Saptak Sangita Joshi - eSahity.com · 2019. 9. 29. · Ù w e y ~ « î g .D ht Yn ÖSD ldWk]o Ð^...

स क सगीता जोशी

2

स क

ह प तक िवनाम य आह

पण फ़कट नाही या माग अनकाच क व पस आहत

हणन ह वाच यावर खच करा ३ िमिनट

१ िमिनट लखकाना फ़ोन क न ह प तक कस वाटल त कळवा

१ िमिनट ई सािह य ित ानला मल क न ह प तक कस वाटल त कळवा

१ िमिनट आपल िम व ओळखी या सव मराठी लोकाना या प तकाब ल अिण ई सािह यब ल सागा

अस न क यास यापढ आप याला प तक िमळण बद होऊ शकत

दाम नाही मागत मागत आह दाद

साद आह आमची हवा ितसाद

दाद हणज ततीच असावी अस नाही ाजळ मत सचना टीका िवरोधी मत याच वागत आह ामािणक मत असाव यामळ लखकाला गती कर यासाठी िदशा ठरव यात मदत होत मराठीत अिधक कसदार लखन हाव आिण यातन वाचक अिधकािधक ग भ हावा आिण सपण समाज सतत एका न या ब उचीवर जात रहावा


3

स क

कथास ह

सगीता जोशी

ई सािह य ित ान


4

स क (कथास ह)

सगीता जोशी A-1 भषण अपाटमट

112 कवनगर किम स कॉलजजवळ पण 411052

Phone 9665095653 7722006363

sanjoshi729gmail com या प तकातील लखनाच सव ह लिखककड सरि त असन प तकाच कवा यातील अशाच पनम ण वा ना िच पट कवा

इतर पातर कर यासाठी लिखकची परवानगी घण आव यक आह तस न क यास कायदशीर कारवाई होऊ शकत

This declaration is as per the Copyright Act 1957 Copyright protection in India is available for any literary dramatic musical sound recording and artistic work The Copyright Act 1957 provides for registration of such works Although an authorrsquos copyright in a work is recognised even without registration Infringement of copyright entitles the owner to remedies of injunction damages and accounts

काशक ई सािह य ित ान

www esahity com

esahitygmail com

काशन २६ स टबर २०१९

copyesahity Pratishthanreg2019

bull िवनाम य िवतरणासाठी उपल ध

bull आपल वाचन झा यावर आपण ह फ़ॉरवड क शकता

bull ह ई प तक वबसाईटवर ठव यापव कवा वाचना ित र कोणताही वापर कर यापव ई-सािह य ित ानची परवानगी घण आव यक आह


5


ई सािह य ित ानतफ़ िस होणार सगीता

जोशी याच ह अकराव प तक यािशवाय याची इतर अनक

काशनाची छापील प तक आहतच

सा त मराठी किवता आिण िवशषतः मराठी

गझल या रिसकाना सगीता जोशी याची न ान ओळख

क न ायची गरज नाही मराठीतील या पिह या मराठी

गझलकारा २००४ साल या अमरावती यथील मराठी गझल

समलना या या अ य ा हो या याची आजवर िस

झालली यिझका वदना सवदना चादण उ हातल मराठी

गझल नजराणा शायरीचा भाग १ व २ ती भटत न ान अशी अनक प तक रिसका या मनात

थान क न आहत अनक पर कारानी याना गौरव यात आल आह अनक सभा मफ़ली व

समलनातन यानी आपल का सादर कल आह ट ही मािलका वनीम का यातन याची

गीत िस झाली आहत गली प ास वषा न अिधक काळ या िलहीत आहत

या सव स मानाम य गतन न रहाता याचा लखन वास स च आह आिण यासाठी

या नवनवीन मा यमाचा मागोवा घत असतात सगीता जोशी या यासारख य लखक आपली

इतक प तक ई सािह य या मा यमातन जगभरातील वाचकाना िवनाम य दतात अस लखक

याना लखन हीच भ असत आिण यातन कसलीही अिभलाषा नसत मराठी भाष या

सदवान गली दोन हजार वष कवीराज नर सत ान र सत तकारामापासन ही परपरा स

आह अखड अजरामर आताही शभ गणपल (नऊ प तक) डॉ मरलीधर जावडकर ( ९ प तक)

डॉ वसत बागल (बारा प तक) शभागी पासबद (सात प तक) अिवनाश नगरकर (४ प तक)


6

डॉ ि मता दामल (सात प तक) डॉ िनतीन मोर (१७ प तक) अनील वाकणकर (६ प तक)

अनत पावसकर(चार प तक) मध िशरगावकर (दोन) अशोक कोठार (८ हजार पानाच

महाभारत) ी िवजय पाढर ( ान री भावाथ) मोहन म णा (जागितक क त च व ािनक)

डॉ वषाली जोशी ( ८ प तक) िवनीता दशपाड (४ प तक) उ हास हरी जोशी(५) न दनी

दशमख (५) सजाता च हाण (४) अस अनक लखक ई सािह या या ार आपली प तक लाखो

लोकापयत पोहोचवतात एकही पशाची अप ा न ठवता

अशा सािह यमत या यागातनच एक दवस मराठीचा सािह य व जागितक

पटलावर आपल नाव नऊन ठवील याची आ हाला खा ी आह यात ई सािह य ित ान एकट

नाही ही एक मोठी चळवळ आह अनक नवनवीन ासपीठ उभी रहात आहत या या

ासपीठातन नवनवीन लखक उदयाला यत आहत आिण या सवाचा सामिहक वर गगनाला

िभडन हणतो आह

आिण थोपजीिवय िवशष लोक rsquoइrsquoय

द ाद िवजय होआव जी


7

httpwww esahity comuploads5012501218ye_chamanajar_sangeeta_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218urdu_shayari_sangeeta_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218urdu_shayari_2_sangeeta_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218ney_kuthehi_vadala_sangeeta_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218mddb_dattopant_deshpande pdf

httpwww esahity comuploads5012501218bsbb_sangeeta_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218gajhalaayan_sangita_joshi pdf

httpwww esahity comuploads5012501218mulyakatha_1_sangeeta_joshi pdf

httpwwwesahitycomuploads5012501218amulyakatha_sangeeta_joshipdf

httpwwwesahitycomuploads5012501218chhandomayee_kavita_sageeta_joshipdf

सगीता जोशी याची ई सािह यतफ़ कािशत प तक


8


9

अपणपि का

ह स क सव सािह य मी वाचकाना अपण



10

स क

ऋण

मी एक अपग

समा

िनणय

वाह

वामी

डब

या स हातील सव कथा का पिनक असन यात उ लख कलली थळ व सग याचा

वा तवातील कोणाशीही सबध नाही तसा तो आढळ यास िन वळ योगायोग समजावा


11

ऋण

आता फ चोवीस तास रािहल फ आजचा दवस एकच दवस याच दवसाची

यान उ कठन वाट पािहली होती समजायला लाग यापासन आिण वतःच जीवनरह य अधवट

कळ यापासन ा एकाच दवसाची तो वाट पाहात होता आिण तो दवस आता जवळ आला

होता न ह यऊन ठपला होता उ ा याचा वाढ दवस 18 ऑ टोबर उ ा याच वय 18 वष

पण होणार आिण मग

पण एवढी कसली उ कठा होती यश या मनात अठरा वष पण होणार व तो

फोर हीलरच लायस स घऊ शकणार हणन का पण वाहन चालिव याची हौस तर सोळा ा

वष ट हीलर िमळाली त हाच पण झाली होती अठरा वषानतर मतदान करता यणार

अस याची कसली आलीय उ कठा या या द ीन राजकारण हणज िचखल होता याला यात

अिजबात रस न हता तरीही तो 18 ा वाढ दवसाची इत या उ कठन का वाट बघत होता

कारणही िततकच गभीर होत नसती उ कठा शमणार होती इतकच नाही तर याच आय यच

एक वळण घणार होत कठल वळण काय असणार होत या वळणावर ितथन पढ र ता होता

क पढ डड-ए ड होता तस असल तर तो माग तरी कसा फरणार होता काय करणार होता

अस य दवस यान िवचार कर यात घालवला अन रा जवळजवळ जागनच काढली

पहाट पहाट याचा डोळा लागन गला पण मनात या उ कठपोटी काही वळातच

जाग आली तो कपाटापाशी गला आईन दलल त बद पा कट यान काढल आई या मामळच

ितला दलल वचन यान मोडल न हत नाहीतर तो त आधीच फोड शकला असता आता काही

णातच या यासमोर रह य उलगडणार होत न राहवन यान त पा कट फोडल आत


12

या यासाठी एक 10-12 ओळ चीच िच ी होती व सोबत आणखी एक बद पा कट िच ीत

िलिहल होत---

lsquoबाळ यश मला माहीत आह त उ सकतन पा कट फोडशील पण त या ाच उ र

मी नाही र दऊ शकणार करण वडनर नाहीत मग तझ वडील कोण याच नाव काय हच

आहत ना तझ पण यासाठी तला आणखी थाबाव लागल rsquo

वाचता वाचता यश थाबला कपाळावर आ ा पड या हणज काय आईच

अनकाशी ती मा या विडलाच नाव का साग शकत नाही यशच मन िच ी पण वाच यापव च

पटन उठल मग माझ नाव यश करण वडनर अस का लावल कठ आहत करण वडनर मला

याना भटायचय यशच मन धावत होत

मध एक-दोन णच गल असतील तव ात यश या मनात का र माजल तो पढ

वाच लागला rsquo मी नाव का साग शकणार नाही असा पडला ना तला याच उ र

कळ यासाठी तला डॉ खाबट याना भटाव लागल मला माहीत होता तो याचा प ा मी दला

आह याची भट घ व या याशी बोल तला सार काही समजल मला खा ी आह त मला समजन

घशील सोबतच पा कट डॉ टरासाठीच आह त याना द सगळ कळनही मी तझी अपराधी आह

अस तला वाटत असल तरत मला मा कर तझी आई सहीखाली खप जनी तारीख होती

पाक ट घडी क न िखशात ठव यापव यश न तो फोन नबर लावला

lsquoडॉ टर खाबट का rsquolsquoर ग नबर rsquo हणन फोन बद झाला दोन तीन वळा यशन

काळजीपवक नबर लावला आता समोरची वतागन हणाली lsquoएऽऽ तला कती वळा

सािगतल र ग नबर हणन ठव आता rsquo

यश मनातन िचडला आता प ा शोधण भाग होत यान ऍि टवा काढली शहरा या

ज या भागातला प ा होता तो या भागात राहणा या डॉ टरकड का आली असल आई आिण


13

याना कस मािहत असल माझ ज म-रह य त आईच नातवाईक होत क कोण होत पण

आ हाला तर कोणी नातवाईकच न हत तस आई सागायची आई हणायची ितच आई-वडील

ित या लहानपणीच गल मला मामा-मावशीही नाही कधी काका आ या अस याचही ऐकल

नाही यश या मनात िवचाराचा गता वाढत होता

------आिण अचानक समोर पाटी दसली अि नी हॉि पटल डॉ खाबट यश

एकदम उ हिसत झाला आत िशरताच काउटरपाशी जाऊन यान िवचारल

lsquoमला डॉ टर खाबटना बटायचय कठ आहत त rsquo

जोरजोरात ास चाल यामळ याच श द धाप लाग यासारख यत होत

lsquoअर जरा हळ rsquo समोरची ौढ िस टर हणाली lsquoडॉ टर पराग तला स याकाळी

भटतील rsquo

lsquoत नाहीत हो मला एन पी खाबट हव आहत कठत त rsquo

lsquoमोठ डॉ टर आता हॉि पटलला यत नाहीत याचा मलगा डॉ टर पराग तच

बघतात सगळ पशट पण तला काय होतय rsquo

lsquoमला काही होत नाही हो मला काही क न या डॉ टराना भटायचयrsquo यश पढ

अडखळत रािहला lsquoमला लीज सागा डॉ एनपी खाबट मला कठ भटतील फार मह वाच काम

आह हो मला याचा घरचा प ा ा ना याची भट घण फार ज रीच आहrsquo

काकळतीला यऊन यश िस टरला िवनवीत होता णभर यश या मनात आल lsquoत

आहत ना क दवाघरीrsquo

पण तव ात िस टरनी एक काड या या हातात दल याला एकदम हायस वाटल

यावर डॉ टराचा घरचा प ा होता


14

यशची ऍि टवा बग या या बाहर उभी रािहली लोखडी गटची कडी काढन तो आत

जाणार तव ात मोठा क ा जोरजोरात भक लागला पण सदवान क ा साखळीन बाधलला

होता

क या या भक यान एक गह थ बाहर आल पाढराश पायजमा पाढरा हाफ कता

पायात सडलवजा सपाता गोरापान चहरा व डो यावर सोनरी च मा हच डॉ टर खाबट

असावत यशन ताडल यानी क याला शात कल

lsquoआपणच डॉ टर खाबट न सीिनयर खाबट rsquoयशन आनदनच िवचारल होत

lsquoहोऽ मीच काय काम आह rsquo ह बोलतानाच यशला पा न या या मनात कठल तरी

सदभ जळत चालल होत यश न नाव सागताच कम याच द य फोकस हाव तसा याना भतकाळ

आठव लागला त मनात हणाल हा तर अगदी वडलासारखाच हडसम बाबदार दसतोय

lsquoमला त हालाच भटायचय मा या आईन ह प दलय तम यासाठी मा या

पा कटात ह दसर पा कट होत मला आईन फ त हाला भट एवढच िलिहल होत rsquo

यशन बद पा कट या यासमोर धरल

lsquoडॉ एन पी खाबटrsquo डॉ टरानी वरच नावही मनात वाचल अ र प रिचत असाव

अस भाव या या चह यावर होत पा कट फोडन त प वाच लागल व यशला व हा ातन आत

बोलावल

lsquoबस त यश ना यश करण वडनर rsquo

lsquoहोऽ मी यश माझी आई तमची पशट होती का त ही नातवाईक आहात का आमच

क rsquo


15

lsquoथाब थाब सगळ सागतो तझा ज म मा याच हॉि पटल मध झालाय हणज तझी

आई माझी पशटच होती अधन मधन यायची भटायला तला मी फार लहान पािहल होत

यानतर आज इत या वषानी पाहतोय पण त एक दवस यणार ह मला माहीत होत थोड

थाबन त पढ हणाल lsquoत या आईचा अपघाती म य झाला ह पपरमध वाच यात आल होत

मा या काही वषापव पण मग त याकड कोण पाहात होत rsquo

lsquoआईन मला हॉ टललाच ठवल होत पशाची व थाही ितनच क न ठवली होती

ती अस यापासन लहानपणापासनच मी ऍड फ ममध काम करायचो आताही करतो कॉलज

साभाळन मॉड लगमध बरा पसा िमळतो यामळ चाललय वि थत आमची दोन खो याची

जागा आईन घतली होती ितथच मी आता राहतो िम ाच वडील मागदशन करतात rsquo

यशला अशा ग पामध रस न हता तो उतावीळ झाला होता यामळ यान

वतःब ल भराभर सागन टाकल

lsquoसागा न माझ वडील करण वडनर कठ असतात त त ही ओळखता याना त

मला भटतील पण इतक वष यानी का नाही आमचा शोध घतला rsquo

lsquoऐक सागतो सगळ आता त अठरा पण झाला आहस त हा तला ही मािहती कळण

हा तझा कायदशीर ह च आह आधी त या आईब ल सागतो त या आईच मळ नाव मनीषा

ह नाव तला अप रिचत असणार कारण ितन पढ सोयीसाठी नाव बदलन घतल िबचक नकोस

मी सागतोय त ल पवक ऐकन घ तझी आई एका अनाथालयात वाढली तला नातवाईक नाहीत

याच कारण त या आईला ज मतःच ित या आईन र या या कडला टाकन दलली होती याच

कारण काय असल त असो कणीतरी त बाळ अनाथालयात पोहोचवल rsquo

यश या चह यावरच भाव पटपट बदलत होत तो ाकळ झा यासारखा वाटत

होता डॉ टर पढ हणाल


16

lsquoअनाथालयात ितच नाव मनीषा ठवल होत या गावात ती मोठी झाली थोडीफार

िशकली फार िशकली नसली तरी ितला वाचनाचा छद होता यामळ चतर होती मळात षार

होती इथ शहरात आ यावर मा या हॉि पटलमध कामाला लागली कामाला एकदम चोख

कधी कटाळा नाही चकारपणा नाही ितला कोणीच नस यामळ हॉि पटलमधच रहायची

बाळितण ची सवा करायची rsquo

थोड थाबन त पढ साग लागल lsquoह सगळ ऐकन त न हस झालला दसतोस पण

आता बाक चा इितहास जाऊ दत म ाच त सागतो एकदा मला हणाली

lsquoडॉ टर मला दखील मल हव अस वाटतrsquo

lsquoमग ल क न टाक मी पाहतो त यासाठी थळrsquo

lsquoनको डॉ टर मी अशी अनाथालयात वाढलली ना आगा ना पीछा ना घर ना

घराण कोण करणार मा याशी ल याप ा rsquo ती अडखळली

lsquo याप ा काय rsquo मी हणालो lsquoहा द क घऊ शकतस तrsquo

ती हणाली lsquoपण द क घतल तर मा या पोटच मा या र ामासाच मल कस िमळल

मला मी अशी िनदान मल तरी माझ वतःच असाव त ही इतर डॉ टराशी बोलताना मी

ऐकलय इनस शन क काय त या प तीन मला माझ मल rsquo

lsquoमला ह अनपि त होत मी हटल मी िवचार करतो rsquo

अस बोलण झा यावर ती मला अधन मधन िवचारायची lsquo डॉ टर त ही काय ठरवल

मा या बाबतीत rsquo

lsquoमनीषा त वाढवणार कस या मलाला पसा अडकाlsquo


17

lsquo मी तम याकड माझा पगार जमा करत असतच मल झा यावर त ही मला एखा ा

दस या लाब या हॉि पटलमध नोकरी लावन ा नाव बदलन घईन व ितकडच राहीन बाळाला

िशकवीन मोठ करीन या जगात मा या र ाच कोणीतरी तर असल rsquo

यशशी त बोल लागल lsquoशवटी मी ितच ऐकायच ठरवल कारण मात व हा यक

ीचा ह असतोrsquo

यश मन लावन ऐकत होता याला सगळ ध ादायकच होत डॉ टर सागत होत

lsquoठर या माण एका िव ासात या शी बोललो इतर डॉ टराचाही स ला

आधीच घतला होता अ यत ग ता पाळन आ ही इ स शन चा यश वी योग कला तझी आई

ट रािहली एक ल ात घ त यात त या आईन िभचार कला अस होत नाही ही सी ही

पण मिडकल साय ट फक गो आह या सीसाठी कणाच सीमन (वीय) वापरल हही त या

आईला माहीत नाही न हत तशी ज रच नसत या न वीयदान कल ितलाही ह

कोणासाठी वापरल जाणार आह ह माहीत नसत दो ही चा यात काही सबध नसतो हा

कवळ एक लबमध कलला योग असतो rsquo

डॉ टर बोलता बोलता थाबल यश या चह यावरच भाव थोड स िमत थोड

कतहलाच अस सिम होत तो िनःश द होता

lsquoकळल ना त या आईन तला िमळिव यासाठी एक द च कल होत त आिण

करण वडनर हणशील तर अशी कोणतीच अि त वात नाही तला शाळत घालताना

यईल याचा िवचार क नच आ ही ज मदाख यातच ह नाव िनि त कल आणखी उ व

नयत हणन ितन इथन दर या उपनगरात हॉि पटलमध नोकरी धरली सनीता वडनर नावान

आिण तला एकटी या हमतीवर वाढवल खप िज ीन खप मान rsquo


18

lsquoपण डॉ टर करण वडनर कणीच नसतील तर मला नाही का कळ शकणार माझ

वडील कोण त rsquo

lsquoअठरा ा वषानतर त कळ याचा अिधकार तला आह यात शका नाही पण या

विडलाचा त वारस होऊ शकणार नाहीस कवा या या सप ीवरही तला ह सागता यणार

नाही rsquo

lsquoत जाऊ द त मला काही नकोय पण त ही सागाल तच माझ वडील कशाव न

याचा काही परावा आह का rsquo

lsquoतर परावा आह तर या योगा या सव न दी आहत मा याकड या ची

समती या यावर लाग असल या अटी सा ीदार वक ल मी वतः योगकता अस सव लखी

पराव मा याकड आहत एक सागतो क हा माझाही पिहलाच य होता पण मनीषा

योगासाठी उपल ध झा यामळ पढ मी ह समाजकाय हणनच करायच ठरवल यानतर मी

मल न होणा या अनक जोड यावर योग कल अथात यात अ यत ग ता आव यक असत

या या बाबतीत नव याऐवजी दस या प षाला इन हॉ ह कराव लागत अशाही सव न दी

मा याकड आहत पण ह सबिधत सव या समतीन होत असत त या कस सारखच अठरा

वषापढ मल समजन घऊ शकत अस गहीत ध न मलान मागणी क यास याला ख या विडलाच

नाव कळाव अशी काय ात तरतद आह हणन rsquo

lsquoमग सागा न याच नाव rsquo

lsquoथाब घाई नको आधी मला याचीही समती यावी लागल त पढ या आठव ात

फोन क न य मग सगळ होईल rsquoडॉ टर खाबटकडन फोन नबर घऊन यश परत िनघाला

अजन इत यात याची र र सपणार न हती


19

काही दवस प हा तळमळत गल आई या माची आठवण होऊन रड यातही गल

lsquo कती धाडसी िनणय होता ितचा वाहािव पोह याचा जगान बोल लाव नय हणन वतःच

नाव ओळखपसन टाक याचा अप य मासाठी कती याग कला ितन मी मा णभर का

होईना ित याब ल वाईट िवचार कला चकलच माझ आिण माझ वडील कोण असतील त

यानी समती नाही दली तर मला याच नावही अ ातच राहील rsquoयश िवचार क न थकन

गला

अखर आठ दवसानी सपक साध यावर खाबट डॉ टर याला lsquoयrsquo हणाल पण

हणाल lsquoफारशा अप ा ठव नकोस rsquo

यशला विडलाच नाव एकदाच कळल होत प ाही िमळाला होता यश या प यावर

पोहोचला त हा दपार झाली होती दारावरची बल वाजिवली तर नोकरान दार उघडल नोकर

काहीसा ग धळलला दसला हणाला lsquoसवजण हॉि पटलला गल आहत साहबाची कती

िबघडली बायपास का काय त आ शन आह घरी कोणी नाही rsquo

यश प हा हॉि पटलचा प ा घऊन ितकड िनघाला मनात हणाला माझी अन

विडलाची भट हावी ही िनयतीची इ छाच नाही का तो चौकशी क न आयसीय जवळ

पोहोचला काचतन याला न या लावलला पशटचा-आप या विडलाचा- चहरा दसत होता

अ प पण तरीही तो खष होता आपण याचच प घतलय ह याला कळल होत

नातवाईकाची धावपळ याला दसत होती अदाजान तो ितथ या बा जवळ पोहोचला

lsquoकस आहत िवनय राण साहब rsquo िमसस रा यानी या याकड चमकन पािहल राणना

एटक य यापव च डॉ खाबटचा फोन आलला िमसस रा याना माहीत होता व याना सव स य

राणकडन समजल होत पण ही वळ काही त बोल याची न हती िमसस रा याकडन काही

र पॉ स न आ यान यश न िवचारल


20

lsquoकाही मदत हवी आह का rsquo

lsquoमदत ना हो ाना र ाची बाटली हवी आह इथ या बाट या सप याहत या

प या दसरीकड माणस गली आहत पण rsquo

lsquoकोणता प आह याचा rsquo यशन िवचारल

lsquoखप रअर आह ओ िनग ट ह rsquo

lsquoअर मग काळजी क नका माझाही ओ-िनग ट हच आह मी दतो लड लगच rsquo

िमसस रा यानी मलीला सािगतल lsquo पा दवानच धाडलय याला डॉ टरकड न

याला पा याला या स शन मध घऊन गली लड द या या कॉटवर झोपन यश िवचार करत

होता िनयती या योजनची याला गमत वाटली याहीप ा याला िवल ण आनद झाला

काहीतरी अनािमक अस समाधान याला िमळत होत खप खप शात वाटत होत

lsquo यानी मला जीवन दल यानाच र दान क न जीवन द याची व अशा कार

याच ऋण फड याची सधी मला िनयतीन दली याब ल ितच आभार तरी कस मानायच rsquoतो

मनात हणाला

आता याला कोणालाही भट याची गरज वाटत न हती याची उ कठाhellip र र

hellipसारकाही शमल होतhellip आप याला पा न िमसस रा याना व पाला काय वाटल असल

याचाही िवचार कर याची याला गरज न हतीhellip

आता फ डॉ खाबटना एक फोन करायचा होता बसhellip


21


नहमी माण शाळा भरली lsquoबावीस तवीस माक तवीस rsquo मी दोनदा उ ा न

ितस या वळी नाव उ ारल lsquoिवराग rsquo काही ण त धतत गल मी पढच नबस सवयीन घत

रािहल व lsquoपीrsquo माडत रािहल पण मनात यत होत आजही हा मलगा गरहजर दोन मिहन झाल

शाळा स होऊन स वातीच काही दवस सोडल तर िनयिमत हजरच नाही हा मलगा अधन

मधन धमकतसारखा उगवतो गरहजरीब ल िवचारल तर ग पच बसतो िचत एखाद कारण

सागतो ब धा पटणार lsquoआता न नाही शाळा बडवणारrsquo अस खाली मान घालन पटपटतो

झाल

असच या दोन मिह यात घडत आलय मी यावळी ठरवल क आता मा याच पालक

आ यािशवाय िप छा सोडायचाच नाही नववीच वष हणज पढ या वषाची तयारी

नववीपासन ल दल आिण िश कानी महनत घतली तरच दहावीचा िनकाल चागला लागणार

यामळ आ ही सव िश क नववी या वगात या मलाबाबत फार जाग क असतो यदाची माझी

lsquoअrsquo तकडी चाग या षार िव ा याची होती या तकडीत आला याअथ िवराग साठ ट या या

पढचा िव ाथ असावा ह मला मािहत होत

lsquoअग गोसावी िचट आठवीत त याच वगात होता ना फारच अनपि थत असतो तो

पव ही असच करायचा का rsquo मी मध या सटीत आधी या या या वगिशि कला िवचारल ती

हणाली lsquoपिह या टमला वि थत होता पण पढ या टमला पढपढ अस करायला लागला तो

मा गरहजर रािहला तरी पास हायचा तो सव िवषयात वा षकला स दा


22

असच काहीस बोलण हायच मा या मनात आल मल नववीत आली क याना शग

फटतातच कमारवयाची स वातच ती या वयात मलाना फार जपाव लागत या यात होणार

शारी रक आिण मानिसक बदल पालकानी च िश कानी जाणीवपवक िनरखाव लागतात याची

दनचया याच िम याची स आकषण या सग यावरच बारकाईन ल ठवाव लागत कारण

या वयातच मलग िबघड याची श यता असत आय या या याच वळणावर पालक-िश कानी

याना यो य दशा दाखिवली भावभावनाच उ यन कर याच अ य य कल तर मग

काळजी नसत हणन िवरागकड जरा जा त ल ायच मी ठरवल तशी अधन मधन दा ा

मारणारी इतर मलही होती पण अनक वष अनक िव ाथ नजरखालन गल क कोणा या

बाबतीतवगळपण दसतय ह चाग या िश काला न च कळत या द ीन िवराग ही एक lsquoकसrsquo

होती

आणखी तीन दवसा या गरहजरीनतर तो आला पिहला तास सप यावर मी याला

बाहर बोलावल

lsquoिवराग त चार दवस कठ होतास rsquo

lsquoघरी होतोrsquo यान खाल या मानन उ र दल

lsquoमला श दशः उ र नकोय मी गरहजरीच कारण िवचारतयrsquo मी जरा

रागाव यासारख क न िवचारल

प हा शातता खाली मान घालन तो उभा मीच िवचारल

lsquoआजारी होतास rsquo lsquoनाहीrsquo िवरागन खोट बोल याचा य कला नाही याच मला

यात या यात बर वाटल


23

मी आणखीही खोलात िश न िवचार याचा य कला पण काहीच िन प झाल

नाही शवटी मला माझा अिधक वळ दता यण अश य झा यान मी याला वगात जायला

सािगतल

या दवशी स टरीन मला पाच ा तासानतर यऊन सािगतल lsquoिमस िवराग

मध यासटीनतर शाळत आला नाही मी याच नाव िलिहलय पळन जाणा या या यादीत rsquo

lsquoबर पाहत मी उ ाrsquo इतकच मी बोलल

दस या दवशी िवराग यणारच नाही असा माझा कयास होता पण तो आला होता

तास सप यावर मी याला प हा अ यत गोडीन कळकळीन िवचारल

lsquoिवराग त का अस वागतोस तला शाळा अ यास ह काही आवडत नाही का rsquo

lsquoतस नाही िमस rsquo

lsquoत एवढी शाळा बडवतोस तरी तझ माक बर आहत हणन त lsquoअrsquo तकडीत आहस

आणखी नीट अ यास कलास िनयिमत शाळत आलास तर तझा नबर वर जाईल त तला नकोय

का rsquo

lsquo मला अ यास करायचाय rsquo

lsquoह बघ नसत अस त डी कबल क न प हा तसच वागत रािहलास तर काय उपयोग

rsquo तो खाली बघत मान डोलवतरािहला मीच पढ हटल

lsquoअस कर उ ा त त या पालकाना घऊन य मला या याशी बोलायचय पालक

हणज आई कवा वडील दसर कोणी हणज मोठा भाऊ वगर चालणार नाही rsquo

lsquoवडील नाहीत rsquo तो हणाला


24

माझा वर मवाळ करत मी हटल

lsquoवडील नाहीत तला सॉरी मला माहीत न हत कधी गल त rsquo

lsquoवडील गल नाहीत हणज वारल नाहीत पण िनघन गलत rsquo

मी तिभत झाल बरचदा आप या सहज ल ात यणार नाही कवा क पनाही करता

यणार नाही अशी पा भमी असलल िव ाथ शाळत भटत असतात िवरागशी याब ल फार

बोलायला नको हणन मी याला आईला घऊन यायला सािगतल यावर तो हो-नाही काहीच

न हणता वगात गला आिण शाळा सटपयत बसला दखील याला िनरोप दला होता तरीही

या दवशी मी या या घर या प यावर प पाठवल दोन दवसा या गरहजरीनतर िवराग

मा यापढ यऊन उभा रािहला न बोलता आज मी जरा रागान िवचारायच ठरवलच होत

lsquoिवराग आई कठाय आली का नाही rsquo तो ग प

lsquo याना काळजी नाही आप या मलाची प िमळाल क नाही rsquo

पाठीमाग लपिवलल माझ प िवराग न पढ कल

lsquoअर मग आई का आली नाही rsquo

lsquoआईला वाचता यत नाहीrsquo मा या रागामळ यान चाचरतच सािगतल

lsquoठीक आह आता मी बघतकाय करायच rsquo

आता मी पाठपरावा करायचाच अस ठरवल होत िवरागच घर फारस लाब न हत

ह प याव न समजलच होत मग मी िशपायाकड प दऊन व त डी िनरोप दऊन याला

िवराग या घरी पाठवल अप माण अ या तासातच िवरागची आई मा यासमोर उभी होती

ितला शाळत कशाकरता बोलावल ह मी ितला सािगतल


25

lsquoबघा क व अलीकड असच करायला लागलाय घरी अ यास बी करत हाई शाळतन

लवकरच घरी यतो हणतो अध च झाली शाळा rsquo

lsquoअहो पण त ही यऊन भटला का नाहीत कधी तो अस करतो तर rsquo

lsquoआता काय साग त हाला बाई माझ कशातच ल लागत हाई या पोराकडबी हाईrsquo

lsquo का काय झालय अस rsquo

lsquo अव याचा बाप गलाय िनघन घरातन चागली सरकारी नोकरी चागला पगार

सगळ कस नीट होत बघाrsquo

lsquo मग काय यानी दसर ल कल rsquo

lsquo नाही व याना स यास यायचा होता हण अता मला काय कळतय स यास हज

काय त पन घरातन िनघन जातीन अस हवत वाटल व आज सात वरस झाली बघा क बी

प या नाही खप शोध घतला rsquo

मी िवचारल lsquo मग घरखच कसा चालतो िवरागन तर वषाची फ एकरकमी भरली

आह rsquo

lsquo िवरागचा मामा मला मदत करतो मी बी काम करत धणभा ाची कसतरी भागत

अता ह कळायला नको का िवरागला कोण कती दीस मदत करीन यान अ यास करायला

पायज क नग rsquo

ती बाई मलाच करत होती यासारख आणखीही lsquoरडगाणrsquo गात िवराग या आईन

माझा बराच वळ घतला मी मा यापरीन ित या मोडल या ससाराबाबत थोडी सहानभती

दाखिवली मा िवरागकड ल द यािवषयी िन न बजावल वरचवर यऊन भटत जा ह

सागायलाही मी िवसरल नाही


26

काही दवस ठीक गल िवराग िनयिमत हजर रािहला स परी ा जवळ आली होती

कोणीही शाळा बडवायची नाही अशी माझी स ताक द होती नववी या अ यासाच गाभीय

आ ही िश क मला या मनावर सतत बबवत होतो आमची शाळा शहरा या या भागात होती

ितथ अशीच घर जा त होती क मलाना शाळकडनच स कार िमळ याची गरज होती म यमवग

कवा याप ाही खालचा आ थक तर अधिशि त कवा अिशि त पालक असच िव ाथ

स यन अिधक होत आ हा सव िश कानाही चागली जाणीव होती सदवान सगळा टाफ

महनती होता व अशा िव ा याना lsquoवरrsquo आण यात आनद मानणारा होता

िनयिमतपणा या थो ाशा सात यानतर िवराग न प हा lsquoदाडीrsquo मारली याची गभीर

दखल घ याच मी न कलच होत पण दस या दचशी िवरागला lsquoपाहताचrsquo मी राग िवस न

काळजीय आ यान याला िवचारल

lsquoअर िवराग काय झाल चहरा कसा सजला एवढा डो याखाली काळ िनळ

याला एकदम रड फट लागल पण त िन हान आवरायचाही य तो करत होता

मी याला टाफ- म मध आणल आता तो िन ह क शकला नाही या या पाठीवर मी

ठवल या हातान जो मायचा ओलावा याला लाभला यान तो िवरघळला मी मान िव ास

दऊन याला हटल

lsquoमला साग िवराग काय झाल मी तला मदत करीन अगदी िभऊ नकोस rsquo

lsquoमला आईन अन या माणसान मारल rsquo

lsquoकोण या माणसान rsquo


27

lsquoआई हणत याला मामा हण पण िमस तो मामा नाही माझा आईला भाऊच

नाही कोणीही rsquo

lsquoबर नस द मामा पण तो भावासारखा आह ना आई या अन तोच तर त हाला

पशाची मदत करतो ना आईच सागत होती तझी मग मामा हटल हणन कठ िबघडल rsquo

मी समजावणी या सरात हटल

नाही िमस मी नाही हणणार मामा याला मामा काय अस वागतो rsquo

lsquoअस हणज कस rsquo मला मनात उमज लागल होत पण िवरागला काय िन कठवर

समजतय त मला पाहायच होत

lsquoिमस तो माणस सतत यतो घरी अन मी शाळत आलो ना हणजच यतो मला

शजार यानी सािगतलय तो चागला माणस नाही हणन आिण मी पण पािहलय माग या

वष यिनफॉम न हता हणन िमसनी मला घरी पाठवल ना त हा आई अन तो जवळ जवळ

बसन rsquo यान मा याकड न पाहता वा य पर कल lsquoघाणर ा गो ी करत होत

िसनमात यासार या rsquo

मी अवाक झाल होत िवरागची था मला नमक समजली होती पण मनात

िवचाराचा गता होत चालला होता मी िवचारल

lsquoपण काल काय झाल तला एवढ मारलय त rsquo

lsquoकाल तो आला त हा मी या या अगावर धावन गलो अन याला कलप फकन मारल

पण मोठ न हत कलप rsquo तो ग प झाला


28

lsquoह बघ मी त या आईशी बोलत कवा आणखी काहीतरी माग काढ आपण तला

आजी आजोबा कवा मामा मावशी वगर कोणी असतील तर मी या याशी बोिलन वाटल

तर पण त असा व ासारखा वाग नकोस rsquo

खर तर िवरागला काय सागाव ह मलाच समजत न हत

lsquoिमस मा या आईलाच सागा कस वागायच त मला नाही तो माणस घरी आलला

खपत हणनच मी शाळत यत नाही rsquo

या वळपरती मी िवरागची समजत घातली मनोमन मी ठरवल क िवरागची आई

व ित या नातवाईकाशी बोलायच िवरागच आय य उमल या वयातच कोमज नय ही माझी

कळकळ होती पण घडल त वगळच

दस याच दवशी शाळत यताना मा या कटरला जबरद त अपघात झाला एका

मो ा गाडीन कटरला मागन धडक दली व मी फकल गल श ीवर आ यावर कळल क मी

हॉि पटलम य आह व एक पाय बाधन ठवलला आह पण अग ठचाळन चड दखत अस याच

जाणवत होत आजबाजला मा या घरातील माणसाच काळजीय चहर मला दसत होत

यानतर ऑपरशन ला टर मग घरी दोन मिहन यानतर हालचाल अशी हळ

गती होत होती जरा बरवाट यापासनच शाळा सहकारी व िव ा याची आठवण होत होती

सहकारी भटायला यत अधन मधन

या याकडन िवरागब ल कळल त अत य वदःखदायक होत


29

मा या अपघाता या काही दवसानतर िवरागन आप या आईला घरात या मो ा

का ीन जखमी कल होत या कारान घाब न जाऊन आईन पोिलसात त ार कली होती सगळ

सोप कार होऊन शाळत िवरागची चौकशी होऊन य हनाईल कोटान याला रमाड होम मध

पाठिवल होत

माझ मन आत या आत रड लागल वाटल अपघात झाला नसता तर मा याकडन

या या सम यत काहीना काही माग मी काढ शकल असत का कदािचत नसतही पण मला

चटपट लागन रािहली मन वतःला मा करत न हत

मला डॉ टराकड फॉलो-अप साठी जायच होत या या हॉि पटलजवळच रमाड होम

होत मी परवानगीची व था वगर क नच ठर यावळी ितथ पोहोचल ि हिज टग मम य

िवराग मा यासमोर यऊन उभा रािहला याला पा न मी च कतच झाल इतका तो बदलला

होता चह यावर एक कारचा िनढावलपणा बोलतानाचा फटलला आवाज शरीरात आलली

नवी प षी रग पण मा याशी बोलताना आवाजात न ता होती हणन मला धीर आला

lsquoिमस तमच आता कस आह rsquo तोच थम बोलला

lsquoह अस अजन दोन-तीन मिहन तरी rsquoबाजला ठवल या चस दाखवन मी हटल

lsquoपण िवराग त अस नको होतस करायला तला इथ पा न मला खप ास होतोय

दःख होतय rsquo मी

lsquoिमस आईबाप आप या मलाना िशकवतात ना कस वागायच त इथ आम या

आईलाच कळत न हत कस वागायच त कशाला आई हणायच ितला ती हणली ती ल

करणार आह या माणसाशी आप याला नाही आवडल त मी ितला हटल मला नको असला

बाप माझा बाप काही मला नाहीए स यास घतलाय यान एखादवळी यईलही परत मग

जपली आमची rsquo


30

थोडा वळ थाबन तो हणाला lsquoिमस आई मला हणाली त मला मलास आन मी

तला मल अस समज rsquo

मी मधच हणाल lsquoतझ िश ण खटल ना या सग या कारात rsquo

णाचीही उसत न घता तो हणाला

lsquoिमस त ही सागा मी जबाबदार आह याला मा यामळ घडल ह का आईमळ

त हीच सागा मला तर िशकायच होत मनापा rsquo

आणखी थोडावळ अशीच काही श दाची दवाण-घवाण झाली िन मी उठल िवरागनच

मा या चस उचलन मला द या मला मा मी कायमची पागळी झा यासारखवाट लागल

होत एका उमल या कळीच कोमजण थोपवण मा या हातात न हत समाजात या एका

सम यपढ मी अपग ठरल होत

वाटल मलावर स कार करायच हटल क सवाना फ िश क आठवतात

िश कासमोर मल फ काही तास असतात पालकाचाही मलाना घडिव यात खप वाटा असतो

ह िवस न कस चालल िवराग या वयाची मलओ या माती या गो यासारखी असतात दल

कल तर याच ग हगारात पातर हायला वळ लागत नाही ग हगार आतकवादी िनमाण

होतात याच दािय व आपणा सवावर आह समाजावर आह ह आप याला कधी उमगणार


31

समा

lsquoसमा आवरल का तझ चल rsquo सिबनान अगणातनच आवाज दला

lsquoआल ग पण त आत य ना तझा बरखा ठवायचा असल ना rsquo सिबना तीन पाय या

चढन आत गली ितन नहमी माण बरखा काढन ठवला मग बकपक सावरत दोघी कॉलजला

िनघा या दोघी जी स आिण कता या वषात हो या त एक ताल याच गाव होत टमदार छानस

ग या वष पासन कॉलज न ान स झाल होत यामळ मल ची सोय झाली होती दहावीपयत

शाळा आधी होतीच कॉलजमळ आता मल या िश णात खड पडत न हता दहावीनतर मलाना

सहजच प याला पाठवल जायच पण मल च िश ण ितथच थाबायच आता नवीन िनघाल या

या कॉलजमळ मल चीही सोय झाली होती

lsquo समा आज आप याला लाब या र यान जाव लागणार आह हणन मी जरा

लवकर आल rsquo

lsquoका ग लाब या का rsquo समान िवचारल

lsquoर याच काम स झालय न सगळीकड खोदन ठवलय rsquo सिबना उ रली

दोघी लगबगीन चालत िनघा या कशाबशा वळत पोहोच या कॉलज सपन

िनघा या त हा उ ह तापली होती

lsquoआता जाऊ या नहमी याच र यानrsquoसमा हणाली दोघी रगाळत ग पा मारत

चाल या हो या


32

lsquoए आज िशकवला तो धडा कती छान होता न म हणज काय असत त आज मला

कळल rsquo---समा हणत होती

lsquo पण ितन ित या आई-विडलाशी भाडाव ह मला नाही पटलrsquo---सिबना

lsquoमग ितन काय करायला हव होत ---समा

lsquoसमा तो तर ित या आय यात आ ा आला होता या यासाठी ितन ज म दल या

आईविडलाचा अपमान करावा ह मला आवडल नाही अग पिहल आईवडील नतर तो rsquo

lsquoहऽ तझही खर आह हणा rsquo

अस हणत हणत खाली न पाहताच चालत असलली समा एकदम पढ या ख ात

पडली दीड दोन फटच असल ख ा खर हणज पडता पडता ती वाचली हातातली कदळ टाकन

दऊन ितथ खणणा या त णान ितला पटकन सावरल यामळ थोड खरचट यापलीकड ितला

फार काही लागल नाही तो ख ातच उभा होता सिबनान ितला हात दला व ती वर आली

फार सकोचली होती समा या त णाकड बघन lsquoथ सrsquo एवढच कसबस हणाली दोघी घराकड

िनघा या

दस या दवशी समा व सिबना नहमी माण कॉलजला िनघा या सकाळी र याच

काम बद होत पण कॉलज सट यावर काम चाल दसल समा बघत होती कालचा तो त ण

दसतो का त तो खणत जरा पढ गला होता समान सिबना या हाताला ध न ितला ओढत

या याजवळ नल यानही हसन पािहल वतः या बकपकमधन एक कडबरी काढन समान

या यापढ धरल

lsquoकाल मला पडता पडता वाचवलस हणनhelliprsquoसमा धीटपण बोलली

lsquoबि शी rsquo तो हणाला lsquoपण मी काय यवड कल हाईrsquo


33

lsquoतरीपण घrsquo यान चॉकलट घतल पण कठ ठवणार यान फ कमरला धोतर नसल

होत तही वर खोचल होत अगात शट वगर काहीच न हत याच काळ िपळदार शरीर घामान

िनथळत होत हातात चॉकलट घऊन तो उभा रािहला याची अडचण ओळखन सिबना हणाली

lsquoद आपण ितघ खाऊन टाक याrsquo ितघानी चॉकलट खा ल व या िनघा या

lsquoसमा त चॉकलटhelliprsquo

lsquoअग इथ कॉलज या कटीनला घतल हटल याला काहीतरी दल पािहज मला

आवडला ग तो rsquo

lsquo या यात काय आह आवड यासारख rsquo---सिबना

याचा काळा किभ रगच आवडला मला याच पलवानासारख कमावलल शरीरही

िस स-पक नटासारख आह rsquo

lsquoहऽ बाईसाहब खप झाल याच कौतकrsquo

दस याच दवशी यान दोघ ना खणन बोलावन जवळ या फड यातन काढन चचच

आकड दलhellipत यानी घतलhellip

रोजच जाता यता दोन श द बोलण होऊ लागल समाच या याब लच आकषण वाढ

लागल होत सिबना या त ल ात आल होत ती समाला सागत होती lsquoसमा तझ ज चाललय त

बर नाही rsquo

lsquoमाझ काय चाललय सिबना तो मला आवडतो इतकचrsquo

lsquo याच नाव स ा मािहत नाही आप यालाrsquo

lsquo याच नाव गन काल सािगतल यान मला rsquo


34

lsquoतला त एकटी कधी आली होतीस rsquo

lsquoकाल या श याकड आल होत त हा भटला होता तोrsquo ---समा हणाली

सिबनान ओळखल क आता सागन काही उपयोग नाही

खरोखरच समा रोजच स याकाळ या आधी काहीतरी िनिम काढन काम चालल या

जागी जायची आता दोघ एकमकाशी मनमोकळ बोल लागल होत काय बोलत त याच यानाच

माहीत होत

ितन याला सागन टाकल lsquoत मला खप आवडतोस rsquo तो हणाला lsquoमला बी त लई

आवडलीस बग rsquo

जरा र या या कडला जाऊन यान ितचा हात धरला व हणाला

lsquoआपण दोघ लगीन क या त तयार हस ना rsquo

lsquoगन मी तयार असन काय उपयोग घरन परवानगी नाही िमळणार मला rsquo

lsquoका मी तम या जातीचा नाय हणन पण आपल म हाय ना एकमकावर rsquo

lsquo म आह र पण ज या िवचारा या लोकाना नाही चालतrsquo

lsquoमग आपण पळन जाऊन लगीन क rsquo अस बोलन यान एकदम ितला िमठीत घतल

जवळपास कोणी न हत अन जरा सा अधार पडला होता हणन बर समा या या िमठीन

भारावन गली ितनही याला घ िमठी मारली णभरान त वगळ झाल समा हणाली

lsquoआपण पळन जाऊन ल क यामला चालल rsquo

आ दतवारी सटी िमळल त हा मी करतो सगळा इतजामrsquohellipतो हणाला


35

पढच काही दवस कस सपल त समाला कळलच नाही रोज स याकाळी या दोघाची

खलबत होत होती

रिववारी गनला ितन िवचारल lsquoत या आई-वडलाना सािगतलस का मा याब ल rsquo

lsquoहाऽऽ त तर लई खश हत पण त आम या झोपडीत राहशीन न इचारत होतrsquohellip

गन आनदात हणाला

lsquoगन मी त याबरोबर कठही राहीन ल ानतर त आिण मी वगळ थोडच राहणार

आपण एकच होऊन जाऊ मात असा खप याग करावा लागतो rsquo

lsquo याग हजी rsquo lsquo

lsquoजाऊद नतर सागनrsquo

प हा जरा आडोशाला जाऊन गनन ितची प पी घतलीhellip ती नको नको हणत होती

पण ितला याचा आडदाड पश आवडत होताhellip

सटीत सगळी व था झाली माळावर या हसोबा या दवळात ल होणार होत

घरातन कॉलजला िनघतानाच काही कपड घऊन समा बाहर पडली ितला कळत होत पढ वादळ

होणार आह पण ितला गनिशवाय काही सचत न हत मा ितन एक िच ी िल न ठवली

शोधाशोध होऊ नय हणन सिबनालाही ितन िव ासात घतल होत घरी जाऊन आईशी

बोलायला सािगतल होत सिबना ितला हणाली होती lsquoसमा प हा एकदा िवचार कर rsquo पण

समाला जण काही ऐकच आल न हत

दवळात ल झाल गनच आईवडील आलल होत समा या चह यावर हात फरवन

याची आई हणाली lsquoमा या पोराच क यान झाल ग पोरी आता त या घरी जाऊन पाया पडा

जा rsquo


36

ग यात या माळा तशाच ठऊन टा यात बसन त दोघ समा या घरी गल द न

िखडक तन पा नच विडलानी दार बद कल समान खप वाजवल हाका मार या पण या दाराला

दया आली नाही दोघही परत फरल झोपडीत आल समा खप रडली गनन ितची समजत

घातली हा दोघाचा िनणय होताhellip आिण पढ काय होणार याची दोघाना आधीच क पना होती

hellip समा या या िमठीत रडायची थाबली

दस या दवशी सकाळी कोणीच कामावर गल नाही पण खप कसली तरी तयारी

चालली होती समा स तपण सगळ पाहात होती ितन गनला िवचारल

lsquoह सगळ काय चाललय rsquo

lsquoआज साज याला पजा आह जातीत या लोकाना जवन हाएrsquo पजा आपण दोघानी

करायची असतीrsquo

सकाळपासनच ात वधी अघोळ याची समाला अडचण भास लागली होती ती

काहीच बोल शकत न हतीhellip

स याकाळी पजचा सोहळा आवरला गन व समा पगतीत जवायला बसल पा याचा

ज लोष चालला होता प ावळीवर काही तरी नॉन हज वाढल होत

समा गनला हणाली lsquoह काय आह मी ह खात नाही rsquo

lsquoतो परसाद आह तला खा ला पायज न ा नवरीन यो खायचाच अ तो rsquo

lsquoछऽऽ मला श य नाही rsquo ती हणाली

lsquoआय ही बग काय हनती परसाद नको ह तीrsquoगन आप या आईला हणाला


37

आई ित याजवळ बसली lsquo बाईमाजी आज तला डकराच मास खायलाच पायज

परसाद हाय यो तमी लोक खात नाई मािहत पण आता त आमची हस कनऽ थाब मी भरवत

त ीrsquo

अस हणन आईन मासाचा एक घास बळबळ ित या त डात क बला ितचा ितकार

गनन मोडन काढलाhellip ज हायच होत तच झालhelliphellipती बाहर पळत गली आिण भडाभडा

ओकलीhellip

आता सास कडाडली lsquoही असली बामणी कवितक चालायची हाईत आता मी सागन

त करावच लागनhellip गन साग त या बायलीलाhelliprsquo

त डावर पाणी मा न ती दक दत बसली रा ी गनन ितला समजवायचा य

कला याची िमठी ितला आता गोड वाटत न हती ितच रडण चालच रािहल

पहाट समा हळच उठली सगळ झोपत होत ती बाहर आलीितचा िन य झाला

होता

सकाळी गन जागा झाला त हा समा ितथ न हती हणण तो बाहर आला आिण

कचाळलाच lsquoसमाrsquoऽऽऽ आई-वडील सगळ धावलhellip समान झाडाला गळफास घतला होताhellip

सगळ सपल होत समा या आई-वडलानी हबरडा फोडलाhellip समा आकषण न म

यातला फरक कळला नाही तला पोरीhellip याचीच ही िनयतीन दलली िश ाhellip rsquo

सगळ गाव गोळा झाल जाती-पाती मान नय ह खर पण अशी सा कितक तफावत

अस यावर असच हायच लोक बोलत होत


38

िनणय

दपारच तीन वाजल डॉ रोिहत अजन दवाखा यातच होत शवटचा पशट

तपास या या खोलीत आला याला पा न यानी काही औषध िल न दली आिण हातातल

रबरी लो हज झटकन काढल ि मताचा फोन यऊन गला होता आता िनघायलाच हव होत

ि मता जवायची थाबली होती रोिहतनाही सपाटन भक लागली होती पण तव ात िशवा

धावत आला यान सािगतल

lsquoगावाकडचा क िडबा या या मलाला घऊन आलाय यालामी ओटीवर बसवल आह

आत बोलाव rsquo रोिहत किचत ासल पण या यातला डॉ टर जागा झाला त लगच हणाल

lsquoहऽ बोलाव आत rsquo

क िडबा या या 8-10 वषा या मलाला घऊन आत आला डॉ टरानी याला

तपास या या टबलवर झोपवायला सािगतल व ग यातला टथ कानाला लावला यानी

काळजीपवक मलाला पािहल

lsquo नाव काय बाळा तझ rsquolsquoसजयrsquo मलान ीण आवाजात उ र दल

lsquo घाब नकोस ह त आ ा बरा होशील पण एक सई टोचायला लागल चालल नाrsquo

क िडबान सजय या आजाराच वणन कल आठवडाभर थडी-ताप खोकला जवण

जात न हत अश पणा इतका क उभ राहत न हता रोिहतन कसल तरी इज शन दल

क िडबाला दस या दवशी सजयला घऊन प हा बोलावल आता यानी हात धतल व त घरी

िनघाल ाय हरन गाडी काढली होती


39

डॉ टर रोिहत जनरल ाि टशनर होत दवाखाना खप चालायचा या या हाताला

गण होता अस सगळ हणत तपास या या खोलीला लागनच तीन खो या हो या यात काही

कॉ स हो या गरज पशटना ता परत ऍडिमट क न घता यई व गरज माण घरी कवा मो ा

हॉि पटलमध पाठवल जाई याच पशट ह ब धा िन वगातल असत फारशी ऐपत नसलल

याना परवडतील अशा दरातच याना उपचार िमळत व ण बरही होत यामळ ि टस

चागली होती शहरा या तशाच व तीत दवाखाना होता यामळ कमी पशात बर करणारा

डॉ टर ितथ या लोकाना भावला होता

ि मता व रोिहत जवायला बसल याचा 5-6 वषाचा मलगा गौतम शाळत गला

होता याची आिण विडलाची भट रा ी उशीरा होत अस कधी तवढीही होत नस रोिहतन

म ामच ल कल होत त डॉ टर नसल या ि मताशी दोघ एकाच वसायात यऊन घर व

आपली मल कोण साभाळणार असा सरळ सरळ िवचार होता स याकाळचा दवाखाना रा ी

अकराला सपला आिण दमन भागन रोिहत घरी आल मागोमाग िशवाचा फोन आला

lsquoसाहब क िडबा यामलाची त यतजा त आह rsquo

lsquoअर या तो प हा स याकाळी आला होता ताप वाढला हणन तर मी याला चागल

औषध दल होत मलगा कठय rsquo

lsquoआ ा क िडबाचा फोन आला होता थो ावळान तो प हा फोन करतोय काय साग

याला rsquohelliphellipिशवा

lsquoउ ा सकाळी 8 वाजता यायला साग याला मलाला घऊन rsquo इतक सागन रोिहतनी

फोन ठवन दला सकाळी लौकरच रोिहत दवाखा यात पोहोचल क िडबा आलला न हता

याचा नातवाईक भटायला आला होता


40

lsquo डा टरसाहब क िडबाचा मलागा सजय काल रात यालाच गला क िडबा बॉडी

िघऊन यान गावाकड गलाय ितकडच उरकायच हणन माझीबायको आन क िडबाचा भाऊ

गलाय सगती rsquo

रोिहतना ध ा बसला दपारी सजयचा ताप न उतर यान याला प हा स याकाळी

क िडबा दवाखा यात घऊन आला होता याला रोिहतनी नवीन एसीए स औषध दल होत

याची तर रऍ शन नाही मनातला िवचार रोिहतन मनातच दाबन टाकला त मनात अ व थ

झाल दोन मिह यापव याच औषधा या प रणामामळ दोन वषाच एक बालक म य पावल होत

पण यावळी याच औषधान अस क फम करता आल न हत पण आता शका बळावतय न ह

खा ीच वाटतय

रा ी घरी आ यानतर यानी परदशात फोन लावला ि मता ऐकत होती पण ितला

नीटस कळत न हत सकाळी रोिहतनी ितला सािगतल lsquo मला तातडीन द लीला जायच आह

काम आह कदािचत तीन चार दवस लागतील rsquo

द लीला डॉ शमाकड पोहोच यावर रोिहतनी आपल अनभव सािगतल सजयचा

म य व आधी या बालकाचा म य डॉ शमा हणाल

lsquoमी अम रकन कपनीशी बोललो आह यानीही आधीच ताबडतोब ह औषध

माकटमधन िव ॉ कल आह rsquo

रोिहतन िवचारल lsquoमग आप याला वळीच का कळवल नाही rsquo

lsquo याब ल यानी दलिगरी कली आहrsquo---डॉ शमा उ रल

lsquoएकतर या या नवीन औषधा या चाच या कर यासाठी त आम यासार या छो ा

दवाखा याचा वापर करतात या दशात या ग रबीमळ व अडाणी पशटमळ याना इथ िगनीिपग


41

िमळतात पण या पशट या िजवाला काहीच कमत नाही का rsquo डॉ रोिहतनी कळवळन

िवचारल

lsquoडॉ रोिहत त ही वतःच या कराराला समतीदशक सही दली होती ना या

बद यात त हाला भरपर डॉलर िमळालत त हा नाही त हाला सचल ह ---डॉ शमानी

िवचारल lsquoया परदशी औषधिन मती कप या ह उघड उघड तरीही ग पण करार करतात

भारतासार या गरीब दशात याना ह योग सहज करता यतात तम या मा यासारख डॉ टर

याना बळी पडतात rsquo

डॉ रोिहत ग प झाल आपली चक ल ात आली होती पण उशीर झाला होता

शमानी सािगतल तमचा फोन झा यावर मी कपनी-चालकाशी बोललो यानी त हाला द लीत

थाबायला सािगतलय याचा ितिनधी त हाला भटायला उ ा यतोयrsquo

डॉ रोिहतकड पयाय न हता डॉलर या आकषणापायी पशटच जीव पणाला लागत

होतhellip डॉ शमानी राह याची सोय कलीच होती

रा ी डॉ रोिहतनी ि मताला फोन लावला परतायला ब धा उशीर होईल ह

सागायला तर ि मता हणाली lsquoलौकर आलास तर बर होईल त ग यानतर बटीला खप ताप

भरला आह थडीही वाजन यतीय याला नहमीच तापाच औषध मी दल पण काय कराव सचत

नाहीए rsquo

lsquoअर या असाकसा अचानक ताप भरला पण थाब परिसटमॉल दल आहस ना

दसर काही दऊ नको rsquo

दस या दवशी सायकाळी परदशी कपनीचा ितिनधी पोहोचला डॉ शमा डॉ

रोिहत दोघ याला भटायला हॉटलवर गल डॉ रोिहतनी दो ही कसस िड कस क या हा

एसीए सचाच प रणाम अस याचा दावा कला


42

ितिनधी हणाला lsquo डॉ रोिहत औषध बाजारात आण यापव चाच या करण ह

पणपण साए ट फक आह याचा प रणाम पािह यािशवाय तर त बाजारात आण शकत नाही

ना हा आप या ोफशनचाच एक भाग आह आज त ही नाही तर दसर कोणी डॉ टस तयार

होऊ शकतात आ ही छोट दवाखान जनरल ि टशनर िनवडतो याच कारणच ह आह क

प रणामाचा( साईड इफ टस) जा त गवगवा होऊ नय मानवजाती या क याणासाठीच तर

औषधाची िन मती होत असत आम याकड आधी िगनीिप ज वर ट ट क न मगच आ ही हयमन

पशटस वर ाय कर याकरता तम या सार याना हाताशी धरतो यात आमच काय चकल

आ ा या सारख कधीकधी िनग ट ह रझ टस यतात हा योगाचाच एक भाग आह याकड

इतक इमोशनल होऊन पाहायच नसत उलट त ही समाजकाया या आम या साखळीची एक

कडी आहात याचा त हाला अिभमान असला पािहज rsquo

ितिनधीन आपल ल चर थाबवल डॉ शमा व डॉ रोिहत परत आल रोिहतनी

ि मताला फोन लावला

lsquoबटी कसा आह ि मता rsquo

lsquoअर ताप नाहीए आता याला िशवान मला एक बाटली आणन दली होती क ताप

उतरला नाही तर ह ा साहब हच दतात लहान मलाना पण त काही लागल नाही rsquo

ितच वा य सपपयत रोखन धरलला ास रोिहतनी सोडला

परती या लाईटमध डॉ रोिहत िवचार करत होत आता कपनीला काय कळवाव

पोहोच यावर ई-मल करायची होती रोिहत िवचार करत होत

या एका औषधाचा प रणाम असा आला हणन यकवळीच असा साईड इफ ट

िमळल अस थोडच आह िशवाय मी lsquoनाहीrsquo तर दसरा कोणीतरी उभाच असल ह करायला मग

हाय नॉट मी िशवाय लोनच ओझ डो यावर आह त पशािशवाय उतरणार कस िश ण आिण


43

दवाखा याची ए टि लशमट यातच कवढी र म गतली आह सा या ि टसवर कस ह

चालणार पीजी करायला पसा न हता हणन तर जीपी (जनरल ि टस) करण भाग पडल ह

सगळ ि हशस सकल आह िशवाय उ ा बटीच िश ण ितिनधी हणाल त काही खोट नाही

औषधा या ट ट तर हायलाच ह ात

डॉ रोिहत घरी पोहोचल त हा गौतम धावतच या याकड आला lsquoबटी ताप नाही

ना आता rsquo

lsquoनाही प पा मला ममान ॉिमस कलय क प पा आ यावर गाडीतन मो ा

राइ डगला जाऊ चला न जाऊ या rsquo

lsquoअर हो मला एक काम आह तवढ झाल क जाऊ या rsquo श झा यावर रोिहतनी

लपटॉप उघडला आिण मल टाईप कली

lsquo मला तमच हणण पटल आह दस या औषधाचा पढचा लॉट कधी पाठवताय मी

वाट पाहतोय डॉ रोिहत rsquo

ि मता न सहज िवचारल lsquoकाय आह एवढ अजट rsquo

ितला काहीच सागायची सोय न हती ितला मान जवळ ओढ यासारख क न

रोिहत हणाल

lsquo जा तयार हो लौकर बटीला ॉिमस कलयस ना चल जाऊ या ल ग ाइ हलाrsquo

मनात िवचार रगाळत होता दशात या ग रबीमळ अन अफाट लोकस यमळ आप या

दशाच असही शोषण होतय एकापरीन मी हातभार तर लावत नाही ना या शोषणाला


44

वाह

रा ीच साडआठ वाजन गल तरी िवभाचा प ा न हता मालतीबा ची अ व थता

नकळत वाढ लागली होती काल स याकाळपयतच िवभा यायला हवी होती ती आजही अजन

आली न हती हणज काळजी वाटणारच ना

अहमदनगर हणज काही लाबचा प ला न ह प या न एसटीन अवघा चार तासाचा

वास रोज शकडो गा ा सख प यतात अन जातात यामळ काळजी करण कतपत यो य

होत आिण काळजी तरी कोणाची िवभाची िवभा वय वष अ ाव मालतीबा ची म-

पाटनर मालतीबा ना वत खोलीच िमळाली होती पण यानीच एकटीप ा आणखी एक

असावी ह पसत कल होत व ा मात दहा बाय दहा या खोलीत राहणारी िवभा हणज

मालतीबा नी काळजी करावी अस का वय होत ितच य याची सािगतलली वळ टळन

ग यापासन मालतीबाई हळहळ बचन हायला लाग या नकळत ितची अिधकािधक वाट पा

लाग या हो या ग वारची रा ीची िखचडी खा यासाठी या कतीतरी वळ थाब या पण शवटी

घासभर खाऊन खोलीत आ या याना वाटल होत आपण यईतो ती आलली दसल पण कसच

काय

वाट पाह याच ण जसजस पढ सरकतात तसतसा राग कणाकणान वाढ लागतो

मालतीबाई मग वतःवरच रागाव या मनात या मनात का हणन मी ितची एवढी वाट

पाहतय सहा मिह यापव ही िवभा कोण ह ठाऊकही न हत आिण आज ित यासाठी घासही

अडक लागला आह आय या या स र वषानतर इतक गतायच अिजत या अिभषकम य मन

गतन गल याचा कवढा तरी ास झाला तरीही आप या मनाला नाती जोड याची वाईट खोड


45

अजनही िचकटन रा लीय इथ व ा मात कस स य त व ीन रािहल पािहज तव ाचसाठी

ना आप या ससारापासन घरापासन दर आलो आपण मग का हणन जीव लावतो आपण

िवभाला आिण ितन तरी का माझा िवचार करावा मला सािगतल हणन याच वळी परत

यायला ती काही बाधील नाही माझी अशी पवा ित यासार या एका पर या न का

करावी िजथ मा या पोट या पोरान मला तटक वागणक दली ितथ ही परक िवभा मला काय

आपलक दाखवणार

मालतीबा नी कपाट उघडन या या रा ी या गो या घत या आिण दार बद क न

झोप याची तयारी कली आधी रागान उचल खा ली होती यामळ एक बर झाल क वाट

पाह याचा ताण कमी झाला

पड या पड या मालतीबाई िवचार क लाग या या यात आिण िवभाम य कवढ

तरी अतर होत वयाच होत तस प रि थतीचही खर हणज काहीच सा य न हत िवभा एक

अिववािहत ी होती ज मभर वतः या पायावर उभी व छन एकटी रािहलली आता

आय या या उताराला लग यावर व ा मात यऊन रािहलली ितची जागा ितन आधीच राखन

ठवली होती एकटीन उभ आय य पल यामळ ित यात एक कारचा आ मिव ास होता धडाडी

होती वतः या आि मक बळाची जाणीव होती याचबरोबर ितला आव यक असणारा एक

अिल पणाही ित यात होता

मालतीबा च आय य हटल तर सरळ होत चाकोरीतन ग यासारख थोड फार

िश ण झाल होत पण त अथाजन क न वात य िमळिव याइतक परस न हत रीती माण

यो य वळी ल झाल माधवराव व या या वयात बरच अतर होत बारा वषाच दोघाम य

भाविनक जवळीक काही फारशी होऊ शकली नाही मळात तापट असल या वभावाला

बायको या स दयामळ थोडी सशियत व ीचीही जोड िमळाली होती यामळ मालतीबा च

आय य ताप या त ावर पडल या पा या या थबा माण चर-चर चटक सोस यातच गल होत


46

पशाची सब ा नसली तरी कमतरताही न हती एवढच यात या यात बर अिजत या

ज मानतर माधवराव थोड िनवळतीलस याना वाटल होत पण ददवान या या वभावात

काहीच फरक पडला नाही आप याला घराची सावली िमळनस ा आपला ज म उ हातच

जाणार याची खणगाठ मालतीबा नी मनाशी बाधली होती

कणीतरी दार वाजवल अन िवचाराची साखळी तटली

lsquoिवभा आलीस मला वाटल आजही यत नाहीसrsquo यानी आपली अितउ सकता

लपिव याचा य कला कोण जाण आपण एवढा जीव लावलला ितला आवडल न आवडल

त हा मालतीबा ना आपण एव ा उ कठन व नतर काळजीन वाट पाहात होतो ह लपवावस

वाटल

lsquoखर हणज आजही न हतच यणार पण उ ा इथ एक ठकाणी भटायला जायचय

ना एक छोटीशी नोकरी िमळणार आह या सदभात अन िशवाय त हाला कालच यत हटल

होत त हा हटल वाट पाहात असाल भाऊ-विहनी हणत होत राहा आणखी हणनhelliprsquo

lsquoजवणाच काय त यासाठी िखचडी आणन ठवलीय ड यात हवी तर खाrsquo

lsquoनको नको मी खा लय वाटतच विहनीन भोपळघारग दल होत बरोबर त ही

झोपा आता मी उगीच झोपमोड कली तमचीrsquo

lsquoतस काही नाही मी नकतीच पडल होतrsquo

पाणी िपऊन दवा घालवन िवभा आप या कॉटवर पडली आिण लगच झोपनही गली

ित या ासाची सथ लय ऐकताना मालतीबा नाही अलगद झोपन घरल िवभा आ यामळ आता

याच िच ि थरावल होत


47

दस या दवशी िवभा सकाळीच कामाला हणन बाहर पडली मालतीबाई प हा

एक ा रािह या याना िवभाशी काहीतरी बोलायच होत याला अजन सवडच िमळाली

न हती ित याशी बोलाव का िजवाभावाच ती आप याप ा कतीतरी लहान िशवाय

ससारा या बाबतीत अननभवी नकोच बोलायला असही मधनच वाटायच पण िवभाचा

वभाव लाघवी आह ती तशी िझडका न टाकणार नाही असही वाटायच या सहा मिह या या

अवधीतच आप याला कती जवळीक वाटतय ित याब ल मग काय हरकत आह मनातल

बोलायला पण िवषय तरी कसा काढणार

मग याना एक उपाय सचला पो टान आलली अिभषक या ल ाची पि का

यानी टबलावर सहज दसल अशी ठवली याना वाटल आता िवषय िनघण अगदी अप रहायच

आह

मालतीबाई जवायला हॉलम य ग या िवभा बाह न आली ती थट हॉलम यच

आली

lsquoताई बर झाल इथच भटलात त आनदाची बातमी हणज मला पाटटाईम नोकरी

िमळाली पगारही काही अगदीच वाईट नाही हटल तवढच जरा िबझी रािहल क बरhelliprsquo

lsquoअगदी मनासारख झाल न त याrsquo

lsquoहो ना घरात बसायची सवयच नाही हटल रटायर झा यावर काय करायच पण

आता तो िमटलाrsquo

lsquoपण मी हणत करायचय काय एवढ क क न पस िमळवन िन इ टट क न

ायला कोणी आह का तझ असrsquo मालतीबाई ह वा य बोलन ग या ख या पण नतर याना

वाटल उगीच बोललो आपण तस


48

lsquo खरय त ही हणता तrsquo इतकच बोलन िवभा ग प झाली जवण सपवन खोलीत

यईपयत कोणीच काही बोलल नाही आ या आ या िवभा कॉटवर आडवी झाली मालतीबा नी

जवणानतर या गो या घत या याही समोर या कॉटवर बस या

lsquoिवभा रागावलीस तला दखिव याचा हत न हता हो माझा मी आपल त या

क ासाठी बोललrsquo

lsquoनाही मळीच रागावल नाही ताई उलट त ही मा या मनातलाच िवचारलात

मलाही ह ली अस वाटत क आपल अस कोण आह मला आ ापयत अशी पोकळी जाणवत

न हती फारशी पण अलीकडhelliprsquo

lsquo ल न क याचा प ा ाप होतो तलाrsquo मालतीबा ना ितचा सर या या

ब ी माण तसा वाटला

lsquoनाही प ा ाप नाही होत पण माणसाशी नाती जोडण जवळीक िनमाण करण

ही यक मानवी मनाची भक असत न ताई आिण हीच नस गक भक मला आज कषान

जाणवत आह नोकरीत असताना आय य च ासारख फरत रािहल या च ाचा एक िखळा

बनन मीही गरगरत रािहल नोकरीतल सहकारी हच समसखी समदःखी िम बनन गल आज

या च ातन बाहर पड यावर कळतय क ती िम वाची नातीही तव ापरती मया दत होती

रोज भटणा या मि णी इत या जवळ या झा या हो या क वाटायच याना भट यािशवाय कस

राहणार आपण याही हणाय या

lsquoत रटायर झालीस हणन काय झाल आ ही यत जाऊ तला भटायला अन तही

यायचसhelliprsquo

lsquoहऽऽ सरवातीला रिववारी या ितघी याय या याच ना आताशा आल या

पािह या नाहीत खरrsquo


49

lsquoतच हणत मी मा याचा काहीच दोष नाही नोकरीत असताना कस आमची

सखदःख आमच ॉ ल स एक होत आमच इटर टस एक होत यामळ िनमाण झालल त नात

होत ती काही खरी म ी नसत अस आता वाटत माझी दसरी एक म ीण हणत नोकरीत एक

आलल आपण एकमकावर लादल गललो असतो ग यतर नसत हणन आपण म ी करतो झाल

त हा मला ितच हणण जा तच तटकपणाच वाटल होत पण आता वाटत खर होत ितचrsquo

िवभा थोडीशी भावक थोडीशी हळवी झाली अस मालतीबा ना वाटल ितच मन

थोड िनवळाव या हतन या हणा या lsquo अग तला नोकरीत या मि ण ब ल वाटत पण इथ

र ा या ना याचा काय अनभव आह तो तला काय साग त तरी तझ वात य टकवायच

हणन इथ यऊन रािहलीस वतः न इथ मला माझा मलगा आह सन आह सरखसा नातही

आह मा या नव या या कमाईच घर आह तरीही मी इथ यऊन पड यय बवारशासारखी क णी

कणाच नसत बघ या जगातrsquo

मालतीबा चा वर कातर झाला िवभा कॉटवर उठन बसली ितला काय बोलाव

ह कळचना पण मालतीबा नी याआधीच वतःला सावरल होत

lsquoजाऊ द आता काही वाटत नाही हणा याच िजथ नवरा आपला झाला नाही

ितथ पोरान तरी का िज हाळा दाखवावा यातन अिजत अगदी बापासारखा िनघाला वागण

बोलण वभाव काऽही फरक नाही हणन तरी मा याबाबतीला सशयी वभाव बदलला

असावा याचा यामळच तर यानी ही शवटची गो चागली कली मा यासाठी ा व ा माला

दणगी दऊन मला एक खोली कायमची क न ठवली मला हणाल lsquo मा यामाग पटणार नाही

तमच अन अिजतच मा यानतर तमच घर तhelliprsquo

lsquoपण ताई तम या सनलाही काही वाट नय त हाला आ मात अस ठवायला

बायकाच बायकाची मन जाण शकत नाहीत प षानाच काय नाव ठवायची ी-म चा एक


50

अथ असाही होतो ीची ी या जाचापासन म असाही होतो ह ल ात यायला हवय

आता आपणrsquo

lsquoतच हणत मी िवभा तला ल न क याचा प ा ाप होत असल पण काही नको

हायला अगदी र ाची नाती असली तरी माणस इथनितथन एकटा असतो बघrsquo

lsquo ह तमच हणण खरच आह पण तरीही नाती जोड याची माणसाची नस गक भक

िश लक राहतच आता तमचच पाहा तम या नातवावर त ही माया कलीत अगदी िजवापाड

कलीत आधीच कट अनभव असनस ा तो मायचा ओघ त हाला बळजबरीन थाबवावा लागला

तर आता इथही त ही नवी नाती जोडत आहात मा याशी इतक आपलक न इतक मान का

वागता त ही उ ा मीही त हाला दःखच दल तरrsquo

बर नाही हो जीव लावणार तलाrsquo अस हणन मालतीबाई हस या टबलावरची

पि का िवभासमोर ध न हणा या lsquoह बघ अिभषकच ल आह पढ या रिववारीrsquo

lsquoअर या एवढा मोठा झाला तो आिण ह काय नातवा या ल ाची पि का

आजीला पो टान आली गावात या गावातrsquo

मालतीबाई ग प बस या यानी य पवक मनातल कढ दाबन टाकल

lsquoमोठा कसला ग आता कठ चोिवसाव चाल आह याला ह ली चोवीस ह काय

मलाच ल ाच वय असत पण ठरवल होत हण या दोघानी दोघ एकाच ठकाणी नोकरीही

करतात ती ही या याबरोबरचीच आह मग क न टाकाव ह चागल नाही काrsquo

lsquoपण अिभषकन तरी वतः यायच होत त हाला भटायला rsquo

lsquoबापाला घाबरला असल दसर कायrsquo


51

lsquoताई ल करायला िनघालला मलगा बापाला घाबरतो ह नाही ह पटत ही

आजकालची मल सोय पा न आईबापा या माग लपतात ना याचा मला अगदी राग यतो

वतःच ल ठरवताना नाही वाटत वाटली विडलाची भीतीrsquo

lsquoजाऊ द िवभा अस वतःला िवचारण हणज वतः दःख ओढवन घण

झटकन टाकायच अस िवचारrsquo

lsquoबर पण जाणार आहात ना ल ालाrsquo

lsquoतच तझा स ला िवचारणार होत काय कराव तला काय वाटतrsquo

lsquo हा तर तम या मनाचा आह ताई मी सागण कती अवघड आह rsquo

lsquoतरीही त सागावस अस मला वाटत त एवढी वयभ आहस न काहीतरी यो य

सागशीलrsquo

िवभा सकोचली lsquoबर तर िवचार क न सागतrsquo इतक बोलन िवभा प हा कॉटवर

आडवी झाली जरा झोप या या इरा ान तोच आ मात काम करणा या िवमलन यऊन

सािगतल

lsquo याडम तमचा फोन आलाय हिपसात या लवकरrsquo

िवभा या िपकल या कसाचा lsquoबॉयकटrsquo होता ितची एकण आधिनक राहणी

लीवलस पोलक हा कसाचा कट यामळ ितला सगळrsquoमडमrsquoच हणत असत lsquoआलचrsquo अस

मालतीबा ना सागन िवभा गली त हा मालतीबा ना वाटल कती एक ा आहोत आपण

ग या पधरा वषात कोणाचाही फोन आला नाही आप याला क हातरी सात-आठ मिह यानी

एकदा अिजत यतो जसा काही हा आ म गावात नसन दर कठतरी आहआय यभर क कलल


52

ह शरीर धडधाकट आह याला कसलाही रोग नाही हणन बर आह नाहीतर क यानही हाल

खा ल नसत अस हणन यानी मनात या मनात दवाच आभार मानल

lsquoकणाचा ग फोनrsquo िवभा आ यावर यानी िवचारल

lsquoमाझी मावसबहीण आह ना इथच गावात ित या मलीच डोहाळजवण आह परवा

ितचा होता फोन आ मात यऊन आम ण करायला हव क फोनवर चालल अस हणाली मी

हटल lsquoकाय करायच इत या लाब यऊन फोनव न आम ण ात काही तरी कमी अग य अस

आपण का समजायच खरच आप या समाजात बारीकसारीक कतीतरी सधारणा होण गरजच

आह rsquo

िवभा जण वतःशीच बोलत होती मालतीबा नी एकदम िवचारल

lsquoिवभा एक िवचा तला नाही का ग कधी आई हावस वाटल िनदान यासाठी

ल कराव अस वाटल नाही कधीचrsquo

lsquoताई त ही मा या न मो ा पण आपण आजवर मि ण सार या मोकळपणान

बोलत आलो हणन सागत ल करावस मला कधीच वाटल नाहीपण आप याला मल असाव

अस मा खपदा वाटल पण यासाठी ल ाच जोखड प कराव ह मला मा य न हतrsquo

lsquoल ाब ल एव ा कडवटपणान का बोलतस त इतक वाईट असत तर सा या जगान

त वीकारल असत काrsquo मालतीबाई

lsquoजगाच मला माहीत नाही पण ताई आप याकडली कती ल ख या अथान सखी

असतात हो ल हणज दोन मनाच दोन आ याच मीलन अशी खरी पिव क पना पण

ब ताश ल ामध उरतो तो शारी रक वहार कारण आप याकड प ष धान स कतीत ल

हणज ीन प षाच वच व मा य कर याचा एक करार एवढाच अथ उरलाय अस मला वाटत

मग काय करायच असल बधन वीका नrsquo


53

पण मग यािशवाय करणार तरी काय मी त यासारखी िशकलली नाही हणन मला

बोलता यणार नाही पण ल ाची गरज या गो ीसाठी असत या गो ी ल स था मोडली तर

गरमागानी होतील अन अधोगतीला जातील माणसrsquo

िवभा हणाली lsquo ताई तमचही खर आह पण ल स था टकवायची ही गरज ी

आिण प ष या दोघाचीही आह ना मग ही स था ख या अथान ी-प ष समानत या पायावर

उभारली पािहज यासाठी समाजात या प षाची मानिसकता बदलली पािहज याच बोधन

करायला पािहज समजस प ष कती आहत या समाजात क अशा बोधनाला तयार होतील

िनदान मला तरी असा समजस प ष भटला नाही हणनच कल नाही मी ल rsquo

lsquoआता मी तरी ल क न कठ सखी झाल हणा त हणतस तस प षी वच व सहन

करीतच जगल पण आम या सनबाई पहा ितन चागल ता यात ठवलय आप या नव यालाrsquo

lsquoताई प षी वच व नको हणताना ीन त गाजवाव अस नाही ह मला वाटत

वच व न आणता ससार होऊच शकणार नाहीत का ताई ी आिन प ष ही ससार-रथाची दोन

चाक ह गळगळीत झालल वा य अस कोणी हणल पण मला वाटत या वा याचा अथ अजनही

आप याला समजलला नाहीrsquo

मालतीबाई फ ऐकत हो या याना वाटल अशा त हच िवचार आप या मनात

आल न हत अस नाही पण ससगतपण आपण कधी त माड याचा य ही कला नसता आपण

घाबरट होतो िभ या होतो

या या िवचारम चह याकड पाहात िवभा पढ हणाली

lsquoआिण ताई अशा समाजात मी ल नको पण मल हव अस कस ठरव शकणार

होत मी कठ याही वाईट अथान ह हणत नाहीए ताई पण मल द क यायच हटल असत


54

तरी समाजान मा यावर डोळ वटारल असत िशवाय द क मलाला नाव कणाच ाव हा

आलाच असताrsquo

lsquoबरोबर आह तझ आिण मोठा झा यावर या मलाला ासच झाला असता

मालतीबाई हणा या

lsquo मा मी माझी हौस मा या मोलकरणी या मलीवर म क न फडन घतली सनदा

ितच नाव ती षार होती घरची प रि थती वाईट हणज बाप दा ा अन आई अिशि त

मी सनदाची पालक झाल ितला शाळत घातल ितच िश ण कल मग ित या आई या इ छनसार

पण एका चाग या मलाशी ल लावन दल ित याबाबतीत यािशवाय पयाय न हता सदवान

ितचा नवरा चागला िनघाला ती सखात आह आताrsquo

lsquoअर वा छान कलस त तला खप समाधान वाटत असलrsquo

lsquoसमाधान आह पण सनदाच पढ काय होणार ही एक अनाकलनीय बाब आहच

कारण मी एकटी कवा कणीही एकट-दकट समाजप रवतन घडवन आण शकत नाहीrsquo

lsquoपण मग तझ वतःच मल अस ज हणालीस याब ल काय वाटत आताrsquo

lsquo त मा रा न गल याची खत वाटत आिण ह ामािणकपण साग यात मला अिजबात

कमीपणा वाटत नाहीrsquo िवभा उ रली

मालतीबाई आप या वया या मोठपणाचा आधार घत पढ हणा या

lsquoनसत मलच नाही पण ववािहक आय यातला लिगक आनद या आनदालाही त

मकलीस िवभा त मघाशी हणालीस तशी हीदखील माणसाची नस गक भक आहच क ल

यश वी असो कवा नसो हा आनद तरीही उरतोच मीच एक उदाहरण आह या िवधानालाrsquo


55

lsquoताई त ही एवढ मोकळ आिण प पण बोल शकता कौतक आह तमच त ही

हणता या आनदाची चवही मी घतली नाही यामळ काय िनसटल याच मला अिजबात दःख

नाहीrsquo

बोलता बोलता वळ कसा गला ह कोणालाच समजल नाही िवमल चहा झा याचा

िनरोप घऊन आली हणज चार वाजल होत lsquoआज या दवस आमचा चहा इकडच आणrsquo अस

मालतीबा नी ितला सािगतल िवमलन चहा आणपयत दोघी ग प ग पच हो या चहाबरोबर

िवमलन िनरोपही आणला

lsquoआ ी कोणतरी भटाया आलय तमाला इकडच आनल मी यानला चहा बी

जा तीचा आनलायrsquo

मालतीबाई व िवभा साव न बस या िश ाचार हणन िवभा बाहर जायला िनघाली

पण मालतीबा नी ितला ितथच थाब याची खण कली तोच पा ण समोर आल

मालतीबाई अवाक झा या lsquoअिभषक तrsquo या आनदा यान उ ार या

lsquoहो आजी आिण ही माझी होणारी बायको उ काrsquo

ितन पढ वाकन नम कार कला नतर अिभषकनही दोघाना मनःपवक आिशवाद

दऊन मालतीबाई बघतच रािह या काय बोलाव हच याना सचत न हत आत या आत कठतरी

खप बर वाटत होत मन भ न यत होत ग याशी काहीतरी दाटन आल होत

दोघही बसल अिभषक खच वर व उ का मालतीबा शजारी कॉटवर

lsquoआजी आ ही दोघ तला बोलवायला न ह यायलाच आलो आहोतrsquo

lsquoअर मी यणारच आह ल ालाrsquo

lsquoनाही आजी उ का तच बोल नाrsquo अिभषक हणाला


56

lsquoआजी त ही आता आम याजवळ आम या घरीच रहायला यायच आह

कायमचमाझ अन अभीच ठरलय तसrsquo उ का हणाली ित या बोल यात आपलक आिण

आजव होत

lsquoअरअगपणrsquo मालतीबाई अडखळत हो या

lsquoपण बीण काही नाही तमच आ ही काही ऐकणार नाही नाही का र अभीrsquo

lsquoआजी आ ही वत लट घतला आह आ ा ल पार पडपयत त आई-बाबा या

घरी रहायच आिण नतर आम याबरोबर आम या लटवर या दोघानाही मी ह सािगतलय

आजी या दोघाचीही या िनणयाला समती आह याला आजी तला माहीत नाही पण आई-

बाबाही आता खप बदलल आहतrsquo

अिभषक बोलत रािहला lsquo आजी उ काच िवचार खप वगळ आहत ितला ज हा

त याब ल थम कळल त हा ितन प च सािगतल क आज ना आपण आप या घरी आणायच

हणन घरात मोठ माणस असल क घर आिशवाद दतय अस वाटत आप या आनदाच आप या

यशाच खर कौतक आप या माग या िपढीला असत याना दर क न आपण आपलच सख दर

सारत असतोआजी मलास ा त याब ल ओढ होती पण कळत न हत कस वागाव त पण

आता न च मी माझ िनणय ठामपण घऊ शकतोrsquo

lsquoतझा बाबा-आई कस आहतrsquo मालतीबा नी मधच िवचारल

lsquoतला हटल न मी आजी त आता खप बदललत हणन पण तरीस ा तला कठलाही

मानिसक ास नको हणन मी िन उ कान वत लट घऊन त यासह रहायच ठरिवल आहrsquo

lsquoअिभषक जरा ऐक त िनणय घतलास मला आनदच आह पण आता मला सवय

झालीय इथ रहायची इथ या वातावरणाची इथ या समवय क सहका याची मी इथ रहात

याच मला आता जराही दःख वाटत नाही मालती बाई हणा या


57

lsquoआजी त ही ह ा आहात आ हाला आम या ससारातrsquo उ कान भावपण

आवाजात सािगतल मालतीबा नी ित या पाठीव न हात फरवला मान नतर थोड थाबन

पढ हणा या

lsquoत ही दोघानी तमचा िनणय सािगतलात पण मलाही थोडा िवचार करायला वळ

ा आय यात मी इतराचच िनणय अमलात आणत रािहल आह अथात त हा दोघाची काहीच

चक नाही यात कवा सबधही नाही पण मी िवचार क न मगच काय त ठरवीन चालल ना

उ का िनणय कधीच भावन या भरात यायच नसतात चला आपण मघाशी आणलला चहा

घऊrsquo

िवभान चार कप काढलउ कान थमासमधला चहा यात ओतायला स वात

कलीचौघही ग प होत चहाच घोट घोत होत चौघा या मनात काय िवचार चालल होत याची

मा पर पराना काही क पना न हती


58

वामी

पहाटच साडचार वाजल दवस थडीच सार चदनपर िन या उबदार पाघ णात

गरफटलल होत पर त ानमठाचा पव दरवाजा िन या माण साडचार या ठो याला उघडला

क दलाचा मद उजड बाहर आला या उजडापाठोपाठ वदमहाराज मठा या पाय या उत

लागल याची ही नगर दि णची वळ होती िश य अबादास िवन पण पढ चालत होता

हातात या क दला या उजडान वाम या अनवाणी पायाखालचा माग श य िततका उजळ

कर याचा याचा अटोकाट य होता यिनिसपािलटीच दव रोज यासारख िनरथक जळत

होत

नगर दि णचा माग परपरन ठरलला होता ग या क यक वषात यात बदल

न हता फरक इतकाच क पव च क र त आता डाबरी झाल होत द झाल होत आिण

यावर या खाणाखणाही बदल या हो या आता या मागावर हॉटल होती िथएटर होती अभ य

भ णा या तरतदीच खाटकाच दकानही होत पण वामीमहाराजाचा माग तोच होता ठरलला

कारण यामाग मठाची परपरा होती आिण परपरला फार मह व होत मठा या अनयायानी त

महनतीन जपलल होत काळाची च गितमान अस यान काळ बदलला वामी बदलल पण

ानपीठाची परपरा काडीमा ही बदलली नाही आिण या गो ीचा मठा या अनयायाना साथ

अिभमान होता

मठाच अिधपती वामी वदमहाराज सवयी माण झपाझप पावल टाकत होत

अनवाणी पायाना काही बोचन न घ याची सवयच झाली होती काही बोचलच तरी माग मण

करीत राह याच त या पावलानी वीकारल होत हणन तर ती पावल वदनीय होती पजनीय

होती भािवक या पावलाना पशन वदन कर यात या पावलावर म तक ठव यात वतःला


59

ध य समजत होत अबादास वाम चा िनकटवत होता त परतन सवा करण यातच याला आनद

होता

नगर द ण या मागावरच नदीचा घाट होता ितथ पोहोचल क वामी नदीला

वदन क न पा यात उभ राहात उगव या सयाला अ य दत आिण नतर ठरल या मागान

िव णम दराकड जात म दराच दरवाज वाम साठी म ाम उघडल जात दवदशनानतर

दि णा पण होई व वामी मठाकड परतत यावळी उ ह चागली वर आलली असत

आजही हा सारा िन य म असाच पार पडणार होता ह न या माण वामी

घाटावर आल अबादासन क दलाची वात खप बारीक कली िन तो पाय यावर बसन रािहला

वामी नदीम य उभ रािहल पव दशा सोनरी होऊन चकाकत होती वाम नी जळीत पाणी

घतल आिण डोळ िमटल

ानमठाची परपरा पढ चालिव याच त घतलल वामी वामी वदमहाराज पण

वामी-महाराज या श दाशी परपरन जोडली जात असलली कती बा ल ण या याजवळ

होती लाब वाढल या जटा न ह या वाढलली दाढी न हती एवढच काय याच उतारवयही

झालल न हत वदमहाराज अवघ ितशीच त ण तडफदार रगान उजळ म य हणज शा ाच

पदवीधर त ण वद हा उ ा वामी वदमहाराज होईल ह पाच वषापव या याही यानीमनी

न हत ानपीठाच या याआधीच अिधपती वदच काका होत श आचरण चयपालन

आिण ई रसवा ही मठाची म य स होती वद ह याच नाव या या काकानीच ठवल होत

काका िववािहत होत पण मठा या गादीवर बस यावर यानी स यास घतला होता हणज तसा

िनयमच होता एक दवशी अचानक काका दयिवकारान िनवतल पळशीकर घरा यातील

कोणता प ष आता ही गादी साभाळल हा ट पढ होता तो सोडिव याशीवाय

काकामहाराजावर अि स कार करता यणार न हत मठाची परपरा आिण घटनाही तशीच होती


60

वद या िवधवा मातला वदच नाव सचिव याच धा र कणा यान होत न हत पण तशी वळच

आली नाही या समजस ीन परपर या जपणक करता सािगतल बाळ त पढ हो

ितला मािहत होत ित या आ मळ ितन वद या आका ाचा कत वाचा ता याचा

बळी घतला जाणार होता पण ह अप रहाय होत िविधिलिखत होत परपरला आ हान द याची

या माउलीम य न हती वद स झाला होता जािणवा बधीर झा या हो या काही श द

फट यापव च घाईघाईन स यास द याच स कार व सोप कार या यावर कर यात आल

शा श पजा क न याला मठा या गादीवर बसिव यात आल आिण नतरच

काकामहाराजावर अि स कार कर यात आल

वामी वदमहाराजाचा ठरािवक िन य म स झाला िवचार करायला वावच

न हता स यास हणानतर अ य िवचार िनिष च होता आता या चाकोरीतन फर याखरीज

ग यतर न हत नगर दि णा दवदशन भजन नतर िमतभोजन िव ाती भ ासह

धम थवाचन स याकाळी प हा दवदशन रा ी धा यफराळ मग वतःसाठी आ याि मक वाचन

असा दन म चाल होता गली पाच वष

लहानथोर पायावर डोक ठवत होत यानी मनाई क नही उपयोग होत न हता lsquoह

वदन मी का वीकारायच मला खरोखर अिधकार आह का माझी ती यो यता आह काrsquo या

ाची उ र ख वाम नाच माहीत न हती लोक मा वाढ या स यन भटायला यत होत

एव ा लहान वयात महाराजानी स यास घतला सव सखाचा याग कला ही गो या या मनात

आदर िनमाण कर यास परशी होती त ण उम ा वदन िमळिवल या पद ाची भडोळी कठतरी

कोप यात धळ खात पडनहोती आता याची कमत सा या को या कागदाइतक च नग य होती

नदी या पा ात उभ रािहल या वाम च डोळ अ ाप िमटललच होत सय

णा णाला कणाकणान वर यत होता अबादासन क दलाची योत मालवन टाकली वाम च

अ यदान सप याची तो वाट पाहात होता सय काशात वामी वदमहाराजाचा चहरा अिधकच


61

तजःपज दसत होता अबादासच मन भ न भ न आल lsquoिन या या साधनमळ वाम च

साम य दवस दवस वाढतयrsquo या िवचारान तो अिधकच लीन झाला मनात असा िवचार आला

असतानाच याला जाणवल आज वाम ना अ य दानास जरा जा तच वळ लागला

अबादासच काय वतः वाम नाही जाणवत होत याच िच आज एका होत

न हत आ याि मक साधना करताना मनात दडपन टाकलल िवचार पाच वषानी हळच डोक वर

काढत होत हा तजोगोल सय या या ऊजमळ जीवस ीच अि त व आह पण सयाला दवता

कशासाठी मानायच दव-दवता या क पनािशवाय स य शोधता यऊ नय काय

वामी िव णम दरात पोहोचल गाभा याची दार या यासाठी उघडली गली

का या पाषाणाची ती घोटीव मत यानी कतीदातरी पािहली होती िवशष दवशी पचामताच

ानही वाम या ह त ितला घातल गल होत पण आज वाम ना या मत म य फ पाषाण

दसत होता सवयीन यानी वदन कल पण तसच मत कड पाहात उभ रािहल याना जा त वळ

थबकलल पा न जवळ असलला पजारीही किचत अ व थ झाला आप या मनातल अ

िवचार याला आिण अबादासला कळल तर या िवचारान वामी मनात चपापल आिण

नहमी याच झपा ान मठात परतल पाद ालन क न आप या आसनावर थानाप झाल

आिण माग या मखमलवि त लोडावर िवसावल डोळ िमटन

बराच वळ गला अबादासन प यात आणन ठवलल गरम दध थड होऊन गल

वाम या त ीचा भग करण ह कोणीही कल नसतच दध न घता आज महाराज िशवाय

अ यदान दवदशन इथही आज वामी रोज यासारख न हत अबादास अ व थ झाला

तव ात वाम नी डोळ उघडल

lsquoमहाराजाची कती rsquo

lsquoछ छ rsquoअबादासन अडखळत कल या ाला वाम नी मधच काटल lsquoमी ठीक आह

भजनाची सव िस ता झाली rsquo


62

lsquoहोय महाराज rsquo

lsquoमग चला rsquo

lsquoपण महाराज आज रिववार आह ना सवजण टी हीवरच रामायण पा न मगच

यणार rsquo

lsquoह ऽऽlsquo

मठात टी हीच काय रिडओही न हता वतमानप ही यत न हत वाम नी या

गो कड आक षत होण उिचत न हत यामळ कदािचत याचा मनोभग होईल साधनत यय

यईल हणन मठािधपतीन अ या माखरीज कोणतही वाचन क नय असा दडक होता

स याशाला या उपाध ची काय गरज असा सोिय कर िवचार क न आप या स कतीचा

आप या धमाचाआिण दवाचाही सव भार वाम वर सोपवन सव मडळी टी ही वरच रामायण

पा न मग भजनासाठी यणार होती तो काय म पाहाण हा या यामत याचा धा मक सदाचार

होता

अबादासन भजनाची सारी तयारी कली होती मठात या म य सभागहात भजन होत

अस सभागह अ कोनी व श त होत दवा दका या तसिबरी आिण मठा या सव अिधपत च

फोटो यानी भती सज या हो या चदनपरातील म य िव णम दरात असल या म तची छोटी

ितकती असलली िव णमत एका चदनी द हा यात ठवलली होती बरोबर यासमोर या

भतीलगत वामी महाराजाच आसन होत चातमासात मठात या भजनासाठी भािवक मो ा

स यन उपि थतअसत या चार मिह यात परगाव नस ा भ मडळी म ामाला यऊन राहात व

दवभ ची रािहलली कसर भ न काढत दवा या पायाशी यऊन रािहल तास तास रागत उभ

रा न दशन घतल जम यास ऐपती माण महापजा कली यथाश दानधम कला हणज

वषभरात या पापाच जण काही ायि झाल अशा िवचारान आनदन जा यासाठी अन

समाधान िमळिव यासाठी लोक इथ यऊन राहात असावत अथात वतः या जीवनात आनद


63

िनमाण कर यासाठी कोणी काय माग शोधावा हा याचा याचा आह म ा इतकाच क या

कारणान मठात अिधक वदळ अस ती तर आव यकच होती कारण या भािवका या

दानशरपणावरच मठाची आ थक िभ त होती

तीनदा कार झा यावर lsquoहरराम rsquo या गजरात भजनाला स वात झाली

वदमहाराज व मठातील अनयायी यानी गोल फर धरला होता टाळ मदगाची लय वातावरण

भि मय क न टाकत होती भािवकही साथ दत गोल फरत साथ दत होत गजरानतर वामी

आसन थ झाल व अनयायानी भजन हटली िवशष हणज यात सवधम भजनाचाही समावश

होता ती फरी पण झा यावर आता भािवकानाही भजन गा याची सधी िमळणार होती

या माण दोघाच गायन झाल यानतर माईक एका ीन घतला व आत वराची तान उमटली

भािवक एका तन ऐक लागल भजन स झाल

lsquoदनवालर तन तो सबकछ दया

या कर हम को तो कछ ना िमला

सव नजरा या दशन वळ या कान उ सक झाल व सार त मयतन ऐक लागल एक

त णी गात होती या दख या पालावर सरल गोड आवाजाची दणगीही दनवालन तो

सबकछ दया था अबादासला माहीत झाल होत या त णीच नाव आसावरी होत आप या

आईबरोबर काही दवसापासन ती चदनपरात यऊन रािहली होती गल काही दवस रोज मठात

यऊन भजन गात होती वाम नाही त माहीत होतच आई या मागन तीही वामीमहाराजा या

पायी म तक ठवन भि भाव कट करीत होती या सग यात कठलीच गो नवीन न हती अस

क यक भािवक ी-प ष सव वयाच व िविवध तरातल लोक मठात िन य यत-जात होत पण

नव न हत वगळ न हत त अबादासला वामीनाही न हत पण शात सरोवरात

कठतरी खडा पडला होता वलयामागन वलय उमटत होती प भागावर होती ह खर पण

मनाची एका ता ढळली होती ह वाम ना वतःशी नाकारता यत न हत ग या पाच वषात ज


64

घडल न हत िन हान ज घड दल न हत तो िन ह रतीसारखा भळभळ गळ लागला होता

आसावरीन वदनासाठी पायावर म तक ठवल त हा महाराजाच पाय एकाएक गार

पड यासारख याना वाटल कतीही अवािछत अस या तरी सबध शरीरातन िझणिझ या आ या

हो या ही आदोलन न झप यामळ वाम या घशाला कोरड पडली ओठ सकल अथात दस या

कोणाला यातल काहीच जाणवल नाही पण वाम नी जाणल होत वळ स वप र ची आह

आसावरी गात होती ितचा गोड सरल आवाज कानात मधा माण ठबकत होता

वाम नी डोळ िमटलल होत पण मनःच ना बद कर याच साम य या याजवळ न हत या

च पढन आसावरीचा चहरा हलत न हता lsquoिनसग छा बिलयसीrsquo याच यतर यत होत आज

अ यदान करतानाही सय हा आसावरी या भाळावरील रखीव टळा आह ककम ितलक आह

असा याना भास होऊ लागला होता नतर आसावरीचा चहरा ितच प आकाशभर ापन

रािहल होत वाम ना वतःचा पराभव मनाशी कबल करावा लागला

या या मनात आल lsquoमा या मनात ह तरग उठल यात माझी चक तरी कोणती

धम थात स यासा म हा सव आ मा या शवटी सािगतला आह योगायोगान मला अवळी

स यास यावा लागला हणन मनातल िवकार लगच नाहीस होतील रामदासानीही स यास

ससार-त ीनतर यावा अस हटल आह इ यदमन क न स यास घ याप ा इ यभोगाकड व

सव सखाकड जाणीवपवक पाठ फरवण ह क हाही आह पण मी ह माझा तोल ढळ याच

समथन करीत आह का

वाम ची िवचारशखला तटली आसावरीच गायन थाबल होत आणखी काही भजन

होऊन लोक वाम ना वदन क न जाऊ लागल आसावरी वदनासाठी वाम कड यऊ लागली

दोघाची द ाद झाली lsquoआऽहाऽ कती सदरrsquo वाम णी मनातच उ ार काढला ितच डोळ

हणज अथाग डोह होत काळभोर िन ल पण सतज वाम ना िव णमत या कोरीव

डो याची आठवण झाली आसावरीन कल या पद पशामळ वामी भानावर आल हण याप ा


65

याच भान हरपल हणणच यो य होत कारण या पशान दहात हजारो वीणा एकदम वाज

लाग या हो या गल काही दवस ह असच होत होत कनारा सटत चालला होता

rsquoअबादास rsquo वाम नी हाक मारली lsquoनव ाचा सक प सोडन ताट त घ मी आज

जवणार नाही rsquo

वाम ना कोणीच कारण िवचा शकणार न हत त वर या मज यावरील खोलीत

िव ातीसाठी िनघन गल

मा िव ातीऐवजी वामी िवचार करत पडल होत आसावरी या िनिम ान याना

एवढच कळन चकल होत क या या मनाला व दहाला अजन ी सहवासाची इ छा होती

स यास दताना कलल शा ोपचार या इ छवर मात क शकल न हत स कारानी स यासीपण

दल पण आतल माणसपण अजन िजवतच होत मनावर स यासी व ी फ व ा माण बाह न

लपटलली होती आत मन तसच होत माणसाच िवकारी कती अवघड होत ह स यासी त

मग प हा उल ा मागान जाव का स यास सोडन गह था म वीकारावा का

िव लपतानी न हता वीकारला त हा याना समाजान वाळीत टाकल आज तर िवसाव शतक

सपत आलय ान वाढलय िव ानान अतराळ गाठलय काय हरकत आह

पण ह स कार ह वाहािव पो दतील का उलट श काढनघतील मी जर

िवकाराच अस दशन कल तर लोक काय हणतील यानी मा यावर ाठवली या या

ला असा तडा कसा जाऊ दऊ परपरन चालत आल या या गादीचा मी अवमान क नाही

त श य नाही

पण माझा वतःचा तरी या गादीवर कवा िन य मात या गो वर कवा

पाषाणमत वर खराखरा व मनापासन िव ास आह का िवचाराच वाह उलटसलट वाहत होत

सायकाळ या दशनाला नहमी माण जायलाच हव होत वामी िव णमत समोर उभ रािहल


66

आज थमच याना हवा वाटला िव णशजारी ल मीचीही मत आह क या या मनात आल

राम क ण हीदखील िव णचीच प मग आपण ई रभ साठी या गादी साठी स यास घतला

पािहज असा िनयम का मठाचाही असा दडक का असावा वाम नी िव णपदावर म तक ठवल

पण िच भरकटलल होत

वामी परत आल त हा मठात दव लागलल होत नहमी माण वामी आसन थ झाल

नाहीत अबादास दङमढ होऊन फ वाम या आसपास घटमळत होता पाठीमाग हात बाधन

वामी फ या मारीत होत

lsquo वामी धा यफराळ आणला आह rsquo एकान हटल

lsquoनको आज इ छा नाही rsquo

अबादासला राहवल नाही lsquoमहाराज आज सकाळीही भोजन कल न हत थोडतरीrsquo

lsquoबर फ दध आणrsquo वामी हणाल मी आ ाच वर या मज यावर िव ातीसाठी

जाणार आह त ही पढल िन य काय म उरकन या rsquo

lsquoजीrsquo

वामी वर िनघन गल ब याच उिशरा अबादासनही अग टाकल

अबादासला जाग आली त हा तो ताडकन उठला पहाटच चार वाजन गल होत आज

वाम च ानाच पाणी काढायला उशीर होणार आिण नगर दि णलाही अर या पण

वाम नी मला उठवल का नाही वाम ची कठ चा ल लागत ह तो शोध लागला पण सगळ

सामसम होत अबादास धावतच िज या या पाय या चढला वामी ितथही न हत हणज उठल

असतीलच पण ह काय िबछा याला सरकतीही नाही शालीची घडीही तशीच अबादासन

इतर सहका याना हाका मा न उठवल महाराज आज ानािशवाय एकटच तर दि णला गल


67

नाहीत अबादासन कदील लावला मठात धावपळ स झाली अबादास बाहर पडला पळतच

माग शोधन परत आला कणीतरी म दरात प हा प हा जाऊन आल महाराज कठच न हत

आता सवाचीच पाचावर धारण बसली ट ना िनरोप गल चदनपरात बातमी

वा यासारखी पसरली मठातील िवहीर व नदीपा ाचाही शोध घ याच कणीतरी सचवल

दवस उगवला तसा मावळ लागला अबादास हताश होऊन आसनासमोर बसला

तव ात याच ल मखमली लोडाखाली गल ितथ काहीतरी होत ा ाची माळ

महाराजा या ग यात ळणारी परपरागत मठािधपत या ग यात असणारी अबादासन माळ

म तक टकवली मठात मठाबाहर लोकानी गद कली होती आता काय करायच असा सग

पव कधीच आला न हता

िवनती क नही भािवक परत जात न हत शवटी पिव आसनाला आिण माळला

वदन क न आ ही परत जातो अस हणन परतायला तयार झाल एकएक जण यऊलागला

आ य हणज या सग या गद तन आसावरीही पढ आली ितन आसनावर डोक टकवल माळन

डो याना पश कलाआिण ती दर जाऊ लागली

ितला क पनाही न हती क एका स याशाला या गादीव न उठिव यास ती

कारणीभत ठरली होती पण हही पणतः खर न हत द परपरन एका माणसाला माणसातन

उठवल होत हच खर

वामी महाराज प हा कधीच कणा या द ीस पडल नाहीत आता मा मठाची गादी

रकामी असली तरी चालत आह यानतर िवपरीत काहीच घडल नाही हणज परपरा मोडली

तरी चालत ह सवाना कळल आह मठाची घटना बदलावी क काय ती कशी असावी याबाबत

ट च एकमत होत नाही अस चदनपरात बोलल जात अस याच ऐ कवात आह इतकच


68

[yes

Debpeer oejele GYeer jentve Jeeigrave Heenele nesleer ieCeeYeeT Depetve Deeuee veJnlee

mekeAgraveeUreges veT Jeepeues nesles Deelee ueeskeAgraveebvee [yes JesUsJej keAgravemes efceUCeej GMeerj Peeuee keAgraveer

ceie lsup3eebregeer Deesj[ SsketAgraveve Isup3eeJeer ueeieles oesIeebreges HeAgraveesve Deeuesrege nesles Depetve keAgravemee [yee Heesregeuee

veener cnCetve Debpeerregsup3ee Deele-yeensj HesAgraveNsup3ee regeeuetrege neslsup3ee lesJeicirceele keAgraveesHeNsup3eeJej ieCeeYeeTregeer

meesup3ekeAgraveue JeUleebvee efomeueer

Dees ieCeeYeeT keAgraveesup3e ne GMeerj eflekeAgrave[s ceevemeb yemeueer Demeleerue Deesj[le

peemle ve yeesuelee ieCeeYeeTveb ceesthorneusup3ee oesve efHeMeJsup3eele one [yes Yejues leerve Heg[er

meesup3ekeAgraveueregsup3ee oesvner nC[ueuee efHeMeJsup3ee De[keAgraveJetve lees ve yeesuelee efveIeeuee Debpeer ye[ye[

keAgravejlerege nesleer efleregeb SskeAgravele yemeuee Demelee lej DeeCeKeerverege KeesUbyee Peeuee Demelee ceie Hejle

keAgraveeceeJej peeCeeNsup3ee ueeskeAgraveebregee Deesj[e ieCeeYeeT meesup3ekeAgraveue ceejle efveIeeuee pegveerHegjeCeer

meesup3ekeAgraveue cnCepes Keigraveejerege neslee lees ceeies kegAgraveCeerlejer efueefnueb nesleb lemeb Iebigraveer mees[tve eflereges

meJeamp Yeeie Ke[Ke[ Jeepele nesles ieCeeYeeT efomesveemee nesFampHesup3eyenle Debpeer keAgravecejsJej nele thornsTve

yeensjregsup3ee mene Fbregeer Gbrege Demeuesusup3ee HegAgraveigraveHeeLeJejrege GYeer jeefnueer Mespeejregeer HegltHeer cnCeeueer

ueFamp uesigrave Peeueesup3ed Deepe ieCeeYeeTuee cneleeje Peeuee yeIe Deelee meesup3ekeAgraveue yeer

regeeueJebvee lsup3esregsup3eeveer

Debpeerveb SskeAgraveueb ve SskeAgraveusup3eemeejKeb kesAgraveueb HeCe efleueener Jeeigravele nesleb keAgraveer ieCee Deelee

LekeAgraveueesup3ed


69

Deepe Heerege Jelteyen Peeueer Debpeerregsup3ee veJeNsup3eeuee OgraveekeAgraveeMeuee peeTve lees kebAgraveHeveerle keAgraveeceeuee

neslee keAgraveesup3e keAgraveece keAgravejesup3eregee les Debpeeruee SJeb vekeIgravekeAgraveer thorneTkeAgrave veJnleb HeCe ceMeerveJej one

leeme GYeb jeneJeb ueeieesup3eregeb FlekebAgraverege efleuee ceenerle nesleb jespe Iejer Deeusup3eeJej cnCeesup3eregee

Debpes Heesup3eeuee peje lesue regeesU ieb legPsup3ee neleele iegCe Deens yeIe let ceeefueMe keAgravesueb

keAgraveer Hegvvee leepeeleJeevee nesFve yeIe jeleregsup3eeuee keAgraveUsuerege legueeDemeb cnCetve efleregsup3eekeAgrave[s Heenele

efceefmkeAgraveue nmeesup3eregee

Debpeer Deved OgraveekeAgraveeMeregsup3ee ueiveeuee one Jelteyen Peeueer nesleer lees iesuee lesJne Debpeerregeb Jesup3e

HeAgravekeIgravele meJJeerme meesUeJeb ueeieusup3eeJej ueiesregerege efleregsup3ee yee veb efleuee yeeefMebie yeebOeueb OgraveekeAgraveeMe

efleregsup3ee otjregsup3ee veelsup3eeleueerege neslee cegbyeFampuee kebAgraveHeveerle Jesup3eele peje peemle Deblej nesleb Deethorn

Jelteeyenregeb HeCe lees keAgraveener ceesthorne cegIcirce veJnlee Debpeeruee OgraveekeAgraveeMe DeeJe[uee neslee leie[e copyyeeyeoej

Hegcopylteer Debpeer cegbyeFampuee ueesDej HejUuee sup3esTve Jemleerle jent ueeieueer efoJeme cepesle regeeueues

nesles OgraveekeAgraveeMe DebpeerJej peerJe igraveekeAgravele neslee efleuee ceensjer HeethornJeesup3euee HeCe jepeer vemeesup3eregee

efleregsup3eeefMeJeesup3e regewverege He[le veJnleb lsup3eeuee Debpeeruee HegAgraveueemeejKeb peHele neslee mekeAgraveeUer

yeensjregsup3ee veUeJeordfve HeeCeer DeeCeCsup3eeHeeemetve je$eer efyeiacuteevee IeeueCsup3eeHesup3eyenle MekeIgravesup3e lesJeer keAgraveeces

keAgravejesup3eregee efleuee keAgravejeJeb ueeiet vesup3es cnCetve leerner mekeAgraveeUer lsup3eeregee [yee keAgravejesup3eregeer DebIeesUerregeb

HeeCeer leeHeJetve Deesletve ETHeesup3eregeer yeMeJej Hesmigravener ueeJetve thornsJeesup3eregeer Deethorn yeesup3e oneregsup3ee oesve

Keesusup3eele oesIeb jepeejeCeermeejKeer megKeer nesleer SkeAgraveeuee SkeAgrave ueeietve Demeuesueer Iejb efleLeb

SkeAgraveebleeuee ceeskeAgraveUsHeCee kegAgravethorntve DemeCeej HeCe sup3ee oesIeebvee keAgraveOeer De[regeCe Jeeigraveueer veener je$e

Ograveesceeregsup3ee Oegboerle mebHeueer lejer OgraveekeAgraveeMe efleregsup3ee YeesJeleer IeesigraveeUle Demeesup3eregee kebAgraveHeveerle peesup3euee

efveIesHesup3eyenle efleveb neleele [yee DeeCetve efouee keAgraveer lsup3eeuee mebOeer efceUesup3eregeer efleuee efcethornerle IegmeUtve

Isup3eesup3eregeer


70

lees iesuee keAgraveer efleuee keAgraveener GETHeesie vemeesup3eregee Hegs Hegs efleveb mee[icirceebvee neleeves HeAgraveeue

ueeJeCsup3eeregeb keAgraveece megordf kesAgraveueb Deepetyeepetregsup3ee yeesup3ekeAgravee DeeCetve ETHeesup3eregsup3ee veJsup3ee mee[icircee efleregsup3eekeAgrave[s

JesUner peesup3eregee DeeefCe regeej Hewmesner efceUesup3ereges mee[smeneuee OgraveekeAgraveeMe Deeuee keAgraveer oesIeb SkeAgraveceskeAgraveele

jcetve peesup3eregeer megAEligerregsup3ee efoJeMeer nceKeeme OgraveekeAgraveeMe efleuee efHeAgravejesup3euee cegbyeFamp oeKeJeesup3euee IesTve

peesup3eregee keAgraveOeerlejer oesIeb veJeerve Deeuesuee efmevescee yeIeesup3euee peesup3ereges Debpeeruee efmevescee KetHe

DeeJe[le Demes cnCetve DeMeer efpeJeeregeer cegbyeFamp keAgravejCeb regeeueueb nesleb Jelteyen mejle nesleer oesIeb keAgraveOeer

DeeHeusup3ee ieeJeerner peele nesleer HeCe jpee HeAgraveejMeer vemeusup3eecegUs G[leG[lerege Iejregsup3eebregsup3ee Yesigraveer

nesle cee$e oesIeebreges DeeFamp-Je[erue DeeHeCe Deepeer-Deepeesyee nesCsup3eeregeer Jeeigrave Heenele nesles

leerrege SkeAgrave GCeerJe Depetve Yeordfve efveIele veJnleer OgraveekeAgraveeMeuee keAgraveener Jeeigraveesup3eregeb veenerlees

cnCeesup3eregee DeeHeusup3ee oesIeebregsup3ee ceOes vekeAgraveesrege kegAgraveCeer eflemejb ceie legPeb uee ceePsup3eeJeordfve G[bue

Deved lsup3ee HeesjeJej ueeiebue

leer cnCeesup3eregeer HeCe DeeHeusup3ee oesIeebregebrege Demebue vee les cegueiee cegueieer keAgraveeneryeer

regeeuebue HeCe ef[AEliges legPsup3eemeejKebrege Jnesup3euee Heesup3epes

DeeCeKeer keAgraveener Jelteyen iesueer efce$eebregsup3ee meuusup3eeJeordfve oesIeebveer leHeemeCsup3ee keAgraveordfve

Iesleusup3ee cee$e Deeuesues efjHeesigraveamp meceeOeevekeAgraveejkeAgrave veJnles ogmejs eflemejs Demes yejsrege [ekeIgraveigravej

Peeues HeCe HeefjefmLeleer ogKeoesup3ekeAgraverege nesleer oesIeb SkeAgraveceskeAgraveebvee meebYeeUtve Iesle nesleer oesIeebregeb

Ograveesce Deefpeyeele keAgraveceer Peeueb veJnleb Gueigrave ogmeNsup3eeuee $eeme nesT vesup3es DeMeer keAgraveeUpeer oesIesner

Iesle nesles igrave^erigraveceWigrave regeeuet nesleer HeCe HeefjCeece efomele veJnlee [ekeIgraveigravejebveer meebefieleueb nesleb keAgraveer

keAgraveOeerkeAgraveOeer DeMeer kesAgraveme Heenesup3euee efceUles keAgraveer oesIesner HetCeamp veeceampue Demeleele HeCe kebAgraveHeefigraveefyeefueigraveer

vemeles sup3eeregee DeLeamp Debpeer efkebAgraveJee OgraveekeAgraveeMe oesIeebveener veerigrave keAgraveUuee veJnlee keAgraveUtve IesCsup3eeregeer

lsup3eebvee peordfjner Jeeigravele veJnleer lsup3eebregeer kesAgraveefcemigrave^er HegjsHetj pegUle nesleer


71

DeeefCe DeregeevekeAgrave SkeAgrave efoJeme OgraveekeAgraveeMe kebAgraveHeveerle keAgraveece keAgravejle Demeleebveerege lsup3eeuee

peesjoej neigraveampDeigravekeAgrave Deeuee FlekeAgravee keAgraveer GHeregeejeuee meJe[rege efceUeueer veener lsup3eeDeeOeerrege meejb

mebHeueb nesleb Debpeeruee ne OekeIgravekeAgravee menve keAgravejCeb efpeJeeHeueerkeAgrave[regeb nesleb efleregeb efJeeacuteerege njJeueb

nesleb OgraveekeAgraveeMeregsup3ee Ograveesceele leer FlekeAgraveer iegjHeAgraveigraveueer nesleer keAgraveer lees DemesHesup3eyenle efleuee DeeHeusup3ee

Deepetyeepetuee keAgraveesCeer Deens keAgraveer veener sup3eeregeer DeethornJeCener nesle veJnleer Deelee SkeAgraveocerege meieUb

Gpee[ Peeueb

kebAgraveHeveerkeAgrave[tve YejHeeFamp efceUesup3eregeer cnCetve leer cegbyeFamplerege jeefnueer DeeFamp efleregsup3eepeJeU

sup3esTve keAgraveener ceefnves jeefnueer HeCe veblej Debpeerveb DeeFampyejesyej ieeJeer peeCsup3eeme vekeAgraveej efouee

FLeb OgraveekeAgraveeMeregsup3ee DeethornJeCeer Deensle ceer ner Keesueer mees[tve kegAgravethornbrege peesup3eregeer vneFamp efleveb MesJeigraveregeb

meebietve igraveekeAgraveueb

SkeAgraveekeAgraveer peerJeve keAgraveesup3e Demeleb les leer DevegYeJele nesleer meemet-meemeNsup3eebveer lej efleregeb

veeJerege igraveekeAgraveueb leerner meieEgravesup3eebMeer HeAgraveigraveketAgraveverege jeefnueer efceUeuesusup3ee HewMeebregsup3ee Jsup3eepeeJej

keAgravemeblejer regeeueueb HeCe les DeHegjb nesleb SkeAgraveigravee peerJe Demeuee efOgraveesup3e ceeCetme keAgraveesup3eceregeb mees[tve iesueb

Demeueb lejer Heesigraveeuee YetkeAgrave ueeielesrege [eskeIgravesup3eeJej iacuteHHej ueeieleb DebieeJej keAgraveHe[e Deved lsup3eemeethorner

Hewmesner ueeieleele ns JeemleJe efleuee keAgraveUueb nesleb ceneieeFamp Jeelerege nesleer Deelee DeeHeCe keAgraveece

keAgravejeJeb nerege SkeAgrave efJeregeej HekeIgravekeAgravee nesle neslee HeCe kegAgravethorns efceUCeej keAgraveece DeOeampJeigrave Peeuesusup3ee

efMeeCeeregee keAgraveesup3e GHesup3eesie neslee keAgravemeueb keAgraveewMeusup3ener veJnleb SkeAgraverege HeAgravekeIgravele sup3esle nesleb mewHeekeAgrave

Deepetyeepetregsup3eebveer OgraveekeAgraveeMeregsup3ee efce$eebveer megregeJeueb [yes osCsup3eeyeIcircue iejpet KetHe nesles

HeCe ceer vesTve keAgraveMeer osCeej [yes Ceuee regeeuele peeTve JesUsJej [yes HeesregeJeCeb keAgravemeb

peceCeej efleveb HegltHeerregsup3ee veJeNsup3eeuee meoeuee efJeregeejueb lees OgraveekeAgraveeMeregee efce$ener neslee

lsup3eeregeer vekeAgravees efregeblee keAgraveordf keAgraveenerlejer ngFampue meessup3e meoe cnCeeuee lsup3eevebrege

oesIeeefleIeebregeer regeewkeAgraveMeer keAgraveordfve [yes thornjJeuesosKeerue keAgraveeceeuee megjJeele lej Peeueer mekeAgraveeUer DeeefCe


72

mebOsup3eekeAgraveeUer [yes ETHeesup3euee ueeiele Heefnusup3eeboe meoeveb DeemeHeemeregsup3ee peje ceesthornicircee cegueebvee neleeMeer

Oejueb [yes HeesnesregeJeCsup3eemeethorner HeCe lsup3eebregee Yejesmee veJnlee jesperegeer keAgraveigravekeAgraveigrave nesT ueeieueer

SkeAgrave efoJeme SkeAgravee cegueevebrege ieCeeYeeTuee DebpeerkeAgrave[s DeeCeueb lsup3eeregeb Jesup3e Peeueb nesleb

HeCe Keesup3eregeer meessup3e veJnleer

nes ceer jespe oesvner sup3esUsme oerve keAgraveer [yes

HeCe meesup3ekeAgraveue Deens keAgravee legceregsup3eeHeeMeer

Deens keAgraveer pegveer meesup3ekeAgraveue Deens GETHee efIeTveMsup3eeve sup3eslees

ceer legcneueeSkeAgrave JesUbregeb pesJeCe oerve Deeved Jej Hewmes regeeuesue

ieCeeYeeT pesJeCeeJejrege jepeer neslee efMeJeesup3e Hewmes cnigraveusup3eeJej lees Ketlterege Peeuee

cegbyeFample keAgravejesup3eregeb Demesue lej kegAgraveCeeueener keAgraveece efceUleb nsrege Kejbceie keAgraveesup3e Debpeerregeb efkeAgraveregeve

Oe[ekeIgravesup3eele megordfrege Peeueb ieCeeYeeT keAgraveaumleuee ceeies nigravele veJnlee lsup3eeregee OgraveeeceeefCekeAgraveHeCee Je

Kee[s ve keAgravejlee JesU HeeUCsup3eeregeer meJesup3e sup3eecegUs Debpeerveb lsup3eeuee oesvner JesUregeb pesJeCe ETHeesup3euee

megjJeele kesAgraveueer eflereges ucirceenkeAgravener Jeeues nesles nUt nUt Ie[er yemele nesleer lsup3eeletve SkeAgraveigravesHeCeeJej

ceele keAgravejesup3euee Debpeer efMekeAgravele nesleer ueJekeAgravej Gthorntve mJesup3ebHeekeAgrave keAgravejCeb veT Jeepelee [yes

ieCeeYeeTkeAgrave[s meesHeefJeues keAgraveer Yeepeer efkeAgravejeCee FKejsoeruee yeensj He[Ceb ns efvesup3eefcele keAgravejesup3euee

ueeieesup3eregeb les Peeueb keAgraveer mJeleregeb pesJeCe leesHesup3eyenle ieCeeYeeT Hejle sup3eesup3eregee lees [yee IesTve Iejer

iesuee keAgraveer pejeMeer PeesHe ceie Gthorntve Hejle mebOsup3eekeAgraveeUregee mewHeekeAgraveDemeb regenoteAgrave regeeuet Peeueb

OgraveekeAgraveeMeregeer DeethornJeCe cee$e Heethornueeie keAgravejle Demeesup3eregeer oesIeb melele SkeAgrave$erege Demeesup3eregeer

lsup3eecegUs Ograveelsup3eskeAgrave eCeeMeer efveieef[le DeveskeAgrave DeethornJeCeer neslsup3ee uemeCeeregeer HeAgravees[Ceer Ieeleuesueer cesLeerregeer

Yeepeer lsup3eeuee efkeAgraveleer DeeJe[esup3eregeer je$eerregsup3ee pesJeCeeregsup3ee JesUer lees efleuee uee[eves Ieeme keAgravemee

YejJeesup3eregee efHeAgravejesup3euee iesueb keAgraveer iepeje keAgravemee IesTve ETHeesup3eregee regeewHeeigraveerJejregeer YesU Keesup3euee


73

Ieeueesup3eregee efkeAgraveleerlejer DeethornJeCeer lsup3eebregsup3ee Ograveesceeregsup3ee je$eerregsup3ee ieesaumler DeethornJetve lej efleuee keAgraveOeer

keAgraveOeer je$e je$e PeesHe sup3eesup3eregeer veener DeMeeJesUer [esUs HeePeordf ueeieesup3ereges ns ogKe keAgraveesCeeuee

meebielee sup3esCsup3eepeesieb veJnleb Deieoer HegltHeerueener veener je$eer DeHeje$eer HegltHeer Deved meoeregsup3ee

OgraveesceeueeHeereges oyekesAgrave DeeJeepe keAgraveOeerlejer SsketAgrave sup3eesup3ereges lsup3eevesrege efleuee peeie sup3eesup3eregeer ceie veblejregeer

PeesHe leer lej mebHeuesueerrege Demeesup3eregeer ceve DeMeeble Jnesup3eregeb Deved osn Yeepetve efveIeleessup3ed Demeb

Jeeigraveesup3eregeb

efkeAgraveleer efoJeme DeeHeueer ner iacuteUCetkeAgrave nesCeej leer mJeleMeerrege yeesueesup3eregeer ogmejb ceve

meebieesup3eregeb Deieb Deelee ner iacuteUCetkeAgrave keAgraveesup3eceregeerrege keAgraveer OgraveekeAgraveeMe keAgraveesup3e Deelee Hejle sup3esCeejw

Jnsup3edceie HeneigravesHesup3eyenle [esEgravesup3eeletve efkeAgraveleerner HeeCeer meeb[ueb lejer leieceie keAgraveceer nesle vemes

lsup3eeefoJeMeer Demebrege Peeueb keAgravemebyemeb Gthorntve efleveb mewHeekeAgrave keAgravesuee vesnceerOgraveeceeCes

ieCeeYeeT Deeuee [yes Gregeuetve meesup3ekeAgraveueuee ueeJet ueeieuee ogmeNsup3ee yeepetuee nB[ue uee ueeJeesup3ereges

[yes DeeCeesup3euee Deele Deeuee Deved eflekeAgrave[s OeHekeAgraveved DeeJeepe Deeuee [ysup3eebregeer efHeMeJeer HetAgraveigraveHeeLeJej

Dee[Jeer Peeueer nesleer DeVe FkeAgrave[s eflekeAgrave[s meeb[ueb nesleb Deelee les jmlsup3eeJejregeb Devve keAgraveesCeeregsup3ee

GHesup3eesieeregeb nesleb Deelee keAgraveesup3e Hegvne mewHeekeAgrave keAgravejesup3eregee regeej Heerege peCeebvee Deelee GHeeMeerrege

keAgraveeceeJej peeJeb ueeieCeejbb eCeeOeeample ns meJeamp efJeregeej Debpeerregsup3ee [eskeIgravesup3eele Lewceeve Ieeuetve iesues

DeeOeerrege cet[ veJnlee

leer ieCeeJej KeskeAgravemet ueeieueer Dees ieCeeYeeT keAgraveesup3e mecepeleb keAgravee vneF legceeuee

Demeb keAgravemeb veerigrave meesup3ekeAgraveue ve ueeJelee Deele Deeues legceermeceob Jeesup3ee iesueb veb Delee Deesup3elsup3ee

sup3esUsuee ceer keAgraveesup3e keAgravejveej HegVee ceepee mewHeekeAgrave JnFampHejWle keAgraveesup3e ueeskebAgrave keAgraveeceeuee peesup3eregeer jenefleved

Jnsup3ed legceeuee keAgraveesup3e yeer megOejle vneFamp Deelee mees[tve ETHee keAgraveece Deeved ceepeb vegmkeAgraveeve lejer

JeeregeJee


74

ns DeeefCe DeeCeKeer yejbrege keAgraveener leer meHeeigraveicirceele yeesuetve iesueer ieCeeYeeT ve yeesuelee

jeefnuesues [yes IesTve regeeuelee Peeueeleesner ceveele veejepe Peeuee neslee efleregsup3ee Meyoebveer lej

ogKeeJeuee nesleerege Deved efJeregeej keAgravejle neslee mJeleregsup3ee DeieeflekeAgraveHeCeeregee Jesup3e Peeueb nesleb keAgraveece

PesHele veJnleb HeCe ieethorneruee Hewmee veJnlee efMeeCener veJnlebkeAgraveesup3e keAgravejCeej Hewmee keAgraveOeerrege

veJnlee lsup3eecegUs ieeJeeuee yeesup3ekeAgravees cegueb nesleer leer efJeregeejle veJnleer yeesup3ekeAgraveesveb SkeAgraveigraveerveb efleregsup3ee

efpeJeeJej lsup3eebvee ceesthornb kesAgraveueb nesleb MeeUe efMekeAgraveJeueer nesleer Deelee cegueerregeb ueive Peeueb nesleb ogmeje

efleLebrege MesleeJej jespeboejerveb keAgraveece keAgravejle neslee Deved OeekeAgraveigravee Depetve efMekeAgravele neslee ceesthornicircee

YeeJeeveb lsup3eeregsup3ee keAgraveeuesperegeener Keregeamp Hesueuee neslee HeCe ieCeeregeer oKeue keAgraveesCeerrege Iesle veJnleb

Hegues Deethorn-one efoJeme vesnceermeejKesrege Heej He[ues ieCee mJeleMeer efJeregeej keAgravejle

neslee keAgraveesCe DeeHeusup3eeuee ceole keAgravejCeej ceie lsup3eeuee mJeleregsup3ee yeefnCeerregeer DeethornJeCe Peeueer

lsup3eeveb yeefnCeeruee He$e HeethornJeueb keAgraveesCeekeAgrave[tve lejer efuentve IesTve DeeefCe keAgraveesup3e Deefrac12esup3eamp yeefnCeerregeb

ueiesrege GEcircejner Deeueb efleregee cegueiee vegkeAgraveleerege yeejeJeer Peeuee neslee HeAgraveejmeb [eskebAgrave veJnleb Hegs

efMekeAgraveCsup3eele jmener veJnlee DeeefCe ceeceemeejKeb cegbyeFample keAgraveece keAgravejerve Demeb Jes[ nesleb efleLeb

jeefnueb keAgraveer nJes lesJes efmevesces yeIelee sup3esleerue DeeefCe kegAgravethorns peceueb lej efmevesceele keAgraveece efceUJelee

sup3esFampue Pee[tJeeusup3eeregeb efceUeueb lejer regeeuesue Hegregeb Hegs Demeb lsup3eeregeb cnCeCeb nesleb lsup3eeregsup3ee

DeeFampveb efueefnueb nesleb keAgraveeceeuee ceeies nigraveesup3eregee veener ceepee efvelsup3ee leguee ceole yeer keAgravejve cee$e

let lsup3eeregsup3eemeeigraveer keAgraveece yeIe

ner yeeleceer ieCeeYeeTregsup3ee HeLsup3eeJejrege He[ueer ueieesueie lsup3eeveb GEcircej Oee[ueb

efvelsup3eeuee HeethornJetve os Heg[regeb ceer yeIebue

efvelsup3ee sup3esTve oeKeue Peeuee ieCeeveb efJeregeejueb keAgraveener Hewmeb-Dee[kebAgrave Deeveuebme keAgravee

vneFamp mebieleer cegbyewle efKeMeele HewkebAgrave ueeieleele


75

efvelsup3eeveb Heerege npeej DeeCeusup3eeregeb meebefieleueb ieCee ceveesceve KetMe Peeuee efvelsup3eeuee

lsup3eeveb igraveHejerJej vesTve cemle ceigraveCeeregeb pesJeCe Ieeleueb leesner KetHe efoJemeebveer HeesigraveYej

ceveemeejKeb pesJeuee ogmeNsup3ee efoJemeeHeemetve efvelsup3ee ceeceeyejesyej lees peeFampue efleLeb peeT ueeieuee

ogmejb keAgraveece efceUsHesup3eyenle lejer nerege SkeAgrave ceeieamp neslee

veT Jeepelee DebpeerkeAgrave[s oesIeb Deeues ne keAgraveesveJeb ieveeYeeT efleveb efJeregeejueb

ne ceepee Yeeregee YeFampveerregee cegueiee

Deemeb Jnsup3edcebie FlekebAgrave efoJeme yeesueuee vneFample legceeueekeAgraveesve keAgraveesve nesup3e les

ieCee ieHHerege jeefnuee ieCee yejesyej efvelsup3eeregsup3eener [yes HeesnesregeefJeCsup3eeregsup3ee HesAgraveNsup3ee megordf

Peeusup3ee efvelsup3eeuee Iejb ceenerle Peeueer leMeer lees cnCeeuee ceecee ceer peelees [yes IesTve let vekeAgravees

meesup3ekeAgraveue leeye[Jetme FLebrege Leebye

ieCeeuee ceveele nesup3emeb Jeeigraveueb lsup3eeuee nsrege lej nJeb nesleb HeCe Demeb keAgraveener vesnceerrege

regeeueCeej veJnleb SkeAgravelej efvelsup3ee keAgraveeceemeethorner cegbyeFample Deeuee neslee lsup3eeregsup3ee ceveepeesieleb keAgraveece

MeesOeesup3euee nJeb nesleb ieCee ceveele efJeregeej keAgravejle neslee ceer kegAgravethornb keAgraveece MeesOeCeej yeeHe[e FLeb

jentve jentve lsup3eeregsup3eerege DeesUKeer Peeusup3eeJej nesFampue keAgraveenerlejer yeIet

efvelsup3eener ceveeMeer cnCele neslee ceeceekeAgrave[tve keAgraveesup3e nesCeej ceer Deeusup3eeHeemetve

yeIeleessup3e leesrege Deelee efkeAgraveleer LekeAgraveueesup3ed ceuee keAgraveesup3e lees keAgraveece MeesOeesup3euee ceole keAgravejCeej lsup3eeueerege

ceePsup3ee ceoleerregeer iejpe Deens HeCe ceie ceePeb efmevesceeregeb mJeHve lsup3ee peieele efMejkeAgraveeJe

efceUesup3euee nJee keAgravemee yejb Deelee ceueerege keAgraveenerlejer KeigraveHeigrave kesAgraveueer Heeefnpes

keAgraveener efoJeme iesues efvelsup3eeregeer DeesUKe SkeAgravee neigravesueJeeusup3eeMeer Peeueer nesleer lsup3eeveb

meebefieleueb keAgraveer lsup3eeregeb neigravesue iacuteesigraveb Demeueb lejer keAgraveener efmevesceeJeeues efleLeb sup3esTve keAgraveener ieHHee


76

ceejle yemeleele efveJeeble Demeleb cnCetve efvelsup3eeveb thornjJeueb neigravesueJeeusup3eeMeer DeesUKe

JeeJeesup3eregeer

SkesAgrave efoJeMeer Debpeer Hegvne keAgraveeUpeerle He[ueer veT Jeepetve yejerege JesU nesTve iesuee

ieCeeregee Depetve HeEcircee veJnlee Debpeer Deeleusup3ee Deele Oegcemele nesleer efleregsup3ee Deele-yeensj sup3esjPeeje

regeeueusup3ee neslsup3ee lesJeicirceele keAgraveesHeNsup3eeJej efvelsup3ee JeUleebvee efomeuee efleveb [yes yeensj DeeCeesup3euee

megjJeele kesAgraveueer lees Deeusup3eeJej leeW[eregee HeAElige regeeuet Peeuee

keAgravee jb ceg[ETHee PeesHe mebHele vneFamp nessup3e legpeer Deved legPsup3ee ceeceeregeer HegAgravekeAgraveigrave pesJeesup3euee

efceUlebsup3ed vee ceer DeeHeueer Heneigravesuee Gthorntve cej cej cejles Deved legcner GMeerje [yee vsup3ee ceePeb

efieNneFkeAgrave legigravet ETHee ceer GHeeMeer jeiquesteues lej legcneuee Deesup3eleb efceUbue keAgravee jb

keAgraveener ve yeesuelee efvelsup3ee meesup3ekeAgraveueJej igraveebie ceeordfve efveIeeuee [yes osTve lsup3eeregee

Deve ceeceeregee [yee vsup3eesup3euee Hejle Deeuee leesHesup3eyenle Debpeerregee Heeje Keeueer Deeuee neslee leer lsup3eeuee

cnCeeueer yeme lejer lees GYeerege jeefnuesuee Heentve KeskeAgravemeueer

SskeAgraveesup3euee Deeueb keAgravee vnesup3e

lees peJeUregsup3ee migravegueeJej yemeuee keAgraveesup3e Peeueb ceeceeuee legpsup3ee

keAgraveeueHeemveb leeHe Deens lsup3eeuee je$eYej PeesHe veener oesIeebveener

Deemeb meebie keAgraveer cebie ceer keAgraveMeeuee Deesj[ues Demeles ceIeeMeer let leeW[ GregekeAgraveigraveueb

Demeleb lej

Debpeerveb Deele peeTve Hewmes DeeCeues lsup3eeregsup3ee neleeJej les thornsJetve leer cnCeeueer ns Ies

DeeefCe oekeIgraveigravejkeAgrave[s ves lsup3eebveuee keAgraveUueb


77

Debpeerregsup3ee DeeJeepeeleuee lees ngketAgravecerege neslee ns efvelsup3eeuee mecepeueb efleregeb SskeAgraveCeb lsup3eeuee

Yeeierege nesleb keAgraveejCe efleregsup3eecegUs lej lees pesJele neslee lees ceeceekeAgrave[s jnesup3euee Deeusup3eeHeemetve

Debpeerveb peemleerregeb pesJeCe ETHeesup3euee megjJeele kesAgraveueerrege nesleer efMeJeesup3e Hewmesner JeeJeues nesles efleregeb

lemeb yejb regeeueueb nesleb ns SkeAgrave DeeefCe ieCeeregsup3ee cnleejHeCeecegUs efleuee lsup3eeregeer osup3ee sup3eesup3eregeer ns

ogmejb

Demes efoJeme regeeueues nesles efvelsup3ee veMeeryeJeeve thornjuee lsup3ee neigravesueJeeusup3eeveb lsup3eeuee

SkeAgravee efmevesceeJeeusup3eeregeer DeesUKe keAgraveordfve efoueer nesleer lsup3eeuee lees vekeIgravekeAgraveer keAgraveece osCeej neslee HeCe

DeeOeer He[ETHeeceeieregeb keAgraveece efceUsue cnCeeuee efvelsup3eeregeer njkeAgravele veJnleerrege HeAgravekeIgravele lsup3eeuee regeej

regeebieues keAgraveHe[s nJes nesles DeeefCe SkeAgrave yejer meesup3ekeAgraveue HeCe Deelee efvelsup3eepeJeUreges Hewmes Lees[srege

Gjues nesles keAgraveesup3e keAgravejeJeb Debpeer osFampue keAgravee De[JnevmeHeCe efleregsup3eekeAgrave[s ceeefieleuesueb ceeceeuee

veener DeeJe[Ceej lsup3eeveb neigravesueJeeusup3eekeAgrave[s Meyo igraveeketAgraveve Heenesup3eregeb thornjJeueb owJe efvelsup3eeuee

regeebieuebrege meeLe osle nesleb

DeeefCe SkeAgrave efoJeme efvelsup3eeregee copyyeeyerege yeouetve iesuee cegUelerege lemee mceeigraveamp

Demeuesuee efvelsup3ee SKeeETHee nerjesmeejKee Yeemeesup3euee ueeieuee DeejMeele Heentve lees mJeleJejrege

KetMe Peeuee ogmeNsup3ee efoJeMeer [yes Isup3eesup3euee iesuee lees Debpeer lsup3eeregsup3eekeAgrave[s Heenelerege jeefnueer

lees FlekeAgravee Deeveboele neslee keAgraveer lsup3eeveb efleuee meieUb meebietve igraveekeAgraveueb lsup3eeuee migravegef[Dees

ceOes keAgraveece keAgraveordfve efMekeAgraveesup3euee efceUCeej nesleb Deepe lees lsup3ee efmevesceeJeeusup3eeyejesyej peeCeej

neslee HeCe lees Debpeeruee cnCeeuee legcner keAgraveeUpeer keAgraveordf vekeAgravee ceer mebOsup3eekeAgraveeUer [yes ETHeesup3euee

vekeIgravekeAgraveer sup3eslees mekeAgraveeUreges [yes osTve lees lemeerege lsup3eeuee Yesigraveesup3euee peeCeej neslee

Debpeeruee Jeeigraveueb sup3eeuee eflekeAgrave[s keAgraveece efceUeusup3eeJej ne [yes JesUsJej keAgravemes osCeej ceie

Deensrege Hegvne ieCeeYeeT


78

ogHeejregee mewHeekeAgrave Peeuee [yesner Yeordfve Peeues Ie[icirceeU Hegs mejkeAgravele nesleb efvelsup3eeregee

HeEcircee veJnlee mebOsup3eekeAgraveeU Peeueer Debpeerregee jeie nUtnUt Jeet ueeieuee efvelsup3ee Deeuee veJnlee

HeCe [yes lej JesUsJej Heesregeesup3euee nJesle

Debpeerveb HegltHeeruee nekeAgrave efoueer Deelee ie keAgraveener megregeb vee yeIe Debpeer efleuee cnCeeueer

keAgraveeUpeer keAgraveordf veiebme Leebye HegltHeerveb efleuee efoueemee efouee leer efleregsup3ee Keesueerle

iesueer Heerege efceefveigraveelerege meoe efleregsup3eeyejesyej yeensj Deeuee DebpeerueecnCeeuee

DeeCe Deepe ceer osTve sup3eslees ceuee cneFample Deensle Iejb HeCe ceer Heesup3eeveb peeCeej

ngFampue peje GMeerj HeCe jeleregsup3ee [ysup3eeuee regeeueleessup3ed

meoe [yes IesTve efveIetve iesuee Debpeeruee lsup3eereges GHekeAgraveej keAgravemes HesAgrave[t Demeb Jeeigravele nesleb

leer Deved HegltHeer Lees[e JesU yeesuele yemeueer Depetvener efvelsup3ee Deeuee veJnlee meoeveb [yes Hejlener

DeeCetve efoues Debpeer efvelsup3eeregeer Jeeigrave yeIele yemeueer lees Deeusup3eeJejrege pesT Demeb efleveb thornjJeueb

yeNsup3eerege JesUeveb efvelsup3ee Deeuee oej efkeAgraveueefkeAgraveuebrege nesleb lsup3eeregsup3ee regesnNsup3eeJejvebrege keAgraveUle

nesleb keAgraveer keAgraveenerlejer efyevemeueb nesleb

keAgraveesup3e jb keAgraveesup3e Peeueb legPee regesnje keAgravee Demee Peeueesup3ed Yesigraveuee keAgravee legPee lsup3ees

ceevetme

migravegueeJej yemeuesusup3ee efvelsup3eeregeer ceevener Jejleer Peeueer veener Deejb yeesueMeerue keAgravee

veener keAgraveesup3elejer

Debpeerregsup3ee Meyoebveer efvelsup3eeregee De[Jetve Oejuesuee yeebOe HegAgraveigraveuee lees mHegbAgraveotve mHegbAgraveotve

j[t ueeieuee j[le j[lerege cnCeeuee


79

lsup3ee ceeCemeeveb HeAgravemeJeueb ceuee keAgraveeue ceePsup3eekeAgrave[ueer Debiethorner Deved regesvener lsup3eeuee

keAgraveetve efoueer ceer lsup3eeveb ceeefieleueer cnCetve

neigravesueJeeuee Deelee cnCelees let keAgraveMeeuee efoueerme cnCetve ns ueeskeAgrave Demesrege Demeleele

cnCes

efvelsup3eeuee peyejomle OekeIgravekeAgravee yemeuee neslee Debpeerveb lsup3eeregsup3ee KeebETHeeJej nele thornsJeuee

leer lsup3eeregeer mecepetle Ieeuet ueeieueer HeCe lees ncemetve ncemetve DeefOekeAgraverege j[le neslee sup3ee yesjkeAgraveer

Menjele DeeHeCe yeeJeUigrave thornjuees sup3eeregeer yeesrege ueeietve lees DeeCeKeerverege ogKeer nesle neslee

Debpeeruee jenJeueb veener efleveb lsup3eeuee Meeble keAgravejCsup3eeregsup3ee GIcircsMeeveb lsup3eeregeb [eskebAgrave

DeeHeusup3ee iacuteeleerMeer Oejueb lsup3eeregsup3ee HeethornerJeordfve leer nele efHeAgravejJet ueeieueerDeeefCe SkeAgraveeSkeAgraveer keAgraveesup3e

Peeueb keAgraveesCeeme thorneTkeAgrave lsup3eeveb efleuee SkeAgraveoce IeAElig efcethorner ceejueer j[Ceb regeeuetrege nesleb DeeHeueb

[eskebAgrave lees efleregsup3ee iacuteeleerJej IegmeUle neslee keAgraveesup3e neslebsup3e ns keAgraveUesup3eregsup3ee Deelerege efleregsup3ee yueeTperegeer

yeigraveCeb leigraveeleigrave legigraveueer efleveb lsup3eeregeb [eskebAgrave ieregrege oeyetve Oejueb efleregeb Yeeve Deelee megigravele regeeueueb

nesleb SkeAgravee Hegcopylteeregee lees mHeMeamp efleuee megKeeveb yeOeerj keAgraveordfve igraveekeAgravele neslee efleregeb Mejerj

psup3eemeethorner leUceUle nesleb les Demeb DeregeevekeAgrave

efleveb lsup3eeuee DeeCeKeer peJeU IesleuebHegs keAgraveesup3e Peeueb ns oesIeebveener keAgraveUueb

veenerpesJne oesIeb YeeveeJej Deeues lesJne meoeregsup3ee Iejeleusup3ee Ie[icirceeUereges yeeje thorneskesAgrave He[ues

Debpeer Gthorntve yemeueer efleveb mJeleuee veerigravevesigravekebAgrave kesAgraveueb efvelsup3eeveb efleregsup3eekeAgrave[s Heeefnueb leer Heethornceesjer

nesleer efvelsup3eeveb ceeietve efleuee IeAElig efcethorner Ieeleueer Deelee lsup3ee efcethornerle efleuee DeefOekeAgraveej peeCeJeuee

efleregsup3ee keAgraveeveeMeer lees cnCeeuee KetHe megboj neslee ne Heefnuee DevegYeJeceuee Jeeigraveueb veJnleb let

DeeefCe ceer ns DemesHeCe ceer iegvne kesAgraveuee Demeb leguee Jeeigravele Demesue lej Hegs keAgraveenerrege ve

yeesuelee oesIeebveer HejmHejebvee SkeAgraveceskeAgraveebregsup3ee efcethornerle PeesketAgraveve efoueb


80

nUtrege oej GIe[tve efvelsup3ee yeensj He[uee efleregeer PeesHe G[eueer nesleer OgraveekeAgraveeMeregee DeHejeOe

kesAgraveueesup3ed ceer sup3ee YeeJevesveb GMeerle leeW[ ueHeJetve efleveb YejHetj j[tve Iesleueb regeej reges igraveesue He[ues

leMeer leer Gthorntve vesnceerOgraveeceeCes mewHeekeAgraveeuee ueeieueerlesJnener leer keAgraveceeueerregeer DemJemLe nesleer Deelee

[yes keAgravemes HeesnesregeefJeCeej OgraveeMverege nesleekeAgraveeueregsup3ee OgraveekeAgraveejeveblej efvelsup3eeueener Hefrac12eeEcirceeHe nesle

DemeCeej ns efleuee ceenerle nesleb

[yes Yeordfve leer yeensj sup3esTve GYeer jeefnueer Heeregerege efceefveigraveb Peeueer Demeleerue

meceesordfve efvelsup3ee sup3esleebvee efomeuee leer keAgravee kegAgraveCeeme thorneTkeAgrave HeCe Deele JeUueer meesup3ekeAgraveue

HegAgraveigraveHeeLeMeer ueeJetve lees Deele Deeuee

let Deeueeme ceuee Jeeigraveueb leer De[KeUueer

keAgravee leguee Jeeigraveuebceer sup3esCeej veener ceer Deeuees veener lej leguee ceole keAgraveesCe keAgravejCeej

lees efleregsup3eekeAgrave[s Heentve DeLeampHetCeamp nmeuee DeeefCe eflevebosKeerue lsup3eeregsup3ee ob[euee Oeordfve

cnigraveueb pee Deelee GMeerj nesleessup3ed


3

स क

कथास ह


ई सािह य ित ान


4




Phone 9665095653 7722006363





www esahity com

esahitygmail com







5























6















7













8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














4




Phone 9665095653 7722006363





www esahity com

esahitygmail com







5























6















7













8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














5























6















7













8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














6















7













8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














7













8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














8


9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














9





10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














10

स क

ऋण


समा

िनणय

वाह

वामी

डब




11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














11

ऋण




















12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80














12























13






















14



होता













बोलावल



क rsquo


15























16





















17






















18





नाही rsquo

















19






गला

















20



















21








झाल












22










होती











23



सािगतल










का rsquo








24





















25













आह rsquo









26




















27




















28



















29























30

















31

समा


















32













िनघा या









33





















34




















35




















जा rsquo


36




















37



त ीrsquo



ओकलीhellip






होता








38

िनणय



















39






















40






















41


िवचारल





















42























43




















44

वाह













काय







45
























46









वाटल












47










आह


आली










48























49























50





















51













सािगतल








52








आह rsquo















53






















54





















55



नाहीrsquo



















56



आजव होत




















57








घऊrsquo





58

वामी







होत














59


होता





















60
























61
























62




यणार rsquo








होता












63
























64
























65























66













lsquoजीrsquo









67






















68

[yes

















LekeAgraveueesup3ed


69





















Isup3eesup3eregeer


70























71






Gpee[ Peeueb


















72























73





















JeeregeJee


74























75






















76


JeeJeesup3eregeer















Demeleb lej




77





ogmejb


















78















ceevetme






79




cnCes



















80













Saptak Sangita Joshi - eSahity.com · 2019. 9. 29. · Ù w e y ~ « î g .D ht Yn ÖSD ldWk]o Ð^...

Documents

Transcript of Saptak Sangita Joshi - eSahity.com · 2019. 9. 29. · Ù w e y ~ « î g .D ht Yn ÖSD ldWk]o Ð^...