Het taalbeleid van de K.U.Leuven:

de zorg voor de kwaliteit van de

onderwijstaal

Antwerpen, Linguapolis, 17 maart 2011Ludo Melis

Taalbeleid

• Stappen: – Rol van taal en taalbeleid in de dimensie internationalisering:

strategisch plan en onderwijsplan 2006-2009– Concreet: Nota Talenbeleid 1 (Onderwijsraad 31 – 01 -2008)

– Beslissing van de Vlaamse regering van juli 2010

– Actualisatie van de Nota Talenbeleid: Het Onderwijstalenbeleid, Academische Raad nov. 2010

– Vertaling het Onderwijs- en examenreglement– Vertaling in het personeelsbeleid

Waarom een talenbeleid?

• De taalkeuze is niet vrijblijvend.• Zij past in een visie op onderwijs en leren.

• De taalkeuze moet ondersteunend zijn voor het globale onderwijsbeleid:– Rol van taal of talen in het disciplinaire veld

Functioneren van de forumtalen– Positie van de afgestudeerden op de arbeidsmarkt– Betekenis van de vorming voor de samenleving– Internationalisering

• Het talenbeleid moet bijdragen tot de kwaliteit van het onderwijs.

Het bereik van een Vlaamse universiteit

• Vlaanderen• Europa• De wereld

• Instroom en uitstroom

• Welke implicaties voor het talenbeleid?

Dimensies

• Instroom: taalkennis, democratisering• Doorstroom: rol van taal in het ontwikkelen

van academische competenties• Uitstroom: kansen in de geglobaliseerde

maatschappij rol van de universitairen in de gemeenschap

• Disciplines: forumtaal onderzoeksgebaseerd onderwijs

UItgangspunten 1

• Doelstellingen, beoogde leerresultaten en visie op vorming zijn de basis voor de uitwerking van een opleiding.De keuze van de onderwijstaal sluit aan bij deze kenmerken.

• Het voorbereiden van afgestudeerden op het maatschappelijke leven en het werkveld is een kerntaak van de universiteit.De studenten moeten een intens contact hebben met de forumtalen van de discipline en de werkvelden.

Uitgangspunten 2

• Academische opleidingen moeten optimale kansen bieden aan alle jongeren die hiertoe de nodige kwaliteiten bezitten.Nederlands is de basistaal, in het bijzonder in de bachelor. Academisch Nederlands blijft een centrale component.

• Kwaliteitsvol onderwijs veronderstelt taalkwaliteit.Ondersteuning van docenten en studenten wordt geboden.

Uitgangspunten 3

• De universiteit speelt een sleutelrol in de verspreiding van inzichten uit onderzoek in de samenleving.Zorg voor het academisch Nederlands en de ontwikkeling ervan is noodzakelijk.

• De universiteit wenst de traditie van Vlaanderen als kruispunt en ontmoetingspunt tussen talen en culturen op te nemen.Ruimte voor meertaligheid.

Uitgangspunten 4

• De interactie tussen Vlaamse en anderstalige studenten bevorderen.

• De mobiliteit, uitgaand en inkomend, versterken.

4 posities

• Eentaligheid

• Combinatie van talen

• Engels

• Nederlands

• Met kwantitatieve beperkingen

• Kwalitatieve complementariteit

Eentaligheid : Engels ?

• Drempel voor participatie• Horde voor democratisering• Moeilijkheden in het leerproces

• Geen goede voorbereiding op het werkveld• Breuk met de samenleving

in plaats van dienstverlening

• Negatieve effecten op het Nederlands:– Ontwikkeling van woordenschat– Variatie aan registers

Eentaligheid: Nederlands ?

• Horde voor de deelname aan onderzoek• Drempel bij toetreding tot de globale arbeidsmarkt• Hinderpaal voor mobiliteit

• Kloof met de wereld– Gevaar voor dienstverlening aan de samenleving– Gevaar voor de integratie

van onderwijs en onderzoek

Concurrentie - Complementariteit

• Niet OF / OF• Maar Nederlands EN andere talen• Bijzondere positie van het Engels• Rol van andere talen

• Welke ruimte voor complementariteit?• Hoe de complementariteit vorm geven?

De invulling van de complementariteit: bachelor

• De eerste fazen:– Nederlands als onderwijstaal– Forumtalen progressief passief

introduceren en ondersteunen

• In de derde faze:– Optie om 1 semester in een andere taal

te organiseren als mobiliteitsvenster– Taalkeuze onderwijskundig motiveren

• Taalvaardigheid als doelstelling

De invulling: de master

• Criteria bepalen voor de taalkeuze in functie van– Doelstellingen– Werkveld– Integratie

• Binnen een opleiding differentiëren in functie van de criteria– Afstudeerrichtingen in het Nederlands– Afstudeerrichting in een andere taal

Spanningen

• De optie ten voordele van complementariteit creëert spanningen:– Het is een dynamisch evenwicht

dat verstoord kan worden.– Het leidt tot keuzes op individueel vlak,

bij studenten en docenten, en dus kan het aanleiding zijn tot onvrede.

– Het is organisatorisch complexer dan een eenvoudige oplossing.

De kwaliteit van de doceertaal

• Criterium: beoogd niveau C1 Europees kader– Standaarden voor het toelaten van niet

Nederlandstalige studenten (ILT5 = ± B2)Profiel taalvaardigheid hoger onderwijs (PTHO)Vereisten voor aanstelling in het leerplichtonderwijs

– Voor Nederlands, Engels of andere taal.

C1 in een bepaald domein

• Kan een uitgebreid scala van veeleisende, lange teksten begrijpen en de impliciete betekenis herkennen.

• Kan zich vloeiend en spontaan uitdrukken.

• Kan flexibel met taal omgaan ten behoeve van academische en beroepsmatige doeleinden.

• Kan een duidelijke, goed gestructureerde tekst / uiteenzetting over complexe onderwerpen produceren en maakt hierbij gebruik van organisatorische structuren en verbindingswoorden.

Taalbeleid bij aanstelling 1

• Opname van de criteria in de vacatures en in het aanstellingsbesluit

• Voorwaarde voor bevestiging of vaste benoeming

• Bewijs:– Bij de start– Na proefperiode– Bij verandering van opdrachten

Taalbeleid bij aanstelling 2

• Betrokken actoren:– Personeelsdienst– Beoordelingscommissie– Faculteit: toewijzing van doceeropdrachten

• Ondersteuning:– Screening en coaching voor Engels– Id. voor Nederlands in opstart

• Overgangsmaatregelen:– Docenten in dienst, indien twijfel:

aanspreekpunt, begeleidingstraject of heroriëntering van de opdracht.

Talabeleid voor studenten

• Academisch Nederlands• Instroom en doorstroom in Bachelor

– Diagnostische toets– Lesmodules– Zelfstudiemodules: o.a. presentatie en redactie

• Taalontwikkelend onderwijzen en leren– In ontwikkeling: ondersetuning voor toegankelijke

redactie– Aandacht voor teksttypes: o.a. tekst, web,

presentatie

Taalbeleid voor studenten

• Initiatief voor academisch Engels• Instroom (ook voor Nederlandstalige studenten)

– Bepaling verwachtingspatroon– Aanbieden van instaptoets– Ontwikkelen van ondersteunend materiaal voor

Academisch Engels

• Lesmateriaal– Ondersteunend materiaal