Sint-Pauluskrantje 29ste jaargang I nr. 10 februari 2020

EUCHARISTIEVIERINGEN FEBRUARI 2020

Zondag 2 februari - 10.30u - Lichtmis - Solistenmis voorgegaan door pastoor Bart Paepen en met medewerking van Wilfried Van den Brande, bas-bariton en Bart Rodyns, orgel. Zondag 9 februari - 10.30u - Vijfde zondag door het jaar - Gregoriaanse mis voorgegaan door E.H. Adeel Mahzar - Met medewerking van de “Schola Gregoriana Cantabo”.

Zondag 16 februari - 10.30u - Zesde zondag door het jaar - Woord- en communiedienst voorgegaan door diaken Frank Morlion.

Zondag 23 februari - 10.30u - Zevende zondag door het jaar - Koormis voor de Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel - Met medewerking van “Choir of S. Luke’s Church” Chelsea (UK) o.l.v. Jeremy Summerly.

Als alle kleur en geur verdwenen is

en ’t minste teken van leven in de palmtak er niet meer is

vertrouw hem dan toe aan het vuur en maak met zijn as een kruisje waarmee je laat zien

dat voor jou geloven verder gaat.

LIEF EN LEED IN ONZE PAROCHIEGEMEENSCHAP Gehuwd Timothy Beynaerts & Christina Förster 25 januari Overleden

Charles Verhelst uitvaart 27 januari

OP GOED GELUK

Wie een tocht aanvat, kent zijn plaats van vertrek beter dan de plaats van aankomst. Wat we achterlaten, kennen we al. Soms te lang en te goed. Wat we zullen aantreffen, kennen we nog niet. Daarom is elke tocht een avontuur. Wie het zekere verkiest boven het onzekere, kan beter thuisblijven. Bij elk vertrek hoort een portie onzekerheid en aarzeling. Waarom dan de gok van

het vertrek toch wagen? We laten ons leiden door een belofte: waar we heen

gaan, belooft zó mooi te zijn, dat we het niet willen missen. We laten ons leiden door het verhaal van anderen: wat zij hebben meegemaakt, willen ook wij meemaken. We gaan voort op een intuïtie of een droom: we willen liever een verlangen volgen dan te blijven stilzitten uit berekening. En toch, elke tocht is een waagstuk. We vertrekken steeds 'op goed geluk'. Je kunt er de Bijbel op nalezen. Wanneer God mensen op weg zet,

stuurt hij hen het onzekere tegemoet. Abraham verlaat zijn land, weliswaar op Gods belofte, maar zonder te weten waar de weg hem zal leiden of wanneer hij zal aankomen. Op zijn schouders rust bovendien het lot van zijn familie en zijn stam. Het mág niet mislukken. Mozes trekt met zijn volk uit Egypte, dwars door de Rode Zee, richting het Beloofde Land. Het wordt een lange tocht door de woestijn, naar een land dat Mozes zelf uiteindelijk niet zal binnengaan. Jezus trekt van dorp naar dorp, van ontmoeting naar ontmoeting, zonder te weten wie Hij zal aantreffen en welke ontvangst hem te wachten staat. Na Pinksteren zwermen de apostelen uit naar alle uithoeken van de wereld,

zo ver er wegen lopen of schepen varen. Geen groot verhaal zonder verre horizon. Hoef je de bestemming dan niet te kennen om vordering te maken? Ja en nee. Ja, omdat je op koers moet blijven en de juiste richting moet aanhouden. De bestemming geeft je bovendien de kracht om blaren en builen erbij te nemen, om je route waar nodig te herberekenen, om 's avonds moe maar voldaan onder de wol te kruipen en 's ochtends opnieuw met frisse moed op pad te gaan. Nee, omdat de bestemming grondig anders mag zijn dan wat we al kennen en meegemaakt

hebben. De bevrijding zit in het ongekende. Een gekende bestemming is als een businessplan of een beleidsakkoord. Het is berekend - zelfs

verzekerd - en juist daarom zo voorspelbaar. Het lijkt meer op de voorzetting van een verleden dan op de inzet van een toekomst.

Gezegend zijn zij die zich durven te wagen aan een ongekende toekomst! En, gezegende christenen zijn het die zich durven te wagen aan een ongekende toekomst. Hoe kunnen we onze kerkgemeenschap opnieuw in beweging krijgen? Ook veel kerkelijke documenten of initiatieven zijn al te voorspelbaar. Ze draaien meer om het verleden dan om de toekomst. Ze houden het veilige vast. In de weken tussen Pasen en Pinksteren komt de eerste lezing van de eucharistie telkens uit het boek van de Handelingen van de Apostelen, het eerste boek over de

kerkgemeenschap. Voor de apostelen was alles onvoorstelbaar en onvoorspelbaar nieuw. Elke stap vooruit was een waagstuk. Ze waren bovendien niet verzekerd. Hun optreden bracht discussie en tegenstand teweeg, van binnen en van buiten de kerkgemeenschap. Toch gingen ze ervoor. De Heilige Geest liet hen geen andere keuze. Durven ook wij ons nog aan zulk een toekomst te wagen?

+ Johan Bonny

Overgenomen uit Relevant. Abonneren op Relevant, het magazine van het bisdom Antwerpen, kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be. Een abonnement kost 20€.

NIEUWJAARSRECEPTIE 2020

Op zondag 12 januari, na de misviering, liep het Schooltje gezellig vol, voor de nieuwjaarsreceptie van de Sint-Pauluskerk. Er was veel schoon volk aanwezig, dat werd toegesproken door pastoor a.i. Bart Paepen en de voorzitter van de kerkraad, Walter Vrinssen. Als achtergrond voor de sprekers schitterde er een nieuw pronkstuk in dat Schooltje: de monumentale kast met borstbeeld van bisschop Van Bommel. Het is door administratieve en fysieke arbeid van de Sint-Paulusvrienden dat dit ornament vanaf nu deze zaal siert.

De pastoor wenste de mensen van de Sint-Paulusgemeenschap expliciet geen goede gezondheid toe, waarvan akte. De opluchting was groot en algemeen, toen gedurende de toespraak bleek dat hij dat metaforisch bedoeld had en het eigenlijk toch wel goed met ons meende. Bart meldde ons dat de dominicanen wat meer tijd nodig hebben om de komst naar onze kerk voor te bereiden. Dat betekent dat de officiële verwelkoming in de tweede helft van 2020 zal plaatsvinden.

Voorzitter Walter overliep met enige ontroering de verwezenlijkingen

van 2019. Het was immers zijn laatste nieuwjaarstoespraak als voorzitter van de kerkraad. Speciale lof kreeg Caroline De Wever, directeur, voor haar enorme inzet en werklust. Walter nam afscheid van Nicolas De Troyer, die benoemd werd als titularis-organist van een kerkje in Oost-Vlaanderen: de Sint-Baafskathedraal van Gent! Nicolas werd hartelijk bedankt voor zijn inzet voor onze kerk en het allerbeste toegewenst in zijn verdere carrière. Paul Pasmans werd gehuldigd, omdat hij 25 jaar de kerk dient, als toegewijde secretaris van de raad. Walter meldde met trots dat onze

bisschop om die reden aan Paul het zilveren diocesaan ereteken had toegekend. Toen verliep er enige tijd want Walter, met weinig succes bijgestaan door de pastoor, slaagde er aanvankelijk niet in om de medaille opspeldklaar te krijgen. Op het einde kwam alles gelukkig goed. Proficiat, Paul!

Uw redactie contacteerde het bisdom voor verdere informatie over dit ereteken. Yordi Sollie, de archivaris van het bisdom, kon ons helpen:

“Het diocesaan ereteken bestaat van bij de heroprichting van het bisdom Antwerpen (1962) en werd gemaakt naar analogie met het ereteken van het aartsbisdom. De beslissing ligt volledig bij de bisschop. Het is immers een diocesaan ereteken. Voor de Vaticaanse eretekens en orden gelden andere regels. Belangrijk om weten is dat de eretekens enkel uitgereikt worden aan leken. Voor gewijde bedienaren bestaan er andere vormen van erkenning.” In de Sint-Pauluskerk te Antwerpen werken veel vrijwilligers in verschillende organisatieverbanden samen. Een nieuwjaarsreceptie

brengt ze bij elkaar en is een uitstekend instrument om de koers van het nieuwe jaar aan te geven.

Armand Storck

TELLEN TOT TIEN (6)

In de wereld van de gebedssnoeren bedtaat een enorm aantal variaties, al naargelang de godsdienst. We bespreken hier een Russisch-orthodoxe variant: Lestovka Een Lestovka (Russisch: лестовка) of vervitsa (Russisch: вервица) is een

gebedsriem die wordt gebruikt door de oudgelovigen (zie verder) en kan qua

functie en gebruik enigszins worden vergeleken met de rooms-katholieke rozenkrans. Tot het schisma in de Russisch-orthodoxe kerk van 1666-67 was het gebruik van de lestovka algemeen; nadien is hij alleen in het leefwereld van de oudgelovigen

bewaard gebleven. Bij de rest van de orthodoxe gelovigen kwam de tsjotki in gebruik. Een lestovka is een smalle riem met 100 ribbels, waaronder negen grote ribbels, die de negen engelenorden symboliseren. Door middel van drie grote ribbels zijn de overige 91 onderverdeeld in respectievelijk 12 (de twaalf apostelen), 38 (de 38 weken die Christus in de schoot van de Maagd Maria heeft doorgebracht), 33 (het aantal levensjaren van

Christus op aarde) en 17 (de 17 oudtestamentische profetieën over Christus). Waar de uiteinden van de riem samenkomen zijn vier driehoekige bladen, in het Russisch lapostki genoemd, vastgenaaid, die paarsgewijs voor de helft over elkaar heen liggen. Deze vier bladen symboliseren de vier evangelisten. Deze lapostki zijn vaak bestikt met textiel en zijn versierd met kralen of borduurwerk. Een lestovka wordt traditioneel gemaakt van leer of glaskraaltjes, maar tegenwoordig worden ook synthetische materialen gebruikt. Er bestaat een mannelijke variant en een vrouwelijke variant.

lestovka

tsjotki

Oudgelovigen (Russisch: староверы; starovery), oudritualisten (Russisch: старообрядцы; staroobrjadtsy) of oudorthodoxen

(Russisch: древлеправославные; drevlepravoslavnye) zijn Russisch-orthodoxe christenen die na 1666-67 los zijn komen te staan van de Russisch-orthodoxe staatskerk. Ze protesteerden tegen de door de toenmalige patriarch Nikon (1605-1681) doorgevoerde kerkelijke hervormingen. Deze hervormingen behelsden een aantal vernieuwingen in riten en teksten die bedoeld waren om de Russische kerk te uniformeren met de toenmalige Byzantijnse kerk. Door de Russisch-orthodoxe kerk werden ze tot 1905 veelal aangeduid met het pejoratief raskolniki ("scheurmakers" of "schismatici"), naar het Raskol (schisma) van 1666-67 waarmee de scheiding tussen beide richtingen een feit

was. In het verleden is men er vaak van uitgegaan, dat in de Russische kerk na verloop van tijd, door fouten van incompetente kopiisten, allerlei onjuistheden en afwijkingen in de kerkelijke boeken en riten waren geslopen, waardoor de Russische kerk op een aantal

tekstuele en rituele punten was gaan verschillen van de Byzantijnse kerk. Patriarch Nikon stelde

vast dat de Russische liturgische boeken afweken van de Byzantijnse en voerde hervormingen door. Velen betwistten de juistheid en de legitimiteit van deze hervormingen en het kwam tot massale

protesten, aangevoerd door onder meer de legendarische aartspriester Avvakoem Petrov. De kerkhervormingen werden echter bekrachtigd op het concilie van 1666-1667 in Moskou. De tegenstanders werden tot schismatici verklaard en vervolgd. In het midden van de 17e eeuw bestonden er inderdaad verschillen in teksten en riten tussen de Russische kerk en de overige orthodoxe Kerken. Tegen het einde van de 19e eeuw heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat deze echter niet op bovengenoemde manier zijn ontstaan.

Avvakoem Petrov

Patriarch Nikon

Engelenorden volgens de indeling van Pseudo-Dionysius

In het christendom hebben de theorieën van Pseudo-Dionysius grote invloed op de theologie gehad en hebben ze menig mysticus geïnspireerd. Dionysius deelde de engelen in negen rangen of orden in, waarbij hij zich liet leiden door de neoplatonische filosofie, getuige de triadenstructuur van zijn hiërarchische indeling van engelen. De indeling is als volgt: • Hoogste orde: serafijnen cherubijnen tronen

• Middelste orde: vorstendommen machten krachten • Laagste orde: heerschappijen aartsengelen engelen (beschermengelen) Zij bevinden zich in steeds engere cirkels rond God. De serafijnen staan hierin het dichtst bij Gods troon. Deze visie werd geaccepteerd door de

Gregorius de Grote, Thomas van Aquino, Bernardus van Clairvaux, Bonaventura en de Rooms-Katholieke Kerk.

Erwin Vandecauter

Bron: Wikipedia, Wikimedia

OP DAT GHY LIEDEN TE EERDERE SOUT KONNEN AAN DE

HESP SITTEN

Deze originele slotzin van een boekje uit 1685 kon ik niet laten voorbij gaan als titel. De auteur, priester Petrus Franciscus De Smidt, had net de lezers meegenomen op een wonderbaarlijke voettocht langs “bedietsels ende opschriften der arcken, vertooninghen der triumphwagens, der cavalcade ende processie”. Hij vermoedde dat de lezers van dat alles vermoeid en hongerig waren geworden en maakte snel een einde aan zijn boekje, zodat zij wat vlugger aan hun hesp konden beginnen. Een wijze les voor iedereen, die af en toe iets schrijft: maak het niet te lang en vermijd dat je lezers afhaken door de (geeuw)honger!

De Smidt schreef zijn boekje “Hondert-jaerigh Jubilé- Vreught, enz.”, naar aanleiding van de feestelijkheden, die in dat zelfde jaar 1685 georganiseerd

werden. De “Bevrijding” of de “Val” van Antwerpen (afhankelijk van welke kant je het bekijkt) door Alexander Farnese gebeurde toen precies honderd jaar geleden en dat moest

herdacht worden. De Smidt schreef als een reporter van de 21ste eeuw. Hij nam de lezer bij de hand en wandelde langs al die bezienswaardigheden in de stad.

Nadat hij het krijgshaftige tafereel heeft beschreven, dat op kosten van de magistraat is opgericht voor het stadhuis, richt hij de stappen naar

het volgende monument: “Van hier dertigh of veertigh voetsstappen voorders siet men op de groote Merckt, een constighe ende wel

ghecireerde arcke …, den welcke alhier opgerecht hebben de Eerweerdige Paters Predickheeren, …”. Het blijft opmerkelijk om telkens weer te lezen hoe groot de invloed van de dominicanen in de stad Antwerpen was. Pal op de Grote Markt, een meter of dertig van het stadhuis, kregen zij de eer om hun herdenkingsark te mogen plaatsen.

Het monument van de predikheren was 25 meter hoog en 15 meter breed. De tekenaar, wiens naam niet vermeld wordt, was duidelijk

bedreven in architectuur, maar iets minder in figuren. Onderaan de ark was een groot schilderij bevestigd. Centraal zien we Antverpia, een tamelijk wulpse verschijning, die op haar gemak tegen een symbolische Schelde leunt en in de rechterhand een hoorn van overvloed draagt. Links staat Farnese, die met de linkerhand lijkt te wapperen – waarschijnlijk heeft hij het warm gekregen van ons Antverpia. Rechts zien we twee dominicanen waarvan de eerste, wellicht Dominicus, sussend en dankbaar zowel Antverpia als Alexander zegent. Onder het schilderij zien we nog een Mariamonogram. Bovenaan hangen enige festoenen en dan volgt er een dwarsbalk met veel D’s en sterren, zodat

we zeker zijn dat het een monument van de dominicanen is.

Het verhaal dat wordt uitgebeeld met het bovenste schilderij is heel wat minder evident. Het zou moeilijk zijn om het te reconstrueren, indien priester De Smidt het niet gedetailleerd beschreven zou hebben. Gevoelige zielen lezen best niet verder; het is een controversiële en enge geschiedenis, met een jong slachtoffer bovendien. Centraal op het schilderij vinden we een moeder met haar kind, dat dan nog duidelijk levenloos is. Links staat een wat uitvergrote Indiaan, herkenbaar aan

zijn verentooi en pijlenkoker. Rechts staat een dominicaan, “den heylighen Ludovicus Betrandus, martelaer”, aldus De Smidt. De in

Valencia geboren Ludovicus was missionaris in Zuid-Amerika, waar hij opviel door zijn bekeringsijver. In 1671 werd hij heilig verklaard.

We laten De Smidt zelf aan het woord over wat er gebeurde met de hoofdpersonages op het schilderij, ergens in Peru of grote omgeving:

Ik heb u gewaarschuwd dat het een eng verhaal was, maar in de zeventiende eeuw viel het blijkbaar in de smaak en woog het feit van het terug levend worden van het kind zwaarder door dan het eerst uit het raam zwieren, met dodelijk gevolg. Het waren andere tijden.

En zo neemt priester De Smidt ons mee door Antwerpen, van triomfboog naar monument, het wordt een lange wandeling, van vele

voeten. Als kers op de taart volgt er nog een processie, waarin half Antwerpen en dus ook de predikheren, meestapt. De “Jonckheyt van de Schole der sociëteyt Iesu” verzorgen de afsluitende stoet. Oudere Antwerpenaren van nu zouden de wagens van die stoet nog altijd herkennen: Het Schip, Den Walvis, Den Oliphant, Den grooten Reus; ze liepen en rolden allemaal mee. Op de walvis zat natuurlijk een snotneus, die de toeschouwers nat spoot: “desen vis spuyt overvloedigh water uyt syn inghewant”. Plezier alom. U kunt het boekje nog altijd wel ergens lezen, ik kan het u aanraden.

Het leest heel vlot en is eigenlijk een soort van sightseeing gidsje door het versierde Antwerpen van 1685. Op Google Books vond ik geen volledig exemplaar, maar in de leeszaal van het museum Plantin Moretus is het helemaal in te kijken, inclusief de vele tekeningen die het werkje opluisteren. “En samen misschien sout ghy lieden, beminde Kermisgasten, oock vermoeyt syn met onse Ommeganck te aenschouwen, soo ist dat wy (opdat ghy lieden te eerdere sout konnen aen de hesp sitten) maecken een EYNDE.”

Imprimi poterit!

Armand Storck

REACTIE VAN EEN LEZER

We kregen een interessante reactie binnen van Peter De Vos, op ons artikel over het Driekoningenschilderij in de Sint-Jacobkerk. (Krantje van januari 2020): Beste redactie, Zoals steeds sprong mijn hart op van blijdschap wanneer het St Pauluskrantje in mijn inbox donderde. Het artikel van Armand over het epitaaf van dhr. Aimé Dam in de St

Jacobskerk trof mij bijzonder. De genoemde aflijvige was immers nog familie van het 37° knoopsgat. Over hem weet ik niets maar zijn echtgenote Maria Mariën was de schoonzus van Louis De Vos, de tweelingbroer van mijn grootvader (if you follow me). Deze mevrouw was zeer godvrezend en het spijt mij te moeten meedelen dat zij in de familie De Vos - leverancier van verscheidene kapelheren in de kathedraal en dus toch niet bepaald maçonniek van inborst - bekend stond onder het wel zeer oneerbiedige epitheton "de stenen kwezel". Tot ontzetting van de familie heeft deze dame, die kinderloos overleed in de zestiger jaren van vorige eeuw, haar juwelenvoorraad nagelaten

aan O.L.V. van Sint Jacobskerk waar deze, naar ik mag hopen, nog steeds het betreffende beeld sieren. Wat er ook van zij, God hebbe uiteraard haar schone ziel en die van haar echtgenoot. Mag ik van de gelegenheid gebruik maken om u allen een gezond en vruchtbaar 2020 toe te wensen.

Peter

We hebben de tekst doorgegeven aan onze collega’s van Sint-Jacob, maar hun archieven bevinden zich in het Rijksarchief in Beveren, dus het wordt nog eventjes wachten op een verdere geschiedenis van de familie Dam – Mariën in de Sint-Jacobkerk. Wilt u ook reageren op teksten die verschijnen in dit krantje, wenst u meer informatie over onze bronnen, of kan u ons extra gegevens over een onderwerp bezorgen? Stuur dan een e-mailtje aan de redactie:

redactiespk@outlook.com ! Alle reacties worden beantwoord en de interessantste worden gepubliceerd!

ROND DE SINT-PAULUSKERK

Pettenwinkel Rossaert, Nosestraat 7 Een klein winkeltje met grote reputatie.

In de Nosestraat, een paar huizen naast het hoofdportaal van de Sint-Pauluskerk en tegen het klooster aangebouwd, bevond zich de firma Rossaert, een winkel in schipperskleding, blauwe truien en ¾ vesten met schuine schietzakken zoals we nu nog hebben in de loden jagersvesten. Van de schipperspetten stond er één in het uitstalraam, de bovenkant gevuld met water en goudvisjes om te bewijzen hoe waterdicht ze wel waren. Ze verkochten er Zeescouts-uniformen,

petten (klakken) en kepies. In die tijd (1902) kostte een kepie 2,90 frank en een hoed 0,75 frank. Ter vergelijking: een metser verdiende 3 frank per dag, een prostituee amper 72 cent. De zaak werd in 1992 gesloten. Voornoemde firma had nog een concurrent op de Sint-Paulusplaats, ”In d’ Engelse trui”, uitgebaat door Jeannette Van Hemeldonck, weduwe Meeusen, van 1925 tot 1930. Nadien werd ze overgebracht naar de Nosestraat met nummer 6 tot aan het uitbreken van de oorlog in 1940.

De Rossaert met zijn jugendstil-interieur is momenteel een kunstgalerij-antiquariaat, het pand is prachtig gerestaureerd van klak tot kunst, met dank aan Ronny Van de Velde. Ronny geeft ook prachtige boeken uit boordevol foto’s over het Antwerpen van toen. “Antwerpen, De Rossaert en zijn passanten” geschreven door Eliane Van den Ende (uitgeverij Ludion) is een must voor iedere die het schipperskwartier in

zijn hart draagt. Verschillende kunstenaars maakten iets voor de Rossaert. Als eerbetoon aan

deze heel speciale winkel ontwierp kunstenaar Panamarenko een kepie met visjes erbovenop. Neem tijdens de weekends gerust een kijkje en wandel dan verder naar de Sint-Pauluskerk.

Walter Geluyckens

HET MYSTERIE VAN DE KERKSTOELEN

Op het interieurschilderij van de Sint-Pauluskerk uit 1860, gemaakt door Samuel Read, zie je geen kerkstoelen.

Nochtans verkoopt Cornelia Bal, eerste stoeltjeszetster van de kerk, al op 11 september 1811 niet minder dan 307 kleine (à 6 stuyvers) en 7 leunstoelen (à 14 stuyvers) aan de kerkfabriek. Wat is er dan met die en latere stoelen ondertussen gebeurd? Een waar mysterie. Het keizerlijk decreet op de kerkfabrieken, van 30 december 1809, biedt misschien een eerste antwoord: “Art. 66 Het kerkmeestersbureau kan door de raad er toe gemachtigd worden de

verhuring van de banken en van de stoelen in eigen beheer te verrichten ofwel ze te verpachten”. Dat kan verklaren waarom Cornelia de stoelen eerst in eigen beheer had, waarna de kerkraad in 1811 besloot om ze aan te kopen. Een tweede spoor wordt ons geboden door Pieter Jozef Visschers, pastoor en geschiedschrijver van de Sint-Andrieskerk in onze stad. Hij citeert de kerkraad van Sint-Andries, die in 1805 klaagt tegen de stad Antwerpen: “wat zoude er dus gebeuren, indien wy zouden moeten afgeven een deel van den ontvang der stoelen, die ongetwyfeld in onze kerk veel geringer is dan in eenige der andere parochiën ter oorzaeke van het groot aantal der armen die geen

stoelen konnen gebruyken”.

Op de website van het Zwin vinden we de oplossing om het mysterie te ontrafelen (het gaat over het kerkje van Oostkerke): “Er stonden geen stoelen in de kerk tenzij de eigen stoelen. De centenstoelen stonden in het portaal en die er een wilde hebben moest een cent betalen aan Bernard Cosyn en zijn stoel zelf in de kerk meedragen. Na de mis moest de stoeltjeszetter al die stoelen weer in het portaal zetten”. Het is dus best mogelijk dat ook onze Cornelia Bal in en rond het portaal van de Sint-Pauluskerk een voorraad stoelen had staan,

waarvan je er één, na betaling van bijvoorbeeld een cent, mocht meenemen in de kerk. Deze veronderstelling wordt ondersteund door een niet-gedateerde foto. Op de plaats waar nu de balie staat, aan de Jeruzalempoort, is er duidelijk een verzameling van kerkstoelen te zien. Cornelia Bal kon niet schrijven, zoals zovele volksmensen van toen en tot nog wel honderd jaar later. Ze ondertekende de verkoop dan ook met een dikke “X”. Ik wens haar postuum een goede opbrengst toe.

Armand Storck

HET EPICENTRUM VAN EEN MYSTIEKE EXPLOSIE

Een vlugge schets uit de 17de-eeuw zet je aan het denken over de blijvende impact van de gebeurtenissen, die plaatsvonden bij de bekering van Saulus.

Het Hermitagemuseum in Sint-Petersburg heeft, zoals vele andere, het grootste deel van zijn collectie online beschikbaar gemaakt. Zo kan je ook kunstschatten ontdekken die gewoonlijk niet tentoongesteld worden, zoals de tekening op de foto. De man die centraal op de grond ligt, de steigerende paarden in doodsangst, de mensen rondom in paniek, het stuk heft van een zwaard in de grond. Het lijkt wel of Guernica net werd gebombardeerd. De tekening werd nochtans al rond

1665 gemaakt door Jacob Jordaens. Het is een bewerking van de “Bekering van Sint-Paulus”, een schilderij dat Jordaens 20 jaar eerder maakte voor het Sint-Paulusaltaar van de oude abdij van Tongerlo. Het schilderij, net als de historische abdij, bestaat niet meer sinds de Franse Revolutie. Jordaens legt de scène vast op barokke wijze. We worden meegezogen in het verhaal, worden er bijna deelnemer aan. De tekening is een momentopname; we zien Saulus, die al op de grond ligt, angstig luisteren naar Christus, die hem in het Hebreeuws toespreekt: “Saul,

Saul, waarom vervolgt gij Mij?”. Saulus ziet op dat moment geen steek meer door het felle licht: “Wie zijt gij, Heer?”. Christus windt er geen

doekjes om: “Ik ben Jezus van Nazareth, die gij vervolgt”. De Hermitage, nochtans meestal wetenschappelijk beheerst in de teksten,

vat het ongelooflijk accuraat en mooi samen in de beschrijving van de tekening: “Jordaens slaagt er volkomen in om de sfeer van een ontzagwekkend bovennatuurlijk fenomeen weer te geven. De lichtflits, waar Christus verschijnt, lijkt wel het epicentrum van een mystieke explosie, waardoor de vervolgers van het ware geloof inactief op de grond gedrukt worden”. De missie naar Damascus van de vervolgers is gestopt, de bekering van Saulus is begonnen. Om te beginnen heeft Paulus hulp nodig en die wordt geboden door Ananias, dankzij een goddelijk duwtje. Helpen is precies wat Ananias

deed, dankzij een goddelijk duwtje. Hij, een man uit de buurt van Damascus, komt wat aarzelend in actie, wanneer de farizeeër en christenvervolger Saulus van zijn paard wordt gebliksemd, letterlijk verblind wordt door het licht en strompelend hulp zoekt in de stad. Pas na de handoplegging van Ananias komt het gezichtsvermogen van Saulus terug. Ananias speelt op die manier een cruciale rol in de bekering van Saulus. Dat Christus hem neerbliksemt, tot hem spreekt, hem nog een kans geeft en laat leven, tot daaraan toe dat verwacht je misschien wel van Hem. Maar dat een christen hem helpt, ondanks de bewezen vervolging door Saulus van dat geloof, ondanks de aard van

zijn missie naar Damascus, dat is volgens mij de trigger tot zijn bekering. Vergeving, voor God en de mensen, het blijft een universele en de meest empathische christelijke boodschap. Dan begint de moeilijkste tijd voor Paulus. Zijn oude vrienden, de joden, de farizeeën, laten hem vallen als een baksteen. Het begint al wanneer Paulus Damascus moet ontvluchten in een mand, die langs de stadsmuren naar beneden wordt gelaten. De conflicten met joodse synagogen rond de Middellandse Zee lopen vanaf dan als een rode draad door het verdere leven van Paulus. Eerst trekt hij wijselijk een

paar jaar de woestijn in, want ook de christenen vertrouwen hem niet. Hij, Saulus, de vervolger, plots de gedreven ijveraar voor Christus? Het is een lange weg die hij aflegt, voordat hij de grote apostel Paulus wordt en ook zo aanvaard en erkend wordt. De Sint-Pauluskerk is een prima plek om de bekering van Saulus beter te begrijpen. Het licht is er goddelijk, wees gerust: niet verblindend, en er wordt duidelijk het woord van God gesproken. Kom, luister en voel je een beetje zoals Saulus, in het epicentrum van een mystieke explosie.

Armand Storck

EEN GREEP UIT ONZE POPULAIRSTE FACEBOOK-

BERICHTEN (van januari) Driemaal Johannes Er is iets raars met deze drie foto’s en ik heb ze nochtans niet geshopt. De eerste is genomen op de 4de trede van een ladder, daar lijkt Johannes pakweg 30 jaar oud. Vanop de derde trede, de

tweede foto, is het een jonge twintiger en als je de derde foto bekijkt, op ooghoogte, dan is het een vijftienjarige. Jammer dat hij ouder lijkt, hoe hoger de fotograaf staat, het zou andersom mogen zijn. Dan zou ik mijn vrouw vragen om hoog op een ladder een foto van mij te nemen, om er eens terug half zo oud uit te zien. Van ’t verschieten zou ze waarschijnlijk prompt naar

beneden vallen, dus vergeet het maar. De foto’s zijn details uit de preekstoel van de Sint-

Pauluskerk. Hij is in 1874 gemaakt door de Antwerpse beeldsnijders De Boeck & Van Wint. Het bespelen van het serpent Het archief van de kerkfabriek blijft een bron van verrassingen. Laatst vonden we verschillende afrekeningen uit het begin van de 19de eeuw, met als tekst: “voor het bespelen van het serpent”. Een fakir of een slangenvrouw leek ons onwaarschijnlijk in onze Sint-Pauluskerk van 1813. Gelukkig bracht het Vleeshuis raad, de Klank van de Stad! Zij

publiceerden een foto van een serpent op hun Facebookpagina. Het bleek geen kronkelend dier te zijn, maar een kronkelend instrument. De Sint-Paulusredactie kreeg nog wat extra uitleg: “In de kerken werd het instrument héél vaak gebruikt, meestal om gregoriaans te ondersteunen. Het was populair van de 16de tot ver in de 19de eeuw. Heel interessant dus om te horen dat dit instrument dus ook bij jullie klonk! Het is vrij groot en de klank is verrassend diep en warm en wat hees. Een beetje als een fagot, maar veel beperkter in mogelijkheden”.

Wil je eens horen hoe het klinkt: https://www.youtube.com/watch?v=t9mB72TC8Kw

2500 eucharistievieringen Op zondag 29 mei 1994 werd E.H. Jos

Vandemoortele gevierd omdat hij al 50 jaar elke zondag dienst deed in de Sint-Pauluskerk. De pastoor Lode Carlier bedankte Jos voor 2500 eucharistievieringen in de Sint-Pauluskerk. De concertmis 'Mass for 4 voices' van William Byrd werd uitgevoerd.

Op het programmablaadje staat ook nog wat info over de boekenstand van de Sint-

Paulusvrienden: de 15 mysteries van de H. Rozenkrans met 18 kleurenreproducties en toelichting bij ieder schilderij kon je toen kopen voor 695 BEF. Het boekje kost nu aan onze balie 5 euro. Voor wie zichzelf of anderen een cadeautje wil kopen....

De grootste toren van de Sint-Pauluskerk Gewoonlijk tonen wij u foto’s van onze kleine barokke toren, die van

65,50 meter hoog. In de jaren 1920 stond onze hoogste toren aan de westkant er nog altijd, die van 123 meter. Dat is nu met deze foto duidelijk bewezen. Hij stond eigenlijk een beetje in de weg en gaf te veel schaduw in de late namiddag. Daarom hebben we hem wat later steen voor steen afgebroken en geschonken aan onze dierbare Lievevrouwekerk, waar ze hem wederopbouwden en waar hij nu nog altijd staat te pronken. De foto is genomen vanuit het Loodswezen, de “N” op de windvaan duidt aan dat de fotograaf vanuit het Noorden opereerde. Bemerk

rechts onderaan de voorgevel van het Tolhuis (het echte en originele) in 19de-eeuwse gotiek. Het Tolhuis stond pal op de gedempte Sint-Pietersvliet en dat leidde ertoe dat het honderd jaar later onveilig begon te verzakken en afgebroken werd.

Uw commentaren graag… Zoals we voor u hier de leukste/beste/meest gelezen facebookberichten

verzamelen, plaatsen we iedere maand op Facebook ook de digitale versie van het Sint-Pauluskrantje. En Facebook… dat is sociale media: direct, interactief, kort op de bal en kort door de bocht, zowel voor onze trouwe volgers als uw trouwe dienaars van de Sint-Paulusredactie. Laatst resulteerde dit in het kort maar plezierig dialoogje: in ons vorig krantje nodigden we u uit voor onze nieuwjaarsreceptie van 12 januari. Het nieuwjaarskaartje was in het Engels. Maar we geven het graag toe. We hadden het nog snel van het internet geplukt, ‘copyrightfree’ (in het Engels, om in de sfeer te blijven). Een charmante volger (we gaan geen

namen noemen) betreurde deze Engelse versie en vroeg zich af of we ‘Antwerpen aan de Theems’ zijn geworden. Waarop uw trouwe redactieploeg, steeds vriendelijk maar met knipoog duidelijk maakte hoe de vork in de steel stak: ‘Erg hé. Omdat uw Sint-Pauluskerk aan de Schelde dit jaar toch terug een beetje een dominicanenkerk wordt, is de leiding van de redactie van het krantje al overgenomen door de hoofdzetel van de orde in Rome. De hoofdredacteur in Rome is nu ook de baas van ons krantje. Hij heet pater Eurwin, van origine een Schot. Voor deze editie van januari mochten we nog kiezen: ofwel heel het Sint-Pauluskrantje in

het Engels, met Nederlandstalige nieuwjaarswensen, ofwel andersom. Natuurlijk hebben we voor de laatste optie gekozen. We houden ons hart vast voor de toekomst. Pater Eurwin heeft dan zelf nog de tekst voor de receptie mogen schrijven, hij heeft dat in het Nederlands geprobeerd, met natuurlijk een joekel van een dt-fout. Gelukkig blijft uw Facebookredactie voorlopig nog onafhankelijk en volledig in het Nederlands! Gelukkig Nieuwjaar en veel leesgenot in 2020!’

Zo, u bent weer helemaal mee. Wil u graag meer van deze leuke weetjes lezen en/of op de hoogte blijven van allerlei activiteiten in de Sint-Pauluskerk? Bezoek dan onze Facebook-pagina ‘Sint-Pauluskerk Antwerpen’ of onze Instagram-

pagina ‘@sintpauluskerkantwerpen’ en word onze vriend/volger! like us/volg ons! Dank u! https://www.facebook.com/profile.php?id=382900385236240&ref=br_rs

Uw FB/IG-ploeg (Armand Storck, Walter Geluyckens, Caroline De Wever)

PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER

februari Zo 2 10.30u Solistenmis Ma 3 18.15u Sint-Vincentius vergadering Di 4 14.00u Dagelijks bestuur Muziek in Sint-Paulus Wo 5 14.00u Vergadering Nocturne Do 6 10.00u Studium Generale Vr 7 10.00u Redactievergadering 14.00u TCT Zo 9 10.30u Gregoriaanse mis Di 11 14.00u Werkgroep Publiekswerking

Za 15 20.00u Concert Utopia Zo 16 10.30u Woord- en communiedienst Za 22 Doop Zo 23 10.30u Koormis maart Zo 1 10.30u Eucharistieviering Di 3 10.00u Redactievergadering 14.00u Dagelijks bestuur Muziek in Sint-Paulus Do 5 20.00u Algemene vergadering Venerabele Kapel

Zo 8 10.30u Eucharistieviering 14.00u Concert Aulos Do 12 Bezoek KIK - Studiedag Calvarietuin Vr 13 Bezoek KIK - Studiedag Calvarietuin Zo 15 10.30u Eucharistieviering Vr 20 10.00u Jaarlijkse vrijwilligersdag SPV Za 21 Vergadering dominicaanse lekengemeenschap (voorbereiding studiedag april) Zo 22 10.30u Woord- en communiedienst Lenteconcert benefiet “Koken voor Koca”

Zo 29 10.30u Eucharistieviering

EUCHARISTIEVIERING SINT-PAULUSKERK zondag 10.30 u PASTOOR BART PAEPEN Onthaal, pastoraal gesprek, doop, huwelijk, uitvaart secretariaat@sint-paulsparochie.be PAROCHIESECRETARIAAT secretariaat@sint-paulusparochie.be

03 231 33 21

KERKFABRIEK SINT-PAULUS

• Voorzitter Walter Vrinssen 03 231 31 48 of 0477 50 01 90 | kerkfabrieksintpaulus@skynet.be

• Directeur (Collectiebeheer en afspraken voor kerkgebouw, leveringen, technische ondersteuning) Caroline De Wever 0479 34 41 26 | carolinedewever@hotmail.com

CONCERTEN EN EVENEMENTEN

• Leo Van achter 0473 97 83 36 | leo.vanachter@skynet.be

• Wilfried Van den Brande: intendant 0477 57 25 31 | muziekinsintpaulus.be

• Nicolas De Troyer: organist-titularis 0486 41 25 82 | nicolasdetroyer@gmail.com

TOERISME EN RONDLEIDING

Sint-Paulusvrienden:

• sintpaulusvrienden@proximus.be

• Walter Geluyckens: 0494 44 82 53

• Leo Vereecken: 0486 57 52 35

• Joris Reymer: 0475 33 80 03 REDACTIE SINT-PAULUSKRANTJE

redactiespk@outlook.com Ontwerp: E. Vandecauter Redactie: C. De Wever, A. Storck, W. Geluyckens, L. Van achter, E. Vandecauter Beelden: A. Storck, W. Geluyckens, Wikipedia, Kerknet - Relevant, E. Vandecauter. Teksten en afbeeldingen werden opgenomen zoals door de auteurs aan de redactie bezorgd.

Sint-Paulusstraat 22

2000 Antwerpen

tel. 03 231 33 21 www.sint-paulusparochie.be

Sint-Pauluskerk

v.u

.: E

. Van

dec

aute

r |

Sin

t-P

aulu

sstr

aat

22

, 20

00

An

twer

pen

|feb

ruar

i 20

20