Samenhang in zorg voor ouderen

Bijdrage aan symposium Mens (w)aardige zorg voor Kwetsbare ouderen

16 februari 2011

Marleen GoumansLector Samenhang in de Ouderenzorg

Gezondheid Kwaliteit van leven

• Basale dingen in het leven (eten, veiligheid, geld, familie, sociale relaties...)

• Deelnemen aan het maatschappelijke leven• Je goed voelen, je welbevinden• Dingen ervaren als betekenisvol

Niet zondermeer de afwezigheid van ziekte of beperkingen, maar heeft (eerder) te maken met fysieke en/of mentaal en/of sociaal welzijn

Modelmatig- Leefstijl- Genetisch- Gezondheidszorg systeem- Omgeving (sociaal, fysiek, economisch)

(en de samenhang daartussen)

Interventiemodellen oa Ottawa Charter:

1. Zelf vaardigheid (management/empowerment/coping)2. Community (actie, eigenaarschap, onwikkeling)3. Ondersteunen, instrumenten, mogelijk maken4. Herinrichting gezondheidszorg5. Ondersteunende omgeving6. Ondersteunend beleid

Geldt voor iedereen ongeacht gezondheidsstatus, leeftijd of sexe

Voorbeeld• Mislukte samenhang

– Gratis openbaar vervoer voor mensen van 65 jaar en ouder, maar

– Meedoen met verenigingsleven,

• Community actie

- Prinsenhof

• Zelfmanagement/vaardigheid

- Gezond Actief ouder worden

Oud, wat is dat?• Leeftijd?

• Leefstijl?

• Cultuur?

• Subjectief?

• Objectief?

Maar hoe dan ook, op een gegeven moment

ten gevolge van het lange leven: slijtage.

Fysiek (gewrichten, knie, organen, ogen,

oren, spieren (kracht),..)

Psychisch (ziekte, verwardheid)

Sociaal (netwerk wordt broos)

Economisch (uitkering ipv loon)(Studie: geriatrie en gerontologie)

OplossingVervangingCompensatieOndersteuning(hulpmiddelen, techniek, sociaal, financieel, emotioneel)Geneeskunde (medicijnen, behandeling, therapie, operatie)

Nb dit geldt overigens ook voor mensen die aandoeningen krijgen, ziek worden, beperkingen ondervinden of andere problemen ervaren in hun leven NIET ten gevolge van ouderdom

Oud en ziek of ongeval- Symptomen van ziekte lastig in te schatten en te

onderkennen- Ten gevolge van een ongeval (bv heupfractuur),

kunnen ziekten en aandoeningen ontstaan (delier, depressie, infectie)

- 35% mensen > 70 jr en 65% mensen > 90 jr méér moeite met ADL na ziekenhuisopname

- Voor 15% geen herstel, overig functioneren na herstel veelal

minder (nieuw broos evenwicht).

GevolgT.g.v. ziekte of beperking:• Impact op sociale participatie• Impact op zelfmanagement vaardigheden• Meerdere medicijnen• Onder- en overdiagnostiek• Tegenstrijdige adviezen• Meerdere artsen en behandelaars• Ondersteuningsvragen op diverse

terreinen

Waarom specifieke aandacht voor samenhang t.b.v. gezondheid en zorg voor ouderen?

• Veel ouderen, en het aantal stijgt de komende jaren• Kans op vermindering van gezondheid, ontstaan van ziekte of beperking

t.g.v. ‘versleten boel’ en ‘verminderde weerstand’ groot • Kans op meerdere ziekten, beperkingen of aandoeningen tegelijkertijd

groot• Samenhang sowieso lastig, maar al helemaal als

op veel terreinen tegelijkertijd geschakeld dient te worden

• Samenhang (en coping) grote impact op kwaliteit van leven

Beter wordt het niet, belangrijk is daarom om te focussen op de andere determinanten (zoals coping, Leefstijl en sociaal en fysieke omgeving)

Samenhang ingewikkeld:• Samenhang binnen gezondheidszorg (al lastig genoeg

(meerdere artsen, verpleegkundigen, verzorgenden, behandelaars))

• Samenhang tussen mantelzorg, vrijwilligerswerk, familiezorg en zorg van betaalde beroepskrachten

• Samenhang in inhoud en organisatie

• Samenhang op diverse levensterreinen

• Samenhang in diverse settingen

• Dit alles op maat, naar behoefte van de oudere en passend binnen de context.

De dagelijke praktijkVb mevrouw van Ruijven en meneer van Veen

- disciplinaire adviezen (bv knmg)- doelgroep gerichte ondersteuning

(casemanagement en cliëntondersteuning en mantelzorgondersteuning)

- kwaliteitskaders, instrumenten voor professionals, multidisciplinair werken

- zorgvisie (menswaardige zorg, plane tree, ....)

Wat ik zie:• Sectorale verbeteringsslagen• Vangen van goedlopende initiatieven in enkelvoudig

beleid en wetgeving (terwijl ook beleidsmatig op diverse terreinen iets nodig is).

• Gevolg: veel gedoe, veel papier en in praktijk weinig resultaat of veel frustratie.

• De gewenste samenhang ontstaat niet en/of wordt hierdoor niet bevorderd (en al helemaal niet bij complexe situaties (zoals bij oudere ouderen)

• Of ontstaat desondanks door inzet van individuen

Wat ik wil:

Inzien dat succesvolle en duurzame samenhang start vanuit de individu (zie eerste sheet) en de betrokkenen rondom deze ene individu. Iedere complexiteit is anders! Wat is randvoorwaardelijk nodig? bv scholing van alle dienstverlenendeprofessionals in cliëntgericht handelen en multidisciplinair werken;passende financieringsvormen (pgb of uitkeringen eigen bijdragen cq private financiering of ZVW).

Beeld: puzzelstukken die altijd passen (foampuzzelstukken bij peuters); Iedereen maakt een puzzel uit dezelfde elementen,maar elke puzzel kan er anders uitzien. Als je zelf niet goed kuntpuzzelen, dan is daar ondersteuning voor.

Lectoraat Evelyn

Evelyn heeft de groep oudste ouderen als doelgroep benoemd. Uit mijn presentatie volgt dat ze daarmee heeft gekozen voor een groep waar samenhang hard nodig is om optimale kwaliteit van leven te behalen, maar ook het meest ingewikkeld is om te realiseren.Een uitdaging en een verdienste om daar een bijdrage aan te willen leveren.

Ik blijf daarin graag met je samenwerken!