1 Kredietcrisis en boekhoudregels Martin Hoogendoorn Ernst & Young Erasmus Universiteit Rotterdam.

1

Kredietcrisis en Kredietcrisis en boekhoudregelsboekhoudregels

Martin HoogendoornMartin Hoogendoorn

Ernst & YoungErnst & Young

Erasmus Universiteit RotterdamErasmus Universiteit Rotterdam

3

Kritiek op boekhoudregels Kritiek op boekhoudregels (IFRS)(IFRS)

Waardering tegen ‘fair value’ versterkt de Waardering tegen ‘fair value’ versterkt de kredietcrisiskredietcrisis Doordat verliezen worden gerapporteerd die Doordat verliezen worden gerapporteerd die

het wantrouwen vergrotenhet wantrouwen vergroten

Fair value is geen goede maatstaf in Fair value is geen goede maatstaf in overspannen marktenoverspannen markten

Fair value is geen goede indicator van Fair value is geen goede indicator van toekomstige kasstromentoekomstige kasstromen

4

Waardering aandelen (IFRS)Waardering aandelen (IFRS)Drie alternatieven:Drie alternatieven:

1.1. Waardering tegen reële waarde, met alle Waardering tegen reële waarde, met alle waardeveranderingen in het resultaat (‘fair value through waardeveranderingen in het resultaat (‘fair value through profit or loss’)profit or loss’)

• Handelsportefeuille (‘trading’)Handelsportefeuille (‘trading’)• Aangewezen (’ designated’)Aangewezen (’ designated’)

2.2. Waardering tegen reële waarde, met alle Waardering tegen reële waarde, met alle waardeveranderingen in het eigen vermogen (‘available-for-waardeveranderingen in het eigen vermogen (‘available-for-sale’)sale’)

Negatieve herwaarderingsreserve is toegestaan, tenzij Negatieve herwaarderingsreserve is toegestaan, tenzij sprake is van een bijzondere waardevermindering sprake is van een bijzondere waardevermindering (‘impairment’)(‘impairment’)

3.3. Indien reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald: Indien reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald: kostprijskostprijs

5

Voorbeeld aandelen (1)Voorbeeld aandelen (1)

Aankoop aandelen in 2007 voor 80 Aankoop aandelen in 2007 voor 80 Marktwaarde 31-12-2007: 100Marktwaarde 31-12-2007: 100Marktwaarde 31-12-2008: 50Marktwaarde 31-12-2008: 50

Jaar 1Jaar 1 Jaar 2Jaar 2

Fair value through Fair value through profit or lossprofit or loss

Resultaat: + 20Resultaat: + 20 Resultaat: - 50Resultaat: - 50

Available for saleAvailable for sale Resultaat: 0Resultaat: 0Herwaarderingsreserve: + Herwaarderingsreserve: + 2020

Resultaat: 0Resultaat: 0Herwaarderingsreserve: -30Herwaarderingsreserve: -30(Onder Dutch GAAP zou dit (Onder Dutch GAAP zou dit een verlies van 30 zijn)een verlies van 30 zijn)

Discussie: is sprake van een Discussie: is sprake van een bijzondere bijzondere waardevermindering ?waardevermindering ?

6

Bijzondere waardeverminderingBijzondere waardevermindering

Indien sprake is van een objectieve aanwijzing Indien sprake is van een objectieve aanwijzing dat de marktwaarde structureel lager is en de dat de marktwaarde structureel lager is en de netto-boekwaarde niet kan worden netto-boekwaarde niet kan worden terugverdiend.terugverdiend. ‘‘A significant or prolonged decline in the fair value’A significant or prolonged decline in the fair value’

Als er sprake is van ‘impairment’, dan ook de Als er sprake is van ‘impairment’, dan ook de volledige negatieve herwaarderingsreserve in volledige negatieve herwaarderingsreserve in het resultaat boekenhet resultaat boeken

Latere stijgingen worden niet meer via het Latere stijgingen worden niet meer via het resultaat teruggenomenresultaat teruggenomen

7

Voorbeeld aandelen (2) Voorbeeld aandelen (2)

Aankoop aandelen in 2007 voor 80 Aankoop aandelen in 2007 voor 80 Marktwaarde 31-12-2007: 100Marktwaarde 31-12-2007: 100Marktwaarde 31-12-2008: 50Marktwaarde 31-12-2008: 50Marktwaarde 31-12-2009: 80Marktwaarde 31-12-2009: 80

Jaar 1Jaar 1 Jaar 2Jaar 2 Jaar 3Jaar 3

Fair value Fair value through through profit or profit or lossloss

Resultaat: + 20Resultaat: + 20 Resultaat: - 50Resultaat: - 50 Resultaat: + 30Resultaat: + 30

Available Available for salefor sale

Resultaat: 0Resultaat: 0Herwaarderings-Herwaarderings-reserve: + 20reserve: + 20

Resultaat: -30Resultaat: -30Herwaarderings-Herwaarderings-reserve: 0reserve: 0


9

Waardering obligaties (IFRS)Waardering obligaties (IFRS)Vier alternatieven:Vier alternatieven:

1. 1. ‘Fair value through profit or loss’‘Fair value through profit or loss’

2. 2. ‘Available-for-sale’‘Available-for-sale’

3. 3. Indien geen actieve markt: geamortiseerde kostprijs Indien geen actieve markt: geamortiseerde kostprijs (‘loans and receivables’)(‘loans and receivables’)

4.4. Indien wel actieve markt en aangehouden tot het einde Indien wel actieve markt en aangehouden tot het einde van de looptijd: geamortiseerde kostprijs (‘held-to-van de looptijd: geamortiseerde kostprijs (‘held-to-maturity’)maturity’)

10

Voorbeeld obligaties (1)Voorbeeld obligaties (1)

Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Effectieve rente 5% (4)Effectieve rente 5% (4)Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50


Fair value through Fair value through profit or lossprofit or loss

Resultaat: + 24Resultaat: + 24 Resultaat: - 46Resultaat: - 46

Available for saleAvailable for sale Resultaat: 4Resultaat: 4Herwaarderingsreserve: + Herwaarderingsreserve: + 2020

Resultaat: 4Resultaat: 4Herwaarderingsreserve: -30Herwaarderingsreserve: -30(indien geen bijzondere (indien geen bijzondere waardevermindering)waardevermindering)

Loans and Loans and receivables / Held-receivables / Held-to-maturityto-maturity

Resultaat: 4Resultaat: 4 Resultaat: 4Resultaat: 4(indien geen bijzondere (indien geen bijzondere waardevermindering)waardevermindering)

11

Bijzondere waardeverminderingBijzondere waardevermindering

1.1. Bij ‘available for sale’: conform aandelenBij ‘available for sale’: conform aandelen• Bij obligaties is terugneming ten gunste van het resultaat Bij obligaties is terugneming ten gunste van het resultaat

echter wel mogelijkechter wel mogelijk

2.2. Bij waardering tegen geamortiseerde kostprijs: alleen Bij waardering tegen geamortiseerde kostprijs: alleen een waardevermindering indien de boekwaarde niet een waardevermindering indien de boekwaarde niet dmv toekomstige kasstromen kan worden dmv toekomstige kasstromen kan worden terugverdiend (‘realiseerbare waarde’)terugverdiend (‘realiseerbare waarde’)

• Lagere kasstromen contant gemaakt tegen de oorspronkelijke Lagere kasstromen contant gemaakt tegen de oorspronkelijke effectieve rente (dus renteveranderingen hebben geen effect)effectieve rente (dus renteveranderingen hebben geen effect)

• Ook geen gevolgen van marktveranderingen ivm bijv. lagere Ook geen gevolgen van marktveranderingen ivm bijv. lagere liquiditeit liquiditeit

12

Voorbeeld obligaties (2)Voorbeeld obligaties (2)Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Effectieve rente 5% (4)Effectieve rente 5% (4)Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50Marktwaarde 31-12-2009 (na rente-ontvangst): 80Marktwaarde 31-12-2009 (na rente-ontvangst): 80

Jaar 1Jaar 1 Jaar 2Jaar 2 Jaar 3Jaar 3

Fair value Fair value through profit through profit or lossor loss

Resultaat: + 24Resultaat: + 24 Resultaat: - 46Resultaat: - 46 Resultaat: + 34Resultaat: + 34

Available for Available for salesale


Resultaat: - 26Resultaat: - 26Herwaarderingsreserve: 0Herwaarderingsreserve: 0

Resultaat: + 34Resultaat: + 34Herwaarderingsreserve: Herwaarderingsreserve: 00

Loans and Loans and receivables / receivables / held to held to maturitymaturity

Resultaat: 4Resultaat: 4 Resultaat: 4 Resultaat: 4 (indien lagere marktwaarde (indien lagere marktwaarde niet samenhangt met lagere niet samenhangt met lagere kasstromen)kasstromen)

Resultaat: 4Resultaat: 4

14

Kredietcrisis (1)Kredietcrisis (1)

Veel ondernemingen waardeerden hun Veel ondernemingen waardeerden hun obligaties ‘at fair value through profit or obligaties ‘at fair value through profit or loss’loss’ Hetzij vanwege ‘trading’-karakterHetzij vanwege ‘trading’-karakter Hetzij als aanwijzing bij aankoopHetzij als aanwijzing bij aankoop

Door de kredietcrisis daalden de Door de kredietcrisis daalden de marktprijzen van obligaties (waaronder marktprijzen van obligaties (waaronder CDO’s, collaterized debt obligations) sterkCDO’s, collaterized debt obligations) sterk Jaar 2: -46Jaar 2: -46

15

Kredietcrisis (2)Kredietcrisis (2)

Discussies:Discussies: Is de marktwaarde van 50 op 31-12-2008 nog Is de marktwaarde van 50 op 31-12-2008 nog

wel een ‘fair value’?wel een ‘fair value’?Markt is overspannenMarkt is overspannenPrijsdaling door gebrek aan liquiditeitPrijsdaling door gebrek aan liquiditeitVerwacht wordt dat de kasstromen wel gewoon Verwacht wordt dat de kasstromen wel gewoon binnenkomenbinnenkomen

Is het niet beter om te gaan waarderen tegen Is het niet beter om te gaan waarderen tegen geamortiseerde kostprijs ipv marktwaarde ?geamortiseerde kostprijs ipv marktwaarde ?

Resultaat +4 ipv -46Resultaat +4 ipv -46

16

Zijn de marktprijzen ‘fair’?Zijn de marktprijzen ‘fair’?

IASB (en FASB) verduidelijken de bestaande IASB (en FASB) verduidelijken de bestaande regelgeving:regelgeving: Indien sprake is van ‘forced liquidations or distressed Indien sprake is van ‘forced liquidations or distressed

sales’ is de transactieprijs niet zonder meer een sales’ is de transactieprijs niet zonder meer een goede weergave van de ‘fair value’goede weergave van de ‘fair value’

Maar zelfs in tijden van overspannen markten zijn Maar zelfs in tijden van overspannen markten zijn verkopen niet per definitie ‘distressed’ verkopen niet per definitie ‘distressed’

Als er bij level 3 waardering geen relevante Als er bij level 3 waardering geen relevante marktparameters zijn, kunnen op basis van marktparameters zijn, kunnen op basis van professionele oordeelsvorming eigen schattingen professionele oordeelsvorming eigen schattingen worden gemaaktworden gemaakt

17

Herclassificatie: druk Europese Herclassificatie: druk Europese UnieUnie

Europese Unie, onder aanvoering van Europese Unie, onder aanvoering van Frankrijk, drukte grote invloed uit op de Frankrijk, drukte grote invloed uit op de IASB om de mogelijkheid tot herclassificatie IASB om de mogelijkheid tot herclassificatie in IAS 39 tenminste te vergroten in in IAS 39 tenminste te vergroten in overeenstemming met US GAAP:overeenstemming met US GAAP: Mogelijkheid tot herclassificatie vanuit ‘held for Mogelijkheid tot herclassificatie vanuit ‘held for

trading’ naar ‘loans and receivables’ / ‘held to trading’ naar ‘loans and receivables’ / ‘held to maturity’ maturity’

Basisgedachte: geen verliezen nemen als Basisgedachte: geen verliezen nemen als ze nog niet zeker zijnze nog niet zeker zijn

18

Nieuwe regelgevingNieuwe regelgeving

Op 13 oktober 2008 publiceerde de IASB Op 13 oktober 2008 publiceerde de IASB versoepelde regelgevingversoepelde regelgeving Zonder het gebruikelijke ‘due process’Zonder het gebruikelijke ‘due process’ Met terugwerkende kracht tot 1 juli 2008Met terugwerkende kracht tot 1 juli 2008

NB: Bankruptcy Lehman Brothers: 15 september NB: Bankruptcy Lehman Brothers: 15 september 20082008

Op 15 oktober werd de nieuwe regelgeving Op 15 oktober werd de nieuwe regelgeving door de Europese Unie goedgekeurddoor de Europese Unie goedgekeurd Gebruikelijke ‘doorlooptijd goedkeuring’: meer Gebruikelijke ‘doorlooptijd goedkeuring’: meer

dan 6 maandendan 6 maanden

19

HerclassificatieHerclassificatie

Van held-for-trading naar Van held-for-trading naar ‘‘loans and receivables’ loans and receivables’

Indien niet-beursgenoteerd en niet langer de wens om erin te Indien niet-beursgenoteerd en niet langer de wens om erin te handelenhandelen

‘‘held-to-maturity’held-to-maturity’Indien wel beursgenoteerd, de omstandigheden ‘rare’ zijn Indien wel beursgenoteerd, de omstandigheden ‘rare’ zijn (=kredietcrisis), en de obligaties tot het einde van de looptijd (=kredietcrisis), en de obligaties tot het einde van de looptijd worden aangehoudenworden aangehouden

‘‘available for sale’available for sale’Indien wel beursgenoteerd, de omstandigheden ‘rare’ zijn Indien wel beursgenoteerd, de omstandigheden ‘rare’ zijn (=kredietcrisis), en de obligaties niet tot het einde van de (=kredietcrisis), en de obligaties niet tot het einde van de looptijd worden aangehoudenlooptijd worden aangehouden

(Ook nog mogelijkheden tot herclassificatie (Ook nog mogelijkheden tot herclassificatie vanuit ‘Available for sale’)vanuit ‘Available for sale’)

20

Voorbeeld obligaties: Voorbeeld obligaties: herclassificatie vanuit held for herclassificatie vanuit held for

trading in jaar 2trading in jaar 2Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Effectieve rente 5% (4)Effectieve rente 5% (4)Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50


Held for tradingHeld for trading Resultaat: + 24Resultaat: + 24 (Resultaat: - 46)(Resultaat: - 46)

Naar Available Naar Available for salefor sale

(Resultaat: 4(Resultaat: 4Herwaarderings-Herwaarderings-reserve: + 20)reserve: + 20)

Geen bijz wvm: Resultaat: -16 (4 - 20) / Geen bijz wvm: Resultaat: -16 (4 - 20) / Herwaarderingsreserve: -30Herwaarderingsreserve: -30Wel impairment: Resultaat – 46Wel impairment: Resultaat – 46

Loans and Loans and receivables / receivables / Held-to-maturityHeld-to-maturity

(Resultaat: 4)(Resultaat: 4) Kostprijs: 100 (marktwaarde bij Kostprijs: 100 (marktwaarde bij overgang)overgang)Effectieve rente wordt bijv. 1%Effectieve rente wordt bijv. 1%Resultaat: 1 (indien geen bijz.wvm)Resultaat: 1 (indien geen bijz.wvm)Resultaat bijv. -10 (bij bijz. wvm)Resultaat bijv. -10 (bij bijz. wvm)

21

Voorbeeld obligaties: Voorbeeld obligaties: herclassificatie vanuit available for herclassificatie vanuit available for

sale in jaar 2sale in jaar 2Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Aankoop obligaties in 2007 voor 80. Effectieve rente 5% (4)Effectieve rente 5% (4)Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2007 (na rente-ontvangst): 100Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50Marktwaarde 31-12-2008 (na rente-ontvangst): 50


Available for saleAvailable for sale Resultaat: 4Resultaat: 4Herwaarderings-Herwaarderings-reserve: + 20reserve: + 20

(Geen bijz wvm: Resultaat: 4 (Geen bijz wvm: Resultaat: 4 Herwaarderingsreserve: -30Herwaarderingsreserve: -30Wel impairment: Resultaat – 26)Wel impairment: Resultaat – 26)

Loans and Loans and receivables / receivables / Held-to-maturityHeld-to-maturity

(Resultaat: 4)(Resultaat: 4) Kostprijs: 100 (marktwaarde bij Kostprijs: 100 (marktwaarde bij overgang)overgang)Effectieve rente wordt bijv. 1%Effectieve rente wordt bijv. 1%Resultaat: 1 (indien geen bijz.wvm)Resultaat: 1 (indien geen bijz.wvm)Resultaat bijv. -10 (bij bijz. wvm)Resultaat bijv. -10 (bij bijz. wvm)

22

Deutsche BankDeutsche Bank

Profit, Not Loss, Thanks to Fair Value Tweak

Deutsche Bank earns $530m after the IASB adjusts a fair value rule, changing a $2.5b writedown to $1.5b.

A recent accounting rule change issued by the International Accounting Standards Board seems to have staved off third-quarter trouble for at least one financial institution: Deutsche Bank. The Frankfurt-based

bank reported that because it was able to reclassify some assets for accounting purposes, its fair value calculations were limited to a $1.5

billion writedown, rather than a $2.5 billion charge.

INGINGBos: Staat waardeert Alt-A's conservatiever dan INGBos: Staat waardeert Alt-A's conservatiever dan ING

AMSTERDAM (Dow Jones)--De Nederlandse Staat waardeert ING's AMSTERDAM (Dow Jones)--De Nederlandse Staat waardeert ING's portefeuille van Alt-A-hypotheekeffecten conservatiever dan een door portefeuille van Alt-A-hypotheekeffecten conservatiever dan een door ING ingehuurde adviseur. ING ingehuurde adviseur. Na "grondige analyse" door onafhankelijke Na "grondige analyse" door onafhankelijke experts werd de portefeuille van circa EUR30 miljard daarbij gewaardeerd experts werd de portefeuille van circa EUR30 miljard daarbij gewaardeerd op 90% van de hoofdsom. Dat is volgens Bos een realistische benadering op 90% van de hoofdsom. Dat is volgens Bos een realistische benadering van de economische waarde. van de economische waarde.

De economische waarde is volgens beide partijen dus veel hoger dan de De economische waarde is volgens beide partijen dus veel hoger dan de marktprijs voor Alt-A-hypotheekeffecten, die volgens Financien momenteel marktprijs voor Alt-A-hypotheekeffecten, die volgens Financien momenteel schommelt rond 65%.schommelt rond 65%.

ING had de portefeuille in de boeken staan voor een 'fair value' van 70-75%. ING had de portefeuille in de boeken staan voor een 'fair value' van 70-75%. Als gevolg van de transactie met de staat mag ING de portefeuille weer op Als gevolg van de transactie met de staat mag ING de portefeuille weer op 90% waarderen. 90% waarderen.

Dankzij de backup-faciliteit hoeft ING EUR5 miljard minder te reserveren in Dankzij de backup-faciliteit hoeft ING EUR5 miljard minder te reserveren in verband met negatieve herwaarderingen, waardoor de kapitaalpositie sterk verband met negatieve herwaarderingen, waardoor de kapitaalpositie sterk verbetert.verbetert.

24

EU is nog niet tevredenEU is nog niet tevreden

Druk EU op IASB wordt verder opgevoerdDruk EU op IASB wordt verder opgevoerd

Voorgestelde nieuwe wijzigingen:Voorgestelde nieuwe wijzigingen: Ook herclassificatie vanuit ‘designated at fair value through profit Ook herclassificatie vanuit ‘designated at fair value through profit

and loss’and loss’ Impairment van ‘available for sale’ inzake obligaties niet digitaalImpairment van ‘available for sale’ inzake obligaties niet digitaal

Afwaardering niet altijd naar lagere marktwaarde, maar ook mogelijk Afwaardering niet altijd naar lagere marktwaarde, maar ook mogelijk naar lagere realiseerbare waarde (zoals bij geamortiseerde naar lagere realiseerbare waarde (zoals bij geamortiseerde kostprijs)kostprijs)

Terugnemen waardeverminderingen aandelen moet mogelijk Terugnemen waardeverminderingen aandelen moet mogelijk zijnzijn

26

Lange termijn aanpassingen (1)Lange termijn aanpassingen (1)

Studie naar de effecten van fair value Studie naar de effecten van fair value accounting op de kredietcrisisaccounting op de kredietcrisisHoogervorst en Hoogervorst en Goldschmidt (ex-SEC)Goldschmidt (ex-SEC)Voorzitter advies-Voorzitter advies-commissie financiële commissie financiële verslaggevingsaspecten verslaggevingsaspecten kredietcrisiskredietcrisis(IASB en FASB)(IASB en FASB)

27


Declaration of the Summit on Financial Markets Declaration of the Summit on Financial Markets and the World Economy (G-20, 15-11-2008): and the World Economy (G-20, 15-11-2008): Strengthening Transparency and Accountability:Strengthening Transparency and Accountability: Immediate action (per 31 maart 2009):Immediate action (per 31 maart 2009):

Waardering illiquide producten gedurende overspannen Waardering illiquide producten gedurende overspannen tijdentijdenRegelgevers moeten zoeken naar huidige zwakke punten in Regelgevers moeten zoeken naar huidige zwakke punten in regels (waaronder vermelding van off-balance vehikels)regels (waaronder vermelding van off-balance vehikels)Meer transparantie in complexe financiële productenMeer transparantie in complexe financiële productenBetere governance IASBBetere governance IASB

Medium-term actions:Medium-term actions:Werken naar een wereldwijde standaardWerken naar een wereldwijde standaardBetere waarborging van goede toepassing van standaarden Betere waarborging van goede toepassing van standaarden Betere risk disclosures van financiële instellingenBetere risk disclosures van financiële instellingen

28


G-20 Verdict on Fair Value: Innocent

The world's top finance ministers say that excessive risk-taking and sloppy judgments caused the crisis.

Advocates of fair-value accounting are breathing more easily following the declaration over the weekend by the Group of 20 concerning the state of the world economy and financial markets. The reason? Mark-to-market

financial reporting was nowhere cited as a major cause of the collapse of financial institutions.

1 Kredietcrisis en boekhoudregels Martin Hoogendoorn Ernst & Young Erasmus Universiteit Rotterdam.

Documents

Transcript of 1 Kredietcrisis en boekhoudregels Martin Hoogendoorn Ernst & Young Erasmus Universiteit Rotterdam.