Sociaal Bestek

sociaalbestek

tijdschrift voor werk, inkomen en zorg

nummer 2, februari 2010, jaargang 72

Integrale hulp bij schulden Werkloosheid en begeleiding Onderzoek naar innovatie sociale dienst Het e-loket door de bril van de burgerWerklozen vinden minder vaak een baan

ntegrale hulp bij schulden Werkloosheid en begeleiding Onderzoek

Kwaal verzorgingsstaat: de armoedeval

SB_02_10.indd Cover1SB_02_10.indd Cover1 1/29/2010 9:47:36 AM1/29/2010 9:47:36 AM

Sociaal Info Editie 1, 2010 nu verkrijgbaar! Het standaardwerk voor de sociale sector

Sociaal Info bevat de voornaamste ‘comptabele’ gegevens

(bedragen, forfaits, percentages, premies, regelingen en

voorschriften) die regelmatig nodig zijn bij de dagelijkse

praktijk van de deskundige op het gebied van onder

andere sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening,

gezondheid, belastingen, studiefi nanciering, huursubsidie en

arbeidsmarktmaatregelen.

Met ingang van 1 januari 2010 is een groot aantal bedragen

in de sociale zekerheid gewijzigd. In deze nieuwste editie

van Sociaal Info treft u de geactualiseerde bedragen aan.

U bestelt een abonnement (tot wederopzegging) van het

boek ‘Sociaal Info’ al voor € 36,- (incl. BTW) of een los

exemplaar voor € 40,- (incl. BTW).

De opzet van Sociaal Info is als volgt:

• het wettelijke minimumloon;

• sociale voorzieningen (o.a. WWB, Bbz, IOAW, WWIK);

• sociale verzekeringen (o.a. WW, WAO, AOW);

• overige verstrekkingen (o.a. AWBZ, Wmo, ZVW);

• (eigen) bijdragen en alimentatie;

• arbeidsmarktmaatregelen (o.a. REA, WSW);

• premieheffi ngen en belastingen.

SB_02_10.indd Cover2SB_02_10.indd Cover2 1/29/2010 9:47:39 AM1/29/2010 9:47:39 AM

RedactioneelInhoud

1 sociaalbestek 2/2010

Schaven of schrappen?

Komt dat even slecht uit… middenin de crisis teistert een ongekende

koudegolf ons lage land. Stookkosten, de prijs van het strooizout en

overwerkvergoedingen van gladheidbestrijders hollen de begroting

uit. En dat terwijl de gemeentelijke financiële winter, voorspeld voor

2010, nog moet uitbreken. Naar verwachting moet er gemiddeld

tenminste 10 procent worden bezuinigd. Maar, of er niets aan de

hand is, hebben de lokale politieke partijen de afgelopen maanden

driftig zitten schrijven aan hun verkiezingsprogramma’s. Algemene

strekking daarvan: of het een onsje méér mag zijn? Ook bestuurders

lijken zich nog niet echt zorgen te maken. Zo vlak voor de verkiezin-

gen van 3 maart passen ze vooral op hun rijk gevulde ruif – de

jubelbegroting 2010.

Ondertussen maken concerncontrollers en directeuren Bedrijfsvoering

zich wel degelijk zorgen. Ik vermoed dat er geen gemeente is waar

niet al ambtelijk wordt nagedacht over hoe de meerjarenbegroting

sluitend kan worden gehouden zonder een beroep te doen op de

algemene reserves en zonder leges en belastingen al te zeer te

verhogen. Met andere woorden, op welke posten in de uitgaven kan

worden gesneden. De lokale rekenmeesters zullen daarmee voor

3 maart klaar willen zijn, om de coalitieonderhandelaars een reëel

financieel perspectief voor te kunnen houden.

Het is echter de vraag of zo’n rekenexercitie zoden aan de dijk zet.

Immers, zonder inhoudelijk richtsnoer over de rol van de gemeente-

lijke overheid, over het wenselijk niveau van de respectievelijke

voorzieningen of over het profijt van de overheid, is het enige dat

ambtenaren kunnen doen voor alle gemeentelijke producten in

beeld brengen wat er gebeurt als je bijvoorbeeld 20 of 50 procent

bezuinigt op de uitgaven. Talloze ambtenaren zullen de komende

twee maanden over deze vragen gaan steggelen en zullen met

argumenten komen waaruit moet blijken dat de effecten dramatisch

zullen zijn en dus bezuinigingen niet mogelijk.

Daarom hier toch maar een paar proefballonnetjes:

• maak alle Wmo-voorzieningen inkomensafhankelijk;

• richt je alleen nog op de verplichte inburgeraars;

• trek de stekker uit de samenwerking met UWV-werkbedrijf;

• richt je alleen nog op re-integratie van de meest kansrijke

Wwb-ers;

• besteed de volledige uitkeringsadministratie uit aan de Sociale

Verzekeringsbank;

• ontsla al het vaste personeel en huur alleen nog maar

ZZP-ers in.

Willem Bertels

2 Een kwaal van de verzorgingsstaat:

de armoedeval

Maarten Allers en Flip de Kam

7 Signalement van het CBS

8 Integrale hulp bij schulden

Jacomijn Kuiper

12 Privatisering sw-bedrijven

Dirk Langedijk en Kees de Graaf

15 Werkloosheid en begeleiding

Ralph van den Bosch

18 Vernieuwing bij de sociale dienst

Dagmar Beudeker, Tanja de Jong, Christine Bos,

Roland Blonk

22 Het e-loket door de bril van de burger

Gyuri van der Bilt en Tolja van der Bilt

26 De mythe van de onafhankelijke Wmo

Douwe Zijlstra

27 Werklozen vinden minder vaak een baan

Harry Bierings en Robert de Vries

En verder… 10 pagina’s over arbeid en sociale

zekerheid in SZActueel

Coverfoto: ANP

SB_02_10.indd 1SB_02_10.indd 1 1/29/2010 9:47:40 AM1/29/2010 9:47:40 AM


Werkenden met een laag inkomen hebben met een vergelijk-

baar probleem te maken. Het loont voor lager betaalde werk-

nemers soms nauwelijks om extra uren te draaien of over te

stappen naar een beter gehonoreerde baan. De armoedeval

geeft dus twee soorten ongewenste prikkels: uitkeringsont-

vangers verliezen de moed een baan te aanvaarden (uitstroom-

val), lager betaalden zien netto weinig terug van een posi-

tieverbetering op de arbeidsmarkt (doorstroomval). Sinds de

budgettering van de bijstand kost de uitstroomval gemeenten

geld. Er is dus spanning ontstaan tussen de doeleinden van

het lokale armoedebeleid en die van het re-integratiebeleid.

Politici willen de armoedeval met allerlei maatregelen te lijf

gaan. In dit artikel laten wij echter zien dat de armoedeval

onverbrekelijk samenhangt met het voeren van armoedebe-

leid. Het gaat bij de val om een ongeneeslijke kwaal van de

verzorgingsstaat. Wel zijn er mogelijkheden om de armoede-

val minder diep te maken.

Doorstroomval Als voorbeeld van de doorstroomval

nemen we een werknemer met een belastbaar jaarsalaris van

€ 27.000, die door overwerk, promotie, het volgen van een op-

leiding of het veranderen van baan € 5.000 meer kan gaan

verdienen. Het gaat om een kostwinner met twee jonge kin-

deren, die maandelijks € 490 aan huur betaalt. Deze modale

werknemer gaat € 2.244 meer aan inkomensheffing betalen,

en verliest bovendien recht op € 608 aan huurtoeslag, € 240

aan zorgtoeslag en € 240 aan kindgebonden budget.

Het verlies door de inkomensheffing en de korting op drie

inkomensafhankelijke toeslagen bedraagt al met al € 4.332.

Netto blijft dus maar € 664 over. Anders gezegd: de totale

(marginale) belastingdruk bedraagt 87 procent. De schat-

kist incasseert immers € 4.332 van de bruto loonstijging van

€ 5.000. Vergelijk die 87 procent met het toptarief van de

inkomstenbelasting (52 procent) dat van toepassing is op wat

bemiddelde inkomenstrekkers méér verdienen dan € 55.000

per jaar.

Inkomensverlies Bij de doorstroomval uit het boven-

staande voorbeeld is alleen rekening gehouden met landelijke

inkomensafhankelijke regelingen. Mensen met een betrekke-

lijk laag loon, of mensen die gaan werken vanuit een uitke-

ring, verliezen daarnaast hun recht op tal van gemeentelijke

Analyse

Maarten Allers en Flip de Kam

Wanneer mensen met een uitkering aan het werk gaan, verwachten zij daar finan-

cieel iets aan over te houden. Dat valt nog wel eens tegen. Door het gestegen inko-

men vermindert hun aanspraak op zorgtoeslag, huurtoeslag en andere vormen

van door de overheid verstrekte inkomenssteun. Deze kortingen maken de keus

voor werk financieel minder aantrekkelijk. Ze drukken de betrokken uitkerings-

ontvangers in de armoedeval.

De armoedeval

Een kwaal van de verzorgingsstaat:



Analyse

regelingen. Hun inkomensverlies door de samenloop van

landelijke en gemeentelijke regelingen kan in kaart worden

gebracht met het rekenprogramma Lokosim. Dit door het

COELO van de Rijksuniversiteit Groningen ontwikkelde pro-

gramma houdt voor gemeenten, die daarom hebben gevraagd,

omvang en samenstelling van de lokale armoedeval bij.

Figuur 1, met Lokosim gemaakt, illustreert de armoedeval voor

een paar met kinderen.1 Om de armoedeval te markeren zijn

twee horizontale lijnen getekend. De onderste lijn representeert

de koopkracht die hoort bij een minimumuitkering; de boven-

ste lijn een 10 procent hogere koopkracht. Ons uitgangspunt

is dat een baan die minder dan 10 procent extra koopkracht

oplevert voor een uitkeringsontvanger financieel niet interes-

sant is. Aanvaarden van werk is dus pas aantrekkelijk als de

koopkracht de bovenste horizontale lijn ten minste evenaart.2

Een paar met kinderen ontvangt een minimumuitke-

ring die bruto gelijk is aan 90 procent van het minimum-

loon. Wanneer één van beiden een baan aanneemt tegen

90 procent van het minimumloon (dus in deeltijd), dan stijgt

desondanks de koopkracht, doordat nu recht ontstaat op

de fiscale arbeidskorting. De dikke zwarte lijn in de figuur

toont de totale koopkracht bij steeds hogere niveaus van het

brutoloon. De totale koopkracht is gelijk aan het saldo van

het meestijgende nettoloon (de diagonale lijn) en de dalende

aanspraak op zorgtoeslag, huurtoeslag, bijzondere bijstand,

kwijtschelding, enzovoort; dit zijn de aflopende lijnen.

Het eerste dat in gevaar komt wanneer iemand gaat werken,

is de kwijtschelding van gemeentelijke en waterschapslasten.

Bij een inkomen dat netto maar weinig hoger ligt dan een

minimumuitkering vervalt het recht op kwijtschelding. Dat

scheelt gauw een paar honderd euro per jaar (in de figuur

staan de inkomensafhankelijke regelingen op de rechteras).

Zodra het inkomen meer dan 100 procent van het mini-

mumloon bedraagt wordt de zorgtoeslag afgebouwd. Zoals

de figuur laat zien, gebeurt dit zeer geleidelijk. Neemt het

inkomen verder toe, dan komt er een moment, bij ongeveer

104 procent van het minimumloon, dat de koopkracht

even 10 procent boven het uitkeringsniveau uitkomt. Vanaf

105 procent van het minimumloon vervallen echter de rech-

ten op een kortingspas, een bijdrage in de schoolkosten,

bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag. De koop-

krachtwinst duikt daardoor weer onder de 10 procent. Vanaf

108 procent van het minimumloon wordt ook de huurtoe-

slag gekort. Het is tussen 105 en 115 procent van het mini-

mumloon financieel volstrekt niet interessant om meer uren

te gaan werken! Pas bij een inkomen dat ten minste 25 pro-

cent boven het minimumloon ligt, is de koopkrachtwinst

ten opzichte van de uitkeringssituatie weer tien procent of

hoger. Maar ook dan neemt de koopkracht bij een stijgend

inkomen maar weinig toe, omdat huurtoeslag, zorgtoeslag

en kindgebonden budget allemaal nog in het afbraaktraject

zitten.

Figuur 1 Armoedeval voor paar met kinderen



arbeidscontract – wekelijks tussen 30 en 45 uren vrije tijd

‘inleveren’. Voor hen loont werken vaak niet. Deze uitkomst

is ongewenst. Vandaar dat in het verleden regelmatig voor-

stellen zijn gelanceerd om de armoedeval aan te pakken. Dit

kan op drie manieren, te weten door:

1. inkomensondersteunende regelingen te herstructureren;

2. uitkeringen te verlagen; of

3. meer selectieve inkomenssteun te geven, in combinatie

met de invoering van bonussen voor werkenden.

• Inkomensafhankelijke regelingen

Een beleidswijziging die in allerlei varianten terugkomt en op

het eerste gezicht effectief lijkt, is het verhogen van de inko-

mensgrens van waaraf inkomensafhankelijke voorzieningen

worden afgebroken (het punt vanaf waar de lijn van een inko-

mensafhankelijke regeling in figuur 1 begint te dalen, schuift

dan naar rechts). Aan zo’n verhoging van de inkomensgrens

kleven twee bezwaren. Ten eerste nemen de kosten van de

betrokken regeling snel toe. Veel bestaande rechthebbenden

profiteren immers wanneer de inkomensgrens opschuift.

Bovendien komen meer mensen voor de regeling in aanmer-

king. Dat veroorzaakt ook het tweede probleem. De armoe-

deval verschuift naar de iets hogere loonniveaus: dezelfde

inkomensterugval vindt nu (iets) hogerop in het loongebouw

plaats. Werkenden die op dit moment geen recht hebben op

Vanzelfsprekend verschillen de inkomensafhankelijke regelin-

gen per gemeente. Ook de armoedeval verschilt daarom van

gemeente tot gemeente. Figuur 1 ziet er in elke gemeente anders

uit. De huishoudensvorm is medebepalend voor de ernst van

de armoedeval. Figuur 2 laat de koopkrachtstijging vanuit een

minimumuitkering zien voor alleenstaanden, paren met kin-

deren (deze lijn is hetzelfde als de koopkrachtlijn in figuur 1),

paren zonder kinderen en alleenstaande ouders. Figuur 2 laat

duidelijk zien dat alleenstaanden het minst in de armoedeval

verstrikt zitten. Dat komt doordat er voor hen minder inko-

mensafhankelijke regelingen bestaan. Ze hebben dus bij een

inkomensverbetering minder te verliezen. De armoedeval is

het meest problematisch voor paren zonder kinderen. Om er

tien procent op vooruit te gaan, moeten zij een baan vinden

die maar liefst 43 procent boven het minimumloon betaalt.

Merk op dat voor paren, met of zonder kinderen, een inkomen

van ten minste 70 procent boven het minimumloon nodig is

om er in koopkracht 20 procent op vooruit te gaan.

Er zijn natuurlijk altijd uitkeringsontvangers die zo graag

willen werken, dat de hoogte van het (netto)loon er voor

hen niet toe doet. Toch zullen veel anderen ten minste com-

pensatie willen ontvangen voor de kosten die aan het aan-

vaarden van werk zijn verbonden (reiskosten, kleding) en

voor het feit dat zij – afhankelijk van de voorwaarden in hun

Analyse

Figuur 2 Toename koopkracht vanuit minimumuitkering bij verschillende loonniveaus (%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70 90 110 130 150 170

Bruto inkomen als percentage van minimumloon

Alleenstaande

Alleenstaande ouder

Paar met kinderen

Paar zonder kinderen



consequentie bedraagt de marginale druk van de inkomens-

heffing in het loontraject tussen € 42.500 en € 44.420 geen

42 procent, maar 43,25 procent. Dit volgt uit de ijzeren logi-

ca van elke maatregel ten gunste van het grondvlak van de

inkomenspiramide, die vanaf een bepaald inkomensniveau

stapsgewijs wordt teruggenomen. Om de doorstroom op de

arbeidsmarkt niet te veel te hinderen, past bij dit type maat-

regelen terughoudendheid.

• Selectieve inkomenssteun, werkbonus

Rest een laatste optie om de armoedeval te verkleinen. In-

komensondersteunende regelingen kunnen, meer dan nu

het geval is, worden gericht op de armen zonder arbeids-

marktperspectief. Hoewel een strikte scheiding tussen uitke-

ringsontvangers met en zonder kansen op de arbeidsmarkt

niet mogelijk is (denk aan de perikelen bij de arbeidsonge-

schiktheidsverzekering), is het wel mogelijk deelgroepen af

te bakenen die hun inkomenssteun behouden, bijvoorbeeld

de groep van de ouderen.3 Omdat de overige uitkeringsont-

vangers hun aanspraak op financiële steun verliezen, neemt

voor hen de druk toe om uit te stromen naar de arbeids-

markt. Dit beleid valt te combineren met andere maatrege-

len, zoals neergelegd in de Wet Investeren in Jongeren. Wordt

voor deze benadering gekozen, dan moet voor lief worden

genomen dat van het etiket ‘geen arbeidsmarktperspectief ’

hoogstwaarschijnlijk een zekere aanzuigende werking zal

uitgaan.

Aan de andere kant valt invoering van niet-verstorende finan-

ciële prikkels te overwegen. Als het wenselijk wordt geacht

dat iemand, die vanuit een uitkeringssituatie gaat werken, er

in koopkracht ten minste x procent op vooruit gaat, zou de

gemeente een daartoe strekkende garantie kunnen afgeven. Om

de doorstroom op de arbeidsmarkt niet te hinderen, moet zo’n

koopkrachtgarantie een tijdelijk karakter hebben. Om te voor-

komen dat de extra koopkracht meteen wordt afgeroomd door

de inkomensheffing en kortingen op inkomensafhankelijke toe-

slagen, zou de gemeentelijke bonusuitkering belastingvrij moe-

ten zijn en buiten aanmerking moeten blijven bij de inkomen-

stoets van inkomensafhankelijke regelingen. Het voordeel van

zo’n koopkrachtgarantie is, dat de beschikbare collectieve mid-

delen zeer gericht voor uitstroom naar de arbeidsmarkt worden

ingezet. Het geld komt alleen terecht bij personen die daadwer-

kelijk aan de slag zijn gegaan. In al zijn eenvoud valt een koop-

krachtgarantie voor iedereen uit de doelgroep goed te begrijpen.

Dit vergemakkelijkt de communicatie naar de doelgroep, die

inkomensafhankelijke voorzieningen, kunnen dan eveneens

in de armoedeval terechtkomen.

Om de armoedeval aan te pakken wordt ook wordt wel geop-

perd de aanspraak op financiële ondersteuning meer gelei-

delijk te laten teruglopen. De aflopende lijnen in figuur 1

dalen dan minder snel. Inderdaad houden rechthebbenden

hierdoor van een bruto-loonsverhoging netto meer over.

Maar ook hier zijn dezelfde twee bezwaren te noemen. Een

meer geleidelijke afbraak van inkomenssteun betekent voor

de overheid een omvangrijk budgettair verlies, zowel door-

dat bestaande rechthebbenden meer financiële steun gaan

ontvangen, als doordat een nieuwe groep rechthebbenden

ontstaat – huishoudens die nu nog te veel verdienen om voor

steun in aanmerking te komen. Bovendien krijgt een grotere

groep huishoudens te maken met het ontmoedigende effect

van inkomensafhankelijke regelingen, zij het dat de korting

na een verhoging van het brutoloon wat lager uitvalt.

• Uitkeringen verlagen

Een simpele manier om de armoedeval aan te pakken is uiter-

aard het afschaffen of versoberen van bestaande inkomens-

afhankelijke regelingen. Dit heeft als nadeel dat ook men-

sen zonder perspectief op werk – zoals senioren en blijvend

arbeidsongeschikte werknemers – worden getroffen. Daarom

wordt wel voorgesteld inkomensafhankelijke regelingen te

vervangen door ‘generiek’ inkomensbeleid. Dit bestaat bij-

voorbeeld uit het verhogen van het minimumniveau van alle

sociale uitkeringen en van de nettolonen onderin het loonge-

bouw, bij een gelijktijdige overeenkomstige verlaging van de

zorgtoeslag. Voor de minima maakt dit geen verschil, men-

sen die meer inkomen hebben gaan er door deze operatie per

saldo op achteruit, aangezien de korting op de zorgtoeslag

niet wordt goedgemaakt door een hogere (bovenminimale)

uitkering of bruto-arbeidsbeloning.

Een andere vorm van generiek inkomensbeleid probeert wer-

ken financieel aantrekkelijker te maken dan het ontvangen

van een uitkering. Met het oog hierop is bij de belasting-

herziening van 2001 de arbeidskorting ingevoerd. Zij kost

handenvol geld, want aanvankelijk profiteerden alle econo-

misch actieven van deze maatregel, ook de grote groep met

een redelijk inkomen, die deze prikkel niet nodig heeft om

aan de slag te gaan. Vanaf 2009 wordt de arbeidskorting voor

actieven met een inkomen hoger dan € 42.500 met 1,25 pro-

cent gekort, zij het vooralsnog met ten hoogste € 24. Deze

ingreep beperkt de budgettaire ‘verspilling’ enigszins. Als

Analyse



Dr. M.A. Allers is directeur van het Centrum voor Onderzoek van de

Economie van de Lagere Overheden (COELO), verbonden aan de

Rijksuniversiteit Groningen.

Prof. dr. C.A. de Kam werkt bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde,

Rijksuniversiteit Groningen.

Noten

1. Figuur 1 geeft de situatie in een bestaande, niet met name genoemde

gemeente in de tweede helft van 2009. Uitgegaan is van de gemiddelde huur

voor huishoudens met een minimuminkomen. In Lokosim zijn omstan-

digheden als de huur, maar ook bijvoorbeeld de inkomensgrenzen van de

lokale regelingen, eenvoudig zelf te wijzigen. Daardoor kan de armoedeval

bij verschillende omstandigheden worden bekeken, en kunnen de gevolgen

van voorgenomen beleidswijzigingen van tevoren worden geanalyseerd.

2. Uit onderzoek blijkt dat het niet mogelijk is precies aan te geven bij welke

koopkrachttoename een uitkeringsontvanger de stap naar betaald werk zal

zetten. De 10 procent-lijnen zijn louter indicatief bedoeld.

3. Waarbij valt te bedenken dat 8 procent van de 65-plussers op dit moment

nog in enigerlei vorm actief is als werknemer of zelfstandige (bron: CBS).

Ook zitten ouderen met hun inkomen tegenwoordig minder vaak onder de

armoedegrens dan anderen (bron: CBS).

Analyse

essentieel is voor het slagen van een dergelijke maatregel. Een

nadeel is dat personen, die ook zonder koopkrachtgarantie wel

zouden uitstromen, eveneens een beroep op deze regeling

kunnen doen.

Illusie Hoewel mogelijkheden bestaan om de armoedeval

te verkleinen, blijft volledige eliminatie ervan een illusie, ten

minste zolang de overheid armoedebeleid blijft voeren. Politici

en hun ambtelijke staven zouden de discussie ook eens op de

fundamentele achterliggende keuzen moeten richten. Wat is

belangrijker: bestrijding van armoede, of het dempen van de

armoedeval? Wie kiezen voor armoedebestrijding, moeten over

die armoedeval misschien niet zo moeilijk doen (en andersom).

Wie de armoedeval willen aanpakken, moeten de bestaande

inkomensondersteunende regelingen kritisch tegen het licht

houden. Overzichten als figuur 1 – aangepast aan de lokale situ-

atie – zijn daarbij onontbeerlijk. Daarbij moeten beleidsmakers

zich afvragen of werkaanvaarding door uitkeringsontvangers

of juist doorstroom van werkenden met een laag inkomen pri-

oriteit moet hebben. Wie kool en geit wil sparen, valt tussen wal

en schip.

Ouderen behoren tot de af te bakenen doelgroepen die inkomensteun behouden


7 sociaalbestek 2/20107 sociaalbestek 2/2010

Signalement van het CBS

In Nederland had 16 procent van de pasgeborenen extra

zorgbehoefte in 2007. Voor de aandachtswijken lag dat op 20

procent. Aandachtswijken zijn wijken die door de opeenstape-

ling van problemen flink achterblijven bij andere wijken in de

gemeente. In totaal zijn veertig aandachtswijken in 18 gemeen-

ten geselecteerd in het kader van het Actieplan Krachtwijken.

Reden voor extra zorgbehoefte van baby’s is vaak een laag

geboortegewicht. De extra zorgbehoefte kan ook veroorzaakt

zijn door onder meer een vroeggeboorte, een apgarscore1

lager dan 7, een opname op de intensive care (IC) of een com-

binatie van één of meer van de genoemde factoren.

Van de pasgeborenen in aandachtswijken werd 3 procent

opgenomen op een IC in 2007, tegen 2 procent van de kin-

deren in Nederland. In aandachtswijken zijn er ook relatief

meer pasgeborenen met een apgarscore onder de 7. Ook heb-

ben pasgeborenen in aandachtswijken beduidend vaker een

te laag geboortegewicht dan gemiddeld in Nederland.

Voor de G4 (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht)

lag de extra zorgbehoefte op 17 procent, evenals bij de G18.

Van de G4-gemeenten is de extra zorgbehoefte voor pasgebo-

renen het hoogst in Rotterdam en het laagst in Utrecht. Voor

alle gemeenten van de G18 samen lag de extra zorgbehoefte

in niet-aandachtswijken net boven het landelijk gemiddelde.

Meer informatie is te vinden op http://StatLine.cbs.nl (zoeken

op ‘Outcomemonitor’) of via de website van het CBS.

Ivo Gorissen (Cent raa l Bureau voor de Stat i s t iek) en

Chantal Hukkelhoven (Stichting Perinatale Registratie Nederland)

Noot

1. De apgarscore is het onderzoek naar de hartslag, ademhaling, kleur van

de huid, spierspanning en reactie op prikkels van de baby en wordt 5 minu-

ten na de geboorte uitgevoerd bij de pasgeborene. De maximale score is

een 10.

Extra zorgbehoefte voor pas-geborenen in aandachtswijken

Voor een belangrijk deel worden de kansen van mensen in de maatschappij

bepaald door hun gezondheid. Een belangrijke indicatie voor gezondheid ligt bij

de start. Baby’s die geboren worden met een slechte gezondheid beginnen met

een achterstand.



Schuldhulpverlening

Al vele jaren is er een groei in het aantal mensen dat

een beroep doet op hulp bij schulden. Deze groei bedraagt,

mede als gevolg van de crisis, in 2009 zelfs 38 procent. In

2007 hadden leden van de NVVK (vereniging voor schuld-

hulpverlening) 47.000 aanvragen, in 2009 is dit opgelopen

naar ruim 65.000 aanvragen. Bijna één op de tien huishou-

dens had vorig jaar voor kortere of langere tijd te maken

met problematische schulden. Bij nog eens een kwart mil-

joen huishoudens is er sprake van een risico op problema-

tische schulden. Dit blijkt uit de startnotitie die staatsse-

cretaris Klijnsma in oktober 2009 naar de Tweede Kamer

heeft gestuurd. De gemeenten krijgen dus in toenemende

mate te maken met burgers die in financiële problemen

verkeren.

Recidivisten De afgelopen decennia is het verlenen van

schuldhulpverlening bij gemeenten en kredietbanken vooral

gezien als het oplossen van een financieel-technisch pro-

bleem, waarbij gedragsverandering en het bevorderen van

zelfredzaamheid bij de klant geen primair punt van aandacht

waren. De filosofie was: schulden regelen zodat er rust ont-

staat. Uiteraard zijn er in Nederland vele organisaties actief

op het gebied van preventie, die ook aandacht hebben voor

de gedragscomponent. Echter, gedragsverandering begelei-

den als integraal onderdeel van een schuldhulpverlenings-

traject is geen gemeengoed. Doordat hier weinig aandacht

voor geweest is, zien schuldhulpverleningsorganisaties op

dit moment veel klanten terug die reeds eerder hulptrajec-

ten hebben gevolgd. Voor deze recidivisten is het vaak niet

mogelijk om schulden te regelen, omdat zij bijvoorbeeld

geen toegang meer hebben tot de wettelijke schuldregeling

(WSNP). De gemeenten zien echter dat de problematiek bij

deze klanten niet verminderd is, maar juist dat de omvang

vaak zelfs is toegenomen. Enkele schuldhulpverleningsorga-

nisaties zien op dit moment één op de vier klanten als reci-

divist terugkomen.

Certificering Een andere ontwikkeling, die al enige ja-

ren geleden is ingezet, is de vraag hoe kwalitatieve schuld-

hulpverlening moet plaatsvinden en hoe die kan worden

gewaarborgd. In eerste instantie heeft de markt dit zelf wil-

len reguleren, door het opzetten van een certificeringnorm.

Jacomijn Kuiper

Schuldhulpverlening staat volop in de belangstelling. Vele landelijke ontwikke-

lingen volgen elkaar snel op en het is duidelijk: de gemeente is aan zet. Maar hoe

ontwikkel je goede schuldhulpverlening, waar moet je als gemeente op letten?

Wettelijke kaders zijn in ontwikkeling, maar wat wil je als gemeente zelf?

Wettelijke verplichting of intrin-sieke motivatie van gemeente?

Integrale hulp bij schulden



leiden tot een grotere effectiviteit van de schuldhulp-

verlening.

Dit onderzoek, samen met het tot op heden mislukken van

de doelstellingen van de certificering, heeft ertoe geleid dat

op dit moment een wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulp-

verlening wordt voorbereid. Eind 2009 is er een wetsvoorstel

richting de Tweede Kamer gegaan.

In de uitwerking van het wetsvoorstel krijgt de gemeente-

raad de wettelijke taak om toe te zien op de kwaliteit van de

schuldhulpverlening. De plannen voor een integrale aanpak

van de schuldhulp worden per gemeente voor een periode

van maximaal vier jaar opgesteld. Vervolgens moet het col-

lege van burgemeester en wethouders jaarlijks verantwoor-

ding afleggen in de gemeenteraad over de uitvoering van

de schuldhulpverlening. De wet moet ook een einde maken

aan te lange wachttijden. Na een verzoek tot schuldhulpver-

lening hebben gemeenten maximaal vier weken de tijd om

tot actie over te gaan. Dit houdt in dat er een eerste gesprek

heeft plaatsgevonden en dat de burger geïnformeerd is over

de verwachte doorlooptijd. Een uitzondering daarop vormen

de zogeheten bedreigende schulden, die bijvoorbeeld betrek-

king hebben op de levering van energie, water of de huur van

een woning. Hiervoor wordt een maximale wachttijd van drie

dagen in de wet opgenomen.

Het belangrijkste uitgangspunt van de wet is dat de hulpver-

lening een integraal karakter heeft waarbij niet alleen aan-

dacht uitgaat naar het oplossen van het schuldenprobleem,

maar ook naar de omstandigheden waaronder die schulden

zijn ontstaan.

Zelf oplossen Alle ontwikkelingen wijzen erop dat

schuldhulpverlening alleen nog maar effectief opgepakt

kan worden door een integrale aanpak. Dat betekent dat de

intake in eerste instantie gericht zal moeten zijn op het in

kaart brengen van de situatie van de klant. Uitgangspunt

moet daarbij zijn: hoe kan de klant zelf zijn probleem op-

lossen? Niet de vraag of iemand in aanmerking komt voor

een schuldregeling staat centraal, maar de vraag hoe op een

duurzame en structurele manier het probleem van de klant

opgelost kan worden. In de intake moet daarom een inschat-

ting gemaakt worden van de zelfredzaamheid van de klant.

Daarna moet in een plan van aanpak op alle leefterreinen van

de klant onderzocht worden of er actie op nodig is. Dat de

gemeente daarbij deze integrale case-regie op zich neemt is

In de praktijk is gebleken dat deze norm, om diverse rede-

nen, niet omarmd wordt door de gemeenten en de krediet-

banken. Veel organisaties zijn van mening dat certificeren

te hoge kosten met zich meebrengt, die niet opwegen tegen

de toegevoegde waarde. Daarnaast zijn veel organisaties het

niet eens over de verlengde looptijd die opgenomen is in de

certificeringseis. Halverwege 2009 is er één schuldhulpver-

leningsorganisatie gecertificeerd en staan er vijf namen op

de lijst van gecertificeerde schuldhulpverleners. Ondertus-

sen had toenmalig staatsecretaris Aboutalab onderzoek

laten doen naar de minnelijke schuldhulpverlening. De

belangrijkste conclusies uit dit onderzoek, naast een aantal

technische schuldhulpverleningsaspecten, zijn dat effec-

tieve schuldhulpverlening moet voldoen aan de volgende

voorwaarden:

1. Aandacht voor motiveren schuldenaren

2. Persoonlijk contact

3. Case-regie en casuïstiek-overleg

4. Bij schuldenaren die ook andere problemen hebben dan

financiële is een integrale aanpak belangrijk

5. Meer ruimte maken voor maatwerk om ook oplossingen

in ingewikkelde dossiers te bieden

6. Gemeenten bieden instrumentele randvoorwaarden

voor maatwerk. Het optimaal benutten van de instru-

menten (zoals voorschotten uit de Wwb en fondsen) kan

Schuldhulpverlening



Schuldhulpverlening

Meneer Pietersen heeft zich vijf jaar geleden voor het eerst gemeld bij de schuldhulpverlening. Hij had toen een schuld van

€ 27.000 en een WW-uitkering. De gemeente heeft gelijk ingegrepen en hem verplicht in budgetbeheer geplaatst. Daarnaast

hebben ze een regeling voor hem opgezet, waarbij zijn schulden werden gesaneerd door de inzet van de WSNP. Toen na drie jaar

de regeling erop zat, is het budgetbeheer gestopt.

Nu meldt meneer Pietersen zich opnieuw bij de gemeente. Hij heeft een achterstand op zijn huur van € 1.200,- en al twee aan-

maningen binnen voor zijn energieschuld van € 750,-. Daarnaast zijn er nieuwe schulden, in totaal € 10.000,- .

De gemeente gaat over tot een integrale en brede intake. Meneer Pietersen blijkt ambivalent te zijn over de vraag of hij hulp wil bij

zijn schulden. Natuurlijk lijkt het hem fijn om zonder schulden te leven. Echter, hij heeft de afgelopen jaren, door de hulpverle-

ning, juist op een zeer minimaal niveau geleefd en zijn problemen zijn helemaal niet opgelost. Tijdens het tweede gesprek wordt

hierbij door de hulpverlener uitgebreid stilgestaan. Door de ambivalentie van meneer te onderzoeken wordt duidelijk dat meneer

vooral gemotiveerd is om zijn leefsituatie te verbeteren. Hij mist sociale contacten en wil graag zijn huis weer op orde hebben. Het

oplossen van zijn schulden heeft voor hem op dit moment geen prioriteit en hij is niet gemotiveerd om daar hard aan te werken.

Tijdens de intake worden alle leefgebieden onderzocht die samenhangen met de schuldenproblematiek. Zo blijkt meneer

Pietersen nu geen werk te hebben. Samen met zijn uitkeringsconsulent wordt hij geplaatst bij een integratietraject. Uit intake

blijkt dat meneer Pietersen een aantal competenties mist om een gezonde financiële huishouding te voeren. Hij is niet in staat

om een begroting te maken en maakt regelmatig verkeerde keuzes. Hij wordt daarvoor ingeschreven bij de cursus ‘Omgaan met

geld’. Gedurende deze periode worden de financiën van meneer gestabiliseerd. In eerste instantie via budgetbeheer, maar na zes

maanden wordt een budgetcoach ingeschakeld, die meneer coacht om zelf zijn financiën te regelen. De coaching richt zich op

het ontwikkelen van financiële competenties.

Daarnaast blijkt dat meneer Pietersen geen sociaal netwerk heeft waar hij op kan steunen. Na het derde gesprek heeft meneer

zich zelf gemeld bij de dartvereniging als vrijwilliger.

Uit een huisbezoek bij meneer blijkt dat zijn woning sterk vervuild is. Door zijn jarenlange financiële problemen heeft hij al

jaren geen nieuwe spullen kunnen kopen. Wat niet meegenomen is door de deurwaarder heeft hij zelf verkocht via Marktplaats.

Daardoor slaapt hij nu op een matras op de grond. Maatschappelijk werk wordt ingeschakeld om met meneer zijn woonsitu-

atie te verbeteren. Op dit moment wordt er niets met zijn schulden gedaan.

Na een periode van zes maanden stabilisatie is er voor meneer Pietersen veel veranderd. Hij heeft weer sociale contacten, zijn

huis is weer leefbaar en meneer geeft aan dat hij goed in zijn vel zit. Na deze successen blijkt hij gemotiveerd om aan zijn schul-

den te werken en samen met zijn consulent schuldhulpverlening zet hij een betalingsregeling op. Dat de betalingsregeling alleen

zal slagen als er een inkomen uit werk is, is net het extra zetje dat hij nodig had om een baan te vinden. Meneer Pietersen heeft

een budgetoverzicht gemaakt en komt daarbij tot de conclusie dat hij de komende vijf jaar elke maand minimaal € 170,- kan

aflossen, waardoor hij zelf over vijf jaar zijn schulden 100 procent betaald heeft. Hierdoor hoeft hij niet op een minimaal niveau

te leven, want meneer is niet gemotiveerd om drie jaar lang op het niveau van het VTLB (het bedrag waarvan iemand moet rond-

komen in een schuldregeling) te leven. Op de momenten dat hij meer financiële ruimte heeft, lost hij meer af.

De gemeente trekt zich nu terug uit de hulpverlening. Voordat ze dat doet, kijkt ze echter samen met meneer Pietersen wat de

komende tijd mogelijk momenten kunnen zijn van terugval. Door die in kaart te brengen, wordt het voor meneer duidelijk hoe

hij er op die momenten voor kan zorgen dat hij niet opnieuw in de problemen komt. De gemeente maakt afspraken met hem

op welke momenten er nazorg plaats zal vinden.

Casus: draaideurcliënt



om een goede beoordeling te geven over de motivatie en de

eventuele onmogelijkheid om klanten te motiveren voor een

schuldregeling. Hierdoor is het mogelijk een goede schif-

ting te maken in klanten en in de producten die hen worden

aangeboden.

In de praktijk betekent dit dat schuldhulpverleners opge-

leid moeten worden op het gebied van gedragsverandering

en motiveren. Bijvoorbeeld door trainingen motiverende

gespreksvoering, welke geborgd moeten worden in casusbe-

sprekingen en intervisie.

Succeskans In de toekomst zal zeker de vraag gesteld

moeten worden of de reguliere manier van schuldenrege-

len nog wel haalbaar en geschikt is. De effectiviteit van de

schuldhulpverlening is op dit moment laag en de metho-

dieken die ingezet worden nog niet evidence- of practice-based.

Uit onderzoek van Lambert (1992) blijkt dat zonder een

goed werkende methodiek de succeskans van een interven-

tie slechts 15 procent is. Met de toegenomen vraag zullen de

totale uitgaven voor de schuldhulpverlening steeds hoger

worden, wellicht zelfs te kostbaar. Daarnaast zal de arbeids-

markt de komende jaren krapper worden, waardoor er niet

voldoende menskracht beschikbaar zal zijn voor individuele

begeleiding. Naast het huidige schuldregelen zullen andere

instrumenten beschikbaar moeten worden, ook voor de re-

cidivisten waarvoor het schuldregelen vaak niet meer moge-

lijk is. Gemeentes moeten op zoek naar alternatieven, waar-

bij goedkopere instrumenten ingezet worden voor grotere

groepen, maar waarbij maatwerk wel gewaarborgd blijft.

Daarbij kan internet met sociale netwerken een grote rol

krijgen.

Zo is het denkbaar dat burgers zich aansluiten bij een netwerk

om zelf tot een oplossing te komen. Maar ook de ontwikke-

ling van e-coaching die bijvoorbeeld bij de ggz succesvol is, is

een ontwikkelingrichting die onderzocht kan worden.

De slaagkans van schuldhulpverlening zal vooral afhangen

van de mate waarin de gemeente vorm weet te geven aan pre-

ventie, recidive voorkomen, inspelen op gedragsverandering

en de verantwoordelijkheid bij de klant houden.

Niet het schuldenregelen voor klanten moet voorop staan,

maar het motiveren en stimuleren van klanten en ze helpen

zelf de wegen te vinden om tot oplossingen te komen.

Jacomijn Kuiper, arbeids- en organisatiepsycholoog, Bureau EV,

[email protected], www.bureauev.nl.

evident, aangezien de gemeente verantwoordelijk is voor het

armoedebeleid en de uitvoering daarvan.

Motivatie Binnen de schuldhulpverlening is nog te

weinig kennis over gedragsverandering en motiverings-

technieken om klanten op een goede manier te motive-

ren tot gedragsverandering en gemotiveerd te houden. De

klassieke benadering van de schuldhulpverleners is altijd

gericht geweest op confrontatie, educatie en autoriteit. De

klant wordt geconfronteerd met zijn of haar slechte gedrag

tot nu toe. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat het de klant

ontbreekt aan inzichten en vaardigheden om tot verande-

ring te komen (educatie). De hulpverlener zegt wat de klant

moet doen (autoriteit en advies). Hierbij worden klanten tot

gedragsverandering aangezet, vaak door het inzetten van ex-

trinsieke motivatie, bijvoorbeeld uithuiszetting voorkomen,

of door dwang.

De nieuwe schuldhulpverlener zal uitval moeten voorkomen

en moeten werken aan intrinsieke motivatie om tot gedrags-

verandering te komen, om klanten daadwerkelijk te hel-

pen, de zelfredzaamheid te bevorderen en recidive en uitval

tegen te gaan. De vraag is in hoeverre de gemeente al intrin-

siek gemotiveerd is om de hulpverlening zodanig in te

richten. Of dat alleen voldaan wordt aan de wettelijke ver-

plichtingen. Wat echt nodig is in de schuldhulpverlening, is

niet vast te leggen in wetten. Het heeft te maken met een

grondhouding en klantvisie die wezenlijk verschilt van

de huidige. Hulpverlening zal, om succesvol te kunnen

zijn, vooral gericht moeten zijn op intrinsieke motivatie

van klanten, waarbij de klant zelf tot oplossingen komt.

Om te komen tot intrinsieke motivatie zal de hulpverle-

ner gericht moeten zijn op coöperatie, recht doen aan de

deskundigheid en de overwegingen van de klant. In plaats

van educatie zal evocatie het uitgangspunt moeten zijn. De

motivatie om te veranderen zit in de klant zelf en wordt

bevorderd door de percepties, doelen en waarden van de

klant zelf.

Door gebruik te maken van verworven kennis over gedrags-

verandering en beproefde technieken om motivatie aan te

spreken en te toetsten, kunnen klanten duurzaam geholpen

worden naar zelfredzaamheid. Motiverende gespreksvoe-

ring is een techniek die al jaren succesvol gebruikt wordt

in de verslavingszorg en de reclassering. Deze techniek kan

zeer bruikbaar zijn in de schuldhulpverlening. De daarin

beschreven technieken kunnen tevens gebruikt worden

Schuldhulpverlening



Sw-bedrijf

Dirk Langedijk en Kees de Graaf

Ondanks de recente veranderingen in de Wsw waarbij de nadruk wordt gelegd op

de sterkere rol van de gemeente en het belang van gemeenten om de sw-infra-

structuur breed in te zetten, is de roep om sw-bedrijven te privatiseren nog niet

verstomd. En dat terwijl privatisering over het algemeen niet bijdraagt aan ver-

sterking van het bedrijfsresultaat.

Gemeenten let op uw zaak!

De afgelopen vijftien jaren zijn veel sw-bedrijven ‘op afstand’

komen te staan van hun eigenaren, de gemeenten. Voor

die tijd werd de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) vrijwel

overal in het publieke domein uitgevoerd: als onderdeel van

een gemeente of als gemeenschappelijke regeling wanneer

gemeenten samenwerkten bij de uitvoering. Sw-bedrijven

waren in die tijd vooral productiebedrijven die in een aan-

tal opzichten te vergelijken waren met reguliere bedrijven: er

waren er met opdrachten uit de markt (metaal, grafisch, ver-

pakken et cetera), vanuit de publieke sector (groen, schoon-

maak enzovoorts) en soms zelfs met eigen producten. Er werd

daarbij vooral gestuurd op het creëren van goede opbrengsten

aanvullend op de rijkssubsidie.

Privatisering In de jaren ’90 fuseerden veel sw-bedrijven

met uitvoeringsorganisaties voor de WIW en ontwikkelden

re-integratieactiviteiten voor UWV en gemeenten in het eigen

werkgebied. Alleen al uit het oogpunt van transparantie werd

gekozen voor het onderbrengen van deze activiteiten in een

aparte rechtspersoon. Tegelijk met de stijgende opbrengsten

uit de sw-activiteiten ontstond op een aantal plaatsen de roep

om het sw-bedrijf op afstand te zetten zodat de directie bij

het ondernemen niet zou worden gehinderd door de politie-

ke waan van de dag. Het was een tijd waarin sw-bedrijven zelf

(noodlijdende) bedrijven overnamen om de werkgelegenheid

van het eigen personeel te garanderen en joint ventures aan-

gingen met private bedrijven met het idee meer kansen te bie-

den voor de sw-werknemers en om, behalve aan de opbrengst

uit arbeid, ook mee te delen in het bedrijfsresultaat.

Juist bij dergelijke strategieën werd het onwenselijk geacht

wethouders en gemeenteraadsleden als bestuurders te hebben.

Ook het feit dat het bedrijfsleven veelal onbekend was met de

publiekrechtelijke status van het sw-bedrijf bemoeilijkte samen-

werking, zo werd geargumenteerd. Het verdiende de voorkeur

om een Raad van Commissarissen in te stellen samengesteld uit

de lokale captains of industry. Het leek alsof vooral de gemeenten

er garen bij zouden spinnen: de bedrijfsresultaten zouden verbe-

teren door een private aanpak en publiek-privaat partnership en

de politiek kon het toezicht overlaten aan deskundige commissa-

rissen. In 2005 was iets minder dan de helft van de sw-bedrijven

geprivatiseerd met de gemeenten of de GR (Gemeenschappelijke

Regeling, rechtsvorm, red.) als aandeelhouders.

Privatisering sw-bedrijven



Sw-bedrijf

Rode cijfers Vanaf de millenniumwisseling kwamen

steeds meer sw-bedrijven in de rode cijfers. Een groot deel

van hen kon het niet meer stellen zonder een vaste gemeen-

telijke bijdrage en boekte evengoed nog grote verliezen. In

sommige gevallen droegen commerciële avonturen aan-

toonbaar bij aan de verliezen. De bedrijven moesten interen

op hun eigen vermogen. Wanneer dat niet meer mogelijk

was, betaalden de gemeenten de rekening. Het ging daarbij

zowel om publieke als om private sw-bedrijven. De gedachte

dat private sw-bedrijven bedrijfseconomisch beter zouden

presteren, bleek niet juist, ondanks de meer deskundig ge-

achte toezichthouders.1 Uit onderzoek van Ecorys uit 2007

bleek zelfs dat ‘publiekrechtelijke werkvoorzieningsschap-

pen het financieel beter (doen) dan sw-bedrijven als deel van

de gemeente en privaatrechtelijke werkvoorzieningsschap-

pen (…)’.2 Daarnaast is de onafhankelijkheid van een gepri-

vatiseerd bedrijf slechts schijn. Als de opbrengsten dalen,

kloppen de private bedrijven weer aan bij de gemeenten die

voor 100 procent aandeelhouder zijn en dus feitelijk bitter

weinig keuze hebben. Ze kunnen het bedrijf dat in zwaar

weer gekomen is, niet laten vallen. Privaat is dus alleen ju-

ridisch privaat, maar feitelijk via een omweg semi-publiek:

wel de lasten, maar niet de zeggenschap.

Ecorys noemt twee redenen als verklaring voor dit onver-

wachte resultaat: ‘Het eerste aspect betreft de formele samen-

werking tussen gemeenten. Voor een werkvoorzieningsschap

geldt dat afspraken met gemeenten veelal in een gemeen-

schappelijke regeling zijn vastgelegd. Een formele relatie

kan een bijdrage leveren aan betere financiële prestaties.3

Samenwerking tussen gemeenten leidt mogelijk sneller tot

betrokkenheid en sturing van gemeenten. Het tweede aspect

betreft het onderscheid tussen publiek en privaat. Dat de

publiekrechtelijke schappen financieel beter presteren dan de

privaatrechtelijke is mogelijk een gevolg van de meer afstan-

delijke relatie van privaat-rechtelijke sw-bedrijven’.2 Deze

afstand kunnen de sw-bedrijven ook helemaal niet gebruiken.

Immers, de gemeenten zorgen veelal voor opdrachten waar

sw-ers mee gebaat zijn. Op afstand zetten gaf een belangrij-

ker positie aan inkopers van de gemeenten en daarbij gold

dan vaak het prijscriterium. Met andere woorden: opdrachten

gingen door de aanbestedingsregels aan de neus van het sw-

bedrijf voorbij.

Kortom, het op afstand zetten van een sw-bedrijf is vanuit

een bedrijfseconomisch oogpunt helemaal niet verstandig!

Gemeentelijke betrokkenheid heeft blijkbaar een gunstig

effect op het bedrijfsresultaat. Het oog van de meester maakt

het paard vet. Tel bij de negatieve bedrijfsresultaten de reeds

gemaakte kosten voor de omvorming van publiek naar pri-

vaat op (consultancybureaus zijn maar al te graag bereid

hand- en spandiensten te verrichten en hier en daar dient een

ambtelijk contract te worden afgekocht) en het resultaat van

de omvorming van publiek naar privaat is over het algemeen

negatief.

Mensontwikkeling Bij de uitvoering van de Wsw gaat

het echter de laatste jaren in de eerste plaats niet meer om de

financiële resultaten. Het gaat om de bedoeling van de wet,

namelijk mensontwikkeling. Uit dát oogpunt ligt privatise-

ring ook niet in de rede. Gemeenten dienen zich veel meer

te gaan bemoeien met de uitvoering van de Wsw. De wet van

1998 reeds spreekt over de gemeentelijke sociale werkvoor-

ziening. In de recente wetwijziging wordt de gemeentelijke

bemoeienis nog eens benadrukt. De subsidies zijn overge-

heveld naar de gemeenten en gemeentelijke regie is daarbij

het kernwoord geworden. Niet primair met de bedoeling een

kostendekkende exploitatie te realiseren, maar om mensen

te ontwikkelen naar een zo regulier mogelijke plek op de ar-

beidsmarkt binnen een beschermde infrastructuur met ver-

schillende beroepsmogelijkheden.

Het sw-bedrijf is dus niet langer een doel op zich, maar een

provider, een ontwikkelaar. Daar hoort geen bestuur op

afstand bij, daar moet je als gemeente juist bovenop zitten.

Een bv of nv met gemeenten als aandeelhouders en een Raad

van Commissarissen is om meerdere redenen een onwense-

lijke constructie omdat juist in Nederland de macht van de

aandeelhouder gering is. Dat blijkt ook wel in de praktijk

wanneer gemeenten ontevreden zijn over koers of resultaten.

Veel meer middelen dan het ultieme ‘opzeggen van vertrou-

wen in de RvC’ hebben de aandeelhouders niet.

Bovendien is de sociale zekerheid in beweging. De komst

van het Participatiebudget heeft een deel van de sociale

zekerheid ontschot. De commissie-De Vries adviseert een

verdere ontschotting van het Participatiebudget en het

budget voor de sociale werkvoorziening. Gemeenten wordt

daarbij een sterk regisserende rol toebedeeld. Kennis, kunde

en infrastructuur van sw-bedrijven kunnen een cruciale rol

gaan spelen bij de uitvoering. Meerdere doelgroepen kun-

nen daarbij gebruik maken van de beschermde werkomge-

ving. Dit kan alleen als gemeenten daar maximaal op kun-

nen sturen!



toezichthouders zijn. De praktijk heeft dit gelogenstraft.

Onderzoek van Ecorys heeft aangetoond dat deze argu-

menten niet deugdelijk zijn. Overigens blijkt ook in andere

sectoren met externe toezichthouders dat het uit de hand

kan lopen (Rochdale, Philadelphia). Daarnaast zijn er goede

inhoudelijke argumenten om het sw-bedrijf in het publieke

domein te houden, zeker met het oog op de recente ontwik-

kelingen in de sw en de huidige en toekomstige ontwikkelin-

gen in de sociale zekerheid. En last but not least, het voorkomt

bestuurlijke spagaten.

Cruciaal Er zijn inmiddels de nodige sw-bedrijven omge-

vormd tot echte mensontwikkelbedrijven. Die hebben door

de aanbestedingsregels nu veel gemak van de rechtsvorm Ge-

meenschappelijke Regeling. Cruciaal is dat het management

en het bestuur van het sw-bedrijf de ontwikkeldoelstelling

van harte onderschrijven. Het gaat daarbij dan vooral om de

keuze om een deel van de activa bij private bedrijven te leggen

(machines, gebouwen en dergelijke) en de eigen doelgroep in

een gedetacheerde constructie ter beschikking te stellen. Het

financieel en ondernemersrisico wordt dan ten dele verlegd

van het eigen sw-bedrijf naar reguliere bedrijven en instellin-

gen.

Dirk Langedijk is directeur van Langedijk Samen Werken aan

Oplossingen en adviseert gemeenten onder meer over de sociale

werkvoorziening. www.langedijkswo.nl

Kees de Graaf is directeur KGM Consult en heeft meerdere interim

directeurschappen bekleed bij SW-bedrijven. www.kgmconsult.nl

Noten

1. Ondanks de gedachte dat een raad van commissarissen moet bestaan uit

personen die in het bedrijfsleden hun sporen hebben verdiend, ziet men

in menig RvC oud-wethouders, -gemeenteraadsleden en -burgemeesters.

In hun oude functie niet goed genoeg als toezichthouder, daarna blijkbaar

wel.

2. De financiële situatie van de Sociale Werkvoorziening in beeld, Een empi-

risch onderzoek naar de achtergronden van bedrijfseconomische resultaten

van bedrijven voor Sociale Werkvoorziening. Ecorys, mei 2007.

3. Blijkbaar is dit (ook) de verklaring waarom het publieke sw-bedrijf het beter

doen als samenwerkingsverband tussen gemeenten dan uitgevoerd door een

individuele gemeente.

Sw-bedrijf

Privatisering Dan is er ook nog een bestuurlijke reden

om niet over te gaan tot privatisering. Doordat gemeenten

bij privatisering (soms via de GR) behalve opdrachtgever ook

aandeelhouder worden, ontstaan lastige situaties wanneer

er een afweging gemaakt moet worden tussen het bedrijfs-

economisch belang en het mensontwikkelbelang. Sommige

gemeenten lossen dat op door de GR ook de aandeelhou-

der te laten zijn, in alle andere gevallen ontstaat er binnen

gemeenten een scheiding tussen de aandeelhouderrol en

de opdrachtgeverrol. Dat lijkt transparant, maar kan in de

praktijk tot lastige situaties leiden omdat er een groot risico

bestaat dat een gemeente ‘met twee monden’ gaat spreken.

De WGR biedt echter de mogelijkheid om het dagelijks

bestuur in minderheid uit externen te laten bestaan. Op

deze wijze wordt toch een vorm van onafhankelijk toezicht

gecreëerd en kunnen essentiële andere bestuurlijke compe-

tenties worden toegevoegd (bijvoorbeeld ondernemerschap,

branchekennis of financiële kennis).

Ondanks deze ontwikkeling zijn er nog steeds plaatsen in

Nederland waar overwogen wordt om het sw-bedrijf te pri-

vatiseren. Bedrijfseconomische en bestuurlijke argumenten

voeren daarbij de boventoon: ondernemen zou makkelijker

gaan zonder rekening te hoeven houden met de politieke

waan van de dag en gemeentebestuurders zouden geen goede



Re-integratiebeleid

Ralph van den Bosch

Sinds op 1 januari 2004 de Wet werk en bijstand (Wwb) van kracht is, hebben de

Nederlandse gemeenten een grotere verantwoordelijkheid met betrekking tot het

te voeren beleid ten aanzien van de integratie van werklozen. In de praktijk bete-

kent dit dat elke gemeente voor zichzelf bepaalt welk re-integratiebeleid men

voert.

Mijn beleving ofhun beleving?

Met het uitgangspunt ‘werk gaat voor uitkering’ probeert

men werklozen via de kortste weg naar betaald werk te leiden.

De begeleiding die werklozen hierbij krijgen, is essentieel en

bepalend voor het slagen van hun vervolgtraject. Gemeenten

zetten hier werkcoaches, klantmanagers of consulenten voor

in. De effectiviteit van deze coaches en begeleiders is echter

moeilijk te toetsen. Gemeenten handelen vanuit een diver-

siteit aan (mogelijk zelfs tegenstrijdige) belangen en zijn

voorzichtig met het trekken van conclusies en terughoudend

met publicaties, met name over de effectiviteit van deze bege-

leiding. Om de re-integratie efficiënter maar ook effectiever

te laten verlopen, is onderzocht welke factoren een belem-

merende of juist stimulerende rol spelen bij het zoeken naar

werk. Twintig sociale diensten namen deel aan het onderzoek

naar het werkzoekgedrag van uitkeringsaanvragers en hun

begeleiding.

Zoekgedrag Het werkzoekgedrag van uitkeringsaan-

vragers verschilt niet alleen in kwantiteit maar ook in diver-

siteit. Waar sommige werkzoekenden inventief zijn in het

bedenken van aansluitende en passende werkzaamheden

nemen anderen een meer afwachtende, passieve houding

aan. Uit onderzoek blijkt dat het soort verklaring dat werk-

lozen geven voor het feit dat men werkloos is onder andere

bepalend is voor het daadwerkelijk vertoonde zoekgedrag.

Uitkeringsaanvragers die de schuld buiten zichzelf legden,

externaliseerden, waren minder van plan naar werk te zoe-

ken en hadden ook een lagere verwachting of ze überhaupt

wel werk zouden vinden als men hiernaar zou zoeken. Uit-

keringsaanvragers die zelf verantwoordelijkheid namen voor

hun werkloosheid, internaliseerden, hadden een positievere

verwachting ten opzichte van het vinden van werk en waren

ook meer van plan om naar werk te zoeken. De mate waarin

iemand internaliseert dan wel externaliseert is dus bepalend

voor de intentie die werkzoekenden hebben bij het daadwer-

kelijk zoeken naar werk.

Naast de soort verklaring die uitkeringsaanvragers geven, is

ook de tevredenheid met hun huidige situatie van belang.

Hoe meer tevreden men met de huidige werkloze situatie is,

hoe minder men geneigd is om actief naar werk te zoeken.

Werkloosheid en begeleiding



ken. Niet alle instrumenten zijn volgens de begeleiders even

goed of de interpreteerbaarheid van het instrument ligt op

een dusdanig niveau dat deze niet toegankelijk is voor de be-

geleider. De bruikbaarheid van een instrument hangt dus in

veel gevallen af van de attitude alsmede de opleiding die de

begeleider heeft gekregen om te werken met een diagnose-

instrument.

Intuïtie Waar ligt de oplossing? Hoe kan voorkomen

worden dat intuïtie en ander gevoelsmatig handelen leidend

worden in het bepalen van het re-integratietraject? In veel

gevallen stelt de coach of begeleider zijn waarneming als uit-

gangspunt, wat resulteert in het meest onbruikbare uitgangs-

punt mogelijk. Het gaat te allen tijde om de belevingswereld

van de klant. Stel de klant centraal en creëer een omgeving

waarin in begrijpbare taal voor de klant gecommuniceerd

kan en vooral mag worden. Een diagnose-instrument dat

de motieven en intenties, de huidige situatie alsmede zijn of

haar persoonlijkheid in kaart brengt, lijkt de oplossing. Mo-

tieven en intenties zijn essentieel om de belevingswereld van

het individu te begrijpen. De huidige situatie moet getoetst

worden, want in hoeverre is iemand in staat om gestuurd te

worden richting werk? Het uitgangspunt is om mensen in

beweging te krijgen, en afhankelijk van context en persoon

kan het einddoel variëren richting zorg, sociale activering,

opleiding of werk. Het persoonlijkheidsdeel is noodzakelijk

om dat inzicht te verwerven en een karakterschets te genere-

ren die de begeleiding op maat mogelijk maken. Door inzicht

in persoonlijkheid kan men differentiëren op persoonsken-

merkniveau, wat het mogelijk maakt om zelfs de meest moei-

lijke of lastige klant voor de meeste begeleiders in beweging

te brengen. Elke klant behoeft een ander soort begeleiding en

idealiter zou deze voor het eerste gesprek al inzichtelijk moe-

ten zijn. In het geval dat het diagnose-instrument voor het

eerste gesprek is gebruikt, kan de begeleiding hierop worden

afgestemd. De klant voelt zich serieus genomen en krijgt de

begeleiding die deze behoeft om een functioneel traject in te

gaan. De begeleider gebruikt naast zijn eigen expertise een

objectief diagnose-instrument dat steeds middels dezelfde

methode alle personen in kaart brengt en uitgaat van de indi-

viduele belevingswereld van de klanten zelf.

Chaoot De meest logische vervolgstap is de koppeling van

klant aan begeleider. De klant behoeft een bepaalde begelei-

dingsstijl, maar wie gaat deze bieden? Elke begeleider heeft

Bijkomend feit is dat men over het algemeen meer tevreden

wordt met de werkloze situatie naarmate men langer werk-

loos is. Over het algemeen is snel en adequaat handelen in het

begin van een uitkeringsprocedure dus het meest effectief.

Naast deze algemene trends blijken er ook geslachtspecifieke

verschillen te bestaan in het werkzoekgedrag dat men ver-

toond. Vrouwen die actief op zoek gingen naar werk scoor-

den hoger op zelfvertrouwen dan vrouwen die niet of nau-

welijks naar werk zochten. Voor mannen was zelfvertrouwen

geen bepalende factor. Bij hen ging het om het toekomstper-

spectief dat ze zelf zagen. Hoe positiever het toekomstbeeld

dat men had, hoe actiever er werd gezocht naar werk. Voor

sommigen van u zullen dit geen resultaten zijn die vreemd

in de oren klinken. Het geeft echter wel aan dat werkzoeken-

den op bovenstaande determinanten verschillen. Deze bepa-

len in hoeverre men daadwerkelijk naar werk op zoek gaat.

Afhankelijke van de combinatie-determinanten behoeft men

een ander soort begeleiding. Een jonge man die internaliseert,

zegt dat het aan hem zelf ligt, met een positief toekomstbeeld

zal immers anders begeleid moeten worden dan een oudere

man die externaliseert, zegt dat de schuld bij anderen ligt,

met een negatief toekomstbeeld.

De bovenstaande gegevens zijn het resultaat van een toe-

gepast onderzoek waarbij de Expectacy-Value Theory van

Feather1 en de Causale Attributie theorie van Weiner2 leidend

waren. Het doel van deze studie was om middels een weten-

schappelijk gefundeerd onderzoek bewijs te vinden voor een

differentiatie op de begeleiding van uitkeringsaanvragers; een

klantspecifieke aanpak.

Eigenwijzer De praktijk wijst uit dat lang niet alle soci-

ale diensten gebruik maken van diagnose-instrumenten. De

sociale diensten die wel beschikken over diagnose-instrumen-

ten zetten deze pas in nadat er minimaal één, en in veel geval-

len meerdere gesprek(ken) met de cliënt is of zijn geweest.

De waarneming van de begeleider en of coach is leidend voor

de inzet van een traject, evenals de uitstippeling hiervan. De

reden waarom diagnose-instrumenten niet of niet meteen

worden ingezet lopen uiteen. Tijdens de terugkoppelingsge-

sprekken bleek dat begeleiders het in veel gevallen eerst zelf

wilden proberen, een instrument wordt pas ingezet wanneer

men ‘vast’ komt te zitten. Voor sommige had dit te maken

met trots, anderen zijn wat eigenwijzer en weer anderen wa-

ren bang om als ondeskundig gezien te worden. De kwaliteit

van de diagnose-instrumenten wordt ook in twijfel getrok-

Re-integratiebeleid



het juiste moment te worden ingezet zodat het in alle gevallen

bijdraagt aan de efficiëntie en effectiviteit van het traject van

de werkzoekende. Wanneer is expertise bruikbaar? Daar waar

duidelijk is wat het probleem is en men inzichtelijk heeft wat

kan leiden tot de oplossing.

Ralph van den Bosch is werkzaam als arbeids- en organisatiepsycho-

loog en daarnaast bezig met een traject als buitenpromovendus.

Noten

1. Feather, N. T. (1982). Expections and actions: expectancy-value models in psycho-

logy. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

2. Weiner, B. (1985). An attributional theory of achievement motivation and

emotion. Psychological Review, 92, 548-573.

3. Raad voor Werk en Inkomen, (2009). Naar de methodische diagnose. ’s-Graven-

hage: Raad voor Werk en Inkomen.

een voorkeursbegeleidingstijl die hem of haar makkelijk af-

gaat. Het lijkt voor de hand te liggen om iemand die een zeer

gedisciplineerde, gestructureerde begeleiding behoeft, niet te

laten begeleiden door de grootste chaoot die er rondloopt.

De praktijk bewijst het tegendeel. Wat blijkt: regelmatig zit-

ten klantmanagers tegenover een klant waarbij de begelei-

ding stagneert. Deze stagnatie is te voorkomen wanneer voor

de begeleiders in kaart wordt gebracht wat zijn of haar be-

geleidingstijl is. Zo wordt de afstemming van de begeleiding

onderdeel van de methode en kan op specifieke criteria ge-

koppeld worden. Elke klantmanager creëert zo zijn eigen ex-

pertise die voor een bepaald soort klanten effectief is en voor

een ander type minder of niet. Denk hierbij aan de medische

wereld. Niet elke behandeling bij een botbreuk is even effec-

tief. De effectiviteit hangt af van de soort klacht. Een sleutel-

beenbreuk dient op geheel andere wijze te worden behandeld

dan een middenvoetsbeenbreuk. De methode vooraf is echter

hetzelfde; eerst melden bij de balie, dan een röntgenfoto om

vervolgens de diagnose te stellen en te bepalen hoe te behan-

delen. Men gaat niet eerst intuïtief wat proberen om te kijken

of het werkt. De gevolgen zijn in de medische wereld sneller

zichtbaar dan in psychosociale begeleiding. De vraag blijft

echter of dit het minder erg maakt. Een ander voorbeeld; ie-

mand die moeite heeft met structuur en omkomt in chaos

en geen uitweg meer ziet, moet niet begeleid worden door ie-

mand die goed is in opties en kansen bieden. Deze persoon

dient juist begeleid te worden door iemand die structuur, dis-

cipline en hierdoor rust kan bieden voor uitkeringsaanvrager.

De aanvrager wordt zo functioneel begeleid en de begeleider

voert de regie over het uit te zetten traject. De klant zal meer

tevreden zijn over de begeleiding en de klantmanager bouwt

succeservaringen op.

Weerstand Het diagnose-instrument is niet een doel op

zich, maar een middel om bezig te zijn met de objectivering

van de waarneming en dus ook de professionalisering van het

vakgebied. Uit onderzoek van de Raad voor Werk en Inko-

men3 blijkt dat de implementatie van diagnose-instrumenten

vaak mislukt door de weerstand ertegen bij klantmanagers.

Ook stellen zij dat klantmanagers bij de diagnose hoofdzake-

lijk vertrouwen op hun eigen waarneming en dat dit niet tot

goede resultaten leidt.

Het is niet het één of het ander, maar een synergetisch proces

van expertise en methode. De methode is leidend en expertise

van de klantmanager onmisbaar. De expertise dient alleen op

Re-integratiebeleid

Elke klant behoeft een ander soort begeleiding die idealiter al voor het eerste

gesprek inzichtelijk moet zijn



Innovatie is het maken, ontwikkelen en implementeren van

nieuwe ideeën en gedrag.1 Meer concreet kan het gaan om

nieuwe werkprocessen, producten en diensten. Vaak wordt er

een onderscheid gemaakt tussen technische en sociale inno-

vatie. Technische innovaties hebben betrekking op producten

en diensten, terwijl sociale innovatie zich richt op de vernieu-

wing van het arbeidsproces, met als doel de arbeidsproducti-

viteit en de arbeidsparticipatie te verhogen.2 Technische en

sociale innovaties tezamen kunnen bijdragen aan het verbe-

teren van de prestaties van organisaties.

Bijstand Sinds de invoering van de Wwb heeft de bijstand

zich gunstig ontwikkeld. In 2008 was het aantal bijstands-

gerechtigden in Nederland laag.3 In de literatuur worden

verschillende redenen genoemd voor deze daling. Volgens

SEO is de daling deels het gevolg van de invoering van de

Wwb.4 De verhoogde uitstroom uit re-integratietrajecten kan

een gevolg zijn van een betere kwaliteit van trajecten en van

een selectie van de meest kansrijken. Het NICI noemt een

aantrekkende economie (gegevens uit 2008), een effectiever

poortwachters- en handhavingsbeleid en een efficiëntere be-

drijfsvoering als redenen voor een daling van het aantal bij-

standsgerechtigden.5

Verder blijkt dat sinds de invoering van de Wwb er sprake

is van schaalvergroting; de kleine gemeenten zijn gaan

Onderzoek sociale diensten

Dagmar Beudeker, Tanja de Jong, Christine Bos, Roland Blonk

Al geruime tijd wordt gezocht naar manieren om de productiviteit van de sociale

dienst te vergroten. Onderzoek van TNO wijst uit dat innovatie een belangrijke

rol speelt in het verbeteren van de productiviteit van de sociale dienst. Ook is

onderzocht welke factoren innovatie binnen de sociale dienst bevorderen en

belemmeren.

samenwerken in samenwerkingsverbanden en ook de vier

grootste gemeenten stemmen hun activiteiten steeds meer

op elkaar af. Sommige gemeenten zijn overgegaan op een

systeem van klantmanagement waarbij er één contactper-

soon voor de cliënt is, ook wel de toonkamer genoemd. Ook

bemiddelen gemeenten vaker zelf met een werkgever in plaats

van dit via een re-integratiebureau te doen.6

Ondanks al deze veranderingen blijven er echter verschil-

len in de relatieve omvang van het bijstandsvolume tussen

gemeenten.6 Dit heeft onder andere te maken met verschil-

len tussen kansen op de arbeidsmarkt en samenstelling van

de beroepsbevolking. Echter, deze verschillende omstan-

digheden verklaren het verschil in bijstandsvolume tussen

gemeenten niet geheel. Mogelijk speelt het gevoerde beleid

en het innovatief vermogen van sociale diensten om in te

spelen op de uitdagingen binnen de gemeenten een belang-

rijke rol.

Versterken Uit eerder onderzoek is gebleken dat aspecten

van de structuur en klimaat van een organisatie belangrijke

factoren zijn om het innovatief vermogen van organisaties te

versterken.7,8,9 Ook blijkt dat het verzamelen- en uitwisselen

van kennis een belangrijke rol kan spelen in het vergroten van

het innovatief vermogen van organisaties. In dit onderzoek

Vernieuwingbij de sociale dienst




hebben we specifiek gekeken naar de drie bovengenoemde

aspecten.

Wat betreft de structuur is er gekeken naar de mate waarin

beslissingen centraal worden genomen. Uit eerder onderzoek

blijkt dat centralisatie van beslissingsbevoegdheid gepaard

gaat met minder innovatie. Daarnaast is er gekeken naar de

mate waarin de organisatie flexibel is in het aanpassen van

de structuur. Bijvoorbeeld de mate waarin mensen meerdere

functies vervullen en kunnen werken in flexibele project-

teams. Dit kan mogelijk innovatie bevorderen.10

Verder is er een aantal aspecten meegenomen die te maken

hebben met het klimaat van de organisatie; klimaat voor ini-

tiatief en de mate waarin er ruimte is voor het maken van

fouten. Beide aspecten van het organisatieklimaat kunnen

innovatie bevorderen. Een andere belangrijke klimaatfactor

is de mate waarin medewerkers zich met elkaar verbonden

voelen. Een hogere mate van verbondenheid kan leiden tot

het verbeteren van bestaande producten of diensten. Ook

het management speelt een rol in het bevorderen van inno-

vatie. Een belangrijk aspect daarvan is de mate waarin het

management onderling samenwerkt. Daarnaast is gekeken

naar de zogenaamde ‘regulatory focus’ oriëntatie van lei-

dinggevenden binnen de sociale dienst. Deze bepaalt hoe

men zijn doel benadert. Leidinggevenden met een promo-

tiefocus streven ernaar zich te ontwikkelen en zo hun ideaal

te bereiken. Leidinggevenden met een preventiefocus zijn

meer gericht op het voorkomen van fouten en het nakomen

van verplichtingen.11 Onderzoek wijst uit dat het bereiken

van doelen volgens de eerste strategie (promotiefocus) zorgt

voor meer vrijheid en creativiteit om het doel te bereiken

dan de tweede strategie.12 Als bedrijven willen innoveren

is een promotie-oriëntatie van medewerkers daarin een

belangrijke schakel.

In het onderzoek hebben we ook gekeken naar belemmeren-

de factoren voor innovatie. Een mogelijk belemmerende kli-

maatfactor is de werkdruk. Stress kan de mogelijkheid nieu-

we dingen te proberen en te leren bemoeilijken.13 Een andere

belemmerende factor is weerstand tegen verandering.14 Vaak

is de implementatie van innovatieve ideeën onderdeel van

een reeks veranderingen in organisaties. Mensen kunnen dan

‘veranderingsmoe’ worden, waardoor ze niet langer positief

zullen reageren op de aangekondigde innovaties.15 Daarnaast

kunnen innovatieve ideeën sneuvelen doordat organisaties

tegen praktische grenzen aanlopen zoals beperkingen in de

ICT.16

Tot slot hebben we ook gekeken naar aspecten die gerelateerd

zijn aan kennis.17 Enerzijds naar de mate waarin volgens lei-

dinggevenden medewerkers binnen sociale diensten kennis

vergaren en deze gebruiken en uitwisselen en anderzijds naar

de mate waarin er geluisterd wordt naar cliënten en de mate

waarin er daadwerkelijk iets gedaan wordt met deze kennis.

Innovatie Wij hebben onderzocht welk van de bovenge-

noemde factoren samenhangen met innovatie bij de sociale

dienst. Wij maken hierbij een onderscheid tussen het verbe-

teren van bestaande werkwijzen en diensten (exploitatieve in-

novatie) en het bedenken en gebruiken van compleet nieuwe

werkwijzen en diensten (exploratieve innovatie).7 De mate van

aanwezigheid van beide vormen van innovatie binnen de so-

ciale dienst werd vastgesteld door middel van een vragenlijst

die aan leidinggevenden van verschillende sociale diensten is

voorgelegd. Uiteindelijk willen wij weten of innovatie samen-

hangt met een betere prestatie van de sociale dienst. Om de

prestatie vast te stellen hebben we gekeken naar de ontwik-

keling van het aantal bijstandsuitkeringen over 2008. Dit is

berekend door het verschil in aantal bijstandsuitkeringen per

1 januari 2008 en 31 december 2008 te delen door het totale

aantal bijstandsuitkeringen per 1 januari 2008. Wanneer er

op 31 december 2008 meer mensen in de gemeente een bij-

standuitkering hadden dan op 1 januari 2008 (een toename

in het aantal uitkeringen over het jaar), levert dit een negatief

percentage op. Dit percentage is in dit artikel gebruikt als

prestatiemaat. De gegevens voor de berekening zijn te vinden

op de Kernkaart Werk en Bijstand.17

Het geheel aan factoren en de voorspelde samenhang daar-

tussen is schematisch weergegeven in figuur 1 (zie pag. 20).

Eerste impressie Het onderzoek is uitgevoerd met

behulp van een vragenlijst die is voorgelegd aan leiding-

gevenden van 53 sociale diensten in Nederland (waarvan

14 samenwerkingsverbanden). Het betroffen zowel directeu-

ren, afdelingshoofden als teamleiders. De vragenlijst bevatte

vragen over de verschillende aspecten uit ons onderzoeksmo-

del. De antwoordcategorieën van de vragen liepen van 1 (he-

lemaal mee oneens) tot en met 5 (helemaal mee eens). De

dataverzameling vond plaats in de periode april-december

2008. Wij hebben 118 ingevulde vragenlijsten van leidingge-

venden ontvangen (38 vrouwen en 80 mannen). Zowel mana-

gers van sociale diensten behorend tot grotere gemeenten als

kleinere gemeenten verspreid over het land hebben deelgeno-



men. Ook de omvang de bijstandspopulatie varieerde tussen

de deelnemende gemeenten.

Prestatie Gemiddeld scoren de ondervraagde gemeenten

negatief op de ontwikkeling van het aantal bijstandsuitkerin-

gen over 2008 (-4,4 procent). Dit betekent dat over het alge-

meen over 2008 het aantal uitgekeerde bijstandsuitkeringen

per gemeente is gestegen. Echter, er blijkt een groot verschil

per gemeente in de ontwikkeling van het aantal bijstandsuit-

keringen over 2008. Zo schommelen de percentages tussen

de -16 procent en de + 9 procent. Uit de analyses blijkt dat

een klimaat voor initiatief binnen de sociale dienst gunstige

gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het aantal bijstands-

uitkeringen. Wanneer er een klimaat voor initiatief heerste,

werden er gedurende 2008 minder bijstandsuitkeringen ver-

strekt. Sociale diensten waarvan de leidinggevenden hebben

aangegeven meer volgens een preventiefocus hun doelen te

benaderen, blijken een grotere toename in bijstandsuitkerin-

gen te hebben. Deze preventiefocus lijkt te worden versterkt

door een hoge mate van centralisatie in de organisatie.

Soepel Klimaat voor initiatief blijkt een centrale rol te spe-

len in het onderzoeksmodel. Het is daarom van belang eens

goed te kijken naar deze variabele. Welke factoren dragen bij

aan ‘klimaat voor initiatief ’? Uit het onderzoek blijkt dat

een soepele besluitvorming binnen het management team

positief bijdraagt aan een klimaat voor initiatief binnen de

sociale dienst. Ook de onderlinge verbondenheid tussen me-

dewerkers is belangrijk. Zodra de verbondenheid toeneemt,

neemt ook het klimaat voor initiatief toe. Tot slot leidt een

promotiefocus bij de leidinggevende tot een klimaat voor

initiatief binnen de sociale dienst.

Prestatie Het doel van het onderzoek ‘Publiek en inno-

vatie’ was het verkrijgen van inzicht in het effect van inno-

vatie op de prestatie van sociale diensten. Ook hebben we

onderzocht welke factoren innovatie binnen sociale diensten

bevorderen of belemmeren. De voorlopige conclusie is dat er

een positief verband is tussen innovatie bij de sociale dienst

en de prestatie van de sociale dienst.

In dit onderzoek is gewerkt met een ‘harde’ prestatie-indica-

tor; de ontwikkeling van de bijstanduitkeringen over 2008.

Het is bijzonder interessant dat blijkt dat een klimaat voor

initiatief verband houdt met de daadwerkelijke prestatie

van de sociale diensten gedurende 2008. Dit onderstreept

nogmaals het belang van onderzoek naar innovatie en fac-

toren die daaraan bijdragen. Anders dan vooraf verwacht,

speelt een klimaat voor initiatief in plaats van exploratieve

en exploitatieve innovatie (respectievelijk het bedenken van

nieuwe en het verbeteren van bestaande diensten en werkwij-

zen) een cruciale rol in het verbeteren van de prestatie van de

organisatie.

Echter, een ‘klimaat voor initiatief ’ en ‘innovatie’ zijn twee

begrippen die zeer nauw met elkaar samenhangen. Beide

begrippen houden in dat de mensen in de organisatie proac-

tief omgaan met veranderingen en problemen. Uit de resulta-

ten kunnen we daarom concluderen dat innovatie in bredere

zin de prestatie van de sociale diensten positief beïnvloedt.

Om een klimaat voor initiatief binnen de sociale dienst te

creëren, is een soepele besluitvorming binnen het MT belang-

rijk, evenals leidinggevenden met een promotiefocus en

onderlinge verbondenheid van medewerkers.

Daarnaast blijkt dat een hoge mate van centralisatie zorgt

voor een preventiefocus bij de leidinggevenden. Een mogelij-

ke verklaring hiervoor kan zijn dat leidinggevenden voorzich-

tiger zijn in het nemen van beslissingen omdat de uiteindelijk

verantwoordelijkheid op een hoger niveau in de organisatie

ligt. De nadruk ligt op het beperken van fouten in plaats van

het creatief oplossen van problemen. Een preventiefocus van

de leidinggevenden heeft vervolgens een negatief effect op

de prestatie van de sociale dienst. Decentralisatie van beslis-

singsbevoegdheid kan het innovatief potentieel van de sociale

dienst ten goede komen, evenals een focus op het behalen van


Nieuwe diensten en werkwijzen

Prestatie

Ontwikkelingbijstandsuitkeringen2008

Structuur- Centralisatie - Flexibiliteit structuur

Klimaat- Klimaat voor initiatief - Fouten mogen

maken - Verbondenheid

tussen medewerkers - Samenwerking

management team - Regulatory Focus

leidinggevenden- Belemmeringen voor

innovatie

Kennis- Kennis creatie en

uitwisseling - Luisteren naar

cliënten en deze kennis gebruiken

Innovatie

Verbeteren van diensten en werkwijzen

Figuur 1 Het onderzoeksmodel: beïnvloedende factoren en de samenhang

daartussen



Werkt de WWB? Resultaten van de ontwikkeling van nieuwe verhoudingen

tussen Rijk en gemeenten.

5. NICI Institute (2008).Werk is overal, maar niet voor iedereen. Aan de slag

met effectiever arbeidsmarktbeleid.

6. Stichting Atlas voor Gemeenten & Centrum voor Arbeid en Beleid (2008).

Divosa monitor 2008. Vier jaar Wet werk en bijstand.

7. Jansen, J.J.P., Van den Bosch, A.J. & Volberda H.W. (2006). Exploratory

Innovation, Exploitative Innovation, and Performance: Effects of

Organizational Antecedents and Environmental Moderators. Management

Science 52 (11) 1661-1674.

8. Sociale Innovatie, de Andere Dimensie (2005). Eindrapport van de

Taskforce Sociale Innovatie.

9. Baer, M. en Frese, M. (2003). Innovation is not enough: climates for initia-

tive and psychological safety, process innovations and form performance.

Journal of Organizational Behaviour, 24, 45-68.

10. Vaas, F., Kraan, K. (2007). Ruimte voor innovatief gedrag van werknemers.

11. Higgins, E.T. (1997). Beyond pleasure and pain. American Psychologist, 52,

1280-1300.

12. Friedman, R.S., & Forster, J. (2001). The effects of promotion and

prevention cues on creativity. Journal of Personality and Social Psychology, 81,

1001-1013.

13. Pot, F., Kraan, K. en van den Bossche, S. (2009). Werkkenmerken en inno-

vatief werkgedrag: Resultaten uit een grootschalige werknemersenquête.

Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 25 (1).

14. Strebel, P. (1996). Why do employees resist change? Harvard Business Review,

74, (3).

15. Devos, G., Buelens, M. & Bouckenooghe, D. (2007). Contribution of con-

tent, context and process to understanding openness to organizational

change: Two experimental simulation studies. The Journal of Social psycho-

logy, 147, 607-629.

16. Sociale Innovatie, de Andere Dimensie (2005). Eindrapport van de

Taskforce Sociale Innovatie.

17. www.gemeenteloket.szw.nl.

doelen en idealen in plaats van een focus op het voorkomen

van fouten.

Het onderzoek is in 2008 uitgevoerd en dus voor de economi-

sche crisis. Wij denken echter dat de resultaten in het huidige

economische klimaat meer dan ooit betekenis hebben. De

mogelijkheid om te innoveren maakt een organisatie flexibel,

waardoor het veranderingen uit de omgeving makkelijker zal

kunnen opvangen.

TNO gaat verder met het onderzoek. Bent u geïnteresseerd om deel te

nemen aan het onderzoek? Of wilt u meer informatie over de opzet en

mogelijkheden? Neem dan contact op met [email protected]

of [email protected].

Dagmar Beudeker is onderzoeker bij TNO en als promovenda verbon-

den aan de universiteit van Leiden. Prof. Dr. Roland Blonk is als bij-

zonder hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Utrecht en tevens

werkzaam bij TNO. Drs. Tanja de Jong is onderzoeker bij TNO kwaliteit

van leven. Christine Bos, MSc., is stagiare bij TNO kwaliteit van

leven.

Noten

1. Damanpour, F. (1991). Organizational innovation: A meta-analysis of

effects of determinants and moderators. Academy of Management Journal,

34, 555-590.

2. Volberda, H.W., Van den Bosch, F.A.J., & Jansen, J.J.P. (2005). Slim managen

& Innovatief organiseren. Erasmus Concurrentie & Innovatie Monitor 2005.

3. Inspectie werk en inkomen (2007). In de bijstand, en dan. Wat gemeenten

doen aan activering van pas ingestroomde bijstandscliënten.

4. Meccano kennis voor beleid, universiteit Twente en BSZ beleidsonderzoek

in opdracht van ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2007).


Ontwikkelingbijstands-uitkering 2008

+

Klimaat voor initiatief

BesluitvormingMT

+++

+

+

+

+++

Preventiefocusleidinggevende

+

revenidi

+

-

+ Centralisatie

Verbondenheid

Promotiefocusleidinggevende

+

+

Figuur 2 Overzicht resultaten



E-overheid

Er werden zeven aandachtsgebieden geformuleerd, waarvan

de eerste de elektronische toegang tot de overheid betrof.

Deze elektronische toegang moest de entree zijn tot alle over-

heidsinformatie en de door de overheid geboden diensten

(het e-loket). Het streven was dat in 2007 65 procent van de

publieke dienstverlening van rijk, provincies en gemeenten

plaats kon vinden via het internet.1 Is bij dit streven de burger

niet uit het oog verloren?

Diversiteit Dankzij de economische malaise is het

hoogconjunctuur, voor de sector Werk & Inkomen. Reden

om eens te bekijken of het beleid inmiddels zijn vruchten af-

werpt in deze sector. Is het gelukt om het e-beleid om te zet-

ten in kwalitatief hoogstaande e-dienstverlening waarmee de

burger in de praktijk ook echt gediend is?

Als we een blik werpen op de e-dienstverlening binnen de sec-

tor Werk & Inkomen blijkt al snel dat de diversiteit van de

dienstverlening zeer groot is. Bij allerlei verschillende instan-

ties is informatie en dienstverlening te vinden. Voorbeelden

Gyuri van der Bilt en Tolja van der Bilt

Tijdens de laatste bijeenkomst van het Nederlands Genootschap voor Sociale

Zekerheid stond de digitalisering van de overheid centraal. Deze digitalisering

kreeg bijna 6 jaar geleden vorm toen het kabinet Balkenende I het beleid ten

aanzien van de elektronische overheid formuleerde. Het kabinet wilde de kracht

van ICT inzetten om de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren.

Een samenhangend programma moest leiden tot de beoogde e-overheid.

Het e-loket door de bril van de burger

E-dienstverleningE-dienstverleningWerk & InkomenWerk & Inkomen

Het Nederlands Genootschap voor Sociale Zekerheid

organiseert als onafhankelijk platform bijeenkomsten

waar beleidsmakers, uitvoerders en wetenschappers

elkaar ontmoeten en discussiëren over vraagstukken

met betrekking tot sociale zekerheid, zorg en arbeids-

markt. Meer weten? Zie www.ngsz.nl



Nederlandse burger toch te wensen overlaten.7 Zo blijkt het

zoeken naar de juiste informatie in de praktijk een moeizaam

proces en wordt regelmatig informatie van onbetrouwbare

bronnen voor waar aangenomen. Het op de juiste wijze in-

terpreteren en benutten van eenmaal gevonden informatie

is bovendien een vaardigheid die slechts door een beperkte

groep wordt beheerst. Of de doorsnee burger in staat is om

optimaal te profiteren van de huidige e-dienstverlening is

dan ook de vraag. De les die hieruit getrokken moet worden,

is dat de burger zo goed mogelijk ondersteund moet worden

bij het verzamelen en interpreteren van informatie. In zekere

zin is dit ook al onderdeel van de Burgerservicecode.8 Als we

dit vertalen naar het e-loket dan moet de focus liggen op in-

houdelijk correcte informatie, laagdrempelige toegang tot

deze informatie en gebruiksvriendelijkheid in het algemeen.

Kortom: een uniforme en kwalitatief hoogstaande e-dienst-

verlening.

Overheidswebsites Uit onderzoek van de Universi-

teit van Twente blijkt dat er nogal het een en ander schort

aan overheidswebsites. Om de proef op de som te nemen heb-

ben wij een aantal e-loketten van gemeenten bezocht. Fictief

van de beschikbare diensten zijn het digitaal aanvragen van

de Zorgtoeslag2 en een Bijdrage uit het Fonds voor ouderen.3

Ook is het mogelijk om jezelf in te schrijven als werkzoekende

en een uitkering aan te vragen via werk.nl.

Of de hoeveelheid digitaal beschikbare diensten hiermee

voldoende is, laten we even in het midden. Het succes van

e-dienstverlening is niet afhankelijk van kwantiteit, maar

staat of valt met de perceptie van de burger. Of de burger de

e-dienstverlening als eenvoudig, waardevol en nuttig ervaart

bepaalt uiteindelijk het succes!4

Met stip Steeds meer burgers maken graag gebruik van

diensten wanneer het hen uitkomt. Als de burger mocht

bepalen waar een gemeente geld aan uitgeeft, dan staat het

uitbreiden van de online dienstverlening met stip boven-

aan.5 Is de burger echter ook in staat om effectief gebruik te

maken van e-dienstverlening? Voor effectief gebruik moet

de burger niet alleen met een computer en internet kunnen

omgaan, maar ook in staat zijn om de juiste informatie te

kunnen vinden en deze op de juiste manier te gebruiken.6

Ondanks het feit dat een zeer groot deel van de burgers over

internet beschikt, blijkt dat de digitale vaardigheden van de

E-overheid

Dat jongere generaties steeds beter met internet overweg kunnen, is een onjuiste veronderstelling

Foto

HK-

sto

ck



E-overheid

uitgangspunt was hierbij: ‘Help! Ik ben werkloos geworden...

Wat nu?’. Hopelijk komt de relevante informatie boven tafel

en kan direct worden ingeschreven als werkzoekende.

Zo eenvoudig blijkt het niet altijd te zijn en uniform even-

min. Bij sommige e-loketten word je doorverwezen naar werk.

nl en/of vind je een ‘vragenboek’, aan de hand waarvan je de

juiste informatie moet kunnen vinden. Helaas blijken de vra-

genboeken inhoudelijk verouderd. Zo wordt veelvuldig ver-

wezen naar het Centrum voor Werk & Inkomen, tegenwoor-

dig het UWV Werkbedrijf. Misschien geheel onterecht vragen

we ons direct af hoe up-to-date de overige informatie is.

Alle e-loketten verwijzen uiteindelijk naar een algemeen for-

mulier ‘inschrijving werkzoekende’. Hiervoor is een DigiD

vereist, maar dat heeft als voordeel dat veel gegevens al bekend

zijn en niet hoeven te worden ingevuld... toch? Doorgaans

vindt inschrijving plaats via werk.nl en worden alle persoons-

gegevens inderdaad automatisch ingevuld. Kom je echter

terecht op werkeninkomen.nl9 dan is het inschrijfformulier

weliswaar nagenoeg identiek, maar moet je toch al je gegevens

nog invullen!

Na bezoek aan een aantal e-loketten valt het op dat de hui-

dige e-dienstverlening aanbodgedreven en niet vraaggestuurd

is. Vaak is het moeilijk te bepalen wat ik moet doen en waar

ik recht op heb. Uit de enorme lappen tekst moet de relevante

informatie worden verzameld. En dat was nu juist waar de

Nederlandse burger niet goed in is!

Internetervaring Uit het eerdergenoemde onderzoek

van de Universiteit van Twente blijkt dat de overheid te ge-

makkelijk veronderstelt dat burgers de online beschikbare

informatie en diensten kunnen gebruiken. Een veel gemaak-

te veronderstelling is dat jongere generaties steeds beter met

internet overweg kunnen en het 'probleem' hiermee vanzelf

verdwijnt. Dit is echter onjuist. Opleidingsniveau blijkt een

veel belangrijkere invloed te hebben dan internetervaring of

leeftijd. Het onderzoek benoemt een reeks aandachts- en ver-

beterpunten. Een aantal interessante en/of herkenbare pun-

ten zijn de volgende:

• Houd bij het ontwerpen van overheidswebsites meer reke-

ning met lager opgeleiden en ouderen, onder andere door

het gebruik van strakke richtlijnen voor gebruiksvriende-

lijkheid, consistente en eenvoudige ontwerpen.

• Biedt een (extra) website aan die qua ontwerp en didacti-

sche aanpak voor elke instantie gelijk is. Houdt nadruk-

kelijk rekening met lager opgeleiden en ouderen door een

herkenbaar identiek en eenvoudig ontwerp waarin weinig

voorkomende opties bijvoorbeeld worden weggelaten.

• Beperk overdaad in het informatieaanbod en biedt infor-

matie duidelijker en gestructureerder aan.

• Zorg ervoor dat aangeboden informatie overal (waar deze

wordt aangeboden) compleet is.

• Begeleid de gebruiker beter tijdens zijn zoektocht. Geef

suggesties (intelligente zoeksystemen) en denk na over

hoe de gebruiker informatie ervaart als hij deze vindt via

Google dan wel via de website zelf.

Net als in het onderzoek constateerden we zelf ook dat het

actueel houden van informatie een aandachtspunt is en dat

uniformiteit te wensen over laat. Als je eenmaal doorhebt hoe

een bepaald e-loket werkt, dan is dat geen garantie dat je in

een ander e-loket ook je weg kunt vinden, omdat elk loket

anders van opzet is.

Geconcludeerd kan worden dat er nog enkele belangrijke uit-

dagingen resten alvorens de burger de e-dienstverlening als

uniform en kwalitatief hoogstaand zal ervaren.

1. Keuzevrijheid van contactkanaal (balie, brief, fax,

telefoon, e-mail, internet)

2. Vindbare overheidsproducten (niet van het kastje

naar de muur)

3. Begrijpelijke voorzieningen (rechten en plichten zijn

inzichtelijk)

4. Persoonlijke informatieservice (informatie op maat,

persoonlijke internetpagina)

5. Gemakkelijke dienstverlening (nog maar één keer

gegevens aanleveren)

6. Transparante werkwijzen (duidelijke procedures en

openheid)

7. Digitale betrouwbaarheid (vertrouwelijkheid gege-

vens en zorgvuldige archivering)

8. Ontvankelijk bestuur (de overheid herstelt fouten en

gebruikt klachten om te leren)

9. Verantwoordelijk beheer (de burger kan de overheid

vergelijken, controleren en beoordelen)

10. Actieve betrokkenheid (de overheid bevordert parti-

cipatie en zelfwerkzaamheid)

Burgersservicecode: wat wil de burger?



E-overheid

Herkenbaar Mensen hechten aan een oplossing die dui-

delijk en herkenbaar is. Het is daarom belangrijk om primair

de focus op de behoefte van de doelgroep te houden. Voor het

realiseren van uniforme oplossingen is samenwerking tussen

overheidsinstellingen en het betrekken van de burger bij het

creëren van oplossingen ons inziens onontbeerlijk.

Concreet kunnen er zowel op grote als kleine schaal verbe-

teringen plaatsvinden. Op overkoepelend niveau, dan wel in

grotere samenwerkingsverbanden, zou het initiatief genomen

kunnen worden om een uniform e-loket te realiseren. Een

vraaggestuurde benadering is hierbij belangrijk. In principe

zou de overheid de situatie van de burger tot in detail moeten

kennen en het informatieaanbod hierop afstemmen. Bij rea-

lisatie dient vanzelfsprekend de juiste mix te worden gevon-

den tussen gebruiksvriendelijkheid, eenvoud en uniformiteit

enerzijds en de behoeften van de diverse overheidsinstanties

anderzijds. Een uniform e-loket maakt het ook mogelijk dat

informatie rondom algemene weten regelgeving gezamen-

lijk actueel kan worden gehouden. Met de juiste prikkels zou

breed gebruik van een dergelijke oplossing door de diverse

overheidsinstanties moeten worden nagestreefd.

Feedback Op kleinere schaal zijn er ook mogelijkheden

om verbeteringen te realiseren. Werk bijvoorbeeld samen met

vergelijkbare of naburige instanties over hoe gecommuni-

ceerd wordt over nieuwe weten regelgeving. Betrek de bur-

ger en medewerkers bij kwaliteitszorg; zorg dat men fouten,

suggesties en ideeën direct kan melden via de website. Dit kan

bijvoorbeeld door inzet van een ideemanagementsysteem of

eenvoudigweg via e-mail, maar zorg er altijd voor dat u reac-

ties serieus neemt, verwerkt en feedback geeft! Optimaliseer

uw eigen website door het gebruik te (laten) analyseren. Dit

kan zowel op basis van statistieken of door het (zoek)gedrag

van burgers te observeren. En maak tijdens contactmomen-

ten de burger attent op relevante diensten die u online biedt.

Vanzelfsprekend zijn er terugkijkend altijd op- en aanmerkin-

gen te plaatsen. Het feit dat overheidsinstellingen allen zelf

verantwoordelijk zijn voor de inrichting van hun e-loket maakt

uniformiteit tot een nobel streven. En het is dan ook eenvou-

dig om ideeën te opperen, zeker wanneer je op enige afstand

van de dagelijkse overheidspraktijk staat. Desalniettemin

zijn wij er van overtuigd dat voor de toekomst verdergaande

samenwerking, kennisdeling en het betrekken van de bur-

ger hierin essentieel zijn! Welke mogelijkheden ziet u om de

e-dienstverlening richting de burger te verbeteren?

Gyuri van de Bilt is werkzaam bij Innovation Factory als Directeur

Innovatie Technologie. Innovation Factory helpt organisaties inno-

veren door mensen zowel binnen de organisatiegrenzen als daarbui-

ten met elkaar in contact te brengen en te laten samenwerken.

www.innovationfactory.eu.

Tolja van de Bilt is als docent werkzaam bij de Academie voor ICT &

Business van Avans Hogeschool in Breda. Gezamenlijk zijn zij eigenaar

van 2Bright. 2Bright levert intuïtieve internetdiensten waarbij de begelei-

ding van cliënten naar de arbeidsmarkt centraal staat. www.2bright.nl.

Noten

1. 'Op weg naar de elektronische overheid' (2004).

2. http://www.toeslagen.nl/particulier/zorgtoeslag.html.

3. http://www.denhaagopmaat.nl/fondsvoorouderen.

4. 'Technology Acceptance Model', Davis (1989).

5. 'Burgers en e-overheid', Ernst & Young (2009), p. 35.

6. 'Using Online Public Services...', Van Deursen & Van Dijk (2008).

7. 'Digitale vaardigheden van Nederlandse burgers', Van Deursen & Van Dijk

(2008).

8. http://www.burger.overheid.nl/wat_wij_doen/burgerservicecode/de_tien_

punten_van_de_burgerservicecode.

9. Via gemeente Den Haag: http://www.denhaag.nl/home/bewoners/to/

Werkzoekende-inschrijven.htm.

Sluit je aan bij de LinkedIn-groep van Sociaal Bestek en

discussieer mee over actuele thema’s rond werk, inko-

men en zorg. Ga naar http://bit.ly/sociaalbestek

Sociaal Bestek op LinkedIn



Column

Socrates, de appel en de fruitmand en de mythe van de onafhankelijke Wmo

Douwe Zijlstra

Binnen de Wmo is vraagverheldering een trend. Ik interpreteer dat zo dat de professional de vraag

waarmee de burger komt bij bijvoorbeeld het Wmo-loket aan een nader onderzoek gaat onderwer-

pen. Is deze vraag wel de eigenlijke vraag? En bestaan er wel simpele vragen, moeten we niet met de

vrager op zoek naar de kern van diens problematiek?

gaten in de begroting die van grote orde zijn. Dit is een seri-

eus punt van zorg en volgens mij zal de tijd heel snel komen

dat de lokale politiek moet besluiten om de keuzevrijheid van

de burger te beperken.

Ik stel toch maar wat vragen, de gifbeker die Socrates leeg

mocht drinken, wordt gelukkig weinig meer genuttigd…

- Praten we ons de trend van vraagverheldering aan of is er

werkelijk behoefte vanuit de doelgroep.

- Wat zijn de financiële effecten van vraagverheldering? Is

bewezen vanuit de praktijk dat dit leidt tot kostenvermin-

dering? Zo ja, dan is dat een mooie bijkomstigheid. Zo nee,

kunnen we ons een eventuele kostenstijging veroorloven?

- Zijn we niet bezig om fruitmanden op te tuigen terwijl we

al moeite hebben om de appels te financieren?

- Als de gemeente bij de uitvoering van de Wmo de kosten

draagt, is de gepropageerde onafhankelijkheid dan niet

een mythe?

- Kijk eens naar uw klanttevredenheidsonderzoek Wmo.

Bent u bezig de daaruit voortvloeiende aandachtspunten

uit te voeren of bent u problemen aan het oplossen waar-

van u niet weet of die er zijn?

Mijn pleidooi is natuurlijk niet om iedere klant enkel van-

uit financieel oogpunt snel en efficiënt van een antwoord op

de gestelde vragen te voorzien. Er zijn natuurlijk mensen die

meer hulp en ondersteuning nodig hebben. Dat moeten de

gemeenten en samenwerkingspartners dan bieden. Om iedere

klant in een proces van vraagverheldering mee te trekken, dat

lijkt mij daarentegen evenmin gewenst.

Drs. Douwe Zijlstra is teamleider bij de ISDzwf, maar schreef deze

column op persoonlijke titel.

Door vraagverheldering wordt geprobeerd duidelijk te krijgen

wat de (werkelijke) zorg- of hulpvraag van iemand is. Daar is

natuurlijk niets mis mee. Volgens mij moeten we er wel voor

waken om die aanpak van Socrates in de praktijk van de Wmo

als absolutisme toe te passen. Ondanks dat er velen zullen zijn

die zeggen dat vraagverheldering juist leidt tot kostenvermin-

dering ben ik zo eigenwijs om te denken dat het eerder leidt

tot een verhoging daarvan. We mogen met zekerheid conclu-

deren dat Socrates niet op de hoogte was van de Wmo, maar

we weten ook dat hij een goede vraagverhelderaar is geweest.

U weet misschien dat het slecht met hem is afgelopen.

Nog niet zo lang geleden was ik bij de uitreiking van de

Sterrengids in het mooie Fryslân. Mevrouw Bussemaker deel-

de daar aan alle gemeenten een aantal sterren uit die verband

houden met de gemeten kwaliteit van het lokale Wmo-loket.

Een van de sprekers deed verslag van de evaluatie van de ont-

wikkeling van de Friese Wmo-loketten. Hij kwam met een

mooie metafoor van de appel en de fruitmand. Wat hij geleerd

had van die evaluatie was dat als de klant een appel wil, de

ambtenaar haar of hem geen fruitmand moet aanbieden.

Er bestaan namelijk ook eenvoudige vragen, burgers weten

heel vaak wel wat ze nodig hebben. En als dat door de gemeen-

te verstrekt kan worden of als de gemeente daarin ondersteu-

nend kan optreden, doe dat dan! ‘Hou het simpel en snelheid

kan ook een kwaliteit zijn’, zo vertaal ik zijn presentatie.

En dan de onafhankelijkheid en objectiviteit van de Wmo-

loketten. De gemeente is natuurlijk niet onafhankelijk,

de gemeente is het orgaan dat vaak de rekening betaalt en

dan ben je per definitie niet onafhankelijk. In de gemeenten

waar ik werk, lopen de kosten van de Wmo heel sterk op.

De komende aanbesteding huishoudelijk verzorging slaat



De cijfers voor dit artikel zijn ontleend aan de Enquête

beroepsbevolking van het Centraal Bureau voor de

Statistiek.

Gevonden Iemand werkt (‘heeft een baan’) of is werk-

loos als hij of zij deel uitmaakt van respectievelijk de werk-

zame beroepsbevolking of de werkloze beroepsbevolking.

Deze begrippen zijn toegelicht in het kader op de volgende

pagina.

Van de 373 duizend werklozen in het tweede kwartaal van

2009 had 22 procent in het derde kwartaal werk gevonden.

Dit zijn bijna 85 duizend personen. Het overige deel bleef

werkloos (47 procent) of zocht niet langer naar een baan (31

procent). De laatste groep bestond vaak uit jongeren die nog

onderwijs volgden. Een reden waarom zij gestopt zijn met

zoeken - die overigens niet alleen voor jongeren hoeft te gel-

den - is dat zij hiervan weinig resultaat verwachten.

Het aandeel werklozen dat na drie maanden een baan vond,

is in het derde kwartaal van 2009 afgenomen in vergelij-

king met hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Toen waren de

omstandigheden op de arbeidsmarkt over het algemeen nog

relatief gunstig en konden nog 26 procent van de werklo-

zen na drie maanden aan de slag. Vergeleken met de periode

Ook onder werklozen in de leeftijdsgroepen 15 tot 25 en 25

tot 45 jaar daalde het aandeel dat werk vond in het derde

kwartaal van 2009, net zoals voor werklozen met een middel-

bare opleiding. Voor deze groepen was het derde kwartaal van

2008 waarmee is vergeleken wel een topperiode wat het per-

spectief op werk betreft. De daling van het aandeel dat werk

vond bij middelbaar opgeleide werklozen deed zich nagenoeg

geheel bij vrouwen voor.

In kaart Dit artikel brengt de werklozen in kaart die in de

huidige economische crisis er niet in geslaagd zijn op korte

termijn een baan te vinden. Vanwege de economische crisis

is in het afgelopen jaar het aantal werklozen toegenomen.

In het derde kwartaal van 2008 waren 310 duizend mensen

werkloos, in hetzelfde kwartaal een jaar later zijn dit er 373

duizend. De hier opgenomen uitkomsten over de mobiliteit

van werkloosheid naar werk hebben betrekking op de peri-

ode vanaf 2003. Het huidige perspectief op werk kan zo met

dat van eerdere jaren worden vergeleken. Aandacht is er ver-

der voor de vraag of bepaalde groepen meer succesvol waren

dan anderen in het vinden van een baan. Mannen en vrouwen

zijn vergeleken, maar ook jongeren met ouderen en laagopge-

leiden met hoogopgeleiden.

Werkloosheid en crisis


In de huidige economische crisis is het moeilijker geworden voor een werkloze een

baan te vinden. Dit blijkt vooral bij werkloze vrouwen het geval. Vergeleken met

het derde kwartaal van 2008 vonden zij in hetzelfde kwartaal van 2009 beduidend

minder vaak werk dan werkloze mannen. Voor werkloze mannen, echter trad de

verslechtering van het perspectief op werk op al eerder op, namelijk in 2008.

Werklozen vinden minder vaak een baan




Het CBS heeft op basis van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) een statistiek ontwikkeld over de arbeidsmarktmobiliteit in

Nederland. De EBB is een panelonderzoek waarbij ongeveer 100 duizend personen om de drie maanden worden geïnter-

viewd. Op basis hiervan zijn wisselingen in betaald werk, werkloosheid en niet-activiteit na drie maanden vastgesteld. Dit

betekent dat onderscheid wordt gemaakt in respectievelijk de volgende drie categorieën:

Werkzame beroepsbevolking

Personen (15 tot 65 jaar) die in Nederland wonen en betaald werk hebben van twaalf uur of meer per week

Werkloze beroepsbevolking

Personen (15 tot 65 jaar) zonder werk, of met werk voor minder dan twaalf uur per week, die actief op zoek zijn naar betaald

werk voor twaalf uur of meer per week en die daarvoor direct beschikbaar zijn

Niet-beroepsbevolking

Personen (15 tot 65 jaar) zonder werk, of met werk voor minder dan twaalf uur per week, die niet actief op zoek zijn naar

betaald werk voor twaalf uur of meer per week of daarvoor niet direct beschikbaar zijn.

De cijfers over wisselingen van werkloosheid naar werk worden ieder kwartaal samengesteld. In dit artikel worden resultaten

van het derde kwartaal van elk jaar gepresenteerd, vanaf 2003. Daarbij staan de cijfers van het derde kwartaal 2003 voor

werklozen in het tweede kwartaal van dat jaar die in het derde kwartaal werk hebben gevonden. De cijfers over arbeids-

marktmobiliteit zijn gepubliceerd op StatLine, de elektronische databank van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

StatLine is te raadplegen via de website www.cbs.nl (StatLine tabel ‘Arbeidsmarktmobiliteit; wisselingen’).

Vooral werkloze vrouwen kunnen in de heersende crisis moeilijk een baan vinden

Foto

: A

NP


29 sociaalbestek 2/201029 sociaalbestek 1/201029 sociaalbestek 2/2010

standigheden worden getrof-

fen. Vrouwen zijn vaker werk-

zaam in het onderwijs en de

zorg (de Vries, 2006).

Jongeren In het derde kwar-

taal van 2009 vonden jongere

werklozen van 15 tot 25 jaar

beduidend minder vaak werk

vergeleken met een jaar eer-

der: 8 procentpunten minder

(figuur 3). In iets minder ster-

ke mate deed zich een daling

voor bij de 25 tot 45 jarige werklozen. Voor oudere werklozen

van 45 tot 65 jaar was het perspectief op werk vrijwel onge-

wijzigd. Zij vonden gemiddeld genomen wel het minst vaak

een baan.

Van de jongere werklozen waren het vooral de vrouwen die

minder vaak dan in het derde kwartaal van 2008 werk von-

den. Bij hen was het perspectief op werk met 10 procentpun-

ten gedaald; bij werkloze mannen in deze leeftijdsgroep met

5 procentpunten.

Goede periode De verslechtering van het perspectief

op werk in het derde kwartaal van 2009 verschilt naar op-

leidingsniveau. Het aandeel middelbaar opgeleide werklozen

dat werk vond, was het meest gedaald ten opzichte van het

derde kwartaal van 2008: van 27 procent naar 21 procent

(figuur 4). Het derde kwartaal van 2008 was voor de middel-

baar opgeleide werklozen een heel goede periode. Sinds 2003

vonden naar verhouding niet meer zo veel een baan in het

derde kwartaal.

Bij zowel de laag- als hoogopgeleide werklozen, daalde het

perspectief op werk in het

derde kwartaal van 2009 maar

licht. Net zoals bij de mid-

delbaar opgeleide werklozen

was het aandeel dat werk vond

sinds 2003 voor hoger opge-

leide werklozen niet zo hoog

geweest als in het derde kwar-

taal van 2008.

De verslechtering van het

perspectief op werk bij op

middelbaar niveau opgeleide

2003-2006 vonden niettemin in het derde kwartaal van 2009

naar verhouding meer werklozen een baan (figuur 1). Ruim

eenvijfde van de werklozen vond werk in dit derde kwartaal

van 2009.

Breuk De daling van het aandeel werklozen dat na drie

maanden een baan vond, deed zich in het derde kwartaal

van 2009 vooral bij vrouwen voor (figuur 2). Dit is een breuk

met de jaren ervoor. Vanaf 2005 was ieder jaar nog sprake

van een stijging in het derde kwartaal. Van de werkloze vrou-

wen, werkte 22 procent in het derde kwartaal van 2009: vijf

procentpunten minder dan in het derde kwartaal van 2008.

Bij werkloze mannen bleef het percentage dat werk vond in

het derde kwartaal van 2009, bij 23 procent nagenoeg onge-

wijzigd. Daar staat tegenover dat werkloze mannen al eerder

minder vaak aan het werk kwamen. Zo vond in het derde

kwartaal van 2007 nog 25 procent van de werkloze mannen

een baan na drie maanden. Mannen werken vaker dan vrou-

wen in de bouw, ICT en techniek. Dit zijn branches die in het

algemeen het eerst door minder gunstige arbeidsmarktom-


Figuur 1 Aandeel werklozen dat na drie maanden werkt, 3de kwartaal 2003-2009

Figuur 2 Aandeel werkloze mannen en vrouwen dat na drie maanden werkt, 3de kwartaal 2007- 2009



middelbaar opgeleide werk-

loze vrouwen na drie maanden

werk; in het derde kwartaal van

2009 was dit nog maar 22 pro-

cent. Bij mannen in deze oplei-

dingscategorie bleef het aandeel

nagenoeg onveranderd.

Bij werklozen met een hoog

opleidingsniveau verschilt het

beeld naar geslacht. Bij werkloze

mannen met een hoge opleiding

was sprake van een daling van

26 naar 22 procent, terwijl bij

vrouwen het aandeel dat werk

vond steeg van 26 naar 28 pro-

cent. Het aandeel dat werk vond

onder werkloze hoog opgeleide

vrouwen steeg sinds 2004 onaf-

gebroken.


zijn werkzaam voor bij het Centraal

Bureau voor de Statistiek (CBS).

E-mail: [email protected] en [email protected].

Literatuur

R. de Vries (2006), Langdurige werkloos-

heid in Nederland. Sociaal Economische Trends 4e kwartaal, Centraal Bureau

voor de Statistiek.

werklozen deed zich vrijwel uitsluitend bij vrouwen voor.

Had in het derde kwartaal van 2008 nog 31 procent van de


sociaalbestekSociaal Bestek verschijnt 11 x per jaar en biedt informatie en opinies over beleid en uitvoeringspraktijk op het terrein van sociale zekerheid, arbeids-voorziening en welzijn ten behoeve van beleidsvernieuwing en management-ontwikkeling bij het lokaal bestuur.

Jaargang 72, februari 2010, nr. 2

Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor infor-matie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden de auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijk-heid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen.Uw opgegeven gegevens kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of speciale aan-biedingen door Reed Business bv en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u hiertegen bezwaar heeft, stuurt u een briefje naar Reed Business bv,

t.a.v. Adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem.

Redactiedrs. W.P.J. Bertels, mevr. Y. Bommeljé (voorzitter), R. Geerling,G. van Tiggelen.

Uitgave Reed Business bvUitgeefgroep OverheidPostbus 1521000 AD Amsterdam

UitgeverLouise Bos, tel.nr. 020-5159179e-mail: [email protected]

EindredactieHedwig Neggers, tel.020 - 515 9309e-mail: [email protected]

BureauredactieHerman Keppy,e-mail: [email protected]

Advertentie-exploitatieMarc Nuhn, tel. 020 - 515 9172e-mail: [email protected]

AbonnementenReed Business bv Afdeling klantenadministratiePostbus 808, 7000 AV Doetinchemtel. 0314 - 358 358fax 0314 - 349 048e-mail: [email protected]

Jaarabonnement € 177,45 (ex BTW), losse nummers € 23,25 (ex BTW).

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij onze klantenservice wordt opgezegd via telefoonnummer 0314-358358. Kies de optie ‘vraag over het abonnement’ en vervolgens de optie ‘abonnement opzeggen’. Ook voor informatie over uw lopende abonnement kunt u contact opnemen met onze klantenservice.

© Auteursrecht voorbehouden.

Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de Rechtbanken in Nederland. Een exemplaar van de Regelen voor het Advertentiewezen is op aanvraag kosteloos verkrijgbaar.

ISSN 0921-5344


Figuur 3 Aandeel werklozen dat na drie maanden werkt naar leeftijd, 3de kwartaal 2007-2009

Figuur 4 Aandeel werklozen dat na drie maanden werkt naar opleidingsniveau, 3de kwartaal 2007-2009


1 sociaalbestek 2/20101 sociaalbestek 2/20101 sociaalbestek 12/20091 sociaalbestek 2/2010

In 2010 richt de Arbeidsinspectie zich op achttien zogenaam-

de prioritaire sectoren. Deze sectoren zijn geselecteerd op basis

van ervaringen uit eerdere inspecties en verricht ongevalson-

derzoek. Het risico op arbeidsongevallen en beroepsziekten

is in deze sectoren relatief groot en het nalevingsniveau bij

de bedrijven laag. De Arbeidsinspectie ontwikkelt in deze

sectoren een sectoraanpak. Naast het toetsen op de naleving

van de wetgeving op de werkvloer, worden ook instrumenten

Op 7 december 2009 heeft Minister Donner het Jaarplan 2010 van de

Arbeidsinspectie naar de Tweede Kamer gestuurd. De Arbeidsinspectie kent

een drietal directies: de directie Arbeidsomstandigheden, Major Hazard Control

en Arbeidsmarktfraude. In het jaarplan worden de prioriteiten van de

Arbeidsinspectie aangegeven.

Jaarplan 2010 Arbeidsinspectie

als communicatie en voorlichting ingezet. Inspectiebezoeken

gaan zodoende gepaard met de inzet van andere interventies

zoals het geven van voorlichting via campagnes, conferen-

ties, publicaties in vakbladen en landelijke media. De zelf-

werkzaamheid van sectoren wordt door de Arbeidsinspectie

gestimuleerd en waar mogelijk ondersteund. Het streven is

om een maximale beïnvloeding van de naleving in een sector

te bereiken. Binnen de sectoren worden de bedrijfsinspecties

C T U E E L

NIEUW10 PAGINA’S EXTRA

OVER ARBEID EN

SOCIALE ZEKERHEID

Dit jaar vanuit de overheid meer aandacht voor de agressie en het geweld tegen

werknemers met publieke taken (foto: HK-stock)

SB_02_10.indd Sec1:1SB_02_10.indd Sec1:1 1/29/2010 9:47:50 AM1/29/2010 9:47:50 AM


Het binnenhof van binnenuit

zoveel mogelijk gericht op bedrijven waar de wettelijke nor-

men niet of niet afdoende worden nageleefd: de onderkant

van de markt of de achterblijvers. Op die manier kan de toe-

zichtslast worden vermeden voor bedrijven die de wet goed

naleven.

Arbocatalogi Sinds de wijziging van de Arbeidsomstan-

dighedenwet in 2007 hebben werkgevers en werknemers een

grotere, eigen verantwoordelijkheid gekregen voor de wijze

waarop de wettelijke doelen kunnen worden bereikt. Die aan-

pak kan worden vastgelegd in arbocatalogi die werkgevers-

en werknemersorganisaties per bedrijfstak met elkaar opstel-

len. De verwachting is dat er begin dit jaar sprake zal zijn van

in totaal zo’n honderd getoetste catalogi. Dit betekent dat

de Arbeidsinspectie meer maatwerk kan leveren bij haar inzet

in deze branches. Goedgekeurde arbocatalogi zijn ijkpunten

voor de handhaving door de inspecteurs in de betreffende be-

drijfstakken.

In 2010 zal naast de bovengenoemde sectoraanpak tevens

sprake zijn van een drietal thema’s waarvoor gerichte

aandacht zal zijn. Het gaat daarbij om het verminderen en

voorkómen van arbeidsongevallen, het omgaan met gevaar-

lijke stoffen en de aanpak van agressie en geweld tegen werk-

nemers met publieke taken.

Major Hazard Control De Arbeidsinspectie kiest voor

twee speerpunten bij het beheersen van de risico’s bij bedrij-

ven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken.

Allereerst ‘onderhoudsstops’. Onderhoudsstops kennen spe-

cifieke risico’s door hun dynamische karakter. Er zal een in-

spectieproject worden uitgevoerd bij BRZO-bedrijven (besluit

Risico’s Zware Ongevallen) waarin naast werknemersveilig-

heid, milieu en rampbestrijding ook arbeid door vreemdelin-

gen aandacht krijgt. Het tweede speerpunt betreft ‘arbeids-

veiligheid’. Onderzoek van het zogenaamde Baker-panel naar

het incident bij de BP raffinaderij in Texas in 2005 (hier vie-

len destijds vijftien doden en meer dan honderd gewonden)

leverde nieuwe inzichten in goede veiligheidscultuur op. Om

die reden is een inspectiemodule in ontwikkeling waarmee

beter inzicht in de veiligheidscultuur kan worden verkregen.

Arbeidsmarktfraude In 2010 ligt de nadruk op het

verrichten van handhavingsactiviteiten in de bouw- en de

schoonmaaksector en de uitzendbranche, zowel door regulie-

re inspecties als door inspecties in interventieteamverband.

De Arbeidsinspectie zal zich in 2010 ook richten op de meu-

belindustrie en de folderbezorging. Op basis van een klein-

schalig pilotproject zal meer inzicht worden verkregen in de

mate waarin in deze sectoren de Wet arbeid vreemdelingen

(WAV) en de Wet minimumloon en minimum vakantiebijslag

(WML) worden nageleefd.

Ook zal er specifieke aandacht zijn voor managers van ‘BV’s

in oprichting’. Voor deze ‘managers’ worden tewerkstellings-

vergunningen aangevraagd terwijl in de praktijk totaal andere

werkzaamheden blijken te worden verricht dan waarvoor de

tewerkstellingsvergunning is afgegeven.

Kamerstukken:

Brief van de Minister van Sociale Zaken en Werk-•

gelegenheid d.d. 7 december 2009 met betrekking tot de

aanbieding van het Jaarplan Arbeidsinspectie 2010 aan de

Tweede Kamer (25 883, 160).



C T U E E L


Per 1 januari van dit jaar is er het nodige veranderd binnen de sociale verzekerin-

gen. Op de volgende pagina’s vindt u een overzicht van de percentages en bedra-

gen, zoals die vanaf 1 januari 2010 worden gehanteerd. Voor zover er een andere

ingangsdatum geldt, is dat in de tekst vermeldt.

Overzicht sociale verzeke-ringen per 1 januari 2010

werknemer werkgever totaal

AOW 17,90 – 17,90

ANW 1,10 – 1,10

AWBZ 12,15 – 12,15

WAO/WIA-basispremie – 5,70 5,70

WGA-rekenpremie(a) – 0,59 0,59

Sectorfondsen (gemiddeld)(b) – 1,48 1,48

WW-werkloosheidsfonds(c) – 4,20 4,20

ZVW-inkomensafhankelijke

bijdrage(d)

(7,05) 7,05 7,05

Ufo-premie – 0,78 0,78

Idem, eigenrisicodrager – 0,72 0,72

Bijdrage werkgever

kinderopvang

– 0,34 0,34

Vrijwillige verzekering WAO 5,77

Vrijwillige verzekering WIA 6,36

Vrijwillige verzekering WW 2,90

Vrijwillige verzekering ZWe 6,77

a. Vastgesteld door het UWV; zie hieronder voor overige

gegevens gedifferentieerde premie WGA.

b. zie volledig overzicht hieronder.

Premies sociale verzekeringen per 1 januari

2010

c. Marginale premiepercentage AWf vanaf franchise van

€ 64,00 per dag.

d. In bepaalde gevallen (onder meer zelfstandigen) geldt een

lagere inkomensafhankelijke bijdrage van 4,8 procent.

Verzekerden van 18 jaar en ouder zijn ook een nominale

premie verschuldigd, die per verzekeraar kan verschillen.

Daarnaast geldt voor verzekerden van 18 jaar en ouder een

eigen risico van € 165,- per jaar.

e. Indien tevens een vrijwillige verzekering voor de WW

is afgesloten, wordt een korting van 0,54 procent

gegeven. Voor de groep alphahulpen en voor de secto-

ren Reiniging en Grootwinkelbedrijf bedraagt de pre-

mie 6,77 procent; ook daarop is de kortingsregeling van

toepassing.

Gedifferentieerde premie WGA

De volgende parameters gelden voor de gedifferentieerde pre-

mie t.b.v. de Werkhervattingskas (WGA).

Gemiddeld premieplichtig loon € 29.200

Grens grote/kleine werkgever € 730.000

Gemiddelde premie 0,53

Maximumpremie grote werkgever 2,12

Idem, kleine werkgever 1,59

Minimumpremie kleine werkgevers 0,59



SZ-Actueel biedt actuele

informatie over de stand van

zaken, de toekomst, de samen-

werking, het veranderingsproces,

de wetgeving en de samenhang

in het stelsel van sociale zeker-

heid en arbeidsvoorziening door

middel van bondige, zakelijke

berichten, interviews en vaste

rubrieken.

REDACTIE

H.K. Knol, Drs. M.M. Geers

EINDREDACTIE

Herman Keppy

Hedwig Neggers

e-mail: Hedwig.Neggers@

reedbusiness.nl

EEN UITGAVE VAN

Reed Business bv

Postbus 152 1000 AD AmsterdamTelefoon : 020-5159222

UITGEVER

E-mail:

[email protected]

Een uitgave van Reed Business

N I E U W S B R I E F S O C I A L E Z E K E R H E I D E N A R B E I D

C T U E E L

Loontijdvak art.17,lid 1 Wfsv

(normaal)

art.63,lid 1a Wfsv

(vakantiebonnen)

(≥ 20 dagen)

art.63,lid 1a Wfsv

(vakantiebonnen)

(≤ 20 dagen)

Maximumpremieloon

per dag 186,65 210,99 198,07

per week 933,25 1.054,97 990,38

per 4 weken 3.733,00 4.219,91 3961,55

per maand 4.059,63 4.589,32 4.308,45

Franchise AWf

per dag 64,00 72,34 67,91

per week 320,00 361,73 339,59

per 4 weken 1.280,00 1.446,95 1.358,36

per maand 1.392,00 1.573,62 1.477,31

De premiegrens voor de Zorgverzekeringswet bedraagt € 33.189,00

per jaar. De premiegrens voor de volksverzekeringen bedraagt € 32.738,00

per jaar.

Werknemersverzekeringen(bedragen in €):

Bij het toepassen van de maximale premiegrenzen en

franchises geldt de volgende methodiek.

Als u per dag uitbetaalt, hanteert u het officieel vastge-

stelde bedrag per dag of bij gebreke daarvan het jaarbe-

drag: 261. Is de betalingstermijn een maand, dan han-

teert u het jaarbedrag: 12.

LET OP

(Premie)grenzen en overige gegevens

Toelichting

De Werkloosheidswet wordt deels gefinancierd via sectorale

premies (voorheen de zogenoemde wachtgeldpremie, bestemd

voor de eerste periode van zes maanden van de WW-uitkering)

die ten gunste komen van de sectorfondsen.

Voor een aantal sectoren geldt een vorm van premiedif-

ferentiatie. Het gaat dan om de sectoren Agrarisch bedrijf,

Bouwbedrijf, Horeca algemeen, Culturele instellingen en

Schildersbedrijf. De differentiatie naar premiegroep in deze

sectoren vindt plaats op basis van het soort contract van de

werknemers. Voor werknemers met een contractduur korter

dan één jaar betaalt de werkgever de hoge premie en voor

werknemers met een contractduur van één jaar of langer

betaalt de werkgever de lage premie.

NB: Het gaat hierbij om de gerealiseerde con-

tractduur en niet om de formele duur volgens

het contract; ook bij een contract dat voor een

jaar of langer is aangegaan, maar feitelijk bin-

nen een jaar wordt beëindigd, geldt de premie

voor de korte contractduur.

Omdat de ZW wordt gefinancierd va een

opslag op de sectorpremies, wordt voor

eigenrisicodragers ZW een lagere sector-

premie gehanteerd.


C T U E E L


1 Agrarisch bedrijf 0,83 0,49

2 Tabakverwerkende industrie 1,30 1,03

3 Bouwbedrijf 0,88 0,584 Baggerbedrijf 0,00 0,00

5Hout en emballage industrie, houtwaren- en

borstelindustrie1,35 0,92

6 Timmerindustrie 0,39 0,107 Meubel- en orgelbouw industrie 1,82 1,23

8Groothandel in hout, zagerijen, schaverijen en

houtbereidende industrie1,04 0,75

9 Grafische industrie 1,55 1,1410 Metaalindustrie 0,92 0,7511 Electrotechnische industrie 0,95 0,8412 Metaal en technische bedrijfstakken 1,08 0,7513 Bakkerijen 1,43 0,9414 Suikerverwerkende industrie 0,86 0,6315 Slagersbedrijven 2,10 1,4316 Slagers overig 1,57 1,1117 Detailhandel 2,16 1,6018 Reiniging 2,62 1,6019 Grootwinkelbedrijf 1,35 0,9520 Havenbedrijven 1,09 0,7521 Havenclassificeerders 1,42 1,0122 Binnenscheepvaart 1,19 0,9123 Visserij 4,67 4,3824 Koopvaardij 0,70 0,5425 Vervoer KLM 0,31 0,2426 Vervoer NS 0,48 0,3827 Vervoer posterijen 0,58 0,4028 Taxi- en ambulancevervoer 3,26 1,5229 Openbaar vervoer 0,48 0,3130 Besloten busvervoer 2,50 1,8131 Overig personenvervoer te land en in de lucht 2,67 2,2832 Overig goederenvervoer te land en in de lucht 1,36 0,7333 Horeca algemeen 2,95 2,1234 Horeca catering 2,33 1,6535 Gezondheid, geestelijke en maatschappelijke belangen 0,91 0,6738 Banken 0,68 0,6039 Verzekeringswezen en ziekenfondsen 0,86 0,7740 Uitgeverij 1,72 1,3641 Groothandel I 1,20 0,9642 Groothandel II 1,60 1,2643 Zakelijke dienstverlening I 0,74 0,5944 Zakelijke dienstverlening II 1,47 1,1545 Zakelijke dienstverlening III 1,43 1,1146 Zuivelindustrie 0,65 0,5547 Textielindustrie 1,58 1,3048 Steen-, cement-, glas- en keramische industrie 1,24 0,9349 Chemische industrie 1,07 0,8450 Voedingsindustrie 1,15 0,9551 Algemene industrie 1,01 0,8452 Uitzendbedrijven 7,07 2,9853 Bewakingsondernemingen 1,82 1,2754 Culturele instellingen 3,25 2,9255 Overige takken van bedrijf en beroep 1,72 1,2556 Schildersbedrijf 2,07 1,5357 Stukadoorsbedrijf 0,96 0,4758 Dakdekkersbedrijf 3.33 2,6259 Mortelbedrijf 0,79 0,6360 Steenhouwersbedrijf 1,57 1,4361 t/m 67 Overheid 1,15 0,2968 Railbouw 0,33 0,2169 Telecommunicatie 1,22 1,09

Nr. Sector Premie % Premie % eigen-risicodragers ZW

Sectorpremies 2010(exclusief werkgeversbijdrage kinderopvang van 0,34 procent)



Premievrijstelling jonge werknemers met een kleine

baan

Voor 2010 geldt er voor jongere werknemers de zogenoemde

‘kleinebanenregeling’. Voor werknemers jonger dan 23 jaar

met een loon onder een bepaald maximumbedrag, hoeft de

werkgever geen premies werknemersverzekeringen en Zvw te

betalen. Zij blijven wel verzekerd. Voor 2010 gelden de vol-

gende maxima per maand (voor de vrijstelling dient het loon

dus onder het genoemde bedrag te blijven);

22 jaar € 600

21 jaar € 500

20 jaar € 425

19 jaar € 375

18 jaar € 328

Jonger dan 18 € 275

Aanpassing uitkeringen werknemersverzekeringen

Per 1 januari 2010 vindt weer de gebruikelijke indexering

van de uitkeringen en bedragen plaats. Het wettelijk mini-

mumloon stijgt met 0,66 procent. De aan het minimumloon

gekoppelde bedragen volgen die aanpassing, zij het dat ook

rekening wordt gehouden met fiscale maatregelen.

Maximum(premie)dagloon

Het maximumdagloon voor de uitkeringen ZW, WW, WAO

en WIA is per 1 januari 2010 vastgesteld op € 186,65.

Het maximum premiedagloon voor 2010 blijft ongewijzigd

op € 183,15 per dag. Per maand bedraagt het maximumpre-

mieloon € 4.059,63.

Uitkeringen Wajong en WAZDe grondslagen van de Wajong (exclusief vakantietoeslag)

bedragen per dag:

vanaf 23 jaar € 64,72

22 jaar € 55,01

21 jaar € 46,92

20 jaar € 39,80

19 jaar € 33,98

18 jaar € 29,45

NB: Bovenstaande bedragen gelden ook voor nog lopende

WAZ-uitkeringen. De toegang tot de WAZ is per 1 augustus

2004 beëindigd. De WAZ blijft dus formeel nog wel bestaan,

maar vanaf 1 augustus 2004 kunnen er geen nieuwe rechten

meer aan worden ontleend.

Wajong-gerechtigden onder de 23 jaar ontvangen ook een

tegemoetkoming ter compensatie van de inkomenseffecten

van de Zorgverzekering.

22 jaar € 1,74

21 jaar € 4,22

20 jaar € 8,57

19 jaar € 14,30

18 jaar € 14,92

Toeslagenwet

De Toeslagenwet verstrekt waar nodig een aanvulling op

de loondervingsuitkering krachtens de Werkloosheidswet,

Ziektewet (vangnet), WAZ, Wajong, WAO en Wet arbeidson-

geschiktheidsvoorziening militairen (WAMIL). De toeslag

overbrugt het verschil tussen de bruto uitkering en:

• het bruto minimumloon per maand gedeeld door 21,75

ofwel € 64,72 per dag als het een gehuwde of daarmee

gelijkgestelde betreft;

• 90 procent daarvan ofwel € 61,31 als het een alleenstaande

ouder betreft;

• 70 procent ofwel € 48,28 voor een alleenstaande van 23

jaar of ouder;

• 70 procent van het minimumjeugdloon voor alleenstaan-

den jonger dan 23 jaar.

De vermelde bedragen zijn per dag, exclusief vakantiebijslag.

Minimum(jeugd)lonenDe bruto minimum(jeugd)lonen (bruto per maand en per

week, in euro’s, exclusief vakantiebijslag):

Maand Week Dag

Vanaf 23 jaar 1.407,60 324,85 64,97

22 jaar 1.196,45 276,10 55,22

21 jaar 1.020,50 235,50 47,10

20 jaar 865,65 199,75 39,95

19 jaar 739,00 170,55 34,11

18 jaar 640,45 147,80 29,56

17 jaar 556,00 128,30 25,66

16 jaar 485,60 112,05 22,41

15 jaar 422,30 97,45 19,49


C T U E E L


AOW en ANWDe AOW en ANW zijn gekoppeld aan het netto minimumloon.

De uitkeringen bedragen vanaf 1 januari 2010 per maand:

AOW

Gehuwden, partner ouder dan 65 jaar 698,58

Gehuwden met maximale toeslag 1397,16

Gehuwden zonder toeslag (partner

jonger dan 65 jaar, pensioen ingegaan

vóór 1-2-'94) en ongehuwden 1017,97

Ongehuwden met kind tot 18 jaar 1289,67

Maximale toeslag (pensioen ingegaan vóór 1-2-'94) 379,19

Maximale toeslag 698,58

Vakantie-uitkering:

Gehuwden, partner ouder dan 65 jaar 40,69

Gehuwden met maximale toeslag 81,38

Gehuwden zonder toeslag

(partner jonger dan 65 jaar, pensioen

ingegaan vóór 1-2-'94) en ongehuwden 56,97

Ongehuwden met kind tot 18 jaar 73,27

Daarnaast ontvangen de AOW-gerechtigden nog een tege-

moetkoming van € 34,26 bruto per maand.

De toeslag bedraagt maximaal € 699,58 bruto per maand.

Hoe hoog de toeslag precies is, hangt af van het inkomen van

de werkende jongere partner. Een deel van het inkomen wordt

namelijk van de toeslag afgetrokken. Als het bruto-inkomen

van de jongere partner uit arbeid hoger is dan € 1.253,80 heeft

de AOW’er helemaal geen recht op toeslag (bij een inkomen

in verband met arbeid (bijvoorbeeld een sociale verzekerings-

uitkering) vervalt de toeslag bij € 698,58 bruto per maand).

Netto bedragen

De netto AOW (exclusief toeslag en vakantietoeslag) bedraagt

per 1-1-2010:

Voor gehuwden (2x) € 649,34

Voor alleenstaanden € 946,21

ANW

Nabestaandenuitkering 1087,96

Halfwezenuitkering 247,20

Wezenuitkering tot 10 jaar 348,15

Wezenuitkering van 10 tot 16 jaar 522,22

Wezenuitkering van 16 tot 21/27 jaar 696,29

Vakantie-uitkering

Nabestaandenuitkering 68,70

Halfwezenuitkering 19,62

Wezenuitkering tot 10 jaar 21,98

Wezenuitkering van 10 tot 16 jaar 32,98

Wezenuitkering van 16 tot 21/27 jaar 43,97

Extra tegemoetkoming

Mensen met een uitkering op grond van de Algemene nabe-

staandenwet (Anw) krijgen een tegemoetkoming van € 16,78

bruto per maand.

AWBZIn de AWBZ wordt onderscheid gemaakt tussen een hoge en

een lage eigen bijdrage. Uitgangspunt hierbij is dat in principe

de hoge bijdrage geldt, tenzij de lage bijdrage van toepassing is.

De lage bijdrage is van toepassing in de volgende gevallen:

• Gedurende de eerste zes maanden van verblijf in een

AWBZ-instelling. Eerder verblijf wordt hierbij betrokken,

als dat verblijf korter geleden is dan 6 maanden. Was men

voorafgaand ook al opgenomen (bijvoorbeeld voor reke-

ning van de ZVW), dan telt dat eerdere verblijf mee voor

de bepaling van de periode van zes maanden. Bijvoorbeeld:

opname gedurende vijf maanden in ziekenhuis voor reke-

ning van de ZVW en aansluitend verblijf in een AWBZ-

instelling, dan is nog één maand de lage eigen bijdrage

verschuldigd en daarna de hoge;

• Er sprake is van een kortdurende indicatie, dat wil zeggen

dat verwacht wordt dat terugkeer naar de thuissituatie

mogelijk is.

• De belanghebbende moet voorzien in de kosten van onder-

houd voor kinderen waarvoor hij kinderbijslag ontvangt

of aan wie studiefinanciering is toegekend.

• De belanghebbende is gehuwd/samenwonend en de part-

ner woont nog thuis (of verblijft nog voor rekening van de

ZVW in een instelling).



De lage eigen bijdrage is minimaal € 144,20 en maximaal

€ 758,60 per maand.

In alle andere gevallen is dus de hoge eigen bijdrage verschuldigd.

De hoge eigen bijdrage is maximaal € 1.838,60 per maand.

De eigen bijdrage is verschuldigd vanaf de eerste dag waarop

de opname voor rekening van de AWBZ komt.

Wanneer de opname in de AWBZ-instelling het gevolg is van een

arbeidsongeval of beroepsziekte, is geen bijdrage verschuldigd.

Zowel de lage als de hoge bijdrage is afhankelijk van de hoog-

te van het verzamelinkomen (= het belastbare inkomen van

boxen 1, 2 en 3 opgeteld). Bij gehuwden/samenwonenden telt

ook het verzamelinkomen van de partner mee. Het zorgkan-

toor vraagt bij de Belastingdienst naar het verzamelinkomen

van twee jaar vóór het jaar van de opname. Dat jaar wordt het

peiljaar genoemd.

De lage bijdrage bedraagt op jaarbasis 12,5 procent van het

verzamelinkomen, maar nooit minder dan € 144,40 en nooit

meer dan € 758,60 (of als dat minder is de werkelijke verpleeg-

prijs) per maand. Als bij gehuwden/samenwonenden beiden

de lage bijdrage verschuldigd zijn, geldt het maximum bedrag

voor hen samen.

Voor de hoge bijdrage wordt op het verzamelinkomen de

daarover verschuldigde belasting in mindering gebracht.

Vervolgens worden jaarlijks opnieuw de aftrekposten (pre-

mie ziektekostenverzekering, zaken kleedgeld) in minde-

ring gebracht. Deze aftrekposten worden jaarlijks gewijzigd,

afhankelijk van de ontwikkelingen. Van het inkomen uit

tegenwoordige arbeid - dat jaarlijks door de verzekerde moet

worden opgegeven - is 15% vrijgesteld.

Verder geldt dat:

• de bijdrage maximaal 90 procent van de verpleegprijs per

dag bedraagt.

• bij verblijf gedurende een gedeelte van de maand, de eigen

bijdrage pro rato wordt berekend.

• gehuwde verzekerden, die beiden in een instelling verblij-

ven, betalen de gezamenlijke bijdrage pro rato van ieders

aandeel in het bijdrageplichtige inkomen.

• de bijdrageperiode loopt van 1 januari t/m 31 december.

Bovenstaande bedragen worden per kalenderjaar vastgesteld

en gelden voor 2010.

Wanneer de opname in de AWBZ-instelling het gevolg is van een arbeidsongeval of beroepsziekte, is geen bijdrage verschuldigd

Foto

: H

K-st

ock


C T U E E L


De bijstandsuitkeringen zijn per 1 januari 2010 omhooggegaan, omdat het wet-

telijk minimumloon (WML) stijgt. Ook de uitkeringen voor oudere werkloze

werknemers (IOAW), oudere voormalige zelfstandigen (IOAZ) en kunstenaars

(WWIK) stijgen.

Bijstandsuitkeringen, IOAW- en IOAZ-grondslagen en WIK-uitkeringen

Voor het berekenen van de bijstandsuitkeringen wordt geke-

ken naar het netto minimumloon. Dat netto minimumloon

wordt ook gebruikt om de bruto uitkeringen voor de IOAW,

IOAZ en WWIK vast te stellen. Per 1 januari 2010 is het netto

minimumloon, inclusief vakantiegeld € 1.295,07 per maand.

De bijstandsuitkering voor gehuwden en ongehuwd samen-

wonenden is daaraan gelijk.

De uitkering voor alleenstaanden tussen de 21 en 65 jaar

is gelijk aan 50 procent van het netto minimumloon.

Alleenstaande ouders krijgen een uitkering gelijk aan

70 procent van het netto minimumloon.

Voor de bijstandsuitkering van alleenstaanden en alleen-

staande ouders wordt ervan uitgegaan dat zij (woon)kosten

met anderen delen. Als dat niet het geval is, kunnen ze in aan-

merking komen voor een toeslag van maximaal 20 procent

van het netto minimumloon.

Voor bijstandsgerechtigden onder de 21 en boven de 65 jaar

gelden aparte normbedragen. De uitkeringen voor 65-plus-

sers komen overeen met de netto AOW-bedragen.

Normbedragen WWB

(bedragen per maand, inclusief 5 procent vakantietoeslag)

Netto normbedragen voor mensen van 21 tot 65 jaar die

een uitkering krijgen op grond van de Wwb:

Gehuwden of ongehuwd samenwonenden € 1.295,07

Alleenstaande ouders € 906,55

Alleenstaanden € 647,54

Maximale toeslag voor mensen van 21 jaar tot 65 jaar:

Alleenstaande ouders en alleenstaanden € 259,01

Netto normbedragen voor mensen van 65 jaar of ouder:

Gehuwden en ongehuwd samenwonenden

- beide partners 65 jaar of ouder € 1.368,01

- één partner jonger dan 65 jaar € 1.368,01

Alleenstaande ouders € 1.252,56


Netto normbedragen voor mensen jonger dan 21 jaar die

een uitkering krijgen op grond van de Wwb:


- beide partners jonger dan 21 jaar € 447,48

- één partner jonger dan 21 jaar € 871,28


Voor mensen jonger dan 21 jaar met een of meer kinderen

die tot hun last komen, gelden hogere bedragen:


- beide partners jonger dan 21 jaar € 706,49

- één partner jonger dan 21 jaar € 1.130,29

Alleenstaande ouders € 482,75



De IOAW is bestemd voor oudere langdurig werklozen die 50 jaar of ouder waren

op het moment dat zij werkloos werden en voor gedeeltelijk arbeidsongeschikte

werklozen, ongeacht hun leeftijd. De IOAW geldt, nadat de uitkeringsperiode

voor de werkloosheidswet inclusief de vervolguitkering is verstreken. Voor de

IOAZ komen mensen van 55 jaar of ouder en gedeeltelijk arbeidsongeschikte ex-

zelfstandigen (ongeacht hun leeftijd) in aanmerking die noodgedwongen hun

bedrijf of beroep moeten beëindigen.

IOAW en IOAZ

De bruto grondslag, inclusief vakantietoeslag, bedraagt per

1 januari 2010, per maand, voor:

Gehuwde en ongehuwde partners die

beide 21 jaar of ouder zijn € 1.494,52

Alleenstaanden van 21 jaar of ouder

met een of meer kinderen € 1.452,26

Alleenstaanden

– vanaf 23 jaar € 1.149,62

– 22 jaar € 898,16

– 21 jaar € 754,26

Voor mensen onder de 21 jaar gelden lagere bedragen. Op de

grondslagen worden de bruto inkomsten uit of in verband

met arbeid van de werkloze of zelfstandige en zijn of haar

partner in mindering gebracht. In tegenstelling tot de bij-

standswet wordt geen rekening gehouden met andere inkom-

sten en met vermogen. Alleen bij de IOAZ wordt van vermo-

gens boven de € 119.929,- een inkomen van 4 procent van dat

meerdere verondersteld.

Voor mensen die een pensioentekort hebben, wordt een

bedrag tot maximaal € 112.792,- t.b.v. een aanvullende pen-

sioenvoorziening buiten beschouwing gelaten.

Wet werk en inkomen kunstenaars

De Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) is bedoeld

voor kunstenaars die tijdelijk nog niet (geheel) in een eigen

inkomen kunnen voorzien. De uitkering is gebaseerd op circa

70 procent van de bijstandsnorm; de vakantietoeslag is begre-

pen in het maandbedrag.

De bruto uitkeringen per maand bedragen:


Alleenstaande ouders € 1.012,93

Gehuwden en samenwonenden € 1.071,44

Wet investeren in jongeren

Het wetsvoorstel 'Wet investeren in jongeren' verplicht

gemeenten jongeren van 18 tot 27 jaar die zich melden voor

een uitkering een aanbod te doen. Dit kan een baan zijn, een

vorm van scholing of een combinatie van beide. Als zij werk

accepteren, krijgen ze salaris van de werkgever. Bij acceptatie

van het leeraanbod krijgen ze waar nodig een inkomen dat

even hoog is als de bijstandsuitkering. Als zij het aanbod

niet accepteren dan krijgen zij ook geen uitkering van de

gemeente.

De nieuwe regeling geldt niet voor jongeren die niet kunnen

werken of leren. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om jon-

geren met een handicap. Deze groep jongeren komt wel in

aanmerking voor financiële ondersteuning, die aansluit bij

de huidige bijstandsnorm.


www.kennisbankschuldhulpverlening.nl

Met de vernieuwde kennisbank Schuldhulpverlening kunt u

aan de hand van een stappenplan het gehele minnelijke traject

schuldhulpverlening doorlopen gebaseerd op de NEN-norm.

Van aanmelding en intake tot de schuldregeling en de nazorg.

Tevens vindt u er alle relevante informatie over de herzieningen

binnen de Wsnp. Ter verdieping is er allerlei achtergrond-

informatie zoals parlementaire ontwikkelingen, onderzoeken en

praktijkvoorbeelden.

Neem snel een kijkje op www.kennisbankschuldhulpverlening.nl en vraag een vrijblijvende productdemonstratie aan.

Kent u de vernieuwde

kennisbank Schuldhulpverlening al?


• Met nieuws uit de sectoren • interviews en achtergronden • verhalen van de werkvloer • weblogs en opinies

Bezoek het vernieuwde zorgwelzijn.nl

ACTUEEL THEMA BELEID WERKVLOER MENINGEN SERVICE

www.zorgwelzijn.nl: hét platform voor sociale professionals

De website www.zorgwelzijn.nl heeft sinds kort een geheel nieuwe look en feel. De site geeft een overzichtelijk beeld van het actuele nieuws uit de zorgen welzijnssector. Zorg + Wel-zijn groeit op het web uit tot hét platform voor sociale profes-sionals. Of u nu geïnteresseerd bent in artikelen over jeugdzorg, ou-derenzorg, gehandicaptenzorg, thuiszorg, welzijnswerk, integratiebeleid of opvang - de gebruiksvriendelijke tabs wij-

zen u de weg. Naast het nieuws uit de sectoren biedt de site interviews, achtergronden, beleidsnieuws en verhalen van de werkvloer. Bovendien kunt u reageren op artikelen, van u laten horen in rubrieken als Uit het veld, meningen publiceren op de opinie-pagina of zelf gaan webloggen over eigen praktijk. Ga eens kijken op de nieuwe website en laat van u horen via [email protected]

Lees ook het gerestylde Zorg + Welzijn Magazine!


Sociaal Bestek

Documents

Transcript of Sociaal Bestek