weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie · werd een Swot-analyse (onderzoek naar de...

weekblad van de neder landse fruitte lers organisat ie

fruitteelt 1 april 2011, jaargang 101, nr 13

Residueisen in 2011 | Bladzuiger tegen zwartvruchtrot

Fruitmotbestrijding in Utrecht is een voorbeeld

voor de gehele Nederlandse fruitteelt

Fruitteelt nr 13:Opmaak 1 13-04-2011 14:53 Pagina 1

3

Voor fruitkoelinstallaties van hoge kwaliteit

uitgekiend ontwerp, gericht op optimale bewaarresultatenhoogwaardige materialen voor een lange levensduurzorgvuldige montage en goede (24hr)service

Onze referenties bewijzen het!!Vraag vrijblijvend informatie

Industriestraat 28 | T: 0161-492251/06-51396140 | F: 0161-4924544861 PR Chaam | E: [email protected] | W: www.goverskoeltechniek.nl

Postbus 397, 2700 AJ Zoetermeer, tel. 079 - 3681333, fax 079 - 3681320, [email protected]

ONDERLINGE FRUITTELERS HAGELVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJ OFH/U.A.

HAGEL komt hard aanVORST óók

Geheel verwijderen van boomgaarden nu ook versnipperen met afvoer van snippers Verklepelen, versnipperenboomgaard Stobben frezen Tevens opkopen van inventaris

Bel vrijblijvend voor informatie:

Bart Kempwww.kempschalkwijk.nl

Tel. 030 - 6012595Mob. 06 - 22548402


4

Inhoud

RubriekenNFO-info 5Deze week 6Onderzoek 12NFO in het land 13Marktzicht 14Werkwijzer 16Agenda 18

Artikelen

8 Markteisen residuen invullenmet afnemer

10 Vier jaar schone fruitmotbe-strijding in Utrecht

6Het afrollen van hagelnet-

ten voor het vlaksysteem.

Leverancier Van Nifterik

laat weten dat hij dit jaar

een grote toename ziet

van het plaatsen van

vlaksystemen, vergeleken

met vorig jaar.

Foto: Marijke van Schaik,

NFO

8

10

12

16

Coverfoto


Fruitteelt 13, 1 april 2011, Jaargang 101

De NFO houdt vol-

gende week, donder-

dag 7 april, haar

jaarvergadering. Het

hoofdbestuur nodigt

u van harte uit om met de NFO mee te

beslissen over belangrijke ontwikkelin-

gen in de sector.

Hein Deprez, de topman van Univeg, pre-

senteert een inleiding onder de titel: 'Ne-

derlands fruit: een topproduct'. De NFO

is zeer content dat hij de fruitteeltsector

een spiegel komt voorhouden. Deprez

schetst de positie van de Nederlandse

fruitteeltsector op basis van ontwikkelin-

gen in de internationale fruitmarkt. Wat

zijn de sterke en zwakke punten van de

Nederlandse fruitteeltsector in het inter-

nationale krachtenveld? Hoe moet de

Nederlandse fruitteeltsector inspelen op

deze ontwikkelingen om haar positie in

de toekomst veilig te stellen? Dus, wat

zijn de kansen voor onze sector en op

welke markten moet je inspelen?

Voorzitter Johan van Haarlem gaat in op

situaties in de fruitteeltsector zoals de

trajecten die zijn ingezet naar aanleiding

van het advies van Bureau Berenschot

(presentatie van Kees Rippen op de ALV

van de NFO in 2010). De NFO-voorzitter

vertelt ook over de activiteiten om Elstar

te herwaarderen in de markt en over de

strategie bij de promotie van Conference.

Daarnaast gaat hij in op de samenwer-

king met de TVC. Gezamelijk is er een

project gestart om de kwaliteit van Con-

ferance en Elstar te verbeteren. Ook de

voortgang van de hervorming van Inova

Fruit en de afzetbundeling van Junami,

Rubens en Wellant komen aan de orde.

De voorzitter zet niet alleen de huidige

activiteiten uiteen, maar presenteert ook

de verdere stappen die in de ogen van de

NFO moeten worden gezet.

Siep Koning

[email protected]

Welkom op de Algemene Ledenvergaderinghet beleid is

h e t b e l e i d i s

55

infonfo

Thiram De intrekking van de toelating

in fruitteelt van thiram verraste

alle partijen in Nederland. Te-

lers gebruiken thiram in de pe-

renteelt voor de bestrijding van

zwartvruchtrot, maar het

heeft ook een plek in de teelt

om te kunnen voldoen aan re-

sidueisen. Het was bekend dat

het Ctgb voor de zomer een

besluit zou nemen over de her-

registratie van thiram. Men

verwachtte dat de toelating in

stand zou blijven en dat de

venturidop aan het etiket toe-

gevoegd zou worden. De NFO

nam contact op met de basisfa-

brikant in België over de ach-

tergrond van deze intrekking.

De registratiehouder onder-

zoekt de mogelijkheden om

thiram weer toegelaten te krij-

gen. De lobby om kort voor of

in het teeltseizoen geen toela-

tingen in te trekken zonder

overgangstermijnen blijkt suc-

cesvol. Door de overgangster-

mijnen kunnen telers dit sei-

zoen thiram nog gebruiken.

KalkzwavelHet Ctgb verlengt de toelating

voor Polisolfuro di Calcio. Dit

fungicide is toegelaten in de

biologische appelteelt in de pe-

riode van 1 april tot 1 juli 2011.

Het betreft een toelating als

dringend vereist gewasbescher-

mingsmiddel voor de bestrij-

ding van schurft. Zodra het eti-

ket beschikbaar is, komt deze

op de NFO-site te staan en

wordt het rondgestuurd naar

de contactpersonen in de bio-

logische teelt.

Kwaliteit in het schapTVC en NFO willen de kwaliteit

van appels en peren in het

schap verbeteren. Robert Reus

en Dennis Valkenburg, twee

studenten van HAS kennis-

transfer in Den Bosch onder-

zoeken momenteel de kwali-

teit in de ketens van

Conference en Elstar. Het on-

derzoek moet uitwijzen welke

factoren in de ketens leiden tot

kwaliteitsverlies. Daarnaast in-

ventariseren de studenten de

initiatieven in de groenten- en

fruitsector die al gericht zijn op

kwaliteitsverbetering. De on-

derzoeken moeten een aantal

concrete adviezen opleveren

en mogelijkheden scheppen

om de kwaliteit te verbeteren.

Het Productschap Tuinbouw fi-

nanciert het onderzoek.

Werkfruit Het GroentenFruitBureau

werkt aan een systeem met een

‘werkfruitlicentie’. Bedrijven

die deze licentie in bezit heb-

ben moeten voldoen aan mini-

male kwaliteitseisen op gebied

van betrouwbaarheid. Deze be-

drijven kunnen geplaatst wor-

den op een nieuwe website. De

ontwikkeling van de site gaat

in nauw contact met de leve-

ranciers van werkfruit. Tevens

is er overleg met leveranciers

die activiteiten omtrent werk-

fruit kunnen ondersteunen. De

NFO is positief over de werk-

wijze en ziet, naar tevreden-

heid, dat de markt werkfruit

goed oppakt.

Uitgelicht

WELKOM OP DE ALV


6

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

Deze week

100 jaar Fruitteelt

Frugi Venta nam 26 maart formeel

afscheid van directeur Willem Bal-

jeu. Tijdens de ALV van Frugi Venta

ontving hij een koninklijke onder-

scheiding behorende bij Officier in

de Orde van Oranje-Nassau. Hij

kreeg de onderscheiding voor de ve-

le functies die hij bekleedde als han-

delaar en bestuurder in de groen-

ten- en fruitsector. Tevens werd hij

benoemd als erelid van Frugi Venta

en kreeg hij de Frugi Venta-diamant

opgespeld.

De uitreiking van beide onderschei-

dingen viel samen met het tienjarig

jubileum van groenten- en fruithan-

delsplatform Frugi Venta. Baljeu is

directeur van Frugi Venta sinds de

oprichting in 2001 en blijft nog tot 1

september actief in de sector. Over

een beoogde opvolger kon Frugi

Venta nog niets melden.

Rian Verwoert bekleedde bij Frugi

Venta nog de functie van bestuurs-

lid, die taak is nu overgedragen aan

Joop Vernooij uit Vleuten. Hij blijft

lid van het Comité Fruit-

handel.

Willem Baljeu tijdens de af-

scheidsceremonie.

Foto: Leo Duijvesteijn

Willem Baljeu koninklijk onderscheiden

Droogteschade, verzilting van het water

in Zeeland, onvoldoende winterrust

voor kleinfruit, beregeningsverboden in

droogtetijden, verschuiving en/of toena-

me van ziekten en plagen, et cetera. De-

ze conclusies trekt het LEI uit zijn onder-

zoek naar de gevolgen van de

klimaatverandering voor de Nederland-

se tuinbouw met een focus op de fruit-

teelt en glastuinbouw.

Het LEI voerde het onderzoek uit in op-

dracht van het PT. Via diverse work-

shops en het raadplegen van experts

werd een Swot-analyse (onderzoek naar

de toekomstmogelijkheden van een

product in een markt) opgesteld. Naast

de bedreigingen, kan de klimaatveran-

dering echter ook gunstige effecten

hebben, zoals: de productie in concur-

rerende landen neemt af, verandering

in teeltomstandigheden biedt nieuwe

kansen en kennis uit warmere landen

biedt inzicht voor teelten in Nederland.

Tijdens een onlangs gehouden bijeen-

komst van het Productschap Tuinbouw

gaf NOS-weerman Erwin Kroll een le-

zing over de algemene gevolgen van de

verandering. Voorop stelt hij dat een

klimaatverandering nooit zonder gevol-

gen is. "Er zijn weerextremen en die ko-

men er meer en meer. U zult zich moe-

ten aanpassen, zo is het." In de laatste

110 jaar is de temperatuur op aarde met

gemiddeld een graad gestegen, er zijn

drie keer zoveel warme dagen dan des-

tijds, het aantal koude dagen is gehal-

veerd en het groeiseizoen is met drie

weken verlengd. "Doe je voordeel met

de veranderingen."

Binnenkort publiceert Fruitteelt een ar-

tikel over de klimaatverandering.

Zowel het hardfruitbedrijf van Anton van

Wijk in Houten als het bedrijf van zijn

broer Wim van Wijk in 't Goy ontving van

The Greenery het duurzaamheidpredikaat

Nature Counts.

Anton van Wijk wist het energieverbruik

terug te schroeven door een aangepast

koelschema. Daarnaast gebruikt hij de rest-

warmte van de koelmotoren voor de ver-

warming van kantoren, werkplaats en kan-

tine. Dat resulteerde in een elektriciteits-

besparing van 10 procent en in gasgebruik

60 procent. Bovendien heeft hij voor zijn

appels en peren de Milieukeur certifice-

ring.

Wim van Wijk ontving het Nature Counts-

certificaat omdat de jury onder de indruk

was van zijn innovatieve technieken in de

gewasbescherming waardoor de uitspoe-

ling naar het oppervlaktewater beperkt

blijft. Daarnaast introduceerde hij een

nieuwe techniek onkruidbestrijding in de

hardfruitteelt. Het onkruid bestrijdt Van

Wijk door hergebruik van restwater van de

chemische ammoniak-luchtwasser van een

nabijgelegen varkenshouderij. Het ge-

bruikte water heeft een hoog stikstofge-

halte en werkt daardoor verbrandend op

onkruid. Stikstof heeft bovendien een be-

mestende werking.

Beide bedrijven maken ook gebruik van fe-

romoonverwarring in de bestrijding van

fruitmot. De jury loofde de integrale aan-

pak van verduurzaming op beide bedrijven.

‘U moet zich aanpassen'

Twee keer in de prijzen

Erwin Kroll: "Er zijn weerextremen en die

komen er meer en meer."

Foto: Marijke van Schaik, NFO


7


13

In het kader van de verminde-

ring regelgeving en administra-

tie verruimt de gemeente Neder-

Betuwe de stookontheffing van

één naar drie jaar. De legeskos-

ten voor de aanvraag stijgen

iets. Gerwin van Maanen, klein-

fruitteler en lid van de NFO-Pro-

ductcommissie Houtig Kleinfruit:

"Namens NFO en LTO dringen

we aan op minder regelgeving

en administratie, er moet al zo-

veel bij de gemeente." Van Maa-

nen is blij dat de gemeente met

dit onderwerp meedenkend is.

Verruiming stookbeleid

De Floriade heeft haar website www.floriade.nl vernieuwd en daarmee is

ook de verkoop van de Floriade Seizoenspassen van start gegaan. Op 17 april

opent de Floriade de kabelbaan voor het publiek en kunnen pashouders met

korting een 'vlucht' over het terrein maken. In de langste en hoogste kabel-

baan van Nederland zweven de bezoekers over het park, waar mo-

menteel gewerkt wordt aan de invulling van de inzendingen en de

bouw van de paviljoens.

Floriade vanuit de lucht

Exportvergunning ChinaDe Chinese delegatie die dit voorjaar naar Nederland zou

komen, stelt haar bezoek uit naar begin september (week

35 of 36). Dit meldt Frugi Venta die samen met de NFO en

de Plantenziektenkundige Dienst werken aan het openstel-

len van de Chinese markt voor peren uit Nederland. Door

het uitstellen van het bezoek kunnen de Chinezen wel een

kijkje nemen bij de oogst en de verwerking. Maar de export-

plannen lopen hierdoor wel een half jaar vertraging op.

Tv-reportage over erbarmelijke en illegale

werkomstandigheden in Spaanse tuinbouw:

"Als je heel goed zoekt dan kunnenwe dat ook aantreffen in Noord-Lim-burg, Oost-Duitsland, Polen en ande-re Europese landen."

Dit zei Marc Jansen van het Centraal Bureau

Levensmiddelen in een uitzending van Brand-

punt op 27 maart waarin in beeld gebracht

werd hoe de oogst plaatsvindt van 'duurzame'

producten in Spanje die in Nederlandse super-

markten liggen.

Opmerkelijk:

Het Floriadeterrein vanuit de lucht gezien.

Foto's: Karel Fleuren


8

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

In het teeltseizoen 2010 hebben fruitte-lers zich ingespannen om te voldoenaan de eisen die de markt stelt aan resi-

duen op het fruit. Echter, door de natte zo-mer gecombineerd meteen uitbreidende schurft-aantasting en op diverseplaatsen aantasting vanPhytophthora, kozen telersterecht voor productkwali-teit ten koste van het kun-nen voldoen aan allemarkteisen. Ook in 2011zal zoveel als mogelijk re-kening gehouden wordenmet de eisen vanuit demarkt. Hiervoor is goedeafstemming met de afne-mer nodig. Inspanningenom de markteisen aan tepassen zodat dit minderconsequenties heeft voorde teelt, zijn vooral succes-vol geweest bij de eisendie Rusland stelt. Aan deandere kant bieden de

Residu

Markteisen residuen invullen met afnemer

MRL-eisen zijn een belangrijk punt van aandacht

Enkele afzet- en voorlichtingsor-

ganisaties hebben begin maart op

initiatief van de NFO ervaringen

en analyses over residuen in ap-

pel en peer uitgewisseld. In dit ar-

tikel een verslag van de intensie-

ve observaties van de

afzetorganisaties en een overzicht

van de wettelijke eisen van de

Russische markt en de bovenwet-

telijke eisen van de retail.

Jaco van Bruchembeleidsmedewerker NFO [email protected]

Productkwaliteit is belangrijker dan bovenwettelijke residueisen, zoals bij aantasting van Phytophthora.

Foto's: Marijke van Schaik, NFO

Tabel. Overzicht van werkzame stoffen met een andere MRL in appel en peer voor Rusland dan in de EU, met advies voor 2011

Werkzame stof Middel MRL-Rusl. MRL-EU Nederlandse Advies febr. 2011 wettelijke veiligheidstermijn veiligheidstermijn voor Russische markt 2011

bupirimaat Nimrod vlb 0,10 0,20 14 28cyprodinil Switch 0,40 1,00 3 7 * deltamethrin Decis 0,01 0,20 appel 7 35 0,10 peer difenoconazool Score 250 EC 0,10 0,50 28 28dithianon Delan DF 2,00 3,00 28 28fenoxycarb Insegar 25 WG 0,01 1,00 21 60pirimicarb Pirimor 0,05 2,00 7 105thiram (dithiocarbamaten) Thiram Granuflo 0,01 (2,00) 5,00 (5,00) 35 35 triadimenol (triadimefon) Exact 0,10 (0,05) 0,20 7 28trifloxystrobin Flint 0,10 0,50 14 28abamectine Vertimec Gold 0,003 0,01 28 28tebuconazool Folicur SC 0,50 1,00 7 7

* Met interval van 14 dagen


9


markteisen ook kansen voor de fruitteeltmet zijn professionele teelt, teeltadviseursen afzetorganisaties.

RuslandVoor appels en peren die naar Ruslandgeëxporteerd worden, gelden andere wet-telijke MRL-waarden dan voor product datin de EU blijft. In de tabel staan de midde-len vermeld waarvoor een andere MRL-waarde geldt. Dit overzicht is ten opzichtevan vorig jaar korter. Zowel voor captan alskresoxim-methyl (Stroby WG) is de EU-normnu gelijk aan de Russische MRL-norm. Daar-naast is de MRL voor dithianon (Delan DF)verhoogd van 0,25 naar 2,0. Dit is nog wellager dan de EU-norm van 3,0. Echter, hier-voor is het niet nodig een langere veilig-heidstermijn aan te houden. Het adviesvoor Switch is licht aangepast. Naast de lan-gere termijn van zeven dagen is nu ook hetadvies om bij twee bespuitingen een inter-val van veertien dagen aan te houden. Daar-naast geldt voor de bijna niet meer toege-paste middelen Dimilin en Nissorun, hetadvies om deze niet in te zetten. Eennieuwkomer in de lijst is tebuconazool (Fo-licur SC). De MRL voor Rusland is 50 pro-cent van de EU-MRL. Geconcludeerd werddat het niet nodig is om een langere veilig-heidstermijn te adviseren.Aan de verdere harmonisatie van de MRL-waarde tussen de EU en Rusland wordt ge-werkt. De organisaties verwachten dat alseerste de MRL voor cyprodinil (Switch) ge-harmoniseerd wordt. Of we daar dit teelt-seizoen al gebruik van kunnen maken, isnog niet bekend. Andere belangrijke stof-fen waar men aan werkt, zijn fenoxycarb(Insegar 25 WG) en pirimicarb (Pirimor).Voor deze twee wordt aansluiting van Rus-land op de EU-MRL dit seizoen niet meerverwacht.

Retail-eisenOm aan zoveel mogelijk afnemers te kun-nen leveren, is het nodig te streven naarmaximaal vier werkzame stoffen en naarmaximaal 50 procent van de MRL. AlleenLidl en Kaufland eisen 33 procent van deMRL. De andere ketens eisen veelal 50 of70 procent van de wettelijke MRL.Vooral de supermarktketens in Nederlanden Duitsland stellen bovenwettelijke eisenaan residuwaarden van gewasbescher-mingsmiddelen. Het beeld voor 2011 is re-delijk vergelijkbaar met 2010. Steeds meerketens, vooral in Nederland, nemen boven-wettelijke eisen op in hun leveringsvoor-waarde. Hierdoor wordt het almaar moeilij-ker om product dat niet aan boven-wettelijke eisen voldoet, te verkopen. Deeisen in Duitsland zijn niet veel veranderd.

MonitoringIn het overleg gaf The Greenery op basisvan ruim 500 residuanalyses (genomen toten met februari 2011 van appel en peer vande oogst 2010) een inzicht in de knelpun-ten waar zij tegenaan loopt. Het aantreffenvan niet-toegelaten middelen en overschrij-dingen van de wettelijke residunormen ko-men nauwelijks voor. Komen ze wel voordan zijn het veelal verklaarbare incidenten. Bij appels voldoen duidelijk meer partijenniet aan de eis van maximaal vier werkzamestoffen dan bij peer; 25 procent bij appelten opzichte van 15 procent bij peer. Ditwordt vooral veroorzaakt doordat veelmeer insecticiden teruggevonden wordenin appel. De insecticiden waar het om gaat,gebruiken telers voornamelijk tegen appel-bloedluis, fruitmot en mijten. Bij de invul-ling van de MRL (voldoen aan de 33, 50 of70 procent van de MRL) is het beeld omge-keerd. Hier scoren de appels duidelijk beterdan peren. Dit wordt voornamelijk veroor-zaakt door pyraclostrobin, één van dewerkzame stoffen in Bellis. Daarna volgt opafstand cyprodinil, één van de werkzamestoffen in Switch. De verwachting is datmen in peer vanaf midden maart vaker ima-zalil, één van de werkzame stoffen van Phi-labuster, aantreft. De hoge waarde van py-raclostrobin is zeer waarschijnlijkveroorzaakt doordat het advies van tweebespuitingen, op zes en vier weken voor deoogst, niet aangehouden kon worden. Te-

lers hebben, gezien het ontstaan van Phy-tophthora rot en de natte omstandighedenin augustus, dichter bij de oogst alsnog Bel-lis of een derde keer Bellis ingezet. De uit-komsten van de monitoring van VeilingZaltbommel bevestigen de uitkomsten bijThe Greenery.

AdviesMen verwacht dat met goede adviezen hetaantal werkzame stoffen is te verminderen.De nieuwe middelen Movento en IsomateCLR kunnen hier mogelijk ook een bijdrageaan leveren. Vooral bij de vruchtrotbestrij-ding is winst te boeken. Een belangrijk aan-dachtpunt is ook om samen met de afzet-coöperatie of het bedrijf dat het fruitverkoopt, de inzet van gewasbeschermings-middelen te bespreken. De komende perio-de geeft de CAF, in afstemming met DLV, Ve-Paf en FC, adviezen over de bestrijding vande belangrijkste ziekte en plagen met spe-ciale aandacht voor de retaileisen. Deze ad-viezen worden opgenomen in Fruitteelt inde rubriek Werkwijzer. De adviezen zijn ge-richt op de bestrijding van mijten, appel-bloedluis, schurft (advies voor secundairseizoen), fruitmot en vruchtrot.

Het Productschap Tuinbouw financiert de inzet van

de NFO voor een effectief middelenpakket en de resi-

dueisen uit de markt.

AandachtspuntenTelers oogsten diverse rassen in een peri-

ode van twee tot drie weken terwijl zij de

laatste bespuitingen voor de oogst vaak

in dezelfde spuitronde plannen. Waar-

schijnlijk zijn er meer mogelijkheden om

het afspuitschema af te stemmen met de

plukvolgorde. Hiervoor is het noodzake-

lijk dat telers vroegtijdig een goede in-

schatting maken van het plukmoment en

de plukvolgorde. Bij

appels zijn daarnaast

ook verschillen te ver-

wachten tussen de eer-

ste en latere pluk. Dit

komt doordat de tijds-

duur tussen bespuiting en

oogst, met uitzondering

van een eventuele extra

vruchtrotbestrijding, ver-

der uit elkaar ligt. Door-

dat een partij uiteenvalt

in verschillende maatsor-

teringen en kwaliteiten,

gaat één partij vaak naar

verschillende afnemers. Hierdoor is het

belangrijk te streven naar het voldoen

aan de eisen van diverse afnemers. De

uitslag van residuanalyses van één partij

kunnen sterk van elkaar verschillen; het is

bekend is dat er binnen één partij grote

variatie voorkomt. Bij de bemonstering

moet er aandacht zijn voor een represen-

tatieve bemonstering en dat er geen ver-

vuiling van buiten de partij meegaat.

Vroegtijdige inschatting van het plukmoment en de plukvolgorde

maakt het afstemmen op de residueisen makkelijker.


10

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

De fruittelers ontvingen kennis uitbinnen- en buitenland over de bio-logie van de fruitmot en de be-

schikbare middelen. Gaandeweg groeidende werkgroepen, in 2010 telde het projectveertig deelnemers. Herman Helsen (PPO)en Marc Trapman (Bio Fruit Advies) begelei-den het project. Aanvankelijk werkten zijalleen op Elstar, maar vanaf 2009 ook opConference. In de loop van het project veranderden derandvoorwaarden. Het insecticide Stewardbleek schadelijk voor oorwormen en werduit het schema genomen. Het aangepastegebruiksvoorschrift van Insegar maaktevanaf 2009 een ruimere gebruiksintervalnoodzakelijk en de nultolerantie voor Inse-gar op fruit voor de Russische markt,maakte het gebruik van het middel na 1 ju-li onmogelijk. Daartegenover stond dat,vooruitlopend op de toelating, IsomateCLR feromoonverwarring in 2009 en 2010

onder proefontheffing kon worden toege-past. Aan het begin van ieder projectjaar bespra-ken we de resultaten van het voorgaandejaar met de deelnemers en werd de strate-gie voor het komende jaar vastgesteld. Inde loop van het jaar werden de project-deelnemers intensief van informatie en ac-tuele adviezen voorzien door middel vaneen website. In de zomer waren er veldbij-eenkomsten om het verloop van de fruit-motbestrijding tot dan toe door te spre-ken. Kort voor de oogst bezochten beideonderzoekers een groot aantal percelen eninspecteerden die op fruitmotaantasting.Daarbij bezochten zij niet alleen percelenvan deelnemers, maar ook willekeurigepercelen in het gebied die als controle-groep voor het standaardschema golden.

Schema’s optimaliserenIn 2007 en 2008 was de strategie geba-seerd op het optimaliseren van de toepas-sing van de beschikbare middelen. Het be-grip 'gestapelde bestrijding' werd geboren.Bestrijdingsmiddelen werden niet meer luk-

raak afgewisseld, maar de telers stemdentijdstip en dosering af op de biologie vande fruitmot, het werkingsmechanisme vande middelen en de fruitmotdruk in het per-ceel. Feromoonvallen bleken geen goedeleidraad te zijn voor de timing van bespui-tingen. Het simulatieprogramma RIMpro-Cydia was vanaf 2007 nodig in de planningvan de behandelingen. Daarmee werd debiologie van de fruitmot berekend voor ver-schillende delen van Utrecht. De resultatenwerden samen met actuele informatie overhet project en adviezen op een speciaalvoor het project ontwikkelde website gepu-bliceerd.De successtrategie in deze jaren was hetgebruik van een lage dosering van het ei-dodende middel Insegar vlak voordat hetmodel sterke eileg voorspelde en de toe-passing van fruitmotvirus precies op hetmoment dat de eieren uitkwamen.Op het moment dat deze aanpak in het ge-bied standaard werd, veranderde het wet-telijk gebruiksvoorschrift van Insegar. Te-lers mochten het middel vanaf juni 2009nog slechts drie maal per jaar met een mi-nimale spuitinterval van drie weken toepas-sen. Dat betekende het einde van een intel-ligente toepassing van Insegar waarin hetmiddel met lage doseringen op uitgekiende

Fruitmotbestrijding

Vier jaar schone fruitmotbestrijding in Utrecht

De resultaten zijn een voorbeeld voor gehele Nederlandse fruitteelt

Marc Trapman (Bio Fruit Advies)[email protected] Helsen (WUR/PPO Fruit)[email protected]

Utrechtse fruittelers werken van-

af 2007 aan een effectieve bestrij-

dingsstrategie voor de fruitmot,

zonder milieubelasting en zonder

residuen op het fruit. In ieder pro-

jectjaar waren hun schema’s effec-

tiever, goedkoper en schoner dan

de standaard geadviseerde sche-

ma’s. De toepassing van Isomate

CLR feromoonverwarring was niet

weg te denken bij het bereiken

van de projectdoelstelling. De in

Utrecht behaalde resultaten zijn

een voorbeeld voor de gehele Ne-

derlandse fruitteelt.

ConferenceSchade door fruitmot ontstaat op Con-

ference later dan op appel. In de mees-

te jaren is de aantasting op Conference

veel geringer dan op appel. Maar als

de aantasting uit de hand loopt, kan

snel grote economische schade ont-

staan. Het is echter ook van grote eco-

nomische waarde om Conference zo-

veel mogelijk residuvrij te telen. De in

2009 en 2010 door de Utrechtse telers

behaalde resultaten geven aan dat een

residuvrije fruitmotbestrijding door de

combinatie van Isomate en virus ook

op Conference minstens even effectief

is als een gangbaar schema.

Elstar beschadigd door Fruitmot.

Foto: Marijke van Schaik, NFO


11


momenten zeer effectief kon worden inge-zet. In verband met de residueisen voor le-vering van fruit aan Rusland moesten de te-lers bovendien een zeer lange veiligheids-periode in acht nemen. Tevergeefs werd in2009 en 2010 gezocht naar een manier omtoch met virus en Insegar, toegepast vol-gens het nieuwe gebruiksvoorschrift, fruit-mot te bestrijden, maar de schema’s warenveel minder effectief dan in de voorgaandejaren. De les is duidelijk: zonder een goedetiming van de bespuitingen, kunnen telersfruitmot niet effectief bestrijden.

Feromoonverwarring Overal in Europa en daarbuiten kiezen fruit-telers en adviseurs voor feromoonverwar-ring als basis voor de fruitmotbestrijding.Daarna wordt pas beoordeeld of extramaatregelen nodig zijn. De meeste Utrecht-se fruittelers waren aanvankelijk terughou-dend na slechte ervaringen met feromoon-verwarring. De jaar op jaar goede resul-taten met Isomate CLR feromoonverwarringop een biologisch fruitbedrijf in Utrecht,waren echter voor de projectdeelnemers

aanleiding om in 2009te starten met deproefsgewijze toepas-sing van Isomate CLRferomoonverwarring.Feromoonverwarringals basis, met waarnodig fruitmotvirusop de pieken zoalsRIMpro-Cydia dezeaangaf, bleek de suc-cesformule om fruit-mot effectief enschoon te reguleren.Zowel in 2009 als in2010 bleek deze stra-tegie effectiever dan

het standaardschema op basis van de be-schikbare chemische middelen (zie tabel).De deelnemers aan het project konden Iso-mate CLR feromoonverwarring onder proef-ontheffing toepassen. Daarnaast is in Ne-derland al meer dan vijftien jaar RAK3feromoonverwarring op de markt, waarvande prijs per ha iets lager ligt dan van Isoma-te CLR. Een aantal deelnemers voerde ophet bedrijf in 2009 en 2010 een praktijkver-gelijking tussen beide producten uit. Daar-voor deelden zij op het bedrijf een appel-perceel in tweeën. Op de ene helft werdRAK3 toegepast, op de andere helft Isoma-te CLR; nauwkeurig volgens de gebruiks-aanwijzing van de fabrikanten. De overigebehandelingen waren identiek. Ook de te-lers op twee biologische bedrijven (Ruissenin Varik en Laduron in Warsagne) voerdeneen dergelijke praktijkvergelijking uit. Kortvoor de oogst beoordeelden beide onder-zoekers 1.000 vruchten per perceel opfruitmotschade. Op alle bedrijven kwam opde Isomate behandelde percelen minderschade voor dan op de RAK behandeldepercelen. De aantasting bij gebruik van Iso-

mate CLR was gemiddeld ruim 50 procentlager (zie figuur).

Utrecht als modelDe Utrechtse fruittelers hebben de afgelo-pen jaren voorop gelopen in de ontwikke-ling van een effectieve en schone fruitmot-bestrijding in Nederland. De aanpak enresultaten gelden als voorbeeld voor ande-re teeltgebieden. Na de recente toelatingvan Isomate CLR staat de weg vrij voor eengrootschalige introductie van een schonefruitmotbestrijding in Nederland, te begin-nen in Utrecht. Het LaMi-project heeft in 2011 twee doel-stellingen: de grootschalige introductie vanferomoonverwarring en overdracht van allekennis en ervaring uit de afgelopen vierprojectjaren aan alle Utrechtse fruittelersen hun adviseurs. Daarnaast werken wemet de telers, en de in het gebied werkza-me adviseurs, aan verfijning van de waarne-mingstechnieken om de effectiviteit van hetsysteem in de zomer te kunnen controle-ren.

LaMi Utrecht, Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlan-

den, Telen met Toekomst en Bio Fruit Advies finan-

cierden dit project.

Tabel. Gemiddeld percentage door fruitmot beschadigde vruchten op fruitbedrijvenin Utrecht 2007-2010. De vergelijkingen werden uitgevoerd binnen hetzelfde jaar.Vanaf 2009 werd de gestapelde bestrijdingsstrategie standaard op appel*

Standaard Gestapeld schema (van af Isomate CLR feromoonverwarring schema 2009 standaard op appel) als basis Hogere druk, Lage druk, virus op pieken alleen verwarring

Elstar2007 1,3 0,4 2008 1 0,4 2009 1,9 c 0,4 b 0,2 a2010 2,0 b 1,0 a 0,5 a Conference2009 0,3 a 0,1 a < 0,1 a2010 0,2 a 0,1 a 0,1 a

* Percentages met dezelfde letter zijn niet betrouwbaar verschillend

Een probleembedrijfNiet overal had de aanpak het gewens-

te resultaat. Op één bedrijf nabij de

stad Utrecht trad in 2010 ondanks fero-

moonverwarring en meer dan tien be-

spuitingen 10 procent fruitmotaantas-

ting op. In de voorafgaande jaren was

de fruitmotschade op dit bedrijf ook al

hoger dan op de andere bedrijven. On-

danks de feromoonverwarring werden

in een feromoonval 130 fruitmotten

gevangen. Dit geeft aan dat de fruit-

motpopulatie op dit bedrijf gigantisch

is.

We onderzoeken hoe deze situatie kon

ontstaan en wat er mogelijk is om de

populatie weer op een acceptabel ni-

veau terug te brengen. Aanvankelijk

dachten wij dat door de vroege ligging

van dit bedrijf de aangegeven spuitmo-

menten te laat zijn geweest en dat de

verouderde spuittechniek er mede de-

bet aan was. Maar met een nieuwe

spuitmachine en meer dan tien behan-

delingen in 2010 kun je nauwelijks iets

missen. Momenteel onderzoeken we of

er in de fruitmotpopulatie op dit be-

drijf sprake is van verminderde gevoe-

ligheid voor de toegepaste middelen.

% a

ang

etas

te v

ruch

ten

RAK 3

Isomate CRL

Praktijkvergelijking tussen Isomate CLR en RAK3 tegen fuitmotin 2009 en 2010

Vd Horst

V Oostrom

V Os

Laduron

Vernooij

Uijttewaal

V Rijn

Vd HorstV Dijk

V Oostrom

Ruissen


12

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

Bladzuiger tegenzwartvruchtrotOp drie praktijkbedrijven be-gint PPO Fruit dit jaar eenproef waarbij de bladzuigerwordt ingezet om zwart-vruchtrot te beperken.

Het onderzoek staat onder lei-

ding van Peter Frans de Jong,

onderzoeker van PPO. De blad-

zuiger is een relatief nieuw ap-

paraat dat na poetsen van de

zwartstrook het blad verzamelt

in een bak achter de trekker.

Zo kan de teler het blad uit de

boomgaard verwijderen. Bo-

vendien zit er een spuitje op de

bladzuiger waarmee de teler

het blad dat achterblijft kan

spuiten met bijvoorbeeld ure-

um zodat het sneller verteerd.

Dat is gunstig voor de bestrij-

ding van schurft, maar waar-

schijnlijk voor meer pathogene

schimmelziekten zoals (ver-

moedelijk) zwartvruchtrot.

Onderzoek zwartvruchtrot

Het opzuigen van dood orga-

nisch materiaal is een onder-

deel van de strategie om

zwartvruchtrot te bestrijden.

Hiermee wordt de bron van

zwartvruchtrot zoveel als mo-

gelijk verwijderd. Voorafgaand

aan het blad verwijderen, moet

eigenlijk het perceel worden

beoordeeld op het risico van

zwartvruchtrot. Een bemonste-

ringprotocol en een DNA-test

die PRI ontwikkelt, maken dit

risico mogelijk meetbaar. Dan

kunnen telers ingrijpen waar

het werkelijk nodig is. Naast

het opzuigen van dood orga-

nisch materiaal, kunnen ook

meststoffen of antagonisten

worden toegepast. Ook dit

loopt mee in het onderzoek bij

PPO Fruit. Dit zou een mooie

methode zijn binnen de geïn-

tegreerde, maar ook binnen de

biologische teelt. Gedurende

het seizoen kunnen de bespui-

tingen het beste worden geti-

med op basis van het waar-

schuwingsmodel Stemphy van

Bodata. Hopelijk is de effectivi-

teit van al deze maatregelen

binnen korte tijd voldoende

onderzocht zodat de telers het

kunnen gebruiken in de prak-

tijk.

Het Productschap Tuinbouw en het

ministerie EL&I maken dit onderzoek

mogelijk.

Grauwsluier over witgras Uit proeven met de lichtre-flectie van wit gras blijkt dathet nog niet meevalt om bijnatte weeromstandighedenhet gras wit genoeg te hou-den zodat het ook licht re-flecteert.

Bovendien halveert de mate

van reflectie in veertien dagen

tijd vanwege de groei van het

gras.

Lichtverlies onder hagelnetten

is op sommige momenten en

bij bepaalde weeromstandig-

heden zorgwekkend in de Ne-

derlandse teelt. Terugwinnen

van licht onder hagelnetten is

een optie, maar men zoekt nog

naar praktische mogelijkheden.

Op aangeven van Aad Wisse

(Awika) en kennisconsulent Ar-

na Vliegen-Verschure, voerde

onderzoeksleider Gerhard

Baab het afgelopen jaar proe-

ven uit met wit gras op de

proeftuin Klein-Altendorf in

Rheinbach. In 2011 wordt het

onderzoek met wit gras voort-

gezet.

ResultatenUit de proeven bleek dat het

nog niet meeviel om bij natte

weeromstandigheden van het

najaar 2010 het gras wit ge-

noeg te houden zodat het ook

licht reflecteerde. Voor de

proeven gebruikte Baab calci-

umcarbonaat en titaniumdioxi-

de. Beide met en zonder hulp-

stoffen om de regenvastheid te

bevorderen. Titaniumdioxide is

op zichzelf regenvaster dan

calciumcarbonaat.

Toevoeging van hulpstoffen

die de regenvastheid bevorde-

ren, biedt mogelijkheden ter

verbetering. Dat is een van de

onderwerpen die Baab dit jaar

verder onderzoekt. Daarnaast

is in 2010 ook gekeken naar de

lichtreflectie. De lichtopbrengst

van het witte gras was een fac-

tor vijf geringer dan bij Exten-

day-folie. Door de groei van

het witte gras halveerde de

mate van reflectie in veertien

dagen tijd. Of deze mate van

lichtopbrengst toch invloed

heeft op de knopvorming gaat

de onderzoeker nog beoorde-

len.

OnderzoekArna Vliegen-Verschure

kennisconsulent grootfruit van NFO en PT

[email protected]

De bladzuig-

machine ruimt

het van de

zwartstrook

gepoetste

blad op.

Foto: Arna

Vliegen-Ver-

schure, NFO

De proeven in Klein Altendorf met wit gras krijgen dit jaar een vervolg.

Foto: DLR-Rheinpfalz


13


nfoin het landKring Limburg/LLTBvakgroep fruitteelt‘Fruitteler zoekt rendement’

was het motto van de Algeme-

ne Ledenvergadering 2011 van

de NFO-kring Limburg/LLTB

vakgroep fruitteelt. Twee inlei-

ders kwamen met prikkelende

analyses over de malaise in de

fruitsector. Voor de fruitketen

en haar ondernemers in de

zoektocht naar meer rende-

ment zijn deze analyses zeker

de moeite waard om ter harte

te nemen.

Het is toch eigenaardig dat er

in de fruitsector niemand aan

de bel lijkt te trekken als PT-on-

derzoek aantoont dat de con-

sumptie van appels per gezin in

2009 weer 2 kg lager uitkomt

dan in 2006. Volgens inleider

Jan Peeters van Fruitconsult

zou elders in het bedrijfsleven

‘alle hens aan dek’ zijn geroe-

pen. Ketens in de fruitsector

moeten veel meer gaan opere-

ren als een multinational, door

gezamenlijk ‘omzettargets’

vast te stellen en een plan van

aanpak om deze te behalen, al-

dus Peeters.

Bij het opnieuw in de markt

zetten van de Elstar getuigt het

van durf als men bij de keuze

van ‘leidende’ mutanten de ge-

hele keten betrekt (van ras- en

mutantveredelaar, vermeerde-

ringstuin, vruchtboomkweker,

fruitteler, handel, afzet tot con-

sument), zowel in Nederland

als bijvoorbeeld in de regio’s

over de grens in Duitsland.

Voor de juiste keuze hiervan op

langere termijn kan men testlo-

caties aanleggen. Het ant-

woord van Peeters op de vraag

waarom de sector nog Elstar

zou moeten planten, is duide-

lijk. Elstar is in potentie het ras

met het meeste rendement.

Met enkele ontluisterende fo-

to’s en metingen van de kwali-

teit van het appelaanbod in de

diverse supermarkten, maakte

Peeters duidelijk dat de fruit-

sector nog een grote inhaalslag

te maken heeft. Als voorbeeld

noemde hij de melkcoöperaties

die destijds collectief kozen

voor gekoelde gepasteuriseer-

de melk, vanwege de betere

smaak, in plaats van gesterili-

seerde melk. De gehele logis-

tiek en kwaliteit in de keten

stemden zij hierop af. Als con-

sument heb je er geen weet

van dat dit verhaal erachter zit.

Rendementgarantie

Inleider Hans Lansbergen, kal-

verhouder in Meijel, gaf een

toelichting op de historie van

de kalverhouderij sinds de ja-

ren ’50. De VanDrie Group

(VDG) trok begin jaren ’80 de

regie van de keten naar zich

toe om deze sector uit de na-

righeid te halen: van aankoop

van voer en kalveren tot aan

de afzet. Men wist kalverhou-

ders te overtuigen door goede

afzetprijzen (dus rendement)

te garanderen. Inmiddels heeft

de VDG 70 procent van de

markt in handen. Kalverhou-

ders die zich aan de diverse

‘concepten’ van de VDG hou-

den, kunnen (blijven) leveren.

Daarvoor moeten ze wel wat

doen want alles gebeurt vol-

gens de laatste kwaliteiten

voedselveiligheidseisen. Ter

verbetering van de huisvesting

en het imago, is de sector in

2004 geheel omgeschakeld op

groepshuisvesting. Kalverhou-

ders bij de VDG halen nog

steeds goede rendementen en

kunnen daarmee blijven inves-

teren in verbetering van huis-

vesting, mechanisatie, enzo-

voort. De VDG is een voorbeeld

van een ketenregisseur die tot

nu toe het vertrouwen van de

primaire producent niet heeft

geschaad.

Samenvattend luidt ons motto

nu: ‘Fruitteler zoekt keten met

kwaliteit en rendement’.

Met de herwaardering van de

Elstar nam de NFO inmiddels

samen met ketenpartijen de re-

gie hiervoor op

zich.

Baexem, donderdag 17 maart

2011

Ursula Elskamp

secretaris kring Limburg/LLTB

vakgroep fruitteelt

Gezinnen eten minder appels en niemand roept:‘Alle hens aan dek’

‘Elstar is in potentie het ras met het meeste rendement.’ Foto: NFO

‘Fruitteler zoekt keten metkwaliteit en rendement’


14

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

Fruit te kust en tekeur

De lijst met fruitaanbiedingen

is lang deze week. Blijkbaar is

het aanbod ruim aan diverse

soorten citrus, kiwi’s en drui-

ven. Dat geldt ook voor het

overzeese aanbod appels en

peren, hoewel die deze week

niet op de lijst voorkomen die

het Productschap Tuinbouw

wekelijks publiceert. Ondanks

het grote actiesortiment blij-

ven de winkelprijzen voor ap-

pels en peren stabiel.

C1000 onderscheidt zich deze

week met een scherpe actie

waarbij Elstar en Jonagold met

33 procent korting verkrijgbaar

zijn. Dat geldt overigens ook

voor de kiwi’s. In de lijst van

het productschap vertaalt zich

dat niet in concrete prijzen.

Maar uit de plaatselijk versprei-

de folders blijkt dat de kg-prijs

van Jonagold en Elstar uitkomt

op € 0,86. Dat is een paar cent

minder dan de Elstar deze

week bij Lidl kost. De kiwi’s bij

C1000 kosten met deze korting

bijna € 2,00 per kg.

De actieprijzen van Junami en

Kanzi liggen zoals gebruikelijk

op € 1,49 per kg. Daarmee be-

taalt de consument in de be-

treffende supermarkten net zo-

veel als menig AGF-detaillist.

Ook bij de groothandel kosten

deze appelrassen vaak ander-

halve euro per kg. De actieprijs

voor Conference blijft stabiel

op € 0,99.

Schepen vast inRusland

De ijsvorming in de Finse Golf

bemoeilijkt de afzet van agrari-

sche producten. Daardoor is de

haven van Sint-Petersburg al-

leen bereikbaar door de kana-

len die ijsbrekers door de ijs-

laag van een meter dik weten

te varen. Dagelijks lopen sche-

pen vast in het ijs, meldt AGf-

news. In totaal liggen meer

dan honderd schepen vast.

Slechts enkele schepen weten

hun lading in de haven van

Sint-Petersburg te lossen.

Het winterse weer mist ook op

het land zijn uitwerking op de

afzet niet. Dat is ook een han-

dicap voor de afzet van Confe-

rence. Dat treft vooral de ex-

port uit België, die voor een

groter deel naar Rusland gaat

dan de Nederlandse export van

Conference. De afzet van pe-

ren in Europa staat verder on-

der druk door de grote voorra-

den, de economische recessie

in Zuid-Europa en de gestage

invoer vanuit het zuidelijk half-

rond. Ook in België en Neder-

land blijft er druk op het aan-

bod staan.

BraeburnOndanks de moeizame aanvoer

willen fruittelers uit Nieuw-

Zeeland meer Braeburn in Rus-

land afzetten. Door de toege-

nomen productie in de

Europese Unie is deze markt

verzadigd met dit vrije ras. In

tegenstelling tot Royal Gala is

Braeburn lang te bewaren, zo-

dat de aanvoer van het noor-

delijk- en zuidelijk halfrond el-

kaar overlapt. Nu het aanbod

Elstar en Jonagold dit jaar be-

perkt is, steken de prijzen van

Nederlandse Braeburn daar

niet of nauwelijks meer boven

uit, zo blijkt op de groothan-

delsmarkten.

Fruitmasters doneertJunami

Ruim tienduizend leerlingen

van de basisschool zijn vorige

week woensdag beloond met

een Junami appel voor hun

deelname aan ‘Wandelen voor

Water’. Koninklijke Fruitmas-

ters heeft de appels gespon-

sord, zo meldt zowel de afzet-

organisatie als Inova. Een

persbericht van Fruitmasters op

zich is niet opmerkelijk, wel

het feit dat het om het Inova-

ras Junami gaat. Doorgaans

profileert deze afzetorganisa-

tie zich met Kanzi. De afzet

van Junami verloopt groten-

deels via veiling Zuid-Limburg

en The Greenery, twee andere

aandeelhouders van Inova.

Tijdens het evenement liepen

de schoolkinderen zes kilome-

ter met zes liter water op hun

rug. Zodoende konden zelf er-

varen wat het is om op beperk-

te schaal schoon drinkwater

over grote afstand te moeten

halen. Het evenement werd dit

jaar voor de negende keer ge-

houden en bracht € 240.000

op. Ontwikkelingsorganisatie

Simavi verdubbelde het be-

drag. Het totale bedrag is be-

steed in Irian Jaya, waar deze

Marktzicht

slechts enkele schepen weten hun lading te lossen

Tabel. Fruitaanbiedingen in supermarkten, week 13

Product Normale Actieprijs Supermarkt Inhoud Verpakking Actieprijs prijs per

kilo

Elstar 1,59 1,29 AH 1000 gr los 1,29Jonagold 2,19 1,49 Bonimarkt 1500 gr zak 0,99Jonagold, Elstar* C1000 1000 gr los n.v.t.Elstar 1,45 0,89 Lidl 1000 gr los 0,89Kanzi 1,99 1,49 Plus 1000 gr los 1,49Junami 2,29 1,49 Golff 1000 gr los 1,49Conference 0,99 Hoogvliet 1000 gr los 0,99Conference 0,99 Poiesz 1000 gr los 0,99Conference 1,49 0,99 Jan Linders 1000 gr los 0,99 * 33 procent korting Bron: Productschap Tuinbouw

Er ligt nog fruit in de Russische winkelschappen, maar hoe lang nog.

Foto: Caroline van Assche, NFO


15


organisatie 50.000 gezinnen

voorziet van wc’s en schoon

drinkwater.

Italië exporteert meerbuiten Europa

Het gewapende conflict in Li-

bië heeft maar een beperkte

invloed op de afzet van Itali-

aanse appels buiten de Europe-

se Unie. Onder andere vanwe-

ge de koloniale banden

hebben beide landen nauwe

economische relaties met el-

kaar. De export van appels uit

Zuid-Tirol en het aanliggende

Trentino is daar een uitvloeisel

van.

Ondanks de strijd weten diver-

se afzetorganisaties nog weke-

lijks een paar honderd ton ap-

pels te exporteren naar diverse

landen rond de Middellandse

Zee. Afgezien van Libië zijn dat

Egypte, Algerije, Marokko en

zelfs Turkije, dat zelf een grote

appelproducent is. Maar de

nieuwe handelsstromen gaan

verder; ook Irak, Iran en Saoe-

di-Arabië nemen meer Italiaan-

se appels af. Daarbij de ligt de

prijs 30 procent hoger dan vo-

rig jaar. Maar dat is niet het be-

langrijkste, laat een woord-

voerder van het label Melinda

weten. Belangrijker is het op-

bouwen van een klantenkring

om de afzet buiten Europa ver-

der uit te bouwen.

Schoolfruit voor vijfmiljoen kinderen

Ruim vijf miljoen kinderen in

Europa krijgen een of meer

keer per week schoolfruit,

meldt de Europese producen-

tenvereniging Freshfel. Het

schoolfruitprogramma draait in

24 lidstaten van de Europese

Unie. In deze landen doen

32.000 scholen mee, wat neer-

komt op ongeveer 150 kinde-

ren per school. Meestal richten

de programma’s zich op kinde-

ren van zes tot tien jaar.

Freshfel is niet ontevreden over

dit resultaat, maar benadrukt

dat het nog beter kan. Veel

scholen en hun personeel zijn

nog niet bekend met het

schoolfruitprogramma. Daarom

zou de communicatie naar hen

toe beter moeten, wat de na-

tionale overheden op zich kun-

nen nemen. Ook de producen-

tenorganisaties moeten zich

meer inspannen. Die zouden

vooral een bijdrage moeten le-

veren aan de logistieke invul-

ling van het schoolfruit, aldus

Freshfel.

Volgend jaar verschijnt een om-

vangrijke evaluatie van het

schoolfruitprogramma. Daar

wordt nu al meer gebruik van

gemaakt dan in het eerste sei-

zoen 2009/’10. In dat jaar werd

slechts 37 procent van de be-

schikbare 90 miljoen euro inge-

zet voor het schoolfruitpro-

gramma.

Anton Oostveen

freelance journalist

[email protected]

O P I N I E

De afgelopen week

bezocht het KCB in

Zweden een groot

aantal importeurs,

een grootwinkelbedrijf en diverse super-

markten.

In Zweden lijkt de kwaliteit van het Ne-

derlandse hardfruit steeds verder af te

glijden naar een bedenkelijk niveau. De

Zweden hebben tot nu toe een hoge pet

op van de Nederlandse producten, maar

bedenk dat dit snel kan omslaan. Het be-

hoeft geen nadere uitleg dat imago

enorm belangrijk is binnen de groenten-

en fruitbranche en dat slecht bekend

staande leveranciers pas dan mogen le-

veren, wanneer de prijs laag genoeg is.

Op dat prijsniveau wilt u toch niet te-

recht komen?

De kwaliteit van de appels en peren was

nog wel redelijk tot goed wanneer deze

op lagen waren verpakt. Dat wil niet

zeggen dat niet ook hier geregeld de in-

druk werd gewekt dat bewust klasse II

vruchten in klasse I werden verpakt. De

reden, waarom de kwaliteit van gelegd

fruit meestal beter is, heeft te maken

met het feit dat dit vaak verpakt is on-

der de merknaam van de importeur. De

ontvangers zijn zich van het speciale ka-

rakter bewust en zien daarom strenger

toe op de kwaliteit.

Bij de los verpakte Conference en Jona-

gold waren de gebreken zo goed zicht-

baar dat die door elk geoefend oog van

de verpakker gezien moeten zijn. Partij-

en met in klasse I tussen de 10 en 25 pro-

cent vruchten met gebreken, zoals vorm-

afwijkingen, zwarte vegen op peren,

taaie nekken, ruwschilligheid, te veel

schurft, wormsteken, butsen, enzovoort,

waren geen uitzondering. Een van de re-

denen waarom het mogelijk is dat slech-

te kwaliteit niet wordt ontdekt heeft te

maken met de ontvangers c.q. de kwali-

teitcontroleurs die slecht zijn opgeleid

en in de regel weinig verstand van zaken

hebben. Dit mag echter geen vrijbrief

zijn klasse II onder de noemer van klasse

I af te zetten.

Fred Jacobs

inspecteur buitenlandse afzetmarkten

[email protected]

Kwaliteit Nederlands hardfruit in Zweden zakt naar bedenkelijk niveau O P I N I E

Een Junami voor wandelende kinderen. Foto: NFO


16

Frui

ttee

lt 1

3, 1

apr

il 20

11,

Jaar

gang

101

Werkwijzer TeeltBladvoedingen Volop in bloeiVoor de pluk

TeeltKlein- en grootfruit

Dunnen pruimBij de teelt van de pruimenras-

sen Victoria en Opal is che-

misch dunnen wellicht de be-

langrijkste teelthandeling die

er is. Als een pruimenboom

echt goed in de bloemknoppen

zit, is het bijna onmogelijk

door vruchthoutsnoei op het

gewenste aantal vruchten te

komen. Voor de vitaliteit is het

belangrijk meerjarig vrucht-

hout in te knippen om zodoen-

de de bladbezetting dichter bij

de basis te houden. Vrucht-

houtsnoei na de bloei, geeft

doorgaans ook verlies aan bla-

deren zodat er op het zwakke-

re hout pruimen groeien waar

geen blad bij in de buurt zit.

Om een goede dunning te krij-

gen is chemisch dunnen dus de

belangrijkste stap. Daarvoor

kunt u uit twee middelen kie-

zen; zwavel of ATS.

De ervaringen met zwavel zijn

het oudst. Spuiten met 5 pro-

cent oplossing in 1000 liter wa-

ter onder zonnige omstandig-

heden en hoge temperatuur

geeft goede resultaten. Bij te

lage temperaturen of als de

zon niet genoeg schijnt, valt

het effect tegen terwijl de zet-

ting goed kan zijn. Onder die

omstandigheden is het beter

ATS te spuiten. Gebruik bij ATS

niet te veel water of zorg in ie-

der geval dat de bloesems na

het spuiten niet te lang nat

blijven. Gebruik daarom de ge-

wone nevelhoeveelheden van

rond de 200 liter per ha en

spuit op een droog gewas en

niet te laat in de middag zodat

het eerst goed kan drogen

voordat de dauw invalt. Een te

lange bladnatperiode kan scha-

de veroorzaken aan de groene

delen; het effect kan dan te

sterk zijn. Gebruik 15 kg ATS

per ha. Bij relatief kleine perce-

len moet u opletten niet te

veel water te verspuiten en

niet te snel de andere kant van

de boom te spuiten. Als de

bloei langer duurt, kan herha-

ling nodig zijn.

Bij oudere Reine Victoria lukt

het bijna nooit om bomen te

sterk te dunnen. Anders is dat

bij jonge, groeikrachtige bo-

men en bij het ras Opal. Die

reageren aanmerkelijk sterker

op chemische dunning, daar

kunt u beter een halve of hele

dag later spuiten zodat er vol-

doende bloemen gezet zijn.

Let ook goed op het in bloei

komen van de bomen. Bij de

spillen zien we dat er verschil

kan zitten tussen het in bloei

komen van het onderste en het

bovenste gedeelte van de bo-

men. Het kan logisch zijn deze

gedeelten apart te behande-

len.

NachtvorstInmiddels hebben we de eerste

nachtvorstperikelen alweer ge-

had. Het vooraf inschatten van

de schade van nachtvorst is

moeilijk en niet zonder gevaar.

Er zijn tabellen in omloop met

gewasstadia en de temperatu-

ren waarbij schade kan optre-

den. Het blindelings vertrou-

wen op deze tabellen is echter

gevaarlijk. Er treedt nogal eens

eerder schade op dan volgens

deze theoretische waarden zou

kunnen. Factoren als de gewas-

ontwikkeling vooraf, de sterk-

te van de bloemen, de algehele

voedingstoestand, de duur van

de vorst en het absoluut laag-

ste punt, hebben invloed op de

uiteindelijke schade. Ook de

rasgevoeligheid blijkt het ene

jaar anders te liggen dan het

andere. Grootste probleem bij

de vroege nachtvorsten is bij

appels het ontstaan van vorst-

strepen. Na het dramatische

jaar 1993 is dat gelukkig nooit

meer zo massaal voorgekomen,

maar het blijft een risico van

nachtvorst tussen de stadia

muizenoor en groene knop. Bij

vroege nachtvorsten is het dis-

cussiepunt of telers kunnen

wachten met actie onderne-

men tot, bijvoorbeeld, -2 oC. In

combinatie met aangevoerde

kou en wind en dus een lage

RV, is het risicovol om pas ruim

onder het vriespunt te begin-

nen. Op het moment van eer-

ste ijsvorming ontstaat er een

vorm van onderkoeling; het ijs

is tijdelijk kouder dan de bui-

tenluchttemperatuur. Bij wind

en een lage RV is dat onder-

koelingeffect sterker en daalt

de temperatuur dus nog ster-

ker. Bovendien blijkt in de

praktijk dat het vanaf dat punt

moeilijker is om de tempera-

tuur in het ijs weer op 0 oC te

krijgen. Daarnaast geeft het

starten onder de 0 oC proble-

men met een aangevroren situ-

atie rond de installatie.

Ook het uitzetten van de bere-

gening geeft wel eens verwar-

ring. Zet eens op een vroeger

tijdstip enkele sproeiers uit. Als

het ijs blijft doorsmelten, kunt

u de beregening uitzetten. Een

combinatie van ijs en water is

namelijk 0 oC en kan dus geen

schade meer aanrichten. In de

praktijk kunnen telers meestal

eerder stoppen met berege-

nen. Het maakt voor een enke-

le keer beregenen niet zo veel

uit, maar als u gedurende

meerdere dagen moet draaien,

telt elke uur te veel wel dege-

lijk mee.

Tonnie van Kessel

AgroBuren/Van Wesemael Groep

[email protected]

Gewasbe-scherming

Grootfruit

De eerste appelgrasluizen zijn

al te vinden. Het aantal kan

sterk verschillen tussen perce-

len, maar ook per ras. Bij slech-

te weeromstandigheden kun-

nen veel luizen doodgaan,

maar het voorkomt geen be-

spuiting omdat er voldoende

luizen over blijven.

De roze appelluis is ook al

vroeg uit de eieren. Larven van

deze soort zijn nauwelijks te

vinden. De stammoeder is een

volwassen luis. Ze valt meestal

als eerste op door het krullen

van het blad met een kleine

geelkleuring. De luis die in de

krulling zit, is donkerblauw

met witachtig poeder op het

lijf. De jongen die geboren

worden zijn roze. Voor de roze

perenluis geldt hetzelfde, deze

treedt doorgaans taksgewijs

op.

De appelgrasluis maar zeker

ook de roze appelluis en -pe-

renluis kunnen zeer schadelijk

zijn. Als één van de roze soor-

ten aangetroffen wordt is be-

strijding noodzakelijk.

Voor de bestrijding van de di-

verse luizensoorten zijn meer-

dere middelen te gebruiken.

Teppeki heeft een goede wer-

king. Ook luizen in licht inge-

krulde bladeren worden af-

doende bestreden. Bloedluizen

kunt u gedeeltelijk met Teppe-

ki bestrijden. Zodra de inkrul-

Chemisch dunnen is bij pruim wellicht de

belangrijkste teelthandeling die er is.

Foto: NFO


17

Fruitteelt 13, 1 april 2011, Jaargang 101Bewaring

Na de oogst

Na de plukGewasbescherming

Bespuitingen

ling sterker is, hebben de CNI’s

de voorkeur. Calypso en Gazel-

le kunt u de gehele tijd gebrui-

ken, zelfs in de bloei. Admire

mag u tot het groene knopsta-

dium gebruiken. De CNI’s heb-

ben geen effect op appel-

bloedluis.

Vanwege de resistentie van ap-

pelgrasluis tegen Pirimor advi-

seren wij dit middel niet meer.

Kleine wintervlinderDe spanrupsen van deze soort

kunnen vrij veel schade veroor-

zaken. Aanvankelijk kwamen

deze rupsen vooral in bosrijke

gebieden voor, maar de laatste

jaren treffen we ze overal aan.

De mate van voorkomen kan

van jaar tot jaar sterk verschil-

len.

De eieren zijn door de vleugel-

loze vrouwtjes afgelopen

herfst op het hout gelegd. De-

ze komen nu uit. De eerste

werden vorige week al gevon-

den. De rups is vooral herken-

baar aan de manier van krui-

pen. Door het ontbreken van

buikpoten trekt de rups eerst

rug omhoog en zet dan het

voorstuk naar voren. Deze

spannende beweging is typisch

voor deze soort. Verder is de

donkere streep op de rug van

de geelgroene rups opvallend.

Schade ontstaat zowel aan bla-

deren als bloemen. Als de rup-

sen zich wat inspinnen liggen

ze meestal in een U-vorm.

Wanneer de eerste bloemen bij

appel opengaan, mag u er van

uitgaan dat alle larven zijn ver-

schenen. Waar nodig kunt u de

bestrijding uitvoeren met Run-

ner of Steward. Houd er reke-

ning mee dat Steward in de

bloei gevaarlijk is voor hom-

mels, maar niet voor bijen.

Waar al vroeg veel rupsen

voorkomen de bestrijding niet

uitstellen tot de bloei.

Jan van Mourik

Centrale Adviesdienst Fruitteelt

[email protected]

BewaringPerikelen natte herfst2010

Afgelopen plukperiode ken-

merkte zich door de vele re-

gen. Een oude wijsheid in de

fruitwereld zegt dat veel regen

voor de pluk slecht is voor de

bewaring. Bedoeld wordt dat

het ongunstig is voor de mine-

rale samenstelling van het

fruit. Dat is de belangrijkste re-

den voor het uitvoeren van cal-

ciumbespuitingen tot aan de

pluk. Andere nadelen van veel

regen voor de pluk is de afne-

mende werking van de laatste

bespuitingen tegen allerlei

schimmels en rotvorming in de

cel. Dit kan grote gevolgen

hebben op het percentage uit-

val door rot bij Conference,

maar ook Elstar kan flinke uit-

val vertonen.

Laatste plukJonagold

Jonagold van de laatste pluk

heeft momenteel meer kans op

voortijdige slijtage. Dit wordt

zichtbaar in de vorm van zach-

te plekken in het vruchtvlees,

geconcentreerd in een ring on-

der de schil. Bij doorsnijden

wordt een grove, korrelige

structuur zichtbaar. Deze zach-

te plekken verkleuren naar

lichtbruin. Het euvel duidt men

vaak aan met de term 'LTB'.

Hiermee werkt men de sugges-

tie dat te koud bewaren de

oorzaak is. Dat dit niet zo is,

blijkt uit het feit dat bewaar-

ders de zachte plekken vooral

aantreffen in partijen die bij

normale adviestemperatuur

werden bewaard. In partijen

die met opzet langere tijd kou-

der werden bewaard, is dit

probleem slechts sporadisch

aangetroffen. Natuurlijk kan

hier de echte koudeschade ont-

staan. Die gaat dan echter niet

gepaard met zacht vruchtvlees

maar alleen met bruinverkleu-

ring. Hieruit kunnen we de

conclusie trekken dat partijen

met ‘zacht’ niét geholpen zijn

met ‘warmer’ bewaren. Daar-

door ’slijten’ de appels immers

nog sneller en kan de onge-

wenste situatie eerder optre-

den.

Het feit dat in hoofdzaak de

vruchten van de laatste pluk

deze symptomen vertonen, be-

wijst dat hier meer aan de

hand is. In vergelijkbare partij-

en trof men bij dergelijke ap-

pels een zeer zwakke kali-calci-

umverhouding aan. Deze

situatie versterkt wanneer deze

vruchten van de laatste pluk

nog veel regen hebben gehad.

Door het verband vruchtgroei-

vochtopname verzwakt de kali-

calciumverhouding aanzienlijk.

Voornoemde kwaliteitsituatie

is dan voorgeprogrammeerd

vanaf de jaarwisseling. Het

wel of niet méér onttrekken

van vocht, heeft in het alge-

meen een verbetering van de

inwendige kwaliteit tot gevolg.

Het is echter niet de oplossing

voor deze kwaliteitsafwijking,

net zo min als het warmer be-

waren.

Elstar en Phoma De aantasting Phoma macros-

toma noemt men ook wel schil-

of vliegenstip. Deze aantasting

wordt in de literatuur beschre-

ven als zijnde secundair. On-

langs werd een partij Elstar

aangetroffen met circa 30 pro-

cent schade. In het midden

van de kisten zat tevens enorm

sterke schimmelgroei. Kenmer-

kend aan deze partij was dat

de kisten tijdens de pluk klets-

nat waren geworden. Boven-

dien werden de appels be-

waard in een ULO-cel die voor

perenbewaring is gebouwd,

dus bestemd voor bewaring

met weinig vochtverlies. Per

100 ton werd vanaf inslag we-

kelijks 50 liter water onttrok-

ken. Deze hoeveelheid was

niet eerder reden tot ongerust-

heid. Opvallend was het goe-

de bewaarresultaat van een

vergelijkbare partij in een an-

dere ULO-cel. Dit verouderde

cellenblok kenmerkt zich door

een hoger vochtverlies en

wordt daarom in hoofdzaak

voor appels gebruikt. Helaas

zijn hiervan geen watercijfers

beschikbaar.

In een van de beginjaren van

de DCS-bewaring werd deze

phoma-aantasting ook massaal

aangetroffen in vruchten van

meerdere herkomst. Het viel

toen op dat van dezelfde par-

tijen thuis bewaard, met duide-

lijk méér vochtonttrekking, de

phoma-aantasting vele malen

geringer was.

Wim Schmitz

Schmitz Koeladvies

[email protected]

Een vochtig bewaarklimaat bevordert Phoma- en schimmelaantasting.

Foto: Schmitz Koeladvies


Te Koop gevraagd:

Oude houten fruitkisten

Tel. 0187 - 641661

Mob. 06 - 51420044

Fruitteelt is het verenigingsor-gaan van de Nederlandse Fruitte-lers Organisatie. Abonnementenzijn alleen te verkrijgen doorleden van de organisatie.

Opzegging:schriftelijk, minstens drie maan-den voor het einde van het ka-lenderjaar.Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk tot 1 januari.

AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55

E-mail NFO-secretariaat en ledenadministratie: [email protected]

E-mail redactie: [email protected] Website: www.nfofruit.nl

RedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai EbbenMarijke van Schaik

RedactiecommissieJ. Elenbaas (voorzitter)H. BalkhovenH. v. DoremaeleA. GoesG. JeukensA. OostveenM. RaveslootH. ReindersC. UijttewaalB.J. van Westreenen

Advertentie-acquisitieRuud van ViersenPostbus 20, 2040 AA [email protected]: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80

DrukkerijDeltaHage, Den Haag

VormgevingMirella Colauto

Uitgever en auteurs verklarendat Fruitteelt op zorgvuldigewijze en naar beste weten is sa-mengesteld en aanvaarden danook geen enkele aansprakelijk-

heid voor schade, van welkeaard ook, welke het gevolg isvan handelingen en/of beslissin-gen die gebaseerd zijn op be-doelde informatie. Gebruikersvan Fruitteelt wordt met na-druk aangeraden deze informa-tie niet geïsoleerd te gebrui-ken, maar af te gaan op hunprofessionele kennis en erva-ring. Niets uit deze uitgave magop enige wijze worden verveel-voudigd, opgeslagen in een ge-automatiseerd gegevensbe-stand, of openbaar gemaaktzonder voorafgaande schriftelij-ke toestemming van de uitge-ver.

C O L O F O N

Nog vrucht-bomen

beschikbaar

Alle gangbare rassen

Voor meer informatie:Boomkwekerij Brokken B.V.Tel: 06-53215250Fax: 0487-542502E-mail: [email protected]

nfoagenda

Algemene Ledenvergadering NFODe NFO houdt donderdag 7 april haar jaarlijkse

ALV. Locatie: Hotel de Wageningsche Berg, Ge-

neraal Foulkesweg 96, 6703 DS Wageningen.

De agendaHuishoudelijk gedeelte (13.00 –14.30 uur)

1. Opening door voorzitter Johan van Haarlem.

2. Notulen Algemene Vergadering 2010, be-

noeming van twee leden voor het nazien

van de notulen.

3. Ingekomen stukken en mededelingen.

4. Jaarverslag van de NFO over 2010.

5. Financiële verantwoording:

Resultaat 2010 en begrotingen 2011/2012.

Jaarrekening van de NFO over 2010.

Voorstel voor de contributie in 2012. Voor

de wijziging van de contributie is een aan-

passing van het huishoudelijk reglement

noodzakelijk.

Benoeming van de commissie voor het na-

zien van de rekening en verantwoording

over 2011.

6. Herbenoeming leden en plaatsvervangende

leden van het hoofdbestuur van de kringen

Limburg en Noord-Holland.

7. Presentatie resultatenanalyse ledencommu-

nicatie en communicatieplan door Geert

Pinxterhuis van Pinxterhuis Communicatie

Advies.

8. Rondvraag.

9. Sluiting huishoudelijk gedeelte.

Algemeen gedeelte (vanaf 15.00 uur).

Jaarrede door de voorzitter van de NFO.

Inleiding door Hein Deprez, topman bij

Univeg.

Forumdiscussie.

Sluiting.

Borrel.

Jaarrede van Johan van Haarlem

Johan van Haarlem gaat in op situaties in de fruitteelt-

sector zoals de trajecten die zijn ingezet naar aanlei-

ding van het advies van Bureau Berenschot zoals de ac-

tiviteiten om Elstar te herwaarderen in de markt en de

strategie bij de promotie Conference. Ook gaat hij in

op de samenwerking met TVC; de voortgang van de

hervorming van Inova Fruit en de afzetbundeling van

Junami, Rubens en Wellant.

'Nederlands fruit: een topproduct' door Hein Deprez

Hein Deprez, topman van Univeg, verzorgt onder de ti-

tel 'Nederlands fruit: een topproduct' een inleiding. De

NFO is zeer content dat hij de Nederlandse Fruitteelt-

sector een spiegel komt voorhouden. Als topman van

de multinational Univeg is Deprez

in de ogen van de NFO de uitge-

sproken persoon om de positie van

de Nederlandse Fruitteeltsector te

schetsen op basis van de belang-

rijkste ontwikkelingen op de inter-

nationale fruitmarkt.

De Univeg-groep is een wereldwijde leverancier van

verse producten. Univeg is actief in de sectoren: groen-

ten & fruit, bloemen & planten, kant-en-klare maaltij-

den, transport & logistiek. De Univeg-groep beschikt

over vestigingen op vier continenten en levert wereld-

wijd aan klanten in 25 landen. In 2009 bedroeg de om-

zet 3,3 miljard euro.

Namens het NFO-hoofdbestuur, ir. Siep Koning,

NFO-secretaris

Om 19.00 uur bij het bedrijf van M. vanAcker, Tolweg 67, 4561 RL Hulst. Sprekerbij beide bijeenkomsten is Jan van Dillen(AgroBuren/Van Wesemael Groep).

Zeeland/Noord-BrabantZeeuws-VlaanderenDinsdag 5 april

Twee voorjaarsbijeenkomsten over gewasbescher-ming. Om 13.00 uur op de locatie: bedrijf J. vanWaes, Lange Heerenstraat 54, 4507 KP Schoondijke.


19

Regio: Zeeuws Vlaanderen - Zeeland

BENT U AAN ROOIEN TOE?Wegfrezen fruitbomenUitfrezen stobben (groot en klein)Windschut wegfrezen

De Keersmaeker Raf BVBA - Beveren (België)Tel. 0032 - 37798524 (vraag vrijblijvend inlichtingen)www.dekeersmaekerraf.be

Complete ULO Techniek CO2 scrubbers N2 generatoren

tel. 078 - 6733648 Bezoek ons op: www.storex.nl


weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie · werd een Swot-analyse (onderzoek naar de...

Documents

Transcript of weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie · werd een Swot-analyse (onderzoek naar de...