Ouderen en digitaliseringDoelgroepen C

Anthonis Bert | GOP2C | 23/05/2019

InhoudInleiding..........................................................................................................2De wet van Moore...........................................................................................3

Dienstverlenende instanties............................................................................4Banken..........................................................................................................4

Het ouderen beeld in de samenleving, het competentiemodel en active aging.............................................................................................................5

Veiligheid:.......................................................................................................6Toegankelijkheid.............................................................................................7

Sociale media..................................................................................................8Gebruik sociale media boomt bij 65-plussers...............................................8

Sociale media V.S isolement:.......................................................................9Besluit...........................................................................................................10

Bronvermelding:............................................................................................11

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 1

InleidingIk heb gekozen om rond digitalisering te werken omdat het naar mijn mening belangrijk is om stil te staan en vragen te stellen bij zaken die onze maatschappij tegen een hels tempo transformeren. De mens zorgt in al zijn onwetendheid door het boeken van vooruitgang vaak achteruitgang als gevolg. Als we bijvoorbeeld terugkijken naar de jaren 50 tot 90 naar de olie-industrie, het onverzadigbaar verbruik van bedrijven en gezinnen zonder het besef van de impact op het klimaat met vervolgens onomkeerbare gevolgen.

De technologische of digitale revolutie die nu volop aan de gang is, creëert een nieuwe kwetsbare groep in onze maatschappij waar ouderen vaak het slachtoffer van worden. We kunnen spreken over een groep die lijdt aan een soort van digitaal analfabetisme.

De meeste ouderen in onze maatschappij hebben zich nog maar amper op het internet begeven. Laat staan dat ze kennis hebben van de laatste gadgets, smartphones, digitale meters in huis, kortom de mogelijkheden waarvan ‘verwacht’ wordt bijna je volledige leefomgeving digitaal te kunnen regelen.

Om een beter inzicht te bekomen omtrent deze problematiek zijn er een aantal topics rond digitalisering die tijdens dit themaverslag aangekaart zullen worden;

De wet van Moore Dienstverlenende instanties Veiligheid Toegankelijkheid Sociale media

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 2

De wet van MooreDe wet van Moore stelt dat het aantal transistors in een geïntegreerde schakeling door de technologische vooruitgang elke twee jaar verdubbelt. (bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Moore)

Door het aanhalen van de wet van Moore wil ik de nadruk leggen op de snelheid en de omvang van deze digitale evolutie. Het technisch aspect is hier niet van toepassing.

De evolutie van de technologie volgt een exponentiële groei om de 2 jaar. Dit wil zeggen dat de laatste 4 tot 8 jaar er meer vooruitgang geboekt is dan de afgelopen 40 jaar. Wanneer en hoe deze tendens gaat eindigen weet niemand.

Onze ouderen en al de generaties hiervoor komen uit een analoog tijdperk. We weten dat bij ouderen op cognitief vlak de crystallised intelligence blijft stijgen maar de fluid intelligence afneemt. Naar mijn mening is het voor de ouderen enorm moeilijk deze digitale evolutie te kunnen volgen vanwege de vele veranderingen en het flexibel denken dat hiervoor nodig is.

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 3

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 4

Dienstverlenende instantiesDienstverlenende instanties gaan ervan uit dat burgers een meer digitaal aanbod op prijs stellen. Banken verdwijnen uit het straatbeeld en verwachten dat hun cliënteel verder alles digitaal regelt. Een afspraak maken bij de dokter of in het gemeentehuis kan vandaag meestal alleen nog maar digitaal. Als je in Antwerpen je auto wil parkeren en hiervoor wil betalen kan dit enkel nog maar digitaal, enz.

Hieronder een artikel uit De Morgen

BANKEN “Mensen die niet online kunnen bankieren, zijn de nieuwe analfabeten”

Archiefbeeld. Beeld Photo News

BNP Paribas Fortis gaat de komende drie jaar vier op de tien bankkantoren sluiten. Verschillende banken dreven de voorbije jaren de sluiting van bankfilialen op, vooral op het platteland. De reden? We bankieren steeds meer online. Maar niet iedereen. Liefst 40 procent van de mensen tussen 65 en 85 jaar heeft geen toegang tot het internet.

Redactie 16 maart 2019, 10:08

Vooral ouderen worden de dupe van de sluitingen. Zij hebben vaak geen internet of zijn niet vertrouwd met online

bankieren en moeten steeds verder op zoek naar een bemand kantoor.

“De digitale dienstverlening wordt ons opgedrongen”, oordeelt Johan Truyers van de Vlaamse ouderenbeweging OKRA. “Al te gemakkelijk wordt voorbijgegaan aan de 65- tot 85-jarigen, waarvan veertig procent geen toegang heeft tot het internet. De problemen situeren zich vooral op het platteland, waar vaak ook een mobiliteitsprobleem om de hoek loert. Dan sturen senioren anderen met hun kaart op pad

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 5

om geld af te halen, wat tot misbruik leidt. Nochtans is het een basisrecht om de eigen financiën te regelen.”

“De digitalisering van dienstverlening is niet te stoppen, maar een grote groep wordt over het hoofd gezien. Tot 75 jaar zijn de meesten nog mee met de evolutie, maar 80-plussers sluiten doorgaans niet aan bij de digitale revolutie. Daarom hebben we projecten met vrijwilligers die mensen thuis leren omgaan met de computer, zodat ze bijvoorbeeld kunnen e-bankieren en online een afspraak met de dokter kunnen maken.”

Zal het probleem dan verdwijnen wanneer die niet-geconnecteerde ouderen er niet meer zijn? Truyers: “Dat zal niet zo snel gaan, want ook bij mensen onder de 65 jaar zien we dat 10 tot 15 procent geen internet heeft of er niets mee doet. Dat zijn de nieuwe analfabeten. Vergeet niet dat er een groep mensen is die weigerachtig staat tegenover de digitalisering. Zij dreigen niet alleen op het vlak van bankzaken, maar ook in de zorg uitgesloten te worden.”

Armen hebben dezelfde problemen

David de Vaal, coördinator van Netwerk tegen Armoede, ziet dezelfde problemen bij mensen die onder de armoedegrens leven. “Beperkte toegang tot en weinig vertrouwdheid met het internet zorgen ervoor dat velen hun bankverrichtingen in een kantoor moeten doen. Daarnaast is er ook nood aan menselijk contact. Bovendien is er buiten de steden veel mobiliteitsarmoede en rekenen heel wat banken kosten aan voor eenvoudige verrichtingen in het kantoor die online gratis zijn.”(Bron: https://www.demorgen.be/nieuws/mensen-die-niet-online-kunnen-bankieren-zijn-de-nieuwe-analfabeten~b312ae48/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F)

HET OUDEREN BEELD IN DE SAMENLEVING, HET COMPETENTIEMODEL EN ACTIVE AGING.

Naar mijn mening en zoals we uit het artikel kunnen afleiden kan digitale dienstverlening een struikelblok zijn bij zowel het competentiemodel, rust/roest model als bij active aging.

Participatie op digitaal vlak is voor onze zwakste ouderen onmogelijk zonder ze op maat te integreren in dit digitaal tijdperk. Verder is dit enkel mogelijk wanneer de ouderen dit zelf willen. Sommigen hebben veel wantrouwen tegenover alles wat digitaal of nieuw is. (Kernconflict integriteit/weerzin) Ook zorgt digitalisering ervoor dat er minder menselijk contact tot stand komt en dat de ouderen zich minder mobiel moeten opstellen.

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 6

Veiligheid:Wanneer ouderen de uitdaging aangaan om toch een stukje mee digitaal te participeren weten ze vaak niet welke gevaren er schuilen in deze digitale jungle. Velen onder ons hebben al wel eens over phishing, malware en spam gehoord maar wat dit juist inhoud is voor velen een vraagteken.

Bron: https://www.unitedconsumers.com/zorgverzekering/ouder-en-mobiel/senioren-ouderen-tips-veilig-internet.jsp

Bij phishing bv. zou de ouderen snel misleid kunnen worden omdat ze een mail van hun bank aangekregen hebben. Deze mail ziet er professioneel uit een draagt zelfs het logo van de bank! Ze vragen om op onderstaande link te klikken en verder hun kaart gegevens en wachtwoord in te geven. Zo worden niets vermoedende ouderen vaak van hun geld beroofd.

Naar mijn mening is het belangrijk de ouderen te blijven sensibiliseren en de mogelijkheid te bieden om via sociale dienstverlening hier op maat scholing over te kunnen krijgen.

Zo biedt onder andere OKRA verschillende computer of internetcursussen aan die gevolgd kunnen worden en waar verder op veilig internetten wordt ingegaan.

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 7

ToegankelijkheidVoor ouderen is het vaak moeilijk zich te wenden door het digitale doolhof om uiteindelijk te vinden wat ze nodig hebben. Dit geldt bijvoorbeeld ook bij telefonisch contact. Als men vandaag telefonisch contact wil leggen als klant naar een bedrijf word je al snel geconfronteerd met een ingewikkeld menu. Een digitale medewerker geeft ons een aantal mogelijkheden waar we vervolgens een cijfercombinatie moeten indrukken. Voor men een gesprek kan aangaan met een “fysiek echt persoon” moeten er dossiernummers, klantennummers, etc. ingegeven worden. Vaak word je vervolgens aangespoord je probleem of vraag te stellen op hun website.

Voor vele ouderen is dit echter te complex en moeilijk. Zo worden ze naar mijn mening uitgesloten. Met gevolg dat de oudere niet is voortgeholpen. Dit kan zover gaan dat de oudere er financiële schade door oploopt. Dit is onaanvaardbaar!

Vaker moeten ouderen beroep doen op hun sociaal netwerk of sociaal vangnet om zulke zaken voor hen te regelen. Een simpel telefoontje was voor de ouderen van 20 jaar geleden geen enkel probleem.

Het is onze taak als maatschappij om ervoor te zorgen dat alle lagen dezelfde kansen krijgen en gelijkwaardig mee kunnen participeren. Ervoor zorgen dat er geen struikelblokken zijn en er niet nog meer uitval gecreëerd wordt.

Het internet is op vlak van toegankelijkheid één en al chaos. Elke website volgt een andere lay-out en is opgebouwd volgens zijn eigen architectuur. Dit maakt dat het navigeren binnen websites telkens anders. Voor ouderen is dit vaak lastig. De selectieve en verdeelde aandacht moeten hiervoor op volle toeren draaien.

Naar mijn mening is het internet niet conform met de 7 principes van universal design:

1. Bruikbaar voor iedereen2. Flexibel in gebruik3. Eenvoudig en intuïtief gebruik4. Begrijpelijke informatie5. Marge voor vergissing6. Beperkte inspanning7. Geschikte afmetingen

(Bron: Levenslooppsychologie)

Zou het mogelijk zijn om een soort ‘digital universal design’ te kunnen ontwerpen? Een toegankelijk ontwerp met een duidelijke lay-out die de gebruiker kan inschakelen en als een soort ‘jas’ over de bestaande website kan trekken. Zo kunnen websites meer uniformiteit en duidelijkheid bieden en moet er maar door 1 bepaalde structuur genavigeerd worden.

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 8

Sociale mediaHieronder een artikel over sociale media bij 65-plussers van De Standaard

GEBRUIK SOCIALE MEDIA BOOMT BIJ 65-PLUSSERS

05/01/2018 om 06:01 door Jef Poppelmonde

Vier op de tien 65-plussers gebruiken Facebook, een op de vijf is ook te vinden op WhatsApp. Sociale media als medicijn tegen eenzaamheid.

Foto: ap

‘Facebook is een verslaving. Ik kan het niet meer missen. En ik ben geen uitzondering: alle mensen die bij Okra aan mijn tafel zitten, hebben een account. Bij de koffie praten we daarover: “Heb je dit al gezien? En heb je dat gelezen?”’

Frieda Lauwers is 83 en een fervente gebruiker van de sociale media. Waren in 2012 slechts twee op de tien 65-plussers in Vlaanderen terug te vinden op Facebook en in 2016 drie op tien, dan waren dat er vorig jaar al ruim vier op de tien. Dat blijkt uit de nieuwste Digimeter van Imec, die het gebruik van digitale media en technologieën in kaart brengt op basis van data over meer dan tweeduizend Vlamingen.

Niet alleen Facebook, maar ook WhatsApp zag het aantal 65-plussers onder zijn gebruikers sinds 2014 meer dan verdrievoudigen, tot ruim twee op de tien. Ook Twitter en Instagram winnen aan populariteit.

‘Vroeger gebruikten 65-plussers Facebook alleen als er een specifieke aanleiding was, wanneer er foto’s van een schoolfeest van een kleinkind op de netwerksite gepost werden, bijvoorbeeld. Vandaag zijn ze zelf steeds meer actieve gebruikers’, zegt Bart Vanhaelewyn van Imec. ‘Jongeren daarentegen lijken Facebook net meer en meer de rug toe te keren.’

Meer contact

Ook de ouderenbeweging Okra ziet hoe de interesse van 65-plussers in de sociale media toeneemt. ‘Wij helpen mensen met cursussen op weg in de digitale samenleving’, zegt Ellen Ophalvens van de studiedienst. ‘Vragen om te leren skypen, om met de smartphone of iPad aan de slag te gaan, of om Facebook te leren kennen, krijgen we

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 9

meer en meer. Het is een booming business. Het aantal volgers van onze Facebook- en Twitteraccount stijgt elke dag.’

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 10

Kunnen sociale media ook een medicijn zijn tegen de groeiende eenzaamheid onder oudere mensen? Okra moedigt het vooralsnog niet aan, maar de gebruikers zelf zijn daarvan overtuigd. ‘Ik houd zo contact met familieleden die ik anders alleen nog op begrafenissen zou tegenkomen’, zegt Jos Lacroix (67). En ‘wie vroeger naar winterbeelden op tv staarde, chat nu op Facebook’.

Ook het recente project ‘Online Buurten’ van de OCMW’s in Brugge en Oostende toont het potentieel. Het gaf aan zo’n tweehonderd ‘kwetsbare’ ouderen een iPad en zette hen op weg in een cursus ‘digitalisering’. ‘We wilden met behulp van sociale media hun sociale betrokkenheid bevorderen’, zegt Bert Desmet, coördinator van het project. ‘Maken dat ze contact houden met buren en familie. De reacties waren positief. Maar ook het fysieke contact tijdens de cursus en de offline ondersteuning bleek voor veel mensen van cruciaal belang.’(Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20180104_03280778)

Uit het artikel kunnen we afleiden dat sociale media leeft onder onze ouderen. Ze zijn nieuwsgierig naar dit nieuwe gegeven dat hen dagelijks in contact kan brengen met hun kleinkinderen, vrienden, kennissen, ... Er is een grote vraag naar bijscholing over sociale media.

Sociale media hebben als voordeel dat er gemakkelijker contact kan gelegd worden. Dit bevordert de interpersoonlijke relaties. Ook het emotioneel welbevinden krijgt met meer (digitaal) sociaal contact een boost.

Toch wordt sociale media als medicijn tegen eenzaamheid niet aangemoedigd. Ouderen geven aan dat de nood aan fysiek contact nog steeds van cruciaal belang is.

SOCIALE MEDIA V.S ISOLEMENT:Klopt de hypothese dat sociale media kan helpen om ouderen uit hun isolement te krijgen?

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 11

Duur video: 2:36 bron: https://www.youtube.com/watch?v=QNfFx40efRI&feature=youtu.be

Volgens Evelyne Hage doctoraatsstudent aan de rijksuniversiteit van Groningen is dit niet altijd zo. De groep waar sociale media een negatief effect op heeft, zijn de sociaal zwakke ouderen. Het aangaan van deze digitale vriendschapen zorgt ervoor dat er geen engagementen worden aangegaan voor het ‘fysieke’ sociale netwerk om zich heen. Wanneer je een groot sociaal netwerk hebt is dit niet van toepassing.

BesluitGraag wil ik melden dat digitalisering en de technologische vooruitgang die deze meebrengt niet enkel getuigd van kommer en kwel. Velen onder ons, die wel kunnen volgen en wegwijs geraakt zijn in deze digitale wereld, kunnen genieten van al zijn voordelen.

Met oog op de wet van Moore vraag ik mij af in hoeverre wij en de komende generaties geconfronteerd zullen worden met gelijkaardige problemen.

Evolutie en de weg vooruit kan ervoor zorgen dat zwakkere groepen in de samenleving uitvallen. Daarom is het naar mijn mening belangrijk om voldoende onderzoek te verrichten, om niet alles vanzelfsprekend te vinden en te blijven waken over de groepen in onze maatschappij waarvoor vooruitgang wel eens achteruitgang kan betekenen.

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 12

(Bron:https://www.google.be/search?biw=1368&bih=767&tbm=isch&sa=1&ei=X97jXJ6aL_CCk74P47GziAM&q=social+media+globel+statisicis&oq=social+media+globel+statisicis&gs_l=img.3...38903.51276..51404...3.0..1.87.2043.33......1....1..gws-wiz-img.......35i39j0i67j0j0i30j0i19j0i8i30i19.Ta36xJ9TRLs#imgrc=14H3PEmCso3asM:)

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 13

Bronvermelding:Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Moore

De Morgen: https://www.demorgen.be/nieuws/mensen-die-niet-online-kunnen-bankieren-zijn-de-nieuwe-analfabeten~b312ae48/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F

De Standaard:

http://www.standaard.be/cnt/dmf20180104_03280778

Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=QNfFx40efRI&feature=youtu.be

Google: https://www.google.be/search?biw=1368&bih=767&tbm=isch&sa=1&ei=X97jXJ6aL_CCk74P47GziAM&q=social+media+globel+statisicis&oq=social+media+globel+statisicis&gs_l=img.3...38903.51276..51404...3.0..1.87.2043.33......1....1..gws-wiz-img.......35i39j0i67j0j0i30j0i19j0i8i30i19.Ta36xJ9TRLs#imgrc=14H3PEmCso3asM:

Anthonis Bert GOP2C PAGINA 14