Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

75

description

Op 10 oktober 2013 organiseerden NLingenieurs en Deltek de themaochtend 'Sociale Innovatie in de ingenieursbranche' bij de Tongelreep in Eindhoven. De themaochtend ging over de grote uitdaging in de branche, het verhogen van de productiviteit. De ingenieursbureaus zien grote kansen in innovatie. Het huidige klimaat vraagt om flexibiliteit maar met druk op efficiency. Wat is de sleutel naar productiviteit verhoging? Hoe speelt u in op de toenemende vraag naar nieuwe producten en diensten? Kiest u voor technologische innovatie en/of sociale innovatie?

Transcript of Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Page 15: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Seminar Sociale Innovatie in de ingenieursbranche

Productiviteit bij ingenieursbureaus

Ir. Paul Oortwijn

Directeur NLingenieurs

Page 16: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Over NLingenieurs

• Branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus

• Branche bestaat uit ca 5.000 ondernemingen

• 125 bedrijven zijn aangesloten (toetredingsdrempel)

• 115 MKB en 10 grootbedrijf

• 70% van de branche-omzet in NL via onze leden

• 60% van de branche-omzet in NL door MKB

Page 17: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Trendonderzoeken 2010-2013

2009 Eerste signalen van crisis maar: “business as usual”

2010 Klanttevredenheid bovenaan: hou wat je hebt!

2011 Marketing & Sales: wordt meer onderscheidend!

2012 Nieuw werk binnenhalen: we hebben overcapaciteit!

2013 Nieuwe realiteit: productiviteitsverhoging: meer met minder!

Page 18: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Productiviteitsverhoging IB’s

Definitie van productiviteit?

= rendement per tijdseenheid

= (resultaat minus inspanning) per tijdseenheid

Page 19: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Input Output

Algemeen model

Time

19

Factor tijd: sterk verwaarloosd?

Input: waar bestaat deze uit?

Output: waar bestaat deze uit?

Page 20: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Kosten Opbrengsten

Bedrijfseconomisch model

Tijd

20

Page 21: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Kosten Opbrengsten

Bedrijfseconomisch model

Tijd

21

Personele kosten

Overhead

Belastingen

Financiële kosten

Reserveringen

Gefactureerde omzet

Financiële baten

Referenties

Goodwill

OMLOOPSNELHEID

Page 22: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Inzet Resultaat

Maatschappelijk model

Tijd

22

Human Capital

Financial Capital

Ervaring

Octrooien

Organisatie

Tevreden gebruikers

Kwaliteit van leven

Behoud van planeet

Goed gevoel

Respect

OMLOOPSNELHEID

Page 23: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Kosten Opbrengsten

Model Projectresultaat

Tijd

23

Gecalculeerde projectkosten

Gecalculeerd meerwerkkosten

Niet gecalculeerd meerwerk

Eventuele project malus

Gefactureerde omzet

Gefactureerd meerwerk

Eventuele project bonus

OOK HIER TIJD = GELD

Page 24: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Omlaag Omhoog

Productiviteitsfactoren

Productiviteit

24

Hogere salarissen

Leegloop

Dubbel werk

Stress/ziekteverzuim

Claims

Reorganisatie

Gedemotiveerd personeel

Ontevreden klanten

Miscommunicatie

Hogere tarieven

Overwerk

Minderwerk

Ontspanning

Bonussen

Stabiliteit

Gemotiveerd personeel

Tevreden klanten

Samenwerking

Page 25: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Verhogen productiviteit

Defensief

• Bezuinigen

Offensief

• Investeren

Wie vult aan?

Page 26: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Verhogen productiviteit (2)

• Procesinnovatie:

- Lean Management (bespaar tijd) - BIM (nD, geïntegreerd, digitaal, beheer) - Systems Engineering (minder fouten) - Risicomanagement (bewuster kiezen, besluiten)

• Productinnovatie: - Modellen, beheertools, …..

• Sociale Innovatie - Haal meer uit je mensen, geef ruimte

- Zet ze optimaal in, laat ze samenwerken

- Pleeg geen roofbouw, investeer in ontplooiing

Maar vooral: INNOVEER

Page 28: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Sociale Innovatie SLIMMER MANAGEN,

ORGANISEREN

EN WERKEN

PROF. DR. HENK W. VOLBERDA

ROTTERDAM SCHOOL OF MANAGEMENT, ERASMUS UNIVERSITEIT

Themaochtend “Sociale innovatie in de ingenieursbranche”

Eindhoven, 10 oktober 2013

Page 31: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Business Process Re-engineering

Continuous Improvement/Learning Organization

Empowerment

Workout

Visioning

Cycle Time/Speed

Benchmarking

One Minute Managing

Corporate Culture

Intrapreneuring

Just in Time/Kanban

Matrix

MBWA

Portfolio Management

Restructuring/Delayering

“Excellence”

Quality Circles/TQM

Wellness

Decentralisation

Value Chain

‘Theory Z’

Management by Objectives

Conglomeration

T-Group Training ‘Theory Z’

Brainstorming

Theory X and Theory Y

Satisfiers/Dissatisfiers

Managerial Grid

Decision Trees

1950 1960 1970 1980 2000 1990

Self Managing Teams

Core Competencies

Horizontal Organizations

Zero Base Budgeting

Strategic Business Units

Diversification

Experience Curve

Infl

uen

ce I

nd

ex

Management hypes: 1950 - 2000 M

Page 32: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
Page 33: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

het probleem

Page 34: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

N Nederlandse bedrijven innoveren minder

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

83% van de

ondernemingen

kiest nog steeds voor

efficiency en

kostenverlaging

Page 35: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

D De toename van het Angelsaksische model in Nederland (top 100 bedrijven)

Bron: Bezemer, Van den Bosch & Volberda, 2012

> Extrinsieke

motivatie

> Shareholder

oriëntatie

> Korte-termijn

focus

Page 36: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

1

6

11

16

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Ranking van Nederland in de Global

Competitiveness Index 2000-2013

Erasmus Strategic Renewal Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

O Onze positie op de mondiale concurrentie-index: Een zekerheid?

Factor Innovatie` Ranking 2013 Verandering t.o.v. 2012

Capaciteit voor innovatie 9 ▼1

Kwaliteit wetenschappelijke onderzoeksinstituties 7 ▲1

Bedrijfsuitgaven aan R&D 18 ▼4

Samenwerkingsverbanden universiteiten – bedrijven 12 ▼2

Inkoop overheid van geavanceerde technologische producten 26 ▼3

Beschikbaarheid kennismedewerkers 41 ▼17

Patenten 8 ◄

Bron: INSCOPE: Research for Innovation 2013, op basis van Global Competitiveness Report 2013-201

De Nederlandse Innovatieuitdaging

> Lage kennisabsorptie bedrijven

> Weinig passie voor innovatie bij management

> Lage waardering voor nieuwe technologieën

> Beperkte beschikbaarheid kenniswerkers

> Veel bureaucratie en red-tape

Page 37: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Pijlers van concurrentievermogen

Factor Ranking

2013

Verandering t.o.v

2012

Macro-Economische omgeving 44 ▼4

Inflatie 1 ◄

Overheidsschuld 118 ▼8

Kredietrating 11 ▼3

Financiele Marktontwikkeling 30 ▼10

Toegang tot kredietverstrekking 47 ▼25

Beschikbaarheid van risicodragend kapitaal 21 ▼6

Gezondheid van banken 74 ▼27

P

Page 38: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Pijlers van concurrentievermogen

Efficiency Arbeidsmarkt

21 ▼4

Samenwerken vakbonden en werkgevers 5 ▼5

Flexibiliteit van lonen 137 ▼7

Kosten aannemen en ontslaan 128 ▼2

Capaciteit om talent aan te trekken 18 ▼8

Innovatie 10 ▼1

Capaciteit voor innovatie 9 ▼1

Beschikbaarheid kenniswerkers 41 ▼17

Bedrijfsuitgaven R&D 18 ▼4

Patenten 8 ◄

P

Page 39: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

D De concurrentie-piramide

High-

income

countries

Middle-income

countries

Low- income

countries

Innovation-driven economy

Investment-driven

economy

Factor-driven economy

Page 40: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Overall ranking NL India China

8 60 29

Kennisabsorptie ondernemingen 22 48 71

Innovatievermogen 9 41 30

Beschikbaarheid kenniswerkers 41 15 44

R&D Uitgaven 18 39 22

Bureaucratie en regulering 28 104 14

Inkoop overheid geavanceerde

tech. producten 26 92 13

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

H Het concurrentie vermogen van Nederland

Page 41: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

D De meest gekozen offshoring functie: Productontwikkeling

0% 10% 20% 30% 40%

Service Centra

Inkoop

Marketing & Verkoop

Overig: Productie

Administratief

IT

Productontwikkeling Overwegen

offshoring

Offshoring

Functie:

Page 42: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

D De meest gekozen offshoring locaties: India en China

0% 20% 40% 60%

Anders

Australië & Nieuw-Zeeland

Zuid-Amerika

Oost-Europa

West-Europa

Anders Azië

Filipijnen

China

India Overwegen

offshoring

Offshoring

69% MKB en 50% IT

Locatie:

Page 43: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

I Innovatie uitbesteden naar opkomende economieën werkt niet

7%

8%

28%

19%

14%

93%

92%

72%

81%

86%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

De resultaten van onze off-shoring activiteiten

zijn boven verwachting

Onze off-shoring projecten zijn succesvoller dan

die van onze concurrenten

Het verplaatsen van activiteiten naar het

buitenland heeft bijgedragen aan onze omzet- en

winstgroei

De meest offshoring-projecten hebben de

doelstelling behaald

Het verplaatsen van bedrijfsactiviteiten naar het

buitenland verloopt zeer succesvol

Bron: Erasmus Concurrentie & Innovatiemonitor 2008

Mee eens Niet mee eens

Page 44: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

H Het probleem: Innovatie staat onder druk

Het Anglosaksische model treedt steeds meer op

de voorgrond

Meeste bedrijven focus op efficiency verbetering

Nederland kan beter scoren op innovatie

indicatoren

Verplaatsing kennisintensieve activiteiten naar

opkomende economieën

Erasmus Strategic Renewal

Center

www.erasmusstrategicrenewal.nl

Nederland en de innovatie top-10

Page 45: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

de oplossing

Page 46: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De innovatieuitdaging: Van poldermodel naar een Deltamodel

Traditionele poldermodel Deltamodel Sociale Innovatie

Consensus model en vertegenwoordiging

van belanghebbenden

Dynamische kennisstromen

Industriële economie met lage toegevoegde

waarde

Kenniseconomie met hoge toegevoegde

waarde

Hiërarchisch management Horizontaal management

Traditionele organisatievormen Flexibele organisatievormen

Productiemedewerkers Kenniswerkers

Bron: Volberda (2004)

Page 47: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

W Wat is Sociale Innovatie?

Fasen innovatie Type innovatie

Nieuwe

kenniscreatie

Technologische

innovatie: R&D,

ICT, technologie

25% van

innovatiesucces

Herkennen,

verwerven

integreren en

toepassen van

kennis

Sociale innovatie:

management,

organisatie en

arbeid

75% van

innovatiesucces

Page 48: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

M Maar wat is nu precies de kracht van sociale innovatie?

R&D

+

Sociale Innovatie

Omzet uit

nieuwe

producten

> De hefboom sociale innovatie

maakt R&D investeringen

effectiever

> Bedrijven met een

bovengemiddeld percentage

aan investeringen in R&D

behalen een 25% hoger succes

op innovatie

> Wanneer deze investeringen

gepaard gaan met voldoende

aandacht voor sociale

innovatie is de opbrengst 4

keer zo hoog

4x

Sociale Innovatie

Page 49: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

M Maar wat is nu precies de kracht van sociale

innovatie: De Anti-infectives case study van DSM

Sociale Innovatie

Concurrentie

Positie

(vis-a-vis China)

Productiviteit

(vis-à-vis in het

verleden behaalde

resultaten)

Dynamisch Management

Integrale sturing

Faciliteren

Slimmer werken Opleiding Operators

Zelforganisatie

Flexibel organiseren

Minder hierarchie

Teamstructuur

Technologische Innovatie

Van Chemische

productie naar Bio-

Tech productie

Een groener en

efficiënter process,

minder energie en afval

Minder productie

stappen Co-creatie

Open Maintenance

Page 50: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

S Sociale innovatie: Wat levert het op?

Innovatieve organisaties:

27% hogere rentabiliteit

19% hogere omzetgroei Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012

Page 51: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

S Sociale innovatie in Nederland: Wat levert het op?

Prestatiemaatstaf Sociaalinnovatieve vs.

niet sociaalinnovatieve

bedrijven

Omzetgroei 9%

Winstgroei 3%

Innovatie 38%

Productiviteit 15%

Groei marktaandeel 10%

Aantrekken nieuwe klanten 7%

Tevredenheid medewerkers 4%

Barometer Sociale Innovatie in Nederland

2006-2008 +2,5%

2008-2009 +5,2%

2009-2010 +12,8%

2010 –2011 +14,7%

Stijging sociale innovatie in

Nederland

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2007 2008 2009 2010 2011

Toe

nam

e s

oci

ale

inn

ova

tie

(in

%)

Sociale innovatie neemt verder toe

Page 52: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

De zachte effecten van sociale innovatie:

• Minder verloop van werknemers

• Meer tevreden klanten

• Positief effect op tevredenheid en motivatie van stakeholders

• Invloed op milieu (‘green practices’)

S Sociale innovatie in Nederland: Wat levert het op?

Sociale innovatie

Social challenges

Page 53: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

S Sociale innovatie loont

Page 54: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

de oplossingen in de praktijk

Page 55: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De kracht van de flexibele organisatie. De rol van de organisatie bij innovatie

Hoe moet je jezelf

organiseren om in

zo’n wereld succesvol

te opereren en

innoveren?

Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012

> Hoge interne

verandersnelheid

> Zelfsturende teams en

hechte sociale interne

netwerken

> Passie voor exploratie èn

exploitatie

Page 56: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De kracht van de flexibele organisatie. De rol van de organisatie bij innovatie

Ashby’s wet van vereiste variëteit

Managen veranderingssnelheden:

> 70% omzet uit nieuwe producten

> time to market

> 15% R&D budget vrij besteedbaar

Page 57: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie

Page 58: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie

Exploitatie

Passie voor

exploitatie en

exploratie

Exploratie

Dynamische

vaardigheden Routines

Fit Stretch

Verbeterend leren

(single loop)

Afleren (double loop)

Incrementele

verandering

Radicale verandering

Competentievalkuil Vernieuwingsvalkuil

Page 59: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

EXPLOITATION & EXPLORATION AT SHELL

Page 60: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie

Page 61: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

I It’s the management stupid! De rol van het management bij innovatie

Dynamisch managen

> Ondernemerschap door visionair leiderschap

> Beloning op basis van teamprestatie

> Horizontale samenwerking en kennisuitwisseling Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012

Page 62: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

I It’s the management stupid! Dynamisch managen

Managementvereisten voor dynamische

vaardigheden:

Traditioneel management Dynamisch management

Gespecialiseerde routines Generieke vaardigheden

Beperkte expertise Brede en diepe kennisbasis

Laag absorptievermogen Hoog absorptievermogen

Beperkte

managementdenkkaders.

Geen experimenteerruimte

Brede

managementdenkkaders. Veel

experimentdrift

Lagere-orde leren Hogere-orde leren

Page 63: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

I It’s the management stupid! Management rollen voor dynamisch managen

Page 64: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

A Arbeid: Slimmer werken

Slimmer werken als onderdeel van sociale

innovatie:

> Vakmanschap en professionele autonomie

> Hoge kwaliteit van arbeid

> Talentontwikkeling Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012

Page 65: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

A Arbeid: Slimmer werken

Productie

medewerker

Informatie

medewerker Kenniswerker

Rol: Omzet grondstoffen

in producten

Transformatie van

data in informatie

Kenniscreatie in de

vorm van nieuwe

producten en

diensten

Taak:

Simpel en

monotoon, met

herhalend karakter

Gestandardiseerd:

Toepassing van

regels en

procedures

Gevarieerd:

Kennisabsorptie en

kenniscreatie

Resource: Machines en

systemen

Informatie-

systemen

Expliciete en

impliciete kennis

Page 66: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

A Arbeid: Slimmer werken

Klassiek Modern Postmodern

Technische

rationaliteit

Organisatorische

rationaliteit

Substantiële

rationaliteit

Gesloten systeem

benadering

Open systeem

benadering

Open/gesloten

systeem benadering

Rationeel systeem

benadering

Rationeel/

natuurlijk systeem

benadering

Natuurlijk systeem

benadering

Machine Organisme Hersenen

Massaproductie

Technologisch

determinisme

Flexibele

specialisatie

Multi-purpose

machines en ICT

systemen

Arbeidsdeling

simpele taken Multiskilled

personeel

Strakke

arbeidsrelaties

Netwerken &

uitbsteden

Page 67: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

C Co-creatie door Externe Netwerken en Kennisallianties

> Slimme organisaties kennen hun sterkten èn

zwakten

> Co-creatie met toeleveranciers, klanten en

kennisinstellingen

> Kritische stakeholders bevorderen

vernieuwing en innovatiesucces

Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012

Page 68: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

C Co-creatie door Externe Netwerken en Kennisallianties

> Middels samenwerking zwakke punten aanpakken;

> Synergie: combinatie kennisbasis kan leiden tot unieke

producten en diensten;

> Middelen (vooral kennis) kunnen

gedeeld worden;

> Samen kan er sneller geïnnoveerd worden.

Toeleveranciers

Klanten

Concurrenten

Kennisinstellingen

Page 69: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De Innovatieschijf: Hoe investeert u..

€ 0,20

R&D

€ 0,20

Vernieuwend

leiderschap

€ 0,20

Menselijk

kapitaal

€ 0,20

Nieuwe

Organisatie

vormen € 0,20

Co-creatie

Page 70: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

D De Innovatieschijf: Hoe investeert u..

€ 0,10

R&D

€ 0,00

Vernieuwend

leiderschap

€ 0,00

Menselijk

kapitaal

€ 0,00

Nieuwe

Organisatie

vormen € 0,00

Co-creatie

..in crisistijd?

Page 71: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Het management speelt een bepalende rol

bij bedrijven met achterblijvende

resultaten

• Pro-actief management met draagvlak

binnen de organisatie

• Visionair leiderschap en creatie van

een collectieve ambitie

• Ondersteuning vanuit management

voor initiatieven op de werkvloer

Organisatie

11%

Management

50%

Arbeid

2%

Samenwerking

37%

S Succesfactoren bij achterblijvers

Page 72: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

Arbeidsfactoren spelen een

bepalende rol bij koplopers.

• Slimmer werken

• Autonomie voor werknemers

• Job-rotatie en werkvernieuwing

• Actieve focus op innovatie binnen het

bedrijf

Organisatie

4% Management

9%

Arbeid

63%

Samenwerking

24%

S Succesfactoren van koplopers

Page 73: Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013

hartelijk dank voor uw aandacht

www.inscope.nl (Inscope: Research for Innovation)

www.flexibiliteitsaudit.nl