De appel valt niet ver van de boom, maar wel in de tuin van de buurman

Entos V.O.F.www.entos.nlinfo@entos.nl

© Rudy Vandamme

Correcties: Anja Coppens en Peter van KanOmslag en opmaak: Monique van MeelFoto’s omslag: Rudy Vandamme

© Entos 2008. Eerste drukUit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, na vooraf-gaande, schriftelijke toestemming van de uitgever.

CIP gegevens:ISBN 978-9077458-06-8Nur 730

De appel valt niet ver van de boom, maar wel in de tuin van de buurman

Rudy Vandamme

Twijfelen als levensfilosofie

Als iemand 50 jaar wordt, heb je kans dat er 50 appels van de boom vallen. Het is mij overkomen.

Vanaf mijn 17e schrijf ik dagboeken. Duizenden pagina’s vol gevoelens, twijfels en verlangens. De rode draad is steeds de-zelfde: de zoektocht naar een woning op deze wereld en in deze samenleving.

Het is nu duidelijk: ik wil erbij horen en tegelijk mijn eigen leven leiden. Ik wil mezelf blijven en tegelijk door een ge-meenschap aanvaard worden. Ik wil resultaten neerzetten en tegelijk niets doen.

Wat zich eerst als eindeloze onrust gedroeg, is nu een keuze geworden. De enige plek waar ik me goed in voel, is in de pa-radox. Het is de plaats waar de twijfel een rijkdom wordt. Het is de levenswijze waarin tegengestelde waarheden tegelijk geleefd worden. Het is de mogelijkheid om op twee plaatsen tegelijk te zijn. Ik woon in paradoxen. Het is de enige plek waar het leven optimaal in beweging is.

Onze maatschappij heeft het moeilijk met paradoxen. We definiëren en identificeren; we kiezen en nemen standpunten in. Wat krijgen we? Velen wonen in een huis van zekerheid en veiligheid, maar het leeft niet, het beweegt niet. Het is dood.

Vandaar dat in dit boek 50 appels het voorstel doen om twijfel en tegenstelling als basis te nemen van je levensfilosofie. Aan de vruchten in deze tuin hebben meegewerkt: mijn ouders... en meer recent: mijn dierbare vrienden en collega’s.

Smakelijk,Rudy Vandamme1 juni 1958 - 2008

5

De appel valt niet ver van de boom, maar wel in de tuin van de buurman.

“Zo nieuw is het allemaal niet” zei een professor over mijn werk. “Je zegt dat je innoveert, maar besef dat die ideeën vijf-tig jaar geleden ook al bestonden.” “De appel valt niet ver van de boom” zei hij.

Hij heeft gelijk. De meeste ideeën hebben oude wortels. Ze gaan terug tot Athene, Rome en het christendom. We leven nu eenmaal in één lange ketting van ontwikkeling.

En toch zie ik ook verschil. Er ontstaan andere patronen in ons doen, er ontstaan nieuwe ideeën en er zijn hedendaagse mens- en wereldbeelden. Ik zie een verschil dat relevant is voor de ontwikkeling van onze cultuur.

Natuurlijk, kinderen lijken op hun ouders. De appels vallen. Maar waar vallen ze? Ik ben geïnteresseerd in appels die in de tuin van de buurman vallen. Dat beeld symboliseert het feit dat kleine verschillen toch verantwoordelijk kunnen zijn voor een fundamentele ontwikkeling. Nu zie je het nieuwe niet. Zodra dit appelboom-pje groot is, over dertig, vijftig jaar, zul je kunnen observeren dat het toch een heel andere wereld met zich meebrengt.

Zo kijk ik naar mijn kinderen. Zo kijk ik naar jonge woorden en frisse patronen.

In welke tuin valt jouw appel?7

Als je geen tijd hebt voor je passie, is het dan wel je passie?

Een passie is radicaal, buiten proportie en ongecontroleerd. Een passie is de drive die je hebt als je zegt: “Ik moet dit doen.” De eerste zin in mijn eerste dagboek op mijn 17e jaar is: ”Ik MOET schrijven.” Er staat niet: “Ik wil eventueel bij gelegenheid als het me past graag wat schrijven.”

Ik merk dat heel wat mensen dit soort passie niet kennen. Of ze zeggen: “Het leven is zo druk. Ik heb niet voldoende tijd om te doen wat ik eigenlijk graag doe.” Als je geen tijd hebt voor je zogenaamde passie, sorry, maar dan is het geen pas-sie. Dan is het een hobby of iets anders dat je jezelf oplegt.

Het idee dat je geen tijd hebt, is een excuus. ‘Tijd hebben’ is doorgaans geen kwestie van time management maar van space management. Je denken, doen en voelen zitten te dicht op elkaar gehoopt in je drukke leven. Door ruimte ontstaat tijd. Als er ruimte in je aandacht is, komt er beweging in je leven.

Let wel, je hoeft geen passie te hebben om gelukkig te zijn! Sterker nog: een passie hebben en daar je levensmissie op bouwen, maakt je leven niet gemakkelijker maar moeilijker. Want je zult dingen anders doen dan je omgeving van je ver-wacht.

“Werken vanuit je passie kun je vergelijken met een perma-nente staat van verliefdheid: verliefd op het leven dat je te leven hebt.” (Uit mijn dagboek van 1996).

Welke drang in jezelf is zo sterk dat je ziek wordt als je hem niet kunt volgen?

9

Voetgangers zijn gevaarlijk voor de maatschappij.

Met je auto ben je sterk en vrij. Althans, zo lijkt het. Maar het is een zeer illusionaire vrijheid. Er is de eeuwige angst dat je ‘gepakt’ zult worden voor een overtreding. Bovendien ben je verplicht je aan te passen aan de infrastructuur die voor jouw voertuig nodig is.

Een voetganger is veel gevaarlijker voor de maatschappij. Hij kan overal rondhangen. Langs spoorwegen bijvoorbeeld – dat deed ik veel als kind. Stiekem ergens rondsnuffelen, een openstaande deur binnenwandelen, wat appels van een boom plukken, een rood voetgangerslicht negeren en snel de straat oversteken.

Een voetganger kan ook zijn eigen weg banen. In parken wor-den mooie paden aangelegd, maar de voetganger creëert zijn eigen weg, meestal de kortste – dat is zijn vrijheid. Soms is er iemand die het slot van een hek opent zodat anderen er ook doorheen kunnen. Voetgangers hebben hun eigen wereld. Ze zijn niet zo gemak-kelijk te flitsen door Big Brother.

Leve de voetganger, leve de zwerver. Zo zijn we iets vrijer binnen deze samenleving.

Wanneer heb je voor het laatst als voetganger je eigen weg gemaakt?

11

Geschenken zijn er om los te laten.

Mijn grootmoeder vroeg regelmatig: “Heb je dat gouden muntstuk nog dat ik je gaf?” Ze was boos toen ik de munt – bedoeld als belegging – verkocht om er een reisje mee te financieren. Van mijn vader heb ik altijd gehoord dat hij blij was dat die ellendige vaas – geschenk van zijn moeder - uiteindelijk in scherven uiteenviel.

Ik heb het van de Boeddha. Als je een geschenk geeft, écht geeft, dan moet je het loslaten. Wat de andere ermee doet, is zijn vrijheid. Je aanvaardt dat de ontvanger, naast ervoor be-danken en het koesteren, nog andere dingen met je geschenk kan doen.

Een ontvangen geschenk kan men bijvoorbeeld verkopen. Wat een schok als je de ontvanger hoort zeggen: “Daar kan ik op het internet nog een behoorlijke prijs voor krijgen.” Sterker nog zijn de volgende mogelijkheden: vernietig het ge-schenk dat je krijgt, geef het weg aan anderen, of geef het na een tijd terug aan de schenker. Dat zijn uitstekende methoden om de balans geven/ontvangen in evenwicht te houden.

Laat materie meer circuleren. We hebben er toch te veel van. Zie het als een oefening om echt los te laten wat je geeft, en wat je krijgt ook weer los te laten.

In welke mate heb jij het vermogen om je bezit te laten cir-culeren?

13