2

magazine van Stabiplan – ontwerpSoftware voor de inStallatiebranche

Croon ElEktrotEChniEk groEit in BiM

3d dEsignContEst:doE MEE!

staBiBasEspil in BEhEEr

daaroMstaBiCad 8 for rEvit

Lees dit magazine onLinewww.stabipLan.nL/scratch

BEZO

EK ONZE STAND

4.B.074

O P D E VSK

Wij zoeken talent! STAPINDEWERELDVAN3D.NL enter

bezoek onze jobsite:

klanten aan het woord

Van Dorp installaties van tekenaar naar engineer

stabiCad 8 for revit

6 redenen om aan de slag te gaan

3d design Contest

win een iPad 3

161811

croon elektrotechniek beter rendement door BIM 4Stabiplan evenementen 2012 8De opmars van revit mep 9Testweek column 10wetenschap in bedrijf 14Kort nieuws 22trijselaar Vermeer markt vraagt om 3D 24Autodesk Authorized training Center 27Een weekje support 28sectorvisie 2010-2020 30

In de taal van websitebouwers beschrijft rev een relatie

tussen twee objecten. En ook al heeft de naam Revit weinig

met die betekenis te maken – BIM gaat wel over relaties.

Relaties tussen architect en constructeur. Tussen adviseur

en installateur. Kortom, tussen bouwpartijen. Het gaat

over de manier van samenwerken, over communiceren,

over bouwen.

Leuke associatie: BIM – relaties. Maar niet alleen leuk. Ook

gewoon keihard nodig. Omdat samenwerken uiteindelijk

staat of valt met relaties. Omdat faalkosten uiteindelijk

veroorzaakt worden door het ontbreken van goede relaties.

Laten we afspreken dat wanneer u de volgende keer Revit

hoort (en dat is al op de volgende pagina’s), u er een spatie

tussen zet. Rev It. Relaties. Software heeft niet het laatste

woord. En dat is maar goed ook: de menselijke factor blijft

de factor waar het om draait. Daarom presenteren we u dit

relatiemagazine.

Veel leesplezier!

rev it!

3

colofonstabipLan bV | SLOEP 1 | POSTBuS 128 | 2410 AC BODEgRAVEn | WWW.STABIPLAn.nL | InfO@STABIPLAn.nL | 0172 65 02 65

coVer tekening | CROOn ELEKTROTECHnIEK B.V. | gEBOuW BEAgLE ZERKInE | JHK ARCHITECTEn

sCratCh

sCratCh

klant aan hEt woord

4

bim is luisteren naar elkaar en samenwerken vanuit een gezamelijk belang.

sCratCh

5

sCratCh

Croon Elektrotechniek groeit iedere dag in BiM

“bim staat of valt met de kennis van mensen. we hebben binnen croon (onderdeel van tbi holdings) daarom

een aantal mensen vrijgemaakt om zich in het onderwerp te specialiseren. daarnaast is het belangrijk je

te beperken, anders zou je het overzicht wel eens kunnen verliezen.” Joop mensink, techniek manager bij

croon elektrotechniek is realistisch. “binnen tbi weten we dat het een leertraject is.”

Lees verder

Zie je het als een 3d computer-systeem, dan doe je het te kort

Croon werkt voor hun BIM-traject nauw samen met

Stabiplan. Joop vertelt: “Je moet gewoon beginnen,

bijvoorbeeld met clash detectie, dan kun je gedurende

het proces verder verfijnen. Die kennis kun je dan weer

gebruiken in een volgend project.”

stabiCad 8 for revitEnkele BIM-projecten zijn gemodelleerd in

StabiCAD for Revit, waarbij het door de architect

aangeleverde model het vertrekpunt was. Joop: “Zie

je BIM als een 3D-computersysteem, dan doe je

het te kort. Het gaat over een andere manier van

samenwerken. Werd de installateur in het verleden

behandeld als een onderaannemer, tegenwoordig

zijn de samenwerkende partijen volwaardige

bouwpartners.” Daarom wordt binnen Croon de

opgedane kennis niet alleen uitgewisseld in een BIM

werkgroep - er is ook kennisdeling.

SCRATCH

6

redeneren vanuit de logica“Als bouwkunde, elektrotechniek en werktuigbouw de

gelederen sluiten, dan werkt het. Daarbij redeneren we vanuit

de logica: wie komt het eerste en wie volgt? Zo ontstaat op

de bouw een serene rust.” Joop noemt als recent voorbeeld

de bouw van een ziekenhuis. “Dat was ons beste BIM-project.

Waarom? Omdat we daar met elkaar, als bouwpartners, een

beter rendement behaalden, wat resulteerde in een tevreden

opdrachtgever. geen vertragingen en geen meerwerk. We

hebben aan dit project zeer effectief gewerkt.”

luisteren naar elkaarEen definitie van BIM is lastig. Maar verschillende aspecten

die Joop noemt, komen samen in één brandpunt: “BIM is

luisteren naar elkaar, waar nodig de werkvolgorde veranderen

en met elkaar samenwerken vanuit een gezamenlijk

belang. Het is het mooiste wanneer de opdrachtgever de

geloofsbrieven van zo’n project ook tekent. Hij gaat dan zelf

meedenken tijdens het project. Het is onze ervaring dat hij

dan bereid is het oorspronkelijke eisenpakket bij te stellen

wanneer dat het eindresultaat ten goede komt.”

omslag naar databasewereldBIM vraagt andere kennis van mensen. “Bij Croon worden

hiervoor soms juist jonge mensen ingezet omdat zij nieuwe

technologie makkelijker oppakken. Maar we zoeken ook

naar manieren om oudere collega’s de omslag naar de

databasewereld te laten meemaken, bijvoorbeeld door interne

klasjes te vormen.” Joop is ervan overtuigd: “De perceptie

waarom BIM niet zou kunnen werken, wordt hierdoor bij hen

vaak bijgesteld”.

www.croon.nl

klant aan hEt woord

...beter rendementen een tevredenopdrachtgever...

7

sCratCh

Biopartner incubatorBij de realisatie van dit project in Leiden (gebouwd door Dura Vermeer, architect JHK)

maakte Croon gebruik van de (toen nog) betaversie van StabiCAD 8 for Revit. Hierdoor kon

Stabiplan de software net zo dicht aan laten sluiten bij de praktijk van de gebruiker als

StabiCAD 8 for AutoCAD. Jan de Pree, projectengineer bij Croon: “Het tekenen van kabelgoten

gaat praktisch op dezelfde manier als in StabiCAD 8 for AutoCAD. Een voordeel is dat je met

Revit op elke plaats in de tekening een doorsnede kan maken van een bepaalde situatie en

tevens een 3D-voorstelling.” Een aantal in de betaversie ontbrekende componenten heeft

Croon zelf gemaakt. Deze zijn inmiddels opgenomen in StabiCAD 8 for Revit.

sCratCh

stabiCad Users Meeting november 2012

De SuM is een groots evenement voor

alle StabiCAD gebruikers. Inhoud:

StabiCAD 8 demo’s, handige tips en trucs,

en vooral ook bijpraten met vakgenoten.

We presenteren het nieuwste van het

nieuwste en zijn altijd weer benieuwd

naar de reacties van de dagelijkse

gebruikers van onze software. Op deze

dag wordt ook de winnaar van de

3D Design Contest bekend gemaakt!

www.stabiplan.nl/events

BiM seminar voorjaar 2012, Bodegraven

Een paar keer per jaar organiseert Stabiplan een BIM seminar. Kom ook en krijg een

heldere kijk op BIM en maak kennis met StabiCAD 8 for Revit en StabiCAD 8 for AutoCAD.

Bouw & iCt beurs21 en 22 maart 2012, Jaarbeurs Utrecht

Stabiplan presenteert samen met

Autodesk de mogelijkheden van BIM

voor de nederlandse installatie-

branche: StabiCAD 8 for AutoCAD

en StabiCAD 8 for Revit.

EvEnts

8

alex van Bochove,knowledge manager

revit MEp: het antwoord op de vraag naar ketenintegratie en faalkostenreductie.

niEUw in dE staBiCad faMilY

De stelligheid van deze zin

doet vermoeden dat enkel een

softwareproduct de oplossing is

voor deze hot items in de branche.

Dat lijkt me teveel eer, maar in

het afgelopen jaar is ook binnen

de installatietechniek duidelijk

geworden dat de samenwerking in

de branche kan veranderen onder

invloed van BIM en de daarbij

gebruikte ontwerpsoftware.

Dit betekent dat bij de adviseur

Revit MEP al niet meer is weg te

denken uit het ontwerpproces. En

ook installateurs krijgen steeds meer

te maken met 3D modelleren en

het aanleveren van tekeningen voor

coördinatie in een BIM-proces. Om

zowel de adviseur als de installateur

op ieder moment in het proces het

juiste advies en bruikbare tools in

handen te geven hebben we het

afgelopen jaar StabiCAD 8 for Revit

ontwikkeld.

sCratCh

9

alex van Bochove,knowledge manager

revit MEp: het antwoord op de vraag naar ketenintegratie en faalkostenreductie.

Dat doen we vanuit het

uitgangspunt: ontwerpen en tekenen

is informatie toevoegen aan een

project. Of je dat nu doet in CAD

of in Revit. Daarom maken we

het Amerikaanse Revit niet alleen

geschikt voor de nederlandse markt

met fabrikantdatabases en normen,

maar voorzien we het van een

StabiCAD 8 schil. We ontwikkelen

dus geen compleet nieuwe software,

maar zorgen ervoor dat de tekenaar

of modeler handige StabiCAD

functionaliteit in beide platforms

beschikbaar heeft. En dat informatie

uit Revit kan worden gebruikt

in het CAD-platform om de nog

steeds nodige 2D informatie zoals

installatieschema’s uit het model

te halen. En in de beheeromgeving

van StabiBASE zijn Revit-modellen

en CAD-tekeningen van een project

direct beschikbaar.

We hebben ervoor gezorgd dat

StabiCAD 8 beschikbaar is op het

Revit-platform. En dat toekomstige

nieuwe functionaliteit voor

beide platforms beschikbaar

komt. Een recent voorbeeld

daarvan is de Dialux koppeling

voor lichtberekening. Doordat

elementselectie, product line

importer en het genereren van

materiaallijsten al bekend zijn

uit StabiCAD kan uw organisatie

een vliegende start maken met

StabiCAD 8 for Revit.

Bent u nog niet zover?

Kennismaken met Revit kan altijd

tijdens onze seminars:

www.stabiplan.nl/bimseminar

Heeft u een mening of idee

over StabiCAD 8 for Revit - mail

productmanagement@stabiplan.nl

niEUw in dE staBiCad faMilY

Een testweek!ColUMn

Door prof. dr. Arie van Deursen hoogleraar software engineering Technische universiteit Delft

In november was ik bij Stabiplan om een

openingscollege te verzorgen voor de jaarlijkse

‘DevWeek’. Dit jaar stond deze bijeenkomst

voor de ontwikkelteams geheel in het teken

van softwaretesten.

Testen is in principe heel eenvoudig: als ik op de

knop klik waarmee een tekening van enkellijns

naar dubbellijns omgezet moet worden, dan

moeten de lijntjes inderdaad verdubbelen. Elk

voorbeeld van het gebruik van een systeem is

een mogelijk testgeval.

Testen wordt moeilijk wanneer we moeten

bedenken welke testgevallen we moeten kiezen.

Alles testen kan niet (het aantal mogelijkheden

is oneindig), teveel testen is te duur en bij te

weinig testgevallen is de eindgebruiker de klos.

Om goede testgevallen te kiezen is het van

belang gebruikers vanaf het begin bij het

testen te betrekken. Wie een nieuwe feature

bedenkt, kan direct een aantal testgevallen

formuleren die het gebruik van de nieuwe

feature illustreren - en die later als (acceptatie)

test meegenomen kunnen worden.

Daarnaast kijken testers kritisch naar het

soort fouten dat waarschijnlijk is. Voor elk

soort fouten bestaan specifieke teststrategieën,

gericht op bijvoorbeeld lokalisaties, of op

bepaalde eigenschappen van tekeningen.

Hiermee is het mogelijk om grote test suites

geautomatiseerd toe te passen bij elke kleine

wijziging die het product ondergaat, om te

verifiëren dat de bestaande functionaliteit

correct blijft werken.

Een hele week gewijd aan testen is een

fantastische gelegenheid om na te denken over

teststrategieën, testautomatisering en de beste

manier om eindgebruikers bij het testproces

te betrekken. Maar een week is niet genoeg:

daarom zijn Stabiplan en de Tu Delft op dit

moment plannen aan het uitwerken om een

langdurige samenwerking op het gebied van

software testing vorm te geven.

10

sCratCh

11

klant aan hEt woord

VDi bedrijfsbreed naar StabiCAD 8van tekenaar naar engineer

Van Dorp installaties, familiebedrijf,

totaalinstallateur, landelijk 15 vestigingen.

Het bedrijf met de gele bedrijfswagens, maakt

al lang gebruik van StabiCAD. Eén voor één

gaan alle vestigingen over op StabiCAD 8.

Lees verder

12

henk willem van dorp, algemeen directeur en eigenaar,

ontdekte stabiplan in 1995 bij de inka. martin de Vries,

bedrijfsleider ict, was nauw betrokken bij het onderzoek

naar de toegevoegde waarde van de stabicad software aan

de projecten van Vdi en zet de argumenten op een rij.

“uniformering van de werkwijze van de vestigingen is

een belangrijke reden om bedrijfsbreed over te stappen

naar StabiCAD 8. Steeds meer projecten overstijgen de

vestigingen. niet alleen om capaciteitsredenen, maar ook

omdat diverse disciplines een bijdrage leveren aan één

project. Samenwerken tussen disciplines binnen één project

moet dan ook goed verlopen. Dat betekent dat tekeningen

tussen vestigingen makkelijk uitwisselbaar moeten zijn. Een

uniforme werkmethodiek is dan belangrijk. Daarnaast hebben

we ervaren dat de technische en functionele ondersteuning

van Stabiplan aansluit bij Van Dorp installaties als bedrijf. Wij

herkennen elkaar in een rustige en weloverwogen strategie.”

EngineersMartin: “Slimme en snelle tekenfuncties in StabiCAD 8

maken het mogelijk om goed te engineeren. Dit zorgt

voor kwaliteitsverbetering en drukt de faalkosten, want

tekeningen zijn dan nagekeken op fouten en zo eerder

op orde.”

“De vestigingen Amersfoort en Deventer zijn zonder

migratietraject overgestapt op StabiCAD 8. De tekenaars

hebben het volledige trainingstraject gevolgd. Onze

tekenaars vinden het een groot pluspunt dat de docenten

van Stabiplan een koppeling naar de praktijk kunnen maken.

Training is van cruciaal belang, want zo leren de tekenaars

niet alleen hoe StabiCAD in elkaar zit, maar kunnen ze de

verbinding naar de praktijk leggen. Veel efficiencyvoordelen

zijn te behalen met de kennis en kunde van de tekenaar.

Een tekenaar is ook geen tekenaar meer zoals vroeger.

Tegenwoordig wordt zoveel binnen deze functie gevraagd,

dat ze eerder engineers zijn.”

Centralisatie“Het overstaptraject van de andere vestigingen is in

voorbereiding. We laten de vestigingen gefaseerd overgaan,

omdat deze operatie een flinke investering in tijd en geld is.

Installatie op locatie en training van de tekenaars wordt per

vestiging afgestemd met Stabiplan.

Tegelijkertijd hebben we onze AutoCAD licenties

gestroomlijnd naar een netwerkmodel en daarmee het

klant aan hEt woord

sCratCh

training is van cruciaal belang...

sCratCh

aantal licenties en kosten gereduceerd. Van StabiCAD

hebben we nu in totaal 28 licenties in een netwerkpool.”

De grote vestigingen van VDi beschikken over glasvezel

bekabeling en maken onderdeel uit van een groter

integratietraject. Martin: “Het is een enorme klus om

alles te centraliseren. Vandaar dat we nu nog één

licentiemanager van StabiCAD 8 per vestiging hebben.”

Henk Willem van Dorp ziet het belang van

centralisatie ook voor een toekomst met BIM: “Zonder

software zoals van Stabiplan en Syntess (voor onze

administratie) kunnen wij als bedrijf niet meer

bestaan. Maar dan moeten we het wel goed inrichten

en efficiënt gebruiken. Voor een bedrijf met meer

vestigingen betekent dat focussen op uniformiteit

en daarbij helpt de techniek van centrale databases.

Bovendien is dat een goede basis als we met BIM aan

de slag gaan.”

BiMMartin is volop bezig met BIM in een interne werkgroep.

“Wij zien daarbij een grote verschuiving in de functie

van tekenaar. Is een tekenaar nu nog veel betrokken

bij de werkvoorbereiding in een BIM-proces, in de

toekomst zien we meer de combinatie van tekenen en

engineeren. Omdat onze tekenaars nu nog veel met de

uitvoering van de werkvoorbereiding bezig zijn, hebben

we nog weinig tijd voor BIM. Met de werkgroep bepalen

we waar we nu staan en wat er nodig is om een stap

verder te komen. We staan midden in het onderzoek en

geven de directie advies. Het past binnen onze strategie

om een pilot BIM traject uit te voeren bij een vestiging.

De ontwikkeling van StabiCAD 8 for Revit zou daar

wellicht goed bij aansluiten.“

www.vdi.nl

syntess softwareVan Dorp installaties voert 26 administraties met Syntess

en is daarmee een ‘grootverbruiker’. Martin de Vries: “In

2005 zijn we met 4 vestigingen overgestapt op Syntess

Atrium. Sindsdien is door acquisitie van bedrijven het aantal

administraties flink uitgebreid. nieuwe vestigingen werken

vanaf het eerste begin met Syntess. We gebruiken Syntess

Atrium als kernapplicatie voor ERP: dit omvat voor alle

vestigingen de financiële en projectadministratie.”

Ron Hessing, sales manager bij Syntess: “Met Van Dorp

installaties hebben we een hecht partnership dat op diverse

vlakken een win-win situatie oplevert. Een klant als VDi

gebruikt de software intensief en geeft ons ook deskundige

en praktische feedback. Dat helpt ons Syntess Atrium naar

een hoger niveau te tillen en het gebruik ervan intuïtiever

te maken.”

Met de Syntess-koppeling in StabiCAD kan een gebruiker een

materiaallijst eenvoudig exporteren voor gebruik in Syntess.

Bel voor meer informatie naar 088 - 40 80 410 of mail naar

verkoop@syntess.nl.

13

SCRATCH

14

sCratCh

14

Om een paar recente voorbeelden uit onze praktijk te noemen. Wij

zitten in de technische ICT-hoek en daarom hebben we al jaren relaties

hebben met de Tu Delft en het ICT onderzoek van de uu (universiteit

utrecht). Via de universiteit in Delft zijn we betrokken bij de SERg[1]

(Software Engineering Research group) die onderzoek doet naar

(automatisch) testen van software. Recent gaf de betrokken professor

de aftrap van onze DevWeek – zie pagina 10.

Met de uu werken we al jaren samen in het onderzoekprogramma

Jacquard[2] naar het gebruiksklaar uitleveren van productsoftware. Dit

programma heeft als doel de kennispositie op het onderzoeksterrein

van software engineering en software services in nederland te

versterken. Door deze samenwerking krijgen de projecten aan de uu

tegelijk een academisch en toegepast karakter.

Als vervolg hierop heeft Stabiplan promotieonderzoek laten doen

op het gebied van SOK[3] (Software Operation Knowledge), onderzoek

naar de rol en inzet van softwarefunctioneringskennis binnen

softwarebedrijven. Denk aan kennis over de kwaliteit, het gebruik en

de waardering van software in de praktijk. Wij hebben de onderzoeker

Henk van der Schuur ‘gesponsord’ met een fulltime dienstverband.

Recent was ik als paranimf bij de verdediging van zijn proefschrift,

leuke ervaring! We hebben bovendien zaken uit het onderzoek direct in

de praktijk gebracht, zoals directe ‘customer feedback’ op StabiCAD.

De doelstellingen van deze onderzoeken sluiten aan bij de visie van

Stabiplan om flexibel te zijn en in korte tijd te kunnen reageren op

markt-, klant- en technologische ontwikkelingen. Dit is voor mij één

van de succesfactoren van Stabiplan. Die succesfactoren zijn recent

nog onderzocht door Roderick van Cann - zie kader hiernaast.

Zo helpen we elkaar stevige stappen vooruit. Wij blijven op de hoogte

van actuele ontwikkelingen en de onderzoekers zien wat er in de

praktijk speelt. We maken samen van 1 + 1 veel meer dan 2!

Bij Stabiplan komentheorie en praktijk samen

Universiteiten zijn kennisbedrijven. en wat is er

nu mooier dan wanneer die kennis toegepast en

getoetst wordt in de ‘echte economie’. ook mkb-ers

leveren een bijdrage aan de opleiding van kennis-

en onderzoekerstalent. die connectie is belangrijk,

maar je moet er wel passie voor hebben. het

is immers een investering in tijd en geld. mijn

ervaring is dat het een win-win relatie is als je het

van beide kanten goed oppakt.

wEtEnsChap in BEdriJf

Door giJs wiLLem sLooF managing director

[1] Meer over SERg via http://swerl.tudelft.nl/[2] Een video van het Jacquard ‘Deliver-project’ is eenvoudig te vinden via www.stapindewereldvan3d.nl[3] Meer over SOK en het proefschrift van Henk via http://hwschuur.nl

• Business focus

• Vision

• Company growth

• Managing the company

• People

• Being a product company

• Ecosystem

strategy

• Marketing

• Market focus

• Market expansion

• International expansion

• Country specific issues

• International collaboration

• New product introduction

• Technical product

development

• Product development

• Customization

Shaping

the company

Product

development

Establishing

the market

Going

international

SCRATCH

1515

sCratCh

onderzoek: beslissingen van ondernemers die hebben bijgedragen aan het succes van hun bedrijf

masteropleiding business informatics - UU

roderick Van cann product manager content

redenEerder onderzoek toont aan dat slechts één op de vijf nieuwe

softwarebedrijven het langer dan vijf jaar volhoudt. Hulp bij

het succesvol maken van deze ondernemingen is dus gewenst.

Bovendien heeft de nederlandse software industrie net zoveel

impact op de economie als de landbouw of voedselindustrie. Zelfs

een kleine verbetering in het percentage van succesvolle onderne-

mers kan dus een grote invloed hebben.

onderzoekInterviews bij 16 succesvolle nederlandse softwarebedrijven,

waaronder Stabiplan, met als hoofdvraag: Welke beslissingen uit

de beginfase hebben bijgedragen aan het uiteindelijke succes van

het bedrijf?

resultaatEen totaal van 144 verschillende beslissingen (21 met een

negatieve invloed op succes) samengevat in 17 beslissingstypes die

terug te brengen zijn tot vier categorieën:

1. Shaping the company - belangrijke bron van consistente

beslissingen

2. Product development – vooral in begin en aan eind

van start-up fase

3. Establishing the market - geen foutieve beslissingen

4. going international - risicovolle strategie met relatief veel

foutieve beslissingen

Het ‘Early-life decision model for software entrepreneurs’

visualiseert deze beslissingscategorieën en –types en is bedoeld

als referentiemodel dat beginnende ondernemers informeert over

de cruciale beslissingsgebieden

tijdens de start-up fase van

hun softwarebedrijf.

• Business focus

• Vision

• Company growth

• Managing the company

• People

• Being a product company

• Ecosystem

strategy

• Marketing

• Market focus

• Market expansion

• International expansion

• Country specific issues

• International collaboration

• New product introduction

• Technical product

development

• Product development

• Customization

Shaping

the company

Product

development

Establishing

the market

Going

international

win

EEn

ipa

d 3

of é

én v

an d

e an

der

e p

rijz

en*

1. gebruiksvriendelijkStabiCAD 8 vereenvoudigt werken met Revit. De functies

en families in StabiCAD 8 for Revit zijn snel toegankelijk

via de ribbon interface. Alle families zijn overzichtelijk

per discipline gegroepeerd. Met de slimme en uit

StabiCAD 8 for AutoCAD bekende plaatsingsfuncties zet

u de juiste installatiecomponent in het model. u selecteert

eerst in de E- of W-ribbon het soort element (pomp, klep,

radiator, luchtrooster, brandklep, armatuur, wcd) -

StabiCAD toont de opties - u kiest fabrikant en maat.

Tenslotte zet u het gekozen element met één muisklik in

het model.

rEdEnEn oM aan dE slag tE gaan MEt staBiCad 8 for rEvit6 FOR REVIT

sCratCh

1818

Lees verder

4. Uniform beheerRevit-projecten en -modellen beheert u vanuit StabiBASE. Zo kunnen

Revit-modellen en CAD-tekeningen van hetzelfde project bij elkaar staan

en vanuit StabiBASE geopend worden. StabiCAD 8 start automatisch

het juiste platform. Ook andere functionaliteit en content wordt via

StabiBASE hergebruikt. Zo zijn productgegevens vanuit dezelfde database

te gebruiken. u gebruikt dezelfde schermen voor het toevoegen van

leveranciersprogramma’s – de bekende product line importer (voor het

importeren en bijwerken van fabrikantgegevens) laat u eenvoudig de

vertaalslag maken tussen CAD-symbolen en Revit-families.

Sta

biCA

D fo

r AutoCAD

Sta

biCA

D for Revit

voorlopigontwerp

definitiefontwerp werktekening

uitvoering

revisietekeningbeheer

i

nstalla

tieadviseur installateur

facility m

anager

2. gelokaliseerde contentStabiCAD 8 for Revit heeft dezelfde artikeldatabases met nederlandse

fabrikantgegevens als StabiCAD 8 for AutoCAD. Deze zijn onderverdeeld in fabrikant

onafhankelijke families voor de ontwerpfase en veelgebruikte fabrikant specifieke

componenten voor de verdere uitdetaillering. Of u nu kiest voor onbepaald of specifiek,

u werkt altijd met families en componenten conform de nederlandse normen.

3. BiM proofDoor de multiplatformstrategie is StabiCAD 8 voor

iedere fase in het BIM-proces de best passende

oplossing. Wilt u in een Revit-model samenwerken

met andere disciplines, dan kan dat met

StabiCAD 8 for Revit. Wilt u StabiCAD 8 for AutoCAD

gebruiken voor engineering (bijvoorbeeld elektro

installatieschema’s) en prefab (bijvoorbeeld

leidingsystemen en riolering), dan exporteert u

alle elementen uit het Revit-model. Bijvoorbeeld

alles van elektro om daarmee automatisch het

installatieschema in StabiCAD 8 for AutoCAD

te genereren. Voor coördinatie en clash detectie

gebruikt u navisworks of Solibri.

sCratCh

1919

5. altijd up-to-dateMet StabiCAD 8 for Revit groeit u mee met BIM. Vanuit

onze ervaring met softwareontwikkeling voor en kennis

van de installatiebranche kunnen we snel inspelen op de

vraag naar nieuwe content en functionaliteit. Veel nieuwe

StabiCAD 8 functionaliteit komt vanaf nu op zowel het

CAD- als het Revit-platform beschikbaar. De beschikbare

artikelbestanden blijven up-to-date dankzij een goede

relatie met fabrikanten en leveranciers.

6. Berekenen vanuit het modelKrijgt u een bouwkundig Revit- of IfC-model aangeleverd? gebruik dan

Revit voor bouwfysische berekeningen zoals transmissie en koellast.

Revit bevat functionaliteit voor het berekenen van luchtkanalen en gas-

en waterleidingen volgens de internationale formules en normen, zoals

Ashrae. In StabiCAD 8 for Revit is de Dialux koppeling aanwezig voor

de berekening van het aantal armaturen in een ruimte en de verdeling

ervan over die ruimte.

Daarom StabiCAD 8 for Revit!

sCratCh

2020

Daarom StabiCAD 8 for Revit!

sCratCh

21

Autodesk Revit MEP 2012Autodesk Revit MEP software voor Building Information Modeling (BIM) ondersteuntwerktuigbouwkundige, elektrotechnische en sanitairtechnische (MEP) ingenieurs metgeïntegreerde ontwerp-, analyse- en documentatietools voor bouwontwerp.

www.stabiplan.nl/autodesk

sCratCh

ko

rt

niE

Uw

s

22

stabicad 8 for revitheeft de toekomst

Van Losser is in het bezit van 22 StabiCAD 8 licenties, zowel E als

W. Ronald Boers, tekenaar: “Als alle partijen in Revit tekenen

voorkomen we veel fouten en dat is uiteindelijk goedkoper dan de

installaties achteraf of

tijdens de bouw aan

passen. Dus onze

stelling is: StabiCAD 8

for Revit heeft de

toekomst.”

inzicht in user experienceWe organiseren regelmatig PRO gebruikersdagen. Intensieve

sessies met een paar StabiCAD 8 PRO tekenaars. naast eigen

bestek neemt iedere deelnemer een lijstje met vragen, bugs en

wensen mee. Door naast de tekenaar te gaan zitten in StabiCAD 8.

De tekenaars gaan naar huis met tips en trucs van de product

managers.

beheerderstraining stabicad

Totaalinstallateur Hellebrekers Technieken is in het bezit van

veertien StabiCAD 8 licenties. frank Hupse, projectengineer WTB,

heeft de beheerderstraining gevolgd: “Ik heb geleerd de technische

informatiestroom van de verschillende disciplines, op zowel

StabiCAD en AutoCAD gebied, nog beter en efficiënter te

beheersen. Hierdoor optimaliseren we de integratie tussen de

verschillende disciplines.”

riVm stapt over naar stabicad 8Stabiplan support engineers hebben het complete tekeningen-

bestand overgezet en de inrichting van StabiCAD 8 afgestemd op

de werkwijze van het RIVM. Met de StabiBASE WEB Server beheert

het RIVM de tekeningen van alle gebouwen op het terrein, zodat

meer mensen in de organisatie inzicht hebben in de tekeningen.

sCratCh

bim consultancy bij wolter & drosWolter & Dros heeft Stabiplan ingeschakeld voor ondersteuning

bij het opzetten van een Revit project. Verschillende vestigingen

zijn nu serieus bezig met BIM en inmiddels hebben drie tekenaars

een compleet trainingstraject gevolgd van vijf dagen.

stabicad certified engineersDaniël den uijl, tekenaar bij Hulstflier

Installateurs heeft als eerste tekenaar het

StabiCAD 8 examen gehaald. “Het is niet

alleen een test voor jezelf, je onderscheidt je

van de rest.”

23

international stabiplan sales summit

In verband met de internationale groei van Stabiplan is op

3 oktober 2011 de eerste International Sales Summit geweest.

Collega’s uit België, frankrijk en Roemenië bezochten Bodegraven

om kennis uit te wisselen en zagen de presentatie van StabiCAD 8

op de beurs Elektrotechniek.

kansen in roemeniëOmdat het tekenen van gasleidingen in Roemenië strikt wordt

gecontroleerd, moet het tekenwerk van deze installaties exact

volgens de norm getekend worden. En dat kan mooi met

StabiCAD 8. Onze Roemeense collega’s hebben hiervoor een

marketingcampagne opgezet en zijn trots op het resultaat!

interclima+elecIn februari 2012 zijn we aanwezig op de tweejaarlijkse

interclima+elec beurs in Parijs. natuurlijk kan Stabiplan op deze

internationale vakbeurs voor het franstalige gebied niet gemist

worden. Onze zes franse collega’s gaan er een succes van maken.

sCratCh

24

klant aan hEt woord

Trijselaar Vermeer:markt vraagt om 3din zoetermeer verrijst het centrumplan voor de woonwijk oosterheem,

een combinatie van twee in elkaar grijpende werken.

Door andrÉ weigand, redacteur Installatie XL, uitgave van Installatie Journaal / Gawalo

sCratCh

25

Loodgieter op beide werken is installatiebedrijf trijselaar

Vermeer uit numansdorp, een sanitair installatiebedrijf

met ruim 200 medewerkers, waarvan 120 loodgieters in de

buitendienst. tekenaar en werkvoorbereider erik wolters

deed het tekenwerk samen met collega nada subasic – in

stabicad.

prefab“Omdat het zo’n groot werk is, begin je bovenin met

engineeren – je ontwerpt van boven naar beneden”, vertelt hij.

“Zo werk je naar steeds grotere leidingdiameters. Onze start

is de berekening van gas- en waterleidingen met StabiCAD 8.

Vervolgens kan ik meteen materiaal en fabrikanten kiezen en

de hele installatie ontwerpen, inclusief de juiste hulpstukken.

Dat maakt het voor ons mogelijk alle leidingen al zo veel

mogelijk te prefabriceren. De prefabdelen gaan in zo groot

mogelijke stukken naar de bouw. Daar hoef je dan alleen nog

een paar koppelingen te maken.

In dit project gebruiken we PE-rioleringen. StabiCAD berekent

alle zaagmaten voor het maken van de prefabsets. Vervolgens

draai ik de materiaallijsten uit inclusief artikelnummers van

de leverancier. Dat is de basis om de benodigde materialen

te bestellen en de werkplaats aan te sturen voor het samen-

bouwen van de sets.”

Beheer“StabiBASE is voor ons een belangrijke spil in het beheer. Je

tekeningen moeten natuurlijk op orde zijn en het spreekt

vanzelf dat overal ook echt dezelfde tekeningen beschikbaar

zijn, in de werkplaats, op de bouw, bij de opdrachtgever,

bij de aannemer… Bij grotere wijzigingen moeten ook de

tekeningen worden aangepast. Dan kan ik met één druk op

de knop een complete tekeningenlijst uitdraaien met alle

wijzigingsdata. Zo werken we altijd met de laatste versies.”

Lees verder

sCratCh

26

BiM“Tegenwoordig gaan we in dit soort complexe projecten steeds

meer met BIM aan de slag en stappen we vaak over naar

ontwerpen in 3D. Een goed BIM-project start met een overleg

hoe de samenwerking gaat verlopen. In het voortraject komen

alle disciplines bij elkaar om daarover na te denken en goede

afspraken te maken. Als iedereen zomaar begint te tekenen, is

het eind zoek. Zo weten alle installateurs van tevoren waar zij

hun leidingen moeten plannen. En pas dan wordt er getekend,

in 3D. Het is een uitstekende manier om problemen in de

uitvoering van tevoren te kunnen kortsluiten, wat uiteindelijk

vertragingen in het bouwproces voorkomt.

In Revit en navisworks laten we de 3D modellen van alle

partijen samenkomen en coördineren we met behulp van

clash detection. Onmogelijke kruisingen van leidingen en

problematische obstakels worden automatisch gesignaleerd.

Daardoor verloopt de bouw zelf soepeler en sneller. We zitten

elkaar letterlijk minder in de weg.

In feite heb je het bij BIM dus niet alleen over een stap

verder in de techniek – 3D bijvoorbeeld – maar ook in de

samenwerking. Dat is natuurlijk winst, en daarmee wordt het

intensievere voortraject goedgemaakt.”

www.trijselaarvermeer.nl

stabibase is voor ons een belangrijke spil in het beheer.

het projectcentrumcampus

aannemer ballast nedam / era contour

● 124 seniorenappartementen

● 55 zorgappartementen

● 30 stadswoningen

● 53 vrije sector appartementen

● onderbouw met o.a. gezondheidscentrum,

bibliotheek, zwembad

winkelcentrum en een woonzorgcentrum

aannemer Van omme & de groot

● 12.000 m2 winkels in de plint

● 340 woningen

● galerijwoningen en drie torens

● twee van achttien en één van dertien verdiepingen

● parkeergarage van 620 vakken

trijselaar Vermeer: installateur gas, water, hwa,

riolering en nutsvoorzieningen.

Voor een cad-trainer lijkt het daar soms wel op.

Je kunt het je bijna niet meer voorstellen maar tien jaar geleden

kregen wij regelmatig de vraag wat de afkorting cad betekent.

nu vragen cursisten zich af wat bim precies inhoudt. als docent

aan een atc geef ik daar natuurlijk graag antwoord op.

ATC, nog zo’n afkorting, staat voor Autodesk Authorized Training

Center. Het betekent dat de trainingsfaciliteiten bij Stabiplan aan

de Autodesk standaard voldoen. Een belangrijk onderdeel is de

kwaliteit van trainers en trainingsmateriaal. Dat betekent voor een

trainer naast examens doen vooral ook continu bijgepraat

worden door collega’s en klanten over de dagelijkse

tekenpraktijk. En het installatietechnische vakgebied.

Dit gebruik ik dan weer in mijn trainingen en bij het

maken van trainingsmateriaal.

Zo heb ik meegeholpen aan de ontwikkeling van

nederlandstalige materiaal voor het Revit trainingstraject.

De inspiratie voor de tekenpraktijk haal ik uit de BIM-

projecten die ik op locatie bij klanten begeleid.

nog even over BIM. Ik vraag me af of we, net als met CAD,

over een paar jaar alleen nog de afkorting kennen en

precies weten wat we dan bedoelen. Tot die tijd leggen wij het graag

aan u uit. Ook tijdens de trainingen.

tot ziens bij uw volgende training in ons atc!

www.stabiplan.nl/training

is BiM het nieuwe Cad?

aUtodEsk aUthoriZEd training CEntEr

Edward Breedveld, Cad/revit trainer & BiM consultant

27

sCratCh

28

Een weekje support

Om 9:00 sta ik op de stoep bij Scholengemeenstap ISW in

naaldwijk om StabiCAD 8 te installeren. gelukkig samen met

de systeembeheerder, hij heeft namelijk de rechten op het grote

netwerk. Als ik de custom map en de stempels heb aan- gemaakt,

doet hij de uitrol op de leerling systemen verder zelf.

Daarna nog een korte training-on-the-job voor de docent

hoe hij het stempel en de tekeninstellingen per project kan

aanpassen. En hoe hij met het rechtensysteem kan zorgen dat

leerlingen alleen eigen tekeningen kunnen openen.

Terug in Bodegraven op kantoor hebben we supportoverleg.

Voor de volgende klantmailing mag ik de fAQ’s aanleveren

aan de collega’s van marketing. Daarna een kennisssessie door

development-collega Sanjay over .nET-framework in combinatie

met Windows 7. Lastige materie en ook nog in het Engels!

Om 6:30 op pad – de hele A2 af naar Maastricht – update

StabiCAD V naar StabiCAD 8 en AutoCAD 2012 installeren

bij E-installateur. Ik vraag me

af waarom ik in een Caddy

zit: het StabiCAD 8 dvd-tje

met licentieoverzicht dat de

administratie voor me heeft

klaar gelegd, is alles wat ik nodig heb ;-)

na een lekker bakje koffie eerst het werk van de klant

veiligstellen door een back-up te draaien van de database.

Systeembeheerder heeft het nodige voorwerk al gedaan

om de update op de server te installeren. gaat lekker snel,

met een half uur ben ik klaar. Dan acht systemen langs

om de client installatie te runnen. Tenslotte de bestaande

StabiCAD V tekeningen converteren naar StabiCAD 8.

installatie en training

Updaten in Maastricht

sCratCh

Maandag

Donderdag

Een weekje support

Een echte vrijdag – zo’n dag met van alles wat. Coert, een

nieuwe collega, loopt vandaag mee op de 1e lijns. Onderdeel

van zijn inwerktraject. Hij volgt mijn helpdesk gesprek-

ken via een extra gekoppeld telefoontoestel. na een paar

telefoontjes draaien we de rollen om. Hij neemt de support

call aan en ik geef aanwijzingen waar nodig. Leuk om je

ervaring over te dragen.

O ja, tussendoor nog in het zonnetje gezet. Voor het oog van

alle collega’s mijn StabiCAD professional certificaat gekregen.

Samen met andere supporters examen gedaan en geslaagd.

Met leren ben je nooit klaar.

Volgende week weer verder… nu eerst weekend!

De hele dag 1e lijns helpdesk. Laat de telefoontjes en mails maar

komen, ben er klaar voor. Leuk om in korte tijd een klant

verder te helpen. En als de oplossing wat meer tijd vraagt,

hebben we de 2e lijns achter de hand.

Je weet nooit wat er komt. De telefoon gaat: een zzp-er

uit IJsselstein met een bouwkundige tekening die niet

vooruit te branden is. En de opzet van de installatie moet eind

van de dag nog naar de opdrachtgever. Hij stuurt ons de mail, wij

schonen die op in AutoCAD, de tekening is ‘stukken lichter’ en de

klant kan weer verder.

Vandaag 2e lijns helpdesk: de vijf 1e lijners ondersteunen en de

lijst met ‘grotere’ meldingen oppakken. Meestal vragen waar

wij wat dieper in moeten duiken. Daar zitten altijd wel een paar

lastige tussen en dan komen er ook nog spoedjes van de 1e lijns

tussendoor.

Voorbeeldje: mail van een klant dat StabiCAD geen verbinding

maakt met licentieserver. Even bellen en meekijken op het systeem

van de klant. Snel gevonden waar het aan ligt: de firewall houdt

de verbinding tegen. Oplossing is eenvoudig: StabiCAD een uit-

zonderingspositie geven en de klant kan weer bij zijn projecten.

Jan harmen woLterink is sUpport engineer biJ stabipLan.

op deze pagina’s doet hiJ VersLag Van een doorsnee werkweek.

kiJk met hem mee op de aFdeLing sUpport & heLpdesk.

Collega inwerken

1e lijns helpdesk de diepte in

sCratCh

29

Vrijdag

Dinsdag Woensdag

sCratCh

30

integrale samenwerking Integrale samenwerking is een must. Dat is de hoofdconclusie

na het bestuderen van het rapport. Er zal meer integraal

moeten worden samengewerkt, maar de kennis en kunde van

technici laat op dat vlak nog te wensen over. Het onderzoek

brengt elf concepten in beeld van gemeenschappelijke

ontwikkelingen waar de branches iets mee kunnen. De vraag

daarbij is alleen, wie trekt de kar bij eventuele samenwerking

en wat zijn de mogelijke gevolgen?

De gezondheidszorg geldt als een van de sectoren waar op dit

moment veel verandering plaatsvindt. En het beleid in de zorg

richt zich vooral op preventie. Daarbij gaat het niet alleen om

het voorkomen van ziekten maar zeker ook om het voorkomen

van zwaardere zorg en een er doelgericht streven om mensen

zo lang mogelijk in hun eigen omgeving te laten wonen.

Door wiLLem hooiJkaas Directeur MarktMonitor BV

innoveren wordt steeds complexer, sectoren zijn daarbij ook meer afhankelijk van elkaar. als de sectoren bouw, industrie,

techniek en zorg bij de aanpak van innovaties de handen ineenslaan, kan dit hen tijd en geld besparen. sterker nog: als

men nieuwe markten wil ontwikkelen is een krachtenbundeling op termijn noodzakelijk. toch kijken sectoren vooral

intern naar oplossingen. dit blijkt uit een recent onderzoek, uitgevoerd door marktmonitor in opdracht van otib.

innovaties oversectorgrenzen2010-2020

visiE op dE installatiEBranChE

31

sCratCh

Het onderzoek brengt een aantal mogelijkheden voor

intersectorale aanpak in beeld waaruit voor de Techniek-,

Zorg-, Bouw- en Industriesector, en zeker ook voor de

technische installatiesector, een duidelijke meerwaarde

valt te halen. Zo gelden concepten als de ontwikkeling

van ‘complexen voor wonen en zorg’ en ‘specialisatie

van ziekenhuizen’ als concepten waar intersectorale

samenwerking van belang is.

Prefab, positive footprint gebouwde omgeving, all inclusive

gebouw, drie concepten die volgens de visionairs in de Bouw

tussen nu en 2020 een belangrijke rol gaan spelen en samen

met partijen uit andere sectoren kunnen worden ingevuld.

Zo worden in het all inclusive gebouw van de toekomst alle

mogelijke diensten bij de gebouwde omgeving aangeboden

en worden gebruikers ontzorgt. Dit met als resultaat: een

verhoogd comfort. Het concept kan worden toegepast bij

woningen, kantoren en verzorgingstehuizen. Maar ook een

zorghotel behoort tot de mogelijkheden.

uit het onderzoek komen een vijftiental relevante

ontwikkelingen naar voren die voor de bedrijven binnen

de industriële sector momenteel actueel zijn. Hierbij moet

worden gedacht aan ontwikkelingen die te maken hebben met

zaken als keteninnovatie, Cradle to Cradle (C2C) klantgericht

produceren en duurzaamheid als integrale toegevoegde

waarde. Een goed voorbeeld is CO2, een afvalproduct dat voor

andere industrieën weer als grondstof kan worden ingezet. Zo

brengt het onderzoek meer ontwikkelingen in beeld waaruit

duidelijk wordt dat er niet allen voor de industrie maar ook

voor andere sectoren kansen liggen die door intersectorale

samenwerking versterkt en gestimuleerd kunnen worden.

In het onderzoeksrapport worden aanbevelingen gedaan

waar sectoren mee aan de slag kunnen. Zoals kennisdeling in

netwerken, marketing, betere afstemming van het aanbod op

de klantvraag. Maar ook aandacht voor de ontwikkeling van

niet technische vaardigheden en samenwerken met andere

bedrijven en sectoren, komen naar voren als belangrijke

ontwikkelpunten.

Download het complete rapport via

www.otib.nl of www.marktmonitor.com

Elf conceptenHet onderzoek resulteerde in een elftal aandachtsgebieden

of ontwikkelingsconcepten die kunnen worden gezien als

ontwikkelingsrichtingen voor de komende tien jaar.

• All Electric• Remote monitoring en besturing• Ennergiebesparing / energiemediator

• Preventie & mens centraal • Complexen wonen & zorg • Specialisatie/ Decentralisatie

• Build on demand

• Afvalproduct als grondstof (C2C)

• Prefab renovatie

• Positive footprint

• All inclusive gebouw

Techniek Zorg

Industrie bouw

ZorgTechniek

BouwIndustrie

www.stabiplan.nl/bim