Wanneer huisarts en apotheker elkaar ontmoeten …

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Bereikbaarheid en communicatie

Algemene afspraken m.b.t. het voorschrift

Misbruik en verslaving

Magistrale bereidingen

Voorschrift op stofnaam en substitutie

Wachtdienstregeling

Zorgtrajecten

Thema’sThema’s

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Op welke manier en op welk tijdstip

kunnen we elkaar bereiken?

Wat bij dringende vragen buiten de gewone uren, zoals tijdens de wachtdienst?

In welke situatie is het noodzakelijk om elkaar op de hoogte te brengen?

In welke situatie is het noodzakelijk om elkaar vlot te kunnen bereiken?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…


Tot slot…

•Welke belangrijkste boodschappen onthouden we?

•Wat verwachten we van elkaar?

Algemene afspraken m.b.t. het voorschrift

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Vooraf…

•Waarvoor dient het voorschrift en de regels die eraan verbonden zijn?

•Wat zijn de meest voorkomende problemen m.b.t. het voorschrift?

•Welke van deze problemen dragen de meeste gevolgen?

Het voorschriftHet voorschrift

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… • Voorschrijver: naam, voornaam, adres, handtekening

• Patiënt: naam, voornaam

• Geneesmiddel: onaam of algemene benaming van het geneesmiddel o toedieningsvorm en eenheidsdosis

oaantal eenheden in de verpakking en het aantal verpakkingen, of de vermelding van de therapieduur in weken en/of dagen.

! de melding “grote verpakking” is niet geldig oposologieoaanduiding dat het geneesmiddel bestemd is voor een kind of zuigeling (indien van toepassing)

• Datum van voorschrijven

Het voorschriftHet voorschriftWelke gegevens moet een voorschift

bevatten om geldig te zijn?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Aan welke voorwaarden moet het voorschrijfmodel voor terugbetaalde

geneesmiddelen voldoen?


• Afgedrukt op wit papier

• Formaat:10,5 cm bij 20 cm

• RIZIV-nummer van de arts in cijfers en streepjescode

• Naam en voornaam van arts

Verhaegen F.

Geneesmiddel

Eenheidsdosis

Grootte verpakking

S/ posologie

Dr. Filip VerhaegenLakensestraat 21000 Brussel

An De Bast

01/06/2014

Welke moeilijkheden ondervinden we hierbij?

Welke concrete oplossingen kunnen dit verhelpen?



Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Hoe lang is een voorschrift geldig?


• Geen wettelijke begrenzing van de geldigheidsduur van het voorschrift.

MAAR

• Het voorschrift is geldig voor terugbetaling tot het einde van de derde kalendermaand die volgt op de datum van het voorschrift of de datum waarop de voorschrijver de aflevering wil uitgevoerd zien.

Welke moeilijkheden ondervinden we met de geldigheid van de voorschriften?


Welke moeilijkheden ondervinden we met de geldigheid van de voorschriften?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Hoe slaap- en verdovende middelen voorschrijven?


• Volledig met de hand opgesteld• Vermelding van:

o datum

o naam en adres van de arts

o voluit het aantal ampullen, tabletten, comprimés, granulen, pillen, poeders enz.

o wanneer een arts een toxisch geneesmiddel voorschrijft aan een hogere dosis dan voorzien in de reglementering (farmacopee), moet hij deze dosis voluit in letters herhalen en door een nieuwe handtekening bevestigen

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Wanneer mag de apotheker weigeren een voorschrift uit te voeren?


Wanneer hij overtuigd is dat:

•het geneesmiddel schade aan de gezondheid van de patiënt kan berokkenen.

•het voorschrift vervalst werd en hij dit vermoeden niet kan bevestigen (bv. arts is niet bereikbaar).

Hoe kunt u nagaan of een voorschrift al dan niet vervalst is?

Wat kunnen we doen om valse voorschriften tegen te gaan?

Hoe kunt u nagaan of een voorschrift al dan niet vervalst is?

Wat kunnen we doen om valse voorschriften tegen te gaan?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Een patiënt vraagt een voorschriftplichtig geneesmiddel zonder voorschrift.

Wat zegt de wet?


Bij gebrek aan een voorschrift zal de apotheker de aflevering weigeren.

Levert de apotheker af zonder voorschrift, dan is dat steeds op eigen verantwoordelijkheid.

UITZONDERING

De apotheker mag afleveren zonder voorschrift:insuline voor een diabeticus in noodin geval van nood, ten hoogste 2,5g opiumtinctuur, laudanum van Sydenham of Doverpoeder, uitgezonderd voor kinderen onder de 3 jaar

Zijn er situaties waarbij het aanvaardbaar is om af te leveren zonder voorschrift?

Hoe kunnen we hier best mee omgaan?

Zijn er situaties waarbij het aanvaardbaar is om af te leveren zonder voorschrift?

Hoe kunnen we hier best mee omgaan?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Hoe terugbetaling aanvragen van geneesmiddelen ingeschreven in Hoofdstuk IV?


1. De arts stelt een aanvraag tot machtiging tot terugbetaling van een geneesmiddel op en geeft dit mee aan de patiënt.

2. De patiënt bezorgt de aanvraag aan de adviserend geneesheer van zijn ziekenfonds.

3. De adviserend geneesheer deelt zijn beslissing mee per brief aan de patiënt.

4. Op basis van het voorschrift van de arts en de machtiging tot terugbetaling, levert de apotheker het geneesmiddel af in derdebetalersregel.

5. Wanneer het akkoord bijna vervalt, dient de patiënt een aanvraag tot verlenging van de machtiging, dat door de arts is ingevuld, op te sturen naar het ziekenfonds.





Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Hoofdstuk IV via MyCareNet: wat zal de huisarts kunnen doen?


• Online een aanvraag indienen tot machtiging bij de adviserend geneesheer, met een onmiddellijk antwoord:

een akkoord, een weigering of de melding dat de aanvraag in behandeling is.

• De eventuele reeds bestaande machtigingen van de patiënt raadplegen, onder bepaalde voorwaarden (bij het bestaan van een therapeutische relatie patiënt-arts).

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Hoofdstuk IV via MyCareNet: wat zal de apotheker kunnen doen?


• Informatie verkrijgen (op basis van een voorschrift opgesteld voor een specialiteit die terugbetaalbaar is mits een voorafgaande machtiging van een adviserend geneesheer):

o Het nummer van de machtiging

o De toegestane periode (begindatum – einddatum)

o Het type machtiging van hoofdstuk IV: paragraaf en categorie van terugbetaling

o Het type van attest: model b, d of e

• De bevraging kan slechts gebeuren voor een datum vroeger of gelijk aan de datum van de dag (m.a.w. de consultatie voor een toekomstige periode is niet mogelijk).

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Recip-e: het elektronisch medisch voorschriftArts

De voorschriftenDe voorschriften

• Via de voorschrijfmodule van het EMD-pakket wordt het voorschrift naar Recip-e opgeladen.

• De Recip-e server antwoordt (binnen de seconde) met een unieke identifier (Recip-e ID of RID genoemd).

• Het voorschrift wordt afgedrukt op het gekende formaat, maar met bovenaan de bijkomende barcode met het unieke RID-nummer.

• Het papieren voorschrift wordt aan de patiënt gegeven die het kan aanbieden aan een apotheek naar keuze.

• De arts heeft ook de mogelijkheid om een bericht te verzenden naar een specifieke apotheker.

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Recip-e: elektronisch medisch voorschrift


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• De patiënt biedt een voorschrift aan, voorzien van een RID (= barcode).

• De apotheker scant het RID in met zijn barcodelezer.

• Zijn pakket stuurt via de eHealth-connectie een opvraging naar de Recip-e databank, ontvangt het voorschrift en toont het op het scherm.

• De apotheker heeft de mogelijkheid om feedback te verzenden naar de voorschrijvende arts.



Apotheker

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Er wordt een webtoepassing voorzien waarbij de patiënt:

toegang verkrijgt tot zijn eigen voorschriften

niet afgeleverde voorschriften kan bekijken

deze voorschriften kan aanbieden aan de apotheker naar keuze om de medicatie op te halen

voorschriften uit het systeem kan verwijderen



Patiënt

Hoe staan we tegenover deze ontwikkelingen?

Hoe staan we tegenover deze ontwikkelingen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Tot slot…




Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Vooraf…

•Krijgen we vaak te maken met gevallen van misbruik en verslaving?

•Hoe reageren we wanneer we een verslaving vermoeden bij een patiënt?

•Hoe reageren we wanneer we vermoeden dat de patiënt meerdere artsen raadpleegt (“medisch shoppen”)?

•Hoe staan we tegenover substitutiebehandeling? Welke knelpunten ervaren we hierbij?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Wat zijn de deontologische plichten van de apotheker tegenover een vermeende of vastgestelde overconsumptie?


• Bij zelfmedicatie moet de apotheker:

zich verzetten tegen elke vermeende of vastgestelde overconsumptie.

de patiënt waarschuwen voor de mogelijke risico’s en gevaren en hem aanraden een arts te raadplegen.

• Bij voorgeschreven geneesmiddelen moet de apotheker de nodige initiatieven te nemen “in het belang van de patiënt en de volksgezondheid”

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Hij moet zich inzetten om elke vorm van afhankelijkheid te voorkomen.

• Hij wijst de patiënt onder meer op het verkeerd gebruik en het misbruik van substanties die tot afhankelijkheid kunnen leiden evenals op de risico’s bij langdurig gebruik ervan.

Misbruik en verslavingWat zijn de deontologische plichten van de

arts tegenover overconsumptie?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij situaties van misbruik of verslaving?

Hoe kunnen we (beter) samenwerken om misbruik en verslaving op te sporen en

aan te pakken?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij situaties van misbruik of verslaving?

Hoe kunnen we (beter) samenwerken om misbruik en verslaving op te sporen en

aan te pakken?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Het verslavingsrisico en/of de ontwennings-verschijnselen bespreken met de patiënt.

• Kleine hoeveelheden voorschrijven voor een korte periode.

• Waakzaam zijn bij beginnend chronisch gebruik en elkaar hiervan op de hoogte brengen.

• Andere mogelijkheden?


Welke mogelijkheden zijn er om ongewenst benzodiazepinegebruik te voorkomen?

Hoe gaan we te werk wanneer we voor de eerste keer benzodiazepines

voorschrijven of afleveren? Welke informatie geven we?

Hoe kunnen we samenwerken om ongewenst benzodiazepinegebruik te

voorkomen?

Hoe gaan we te werk wanneer we voor de eerste keer benzodiazepines

voorschrijven of afleveren? Welke informatie geven we?

Hoe kunnen we samenwerken om ongewenst benzodiazepinegebruik te

voorkomen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Nauwe samenwerking tussen huisarts en apotheker om chronische gebruikers systematisch op te sporen.

• Versturen van een brief door de huisarts (advies tot stopzetten en voorstel voor raadpleging) naar langdurige gebruikers.

• Geleidelijke dosisreductie: een geleidelijke ontwenning in tien weken is aangeraden.• De dosisreductie kan bevorderd worden door beroep te

doen op magistrale bereidingen of Individuele Medicatie Voorbereiding (IMV).

• Soms kan het noodzakelijk zijn om een medicatieschema op te stellen.

• Andere interventies?


Hoe kunnen we tussenkomen wanneer we ongewenst diazepinegebruik vaststellen?

Hoe kunnen we samenwerken om ongewenst benzodiazepinegebruik aan te

pakken?

Hoe kunnen we samenwerken om ongewenst benzodiazepinegebruik aan te

pakken?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Ja, maar schrijft hij het aan meer dan 2 patiënten

voor, dan moet hij:

een specifieke opleiding hebben gevolgd, of, voor 2006 reeds over expertise beschikken op dit vlak.

geregistreerd zijn bij een erkend opvangcentrum, bij een erkend netwerk voor de opvang van druggebruikers of bij een erkend gespecialiseerd centrum.

het bewijs kunnen leveren dat hij een continue opleiding volgt, wetenschappelijke artikels leest en deelneemt aan de activiteiten van een opvangcentrum, een netwerk of van een gespecialiseerd centrum.

De apotheker moet en kan deze registratie niet nagaan.


Mag een huisarts methadon voorschrijven?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Het voorschrift moet eigenhandig geschreven zijn.

• Het aantal eenheden moet voluit geschreven zijn.

• Het voorschrift moet gedateerd en ondertekend zijn door de arts.


Waaraan moet het voorschrift voor methadon voldoen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Indien de huisarts geen nauwkeurige instructies geeft op het voorschrift, is de apotheker verplicht:

om dit persoonlijk aan de patiënt af te leveren,

dagelijks,

onder de vorm van unidosissen.


Hoe moet de methadon worden afgeleverd?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

De arts moet dit uitdrukkelijk specifiëren op elk voorschrift.

De huisarts is ook verplicht in het medisch dossier:

•de afwijkende wijze van aflevering,

•de toedieningswijze,

•evenals de motivering ervan te noteren.

Misbruik en verslavingIndien de dosissen niet in de apotheek moeten

worden ingenomen en er meerdere dosissen per keer worden meegegeven, hoe moet de arts dit

dan voorschrijven?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij het voorschrift voor methadon?


Welke moeilijkheden ondervinden we bij het voorschrift voor methadon?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• De apotheker moet steeds de methadon in verdeelde dagdosissen afleveren.

• Methadonsiroop zal dus in aparte flacons (met veiligheidsdop) moeten worden meegegeven.

! Het Therapeutisch Magistraal Formularium (TMF) acht het niet raadzaam om voor een periode van langer dan één week af te leveren.


En hoe moet de apotheker dit afleveren?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Ja

De apotheker moet steeds een excipiens toevoegen waardoor het middel moeilijk injecteerbaar wordt, zowel voor methadoncapsules (gom, cellulosederivaat...) als voor waterige oplossingen (eenvoudige siroop, sorbitolsiroop...).


Als de huisarts geen excipiens vermeldt om het middel moeilijk injecteerbaar te maken,

moet de apotheker dit dan toevoegen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Nee

Tenzij er twijfel bestaat over:

• de veiligheid van de voorgestelde therapie (dosis, interacties...)

• de authenticiteit van het voorschrift


Mag de apotheker een methadonvoorschrift weigeren uit te voeren?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij het afleveren van methadon?


Welke moeilijkheden ondervinden we bij het afleveren van methadon?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Nee

De Geneeskundige Commissie adviseert echter om op vrijwillige basis een overeenkomst op te maken tussen patiënt, huisarts en apotheker, waarin modaliteiten voor de substitutie-behandeling zijn opgenomen.

Voorbeeld van een dergelijk contract vindt u in de APB Apotheekrichtlijnen “Substitutiebehandeling van opiaten” op www.apb.be


Moet voor elke substitutiebehandeling een overeenkomst opgesteld worden?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Tot slot…




Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…


Vooraf…

•Schrijven we vaak magistrale bereidingen voor? Bereiden we vaak magistrale bereidingen? Waarom (niet)?

•Welke voordelen bieden magistrale bereidingen voor de patiënten?

•Welke problemen ondervinden we bij magistrale bereidingen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Flexibiliteit in de keuze van dosering, galenische

vorm en/of voor te schrijven hoeveelheid

Nuttige, afgeschafte of niet-beschikbare specialiteiten vervangen

Mogelijke en gerechtvaardigde associaties

Psychologisch en relationeel voordeel

Socio-economisch voordeel

Betere opvolging van de behandeling van de patiënt

Betere controle van de automedicatie


Welke voordelen bieden magistrale bereidingen?

Kunnen we concrete situaties uitwisselen waarbij een magistrale bereiding een

oplossing bood?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij magistrale bereidingen?


Kunnen we concrete situaties uitwisselen waarbij een magistrale bereiding een

oplossing bood?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij magistrale bereidingen?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

De kwaliteit van de gebruikte grondstoffen wordt gewaarborgd door een autorisatienummer of een analysecertificaat van een erkend laboratorium.

Elke grondstof wordt geïnventariseerd in de officina volgens aankomstdatum om de traceerbaarheid te waarborgen.

De apotheker houdt een kwaliteitshandboek bij en maakt gebruik van weegfiches volgens de richtlijnen van de GGOFP (Gids voor Goede Officinale Farmaceutische Praktijken).

De apotheker beschikt over moderne apparatuur (de gebruikte weegschalen worden regelmatig gekalibreerd en geijkt).


Hoe wordt de kwaliteit gewaarborgd?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Nee, tenzij:

•er medische, wetenschappelijke redenen zijn.

•de bereiding beantwoordt niet aan de wetgeving.

De apotheker:

·overlegt met de voorschrijver en stelt alternatief voor.

·Motiveert en documenteert de weigering.

Omdat de apotheker niet beschikt over de nodige installatie en uitrusting.

Om de kwaliteit te garanderen kan hij bepaalde bereidingen uitbesteden (limitatieve lijst hernomen in de wetgeving).


Mag de apotheker een magistrale bereiding weigeren uit te voeren?

Heeft u al eens de uitvoering van een magistrale bereiding geweigerd en om

welke reden?

Welke concrete oplossingen kunnen dergelijke situaties helpen vermijden?

Heeft u al eens de uitvoering van een magistrale bereiding geweigerd en om

welke reden?

Welke concrete oplossingen kunnen dergelijke situaties helpen vermijden?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Het Therapeutisch Magistraal Formularium (TMF) is een referentiewerk van magistrale bereidingen.

De tweede uitgave van het TMF werd uitgegeven in november 2010, en bestaat uit twee versies:

een apothekersversie (cd-rom)

een artsenversie (cd-rom en gedrukte versie)


Wat is het Therapeutisch Magistraal Formularium (TMF)?

Schrijft u soms formules voor uit het TMF,

en zo ja, welke formules?

Vinden we dat de formules uit het FTM moeten angemoedigd worden? Waarom

(niet)?

Schrijft u soms formules voor uit het TMF,

en zo ja, welke formules?

Vinden we dat de formules uit het FTM moeten angemoedigd worden? Waarom

(niet)?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Mits vermelding van het officieel erkende werk.

• Indien het gaat om formules uit de Belgische of Europese farmacopee of het Therapeutisch Magistraal Formularium volstaat de benaming.

• Indien het gaat om formules uit andere werken (bv. MFS, NF, PMF, FNA, NF6), moet de apotheker de formule op het voorschrift volledig uitschrijven en paraferen.


Volgens welke voorwaarden kan de arts een formule uit een naslagwerk verkort

voorschrijven?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Mits het werd voorgeschreven door dezelfde arts en voor dezelfde patiënt.

• Mits de arts op het voorschrift het volgende vermeldt:

· naam van de patiënt

· naam van de voorschrijver

· volledige identiteit van de apotheek waar de magistrale bereiding, waarvan het nummer is voorgeschreven, werd afgeleverd

•Mits de apotheker op de keerzijde van het voorschrift de volledige formule vermeldt die overeenstemt met dat nummer.

Magistrale bereidingenVolgens welke voorwaarden kan de arts een

bereiding verkort voorschrijven via het bereidingsnummer (repetendum)?





Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Het honorarium

De prijs van de grondstoffen

De eventuele prijs van de verwerkte specialiteiten

De toebehoren (= recipiënten en hulpstoffen)

De patiënt betaalt de totale prijs of het remgeld (indien de bereiding terugbetaald is) plus de verpakking.

Voor het RIZIV bestaan er officiële honoraria en prijzen van grondstoffen, deze prijzen moeten worden gebruikt als er terugbetaling van toepassing is. Als er geen terugbetaling is, kan de apotheker de prijzen vrij bepalen.


Wat bepaalt de prijs van een magistrale bereiding?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Opdat een magistrale bereiding vergoedbaar zou zijn, mag ze enkel bestanddelen bevatten die voorkomen in de positieve lijsten:

L1 = Chemische actieve grondstoffenL2 = Fytotherapeutische actieve bestanddelenL3 = Geregistreerde geprefabriceerde preparatenL4 = Producten waarvan de vergoedbaarheid afhangt van een attest/vermeldingL5 = Excipientia en adjuvantia (hulpstoffen)L6 = Verbandstoffen

• De bereiding moet minstens één bestanddeel bevatten uit lijst 1, 2, 3 of 4, m.a.w. minstens één actief bestanddeel.

Uitz: vaste dermatologische bereidingen (crème, gel, zalf, pasta) met minstens 2 producten van lijst 5


Wat zijn de voorwaarden voor de terugbetaling van een magistrale bereiding?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Beperkingen in de hoeveelheid per récipé (aantal toegestane modules), bv. maximum 6 modules van 10 gelulen per voorschrift.

Beperkingen in verband met de producten zelf (bv. erythromycine: maximum 5 gram per module en maximum 2 modules).


Met welke beperkingen moet er rekening gehouden worden opdat een magistrale

bereiding vergoedbaar zou zijn?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

De specialiteit is terugbetaald; Alle overige bestanddelen van de magistrale bereiding zijn terugbetaald;

Het actief bestanddeel van de specialiteit bestaat niet als terugbetaalde grondstof;

De toedieningsweg wordt niet gewijzigd (uitz. oftalmologische bereidingen);

De voorgeschreven eenheidsdosis bestaat niet onder vorm van terugbetaalde of niet-terugbetaalde specialiteit (uitz. oftalmologische bereidingen, dermatologische bereidingen );

De verwerking is noodzakelijk omdat het gaat om een vorm die niet kan toegediend worden in de voorgeschreven dosis;

De specialiteit is geen vorm met vertraagde afgifte of een vorm die niet geschikt is voor verwerking.


Aan welke voorwaarden moet voldaan worden voor de terugbetaling van een magistrale bereiding waarin een specialiteit verwerkt wordt?

Welke problemen ondervinden we bij de terugbetaling van magistrale

bereidingen?

Hoe kunnen we samenwerken om het voorschrift aan te passen zodat de

patiënt een terugbetaling kan genieten?

Welke problemen ondervinden we bij de terugbetaling van magistrale

bereidingen?

Hoe kunnen we samenwerken om het voorschrift aan te passen zodat de

patiënt een terugbetaling kan genieten?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…


Tot slot…



Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Vooraf…

•Hoe staat u tegenover het voorschrift op stofnaam (VOS)? •Wat is volgens u het nut van het VOS?

•Hoe staat u tegenover substitutie? •In welke situaties lijkt substitutie u aanvaardbaar?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Een voorschrift op stofnaam (VOS) is een voorschrift:

voorgeschreven door een arts,

waarbij de arts het werkzame bestanddeel of de algemene benaming van een geneesmiddel voorschrijft.


Wat is een voorschrift op stofnaam?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… de stofnaam: de gemeenzaam gebruikte term voor

het werkzaam bestanddeel of de “algemene benaming van een geneesmiddel” (DCI)

de toedieningsvorm

de sterkte

de dagdosering

de therapieduur

verplichte specificaties: specificaties qua vrijstelling (immediate release versus modified release) en m.b.t. het vehiculum (dermatologie).


Welke gegevens moet een geldig voorschrift op stofnaam bevatten?

Wat zijn de voordelen van een voorschrift op stofnaam? (voor de patiënt, de

apotheker en de geneesheer)

Wat zijn de voordelen van een voorschrift op stofnaam? (voor de patiënt, de

apotheker en de geneesheer)

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Bij geneesmiddelen die worden gekwalificeerd als “NO VOS” door het FAGG (bv. biologische geneesmiddelen).

• Bij geneesmiddelen die worden gekwalificeerd als “NO SWITCH”, waarbij het FAGG aanbeveelt om de beginkeuze van een geneesmiddel te behouden voor de hele duur van de behandeling (bv. geneesmiddelen met nauwe therapeutische marge).

• Bij geneesmiddelen met een specifieke indicatie die niet geregistreerd, noch vergoedbaar is voor alle specialiteiten op basis van dezelfde stofnaam (bv. bupropion).


Wanneer is voorschrijven op stofnaam niet aangewezen?

In welke situaties of voor welk type behandeling is het voorschrijven op

stofnaam voor iedereen aanvaardbaar?

In welke situaties of voor welk type behandeling is het voorschrijven op

stofnaam voor iedereen aanvaardbaar?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

De officina-apotheker levert sinds 1 april 2012 verplicht een farmaceutische specialiteit af die beantwoordt aan het voorschrift en behoort tot de groep van de “goedkoopste” geneesmiddelen.

Indien de patiënt alsnog een geneesmiddel wenst dat niet onder de goedkoopsten hoort, moet hij/zij de volledige prijs betalen.

In geval van overmacht, mag de apotheker echter een ander zo goedkoop mogelijk beschikbaar en terugbetaalbaar geneesmiddel buiten de groep van “de goedkoopste geneesmiddelen” afleveren.


Hoe levert de apotheker een voorschrift op stofnaam af?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… onbeschikbaarheid binnen de 12 uur van de

goedkoopste geneesmiddelen bij de voor de apotheker gebruikelijke groothandelaars-verdelers en groothandelaars.

dringende aflevering voor een behandeling die onmogelijk kan uitgesteld worden of waarvan het uitstel de continuïteit van de behandeling in gevaar brengt.

aflevering onder omstandigheden waarbij een patiënt zich onmogelijk kan bevoorraden bij een andere apotheek in de omgeving tijdens de wachtdienst.


Wat verstaat men onder “overmacht”?

Op basis van welke andere criteria bepaalt u als apotheker bij een

voorschrift op stofnaam welke specialiteit u zal afleveren?

Op basis van welke andere criteria bepaalt u als apotheker bij een

voorschrift op stofnaam welke specialiteit u zal afleveren?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Enkel in bepaalde situaties:

Voor de acute behandeling met antibiotica en antimycotica, voor zover de arts geen therapeutisch bezwaar vermeld heeft tegen de substitutie.

In dringende gevallen en tijdens de wachtdiensten.

! In België is het principe van de substitutie sinds 1993 in de wetgeving opgenomen. Er werden evenwel nog geen uitvoerings-besluiten genomen. Substitutie is dus theoretisch mogelijk, maar in de praktijk kan ze in België (nog) niet worden toegepast.


Mag de apotheker substitueren?

In welke situaties of voor welk type behandeling is substitutie voor iedereen

aanvaardbaar?

Welke acties verwacht de voorschrijver van de apotheker in geval van

substitutie?

In welke situaties of voor welk type behandeling is substitutie voor iedereen

aanvaardbaar?

Welke acties verwacht de voorschrijver van de apotheker in geval van

substitutie?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Een specialiteit dat bij de “goedkoopsten” hoort.

Concreet kunnen er zich drie situaties voordoen: De arts schrijft een antibioticum of antimycoticum voor op stofnaam: de regelgeving “afleveren voorschrift op stofnaam” is van toepassing.

De arts schrijft een antibioticum of antimycoticum voor dat hoort tot de “goedkoopsten”: de apotheker levert het voorgeschreven geneesmiddel af. Hij mag het geneesmiddel substitueren, op voorwaarde dat het goedkoper is.

De arts schrijft een antibioticum of antimycoticum voor dat niet hoort onder de “goedkoopsten”: de apotheker is verplicht om te substitueren voor een geneesmiddel uit de “goedkoopsten”.


Wat moet de apotheker sinds 1/5/2012 verplicht afleveren bij een voorschrift voor

antibiotica of antimycotica?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Indien er een gezondheidsreden bestaat om de voorgeschreven merkspecialiteit te behouden. De voorschrijver vermeldt “niet-substitueerbaar wegens therapeutische bezwaar” op het voorschrift. De reden moet hij in het patiëntendossier opnemen.

Indien de patiënt allergisch of intolerant is aan een hulpstof met erkende werking vermeldt de voorschrijver “allergie voor xxx” op het voorschrift. De apotheker zal een geneesmiddel uit de groep van de goedkoopste afleveren dat de hulpstof niet bevat.

Bij de behandeling met een antibioticum of antimycoticum waarvoor een attest vereist is, dat beschouwd wordt als een chronische behandeling.


In welke gevallen is substitutie van antibiotica of antimycotica niet toegelaten?

Welke moeilijkheden ondervinden we bij deze regelgeving?




Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Als het een voorschrift op stofnaam betreft.

Als de dagdosering duidelijk vermeldt wordt.

Als de behandelingsduur duidelijk vermeldt wordt en beperkt is tot 3 maanden (13 weken of 92 dagen).

Rekening houdend met de voorgeschreven toedieningsvorm, concentratie en dagdosering mag de apotheker de voorgeschreven behandelingsduur niet overschrijden.


Op welke voorwaarden wordt de terugbetaling van meerdere verpakkingen per recipe bij een voorschrift toegestaan?





Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…


Tot slot…



Wachtdienstregeling

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Wachtdienstregeling

Vooraf…

Hoe wordt de wachtdienst van huisartsen en van apothekers geregeld?

Waar en hoe kunnen de huisartsen en apothekers van wacht geraadpleegd worden?

Heeft u reeds problemen met een patiënt ondervonden tijdens uw wachtdienst? Welke soort problemen?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Wachtdienstregeling

Waar vind ik de huisartsen van wacht?

Nederlandstalige wachtdienst :

• Mobiele wachtdienst : 02/242.43.44 (BHAK)

• Huisartsenwachtpost: www.wachtpostterranova.be

Franstalige wachtdienst :

· Mobiele wachtdienst en huisartsenwachtposten:

02/201.22.22 (Garde Bruxelloise – FAMGB)

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

www.apotheek.be of per telefoon0900/10500 (0,50 €/min)

www.apothekersvanbrussel.be of het telefoonnummer 070/600160

Elke apotheek hangt een document op waarop de apotheken van wacht duidelijk aangegeven worden.

Wachtdienstregeling

Waar vind ik de apotheken van wacht?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

KB 2009: De apotheker vervangt het door een geneesmiddel dat in essentie gelijkwaardig is en brengt de patiënt, en indien mogelijk ook de arts, daarvan op de hoogte. Indien dat onmogelijk is, doet hij al het mogelijke om het voorgeschreven geneesmiddel zo snel mogelijk te verkrijgen. Bij gebrek verwijst hij de patiënt door naar een andere apotheker van wacht nadat hij zich ervan vergewist heeft dat deze laatste het voorgelegde voorschrift kan afhandelen.

Deontologische code: in dringende gevallen en tijdens de wachtdienst mag de apotheker het geneesmiddel vervangen zonder het voorafgaand akkoord van de voorschrijvende arts.

Wachtdienstregeling

Wat kan de apotheker doen als het voorgeschreven geneesmiddel niet (meer)

voorradig is?

Welke moeilijkheden ondervinden we met de (on)beschikbaarheid van de

voorgeschreven geneesmiddelen tijdens de wachtdienst?

Welke maatregelen kunnen we nemen om onbeschikbaarheden te vermijden?

Welke moeilijkheden ondervinden we met de (on)beschikbaarheid van de

voorgeschreven geneesmiddelen tijdens de wachtdienst?

Welke maatregelen kunnen we nemen om onbeschikbaarheden te vermijden?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Het KB 2009 geeft een lijst van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en grondstoffen die steeds voorhanden moeten zijn in de apotheken.

U kan de volledige lijst raadplegen op

www.upb-avb.be (rubriek Beroepsontwikkeling > Dossiers > KB 2009 09)

Wachtdienstregeling

Welke zijn de geneesmiddelen die verplicht in de apotheek aanwezig moeten zijn?

Lijkt het nuttig indien de arts rekening kan houden met deze lijst van

geneesmiddelen die verplicht aanwezig moeten zijn?

Lijkt het nuttig indien de arts rekening kan houden met deze lijst van

geneesmiddelen die verplicht aanwezig moeten zijn?

http://www.upb-avb.be/

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Ja

Het RIZIV neemt het wachthonorarium ten bedrage van 5,11 euro (in 2014) volledig ten laste mits:

het voorschrift minstens één terugbetaalde specialiteit of bereiding bevat.

de aflevering tussen 19u en 8u of op zondag of een feestdag gebeurt.

de arts de melding “dringend” heeft aangebracht op het voorschrift. Bij gebrek hieraan moet de apotheker op het voorschrift vermelden dat hij de klaarblijkelijke dringende noodzakelijkheid heeft vastgesteld.

de apotheker ingeschreven is op de wachtrol.

Het honorarium slechts eenmaal per voorschrift of per groep voorschriften (nl. per bezoek) wordt aangerekend.

Wachtdienstregeling

Wordt het hoogdringendheidshonorarium van de apotheker terugbetaald?

Welke moeilijkheden ondervinden we in verband met het wachthonorarium?


Welke moeilijkheden ondervinden we in verband met het wachthonorarium?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Het bevat enkel geneesmiddelen voor menselijk gebruik.

De geneesmiddelen moeten zijn voorgeschreven of besteld op een origineel, gedateerd en ondertekend document met de volgende gegevens: de naam en het adres van de voorschrijver alsook de vermelding ‘urgentietrousse’.

Slaap- en verdovende middelen of psychotrope stoffen mag de apotheker enkel afleveren indien hij in dezelfde provincie is gevestigd als de voorschrijver.

De geneesmiddelen voor de urgentietrousse kunnen nooit terugbetaald worden door de mutualiteit.

Wachtdienstregeling

Aan welke voorwaarden moet een voorschrift voor de urgentietrousse voldoen?





Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Tot slot…



Wachtdienstregeling

Zorgtrajecten

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Vooraf…

•Waarom een zorgtraject aan de patiënt voorstellen?

•Wat is de rol van de huisarts en de apotheker in een zorgtraject?

•Welke praktische problemen ervaart u bij het toepassen van een zorgtraject?

•Hoe kunnen we de begeleiding en opvolging van patiënten in een zorgtraject beter op elkaar afstemmen?

Zorgtrajecten

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Een zorgtraject organiseert en coördineert de aanpak, de behandeling en de opvolging van een patiënt met een chronische ziekte.

• Een zorgtraject beoogt een multidisciplinaire samenwerking tussen de zorgverleners en de patiënt.

• 2 zorgtrajecten, voor subgroepen van patiënten met:Chronische nierinsufficiëntie

en/ofDiabetes type 2

Zorgtrajecten

Wat is een zorgtraject?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… De toegang tot een zorgtraject is afhankelijk van

medische criteria en gebeurt in overleg met de huisarts.

Inclusiecriteria diabetes type 2

maximale orale antidiabetica, insuline wordt overwogen

1 of 2 insuline-inspuitingen per dag of incretinemimetica

Inclusiecriteria chronische nierinsufficiëntie

stadium 3b, 4 en 5 (GFR<45, 2 keer bepaald door middel van een bloedanalyse)

een proteïnurie van meer dan 1g/dag, 2 keer bepaald door middel van een urineonderzoek)

Zorgtrajecten

Welke patiënten komen in aanmerking voor een zorgtraject?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Andere voorwaarden:

o Een globaal medisch dossier (GMD) hebben.

o In staat zijn om op raadpleging te gaan.

• Voorwaarden om het zorgtraject te behouden:

o minimaal 2 contacten/jaar bij de huisarts (raadpleging of huisbezoek)

o minimaal 1 raadpleging/jaar bij de specialist

ZorgtrajectenWelke patiënten komen in aanmerking voor

een zorgtraject?

Welke moeilijkheden ondervinden we met de inclusie van patiënten?


Welke moeilijkheden ondervinden we met de inclusie van patiënten?


Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Consultaties bij de huisarts en bij de specialist worden volledig terugbetaald.

• Gedeeltelijke terugbetaling diëtetiek: 2 x 30 min./jaar

• Gedeeltelijke terugbetaling podologie: 2 x 45 min./jaar (te beginnen met risicogroep 1)

• Educatie en materiaal: volledig vergoed door de mutualiteit (gedeeltelijk voor de bloeddrukmeter)

Zorgtrajecten

Wat zijn de voordelen voor de patiënt?

Welke andere voordelen bieden de zorgtrajecten naast de verhoogde

tegemoetkoming?

Welke andere voordelen bieden de zorgtrajecten naast de verhoogde

tegemoetkoming?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

• Persoonlijke doelstellingen bereiken, volgens een concreet zorgplan dat met de huisarts wordt opgesteld (bv. stoppen met roken, gezonde voeding, regelmatige beweging, griepvaccinatie,…)

• Zijn GMD laten beheren door de huisarts.

• Minstens 2 contacten per jaar met de huisarts.

• Minstens 1 maal per jaar de specialist raadplegen.

Zorgtrajecten

Welke engagementen neemt de patiënt?

Hoe kunnen we samenwerken om erop toe te zien dat de objectieven van de

patiënt bereikt worden?

Hoe kunnen we samenwerken om erop toe te zien dat de objectieven van de

patiënt bereikt worden?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… De huisarts:

informeert de patiënt over de inhoud en betekenis van het zorgtraject.

spreekt samen met de patiënt een persoonlijk zorgplan af en begeleidt de patiënt verder.

registreert 4 gegevens (HbA1c, bloeddruk, LDL, BMI).

schrijft de specifieke voorschriften voor (2x/jaar).

Zorgtrajecten

Wat doet de huisarts in een zorgtraject?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… De apotheker:

levert zelfzorgmateriaal, op basis van het voorschift van de huisarts en het attest van de educator voor de glucometer.

legt de werking van het toestel uit en geeft de noodzakelijke uitleg over het goed gebruik als aanvulling bij de uitleg van de huisarts of diabetes-educator.

volgt de medicamenteuze behandeling op en geeft bijkomstig advies over de glycemiemeting, bloed-drukmeting, levensstijl, hypertensie, ...

Zorgtrajecten

Wat doet de apotheker in het zorgtraject?

Hoe zorgen we voor een eenduidige communicatie naar de patiënt?

Hoe zorgen we voor een eenduidige communicatie naar de patiënt?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

1. Eerste voorschrift voor 6 maanden: •Voorschriften voor het materiaal•Voorschrift voor educatie

Glucometer, 150 strips en 100 lancetten

«ZORGTRAJECT»

2. Vernieuwing materiaal na 6 maanden: Moet in 3 gevallen verplicht voorzien zijn van een voorschrift voor educatie: • bij start van 1 injectie (5x 30m)• bij overgang naar 2 injecties (2x30m)• Metabole controle > 58mmol/mol 7.5% (2x30m)

150 strips en100 lancetten

«ZORGTRAJECT»

3. Vernieuwing glucometer: •Voorschrift voor de vernieuwing van de glucometer na 3 jaar•Voorschrift voor educatie

Vernieuwing glucometer

«ZORGTRAJECT»

Zorgtrajecten

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

ZorgtrajectenAttest van de educator dat nodig is voor de

aflevering van een glucometer in een zorgtraject diabetes

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

•De strips en lancetten moeten steeds samen voorgeschreven worden.

De melding van het aantal strips en lancetten is facultatief gezien de hoeveelheden vastliggen.

De opvolging van de voorschriften om de terugbetaalde hoeveelheden niet te overschrijden, valt onder de verantwoordelijkheid van de huisarts.

Het attest van de educator is enkel nodig voor de aflevering van een glucometer in het kader van een zorgtraject diabetes.

Zorgtrajecten

Wat zijn de aandachtspunten bij het opstellen van het voorschrift voor

materiaal?

Welke moeilijkheden ondervinden we met deze praktische modaliteiten?




Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Diabeteseducatoren zijn verpleegkundigen, diëtisten, podologen of kinesitherapeuten die een bijkomende opleiding diabeteseducatie gevolgd hebben (150 uur).

De diabeteseducatoren in Brussel vindt u op:

•www.huisvoorgezondheid.be of 02 412 31 66 (NL)

•www.rmlb.be of 02 375 12 97 (FR)

Zorgtrajecten

Wie zijn de diabeteseducatoren binnen het zorgtraject?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Informatie en ziekte-inzicht geven: oorzaak, ziekteverloop,

verwikkelingen, levensverwachting, …

Motiveren tot levensstijlaanpassingen: evenwichtige voeding, rookstop, beweging, …

Informeren hoe hypo- en hyperglycemie voorkomen, herkennen en corrigeren.

Uitleg geven over het effect van bepaalde geneesmiddelen op de glycemie (o.a. siropen).

Aanleren van de inspuittechniek van insuline, rotatie van injectieplaatsen.

Uitleg geven over de werking en bewaring van insuline.

Aanleren van glycemiemetingen met glucometer, lancetten en strips (autocontrole).

Uitleg geven over levensverzekeringen, rijbewijs, sollicitaties, reizen, …

Zorgtrajecten

Wat is de taak van diabeteseducatoren?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n… Bij een zorgtraject of diabetesconventie wordt een reeks

specialiteiten vergoed als de huisarts één van volgende vermeldingen op het voorschrift plaatst:

•ZTN (Zorgtraject chronische nierinsufficiëntie)

•ZTD (Zorgtraject diabetes)

•DC (Diabetesconventie)

•De huisarts is verantwoordelijk om na te gaan of de patiënt in aanmerking komt voor terugbetaling van de specialiteit.

•Wanneer de huisarts geen vermelding op het voorschrift plaatst, is er nog steeds een attest van de adviserend geneesheer vereist voor tegemoetkoming.

Het volledig overzicht van de betrokken specialiteiten en de vereiste melding vindt u op www.upb-avb.be, rubriek Tarificatie > Nuttige documenten.

Zorgtrajecten

Wanneer moet de vermelding ZTD, ZTN of DC op het voorschrift?





Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Wat is het verschil tussen het ZTD, de educatie en zelfzorg en de diabetesconventie?

Zorgtrajecten

Educatie Materiaal

Zorgtraject Diabetes

“ZTD”

Diabetes-educator

Via de apotheek:

1 glucometer (mits attest diabeteseducator) - hernieuwing mogelijk na 3 jaar3 x 50 strips en 100 lancetten per 6 maanden

Educatie en Zelfzorg

“EZ”

Huisarts

Via de apotheek:

1 glucometer - hernieuwing mogelijk na 3 jaar2 x 50 strips en 100 lancetten per jaar

Diabetes Conventie

“DC”

Conventie-centrum (2e lijn)

In het conventiecentrum, niet via de apotheek

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Zorgverleners kunnen terecht bij de LMN’s voor:

•informatie•documentatie•contactlijsten van de verschillende zorgverleners in het zorgtraject

De zorgtrajectpromotoren in Brussel vindt u op:

www.huisvoorgezondheid.be (NL)

www.rmlb.be (FR)

Zorgtrajecten

Waar vindt u informatie over de zorgtrajecten?

Wanneer

huis

art

s en a

poth

eke

r elk

aar

ontm

oete

n…

Tot slot…

•Wat onthouden we uit deze uitwisseling?


Zorgtrajecten

Wanneer huisarts en apotheker elkaar ontmoeten …

Documents

Transcript of Wanneer huisarts en apotheker elkaar ontmoeten …