TrendwatchcahierVerkeersprofessionals oVer Verkeer en VerVoer in 2012

3

verkeerskunde 05-11

2

verkeerskunde 06-11

TrenDWaTCHCaHier

VOORWOORD Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaatverande-ring en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluidhinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kun-nen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleunen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maakt duidelijk dat de kilometerheffing emissies kan reduceren, maar dat die er niet komt zonder rijksbeleid. In Den Haag blijkt intussen dat gemeenten met circulatie-

maatregelen de blootstelling aan concentraties flink kunnen verminderen. En ziet Ineke Westerbroek nog nieuwe winst in meer samenwerking tus-sen gemeenten onderling, maar vooral ook intern. Wilko Mol legt uit dat vervoersautoriteiten effectieve eisen kunnen stellen aan schoon vervoer. Maar dat is ook duur en soms lastig, merkt Wijnand Veeneman op.

Toch moet de grootste bijdrage van techniek komen en die komt er niet van-zelf; overheidsbeleid is nodig. Demonstratieprojecten, zoals de waterstofbus in Amsterdam, kunnen de weg banen voor grootschaliger toepassingen. Lost de techniek dan alle problemen op? Guido van Woerkom is optimistisch en denkt dat ‘elektrisch rijden’ een belangrijke bijdrage gaat leveren aan het verminderen van CO2-emissie’. Toch geven scenariostudies aan dat de CO2-emissie van transport op termijn vermoedelijk veel hoger uitkomen dan wat de EU wil. Wat dan? Peter Janssen stelt dat autofabrikanten al veel gedaan

INHOUD TRENDWATCHCAHIER

24 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

36 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

48 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

24 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

36 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

48 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

24 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

36 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

48 Huib van Essen (CE Delft)

Verkeerskundige kan sturen en stimuleren

Dossier 54

verkeerskunde 06-11 verkeerskunde 06-11

TrenDWaTCHCaHier

‘Hoe je het gevoel van urgentie bijbrengt? Dat is de 10-miljoenvraag’

Huib van Essen

Publicaties in 2011 van … SiemensVk 8: reis door de wereld*Vk 6 …

Wat gebeurt op het gebied van verkeer en vervoer in 2012

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maakt duidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu-ceren, maar dat die er niet komt zonder rijksbeleid. In Den Haag blijkt intussen dat

Wat gaat uw bedrijf doen?

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maaktduidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu-ceren, maar dat die

Wat is uw langere termijnvoorspelling

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

Waar kijkt u met plezier aan terug in 2011

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

76

verkeerskunde 06-11verkeerskunde 06-11

TrenDWaTCHCaHierDossier

Ineke Westerbroek,

programmamanager

Solve, CROW

Focus van normen naar gezondheid

Gemeenten zijn goed bezig met het terugdringen van luchtemissies als gevolg van wegverkeer. Veel gemeenten halen inmiddels de huidige Europese normen voor fijnstof en liggen op koers voor het voldoen aan de normen van NO2 in 2015. Ondertussen zien we dat de ontwikkelingen steeds meer verschuiven van normen naar gezondheid. Deze focusverschuiving biedt kansen en stimuleert partijen tot een geïntegreerde aanpak van luchtkwaliteit, geluid en klimaat. Met verschillende verkeerskundige maatregelen kan zowel de luchtkwaliteit worden verbeterd als de geluidshinder worden verminderd. De reductie van emissies van onder andere fijnstof en stikstofdioxide en verkeerslawaai hebben een positief effect op de leefomgevingkwaliteit.

Zoeken naar nog meer samenwerkingWaar gemeenten en andere partijen nog meer voordeel uit kunnen halen, is het blijven zoeken naar samenwerking. Zowel tussen gemeenten onderling (kennis en ervaringen uitwisselen), als ook binnen de gemeentelijke organisatie zelf. Soms blijkt dat er in de praktijk te weinig afstemming plaatsvindt tussen bijvoorbeeld de afdelingen milieu, verkeer en ruimtelijke ordening. Door krachten en kennis te bundelen, komen optimale oplossingen op het gebied van luchtkwaliteit, geluid en klimaat eerder in beeld. Dit proces wordt nog versterkt als gemeenten ook de samenwerking zoeken met partijen als de GGD, milieudiensten, ondernemers, kennisinstellingen en burgers.

Het Planbureau voor de leefomgeving monitort geluid, lucHt en klimaat

EMiSSiES fluCtuErEN fliNk Meer verkeer produceert, logischerwijs, meer emissies. Ware het niet dat je bij emissies spreekt over verschillende dingen: luchtverontreiniging, CO2, en geluid. Goed nieuws is dat onze lucht klaart: de NOx-uitstoot is al voor de helft gereduceerd en van lood is geen sprake meer. Fijnstof wordt grotendeels opgevangen. Wat rest is een venijnig probleem met de kleinste deeltjes. De CO2-uitstoot blijft een onberoerd probleem dat consequent toeneemt naarmate er meer wordt gereden en vervoerd. Geluidoverlast wordt effectief bestreden, maar niet bij de bron.

Hans Nijland van het Planbureau voor de Leefomgeving schetst de stand

van zaken van drie categorieën emissies: CO2, luchtverontreiniging en geluid. En hij geeft een prognose van wat ons op deze terreinen te wachten staat.

co2

‘Bij het autoverkeer loopt de uitstoot van CO2 min of meer gelijk op met de toename van auto’s. De oplossing is alleen maar: zuiniger en minder rijden, allemaal op de fiets. Of in de e-auto; die heeft, op de elektriciteitscentrale na, geen CO2-uitstoot. Hoewel je wel moet kijken naar de life cycle van zo’n auto. Dan zit 80-90 procent in het gebruik

(energie) en 10-20 procent in productie en sloop. Auto’s werden tot een aantal jaren terug niet zuiniger. Nu begint dat pas, maar tegelijkertijd wordt er steeds meer gereden en zie je steeds grotere afstanden van de auto in het woon-werkverkeer.’ De effecten van Het Nieuwe Werken zijn voor Nijland nog geen uitgemaakte zaak. ‘Stel je werkt vaker thuis, dan kun je ook verder weg wonen. Verkeer kan daardoor weliswaar diffuser worden, zich meer verspreiden over de week, maar of dat ook echt een effect heeft op de uitstoot, is nog niet echt te zien. Een ingewikkelde materie en het duurt lang voordat je kunt spreken van een trend.’

Luchtverontreiniging

‘De uitstoot van luchtverontreini-gende stoffen is gigantisch minder dan vroeger. Door de EU-normeringen en regels voor brandstof is lood nu geen probleem meer en is de zwavel die zure regen veroorzaakt, enorm afgenomen. De meeste onduidelijk-heid is er nog over fijnstof. Als je de grote roetdeeltjes, PM10, vergelijkt met een bowlingbal en de kleine, PM2,5 met knikkers, dan zijn we in staat om de grote ballen eruit te halen met een roetfilter, maar houden we de knik-kers er niet mee tegen: een venijnig probleem, vooral omdat er aanwijzin-gen zijn dat de kleinste deeltjes het meest schadelijk zijn voor de gezond-heid. De verschillen in uitstoot tus-sen diesel en benzine worden steeds kleiner. Voor PM2,5 en kleiner is nog niet echt een adequate oplossing. Gemotoriseerde tweewielers vormen een bijzondere categorie omdat ze uitstoot produceren dichtbij de men-sen. En dan gaat het niet alleen om stoffen maar ook om geluid.’

‘Hoe je het gevoel van urgentie bijbrengt? Dat is de 10-miljoenvraag’

Huib van Essen

Publicaties in 2011 van … SiemensVk 8: reis door de wereld*Vk 6 …

VK 4…..Zie: www.solve-maatregelenmix.nl. Voor de url van het dashboard

Wat gebeurt op het gebied van verkeer en vervoer in 2012

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maakt duidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu-ceren, maar dat die er niet komt zonder rijksbeleid. In Den Haag blijkt intussen dat

Wat gaat uw bedrijf doen?

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Ver-hoef maaktduidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu

Wat is uw langere termijnvoorspelling

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

Waar kijkt u met plezier aan terug in 2011

Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

8Dossier

Wat gebeurt op het gebied van verkeer en vervoer in 2012Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maakt duidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu-ceren, maar dat die er niet komt zonder rijksbeleid. In Den Haag blijkt intussen dat Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleuWie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-

Wat gaat uw bedrijf doen?Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Ver-hoef maaktduidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu

Wat is uw langere termijnvoorspellingEmissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluidvoor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Ver

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

Waar kijkt u met plezier terug in 2011Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provin cies nu achteroverleunen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

ADVERTENTIE VIALIS#6 p.22

11

verkeerskunde 06-11

TrenDWaTCHCaHier

‘Hoe je het gevoel van urgentie bijbrengt? Dat is de 10-miljoenvraag’

Huib van Essen

Publicaties in 2011 van … SiemensVk 8: reis door de wereld*Vk 6 …

VK 4…..Zie: www.solve-maatregelenmix.nl. Voor de url van het dashboard

Wat gebeurt op het gebied van verkeer en vervoer in 2012Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’ voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Verhoef maakt duidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu-ceren, maar dat die er niet komt zonder rijksbeleid. In Den Haag blijkt intussen dat

Wat gaat uw bedrijf doen?Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

voor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Ver-hoef maaktduidelijk dat de kilometerheffing emissies kan redu

Wat is uw langere termijnvoorspellingEmissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluidvoor verkeerskundigen om aan emissieschade ‘te sleutelen’. Erik Ver

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

Waar kijkt u met plezier terug in 2011Emissies van verkeer zorgen voor luchtverontreiniging, klimaat-verandering en geluidhinder. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd, maar er is nog volop gezondheidsschade. De omvang van de geluid-hinderproblematiek blijft op lange termijn ruwweg stabiel. En de emissie van CO2 neemt toe, zo bevestigt ook het planbureau voor de leefomgeving. Goede reden om er in Verkeerskunde aandacht aan te besteden.

Wie moet nu wat doen? Jan Anne Annema stelt dat we het vrijwel geheel van de techniek moeten hebben. Maar dat zal vooral EU-beleid zijn. Kunnen rijk, gemeenten en provincies nu achteroverleu-nen? Toch niet. Huib van Essen wijst naar een hele ‘gereedschapskist’

‘Hoe je het gevoel van urgentie bijbrengt? Dat is de 10-miljoenvraag’

ADVERTENTIE GOUDAppEL#3 p.04