whiplash? Bezoek aan de huisarts wordt altijd

vergoed uit de basisverzekering.

Medisch specialistische zorg en behandeling via een pijnpoli wor-

den vergoed vanuit de basisverze-

kering. Afhankelijk van de soort be-

handeling wordt hiervoor een eigen

risico berekend (350 euro in 2013)

en kan er een eigen bijdrage gelden.

Een revalidatiebehandeling wordt

100% vergoed uit de basisverzeke-

ring. Ook hiervoor wordt een eigen

risico berekend, maar geen eigen

bijdrage.

Vergoedingen voor fysio-, ergo- en manuele therapie vallen vaak on-

der dezelfde noemer: ‘beweegzorg’.

In sommige gevallen zijn deze cate-

gorieën gesplitst per behandelwijze.

Dit kunt u terugvinden in de ver-

goedingsoverzichten en polisvoor-

waarden van elke verzekeraar. Voor

fysiotherapie geldt dat u met een

chronische aandoening vanaf de

21e behandeling fysiotherapie uit

de basisverzekering vergoedt krijgt

(raadpleeg hiervoor de ‘chronische

lijst’1 opgesteld door de overheid). Dit

houdt in dat de eerste 20 behande-

lingen zelf betaald moeten worden.

Maar deze behandelingen worden

vaak vergoedt via een aanvullende

verzekering. Een gemiddelde aan-

vullende verzekering vergoedt maxi-

maal 7 tot 9 behandelingen.

Voor ‘reguliere’ psychologie (eer-

stelijns) is er vanuit de basisverze-

kering een vergoeding voor de eer-

ste 5 behandelingen, met in 2013

een eigen bijdrage van 20 euro per

sessie. Uit een aanvullende verze-

kering kunt u voor deze eigen bij-

drage een vergoeding krijgen, plus

een aanvullende dekking voor een

aantal extra behandelingen. Dit

verschilt per verzekeraar.

De neuropsycholoog (valt onder

tweedelijns GGZ) wordt 100% ver-

goed vanuit de basisverzekering,

met een eigen risico.

Vergoedingen voor alternatieve geneeswijzen en -middelen vallen

nooit onder de basisverzekering,

maar worden vergoed uit de aan-

vullende verzekering. Per aanvul-

lende verzekering is een maximaal

te vergoeden bedrag vastgesteld.

Vrijwel altijd is er ook een maximale

vergoeding per persoon per dag.

De alternatieve behandelaar moet

voldoen aan de eisen van de zorg-

verzekeraar, zoals registratie bij een

bepaalde beroepsvereniging.

En hoe worden thuiszorg, medi-cijnen en hulpmiddelen vergoed? Vergoedingen van thuiszorg val-

len onder de basisverzekering.

Soms is er voor de eigen bijdrage

die hierbij geldt een vergoeding uit

de aanvullende verzekering. Dit

De Whiplash Stichting is onlangs een samenwerking aangegaan met SUCSEZ. Deze onafhankelijke tussenpersoon biedt u als lid van WSN een collectiviteitskorting op diverse zorgverzekerin-gen en een uitgebreide dienstverlening. Nils Karssens en Lieke Smits van SUCSEZ geven antwoord op uiteenlopende vragen over zorgverzekeringen en vertellen hoe SUCSEZ u kan ondersteunen.

Heb ik wel de juiste zorgverzekering?Stel uw vragen aan SUCSEZ en krijg korting op uw zorgpremie via de Whiplash Stichting

30

Zorgverzekering

komt echter niet zo vaak voor. Er

zijn verscheidene instanties betrok-

ken bij thuiszorg. Verpleging of ver-

zorging thuis valt onder de AWBZ.

Het CIZ geeft hiervoor een indica-

tie af. Huishoudelijke hulp of on-

dersteuning kunt u regelen via het

Wmo-loket van de gemeente. Voor

beide vormen van thuiszorg kunt

u een persoonsgebonden budget

aanvragen.

Vergoedingen van medicijnen zijn

lastig vooraf te bepalen. Alle gro-

te verzekeraars werken met een

preferentiebeleid. Dit houdt in dat

de verzekerde in principe alleen

geneesmiddelen vergoedt krijgt

van het merk dat de verzekeraar

als voorkeursgeneesmiddel heeft

aangewezen. Andere merken met

dezelfde werking worden niet ver-

goed. De apotheker is verplicht het

preferente medicijn aan u af te le-

veren. Het doel hiervan is dat fabri-

kanten de prijzen van geneesmid-

delen verlagen2.

Als iemand een allergie heeft of een

zeer ernstige bijwerking krijgt van het

meegekregen medicijn, kan hij van

zijn huisarts of behandelend speci-

alist een verklaring van medische

noodzaak krijgen. Deze verklaring

stelt dat de verzekerde dusdanig

ernstige gevolgen ondervindt van

het gebruik van het preferente medi-

cijn, dat er een niet-preferent medi-

cijn dient te worden afgenomen. Met

deze verklaring gaan verzekeraars

vaak alsnog over tot vergoeding.

Hulpmiddelen worden vergoed uit

de basisverzekering. Voor bepaal-

de hulpmiddelen geldt een eigen

bijdrage, die is vastgelegd in het

‘Reglement Hulpmiddelen’ van uw

zorgverzekeraar. Sommige aan-

vullende verzekeringen vergoeden

deze eigen bijdrage. Voor hulpmid-

delen in bruikleen wordt geen eigen

risico in rekening gebracht.

Wat houdt de collectieve zorgver-zekering van de Whiplash Stich-ting precies in?SUCSEZ heeft speciaal voor onder

meer de leden van de Whiplash Stich-

ting collectieve kortingsafspraken ge-

maakt met verschillende zorgverzeke-

raars. Op basis van marktonderzoek

onder alle zorgverzekeraar hebbe wij in

overleg met de Whiplash Stichting ge-

kozen voor Avéro Achmea, De Amers-

foortse, ONVZ, Aevitae en Turien & Co

(Avéro). Bij deze verzekeraars kunnen

de kortingen oplopen tot 7,5% op de ba-

sisverzekering en tot 10% op uw aan-

vullende verzekering. Deze kortingen

gelden ook voor uw eventuele partner

en inwonende kinderen.

Bovenop dit financiële voordeel staan

de adviseurs van SUCSEZ speciaal

voor leden van de Whiplash Stichting

klaar met advies bij de keuze van hun

zorgverzekering. Ook helpen wij u bij

eventuele problemen met de verzeke-

ring of klachten over de verzekeraar.

1 Zie voor een actuele, door de overheid bijgehouden chronische lijst: http://wetten.overheid.nl

en zoek op ‘chronische lijst’.2 Zie www.apotheek.nl voor meer informatie.

Basisverzekering Aanvullend TandartsAvéro Achmea 7,5% 10,0% 10,0%

De Amersfoortse 6,0% 8,0% 3,0%

ONVZ 3,0% 7,0% 7,0%

Aevitae 7,0% 10,0% 10,0%

Turien & Co (Avéro) 6,0% 7,5% 10,0%


32

Zorgverzekering

Wat is de meerwaarde van jullie dienstverlening voor whiplash-patiënten?SUCSEZ is in 2001 opgericht door

mensen uit de zorgwereld. Zij kon-

den zich niet vinden in de visie van

zorgverzekeraars waarbij de klant niet

meer centraal staat. SUCSEZ is een

onafhankelijke organisatie die groe-

pen verzekerden een uitgebreid palet

van diensten biedt. Waarmee kunt u

precies bij ons terecht?

Alle mogelijke vragen, klachten en

problemen met betrekking tot uw

zorgverzekering kunt u aan één

van onze adviseurs voorleggen. Zij

gaan direct aan de slag om de situ-

atie voor u op te lossen.

Als u wachtlijstbemiddeling nodig

hebt, dan regelen onze adviseurs

samen met uw verzekeraar, dat u

sneller een behandeling kunt on-

dergaan. SUCSEZ regelt dit meest-

al binnen 48 uur.

Wij kunnen snel voor u uitzoeken

waarom een ingediende nota (nog)

niet is vergoed.

Ook met complexe vraagstukken

over uw zorgverzekering kunt u bij

ons terecht. SUCSEZ is uw des-

kundige gesprekspartner die er al-

les aan doet om uw vraag zo snel

en goed mogelijk te beantwoorden.

Waarom hebben jullie voor een eigen vergelijkingstool gekozen, naast bestaande websites? Onze unieke zorgvergelijker biedt als

enige de mogelijkheid om de huidige

zorgverzekering in te voeren en deze te

vergelijken met andere verzekeringen.

Onze zorgvergelijkingstool geeft per

verzekering aan of u keuzevrijheid heeft

in zorgverleners, of er sprake is van

preferentiebeleid en of er wachttijden

worden gehanteerd. Ook kunt u de po-

lisvoorwaarden vergelijken per behan-

delingsgebied. U hoeft deze dus niet

zelf naast elkaar te leggen. Als u geen

internet heeft, kunnen we telefonisch de

vergelijkingsmodule doorlopen. En ten-

slotte: wij brengen geen kosten in reke-

ning als we voor leden van de Whiplash

Stichting de collectiviteitskorting rege-

len of hen van advies voorzien.

Hoe werkt het? U kunt contact opnemen met Lie-

ke Smits of de afdeling Zorg van

SUCSEZ als u vragen heeft over

de (collectieve) zorgverzekering.

Zij beantwoordt uw vragen over

declaraties, vergoedingen, keuze

zorgverzekering, etc.

SUCSEZ is bereikbaar op kantoor-

uren via tel: 0182-304488 of via

e-mail: [email protected]. In het

weekend is SUCSEZ telefonisch

bereikbaar van 9.00-17.00 uur.

In de periode november-decem-

ber, waarin u kunt overstappen

naar een andere zorgverzekeraar,

staat SUCSEZ 24/7 voor u klaar

Wilt u direct uw huidige polis ver-

gelijken, ga dan naar de ‘vergelij-

ker op onze website’: http://www.

whiplashstichting.nl/nl/activitei-

ten/wsn-zorgcollectief.html

Spreekuur 15 novemberOp 15 november houdt SUCSEZ

van 9.00-16.00 uur een spreekuur

op het kantoor van de Whiplash

Stichting in Bunnik. Heeft u belang-

stelling voor een persoonlijk advies-

gesprek, dan kunt u een afspraak

maken via [email protected] of via

tel: 0182-304488. Lieke Smits plant

de afspraak dan voor u in.

Tip: Als u nog behoefte heeft aan behan-

deling door de fysiotherapeut, maar

deze niet meer vergoed krijgt, kunt

u met uw huisarts bespreken of een

verwijzing naar een revalidatietraject

zinvol is. Via multidisciplinaire revali-

datiebegeleiding kunt u vaak ook fy-

siotherapie krijgen en wordt dit vanuit

de revalidatie vergoed.

Heeft u tegelijkertijd te maken met

chronische pijn, dan kunt u met de

huisarts een deelbehandeling via

een pijnpoli bespreken.

Heeft u tegelijkertijd te maken met

aanhoudende - cognitieve - klach-

ten? Dan kunt u een algemeen

revalidatietraject met uw huisarts

bespreken. Bij cognitieve klachten

kan hier mogelijk een behandeling

door een neuropsycholoog in wor-

den meegenomen.

Bij whiplash kunnen deelbehande-

lingen geschikt zijn. Overleg met

uw huisarts, ook over de mogelijke

vergoedingen. Voor uitgebreidere

informatie over deze vergoedingen

kunt u ook bij SUCSEZ terecht.

32

LetselschadehelpdeskElke donderdagmiddag van 15.00-17.00 uur

Voor een deskundig en vrijblijvend advies over uw letselschadetraject kunt u als lid van de Whiplash Stichting bellen met de letselschadehelpdesk

van de Whiplash Stichting en de ASP. Advocaten van de ASP, die alleen voor slachtoffers werken, zijn wekelijks 2 uur bereikbaar om met u mee te

denken over de zaken waar u tegenaan loopt in het toch vaak complexe letselschadetraject. Via T. 030-6565000, menukeuze 2, kunt u medewerkers

van de WSN vragen om het telefoonnummer van de ASP-advocaat die bereikbaar is op donderdagmiddag van 15.00-17.00 uur.

Het spreekuur wordt mogelijk gemaakt door de onderstaande advocaten en hun kantoren die daarvoor hun tijd en expertise inzetten:

advertenties

Tim BuetersVijverlaan 21A

6602 CK Wijchen

024-6487240

Arjan RittersmaHummeloseweg 6

6998 AD Laag-Keppel

085-2733350

Leon HanssenJulianalaan 1

4819 AB Breda

076-5253535

Rob VermeerenWillemstraat 6

4811 AK Breda

076-5302535

Ted GersjesBilderdijklaan 13

5611 NG Eindhoven

040-2129245

Jose RenshoffBredaseweg 161

4872 LA Etten-Leur

076-5022080

Gabriella BigeCronjestraat 8

6814 AH Arnhem

026-4450088

Thomas van DijkBredewater 6

2715 CA Zoetermeer

079-3239558

Arthur van DokPatersstraat 15-17

5801 AT Venray

0478-556677

Helene van HoutBoomberglaan 12

1217 RR Hilversum

035-6218673

Cornelis Visser en Steef TopPrinsengracht 1103

1017 JJ Amsterdam

020-6164252

Arnoud FuchsJan van Nassaustraat 55

2596 BP ’s-Gravenhage

070-3141900

Jolanda van der WindenEcholaan 6a

1399 GT Muiderberg

0294-262710

Corinne JeekelSchrevenweg 5

8024 HB Zwolle

038-8504171

John RothStadsring 189

3817 BA Amersfoort

033-4613048

Frans JanseKapteijnstraat 19

3771 CA Barneveld

0342-425642

Joost BruinsmaVredehofstraat 15

3761 AH Soest

035-6015080

Herman ZandijkWilhelminapark 30 A

3581 NH Utrecht

030-2380799

Maya SpetterZandbergenlaan 10

3817 GN Amersfoort

033-2100112

Peter RuijzendaalBergweg 25 A

3701 JJ Zeist

030-6939001

Coen de KoningMontaubanstraat 2B

3701 HP Zeist

030-6980690

Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade

34

Reacties

‘Weer aan het werk na een whiplash; wat deed je, wat

doe je nu en hoe heb je weer een nieuwe balans tussen

je mogelijkheden en je werk gevonden?’

Michel: ‘Voor de klas sta ik in mijn kracht’Met veel plezier werkt Michel als leraar in het voortgezet

onderwijs. Hij staat graag voor de klas en kan goed met

leerlingen overweg. Door zijn whiplashongeval in 1997 is

hij 18 maanden thuis geweest. Problemen met lezen en

concentratie maken het hem niet makkelijk zijn vak weer

op te pakken. En de houding van de schooldirecteur helpt

ook niet. Maar hij wil werken en terug voor de klas. Gaan-

deweg vindt Michel zijn kansen en slaagt er in om binnen

twee jaar toch weer aan het werk te gaan. Nu is hij met veel

plezier op zijn oude school voor 60% aan de slag (voor-

heen fulltime).

Wat heeft Michel geholpen:

Uitgaan van mijn eigen vermogen. ‘Mijn hersens zijn in

orde en ik wilde na het ongeluk graag terug voor de klas.

Een psycholoog gaf me al vrij snel het advies om vooruit

te kijken en dat heeft me enorm gesterkt. Steeds blijven

denken vanuit je eigen kracht en mogelijkheden.’

Accepteren dat ik niet meer dezelfde ben. ‘Dit vind ik het

meest lastig en hier ligt eigenlijk mijn grootste valkuil. Ik

ben een vastbijter, een vechter. Ik bleef doorgaan tot ik niet

meer anders kon, dan accepteren dat er een grens is. Maar

dat heeft wel jaren geduurd. Door mijn gedrevenheid ga

ik nu soms nog over mijn grenzen heen. Toch houd ik zo

goed mogelijk mijn belastbaarheid in de gaten. Voor me-

zelf, maar ook voor mijn collega’s. Anderen hebben er ook

last van als ik mezelf overschat en bijvoorbeeld uitval.’

Goede begeleiding zoeken. ‘De tegenpartij in mijn letsel-

schadezaak heeft me eigenlijk enorm geholpen. Ik wilde

weer werken, en zij wilden natuurlijk ook graag dat ik weer

aan het werk kwam. Win-win. Ze hebben mij daardoor kun-

nen steunen in de gesprekken met mijn ‘onwillige’ school-

directeur. Maar ook een revalidatietraject gefinancierd en

aangedrongen op aanpassingen op mijn werkplek.’

Een vangnet organiseren. ‘Ik heb op school een collegiaal

team dat mij steunt om verder te gaan. En mij ook opvangt

als het even niet lukt. Maar natuurlijk ook thuis, de steun

van mijn vrouw is heel belangrijk.’

Werkaanpassingen. ‘Mijn lessen zijn evenwichtig over de

week verdeeld, met voldoende hersteltijd ertussen. Daar-

naast heb ik een aantal taken, zoals kwaliteitsbeleid en

coachen van collega’s, die ik op flexibele tijden kan uitvoe-

ren als ik me fit voel. Het blijft ook wel keuzes maken. Waar

ik voorheen op alle diploma-avonden aanwezig was, moet

ik er nu een overslaan. En als er nieuwe taken bijkomen,

dan kan ik minder tijd aan andere taken besteden. Ik heb

daarnaast een speciale stoel aangemeten gekregen en

gebruik een vast lokaal op de noordkant van het gebouw,

omdat ik last heb van fel licht.’

Binnengekomen reacties op thema ‘ziek en werk’WM 1 2013

WHIPLASH MAGAZINE

HÉT WHIPLASH LIJFBLAD

25e jaargang | nummer 1 | april 2013

Ziekte en werk


Reacties

Vooraf advies inwinnen voor een moeilijk gesprek. ‘Mijn

schooldirecteur zag na mijn ongeluk een mogelijkheid om

van me af te komen. Ik kreeg het advies een conflictsitu-

atie te voorkomen en in mijn achterhoofd te houden dat

onze belangen tegengesteld kunnen zijn. Ik heb ook direct

duidelijk gemaakt dat ik terug aan het werk wil! Om te zor-

gen dat vervolggesprekken ook vastgelegd en bevestigd

werden, heb ik zelf het verslag gemaakt. Wel met een paar

bewuste fouten, zodat er altijd op gereageerd wordt.’

Aandacht voor mijn lijf, daar moet je toch in leven. ‘Het on-

geluk heeft behoorlijke gevolgen gehad voor mijn lichaam.

Mijn nek- en tussenwervels waren beschadigd, en ik ben

fysiek echt minder belastbaar. Ik heb heel veel getraind en

dat heeft mijn belastbaarheid wel verbeterd. Ik blijf elke dag

oefeningen doen om mijn lijf los te maken en ben bezig met

Chi-Neng. Hierdoor ben ik fysiek en psychisch toch weer

verder gegroeid en meer in balans. Daarnaast moet ik mijn

lichamelijke inspanningen wel blijven doseren. Maar als ik

dat doe, dan kan ik ook echt goed voor die 60% in mijn

werk functioneren.’

Ineke: ‘Ik voel me nuttig en heb collega’s, dat is ei-genlijk nog het belangrijkste’‘Voor het ongeluk werkte ik via een uitzendbureau in het

leerlingenvervoer voor Connexxion. Ik had nog 2 maanden

te gaan, voor ik een contract bij Connexxion zou krijgen.

Maar daar kwam het ongeluk tussen. Twee jaar en drie

maanden na het ongeluk was ik weer zover dat ik kon wer-

ken. Ik ben gewoon naar het Connexxionkantoor gefietst

en heb gezegd dat ik werk zocht. Ik werd met open armen

ontvangen en kon meteen beginnen. Ik wilde zelf eerst drie

maanden via de WIA werken, ik vond het eng om me gelijk

te binden. Van Connexxion hoefde dat niet, maar ik wilde

dat graag. Dus zo geschiedde: 1,5 uur in de ochtend, dan

van 12 tot 14 uur slapen, en vanaf 15 uur weer 1,5 uur aan

het werk! Het bevalt me prima. Ik heb het naar mijn zin, ik

voel me nuttig, en ik heb collega’s. Dat is eigenlijk nog het

belangrijkste.’

‘En wat ik vooral geleerd heb:

dat ik mijn rust overdag hard nodig heb. Anders slaap ik

‘s nachts niet omdat ik dan te moe ben.

dat ik niet gezellig hoef te doen als ik bezoek heb, of op

bezoek ben; ik moet daarvoor mijn rusttijd niet negeren,

anders heb ik daar drie dagen last van.’

In dit nummer van het Whiplash Magazine besteden

we extra aandacht aan vragen van patiënten en hun

ervaringen met de zorg voor whiplash. Herkent u ze?

Graag willen we weten wat uw ervaringen zijn, en waar

u vragen over heeft.

Wat heeft u geholpen en wat juist niet? Behandelaars,

behandelingen, etc. We zijn helemaal benieuwd naar

uw ervaringen met dry needling (p.11), (pijn)revalida-

tie en bestrijding van pijn of andere klachten (p.21).

Waar let u op als u een zorgverzekering afsluit?

Wat viel u op bij de zorg van uw whiplash?

Heeft u nog goede tips?

Maar als u uw mening wil geven over het Whiplash Ma-

gazine in het algemeen horen we dat ook graag. Heeft u

een idee voor een artikel? Kan het mooier of beter? Kent

u iemand met een bijzonder verhaal? Laat het ons weten!

Wij horen het graag via

[email protected]

Hoe kan whiplash beter worden behandeld?

Is veel draaien in bed gezond?

Nee, veel draaien verstoort de diepe slaap, met als gevolg,veel minder energie voor de volgende dag.

Dat mensen ‘s nachts veel draaien heeft als reden:

• Datmennietlekkerligt. Hoe komt dat? Tijdens de diepe slaap verslappen de spieren en banden, die de wervels in stand houden. Daardoor zoeken de wervels een stabiele positie en komt de mens in een verkeerde houding te slapen zoals de buikligging en de ¾ houding. Door deze langdurige spanningen ontstaat druk op de zenuwen, met als gevolg; “veel draaien in bed”.

• Datmenopdebuikslaapt,hetgeeneenverkeerdeslaaphoudingis. DE OPLOSSING (Leer slapen met de “Anti Nekpijn Pillow” en de “Sleepmate”. Een rolvormig kussen gevuld met gekaarde kapok, (ook wel goeling genoemd), die ervoor zorgt, dat het lichaam niet naar de buikligging kantelt.

Onder [P] LangstraatArnhem - Centrum

Telefoon 026 - 44 22 777

Voormeerinfozie www.nekpijn.nl www.topslapen.nl

Whiplash enonbegrepen!

de Juricon Adviesgroep

gespecialiseerd in Sociaal Verzekeringsrecht

(WAZ, WAO, WW), Sociale Voorzieningen (WVG en Pgb)

en reïntegratie (REA). Bezwaar-, beroeps- en

hoger beroepszaken en praktische reïntegratie.

Landelijk werkend.

Roel Beukema - ASSEN - tel. 0592 - 405336

FlexiDesk

Nog steeds de absolute top in verstelbare bureaulessenaars

Wanneer het omlaag kijkenu moeite kost, dan is deFlexiDesk een uitkomst.Het werkblad is eenvoudigonder iedere gewenstehellingshoek in te stellen.Lezen wordt weer een feest!Wilt u de FlexiDesk eerstproberen?...... wij sturen umet alle plezier een modelop zicht.

www.easyproducts.nltel. : 035 - 543 1966mob.: 06 - 5362 3737

Nog steeds de absolute top inverstelbare bureaulessenaars

FlexiDesk

Wanneer het omlaag kijkenu moeite kost, dan is deFlexiDesk een uitkomst.Het werkblad is eenvoudigonder iedere gewenstehellingshoek in te stellen.Lezen wordt weer een feest!Wilt u de FlexiDesk eerstproberen?...... wij sturen ugraag een model op zicht.

www.easyproducts.nl tel.: 035 - 543 1966 mob.: 06 - 5362 3737

advertenties

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door

(financiële) steun van onder andere:

Draagt u Whiplash Stichting Nederland ook

een warm hart toe, dan kunt u ons natuurlijk

ook financieel steunen. T 030 - 656 50 00

Je v

indt

gar

nale

n le

kker

of j

e vi

ndt z

e ni

et le

kker

. Ik

ben

er

dol o

p en

je k

unt m

e er

voo

r wak

ker m

aken

. Daa

r moe

t je

dan

wel

een

moo

i tijd

stip

voo

r kie

zen.

Ove

r het

alg

emee

n

ben

ik e

en v

rede

lieve

nd ty

pe, m

aar h

et k

an w

el e

ens

verk

eren

...

Dez

e so

ep is

bov

enna

tuur

lijk le

kker

en

kan

een

prac

htig

e

basi

s vo

rmen

voo

r een

rijk

e vi

ssoe

p (d

ie v

isso

ep k

un je

zelf

bede

nken

wan

t alle

s is

er l

ekke

r in.

Haa

l wat

ver

se

kabe

ljauw

, mos

seltj

es, c

oqui

lles,

een

stu

kje

zalm

filet

. De

mix

bed

enk

je la

ter z

elf;

eers

t de

basi

s m

aken

waa

rvan

je

ook

zó a

l kun

t gen

iete

n.).

Voor

dez

e (m

aalti

jd)s

oep

heb

ik g

ekoz

en v

oor g

arna

len

die

niet

zijn

sch

oong

emaa

kt o

f gek

ookt

. Rau

w d

us. M

is-

schi

en k

linkt

dat

eng

, maa

r dat

is h

et b

eslis

t nie

t.

Beha

ndel

ze

voor

zich

tig. I

k be

doel

: bes

chad

ig z

e ni

et.

Ze g

aan

in e

en p

an m

et w

ater

(ong

evee

r 2-3

lite

r wat

er

op 1

pon

d ga

rnal

en, d

at z

ijn e

r dan

een

stu

k of

12)

en

je

bren

gt z

e la

ngza

am to

t aan

het

koo

kpun

t. D

at b

lijft v

erde

r

de b

edoe

ling:

nie

t kok

en. D

oe e

r een

paa

r bou

illonb

lokj

es

bij:

een

blok

je p

adde

nsto

elen

boui

llon

en g

raag

een

blo

kje

visb

ouillo

n.

Dan

de

truc,

maa

r dat

moe

t je

even

pla

nnen

. Je

hebt

as-

perg

es e

n bi

mi n

odig

. Kun

je g

een

bim

i vin

den,

nee

m d

an

broc

coli.

Nie

t de

hele

gro

ente

, maa

r wat

je n

a he

t sni

jden

norm

aal z

ou w

eggo

oien

. Ga

uit v

an g

ewon

e po

rties

, maa

k

de g

roen

ten

scho

on e

n be

waa

r ze

voor

een

and

ere

dag.

Wat

je h

ebt a

fges

nede

n ga

at b

ij de

gar

nale

n en

je b

reng

t

de b

ouillo

n w

eer o

p te

mpe

ratu

ur.

Snij

intu

ssen

hee

l gro

f: 3

cm p

rei,

2 to

mat

en, 1

rode

pepe

r, ee

n ci

troen

en

een

limoe

n. V

oeg

toe,

sam

en m

et

een

paar

takj

es v

erse

dille

en

pete

rsel

ie, z

war

te p

eper

uit

de m

olen

, 6 g

esne

den

grot

e ka

stan

jech

ampi

gnon

s en

een

paar

bos

uitje

s. S

chep

alle

s vo

orzi

chtig

om

en

laat

het

een

uur o

f tw

ee z

acht

jes

sudd

eren

(dus

: nie

t kok

en).

Gar

naa

lsoe

p m

et a

sper

ge e

n b

imi

Kok

en m

et W

hip

pies

G

arn

aals

oep

met

asp

erge

en

bim

i

Ber

eidi

ng v

raag

t lic

hte

insp

anni

ng

Boodsch

appenlijstje

Garn

aalsoep met asperge en

bimi

Boodschappenlijstje:

1 pond rauwe grote garnalen

bouillonblokje paddenstoel en vis snijdsel van asperges en bim

i

stukje prei, 2 Rom

a-tomaten, 1 rode peper

1 citroen en 1 limoen

takjes verse peterselie en dille ½

bakje kastanjechampignons

bosje lente-uitjes zw

arte peper uit de molen

handje gedroogd eekhoorntjesbrood 75 gram

tomatenpuree

Red C

hily Sauce

allesbinder of bloem sour cream

erbij: geroosterd brood (Pan Tostado) kruidenboter en geraspte kaas bolletje M

ozarella

© 2012 H

enk Brejaart, Koken in eigen Tijd

Dan haal je alle ingrediënten uit de pan en doe je die in

een zeef. Goed uit laten lekken en vanzelfsprekend vang

je de bouillon op. De garnalen vis je er voorzichtig uit en

leg je even apart. Die m

oeten gepeld worden. D

e rest doe

je weg.

Wil je de bouillon extra schoon, giet haar dan nogm

aals in

een andere pan door een zeef waar je een doek in gelegd

hebt.

Breng weer op tem

peratuur en doe de gepelde garnalen

erbij. Doe er een handje ‘Funghi Porcinni’ bij. D

at klinkt

chique aan tafel (en is een dure naam voor gedroogd

eekhoorntjesbrood). Meng er intussen langzaam

ongeveer

75 gram tom

atenpuree en een paar eetlepels Red C

hily

Sauce bij. Now

we are talking!

Bind met een paar lepels allesbinder of gew

one witte

bloem die je tevoren even oplost in (w

arm!) w

ater. Roer

er tenslotte ½ potje sour cream

doorheen en je hebt een

soep om nooit te vergeten.

Serveer met Pan Tostado. O

ok weer zo’n chique tafelterm

.

Beetje kruidenboter erbij en geraspte Italiaanse kaas.

Schep de soep in het bord en leg hierin een half plakje

Mozzarella. Versier dit eilandje m

et een garnaalkopje en

een beetje dille.

‘Een klein tropisch eilandje’ in deze barre tijden.

Bereiding vraagt lichte inspanning

De Whiplash Stichting Nederland streeft naar contact, voorlich-ting en ondersteuning ten behoeve van mensen met whiplash.

BeschermheerProf. mr. Pieter van Vollenhoven

Bestuurdhr. L. de Both, dhr. L. Geeraedts, dhr. W. Lorjé, dhr. H. Kalfsterman, mw. I. Kruiver, mw. I. van den Dobbelsteen-Kegels, dhr. M. van den Bosch

Medische Advies RaadDe Medische Advies Raad bestaat uit een huisarts/wetenschapper, chiropractor, anaesthesioloog, neuroloog, anatoom, neuroweten-schapper, stress en re-integratiedeskundige, revalidatiearts, optome-trist, osteopaat, orthopeed, psycholoog en bedrijfsarts.

Uitgifte en oplageHet Whiplash Magazine verschijnt 3 keer per jaar. Dit nummer verschijnt in een oplage van 3.500 exemplaren. ISSN nummer: 1878-898X

RedactieMw. Daniëlle van Eden (hoofdredactie), Mw. José Kocx-Perquin,Mw. Katy van der Sluis, Mw. Fleur van Leeuwen (tekst/beeld), Mw. Edine Opdam (beeld), Dhr. Herman Kalfsterman, Mw. Ilona Jansen, Dhr. Michiel van Zaane (eindredactie)

RedactieadresPostbus 105, 3980 CC Bunnik, T: 088-6565700E: [email protected]

Opmaak WEES Kreatief, Streefkerk

Ingezonden kopijBijdragen kunnen gezonden worden naar het redactieadres. De redac-tie behoudt zich het recht voor bijdragen te redigeren, in te korten of niet te plaatsen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van externe bijdragen ligt bij de inzenders. Het bestuur van de Whiplash Stichting Nederland draagt geen enkele verantwoording voor op- of aanmerkin-gen en suggesties betreffende behandelingen, medicijnen etc.

Bijdragen voor het volgende nummer moeten uiterlijk 29 oktober 2013 in het bezit zijn van de redactie.

© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gekopieerd, zonder schriftelijke toestemming van de Whiplash Stichting Nederland.

* De Whiplash Stichting Nederland is niet aansprakelijk voor even-tuele gevolgen van de producten of diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Colofon

Algemene gegevens

Whiplash Stichting Nederland,

Postbus 105, 3980 CC Bunnik

T: 030 - 656 50 00 (maandag t/m donderdag van

10.00 tot 13.00 uur)

F: 030 - 656 52 52, E: [email protected]

E: [email protected] (voor uw inhoudelijke vragen)

I: www.whiplashstichting.nl

Whiplash Stichting Nederland

@whiplash_wsn

Whiplash Stichting Nederland

Betaalrekening WSN: ABN Amrobank te Bunnik,

rek.nr: 43.71.31.815, BIC: ABNANL2A,

IBAN: NL82ABNA0437131815

Menukeuze 1: vragen over whiplash

Met vragen over whiplash en een persoonlijk gesprek met

onze contactpersonen, kiest u via het keuzemenu voor ‘optie

1’. Onze contactpersonen zijn zo rechtstreeks bereikbaar

op maandag t/m vrijdag van 11.00 uur tot 12.30 uur. En op

maandag t/m donderdag van 19.00 uur tot 20.30 uur.

Menukeuze 2:

administratieve inlichtingen en helpdesk letselschade

Via keuze 2 komt u in contact met ons kantoor. Daar kunt u

terecht voor administratieve zaken, zoals adreswijzigingen,

bestellingen enzovoorts. Als u geen inhoudelijke

vragen heeft, en u alleen wilt aanmelden voor het

letselschadespreekuur, dan kan dat ook via menukeuze 2.

Onmisbaar: onze contactpersonen en vrijwilligers

Contactpersonen van de Whiplash Stichting Nederland

bieden informatie, advies en een luisterend oor. Dit

doen zij onder meer via de telefonische hulpdienst,

e-mailhulpverlening, informatiebijeenkomsten, trainingen

en lezingen. Een aantal vrijwilligers ondersteunt de WSN in

onder meer administratie, organisatie, belangenbehartiging

en websitebeheer.

Contact

WHIPLASH MAGAZINE | 2013 nummer 2

Technische realisatie PD Graffic Support, Groningen

Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade

Op 6 februari 2006 is een convenant gesloten tussen de WSN en ASP. Doel van dit convenant is om de juridische dienstverlening aan

whiplashpatiënten te optimaliseren. Door de ervaringsdeskundigheid van de WSN te combineren met de juridische expertise van de

leden van de ASP kunnen beide organisaties elkaar op een hoger niveau brengen.

Wat doet de ASP advocaat?

De ASP advocaat behartigt de belangen van het slachtoffer in

diens letselschade dossier. Bij deze belangenbehartiging staan

een optimaal resultaat, betrokkenheid, voortvarendheid en

goede communicatie hoog in het vaandel.

De ASP advocaat is specialist op het gebied van letselschade en

beschikt over ruime ervaring. De ASP advocaat treedt in letsel-

schade zaken uitsluitend op voor slachtoffers en behartigt dus

niet (tevens) de belangen van aansprakelijkheidsverzekeraars.

ASP Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade

•ASPisdelandelijkeverenigingvangespecialiseerde

letselschade advocaten die uitsluitend voor slachtoffers

optreden

•ASPondersteuntdebelangenvanwhiplashslachtoffers

•ASPbevordertdekwaliteitvanhaarleden

•ASPisdejuridischepartnervandeWhiplashStichting

Nederland

Landelijke dekking

ASP advocaten verdeeld over heel Nederland nemen deel aan

het samenwerkingsconvenant. Dankzij deze landelijke dekking

zullen leden van de WSN in voorkomende gevallen dus altijd

een beroep kunnen doen op een ASP advocaat in de buurt.

Unieke samenwerking

Met het convenant tussen de WSN en ASP is een unieke samen-

werking tot stand gekomen tussen ervaringsdeskundigheid en

betrokken juridische dienstverlening waarvan de resultaten aan

de leden van de WSN ten goede zullen komen.

Contact

Wanneer u als lid contact opneemt met de Whiplash Stichting

Nederland, tel. 030 - 656 50 00 wordt u doorverwezen naar een

ASP advocaat bij u in de buurt.

Voor meer informatie:

www.asp-advocaten.nlPostbus 650, 8901 BL Leeuwarden

[email protected]

advertenties

Whiplash Magazine 2, september 2013

Documents

Transcript of Whiplash Magazine 2, september 2013