De kern van de kredietcrisis

Thierry Debels uit “De ondergang van Fortis” (Houtekiet/Business Contact)

Zelfs vandaag zijn de meeste waarnemers eigenlijk niet op de hoogte van het echte probleem van de kredietcrisis. Als je vraag zou stellen aan 100 mensen die de actualiteit een beetje volgen, krijg je wellicht een meerderheid die zal stellen dat het de subprimes of rommelkredieten zijn die de oorzaak zijn van de kredietcrisis. En dat is onzin.

De kern van het probleem was en is de financiële hefboom of leverage. En zonder het goed te beseffen hebben miljoenen goedmenende particuliere spaarders en beleggers doelbewust meegewerkt aan het opblazen van een enorme zeepbel. Of anders gesteld het creëren van een enorme hefboom.

Bij ons kregen spaarders van Citibank of Deutsche Bank te horen dat ze het ingelegde kapitaal van sommige producten niet meer zullen terugzien. Dat was immers de boodschap toen Lehman Brothers in de VS failliet ging.

De gestructureerde notes werden uitgegeven door een Nederlandse dochter van de Amerikaanse zakenbank: Lehman Brothers Treasury Co. In ons land kon je bijvoorbeeld een ‘Double performance note’ kopen. Het cynische is bovendien dat je vandaag op het internet nog steeds een beleggingsfiche te zien krijgt als je de zoekterm “double performance note’ intikt. Je leest er

nog steeds dat het kapitaal gegarandeerd wordt door Lehman. En vooral dat je het kapitaal lekker kan verdubbelen.

Notes zijn eigenlijk kortlopende obligaties en Lehman Nederland heeft maar liefst 4500 verschillende notes uitgevonden. Je kan het zo gek niet bedenken of er is wel een note: op olie, graan of koper. Gestructuereerd wil zeggen dat er een afgeleid financieel product verbonden is aan deze note.

De Nederlandse curator die het failliete boeltje van Lehman beheert, wist niet wat hij zag. Een dergelijk zootje had hij nog nooit gezien. Lehman Nederland had immers voor 32 miljard dollar schulden uitstaan. Daar tegenover stond een rekening van, u gelooft het nooit, nauwelijks 7 miljoen dollar. Een verhouding van 1 op 5000 dus. Een leverage of hefboom met een waanzinnige proportie dus.

In een interview met het NRC vraagt de redacteur of het hier om ‘windhandel’ gaat. De curator is uiteraard een voorzichtig man en kan dat woord niet in de mond nemen. “Deze verhouding tussen schulden en bezittingen kom je eigenlijk nooit tegen”, beweert de man behoedzaam.

Het verhaal over Lehman bewijst ook nogmaals het echte probleem van deze kredietcrisis. Niet zozeer de rommelhypotheken vormen de kern ervan maar wel het pijnlijke proces van deleveraging. Als je de verhouding ziet van de hefboom of leverage die Lehman Nederland hanteerde, 1 dollar bezit tegenover 5000

dollar schuld, dan besef je dat de ‘bovenbouw’ van het financiële systeem compleet onhoudbaar was. Het is alsof je een wolkenkrabber van 300 verdiepingen optrekt op de funderingen van een chalet.

Deze leverage terugbrengen naar meer realistische proporties zal tijd, geld en pijn kosten. Dat is dan ook de echte inzet van deze kredietcrisis. Niet de Amerikaan die zijn huis kwijtspeelde. Wat natuurlijk evenmin leuk is.