Hoe diep is de crisis?

1. De Amerikaanse huizencrisis

2. De huizencrisis wordt wereldwijde kredietcrisis

3. Kredietcrisis wordt bank- en beurscrisis

4. Een recessie op komst

5. Economische en financiële crisis wordt dollarcrisis

6. De verschuiving van de economische macht

7. Scenario's

1. De Amerikaanse huizencrisis1. De Amerikaanse huizencrisis2001: FED brengt rente op 1%. Goedkope leningen voor

aankoop huizen. Variabele rente na 2 jaar. Positief Positief zolang huismarkt stijgt + rente laag blijft

'Subprimes' aan arme, niet kredietwaardige gezinnen

Huizen als onderpand voor nieuwe leningen

– NegatiefNegatief als huismarkt daalt en rente stijgt (begin 2007)

Rente en leningen kunnen niet betaald worden

Verkoop huizen en ineenstorting huizenmarkt

6 miljoen subprime leningen - 2 à 3 miljoen slachtoffers – 'executieverkopen'

2. Wereldwijde kredietcrisis2. Wereldwijde kredietcrisisSubprimes worden valuta die verhandeld worden

onder banken en verkocht aan zakenbanken. Zakenbanken maken pakketjes volgens risico.

– Positief Positief wanneer alles goed loopt

Smeerolie voor economie en spreiding risicoleningen

Financiële sector schat zelf risico's in

– Negatief Negatief wanneer mechanisme spaakloopt

Leningen met hoogste risico verliezen snel waarde

Subprimes zijn wereldwijd verspreid

Staten zonder controle – banken vertrouwen mekaar niet

Bank

Gezin 1prime

Gezin 2non-prime

Gezin 3subprime

Financiële Markten

SPV : Special Purpose Vehicule

Hedge fund 1 Zakenbank Hedge fund 2

lening

MBS - CDO

MBO = Mortgage backed securities CDO = Collateralized debt obligations

$ 100 md

$ 6000 md

A AAA BB

AAA

Verzekeraar

3a. Bankcrisis 3a. Bankcrisis Banken trekken interbanken-rente op en schrijven

waardeloze leningen af (600-950 md $ ?). – Banken in moeilijkheden. Banken in moeilijkheden. JP Morgan Chase

New Century (VS) failliet. Bear Stearns, Northern Rock (VK), IKB en WestLB (Du) gered van failliet. Zware verliezen voor UCB (Zw), Citigroup, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Crédit Agricole, BNP-Paribas (Fr), ING, ABN-Amro, Rabobank (Nl), Fortis...

Centrale banken komen massaal tussen met Centrale banken komen massaal tussen met goedkoop geld voor banken (dec.2007)goedkoop geld voor banken (dec.2007)

ECB 350 md €, FED, Bank of England, Duitse NB...Kapitaalverhogingen Kapitaalverhogingen

Midden-Oosten, Aziatische en Chinese fondsen (Morgan Stanley, Citigroup, UCB, Credit Suisse...)

Nationalisatie Northern Rock (17 febr.)Nationalisatie Northern Rock (17 febr.)

Jaar Crisis Schade1982 Ontwikkelingslanden $ 55 miljard1986-1995 Amerikaanse spaarbanken $ 189 miljard 1991-2003 Japanse banken $ 263 miljard2000-2003 Dotcoms (ICT) $ 93 miljard2007-? Subprime hypotheken $ 600-$ 945 miljard

3b. Beurscrisis 3b. Beurscrisis Maart 2007: Dow Jones – 2%

Juli : Europese en Aziatische beurzen onder druk

November: scherp dalende beurskoersen

Januari: beurzen lijken in vrije val

Dow Jones index

4. Recessie op komst4. Recessie op komstLatente crisis overproductie komt boven

Amerikaanse consumptie was motor voor 70% groei VS en 30% groei wereld:11 door stijging krediet en hypothecaire leningen22 door lage spaarquota33 door militaire uitgaven (+ begrotingstekort)

Stijging "consumer credit" van circa $ 800 miljard 1992 tot circa $ 2520 miljard 2007 (bron: FED).

1111

22

Effect tekort begroting op betalingsbalans:

• Aanwakkeren consumptie – invoer• Nood aan kapitaalinvoer

1 procentpunt toename tekort doet tekort lopende rekening met 0,21 procentpunt stijgen

33

Vertraging groei VS (4e trim: +0,6%), stijging werkloosheid tot 5%. Bouwsector -25%.

Beursdaling, waarde immobiliën, bankverliezen,...

Pensioenfondsen delen mee in de klappen IMF en Wereldbank voorspellen lagere groei.

Herziening groeiprognoses Europese Unie.,... Speculanten storten zich op grondstoffen en

voedselproducten. De speculatiebubbel werkt deze keer tegen de groei: koopkracht daalt.

IAO-rapport: “Werkers zullen de rekening IAO-rapport: “Werkers zullen de rekening betalen met + 5 miljoen werklozen in 2008”betalen met + 5 miljoen werklozen in 2008”

5. Dollarcrisis 5. Dollarcrisis De subprimes-bubble

tegen achtergrond van dollar-bubble1971: val Bretton-Woods - loskoppeling $/goud – $ reservemunt – betaling petroleum in $

$ = 86% van handel in deviezen

$ = 55% van buitenlandse handel (70% in 2004)

$ = 64% deviezenreserves van centrale banken

Dollarkraan open – consumptie VS wordt betaald door buitenland

Lopende rekening in het rood vanaf jaren '80– Elk ander land met lopend tekort zou munt zien

ontwaarden. VS-status als reservemunt en wereld-handelsmunt verhindert dit. Hoelang nog?

VS 1

De lopende rekening:De lopende rekening:

• Handelsbalans of goederenrekening

• Dienstenrekening

• Inkomensrekening (overboekingen van rente, loon, winst en dividend...)

• Inkomensoverdrachtenrekening (ontwikkelingshulp, een erfenis of geld dat naar familieleden wordt gestuurd...).

VS 2

China : 24% van totale tekort op lopende rekening VS

CH 1

Stijgende lijn

VS 4

De kapitaal- en financiële rekening : De kapitaal- en financiële rekening :

De kapitaalrekeningkapitaalrekening : De kapitaaloverdrachten en de koop en verkoop van niet-geproduceerde, niet-financiële activa. Bv. patenten, gronden, goodwill, ...

De financiële rekeningfinanciële rekening : Directe investeringen, portefeuillebeleggingen, andere investeringen en reserves.

Betalings-Betalings-balans in balans in evenwichtevenwicht

“Obviously there is a limit to the extent that obligations to foreigners can reach. The dollar's decline to its lowest since 1997 may be an indication America is approaching this limit.” (Greenspan - 22.10.2007)

Meer dan 1/2 van staatsobligaties (2,2 biljoen dollar van de 4,3 biljoen) zijn in buitenlandse handen.

Daarvan is zowat 60 % in officiële handen, vnl. centrale banken.

CH 2

Chinese officials signaled plans to diversify the nation's $1.43 trillion of foreign-exchange reserves in response to a falling U.S. currency. “We will favor stronger currencies over weaker ones, and will readjust accordingly,” Cheng Siwei, vice chairman of China's National People's Congress, told a conference in Beijing. “The dollar is losing its status as the world currency,'' Xu Jian, a central bank vice director, said at the same meeting.

In de volledige Amerikaanse kapitaalmarkt bedraagt het aandeel van niet-Amerikanen ongeveer 15 procent, dit is heel wat minder dan in de markt vanoverheidsobligaties. Ze hebben 10 procent van de Amerikaanse aandelen en 20 procent van de bedrijfsobligaties in handen.

De toename in de totale hoeveelheid van alle lange-termijn investeringsinstrumenten in de VS kwam tussen 2000 en 2005 bijna volledig in buitenlandse handen.

6. Nieuwe krachtsverhoudingen6. Nieuwe krachtsverhoudingen

Einde dollar als reservemunt ?Einde dollar als reservemunt ?Financiële en economische macht Financiële en economische macht

naar Oostennaar OostenGeldreserves, economisch groeipotentieel

Contracten in Midden-Oosten, Afrika, Latijns-Amerika

Opkopen banken, bedrijven, investeringen in Westen door staatsfondsen China, Rusland, Koeweit, Saoedi-Arabië, Singapore en Zuid-Korea (3.000 miljard $)

Invloed stijgt internationale instellingen Militaire avonturen VS uitzichtloos. Militaire avonturen VS uitzichtloos.

Politieke weerslag: Mc Cain/Obama ?Politieke weerslag: Mc Cain/Obama ?

7. Scenario's7. Scenario's1. Gedaan met de dollar-bubbles

DW-schuldbubble en crisis in jaren '80 Aziatische bubble en crisis in 1997 Technologische bubble en crisis 1999 Immobiliën bubble en crisis in 2007

2. Rampscenario dollar – cfr VPRO-reportage

3. Gecontroleerde landing ?Dilemma: groei stimuleren = dollar verzwakken. Dollar doen dalen is goed voor export maar brengt dollar nog meer in diskredietTussenkomst ECB tvv dollar? Dreiging inflatie?Aziatische landen als motor? Als kapitaalbuffer?

4. Versnelde internationale machtsverschuiving leidt tot nieuwe Amerikaanse militaire avonturen