StandvanzakenParticipatiefonds

Definitieveversiet.b.v.degemeenteraadMiddelburgMaart2019

TebehandelenindecommissieMaatschappelijkeZakenop27maart2019

WEBSITE REKENKAMERKVM.NLEMAIL REKENKAMER@REKENKAMERKVM.NL

Participatiefondsmaart2019 2van13

0.SamenvattingDedoelstellingvanditonderzoekisuteinformerenoverdestandvanzakenm.b.t.hetPar-ticipatiefonds.HetParticipatiefondsisontstaannaaraanleidingvanvernieuwingindezorgin 2003. Het participatiefonds is opgezet om hetwonen inwoonzorgcomplexen ook voormensenmeteenlaaginkomenbereikbaartemaken.Doorhetverstrekkenvaneentoelagebijeenverschiltussenhethuiswatzijverlatenenhetwoonzorgcomplexwordtditverschil(deels)gecompenseerd.DitfondsisinitieelgefinancierddoordegemeenteMiddelburg,deprovincieZeelandenhetministerievanVWS.AanzoweldeprovinciealsaanhetMinisterievanVWSisfinanciëlever-antwoording afgelegd. De gemeenteMiddelburg enWoongoed hebben in 2011 en 2015afsprakengemaaktoverdeinzetvanditfonds.Inoktober2012heeftdeRekenkamerMid-delburg een onderzoek uitgebracht naar deze Woonservicezones - waar het participatie-fondsonderdeelvanuitmaakt–enditvoorliggendeonderzoekgaatdaaropvoort.HetvoorliggendeonderzoekleidttotdeconclusiedatdeomvangvanhetFondsper31de-cember2018€666.481isenbehoorttotdereservesvandegemeente.Tot2025wordtuithetFondsnogmaximaal€29.700betaaldvoorhetnakomenvanafbouwafspraken1.Erzijngeenverdere inkomstenofuitgavenvoorzien.Ditbetekentdathetparticipatiefondsnadeafbouwregelingminimaal€636.781inkasheeftwaargeenverplichtingentegenoverstaan.Degemeentekanditresterendegeld(nual)aanwendenvoorandereprioriteitenoftoevoe-genaandealgemenereserve.Hetvalt teoverwegenomderesterendebetalingenuithetFondsviaWoongoedteorganiseren–terverlichtingvanadministratieve lastenvandege-meente-waarvandegemeentedanjaarlijksachterafdeuitgekeerdeafbouwgeldenbetaald.1.InleidingNaaraanleidingvanhetonderzoeksprogramma2017(gebaseerdopdeonderzoeksbehoef-tenvanraadsfracties)hebbenwijbijbriefvan17oktober2017deraadgeïnformeerdoverdestartvanditonderzoeknaardestandvanzakenendeinzetvanhetparticipatiefonds.Ditonderzoekheeftwatlangergeduurdvanwegeandereprioriteitenende(eventuele)nieuweprestatieafsprakentussendegemeenteenWoongoed.Omzoactueelmogelijktezijnbiedenweunuderesultatenaan.Hierinisdestandvanzakentotenmethetboekjaar2018ver-werkt.2.DoelstellingonderzoekPrimairdoelvanditonderzoekisomuteinformerenoverdestandvanzakenm.b.t.hetPar-ticipatiefonds.

1 Uitgaand van voortzetting van de huidige afspraken. Het college geeft aan in haar wederhoor dat dit jaar de afbouwregeling wordt geëvalueerd en dat daar andere afspraken uit kunnen komen. Zie hiervoor de paragrafen 9 en 10.

Participatiefondsmaart2019 3van13

3.LeeswijzerIn dit rapportwordt eerst kort uiteengezet hoehet participatiefonds is ontstaan.Daarnagevenweeenkorteterugblikoponsonderzoekuit2012enwatersindsdietijdisgebeurdenwatdehuidigestandvanzaken is.Wevervolgenmetconclusiesenaanbevelingen.Wesluitenafmetdeintegralewederhoorreactievanhetcollegeenonsnawoorddaarop.4.ParticipatiefondsHetParticipatiefondsWoonservicesMiddelburg,verdertenoemenParticipatiefonds,isont-staan naar aanleiding van vernieuwing in de zorg in 2003. Dit stamt nog uit het AWBZ-tijdperk.DeAWBZisinmiddelsvervangendoordenieuwewetmaatschappelijkeondersteu-ning(Wmo).Hetparticipatiefondsisopgezetomhetwonenindewoonzorgcomplexenookvoor mensen met een laag inkomen bereikbaar te maken. De gemeente Middelburg enWoongoedhebbenin2011en2015afsprakengemaaktoverditfonds.Inoktober2012heeftdeRekenkamereenonderzoekuitgebrachtnaardezeWoonservicezones,waarhetpartici-patiefondsonderdeelvanuitmaakte.Hierondertreftuenkeleteksten(cursiefenblauw)uitdatrapportomteverduidelijkenwaarhetovergaat.5.TerugblikInde raadsvergaderingvan17 februari2003heeftdegemeenteraadhetEersteGroeiboek(GB) “DeWoonservicezone”behandeld.Hierinwerdde visie enhetbeleid vastgesteld tenaanzienvandevernieuwingindezorgindegemeenteMiddelburg.Hetgaathierbijomde“omslag van collectieve, aanbod gestuurde zorg, naar individuele, vraaggestuurde zorg.”OverdevoortgangwerdgerapporteerdinhetTweedeGroeiboekvandecember2004enhetDerde Groeiboek van september 2011. De woonservicezone is een bijzonder project voorMiddelburg,omdatdegemeentehiereen“pilot”vervult:Middelburgiséénvandevier“kop-lopersinNederland”.Eenstatus,dieformeeldoorhetMinisterievanVolksgezondheid,Wel-zijnenSport(VWS)werdgestimuleerd.Degemeenteheefthetinitiatiefgenomentothet“ParticipatiefondswoonservicezonesMid-delburg”.Alsdebewonersvandenieuwezorgwoningenduurderuitzijndanindeoudesi-tuatieinhetverzorgingshuis,kaneenberoepwordengedaanophetparticipatiefonds.Hetgaatdannietomeenaanvullingophetinkomen,maaromeenbijdrageomdeelnameaandesamenlevingmogelijktemaken.Hiermeekandanwordenvoorkomen,datmensenmetlage-reinkomensafzienvandenieuweappartementen,omdatzedanteweinigfinanciëlearm-slaghebben.

Inhetfondsisinitieelgestortdoor:Degemeente(uitdereservewsz) €365.000Deprovincie(ziehierboven) €135.000HetministerievanVWS(hiervoorisdesubsidievan3x200.000aangewend)

€600.000

Totaal €1.100.000

Participatiefondsmaart2019 4van13

WoongoedMiddelburghanteerdeeveneenseenregelingvoordezedoelgroep.DeregelingenzijninmiddelsgeïntegreerdenhetbeheerisondergebrachtbijhetWmo-loket.Deregelingis“klantvriendelijker” en “simpeler” gemaakt. Zo hoeven de aanvragers geen zorgindicatiemeertehebben(voorderegelingvandegemeentewasdatwelhetgeval).

Hetparticipatiefondsontwikkeldezichalsvolgt.Jaar verstrekkingen bedrag afwijzingen20085 €5.400 14200913 €11.400 12201014 €11.400 1320111ehalfjaar14 €6.000 320112ehalfjaar72 €31.575 Vanaf1juli2011zijndeverstrekkingenvanWoongoedhierinopgenomen.Datverklaartdeforsestijgingvanhetaantalverstrekkingeninde2ehelftvan2011.Hetjaarverslag2011(blz257)vandegemeentevermeldteentoevoegingvandereservepar-ticipatiefondsmet€233.000van€1.188.000naar€1.420.000per31-12-2011.

Dezetoevoegingisalsvolgtsamengesteld(Bedragenconformvermeldingjaarverslag):StortingVWS(laatstetermijnsubsidie) €60.000Rentebijschrijving €59.385Tecorrigerenboeking(in2012Wmo) €151.190Totaal €270.575Verstrekkingen2011 -€37.575Totaal €233.000

Hetfondsisper31december2011feitelijk€1.268.810(€1.420.000-/-€151.190).VolgensdenotavoorB&Wvan20december2010zalWoongoed jaarlijks€60.000bijdra-gen,m.i.v.2011.BijdietoezeggingheeftWoongoedeenvoorbehoudgemaaktenweldatdejaarlijkseverstrekkingen(aanzienlijk)meerdan€60.000moetenzijn.Dezeafspraakloopttot2015 en zal dan opnieuwworden bezien in samenhangmet de dan temaken prestatieaf-spraken.DestrekkingvandedealmetWoongoedis:alsdeverstrekkingenniet(aanzienlijk)bovende€60.000uitkomen,behoeftWoongoed(tot2015)nietbijtedragen.6.Terugnaarhetnu,vanaf2012Hieronder gaanwe in op de situatie vanaf ons vorige rapport uit 2012. AchtereenvolgensgaanweinopdeherzieneafsprakenmetWoongoedendefinanciëlemutatiesvanaf2012t/m2018omteeindigenmethettoekomstigesaldovanhetparticipatiefonds.

Participatiefondsmaart2019 5van13

6.1HerzieneafsprakentussendegemeenteenWoongoedSindsdeopzetvanhetparticipatiefondsisdooreenaantalontwikkelingendebenuttingvanhet fondsafgenomen. Zoblijvenmensen langer zelfstandig thuiswonendanvoorheenenheeftWoongoeddestreefhurenvandehuurwoningenindewoonzorgcomplexenvan100%naar85%verlaagdwaardoormindermensenaanspraakhoeventemakenophetfonds.Inparagraaf7.4.2vandeprestatieafspraken2015-2017–tussengemeente,WoongoedenHuurderVerenigingMiddelburg(HVM)-valtte lezen:DegemeenteenWoongoedbouwenhetparticipatiefondsaf.Datwilzeggendatper1maart2015geennieuweaanvragenwor-dentoegekend.VoordebewonersvanwoonzorgcomplexendiereedsgebruikmakenvanhetparticipatiefondswordtsamenmetdeHVMeenafbouwregelinggemaaktdierechtdoetaandebelangenvandehuurders.Debestaandehuurderszijnhierovergeïnformeerdengeenvanderechthebbendenopdezevergoedingheeftvragengesteldofopmerkingengemaaktbijdezeafbouwregeling.Concreetbetekentdeafbouwregelingeenverminderingmet€120per jaarperhuurder vandebe-staandebijdrage.VerderisvolgensdebetrokkenbeleidsambtenaarafgesprokendatWoongoedvoordehelftbijdraagt in de bijdrage die de gemeente uitkeert aan de huurdersmet afbouwafspraken.Hoewel2017voorbijis,zijner(nog)geennieuweprestatieafsprakengemaakt.6.2MutatiesinhetparticipatiefondsenhuidigsaldoNu 6 jaar verder, na ons rapport van eind 2012, is het saldo van het participatiefonds€666.481.Hetfondsheeftzichsinds2011volgensonderstaandeeindejaarstandenontwik-keld.

Jaar Bedragultimo2012 €1.274.5602013 €1.351.8732014 €1.367.5512015 €709.2402016 €702.3492017 €681.5612018 €666.481

Demutatiesdiena2011plaatsvondenhebbenvoornamelijkbetrekkingopbijdragenaanhuurders,rentebijschrijving,nabetalingprovincieendeontvangenbijdragevanWoongoed.Degrootstemutatiedieinhetoogspringtisdeonttrekkingvan€700.000in2015.Inderaadsvergaderingvan15december2014isbijagendapunt28eenamendement(28-1)vanD66ingediendomgeldenuithetParticipatiefondsvrijtelatenvallenentoetevoegenaan

Participatiefondsmaart2019 6van13

deAlgemenereserve.Tijdensdezeraadsvergaderingiserbeslotenom€700.000overtehevelennaardeAlgemenereserve.6.3DefinancieringvanhetparticipatiefondsHetbeginkapitaalvanhetParticipatiefondsisgestortdoorGemeenteMiddelburg,ProvincieZeelandenhetRijk(MinisterievanVWS).Destortingenvanhetrijkenprovinciehebbenalsbasiseenprojectsubsidie.Deprojectsubsidievanhetrijkisruimgeformuleerdenisverstrektvoordeproceskosten.Begin2011isdefinaleverantwoordingoverlegdeninmei2011isdesubsidievastgestelddoorVWSenisdelaatstebetalinggedaan.Desubsidievandeprovincieis verstrekt via de aanvraag “ hetgeven van een financiële bijdrage voor de laagste inko-mensgroepeninwoonservicezoneszodatzijindesamenlevingkunnen(blijven)participeren.”Op deze subsidie is de provinciale subsidieverordening van kracht. In deze verordeningwordtvoorgeschrevendatereenfinanciëleverantwoordingmoetplaatsvinden.Dezefinan-ciëleverantwoordingheeftplaatsgevondenop12februari2015.Naaraanleidingvandezeverantwoordingheeftdeeindafrekeningvandeprovinciead€27.000(28-1-2016)plaatsge-vonden,waarmeeisvoldaanaanhetafgesprokenbedrag.6.4DetoekomstvanhetparticipatiefondsUit deze afbouwafsprakenuit 2015 leidenweaf dat dezenogdoorlopen tot 2025.De af-bouwgaatstapsgewijsmet€120perjaarperhuurder.Dehuurdersdiein2015bijv.€100permaandkregen,krijgendust/meind2024nogeenuitkering.Opditmoment(januari2019)bestaanernogca.55afbouwafspraken:

• 20hiervaneindigenin2020;• 20in2022;• en15in2024.

Hettotaaluitgekeerdebedragin2018bedroegca.€30.000.Sinds2015isdeafspraakmetWoongoed dat zij de helft hiervan vergoedt. De gemeente was in 2018 dus netto ca.€15.000kwijtaanvergoedingen.Omdatdeafbouwafsprakenaflopenengeennieuwedos-sierswordengeopend,valt teberekenenwatdemaximalekostenvoordekomende jarenzijnenwathetminimaalresterendesaldois.Inonderstaandetabelisditweergegeven.

Jaar nettouitgaven2019 €10.8002020 €7.5002021 €5.4002022 €3.3002023 €1.8002024 €9002025 €-Totaal €29.700

Participatiefondsmaart2019 7van13

ZonderdebijdragevanWoongoedbetrefthettotaal€59.400enmetdebijdragegeldtdatdegemeentedekomendezes jaar (2019-2024)nogmaximaal€29.700uitbetaalt - “maxi-maal”omdathetaantalbestaandehuurderstot2025minderkanwordenendaardoorgeenbetalingmeer plaats vindt. Het saldo van het participatiefonds op 31 december 2024 be-draagtdanminimaal€636.781.6.5interneNotaB&WOp12oktober2015isdoordeafdelingRuimtelijkbeleideennotaaanB&Waangeboden“Overgangsregelingafbouwparticipatiefonds”.Kernvandenotawas:

1. Voordehuidigegebruikersvanhetparticipatiefondseenovergangsregelingvasttestellen;

2. Demaandelijksetoekenningengeneriekper1januari2016met€10,00permaandtelatendalen;

3. Deovergangsregelingna5jaarteevaluerenenvoorsteltemakenoverdefinitieveaf-bouwvanderegeling.

Dezenotaisaldusbehandeldenconformbesloteninhetcollege.7.conclusies7.1HuidigentoekomstigsaldovanhetparticipatiefondsInhetparticipatiefondszitmomenteel(31december2018)€666.481.Omaandeafbouwaf-spraken te voldoen is tot 2025 nog maximaal € 59.400 nodig. De helft van dit bedrag(€29.700)wordtvergoeddoorWoongoed2.Daaromkannualwordenvastgestelddatvoordekomendejarenslechtsnettomaximaal€29.700nodigisaanbetalingsverplichtingen.Ditbetekent dat het participatiefonds na de afbouwregelingminimaal €636.781 in kas heeftwaargeenverplichtingentegenoverstaan.Bovenstaandeconclusiegeldtbijvoortzettingvanhethuidigebeleid.7.2VerantwoordingaanprovincieenRijkProvincie.Hetblijktdatdegemeenteinfebruari2015verantwoordingheeftafgelegdaandeprovincieoverdebestedingvandesubsidieindeperiode2006-2013.Deprovincieheeftinmaart2015dezeverantwoordingvastgesteldtoteenbedragvanmaximaal€135.000-hettoegezegdebedrag. In2016 ishiertoede laatstebetalingvandeprovincie (€27.000)ont-vangen.Rijk/ministerievanVWS.VWSheeft€600.000toegezegdalssubsidievoordewoonservice-zones.Opbasisvandeverantwoordingvandegemeenteover2005-2007ende financiëleslotverantwoordingvanapril2011,heeftVWSdesubsidievastgesteldendelaatstebetalingvan€60.000in2011overgemaakt.

2 Uitgaand van voortzetting van de huidige afspraken. Het college geeft aan in haar wederhoor dat dit jaar de afbouwregeling wordt geëvalueerd en dat daar andere afspraken uit kunnen komen. Zie hiervoor de paragrafen 9 en 10.

Participatiefondsmaart2019 8van13

7.3AfsprakenmetWoongoedDe afsprakenm.b.t. het participatiefonds zijn vastgelegd in prestatieovereenkomsten. Eenovereenkomst 2011-2014 tussende gemeente enWoongoedeneenovereenkomst 2015-2017 tussendegemeente,WoongoedendeHVM.Eenovereenkomst voordeperiodena2017ontbreekt.Wegaanervanuitdatdeafsprakenuitde laatsteovereenkomstnogvankrachtzijn.8.AanbevelingenVanuit bovenstaande conclusies stelt de rekenkamer de onderstaande drie aanbevelingenvoor.8.1VanbestemmingsreservenaarvrijereserveDegemeentekanhetresterendegeld(€636.781)aanwendenvooranderezaken,ofhetkanwordentoegevoegdaandealgemenereserve.Hetzekerebedrag(maximaal€29.700),be-doeldvoorhetnakomenvandeafbouwafsprakenmetdehuurders,kangereserveerdblij-ven.8.2MogelijkversneldafbouwenafsprakenofadministratiefvereenvoudigenOmdathetomeenoverzichtelijke,voorspelbareenrelatiefbeperktereeksbetalingengaatkanditeventueelversneldwordengerealiseerdofanderswordengeorganiseerd.Hiermeekomteeneindeaanhetparticipatiefonds,wordenadministratievelastenbeperktenvalthetresterendegeldvrij.Eriseenaantaloptiesomhiermeeomtegaan:

1. Hetblijftzoalshetis.Deverplichtingenwordenconformhuidigeafsprakeningelost.D.w.z.dekomendejarenwordenmaandelijksdeafgesprokenvergoedingenconformdeafbouwregelingvergoed.In2018ginghetomzo’n700transactiesmetditoadmi-nistratie. Dit wordt uiteraardwelminder naarmate de afbouwregeling stopt in dekomendejaren.

2. DegemeentespreektafmetderechthebbendenenWoongoedomin1keerhetres-terendebedraguit tebetalen.Hiermeewordt in1keerderegelingbeëindigden isgeenadministratiemeernodig.Dezegeeftweleenrisicoopteveelbetaling(vaneenrelatiefgeringbedragoverigens)alseerderdandeafbouwtermijneenhuurderstoptmethuren.

3. EenandereoptieisomdeadministratievelastenenuitbetalingovertehevelennaarWoongoed. Zij voeren toch al een administratie voordezehuurders enbetalendehelft van de kosten. En spreekmetWoongoed af dat zij bijvoorbeeld 1 x per jaar(achteraf)derealisatievandeafbouwvergoedinginrekeningbrengenbijdegemeen-te.

De rekenkamer beveelt optie 3 aan vanwege de vereenvoudiging van de administratievelastenenhetin1handbrengenvandezeafbouwregeling.

Participatiefondsmaart2019 9van13

8.3AfsprakenmetWoongoed(enevt.HVM)vastleggenOpdeafspraken2015-2017hebbenwijgeenvervolgafsprakenaangetroffen. In2015 isdewoonvisie(2016-2020)aangenomenwaarininparagraaf1.2staat:“Dewoonvisievormtnavaststelling door de gemeenteraad de basis voor nieuwe prestatieafspraken tussen de ge-meente,WoongoedendeHVM.”Dezeprestatieafsprakenhebbenwijnietaangetroffen.Ge-zienookbovenstaandeaanbeveling8.3bevelenweaanzosnelmogelijkdebestaandeen/ofnieuweafsprakenformeelvastteleggenvoordelopendeperiode.

Participatiefondsmaart2019 10van13

9.WederhoorreactievanhetcollegevanB&WOp7maart2019ontvingenwedeonderstaandewederhoorreactievanhetcollege.

Participatiefondsmaart2019 11van13

Participatiefondsmaart2019 12van13

10.NawoordvanderekenkamerOnderstaandtreftuaanonzepuntsgewijzereactieopdewederhoorreactievanhetcollege.

Wederhooropmerkingencollege(letterlijkepassagesuitdebrief)

Reactievanderekenkamer

1. Opbladzijde6onder6.4gaatuervanuitdatdeafbouwafsprakensinds2015doorlopentot2025.Datisnietcorrect.Deafbouwafsprakenlopendoortot2020.Inoktober2015heb-benwijbeslotenomdeovergangsre-gelingna5jaarteevalueren(in2019)eneenvoorsteltemakenoverdefinitieveafbouwvanderegeling.

1. Indedooronsterbeschikkingge-steldestukkenhebbenweeenaf-bouwafspraak

o tot2020,o eenevaluatiena5jaaro enhetmakenvaneenvoor-

stelvoordefinitieveafbouwvanderegeling,nietaange-troffen.

Hetkomtoponsoverdatmetdehuidigeafbouwvan€10permaandperjaardeafsprakenpasin2024volledigzijnafge-bouwd.Eentussentijdseevaluatieisal-tijdzinvol.

2. Gezienhetbovenstaandeishetbe-rekenderesterendegeldopbladzijde8onder8.1nietcorrect.WewetennamelijknietofWoongoedna2020dehelftwilblijvenmeebetalen,ditisafhankelijkvandeevaluatiedienogmoetplaatsvinden.UitgaandevanhetnegatievescenariodatWoon-goednietmeerwilmeebetalenishetresterendebedrag€618.881(i.p.v.€636.781).Detotaleuitgavenzijninditgeval€48.600i.p.v.€29.700.

2. Ditisinderdaadeenterechteveron-derstelling.Wijzijnuitgegaanvanongewijzigdbeleid.AlsdeafspraakmetWoongoedgemaaktwordtdatzijnietlangerdehelftbetalen–waarwijdeeventueleratiooverigensnietvankennen–dankanditinderdaadleidentotmeerkostenvoordege-meenteenduseenlagereindsaldo.Indevoetnoten1en2vanditdefini-tieverapporthebbenweopditrisicogewezen.

3. Opbladzijde8onder8.2heeftueendrietaloptiesbenoemd.Opties1en2zijnrealiseerbaar.Optie3islastigrealiseerbaaromdatWoon-goeddezeadministratievetaaknietkanuitvoeren.lederemaandbeoor-deelteenmedewerkervandege-meentenamelijkhetrechtopdebij-dragedooreencheckinonzebevol-kingsadministratie.Woongoedheeftgeentoegangtotdezeapplicatieenkandaaromalleenbeoordelenofie-manddehuurbetaalt.Bovendienishetparticipatiefondsopgezetonderverantwoordelijkheidvandege-

3. Omdatietslastigrealiseerbaaris,wildatnietzeggendathetnietreali-seerbaaris.Debedoelingvanonzeaanbevelingisomdeadministratievelastentebeperkendoortezoekennaareeneenvoudigeenefficiënteoplossingvoorderelatiefgeringebedragenpermaand.

Participatiefondsmaart2019 13van13

meente.4. Opties1en2wordenmeegenomen

indeevaluatievanhetfondssamenmetWoongoedindeloopvan2019Bijoptie2kanooknogdemogelijk-heidvaneenjaarlijkseafrekeningmeegenomenworden.Bijdezeoptiedientookonderzochttewordenwatdefiscaleconsequentieszijnvoordedeelnemersaanditfonds.

4. Eenzeerterechtenotieomrekeningtehoudenmetdefiscaleconsequen-tiesvoordegebruikersvandezere-gelingalsdevergoedinganderswordt.

5. Alslaatstemerkenwijover8.3opdatindeloopvan2019deafbouw-regelinggeëvalueerdwordtmetWoongoed.

5. Goedomtelezendaternogditjaarwordtgeëvalueerd.

Totslotdankenwedecontactambtenaarvoorzijnvoortvarendeenbehulpzamehoudingeninzettijdensditonderzoek.

______________________________