Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

14
Vertrouwelijk Onderzoek Ernst & Young in het kader van Beurs Overheid en ICT 2012 April 2012 Voortschrijdende techniek Valkuil of goudmijn? Social Media

Transcript of Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Page 1: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Vertrouwelijk

Onderzoek Ernst & Young in het kader van Beurs Overheid en ICT 2012 April 2012

Voortschrijdende techniek Valkuil of goudmijn?

– Social Media –

Page 2: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Voorwoord

In een wereld die steeds opener wordt en waarin de scheiding tussen privé en

zakelijk steeds verder vervaagt, komt beveiliging vaker onder druk te staan.

Zaken die voor velen integraal onderdeel zijn geworden van het communicatieve

leven, zoals het gebruik van social media als Facebook en Twitter, brengen bij

gebruik binnen de organisatie plotseling risico’s met zich mee.

Overheidsorganisaties staan vervolgens voor een grote uitdaging als het gaat

om het creëren van bewustzijn bij medewerkers, wanneer deze nieuwe

technische ontwikkelingen hun intrede doen binnen de organisatie.

Door middel van dit onderzoek proberen wij de publieke sector inzage te geven

in kansen en risico’s gerelateerd aan nieuwe ICT ontwikkelingen. Gegeven de

vooraanstaande positie van Nederland op het gebied van de elektronische

overheid in de wereld is de snelheid waarmee de nieuwe ontwikkelingen hun

intrede doen binnen organisaties hoog. Om inzicht te krijgen in het gebruik van

deze nieuwe ontwikkelingen binnen de overheid en gerelateerd daaraan het

belang dat in het licht van deze ontwikkelingen wordt toegekend aan beveiliging,

heeft Ernst & Young in maart 2012 een onderzoek onder 934 ambtenaren

uitgevoerd.

Onze dank gaat uit naar de personen die aan het onderzoek hebben

deelgenomen. In het bijzonder willen wij de materiedeskundigen de heren

H. Nijman (CIO gemeente Rotterdam) en P. Verhulst (Security officer gemeente

Rotterdam) bedanken voor hun tijd en de gedeelde inzichten.

Dit rapport is onderdeel van het onderzoek dat op 25 april 2012 tijdens de beurs

Overheid & ICT 2012 wordt gepresenteerd.

Den Haag, april 2012

Ernst & Young Advisory Public Sector

Guill van den Boom

Ad Buckens

Vind ons op:

► Facebook

► Twitter

► Xchange

In de app store:

► EY Insights

► EY ICT Barometer

Page 3: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Inhoudsopgave

► Voorwoord 1

► Samenvatting 1

► Social media 3

Bijlagen

► Deelnemers

► Bibliografie

Page 4: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 1: Samenvatting

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 1

Samenvatting

Nederland heeft een vooraanstaande positie in de wereld als het gaat om de

elektronische overheid. Nieuwe technologieën worden snel omarmd en

geïncorporeerd. Volgens een recent onderzoek van de Verenigde Naties is

Nederland inmiddels de nummer twee in de wereld als het gaat om de

elektronische overheid (United Nations Economic & Social Affairs, 2012). Wij

moeten slechts Zuid Korea voorlaten. Het onderzoek geeft aan dat Nederland

deze hoge positie onder andere te danken heeft aan het actieve gebruik van

social media. De enorme groei van gebruik van social media is te danken aan de

groei van het gebruik van mobiele apparatuur. Interessant in dit kader is in

welke mate de Nederlandse overheid social media inzet. Om hier beter zicht op

te krijgen heeft Ernst & Young in samenwerking met de Beurs Overheid & ICT

onderzocht of de overheid de kansen benut en of zij de risico’s beheerst. In

totaal werkten 934 ambtenaren mee aan het onderzoek gericht op het gebruik

van nieuwe technologie binnen de overheid. Het onderzoek heeft geresulteerd in

een aantal conclusies die wij in dit hoofdstuk zullen behandelen.

Social media

Social media staat nog in de kinderschoenen

Het gebruik van social media is niet meer weg te denken uit onze maatschappij.

Nederlandse overheden blijken nog te worstelen met de wijze waarop zij social

media inzetten. Nog steeds maakt ruim 30% in het geheel geen gebruik van

social media. Een ruime meerderheid van de overheidsinstanties die wel gebruik

maken van social media zit nog in de fase waarin pilots lopen om nut en

noodzaak van de inzet van social media af te tasten.

Gebruik social media staat in

de kinderschoenen

Grote mogelijkheden door slimmere

inzet social media

Social media strategie

ontbreekt tot dusver meestal

Te weinig aandacht voor risico's social

media

Page 5: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 1: Samenvatting

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 2

Grote mogelijkheden door slimmere inzet social media

De ondervraagde ambtenaren zien grote mogelijkheden op het vlak van social

media. Driekwart van de ondervraagden geeft aan dat inzet van social media

over vijf jaar niet meer uit de bedrijfsprocessen is weg te denken. Voor publieke

instanties die gaan voor efficiënte en effectieve dienstverlening, participatie en

werving blijkt er geen andere optie dan meedoen. Social media zal de komende

jaren dan ook verder in de bedrijfsprocessen van overheidsinstanties moeten

worden geïntegreerd. Alleen door goede integratie in de bestaande processen

kunnen social media effectief worden ingezet.

Social media strategie ontbreekt tot dusver meestal

Minder dan 30% van de Nederlandse overheidsinstanties blijkt op dit moment

een social media strategie te hebben. Als een social media strategie is

opgesteld, is deze vaak niet bekend binnen de organisatie. Om de kansen

optimaal te benutten moeten overheden een strategie definiëren voor de inzet

van social media. Slimme inzet van social media vraagt om structuur. Van

belang is te starten met het bepalen van de doelstellingen, doelgroepen,

middelen risico’s en de wijze van monitoring. Uitwerking vindt plaats in een op

maat gemaakt social media beleid en een hierop gebaseerd social media

actieplan.

Risico's social media onderschat

Over het algemeen lijken de respondenten vrij tevreden over de mate waarin het

risico van nieuwe ontwikkelingen wordt ingeschat. Een uitzondering hierop

vormen de risico’s gerelateerd aan het gebruik van social media. Zorgelijk is dat

driekwart van de respondenten de mening deelt dat de risico’s ten aanzien van

social media worden onderschat. Risicoanalyses gericht op social media blijken

meer uitzondering dan regel. Verder constateren wij dat slechts een minderheid

van de overheidsinstanties richtlijnen heeft opgesteld ten aanzien van social

media (38%), terwijl dit wel door een grote meerderheid van de ondervraagden

(88%) als belangrijk wordt beschouwd.

Page 6: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 2: Social media

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 3

Social media

Social media is een verzamelbegrip voor online platformen waar de gebruikers,

zonder of met minimale tussenkomst van een professionele redactie, de inhoud

verzorgen. Hoofdkenmerken zijn interactie en dialoog tussen de gebruikers

onderling (Wikipedia). Voorbeelden van deze media zijn Facebook en Twitter.

Het gebruik van deze social media is inmiddels wijdverbreid. Het onderzoek van

de Verenigde Naties toont aan dat in de Europese Unie meer dan een derde van

alle inwoners sociale netwerksites gebruikt (United Nations Economic & Social

Affairs, 2012). Uit ons onderzoek blijkt dat 69% van onze respondenten

aangeeft social media binnen de eigen organisatie in te zetten.

Het gebruik van social media binnen de publieke sector kan worden verklaard

door het gemak en snelheid van deze kanalen. Het onderzoek van de Universiteit

Twente wijst uit dat deze factoren cruciaal zijn als men informatie wil zoeken

(Van de Wijgaert, Van Dijk, & Ten Tije, 2011).

Aangezien vrijwel elke burger met een internetverbinding vrij toegang heeft tot

een verzameling van laagdrempelige sociale platformen, spreekt het voor zich

dat overheidsorganisaties anticiperen op deze ontwikkelingen. In de praktijk

blijkt dat organisaties door de inzet van social media in staat zijn de

dienstverlening verder te verbeteren, beter te communiceren in crisissituaties,

de eigen profilering te versterken, burgerparticipatie te vergroten en te volgen

wat er speelt onder burgers. Ook kan social media helpen om werving van

ambtenaren aanzienlijk te verbeteren en kennisdeling onder ketenpartners of

burgers te bevorderen. Gemeenten denken na over diverse initiatieven op het

gebied van burgerparticipatie. Dit kan zijn door social media in te zetten, maar

ook door de inzet van apps als BuitenBeter. Door middel van deze app hebben

burgers de mogelijkheid problemen buiten op straat of in de buurt te melden.

Diverse gemeenten, waaronder Rotterdam en Veghel, zijn hier inmiddels op

aangehaakt.

69%

14%

2%

8%

6%

In gebruik

Wordt geïnventariseerd

Gepland

Niet gepland

Onbekend

Huidig gebruik social media Interessant om te realiseren is dat geen enkel bericht op internet verloren gaat. Zo zijn websites te vinden waar verwijderde tweets worden verzameld.

Page 7: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 2: Social media

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 4

Hoewel veel organisaties al met de gedachte spelen om mee te gaan in de social

media tendens, heeft een organisatie feitelijk gezien weinig keuze. Het negeren

van social media weerhoudt de burger niet om te spreken over een organisatie

op online platformen. Het op zijn minst structureel luisteren naar online

conversaties maakt het mogelijk voor organisaties om kansen te benutten met

minimale investering. Het is daarom ook niet vreemd dat een ruime meerderheid

van de respondenten ervan overtuigd is dat social media over een vijftal jaren

niet meer als organisatietoepassing is weg te denken.

Volgens diverse trendwatchers is door social media niet alleen de manier van

communiceren aan het veranderen. Een typisch voorbeeld van een verandering

is de verandering in het traditionele klantenservicemodel waarin de burger geen

genoegen zal nemen met een telefonische contact, webformulier of ‘veel

gestelde vragen-lijst’. In plaats daarvan zal de burger eerder geneigd zijn om ‘de

massa’ op online fora op te zoeken voor informatie en advies (De Bruin, 2011).

Overigens wordt in de praktijk ook meer en meer aandacht besteed aan het

gebruik van social media. Zo wil de Gemeente Den Haag meer gaan doen met

social media, mede om de burgerparticipatie te bevorderen (Blankena, Haagse

ambtenaren moeten aan de social media, 2012). De gemeente is al een

voorloper op het gebied van het gebruik van Twitter, Facebook en LinkedIn,

maar is ervan overtuigd dat veel meer mogelijk is, met name om de interactie en

de participatie te verbeteren. De benodigde 'organisatiebrede

cultuurverandering' is door de gemeente Den Haag in richtlijnen vastgelegd. In

het verlengde daarvan komt ook meer aandacht voor elektronische participatie

en bijbehorende instrumenten die het mogelijk maken verantwoordelijkheden in

de stad te delen met bewoners. De regie over de social media-aanpak is belegd

bij de content management organisatie. Een voorloper als de gemeente Den

Haag toont hiermee aan dat de inzet van social media in ontwikkeling is, maar

zeker nog niet alle kansen benut.

74%

10%

17%

Toekomstig gebruik social media

Niet meer weg te denken

Weg te denken

Neutraal

Page 8: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 2: Social media

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 5

Gebruik door medewerkers

Social media biedt vele kansen maar kent ook risico’s. Uit de Global Information

Security Survey (Ernst & Young, 2011) van Ernst in Young blijkt dat volgens de

meeste respondenten (72%) kwaadaardige aanvallen van buitenaf het grootste

risico voor de organisatie vormen. Bij dergelijke aanvallen wordt vaak gebruik

gemaakt van informatie die via sociale media is verkregen en vervolgens gericht

wordt ingezet om aan bepaalde personen gegevens te ontfutselen (phishing).

Ook worden de social media sites zelf ingezet om informatie te ontfutselen. Zo

zouden recent Chinese spionnen via Facebook militaire geheimen hebben

achterhaald bij topgeneraals van de NAVO. De spionnen zouden een account

hebben aangemaakt met de naam van de hoogste NAVO-militair in Europa. Met

dat account nodigden ze verschillende andere generaals en topdiplomaten uit

om vrienden te worden op Facebook (NOS, 2012).

In de poging om de potentiële risico’s van sociale media te beteugelen lijken veel

organisaties te kiezen voor de harde lijn. Ruim de helft (53%) heeft de toegang

tot specifieke websites simpelweg geblokkeerd, in plaats van

ondernemingsbrede maatregelen te treffen die de verandering op zich juist

bevorderen (Ernst & Young, 2011). Uit ons onderzoek blijkt dat een zeer ruime

meerderheid van de respondenten (88%) voor het opstellen van richtlijnen ten

aanzien van social media is. In 38% van de gevallen zijn deze ook daadwerkelijk

opgesteld. Momenteel bestaat nog een grote behoefte als het gaat om

richtlijnen aan de hand waarvan maatregelen kunnen worden geïmplementeerd.

De te treffen maatregelen zijn divers en worden ook zeer divers toegepast. Te

denken valt aan:

► Aanpassen bestaande procedures

► Beperken van toegang tot social media sites

► Uitvoeren van bewustzijnscampagnes

► Inrichten van monitoring

Uit onderzoek blijkt dat 53% van de wereldwijd onderzochte organisaties de

toegang tot social media sites heeft beperkt of geblokkeerd als maatregel om

het risico te mitigeren (Ernst & Young, 2011). Wij hebben in de praktijk

vastgesteld dat dit echter geen houdbare oplossing is.

Gebruik door de organisatie

Als gezegd bieden social media ook vele kansen. Overheden zouden volgens het

onderzoek van de Verenigde Naties veel meer gezamenlijke inspanningen

moeten leveren om het volledige potentieel van social media te benutten. Dit

houdt in dat overheden social media voor meer elektronische overheidsdiensten

moeten gaan gebruiken, waaronder in het bijzonder, mensen met lage

inkomens, ouderen en andere kansarme groepen.

“Social media emerged suddenly, and is here to stay. Companies of all sizes and industries are already developing social media strategies as rapidly as they can.” Ferdinand Kobelt Partner Ernst & Young

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Voldoende benut

Onvoldoende benut

43%

57%

Potentieel gebruikt?

Page 9: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Hoofdstuk 2: Social media

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 6

Overheden moeten daarom hun aanwezigheid op bestaande social media sites

versterken en elektronische diensten promoten (United Nations Economic &

Social Affairs, 2012). Op basis van het door ons uitgevoerde onderzoek komen

wij tot de conclusie dat de respondenten nog niet van de optimale inzet van

social media binnen hun organisatie overtuigd zijn.

Strategie

Om de kansen optimaal te benutten moeten organisaties een strategie

definiëren. Op basis hiervan kan worden bepaald op welke wijze invulling wordt

gegeven aan de ambities op het gebied van social media. Momenteel is het zo

dat slechts 28% van de respondenten binnen de eigen organisatie een social

media strategie heeft. Slimme inzet van social media vraagt om structuur. Van

belang is te starten met het bepalen van de doelstellingen, doelgroepen,

middelen risico’s en de wijze van monitoring. Uitwerking vindt plaats in een op

maat gemaakt social media beleid en een hierop gebaseerd social media

actieplan. Voor publieke instanties die gaan voor efficiënte en effectieve

dienstverlening, participatie en werving is er geen andere optie dan meedoen.

Monitoring

Als eerste stap op weg naar actief gebruik van social media kiezen veel

organisaties naast het voorzichtig starten met een twitter account voor het

monitoren van de diverse kanalen in webcare pilots. Uit onderzoek van Harvard

Business Review blijkt dat driekwart van de respondenten niet wist op welke

kanalen over hun merk werd gesproken (Harvard Business Review, 2011). Om

deze kanalen daadwerkelijk in te zetten zal de hiervoor beschreven strategie

met operationele uitwerking moeten worden opgesteld, maar het monitoren

biedt alvast een eerste inzicht in de online aanwezigheid van de organisatie.

Hierbij kan gekozen worden om alleen te monitoren of het monitoren te

combineren met actieve participatie. Van de respondenten geeft 46% aan dat

monitoring van verschillende kanalen plaatsvindt.

Hoe voorkomt u dat social media een valkuil voor u worden?

► Inventariseer de risico’s alvorens u voor organisatiedoeleinden gebruik

van social media gaat maken.

► Bepaal uw doelgroep, online reputatie en interne draagvlak voordat u

social media inzet in uw organisatieproces.

► Definieer uw doelstellingen met het gebruik van social media en welke

kanalen daarvoor geschikt zijn.

► Bepaal de impact op uw organisatie ten aanzien van het wijzigen van

processen door de inzet van social media.

► Ontwikkel social media beleid met een bijbehorend actieplan waarin uw

uitgangspunten en toekomstvisie in worden belegd.

► Stel procedures op voor het persoonlijk gebruik van social media door

medewerkers.

► Communiceer richting uw medewerkers over de verwachtingen ten

aanzien van communicatie op social media sites.

► Beheer social media kanalen om ruis te filteren en relevante informatie

ten aanzien van positieve en negatieve berichtgeving te volgen.

Page 10: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Bijlage 1: Deelnemers

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 7

Deelnemers

In dit hoofdstuk vindt u de detailinformatie over de deelnemers van het

onderzoek. In totaliteit hebben 934 personen gereageerd op de vragenlijst die

wij elektronisch hebben voorgelegd.

Sector

Wij hebben alle respondenten gevraagd aan te geven in welke sector van de

overheid zij werkzaam zijn. Hieronder vindt u de verdeling van respondenten.

Functie

Wij hebben alle respondenten gevraagd aan te geven in welke functie zij

werkzaam zijn.

58,3%

5,2%

2,8%

4,0%

10,0%

2,5% 6,4%

10,8% Gemeente

Onderwijs

Politie/Brandweer

Provincie

Rijksoverheid

Waterschap

Overig non-profit

Anders

179

11

57

28

81

82

83

165

69

30

6

143

Beleidsadviseur / -medewerker

Bestuurder

Consultant / Adviseaur

Eigenaar / Directeur

Functioneel manager

Functioneel medewerker

ICT manager

ICT medewerker / professional

Projectmanager / Productmanager

Sales/ accountmanager

Secretaris / Griffier

Anders

Page 11: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Bijlage 1: Deelnemers

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 8

Organisatieomvang

Om de ontwikkelingen en de aandacht voor beveiliging goed te kunnen plaatsen

hebben wij de respondenten gevraagd aan te geven wat de omvang is van de

organisatie waarin ze werken.

Beslissingsbevoegdheid

Om de antwoorden op het gebied van de nieuwe ontwikkelingen en beveiliging

goed te kunnen plaatsen hebben wij geïnventariseerd in hoeverre zij beslisser

danwel beïnvloeder zijn.

11,6%

27,1%

34,2%

27,2%

< 50 personen 51 - 250 personen

251 - 1000 personen > 1000 personen

405

79

329

121

Adviseur

Eindbeslisser

Medebeslisser

Geen beslissingsbevoegdheid

Page 12: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Bijlage 1: Deelnemers

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 9

Beslissingsbevoegdheid op het gebied van informatiebeveiliging

Om nog concreter te kunnen toespitsen is aan de respondenten gevraagd in

hoeverre ze beslissingsbevoegdheid hebben op het gebied van

informatiebeveiliging.

Ja 52,7%

Nee 47,3%

Page 13: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Bijlage 2: Bibliografie

Alle rechten voorbehouden - Ernst & Young Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn? 10

Bibliografie

Blankena, F. (2012). Haagse ambtenaren moeten aan de social media. Binnenlands Bestuur .

Blankena, F. (2012). Nederlandse e-Overheid scoort hoog in VN-onderzoek. Binnenlands Bestuur .

De Bruin, M. (2011, januari 15). 5 social media trends voor 2011 van trendwatcher Lieke Lamb. Opgeroepen op April 5,

2012, van Marketingfacts:

http://www.marketingfacts.nl/berichten/20110115_5_social_media_trends_voor_2011_volgens_trendwatcher_lieke_lam

b/

Donston-Miller, D. (2011, Augustus 29). 5 Enterprise Social Trends For Next 5 Years. Opgeroepen op April 5, 2012, van

Informationweek: http://www.informationweek.com/thebrainyard/news/social_crm/231600408

Ernst & Young. (sd). Global Information Security Survey 2011. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Information-security

Ernst & Young. (2011). Global Information Security Survey 2011. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Information-security

Ernst & Young. (2012). How will consumers communicate in 2020? Ernst & Young.

Ernst & Young. (2011). ICT Barometer. Opgehaald van ict-barometer.nl

Ernst & Young. (sd). Privacy trends 2011 - Cloud computing. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---4--Cloud-

computing

Ernst & Young. (2011). Privacy trends 2011 - Cloud computing. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---4--Cloud-

computing

Ernst & Young. (sd). Privacy trends 2011 - Mobile devices. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---5--Mobile-devices

Ernst & Young. (2011). Privacy trends 2011 - Mobile devices. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---5--Mobile-devices

Ernst & Young. (sd). Privacy trends 2011 - Social networking. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---10--Social-

networking

Ernst & Young. (2011). Privacy trends 2011 - Social networking. Opgehaald van

http://www.ey.com/GL/en/Services/Advisory/IT-Risk-and-Assurance/Top-11-privacy-trends-for-2011---10--Social-

networking

Harvard Business Review. (2011). Marketing Weekly News .

Harvard Business Review Analytic Services. (2011). Study on the Impact of Social Media. USA: Harvard Business Review

Analytic Services.

Harvard Business Review Analytic Services. (2011). Study on the Impact of Social Media. USA: Harvard Business Review

Analytic Services.

Kok, D. (2011). Alleen aanwezig zijn op social media is niet genoeg.

NOS. (sd). Spionage op Facebook. Opgehaald van http://nos.nl/op3/artikel/350580-spionage-op-facebook-met-vals-

navoaccount.html

NOS. (2012). Spionage op Facebook. Opgehaald van http://nos.nl/op3/artikel/350580-spionage-op-facebook-met-vals-

navoaccount.html

Reezigt, P. (2012). ICT-ontwikkelingen bij Het Nieuwe Werken. Vrije Universiteit Amsterdam.

Smit, R. (2011). Bring your own device: werken zoals je zelf wil. Opgehaald van

http://www.gemeente.nu/web/Bestuurszaken/Personeelszaken-Artikel/53963/Bring-your-own-device-werken-zoals-je-

zelf-wil.htm

Trend Micro. (2011). Global Cloud Security onderzoek.

Ubert, T. (2011). 'Bring your own device' heeft de toekomst. Computable .

United Nations Economic & Social Affairs. (2012). E-Government Survey 2012. United Nations.

Van de Wijgaert, L., Van Dijk, J., & Ten Tije, S. (2011). De e-overheid vanuit gebruikersperspectief. Twente: Universiteit

Twente.

Wikipedia. (sd). Wikipedia. Opgehaald van www.wikipedia.nl

Page 14: Voortschrijdende techniek: Valkuil of goudmijn?

Ernst & Young Assurance | Tax | Transactions | Advisory Over Ernst & Young Ernst & Young is wereldwijd toonaangevend op het gebied van assurance, tax, transactions en advisory. Juridische en notariële dienstverlening wordt in een strategische alliantie met Ernst & Young Belastingadviseurs LLP verzorgd door Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen LLP. Onze 141.000 mensen delen wereldwijd dezelfde waarden en staan voor kwaliteit. Wij maken het verschil door onze mensen, onze cliënten en de samenleving te helpen hun mogelijkheden optimaal te benutten. Waar sprake is van Ernst & Young wordt de wereldwijde organisatie van lidfirma’s van Ernst & Young Global Limited bedoeld, die elk een aparte rechtspersoon zijn. Ernst & Young Global Limited is een UK company limited by guarantee en verleent zelf geen diensten aan cliënten. Voor meer informatie over onze organisatie, kijk op www.ey.com. Ernst & Young Public Sector Overheidsorganisaties hebben een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. Met transparante verantwoording en adequate controle op haar beleid laat de overheid zien waar zij voor staat. Het vertrouwen van burgers en ondernemers is daarbij essentieel. De overheidsprofessionals van Ernst & Young bundelen hun kennis en ervaring in de sectorgroep Public Sector van Ernst & Young. Zo bieden wij u passende oplossingen om doelstellingen te realiseren. Samen maken wij uw kansen waar. Van accountant tot fiscalist en van jurist tot adviseur spelen wij samen met u in op actuele ontwikkelingen. Met praktische oplossingen benutten wij alle mogelijkheden die bijdragen aan een transparante, betrouwbare en doelmatige lokale overheid. Zo maakt Ernst & Young het verschil. Over Ernst & Young IT Risk & Assurance Informatie is onmisbaar voor het realiseren van een effectieve en efficiënte gemeentelijke organisatie. Beheersing van informatiestromen en IT-infrastructuur is een kritische succesfactor voor de positie van de gemeente. Ernst & Young IT Risk & Assurance (ITRA) is de geschikte partner voor het uitvoeren van opdrachten binnen de discipline van IT-audits, IT-advies, reviews en (contra-) expertise opdrachten. Veel ervaring is aanwezig met vraagstukken binnen de lokale overheid met betrekking tot de betrouwbaarheid, beveiliging, effectiviteit en efficiency van de informatievoorziening in het algemeen en digitale dienstverlening in het bijzonder. © 2012 Ernst & Young Accountants LLP. Alle rechten voorbehouden. Deze publicatie bevat informatie in samengevatte vorm en is daarom enkel bedoeld als algemene leidraad. Ze is niet bedoeld om te dienen als een substituut voor gedetailleerd onderzoek of voor het aanwenden van een professioneel oordeel. Noch EYGM Limited noch enig ander lid van de wereldwijde Ernst & Young organisatie kan aansprakelijk worden gesteld voor het verlies van iemand die handelde of die ervan afzag te handelen ten gevolge van enige informatie in deze publicatie. Bij elke specifieke aangelegenheid, dient steeds een geschikte adviseur geraadpleegd te worden.

www.ey.com/nl