Ve

rsie

1

10

/16

1 van 20

Inleiding

Binnenkort wordt u geopereerd aan uw schouder, waarbij de orthopedisch chirurg uw

gescheurde cuff pezen herstelt. Deze folder geeft u informatie over wat de orthopeed in

het Zaans Medisch Centrum met u heeft besproken, zodat u na het gesprek alles nog

eens rustig kunt lezen en zich voor kunt bereiden op de opname. De folder geeft de

gelegenheid u voor te bereiden op de (dag)opname en de behandeling. We raden u aan

om deze brochure goed te bewaren en bij elk bezoek aan het ziekenhuis mee te nemen.

Er staat informatie in waar u ook tijdens uw opname wat aan heeft. Bovendien bevat de

brochure adviezen voor als u weer thuis bent. De informatie is bedoeld als aanvulling op

het gesprek met uw arts en kan daarom niet altijd recht doen aan iedere individuele

situatie. Wanneer u nog vragen hebt, of als er onduidelijkheden zijn, kunt u contact

opnemen met uw arts, schouderfysiotherapeut of verpleegkundige. De verschillende

anesthesie mogelijkheden kunt u op de anesthesie poli met de anesthesist bespreken.

Mocht u medicijnen gebruiken, neemt u deze dan mee naar het ziekenhuis. Laat ons ook

weten waar u eventueel overgevoelig voor bent. Het verblijf in het ziekenhuis is als een

Kort Verblijf opname (1 of 2 dagen), afhankelijk van uw herstel. U wordt op de dag van de

ingreep opgenomen. U krijgt bericht hoe laat u in het ziekenhuis wordt verwacht.

Anatomie van de schouder

Om beter te begrijpen hoe sommige schouderproblemen ontstaan, is het belangrijk om te

weten hoe de bouw van de schouder is. Gewrichten in het lichaam vormen de

beweeglijke verbindingen tussen twee beenstukken. Een gewricht bestaat uit twee

botdelen. Deze botdelen zijn zo gevormd dat ze precies tegen elkaar aan kunnen liggen

of precies in elkaar passen. Om de boteinden van beide botdelen (de gewrichtsvlakken)

gemakkelijk over elkaar te laten glijden, zijn ze bekleed met een laagje kraakbeen.

Schouder: Rotator cuff ruptuur

Ve

rso

e 1

1-/1

6

2 van 20

Dat gewrichtskraakbeen is glad en veerkrachtig en wordt gevoed door gewrichtsvocht.

De botdelen van een gewricht worden op hun plaats gehouden door een stevig kapsel.

Om dit kapsel heen bevinden zich pezen en spieren. De spieren zorgen voor de

beweeglijkheid van een gewricht, de benige gedeelten van een gewricht zorgen voor de

stevigheid. In de schouder komen drie botdelen bij elkaar: de bovenarm, het

schouderblad en het sleutelbeen. Er zijn twee verbindingen (gewrichten) tussen deze

botten: het sleutelbeengewricht en het schoudergewricht. Door de beweeglijkheid van

deze twee gewrichten en het glijsysteem, waarmee het schouderblad over de borstkas

kan bewegen, is het mogelijk onze armen en handen zo breed mogelijk in de ruimte

rondom het lichaam te bewegen. Het schoudergewricht wordt gevormd door een

verbinding van bovenarm en schouderblad. Aan de bovenkant wordt het gewricht

begrensd door de schoudertop (acromion). Rondom het gewricht zit het kapsel dat,

samen met spieren, pezen en banden, voor stabiliteit zorgt. Tussen de verschillende

pezen die de botdelen laten scharnieren, bevinden zich slijmbeurzen, voor te stellen als

dunne, platte zakjes, gevuld met gel. Deze slijmbeurzen dienen als glijvlakken voor

botdelen.

De skeletdelen van de schouder

van achter en van voren

Gewrichten, kapsel, banden,

labrum. Rechter schouder,

zijaanzicht.

De rotator manchet spieren en

pezen

De slijmbeurs, schoudertop

en ravenbekuitsteeksel

Ve

rso

e 1

1-/1

6

3 van 20

Het schoudergewricht zelf wordt gevormd door een kom, die een deel van het

schouderblad is, en de kop van de bovenarm. Om het gewricht bevindt zich een

gewrichtskapsel. Daar omheen lopen spieren en pezen. De spieren en pezen vormen

samen de rotatoren cuff. Deze spieren liggen als een soort manchet om de kop van het

schoudergewricht. De spieren monden uit in pezen, waarvan de uiteinden aan de

bovenarm vastzitten. Om de bovenarm soepel te laten bewegen functioneren

slijmbeurzen rondom de pezen als een soort stootkussen. Normaal glijden zo de pezen

gladjes tussen het schouderdak en bovenarm. Wanneer de rotatorspieren aanspannen

kan de schouder verschillende kanten op bewogen worden. Door de vorm van het

schouderblad is de ruimte die de spieren en pezen hebben om te bewegen heel klein.

Samenvattend: de schouder wordt gevormd door 3 botstukken: de bovenarm (humerus),

het schouderblad (scapula) en het sleutelbeen(clavicula). De schouderkom en het dak

van de schouder (acromion) zijn beide een deel van het schouderblad. Een complex van

4 spieren (rotator cuff; rotator manchet) waaronder de m. supraspinatus, infraspinatus,

subscapularis en teres minor zorgen voor de bewegingen van de bovenarm ten opzichte

van het schouderblad. Om deze bewegingen soepel te laten verlopen, bevindt er zich

een slijmbeurs (bursa subacromialis) tussen het acromion en de rotatorcuff.

Oorzaak en klachten van Degeneratieve cuff ruptuur

De beknelde spieren en pezen en de ontstoken slijmbeurs veroorzaken pijnklachten bij

het optillen van de arm. De pijn wordt vooral gevoeld bij voorwaartse tilbewegingen, zoals

het ophangen van een jas en het gooien van een bal. Wanneer er sprake is van een

scheur in de cuff is dan niet meer mogelijk om de arm op te heffen. Uw klachten ontstaan

dus door chronische inklemming van de rotator cuff tussen de kop van de bovenarm en

het dak van de schouder (het acromion). Het heffen van de bovenarm veroorzaakt het

inklemmen van de rotator cuff onder het dak van de schouder. Meestal gaat het dan om

de supraspinatus pees. Zoals hierboven vermeld, is de ruimte voor de rotator cuff pezen

om te bewegen erg klein. Sommige mensen zijn zo gebouwd dat de ruimte extra smal is.

Bij het ouder worden wordt de pees wat dikker en daardoor kan het zijn dat de pees te

weinig ruimte heeft om te kunnen passeren. Het schouderblad veroorzaakt dan irritatie

waardoor de slijmbeurs ontstoken raakt. Als u vaak bewegingen boven het hoofd maakt,

kan dat proces eerder optreden. Wanneer dit langer blijft bestaan, kan er een inscheuring

ontstaan in de rotator cuff manchet = rotator cuff ruptuur. Uiteindelijk kunnen de spieren

en pezen van de rotator cuff zelfs gedeeltelijk of geheel afscheuren. Men spreekt dan van

een gedeeltelijke dan wel een totale Rotator Cuff Ruptuur.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

4 van 20

Normaal functionerend

zijwaarts heffen van de arm.

Verstoord zijwaarts heffen van de

arm. De slijmbeurs en de cuff pezen

komen in de knel tussen het a-c

gewircht en de schouderkop. Dit is

het Acromio Claviculair Impingement

Syndroom (ACIS).

Duidelijk zichtbare scheuren van de rotator cuff spier manchet. Indien

mogelijk zullen deze gehecht worden.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

5 van 20

Traumatische cuff ruptuur

Een andere categorie van cuff scheur is de acuut traumatische zoals bv na een val. Als

de rotator cuff manchet gescheurd is, kan deze soms gehecht kunnen worden (herstel

van cuff scheur, herstel van cuff ruptuur, herstel van cuff defect, herstel van cuff

deficiëntie).

Waarom een operatie

Door een slijtageproces, het ouder worden, overbelasting, een trauma of het verrichten

van ongewone, zware arbeid, kunnen spieren en pezen dunner worden en hun structuur

verliezen. Er kunnen chronische peesletsels ontstaan op plaatsen waar grote druk en

wrijving ontstaat tussen pees en bot, vooral bij de schoudertop. Zeker als het bot van de

schoudertop sterk is gekromd ontstaat er meer druk op de pees eronder. Er ontstaat een

chronisch schuren van de pees tegen bot met chronische ontsteking van de pees, een

tendinitis of tendinopathie, die zich kan uitbreiden tot de slijmbeurzen, een

slijmbeursontsteking. Bij het heffen en laten zakken van de arm, komen de pezen en

slijmbeurzen meer onder druk en raken dan als het ware ingeklemd tussen de

schoudertop en de schouderkop, het impingement syndroom. Dit geeft pijnklachten door

de beknelling. Wanneer dit langer blijft bestaan, kan ook het gewrichtskapsel en de

rotator cuff inscheuren en zelfs afscheuren. Na verloop van tijd kan er krachtverlies

optreden en is het dan niet meer mogelijk de arm voorwaarts en zijwaarts op te tillen.

MRI afbeelding van een totaal

gescheurde m. supraspinatus

pees. De pees heeft zich een

aantal centimeters terug-

getrokken onder het

schouder-dak. De pees zal

moeten worden losgemaakt

uit de verklevingen, terug op

zijn oorspronkelijke plaats

worden getrokken en daar

vastgezet met bot ankertjes

en hechtingen. Afhankelijk

van de kwaliteit kunnen de

hechtingen het houden dan

wel uit de pees los scheuren.

In het laatste geval gaat het

operatie resultaat geheel

verloren.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

6 van 20

Voor de operatie

Voor de operatie wordt u poliklinisch gezien door een anesthesist. Er wordt bloed en

urine onderzoek gedaan. Mogelijk worden er een hartfilm (ECG) en een röntgenfoto

gemaakt (afhankelijk van uw leeftijd en medische voorgeschiedenis). Afhankelijk van uw

leeftijd en gezondheid kan het voorkomen dat u ook door een internist, cardioloog of een

andere specialist pre operatief gezien wordt. Na goedkeuring door de anesthesist kan de

operatie uitgevoerd worden. Laat ons ook weten waar u eventueel voor overgevoelig

bent. Het is de bedoeling vóór de ingreep een afspraak te maken met uw schouder

fysiotherapeut zodat u zich alvast kunt voorbereiden op de periode na de operatie.

Medicijnen

De medicijnen die u tijdens uw verblijf nodig heeft, ontvangt u van de ziekenhuis-

apotheek. Neem geen medicijnen in zonder hierover overleg te plegen. Een combinatie

van geneesmiddelen kan namelijk bij ondeskundig gebruik gevaarlijk zijn. Omdat het van

belang is te weten welke medicijnen u tot de opnamedag heeft gebruikt, verzoeken wij u

deze medicijnen, in de originele verpakking, bij opname mee te nemen.

Bloedverdunners

Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt of antistollingsmiddelen zoals Marcoumar,

Sintrommitis, medicijnen uit de groep NSAID, aspirine, Ascal, acetyl salicinezuur, of

medicijnen die bloedverdunning als bijwerking hebben, is het belangrijk dat u daar een

week voor de operatie in overleg met uw behandelaar mee stopt. Bepaalde pijnstillers

hebben eveneens een bloedverdunnende werking en dienen daarom ook een week voor

de operatie gestopt te worden. U krijgt dit te horen op de polikliniek orthopedie of tijdens

het spreekuur van de anesthesioloog. Stop nooit op eigen initiatief met het gebruik van

bloedverdunners.

Allergie

Wanneer u weet dat u voor bepaalde stoffen allergisch (overgevoelig) bent, is het

belangrijk dit te melden. Hiermee wordt dan rekening gehouden bij uw behandeling en

verpleging. Laat ons dus weten of u eventueel overgevoelig bent voor bepaalde

medicijnen of andere stoffen.

Fysiotherapie vóór de operatie

Het is de bedoeling dat uw schouderfysiotherapeut vóór de operatie de instructies en het

nabehandelingschema (zie hier onder) met u doorneemt. U ontvangt op de afdeling

Orthopedie een machtiging voor fysiotherapie.

Anesthesie

De anesthesie die bij deze ingreep wordt gebruikt is algehele anesthesie. Bij deze vorm

van verdoving slaapt u en merkt u niets van de operatie. Bij sommige schouderoperaties

Ve

rso

e 1

1-/1

6

7 van 20

is het mogelijk om voor de algehele anesthesie een verdovingsinjectie in de hals te

krijgen, waardoor de zenuwen naar de schouder verdoofd raken, dit wordt een PIPPA of

WINNIE blok genoemd. Na de operatie heeft u hierdoor minder pijn. Als er een indicatie

bestaat voor deze soort verdoving zal de anesthesioloog u voor de operatie hierover

uitleg geven en deze verdoving plaatsen. Voor de operatie start u met de pijnmedicatie.

Dit heeft als doel een spiegel in uw bloed op te bouwen zodat na de operatie de

pijnmedicatie meer effect heeft.

Het is belangrijk dat u voor de operatie goed uitgeslapen bent. U krijgt daarom op de

avond voor de operatie een slaapmiddel, zodat u goed uitgerust bent op de dag van de

operatie. Tevens krijgt u de dag van operatie nogmaals een slaaptablet ter voorbereiding.

Wordt u op de dag van de operatie nuchter opgenomen, dan geldt dit niet voor u. U krijgt

een injectie met een bloedverdunnend middel Fraxiparine toegediend. Dit om te

voorkomen dat er zich bloedstolsels in de aderen kunnen vormen (trombose). Deze

injectie wordt door middel van een klein naaldje in de buik toegediend. Op voorschrift van

de anesthesist krijgt u medicijnen (de zogenaamde premedicatie) als voorbereiding op de

narcose en pijnstilling na de operatie toegediend. Deze medicijnen kunnen uit tabletten

en/of injecties bestaan.

Opname

U verblijft een nacht op de afdeling orthopedie. Bij het ontslag krijgt u een controle

afspraak mee voor de poli orthopedie. Indien de behandeling in dagopname afgesproken

is, gaat u dezelfde dag weer terug naar huis. U wordt dus of op de dag van de operatie

opgenomen, dan wel de dag ervoor. Op de verpleegafdeling wordt u verwelkomd door

een verpleegkundige. Natuurlijk kunt u vragen stellen of onduidelijkheden bespreken. De

verpleegkundige legt daarna uit wat het programma voor die dag is. Verder zal de

verpleegkundige enkele voorbereidingen met u treffen en worden er, als dat nodig is, nog

enkele onderzoeken gedaan. Zo wordt uw temperatuur, bloeddruk en hartslag gemeten.

Gebruik geen crèmes en geen lotions. Het is dan niet mogelijk om uw huid doeltreffend te

desinfecteren. U loopt de kans dat de geplande operatie daardoor niet kan plaats vinden.

Operatie Hechten Rotator cuff scheur

Slechts een deel van de patiënten met gescheurde cuff pezen komt uiteindelijk bij een

orthopeed terecht. Meestal lukt het met rust, fysiotherapie en/of verdovingsinjecties al of

niet in combinatie met de bijnierschors hormoon cortison de klachten te verhelpen, zodat

een operatie niet nodig is. Als deze conservatieve maatregelen onvoldoende helpen kan

een operatieve poging tot hechting van de gescheurde pezen mogelijk uitkomst bieden.

Dit gaat open via een incisie = snede = open techniek. De rafelige uiteinden van de

scheur worden genettoyneerd en gedebrideerd (schoongemaakt). De gescheurde pees

of pezen worden geidentificeerd, alsook de type scheur, de mate van het defect, de mate

van terugtrekking van het spier- en peesweefsel, en de uitgebreidheid van de

degeneratie van de pees. De zwakste schakel blijft immers de spanning op de

Ve

rso

e 1

1-/1

6

8 van 20

hechtingen welke door het peesweefsel gaan. De kans is aanwezig dat de hechtingen uit

het peesweefsel scheuren, afhankelijk van de kwaliteit van uw peesweefsel, zie ook

pagina 8.

Duidelijk zichtbare scheuren van de rotator cuff spier manchet. Indien mogelijk

zullen deze gehecht moeten worden. De nabehandeling is dan wezenlijk anders

vergeleken met de Neerplastiek waarbij de cuff wel intact is. Zie ook hieronder.

Pijnbestrijding

De anesthesist heeft pijnstillers voorgeschreven die u, indien gewenst, op vastgestelde

tijden door de verpleegkundige krijgt toegediend. In de eerste 24 uur in de vorm van een

injectie, vaak in combinatie met zetpillen. Daarna ongeveer een week pijnmedicatie in

ontstekingsremmers tabletvorm.

Na de operatie

Na de operatie kunt u een gevoelige keel hebben doordat er tijdens de operatie een tube

(buisje) in uw keel is geplaatst om u tijdens de operatie van voldoende zuurstof te kunnen

voorzien. U verblijft op de recovery (uitslaapkamer) totdat uw toestand gestabiliseerd is

en het verantwoord is dat u weer naar de verpleegafdeling teruggaat. U wordt door de

verpleegkundigen van uw afdeling naar uw eigen kamer terug gebracht. Het is goed

mogelijk dat u bij aankomst op de verpleegafdeling nog erg slaperig bent. De

verpleegkundige informeert hierna uw contactpersoon over het verloop van de operatie.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

9 van 20

Complicaties

Gelukkig treden er na een schouderoperatie zelden complicaties op. Over het algemeen

valt het bloedverlies mee. Er zijn echter altijd risico’s verbonden aan een operatieve

behandeling. Dit betreft algemene complicaties en complicaties die specifiek bij deze

operatie horen.

Anesthesie complicaties

Risico’s van de verdoving: deze bespreekt U het beste met de anesthesist.

Algemene complicaties bij een operatie. Een kans op:

Huidzenuwbeschadiging. Omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een

huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid.

Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze echter

blijvend.

Bloeding of een nabloeding.

Een wondinfectie is een vervelende complicatie. De kans hierop is echter klein.

Omdat u tijdens en vlak na de operatie veel stil ligt in bed en dus minder loopt, kan er

een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Wanneer dit niet

behandeld wordt, kan er een stolsel naar de longvaten of hersenvaten schieten. Dit

kan zeer ernstige gevolgen hebben. In het ziekenhuis krijgt u injecties van Fraxiparine

ter voorkoming van trombose. Trombose is herkenbaar aan een dikke en pijnlijke kuit.

Herseninfarct, hersenbloeding, CVA.

Hartinfarct, hartritmestoornissen.

Overlijden. Zoals bij iedere operatie, en zelfs zonder een operatie, is er een kans dat u

komt te overlijden.

De lijst is zeker niet volledig, wel betreft dit de meest frequente complicaties.

Specifieke complicaties bij de schouderoperatie. Een kans op:

Frozen shoulder: de schouder kan in enkele gevallen als gevolg van bindweefsel- en

littekenvorming stijf worden. Het is dus erg belangrijk de oefeninstructies die u krijgt

van uw fysiotherapeut goed op te volgen en actief te revalideren. Indien u last krijgt

van een frozen shoulder en dit door intensieve fysiotherapie niet verbetert, kan het zijn

dat uw schouder onder narcose moet worden doorbewogen. Mocht u hierover nog

vragen hebben dan kunt u dit altijd met uw arts bespreken.

Infectie. Er kan een oppervlakkige of een diepe bacteriële infectie optreden als

complicatie.

Bloeding of nabloeding.

De gehechte pezen groeien niet vast op het bot waardoor het effect van de operatie

alsnog volledig verloren gaat

Sudeckse of posttraumatische dystrofie

Ve

rso

e 1

1-/1

6

10 van 20

Functiebeperking van de schouder; door het ontstaan van littekenweefsel bestaat er

een kans op functiebeperking van de schouder.

Risico's en complicaties van de fixatie van het gescheurde peesweefsel aan de kop

van de bovenarm is uiteraard dat de fixatiemethode faalt. Dit kan door verschillende

factoren veroorzaakt worden. Zo kan de vastgehechte pees weer los scheuren van de

schouderkop doordat het peesweefsel en/of de hechting niet stevig genoeg aan de

schouderkop gefixeerd kon worden. Door de ontwikkeling van nieuwe materialen

wordt dit risico steeds lager. Ook kan het peesweefsel weer van de schouderkop

afscheuren wanneer de patiënt zich niet voldoende aan het oefenschema van de

orthopeed of fysiotherapeut houdt. Als de patiënt in een te vroeg stadium te veel

bewegingen met de schouder maakt kan er grote trekkracht ontstaan op de

hechtingen van de pezen waardoor deze kunnen losscheuren. Wanneer de

oefeningen gedaan worden onder leiding van een ervaren schouderfysiotherapeut en

de patiënt volgens schema oefent kan een groot gedeelte van dit risico vermeden

worden.

De wond

De wond wordt gehecht met oplosbare hechtingen, deze hoeven dus niet verwijderd te

worden. De eerste tijd na de operatie zal uw schouder en het gebied rondom de wond dik

en warm aanvoelen. Dit wordt geleidelijk minder. Ook hebt u mogelijk bloeduitstortingen

(blauwe plekken) bij de wond maar deze verdwijnen vanzelf. Zolang er nog wondvocht of

bloed uit de wond komt, dient de wond door middel van een steriel gaasverband

beschermd te worden. Doorgaans is dit maar even nodig. Wanneer de wond niet meer

lekt, mag u zonder verdere bescherming douchen. Gebruik echter geen zeep e.d.

rondom het wondgebied. Gebruik geen bodylotion, tenzij de huid geheel gesloten is (na

circa 3 weken). Pas op met het blootstellen van het litteken aan de zon. Dit kan lelijke

littekens tot gevolg hebben.

Ontslag

Voordat u met ontslag gaat, komt de fysiotherapeut bij u langs voor de machtiging voor

de nabehandeling. Ook neemt een verpleegkundige van de afdeling een aantal zaken

met u door:

de ontslagpapieren die u mee krijgt

controleafspraak op de polikliniek Orthopedie;

medicijngebruik;

de juiste nabehandeling door de fysiotherapeut;

De secretaresse van de afdeling maakt de eerste controle afspraak bij uw arts. Verder

ontvangt u bij ontslag eventuele recepten voor medicijnen.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

11 van 20

Resultaten

Na een jaar is ongeveer 70% van de patiënten uiteindelijk verbeterd of klachtenvrij. Één

op de drie patiënten blijft, ondanks de operatie, toch klachten houden. Het is vooralsnog

onmogelijk om van te voren te bepalen bij wie de ingreep slaagt en bij wie niet, anders

was het resultaat 100% goed bij iedereen.

Bij een poging tot hechten van een gescheurde cuff blijft het bijna onmogelijk om met

enige betrouwbaarheid van te voren een uitspraak te doen over het te verwachte succes

respectievelijk het gebrek ervan. De literatuur is zeer divers hierover, veel hangt af van

de vóór de operatie reeds bestaande

veroudering van de pees, lees hechten van natte kranten papier scheurt makkelijker

uit dan van een stevige pees; hoe meer spiervervetting aanwezig, hoe slechter het

resultaat

traumatische scheuren bij jonge mensen hebben betere trekvastheid dan

degeneratieve verouderings natte kranten papier

grootte van defect, lees hoe groter het te dichten gat, hoe minder kans op succes;

omgekeerd hoe kleiner het te dichten gaatje, hoe makkelijker, hoe minder spanning op

de hechtingen

mate van de retractie van de spier- en peesweefsels, lees hoe langer de scheur

bestaat, hoe meer de spieren en pezen – onomkeerbaar – krimpen en zich

terugtrekken; hoe verder de pezen teruggetrokken zijn, hoe moeilijker om ze te

mobiliseren, los te woelen uit hun vastgebakken omgeving

hoe minder gescheurde pezen, hoe beter; hoe meer gescheurde pezen, hoe slechter

indien veel spanning op de peeshechting, meer kans op uitscheuren; hoe minder

spanning op het gehechte peesweefsel, hoe beter de genezingskansen

De revalidatie duurt 8 maanden tot 1 jaar. Een goede schouder fysiotherapeut is voor de

nabehandeling noodzakelijk.

Leefregels voor de eerste 6 weken

Niet (brom)fietsen en autorijden

Niet sporten, zoals tennissen, badminton

Geen zwaar huishoudelijk werk verrichten

Niet zwaar tillen

Vragen

Het is van belang dat u juiste en duidelijke informatie heeft gekregen. Aan de hand van

deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u de behandeling ondergaat. Hebt u na

het gesprek met uw arts en na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan

gerust. Noteer eventueel uw vragen van tevoren, zodat u niets vergeet.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

12 van 20

Problemen

Ontstaan er ondanks de goede voorbereidingen toch nog problemen, neem dan overdag

contact op met de polikliniek Orthopedie van ons ziekenhuis. Buiten kantooruren en in

het weekend kunt u contact opnemen met de afdeling Spoedeisende Hulp.

Telefoonnummers:

Spoedeisende hulp 075 650 26 00

Polikliniek orthopedie 075 650 2105.

Bel in ieder geval bij de volgende problemen:

als de huid rondom de wond rood wordt, gezwollen is, warm aanvoelt of verhardingen

optreden

als u hoge koorts of rillingen krijgt

als u plotselinge heftige pijn krijgt

als er pus uit de wond komt

Aanvullende internetsites

Nederlands

www.zaansmedischcentrum.nl

www.schoudernetwerk.nl

www.orthopedie.nl

www.scopie.info

www.zorgvoorbeweging.nl

www.werkendlichaam.nl

www.kernpraktijken.nl

www.schouderchirurgie.nl

www.kiesbeter.nl

www.sportzorg.nl

www.npcf.nl

www.blessurevrij.nl

www.gezondheidsplein.nl

www.ortho-care.eu

Engels

www.orthoinfo.aaos.org

www.shoulderinstitute.co.za

www.eorthopod.com

www.readingshoulderunit.com

www.orthop.washington.edu

www.herefordhospital.nhs.uk

www.hopkinsortho.org

Ve

rso

e 1

1-/1

6

13 van 20

www.orthoteers.org

www.shoulder.com

YouTube: Shoulder Rotator Cuff Ruptuur

Richtlijnen voor uw Schouder Fysiotherapeut

Samenvatting van de prognose betreffende herstel van functies en activiteiten.

Wanneer

kan ik

verwachten

Functionele

beweeglijkhei

d

Function

ele

kracht

Werk onder

schouderhoog

te

Werk boven

schouderhoog

te

Sporten

onderhand

s

Sporten

bovenhan

ds

0-3 weken

3- 6 weken

6-12 weken Ja

3-4

maanden

Ja Ja Ja

5-6

maanden

Ja Ja Ja Ja Ja ?

Kenmerken.

De ontstaanswijze van de peesruptuur is relevant. Traumatisch? Degeneratief?

Leeftijd? Wat is de conditie van het peesweefsel? Is er vettige atrofie van de te

hechten spieren? Hoeveel pezen zijn gescheurd: 1, of 2, of 3, of 4, of alle 5? Zijn de

pezen nog mobiel en makkelijk terug te plaatsen of zijn ze verlittekend, stug en

gekrompen en niet meer terug te plaatsen? Is er weinig of juist veel spanning op de

hechtingen door de gescheurde pezen?

Indien de ruptuur optreedt als gevolg van een impingement is oriëntatie op de oorzaak

van een secundair impingement zinvol. Dus versterking van de kracht van de Rotator

Cuff, opheffen van een dorsale kapsel contractuur of versterken van de scapula

opwaarts rotatie kunnen zinvolle subdoelstellingen zijn.

De bevindingen van de chirurg tijdens de operatie zijn relevant als afkappunten voor

de postoperatieve revalidatie. Inzage in het operatie verslag is zinvol.

Er zijn in grote studies op middellange en lange termijn geen significante verschillen

aangetoond tussen arthroscopische en open herstel van cuff rupturen.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

14 van 20

Revalidatie-schema

In het schema wordt uitgegaan van de 2 meest voorkomende cuff ruptuur reparaties, nl.

herstel van een geïsoleerde supraspinatus ruptuur of gecombineerd herstel van

supraspinatus- en infraspinatus ruptuur.

Indien er echter sprake is van herstel van een geïsoleerde subscapularis ruptuur dient

uiteraard de eerste 6 weken geen exorotatie plaats te vinden.

Wanneer alle 3 de grote pezen gescheurd zijn, en het lukt toch om ze te hechten, dient

uiteraard zowel de exorotatie als de endorotatie uiterst voorzichtig te worden opgebouwd.

Dit zijn de gevallen met de slechtste uitkomst, zeker ook wanneer er veel spanning op de

gehechte pezen staat.

Pre operatief

Vaststellen actieve en passieve ROM.

Vaststellen kracht abductie en exorotatie (handdynamometer); zijn de lag-tests

positief?

Scoren van de SST en de CMS.

In geval van een tendinose bij een impingement is het zinvol vast te stellen welke

oorzakelijke factoren betreffende de impingement klachten aanwezig zijn.

Geven van uitleg aan de patiënt over het te verwachten po beloop.

Procesmatige stappen in het herstel van de ROM na herstel van een geïsoleerde

supraspinatus ruptuur en/of herstel van een gecombineerde supraspinatus ruptuur

en infraspinatus ruptuur.

Passieve

scaptie

Passieve exo

elleboog zij

Passieve exo

hoera positie

Actieve

scaptie

3 weken < 90° < 30° Niet doen Niet doen

6 weken 90° - 130° 40° - 60° 30° < 40°

9 weken 130° - 160° normaal 50° 90° - 120°

12 weken normaal normaal Normaal > 120°

Voor herstel van een geïsoleerde subscapularis ruptuur: zie notitie hierboven bij

Revalidatie-schema.

Voor herstel van alle andere rotator cuff rupturen: zie notitie hierboven bij

Revalidatie-schema.

0 – 6 weken na de ingreep

In deze fase ligt de nadruk op respecteren van de gevolgen van de operatie en het

beschermen van de hechtingen. De tijdelijke stabiliteit van de hechtingen wordt

Ve

rso

e 1

1-/1

6

15 van 20

overgenomen door de biologische stabiliteit door de ingroei van de peesvezels. Een

goede peesvezel ontstaat in ongeveer 3 maanden.

Doelen: het verminderen van pijn en inflammatie en op het conditie behoud van

omliggende orgaansystemen (CWK, TWK, elleboog, pols , hand). Realiseren van een

goed gepositioneerde en stabiele scapula (zo nodig verder in de keten: LWK, onderste

extremiteiten). Verbeteren revalidatie inzicht van patiënt. Daarna: realiseren van

procesmatig herstel van de ROM en op aangepast functioneren in ADL.

Acties 0-3 weken na de operatie

- In week 1: score SST-PO.

- Oefenen elleboog-, pols- en handfunctie

- Passief oefenen aangedane schouder m.b.v. andere gezonde arm; passieve

oefeningen rond de positie lichte abductie / anteflexie

- Slinger- en pendeloefeningen indien pijnvrij mogelijk

- Mobiliseren / stabiliseren cervicale wervelkolom

- Voorzichtig actief oefenen is toegestaan, als het maar niet pijnlijk is

- Scapula positionering mobiliteit stabiliserende oefeningen

- Instructie en oefenen slaaphouding

- Sling moet ’s nacht om blijven; mag wel overdag soms af om te oefenen.

Acties 3-6 weken na de operatie

Doorgaan met acties 0 – 3 weken na ingreep: slinger- en pendeloefeningen

- Indien de passieve scaptie de 120º bereikt en niet provocatief is (pijn ≤ 3; geen

inflammatie), kan het schouderkoord worden gebruikt; bijvoorbeeld 2x per dag 15

herhalingen

- Gebruik PVC buis is toegestaan

- Nog steeds geen spier activatie, laat staan kracht oefeningen

- Sling blijft ’s nachts om

- Rond week 6: score SST-PO en CMS (geen kracht!); verslag aan orthopeed

Groene vlaggen voor overgang naar de volgende fase

- Ontstekingsverschijnselen / pijn in rust zijn afwezig

- De operatiewond op de huid is goed genezen

- Voldoen aan de criteria voor herstel ROM (zie schema)

- Scores op SST-PO en CMS (> 35 punten) zijn toegenomen

- Bij Yocum test kan patiënt elleboog makkelijk tot schouderhoogte heffen

Ve

rso

e 1

1-/1

6

16 van 20

7-12 weken na de ingreep

In deze fase ligt het accent op het verbeteren van de actieve ROM, de start van de

spierfunctie verbetering en het verbeteren van de coördinatie en stabiliteit. Daarna wordt

gestart met functionele ADL activiteiten.

Acties:

- Doorgaan met oefeningen

- Start hervatten actieve scaptie; later van abductie en anteflexie; wall slide oefeningen

- In ruglig ellebogen strekken met PVC buis; 2 series 15 herhalingen

- Indirect bewegen vanuit h+k stand; 2 series per dag 15 herhalingen

- Vanaf week 9: zo nodig rek dorsale kapsel

- Vanaf week 9 start met spier activatie (isometrische lichte contracties met weerstand via

andere arm of m.b.v. theraband); daarna als dat geen problemen oplevert: training

duurkracht

- Kracht training voor scapula stabilisatoren

- PNF met ritmische stabilisatie

Groene vlaggen voor overgang naar de volgende fase

- Volledige passieve ROM en actieve scaptie boven de 120º

- Goede stabiliteit scapulothoracaal

- Goede coördinatie

- Bij Yocum test kan patiënt elleboog makkelijk boven schouderhoogte heffen

3 – 6 maanden na de ingreep

In deze fase ligt de focus op herstel van de actieve ROM en op verbetering van de

spierkracht. Daarna de verbetering van dagelijks functioneren en hervatting van werk en

onderhandse sport.

Acties:

- Vaststellen of de lag-tests inmiddels negatief zijn

- Voortzetten en uitbreiden van acties uit de vorige fasen

- In week 12-14: score SST-PO

- Uitbouw van krachttraining van duurkracht naar absolute kracht naar snelkracht; met

principes van kracht training een programma samenstellen met gebruik pulley / halters /

halterstangen / therabanden; ook functionele kracht training m.b.v. eigen

lichaamsgewicht is mogelijk deze programma’s mogen 2x per dag worden toegepast

- Na 6 maanden afronding met verslag orthopeed en score CMS

Bovenhandse sporten worden pas hervat na 6 maanden. Ook plyometrie / werp training

komt pas in deze fase aan bod.

Ve

rso

e 1

1-/1

6

17 van 20

Groene vlaggen voor hervatten werk of sport

- goede grond motorische eigenschappen

- kracht op 85% gezonde zijde

- voldoende vertrouwen patiënt

Inleiding

Bij de ingreep wordt een snede (5 – 10 cm) aan de voorzijde of aan de buitenzijde van

het schoudergewricht gemaakt. De plaats van de snede wordt bepaald door de

gescheurde pezen. De chirurg legt de oppervlakkige weefsels opzij, benadert het

schoudergewricht en stelt vast waar de letsels zich bevinden. Slechte delen van de pees

worden verwijderd, vitale delen van de pees worden opgetrokken, gehecht en vastgezet

op het bot van de kop van de bovenarm. Bepalend voor het postoperatieve beloop zijn

de grootte van het peesletsel (klein < 2cm, matig 2-5 cm, of is er sprake van een

massieve 5-10 cm peesrupturen van meerdere pezen), de kwaliteit van het weefsel, de

spanning waarmee de hechting en de fixatie op het bot worden uitgevoerd en de conditie

van de spier (is die nog goed of is sprake van een zogenaamde vervetting van

spierweefsel). Als het goed is verstrekt de chirurg deze gegevens aan de fysiotherapeut

die de revalidatie coördineert.

Meestal wordt de reparatie van de scheur gecombineerd met een subacromiale

decompressie en worden ongewenste botaangroeisels, een verkalkte slijmbeurs en

ander littekenweefsel verwijderd.

Tijdens uw opname voor de schouderoperatie krijgt u begeleiding van een fysiotherapeut

van het ziekenhuis. Het is belangrijk dat u na uw ontslag uit het ziekenhuis doorgaat met

fysiotherapie bij uw eigen schouder fysiotherapeut.

Onder leiding van uw fysiotherapeut gaat u oefeningen doen om de functies van de

schouder terug te krijgen en te optimaliseren. Hieronder staat per fase welke oefeningen

u kunt verwachten. Het is ook belangrijk dat u thuis gaat oefenen met de schouder. Dit

versnelt het herstelproces. U krijgt van de fysiotherapeut oefeningen mee voor thuis. Als

u pijn heeft bij het doen van de oefeningen, moet u dit aangeven bij de fysiotherapeut.

Doelen en leefregels

Hoofddoelstelling van de therapie

Het realiseren van een goed functionerende en zo veel mogelijk pijnvrije schouder na

een open pees hechting en, indien van toepassing, terugkeer op het gewenste niveau in

werk en/of sport.

Subdoelstellingen van de therapie

1. Respecteren van de operatieve wond en bijhorende herstelprocessen plus

beschermen van de geplaatste ankers en hechtingen

2. Verminderen van pijn en zwelling

3. Terugwinnen en bevorderen van de beweeglijkheid van uw schouder

4. Terugwinnen en bevorderen van de kracht in uw arm

Ve

rso

e 1

1-/1

6

18 van 20

5. Verbeteren van de coördinatie in uw arm

6. Goed kunnen uitvoeren van de normale dagelijkse handelingen

7. Op het gewenste niveau hervatten van werk en sport

Leefregels

1. De eerste 6 weken moet u de sling continu dragen, ook ‘s nachts zodat de wond ook

van binnen goed kan genezen. Vooral ’s nachts is de bescherming zinvol. Wel mag de

sling af tijdens het oefenen, bij het douchen of als u stil zit. Op die momenten dient de

arm wel voldoende ondersteund te worden. Afhankelijk van de soort reparatie bestaat

variatie in de keuze van ondersteuning van de arm en daarmee ook in de richting en

vrijheid van bewegen.

2. De eerste 8 weken mag u niet op uw geopereerde schouder slapen. De fysiotherapeut

leert u een verantwoorde slaaphouding aan en adviseert u ten aanzien van het gebruik

van een kussens.

3. U mag de eerste 6 weken niet autorijden.

4. U mag de eerste 16 weken niet sporten (daarna afhankelijk van de sport).

5. Licht werk is na 12 weken weer toegestaan (niet tillen).

Dit uiteraard afhankelijk van het operatieresultaat en de aangetroffen

kwaliteit van het weefsel

6. Matig zwaar werk (lichte lasten tillen onder schouderhoogte) is toegestaan vanaf 16

weken

7. Zwaar werk (boven schouderhoogte) is toegestaan na 5 tot 6 maanden

8. Intensief bovenhands sporten of werken boven schouderhoogte is bij patiënten die

herstellen van een massieve ruptuur een jaar lang niet toegestaan.

Revalidatieschema

0 – 6 weken na de ingreep

- 0-3 weken na de operatie

De wond is nog vers en het operatiegebied kwetsbaar. Voorzichtigheid is op zijn plaats.

Te vroeg rekken aan de hechtingen leidt tot slechter herstel en zelfs tot een kans op een

nieuw peesletsel. Het onlangs gehechte weefsel mag u ook nog niet te zwaar belasten.

Met zwaar belasten wordt in dit geval bedoeld dat u uw gestrekte arm vrij in de ruimte

optilt zonder enige steun. Dat is deze fase van de revalidatie niet toegestaan.

- Oefenen elleboog-, pols- en handfunctie

- Slinger- en pendeloefeningen

- Oefeningen voor de beweeglijkheid van de nek

- Passief oefenen van alle bewegingen van de arm (u spant daarbij zelf geen spieren

aan) tot maximaal 90˚ (schouderhoogte).

- Oefeningen voor een goede positie van het schouderblad op de romp

- Instructie en oefenen slaaphouding

Ve

rso

e 1

1-/1

6

19 van 20

- 3-6 weken na de operatie

De wond is van binnen en buiten aan het herstellen maar kan nog niet veel rek

verdragen.

- Slinger- en pendeloefeningen, oefenen met het schouderkoord

- Passief oefenen van alle bewegingen van de arm (u spant daarbij zelf geen spieren

aan) tot maximaal 90˚ (schouderhoogte).

- Oefeningen voor een goede positie van het schouderblad op de romp

- Opnieuw aanleren van het bewegingsgevoel van de schouder

7-12 weken na de ingreep

U mag nu de sling afbouwen op geleide van de pijn De wond is bijna helemaal hersteld

en u mag alle bewegingen weer maken en goed gaan oefenen op het terugkrijgen van de

kracht in de arm.

- U mag alle bewegingen zelf actief uitvoeren in alle richtingen

- Start met versterken van de schouderspieren (aanvankelijk zonder toevoeging van extra

gewichten)

- Oefeningen voor een goede positie van het schouderblad op de romp

- Blijf voorzichtig met til activiteiten (dragen van gewichten) op en rond schouderhoogte

met een gestrekte arm in de open ruimte daar dit voor de gehechte en herstellende pees

een grote belasting is.

3 – 6 maanden na de ingreep

- 3-4 maanden na de operatie

Het doel is dat u in deze fase uw arm weer net zo hoog kunt optillen als u kon voor de

operatie.

- U gaat gericht op kracht oefenen. Samen met de fysiotherapeut maakt u een

oefenprogramma.

- Er wordt nog een keer aandacht geschonken aan zaken uit de vorige fases die nog niet

zo goed gaan

- Als u een sport beoefent waarbij u de armen moet gebruiken, wordt gericht geoefend

tijdens de therapie, tot ongeveer 80 % van uw kunnen voor de operatie.

- 5-6 maanden na de operatie

Sport specifieke fase (indien u weer wilt sporten) en op basis van de bevindingen bij de

operatie

- In therapiesituatie wordt sport specifiek getraind

- Er kan gestart worden met de normale training bij een sportclub

Ve

rso

e 1

1-/1

6

20 van 20

In geval van een massieve peesruptuur wordt intensief bovenhands sporten en werken

tot een jaar na de ingreep afgeraden. Bij de meeste patiënten staat na 6 tot 12 weken de

pijn niet meer op de voorgrond.

Ondergetekende verklaart hierbij de mondelinge informatie in het kader van de

informed consent te hebben begrepen en de aanvullende schriftelijke informatie te

hebben ontvangen.

Naam en handtekening patiënt:

Datum van tekenen:

Deze brochure betreft een algemene voorlichting en is bedoeld als extra informatie naast

het gesprek met uw behandelend arts. Bijzondere omstandigheden kunnen tot

wijzigingen aanleiding geven. Dit wordt altijd door de arts aan u kenbaar gemaakt.

Kijkt u ook op internet naar:

www.zorgvoorbeweging.nl

www.orthopeden.nl