Symposium Diabetes en het HartCardiorenaal syndroom

Amsterdam,17 april 2008

Henk Bilo

ZIF, Isala Klinieken, Zwolle

UMC, Groningen

De feiten

• Tot 30% van patiënten met hartfalen heeft een achteruitgaande of verminderde nierfunctie, waardoor:– Langduriger ziekenhuisopnames– Hogere mortaliteit– Meer heropnames

Definitie cardiorenaal syndroom

Een pathofysiologische afwijking van het hart en de nieren, waarbij een acute of chronische dysfunctie van het ene orgaan een acute of chronische dysfunctie van het andere orgaan kan induceren

Pubmed 17-4-2008: “cardiorenal

syndrome”: 82 hits

Mogelijke mechanismen

Bongartz, Eur Heart J 2005; 26: 11

Achteruitgang van nierfunctie (SOLVD)

• Oudere leeftijd• Lage ejectiefractie• Verhoogde uitgangscreatinine• Lage systolische bloeddruk• Diabetes mellitus• Hypertensie• Gebruik van diuretica, betablokkers of

plaatjesremmers

Hogere risico’s op nierfalen

• Bij bestaande nierziekte• Bij bekende hart-vaatziekte• Bij DM• Bij micro- en macroalbuminurie• Hypertensie• Beneden de P5 voor leeftijd

Mortaliteit vs creatinineklaring

ADHF en nierfunctie

ADHF en nierfunctie

Indeling mate van nierfunctieschade

Indeling van chronische nierziekten (K-DOQI richtlijn)

Stadium beschrijving GFR (ml/min/1.73m²)

1 met normale nierfunctie ≥ 90

2 milde nierfunctiestoornis 60-89

3 matige nierfunctiestoornis 30-59

4 ernstige nierfunctiestoornis 15-29

5 (pre)terminaal nierfalen <15

Renal dysfunction and CV outcome

• Health care delivery system, n = 1,120,295 • Median FU 2.84 yrs; age 55 yrs, 55 % female

GFR ml/min/1.73m² HR (95% CI)

mortality CV events

45-59 1.2 (1.1-1.2) 1.4 (1.4-1.5)

30-44 1.8 (1.7-1.9) 2.0 (1.9-2.1)

15-29 3.2 (3.1-3.4) 2.8 (2.6-2.9)

< 15 5.9 (5.4-6.5) 3.4 (3.1-3.8)

Go, NEJM 2004; 351: 1296

Furosemide vs GFR

Fysiologische veranderingen

eGFR vs leeftijd

McCullough PA. Beyond serum creatinine: defining the patient with renal insufficiency and why? Rev Cardiovasc Med 2003;4(suppl 1):S2-S6. NLM CIT. ID 12556731

Nierfunctiemetingen

Cockcroft-Gault = 1,23 × (140 – leeftijd) × gewicht

Serumcreatinine

Bij vrouwen × 0,85

MDRD4 =186,3 × (serumcreatinine)\-1,154 /× leeftijd\ -0,203 88,4

[ x 1,210 bij negroïde ras][ x 0,742 bij vrouwen]175 bij enzymatische creatininebepaling; /1,73 m²

MDRD

Dot/Lines show Medians

Dot/Lines show Percentiles 95,00

Dot/Lines show Percentiles 5,00

20-3940-4545-5050-5555-6060-6565-7070-7575-8080-8585-9090-100

Leeftijdscategorie per 5 jaar

0,0

25,0

50,0

75,0

100,0M

DR

D

MDRD

Dot/Lines show Medians

Dot/Lines show Percentiles 95,00

Dot/Lines show Percentiles 5,00

20-3940-4545-5050-5555-6060-6565-7070-7575-8080-8585-9090-100

Leeftijdscategorie per 5 jaar

0,0

25,0

50,0

75,0

100,0M

DR

D

4,1% 10,5%

Prevalentiehartfalen

Met dank aan Jacques Wetzels

Creatinine assays in Nederland

Alk.pikraat, kinetischEnzymatisch, automatischAlk.pikraat, kinetisch met compensatieVitros KreatinineAlk.pikraat, eindpunt, discreet

52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92

28

26

24

22

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

SKML (stichting kwaliteitsbewaking medische laboratoria)

Reference HPLC: 56 µmol/l

Resultaten bij DM

Figuur 2gemiddelde klaring per leeftijdsinterval

20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80 (leeftijdsinterval jr)(leeftijdsinterval jr)

Figuur 2Figuur 1

Figuur 1gemiddelde klaring per BMI-interval

<20 22-23 26-27 30-31 34-35 <20 22-23 26-27 30-31 34-35 21-22 24-25 28-30 32-33 >35 (BMI kg/m21-22 24-25 28-30 32-33 >35 (BMI kg/m22))

Joosten, internistendagen 2008

Definitie syndroom

complex van verschijnselen, die kenmerkend zijn voor een bepaalde ziekte of toestand, gewoonlijk genoemd naar de ontdekker

Cardiorenal syndrome classificationCardiorenal Syndrome (CRS) General Definition:

A pathophysiologic disorder of the heart and kidneys whereby acute or chronic dysfunction in one organ may induce acute or chronic dysfunction in the other organ

CRS Type I (Acute Cardiorenal Syndrome)Abrupt worsening of cardiac function (e.g. acute cardiogenic shock or acutely decompensated congestive heart failure) leading to acute kidney injury

CRS Type II (Chronic Cardiorenal Syndrome)Chronic abnormalities in cardiac function (e.g. chronic congestive heart failure) causing progressive and potentially permanent chronic kidney disease

CRS Type III (Acute Renocardiac Syndrome)Abrupt worsening of renal function (e.g. acute kidney ischaemia or glomerulonephritis) causing acute cardiac disorder (e.g. heart failure, arrhythmia, ischemia)

CRS Type IV (Chronic Renocardiac Syndrome)Chronic kidney disease (e.g. chronic glomerular or interstitial disease) contributing to decreased cardiac function, cardiac hypertrophy and/or increased risk of adverse cardiovascular events

CRS Type V (Secondary Cardiorenal Syndrome)Systemic condition (e.g. diabetes mellitus, sepsis) causing both cardiac and renal dysfunction

Cardiorenal anemia syndrome

Syndroom?

• Korea-syndroom: paniekgolf in Korea in verband met aandelen van Lernout & Hauspie

• Chinees-restaurantsyndroom: acuut onwelzijn bij het nuttigen van sommige Chinese spijzen;wordt misschien veroorzaakt door het additivum natriumglutamaat

• Economy class syndroom: Trombose veroorzaakt door langeafstandsvluchten, langdurige vluchten en intercontinentale vluchten

Cardiorenaal syndroom

• Hart en nieren hebben elkaar nodig• Uitgevonden door een cardioloog?• Uitgevonden door een nefroloog?• Uitgevonden in samenspraak?

Cardioneurovasculohepatorenaal syndroom

• Een ongeluk komt nooit alleen• Zieke organen gaan sneller achteruit dan

gezonde organen

Cardioneurovasculohepatorenaal syndroom

• Een ongeluk komt nooit alleen• Zieke organen gaan sneller achteruit dan

gezonde organen• Oudere mensen gaan eerder dood

Cardioneurovasculohepatorenaal syndroom

• Een ongeluk komt nooit alleen• Zieke organen gaan sneller achteruit dan

gezonde organen• Oudere mensen gaan eerder dood• Mensen met een slecht hart gaan eerder

dood• Mensen met slechte nieren gaan eerder dood

Cardioneurovasculohepatorenaal syndroom

• Een ongeluk komt nooit alleen• Zieke organen gaan sneller achteruit dan

gezonde organen• Oudere mensen gaan eerder dood• Mensen met een slecht hart gaan eerder dood• Mensen met slechte nieren gaan eerder dood• Mensen met een slecht hart én slechte nieren

gaan nóg eerder dood

Dank voor uw tijd

Mortaliteit vs eGFR

ZODIAC gegevens