Samen 4 miljoen baby’s reddenAuteurs: Herlinde De Vos en Anne Furnémont

Verantwoordelijke Uitgever: UNICEF België, Yves Willemot, Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel

© 2007

Met de campagne “Samen 4 miljoen baby’s redden” wil UNICEF

Belgische kinderen sensibiliseren rond de gezondheidssituatie van

kinderen wereldwijd en in Sierra Leone, het land met het hoogste

kindersterftecijfer ter wereld. Elk jaar halen 4 miljoen baby’s hun eerste

levensmaand niet. Hoewel we met doeltreffende en goedkope

middelen de kindersterfte in de wereld kunnen doen dalen, zijn er nog

heel wat inspanningen nodig. In 2000 hebben regeringsleiders van 189

landen afgesproken om tegen 2015 de 8 belangrijkste wereldproblemen,

de 8 Millenniumdoelstellingen, aan te pakken. Zo moet in 2015 het

kindersterftecijfer met tweederde zijn teruggebracht.

UNICEF België biedt leerkrachten en leerlingen van 10-14 jaar een lesmap

met didactische activiteitenfiches aan. Met deze lesmap wil UNICEF

België mondiale vorming in de klas brengen en kinderen sensibiliseren

rond de kinderrechten en gelijkheid van die rechten voor alle kinderen!

De activiteiten in het dossier geven aan kinderen de kans te ontdekken

dat kindersterfte terugdringen eigenlijk kinderspel is.

De lesmap kan je gratis aanvragen of downloaden op www.unicef.be.

Meer info voor de leerlingen op www.unicefkids.be !

Lesmap

�

Inhoudstafel Lesmap

“ Samen 4 miljoen baby’s redden1. Samen 4 miljoen baby’s redden ........................................................................................................................2

1.1. Recht om te overleven ...................................................................................................................................................21.2. Zorg voor en tijdens de geboorte ..........................................................................................................................21.3. Goede voeding ...................................................................................................................................................................31.4. Goede gezondheidszorg ..............................................................................................................................................31.5. Zuiver drinkwater en hygiëne .....................................................................................................................................31.6. Geboorteregistratie ..........................................................................................................................................................3

2. UNICEF ......................................................................................................................................................................................4

2.1. UNICEF: Kinderrechten en Millenniumdoelstellingen ..................................................................................42.2. UNICEF in de strijd tegen kindersterfte ..................................................................................................................4 Gezondheidssituatie in Sierra Leone ......................................................................................................................4 Prioriteiten van UNICEF in Sierra Leone .................................................................................................................5 UNICEF en de PHU’s ...........................................................................................................................................................5 Koelkasten en Fietsen… ..................................................................................................................................................5 Wash your hands! ................................................................................................................................................................6 Symbolische geboortekit ...............................................................................................................................................6

2.3. En in België? ............................................................................................................................................................................6 Mondiale vorming ..............................................................................................................................................................6 Wereldklassen van UNICEF België ...........................................................................................................................7

3. Over de activiteitenmap .........................................................................................................................................8

3.1. Methodologie .......................................................................................................................................................................83.2. De activiteitenfiches ...........................................................................................................................................................8 Activiteit 1: Sierra Leone ontdekken .........................................................................................................................9 Activiteit 2: Ik wil genezen! ......................................................................................................................................... 12 Activiteit 3: Gezondheid en vaccinatie ............................................................................................................... 16 Activiteit 4: Vervolledig het verhaal… ................................................................................................................ 19 Activiteit 5: Kindersterfte aanpakken samen met het hele dorp .......................................................22 Activiteit 6: Geef jouw baby een goede start ..............................................................................................25

Foto cover: Mama en kindje in een gezondheidscentrum in Sierra Leone

© UNICEF/Pascaline Carnat

2

INLEIDING1. SAMEN 4 MILJOEN KINDEREN REDDEN

In het Krio, een dialect in Sierra Leone dat ik vlot kan spreken – hum ! – betekent dit : “Hoe gaat het met jullie ?”En wanneer ik denk aan die 4 miljoen baby’tjes en 10 miljoen kinderen jonger dan 5 jaar in de wereld, met wie het echt niet goed gaat, heb ik zin om de hele wereld wakker te schud-den!

Als alle kinderen dezelfde rechten hebben, dan moeten ze ook het recht hebben om te leven, niet waar? Lijkt me logisch!Bijna alle landen van de wereld waren hiermee akkoord toen ze het Kinderrechtenverdrag goedkeurden in 1989. Ik heb een goed geheugen!En toch weet ik ook dat mensen in verschillende wereldde-len niet altijd even lang leven! Maar wat kunnen we daaraan doen? Beginnen met het allerbelangrijkste: opkomen voor de kinderrechten natuurlijk! Zoals het recht om te leven en het recht op een goede gezondheid, het recht op een naam en een identiteit zodat elk kind zijn plaatsje kan vinden, waar hij of zij ook geboren wordt.

Vooruit met de geit! Steek de handen uit de mouwen en duik in de activiteiten van deze lesmap. Je vindt er spelletjes, ver-halen uit Sierra Leone, een rollenspel en een heleboel ideeën die je zullen overtuigen dat we de dingen samen kunnen ver-anderen! Je zal snel merken dat het redden van een kinder-leven kinderspel is! Surf op mijn site www.unicefkids.be en blader in het unicefKIDS magazine!... Ik loop er al naartoe om jou daar te verrassen!

Ciao lieve vrienden!

Oona*

*Oona is de mascotte van UNICEF voor kinderen van 10-14 jaar. Oona duikt op in alle publicaties voor kinderen, zoals het unicefKIDS magazine of de site www.unicefkids.be .

1.1. Recht om te overleven

Via de campagne “Samen 4 miljoen baby’s redden’, wil UNICEF België kinderen van 10 tot 14 jaar sensibiliseren rond de gezondheidssituatie van jonge kinderen en rond de pro-blematiek van kindersterfte. Elk jaar halen 4 miljoen baby’s wereldwijd hun eerste levensmaand niet, dit betekent dat er wereldwijd 8 baby’s per minuut sterven. Meer dan 10 miljoen kinderen zullen nooit hun 5 kaarsjes uitblazen. Hoe kunnen we deze alarmerende cijfers aanpakken? Hoe kunnen we kinde-ren een goede levensstart geven? Wat is daar voor nodig?

UNICEF wil en kan het verschil maken… Het is zowel een morele verplichting als economische rendabel om de mentale en fy-sieke ontwikkeling van kinderen te versterken. Onderzoek wijst immers uit dat voor elke euro die geïnvesteerd wordt in de ont-wikkeling van jonge kinderen, de maatschappij in haar geheel uiteindelijk zeven keer zoveel uitspaart. Kinderen die van jongsaf een goede verzorging krijgen, worden minder vaak ziek, slagen beter op school en doen het ook later in het leven beter.

De middelen om kindersterfte terug te dringen, zijn er al. Wat echter ontbreekt, is de wil om die middelen te gebruiken. In 2001 al berekende UNICEF dat om elke pasgeborene in de wereld een goede start in het leven te garanderen, ongeveer 80 miljard dollar extra per jaar nodig is. Geen onoverkome-lijke hindernis als men weet dat wereldwijd jaarlijks bijvoor-beeld 1000 miljard dollar wordt uitgegeven aan reclame en marketing.

1.2. Zorg voor en tijdens de geboorte

Elke minuut sterft er een vrouw, tijdens haar zwangerschap of bij de bevalling als gevolg van complicaties, infecties of een onveilige abortus. 99% van de moedersterfte komt voor in ontwikkelingslanden, waar meer dan de helft van de vrouwen nog thuis bevalt zonder de nodige medische hulp en vaak in slechte hygiënische omstandigheden. Het is ook belangrijk dat ze zich goed kunnen voorbereiden op de bevalling en tijdens de zwangerschap regelmatig langsgaan bij de vroed-vrouw voor onderzoek. Zo kunnen zij leren hoe ze het beste voor zichzelf en hun ongeboren baby kunnen zorgen. Dit is zeker het geval voor heel jonge meisjes die zwanger zijn en vaak met complicaties te maken hebben tijdens de zwanger-schap of de bevalling en hun baby verliezen.

1. SAMEN 4 MILJOEN KINDEREN REDDEN

1.1. Recht om te overleven

Howdibody ?

“

”

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

�

1.3. Goede voeding

Elk jaar sterven er in de ontwikkelingslanden ongeveer 5,5 miljoen kinderen aan de gevolgen van ondervoeding. Een ondervoed kind is gevoeliger voor ziekten, krijgt groei-problemen en zelfs als het later aanvullende voeding krijgt, wordt die achterstand nooit helemaal goed gemaakt. Onder-voeding zorgt voor meer dan de helft van de kindersterfte in de wereld. Dit probleem is vaak onzichtbaar, ook voor de moeders. Niet enkel de hoeveelheid voedsel, maar ook de kwaliteit ervan is belangrijk. Het tekort aan vitamine A veroor-zaakt bijvoorbeeld blindheid en tast het immuniteitssysteem aan. IJzertekorten zorgen voor psychomotorische en intellec-tuele achterstand. Daarnaast blijft het ook heel belangrijk om borstvoeding te promoten. Borstvoeding is een volledige, hygiënische en goedkope voeding. Ze biedt bovendien be-scherming tegen allerlei ziektes gedurende de eerste levens-maanden van het kind.

1.4. Goede gezondheidszorg

In de ontwikkelingslanden overlijden de meeste kinderen aan longontsteking, mazelen, malaria en diarree. Ziekten die vrij eenvoudig te voorkomen zijn. Vaccinatie neemt een centrale plaats in binnen de UNICEF- gezondheidsprogram-ma’s. Er bestaat echter geen vaccin tegen malaria; een ziekte die jaarlijks voor meer dan één miljoen doden zorgt, vooral

in de Afrikaanse landen beneden de Sahara. Malaria is te ge-nezen en te voorkomen. Als kinderen en volwassenen onder met insecticide bewerkte muskietennetten slapen, heeft de malariamug minder kans om de ziekte door te geven en kan de ziekte worden teruggedrongen. De allerkleinste kinderen worden tevens zwaar getroffen door diarree en sterven ver-volgens aan uitdroging. Diarree is de tweede doodsoorzaak bij baby’s en jonge kinderen. Uitdroging kan nochtans eenvoudig worden tegengegaan met orale rehydratatiezouten (ORS).

1.5. Zuiver drinkwater en hygiëne

In de ontwikkelingslanden komen 80% van de ziekten voort van besmet water of van slechte sanitaire voorzieningen. Men schat dat ongeveer 3 miljard mensen geen toegang hebben tot sanitaire voorzieningen en hygiëne. Eén vijfde van de kin-deren wereldwijd beschikt zelfs niet over 2 liter zuiver water per dag.

1.6. Geboorteregistratie

Wereldwijd zijn miljoenen kinderen niet geregistreerd. Daar-door krijgen ze moeilijk toegang tot vaccinatie en groei-controle, later kunnen ze zich niet inschrijven op school en ze kunnen moeilijker worden beschermd tegen allerlei vormen van uitbuiting. In sommige landen gebeurt de geboorte-registratie via gezondheids- of vaccinatiekaarten. Dit boekje wordt het officiële document van het kind. Dit verklaart waar-om het zo belangrijk is om alle kinderen te vaccineren.

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

© UN

ICEF

© UN

ICEF/R

oger

Le M

oyne

Aminata en haar baby in een voedingscentrum in Sierra Leone

2. UNICEF

2.1. UNICEF: Kinderrechten en Millenniumdoelstellingen

UNICEF, het Kinderfonds van de Verenigde Naties, spreekt de hele wereld aan om zich te buigen over de fundamentele rechten van elk kind. UNICEF werd opgericht in 1946 als nood-hulporganisatie om de kinderslachtoffers van de Tweede We-reldoorlog te helpen. Dit verklaart ook het letterwoord: United Nations International Children’s Fund. Leidraad voor het werk van UNICEF is het Kinderrechtenverdrag dat op 20 november 1989 werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

Alle kinderen hebben gelijke rechten en hebben recht op een goede start in het leven: een goede gezondheid, met de kans om naar school te gaan en om zich te ontwikkelen en goed op te groeien... Om dit te bereiken heeft de wereldgemeen-schap 8 Millenniumdoelstellingen opgesteld die behaald moeten worden tegen 2015. De eerste 6 doelstellingen sluiten rechtstreeks aan bij de rechten van kinderen en bij het werk van UNICEF:

1. extreme armoede en honger zijn uitgebannen2. alle jongens en meisjes volgen basisonderwijs 3. mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten 4. kindersterfte is sterk afgenomen5. er sterven minder vrouwen door zwangerschap 6. de verspreiding van ziektes als aids en malaria is gestopt 7. er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu 8. er is meer eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp

Millenniumdoelstelling 4 rond kindersterfte staat centraal in deze lesmap.

2.2. UNICEF in de strijd tegen kindersterfte

Gezondheidssituatie in Sierra Leone

Sierra Leone ligt in het westen van Afrika en is een buurland van Liberia en Guinée. Dit land telt het hoogste sterftecijfer bij kinderen onder de 5 jaar: 267 op 1000 levend geborenen, bijna 1 kind op 3. Het is, op Niger na, het armste land in de wereld. Meer dan drie kwart van de bevolking moet overleven met minder dan 80 eurocent per dag. De meeste mensen kunnen lezen noch schrijven. De bloedige burgeroorlog (o.a. om dia-mant-en goudmijnen), die meer dan 12 jaar duurde, heeft de basisvoorzieningen compleet verwoest. Op het einde van de oorlog in 2003 stonden amper nog scholen of gezondheids-centra recht. Ongeveer de helft van de bevolking was op de vlucht.

Dit alles maakt het leven in Siera Leone bijzonder moeilijk. Er is geen deftig wegennetwerk en de toegang tot zuiver drin-kwater water blijft problematisch, wat ook de basishygiëne bemoeilijkt. Ondervoeding komt vaak voor, voornamelijk

omdat de voeding zo weinig evenwichtig is. De inwoners eten voornamelijk rijst en vis met maniokbladeren. Maar ar-moede dwingt hen vaak om hun rijstoogst of fruit en groenten te houden voor ruilhandel . Of ze verkopen het voor een rijst van mindere kwaliteit. Dit zorgt voor tekorten aan vitaminen en ijzer, die heel belangrijk zijn voor kinderen.

Er moet nog heel veel gebeuren in dit land. Er is een tekort aan ziekenhuizen en kraamklinieken, aan medisch personeel en medisch materiaal en er zijn te weinig gezondheidscentra (of PHU: Peripheral Health Unit). Zo zijn er 47 in Pujehun, een district in het zuiden van het land dat er het ergst aan toe is. In Pujehun leven 287.000 mensen van wie ongeveer 14.000 zwan-gere vrouwen elk jaar. 10% van de zwangere vrouwen krijgt te maken met complicaties (=1.400 vrouwen). In het district is er 1 ziekenhuis met 60 bedden en 1 kraamkliniek met 12 bedden…

Oppervlakte: 71.740 km²Ligging: West Afrika, tussen Guinea en LiberiaHoofdstad: FreetownAantal inwoners: 5.343.200 Kindersterftecijfer: 267 op 1000 levend geborenen van 0 tot 5 jaar (in België: 5 op 1000 levend geborenen)Levensverwachting: 41 jaar (in België : 79 jaar)Godsdiensten: Moslim: 60%; Inheemse godsdiensten: 30%; Katholiek: 10%Talen: Engels, Mende (in het zuiden van het land), Temné (in het noorden), Krio (soort Kreools, mengeling van Engels en lokale dialecten, voertaal in het land)

© UN

ICEF/F

ranç

ois St

ruzik

-www

.simp

lyhum

an.be

Therapeutisch voedingscentrum gesteund door UNICEF in Gondama, Sierra Leone

�

GEOATLAS - Copyright1998 Graphi-Ogre

0 km 100 200 300 400 km

Bobo-Dioulasso

Saint Louis

Makeni

KenemaBo

MonroviaYamoussoukro

Abidjan

Conakry

Dakar

Banjul

BissauBamako

Freetown IVOORKUST

LIBERIA

GUINEAGUINEE BISSAUGUINEA BISSAU

SENEGAL

MALI

MAURITANIEMAURITANIA

GAMBIAGAMBIA

BURKINAFASO

SIERRA LEONE

ATLANTISCHE OCEAAN

5

Prioriteiten van UNICEF in Sierra Leone

Hoewel kinderen en moeders in dit land massaal sterven, blij-ven de Sierra Leonezen en UNICEF niet bij de pakken neerzit-ten. UNICEF heeft 3 belangrijke werkdomeinen in Sierra Leone.

1. Eerst en vooral helpt UNICEF kinderen te overleven. Bijna 1 kind op 3 sterft voor haar/zijn vijfde verjaardag. UNICEF wil garanderen dat elk kind toegang krijgt tot basisgezond-heidszorg, bescherming tegen malaria, vaccinatie, drinkbaar water….

2. UNICEF investeert massaal in de heropbouw van scholen, de opleiding van leerkrachten en de productie en versprei-ding van schoolmateriaal. Naar school gaan is ongetwijfeld één van de grootste dromen voor de meeste kinderen in Sierra Leone. Meer dan 60% van de kinderen tussen 6 en 12 jaar gaan ondertussen terug naar school. Et zitten ongeveer evenveel meisjes als jongens in de klas.

3. UNICEF wil kinderen beschermen tegen geweld en uitbui-ting. Genitale verminking van meisjes is een groot pro-bleem in Sierra Leone. Bijna alle meisjes worden besneden. Kindhuwelijken en tienerzwangerschappen vormen een andere uitdaging. UNICEF probeert de mentaliteit hier rond te veranderen want deze praktijken zijn gevaarlijk voor de gezondheid en het leven van de meisjes.

© UN

ICEF/F

ranç

ois St

ruzik

-www

.simp

lyhum

an.be

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

UNICEF en de PHU’s

UNICEF werkt nauw samen met de lokale gemeenschappen en richt zoveel mogelijk PHU’s (Peripheral He-alth Unit of gezond-heidscentra) op in de verschillende distric-ten. UNICEF zorgt voor de verbetering en ver-sterking van de medi-sche voorzieningen: zorgen dat vroedvrouwen in de dorpen samenwerken met de verantwoordelijke verpleegster en met vrijwilligers in het gezondheidscentrum, vormingen opzetten voor verpleegsters en vroedvrouwen, informeren en leren over hygiëne, over gezondheid, over goede voeding, over vaccinatie en ziek-ten, vechten tegen het geloof in bepaalde tradities die borst-voeding in de weg staan of waardoor de gezondheid van de kinderen in gevaar komt (zoals bijvoorbeeld het gebruik van onveilig drinkwater in fl essenvoeding).

Koelkasten en Fietsen…

UNICEF ondersteunt de ziekenhuizen en PHU’s met allerlei ma-teriaal. Ze zijn allemaal uitgerust met een koelkast en zonne-panelen om de vaccins koel te bewaren, vaccins, muskieten-netten en malariapreventie, weegschalen, vaccinatiekaarten, HIV- testkits, orale rehydratatiezouten tegen uitdroging door diarree, affi ches met informatie over borstvoeding of de ge-varen van HIV/aids of een paar fi etsen,…

6

• Zeep als symbool voor de voorlichting over hygiëne.• Een vaccinatiespuit en fl esje stellen de vaccinatie voor te-

gen verschillende ziektes (polio, mazelen, tetanus, tubercu-lose, difterie, kinkhoest) .

Ook jullie kunnen met de klas of de school geld inzamelen om geboortekits te fi nancieren. Jullie gift is welkom op 000-0000055-55 met vermelding “Schoolactie”.

2.3. En in België?

Mondiale vorming

Alle kinderen hebben recht op een gezond en veilig leven waarin ze alle kansen krijgen om een goede start te nemen in het leven. Daarom heeft UNICEF de hulp nodig van iedereen! Werken aan een wereld geschikt voor kinderen doe je samen, ook in de klas. Als actieve wereldburger kijk je verder dan je neus lang is en ga je ook over tot actie. Via mondiale vorming wil UNICEF dat kinderen actief meewerken aan veranderingen in hun eigen omgeving en op wereldvlak.

5 grote ideeën liggen aan de basis van mondiale vorming. Ze zijn ook verwerkt in de eindtermen:

1. We leven in een globale wereld waar onderlinge afhanke-lijkheid en samenleven met verschillende culturen meer en meer aan bod komen.

2. We leren dat onze beeldvorming van de wereld vaak gebaseerd is op stereotypen, vooroordelen (door onze denkwijze over mensen van verschillende afkomst, over andere culturen, godsdiensten,…) en beïnvloed wordt door reclame en media.

3. We voelen ons aangesproken om sociaal rechtvaardig te handelen en erkennen het belang van de mensenrechten en de kinderrechten.

4. We vinden het belangrijk om in confl ictsituaties te zoeken naar geweldloze oplossingen.

5. We werken samen aan de toekomst: acties en beslissingen van vandaag hebben gevolgen voor de toekomst.

Wash your hands!

Dat zingen de kinderen op school in Sierra Leone. Boodschap-pen rond hygiëne worden spelenderwijs doorgegeven. Leer-lingen maken theaterstukken rond de gevaren van HIV/aids, hygiëne en allerlei ziekten en voeren die op in de omliggen-de dorpen. Zo leren ze dat het belangrijk is om je handen te wassen voor het eten. Of dat je het eten moet afdekken tegen ongedierte of dat je beter slaapt onder muskietennetten om je te beschermen tegen malaria. Dit lijken stuk voor stuk de-tails, maar in Sierra Leone enorm belangrijk om te overleven.

Geboortekit

Kindersterfte is een probleem met een oplossing binnen handbereik. Maar daarvoor moeten wij allemaal samen in ac-tie schieten. Nu! Met 45 euro kan UNICEF ervoor zorgen dat kinderen hun leven goed starten. Zo’n kit bevat alles wat een kind nodig heeft om een goede start te krijgen in het leven:

• De chirurgische handschoenen en navelstrengklem symbo-liseren het steriele materiaal dat nodig is tijdens een beval-ling.

• Een muskietennet, gedrenkt in insecticide, om te bescher-men tegen de mug die malaria overdraagt.

• Orale rehydratatiezouten, te mengen met drinkwater, om kinderen te rehydrateren in geval van acute diarree.

• Een armband voor groeicontrole die gebruikt wordt om de omvang van de arm van het kind te meten en te na te gaan of hij goed gevoed wordt. Deze symboliseert ook de opvolging van grootte en gewicht.

• Vitamine A, gegeven in druppels, om blindheid te voorko-men. En ontwormingstabletten tegen wormen in de darmen.

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

Kindersterfte is een probleem met een oplossing binnen handbereik. Maar daarvoor moeten wij allemaal samen in ac-tie schieten. Nu! Met 45 euro kan UNICEF ervoor zorgen dat kinderen hun leven goed starten. Zo’n kit bevat alles wat een

• De chirurgische handschoenen en navelstrengklem symbo-liseren het steriele materiaal dat nodig is tijdens een beval-

Voor de mensen in de afgelegen dorpen is het vaak immers moeilijk om in een gezondheidscentrum te geraken. Daarom ondersteunt UNICEF de PHU’s met materi-aal om “outreach” te organiseren. Dit zijn

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

vrijwillige medewerkers die met fi etsen en koelboxen naar de afgelegen dorpen rijden om bijvoorbeeld de mama’s en kin-deren te vaccineren.

7

UNICEF Wereldklassen

UNICEF werkt graag samen met actieve en dynami-sche klassen die zich inzetten voor de kinderrech-ten. Die klassen dragen de titel “UNICEF Wereld-klas”. De kinderen van de Wereldklassen zetten allerlei acties op en informeren anderen over de kinderrechten. Zij zetten het Kinderrechtenver-drag om in praktijk. Wereldklassen kunnen re-kenen op de steun van UNICEF (o.a. lidkaartjes, een logo, een plekje op de website...).

Neem snel een kijkje op www.unicef.be bij het deeltje ‘school/onze klas doet mee’. Je vindt er meer informatie, een overeenkomst en een in-schrijvingsformulier.

De Wereldklas van de Gemeentelijke Basisschool in Wezemaal steunt Oona en UNICEF in de strijd tegen kindersterfte.

8

3. OVER DE ACTIVITEITENMAP

Deze lesmap richt zich tot leerkrachten en leerlingen van het 5de en 6de leerjaar basisonderwijs, maar richt zich tevens tot de 1ste graad van het secundair onderwijs. Het dossier kan ook gebruikt worden door animatoren, educatieve medewerkers en de vrijwilligers van UNICEF België, die activiteiten uitwer-ken voor kinderen van 10 tot 14 jaar.

3.1. Methodologie

De map omvat een reeks activiteitenfi ches om kinderen van 10 tot 14 jaar te sensibiliseren rond de gezondheidssituatie van kinderen wereldwijd en in Sierra Leone. De didactische bena-dering wil interactief, participatief en interdisciplinair zijn.

Interactief: de kinderen ontdekken in interactie met elkaar en op een actieve manier het thema.Participatief: de kinderen zijn actief betrokken bij het ontdek-ken van de wereld waarin zij leven. Interdisciplinair: de voorgestelde activiteiten kunnen worden ingepast in verschillende domeinen en vakken van het school-programma en beantwoorden aan verschillende eindtermen voor de 3de graad basisonderwijs en voor de 1ste graad secun-dair onderwijs. De activiteiten passen ondermeer in vakken als godsdienst, zedenleer, wereldoriëntatie, aardrijkskunde, …

3.2. De activiteitenfi ches

De 6 activiteitenfi ches zijn gerangschikt volgens moeilijkheidsgraad. Vóór elke activiteit worden uitleg en aanwijzingen gegeven.

• De leerdoelen zijn voor elke activiteit apart opgenomen en duiden op de doelstellingen van elke activiteit. De eindtermen zijn verwerkt in de leerdoelen.

• Ook het nodige materiaal wordt bij elke activiteit vermeld. Voor sommige activiteiten moet gebruik gemaakt worden van werkbladen of aparte verhalenkaarten voor de leerlin-gen. Dit materiaal bevindt zich telkens achter elke fi che en kan makkelijk gekopieerd worden voor de leerlingen.

• De tijdsduur van elke activiteit kan aangepast worden af-hankelijk van het aantal deelnemers, het project, de be-schikbare tijd, variaties op de activiteit,…

• Het verloop is telkens ingedeeld in verschillende fasen, die kort worden toegelicht.

• Voor elke activiteit worden varianten voorgesteld om de ac-tiviteit aan te passen, op te volgen of verder uit te werken.

De fi ches kunnen ook aangevuld worden met ander materi-aal. Wij hebben er tevens voor gezorgd dat de activiteitenfi -ches slechts een minimum aan voorbereiding vraagt. Je kan een keuze maken op basis van het niveau en de kennis van de leerlingen. Sommige activiteiten vragen wat meer voorbe-reiding en organisatie dan andere. De meeste activiteiten zijn gebruiksklaar.

UNICEF België kan rekenen op ambassadeurs, maar speciaal voor kinderen ook op de “Vrienden van UNICEF”! Zij motiveren de kinderen om zich actief in te zetten voor de kinderrechten.

Kobe en zijn missie met UNICEF in Sierra Leone… Ik ben Kobe Van Herwegen, zanger van de Ketnet Band, gooche-laar en wrapper op Ketnet en acteur in Spring. Omdat UNICEF het kindersterfteprobleem wil aanpakken en iedereen in België warm wil maken om hier samen iets aan te doen, ben ik met UNICEF een kijkje gaan nemen naar hun gezondheidsprojecten in Sierra Leone.

We zijn een paar gezondheidscentra gaan bezoeken waar de kinde-ren en mama’s inentingen krijgen en waar hun gezondheid opge-volgd wordt. We hebben ook een ziekenhuis bezocht waar onder-voede kinderen herstellen. In een ander dorp zijn we even mee les gaan volgen in een school die UNICEF heeft opgericht. Alle kinderen van het dorp krijgen hier les over hygiëne zodat ze dit aan hun ou-ders kunnen verder vertellen. Lees meer over onze reis: www.unicefkids.be

UNICEF doet schitterend werk in Sierra Leone. Ik hoop dat jullie sa-men met mij en met de klas erin willen vliegen om UNICEF te steu-nen en meer te leren via deze lesmap.

Waarom

Grietje UNICEF steunt… Mijn naam is Grietje Vanderheijden. Van beroep ben ik actrice en speelde ik al in tal van Vlaamse series en musicals waaronder As-sepoester, Doornroosje en Peter Pan. Ik speel mee als fl apuit Isa in de serie ‘En daarmee Basta!’. Wanneer ik niet voor de camera’s sta, zing en toer ik mee met de Ketnet Band. Daarnaast geef ik ook nog toneelles aan het stedelijk conservatorium in Mechelen.

Ik ben dolgraag vriendin van UNICEF. Door mijn werk kom ik immers veel in contact met kinderen en besef ik hoe kwetsbaar ze zijn. Vaak hebben ze niet de mogelijkheden om voor zichzelf op te komen en niet alle kinderen kunnen rekenen op ouders of op een overheid die voor hen instaat. Daarom is het goed dat er een organisatie bestaat als UNICEF die erover waakt dat aan de basisbehoeften van elk kind wordt voldaan. UNICEF levert fantastisch werk wereldwijd en kan niet genoeg gesteund worden!

”

“

”

“

Het zangduo Grietje en Kobe = Vrienden van UNICEF

ACTIVITEITENFICHE 1 voor de leerkracht�

Moeilijkheid +

Sierra Leone ontdekken

Verloop van de activiteitFase 1De leerlingen vormen groepjes van 2 en vullen de fiche in over Sierra Leone. Ze raadplegen woordenboeken en atlassen en helpen elkaar om de vragen te beantwoorden. Hun oplossingen worden mondeling verbeterd in de klas. Nadien volgt een eerste gesprek op basis van de reacties en van de vragen van de leerlingen.

Fase 2De leerlingen vormen kleine groepjes, lezen de getuigenis van John en beantwoorden de vragen. Elke groep stelt zijn antwoorden op deze vragen voor aan de klas. Alles wordt nog eens klassikaal besproken.

Fase 3De leerlingen spelen galgje om volgende woorden te raden:Goud en diamant / rijst en vis / vitamine A / onzuiver drinkwater / vac-cinatie.Voor elke woordgroep komt een andere leerling aan het bord om een hangmannetje te tekenen. De hele klas stelt letters voor om de woorden te raden. De andere leerlingen vullen de woorden in op hun blad.

OpvolgingDe leerlingen maken een dossier of een fiche over Sierra Leone. Zij gebruiken de informatie over het land, over de gezondheidstoestand van de kinderen en over de levensomstandigheden van de inwoners.

Wat doet UNICEF?UNICEF financiert het aanboren van waterputten om de toegang tot drinkwater te vergemakkelijken en om hygiëne te promoten (zoals het gebeurt in de school van John). UNICEF steunt verscheidene lokale initiatieven en organisaties, zoals bijvoorbeeld in Sierra Leone:- de organisatie CADO (Community Animation and Development Organisation) die theatergroepjes opstart en vormt in de

scholen. Zij spelen kleine taferelen over thema’s als HIV/AIDS en hygiëne.- De krant Pikin News, die volledig door kinderen wordt gemaakt, om bepaalde kinderrechtenproblemen aan te kaarten.- Lokale radio’s die kinderen aan het woord laten.

Wil je meer weten?Breng een bezoekje aan ons nieuw documentatiecentrum! (Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel – tel. 02/256.74.06 fax. 02/230.34.62) of bezoek onze website www.unicefkids.be en www.unicef.be!

Leerdoelen- De leerlingen identificeren één van de cruciale

problemen in Sierra Leone: het kindersterftecijfer.- De leerlingen ontdekken het leven van een

kind in Sierra Leone via een getuigenis.- De leerlingen denken na over hun persoon-

lijke betrokkenheid tot de problemen van hun nabije en verdere omgeving.

Materiaal- Fiche van Sierra Leone- Atlas of wereldkaart- Encyclopedie of woordenboek- Getuigenis van John

Tijdsduur1 uur

GEOATLAS - Copyright1998 Graphi-Ogre0 km 100 200 300 400 km

Bobo-Dioulasso

Saint Louis

Makeni

KenemaBo

MonroviaYamoussoukro

Abidjan

Conakry

Dakar

Banjul

BissauBamako

FreetownIVOORKUST

LIBERIA

GUINEAGUINEE BISSAU

GUINEA BISSAU

SENEGAL

MALI

MAURITANIEMAURITANIA

GAMBIAGAMBIA

BURKINAFASO

SIERRA LEONE

ATLANTISCHE OCEAAN

�0

WERKBLAADJES voor de leerlingen

Vragen voor onze jonge kampioenen!

Is Sierra Leone in vergelijking met België: 2 maal kleiner, 2 maal groter of 5 maal groter?

Welk van de twee landen telt het hoogst aantal inwoners?

Ken je de levensverwachting van de bevolking in België?

In België sterven ongeveer 5 baby’s op 1000 levend geborenen en wereldwijd 43 op 1000. Wat valt je op als je dit vergelijkt met het kindersterftecijfer van Sierra Leone?

Waarom sterven er zoveel kinderen in Sierra Leone, volgens jou? Bedenk 3 mogelijke redenen.

Joepie! Ik heb ontdekt dat “Sierra Leone” “Berg van

de Leeuw” betekent!

1

23

4

5

Sierra LeoneOppervlakte: 71.740 km²Hoofdstad: FreetownInwoners: 5.343.200 Kindersterftecijfer: 267 op 1000 levend geborenen (in België : 5 op 1000 levend geborenen)Levensverwachting: 41 jaar (in België : 79 jaar)Godsdienst: Moslim: 60% Inheemse godsdiensten: 30% Katholiek: 10%Talen: Engels, Mendé (zuiden), Temné (noorden), Krio (soort Kreools, een mengeling van Engels en lokale dialecten)

Sierra Leone ontdekken

Duid Sierra Leone met een rode stip aan op de kaart

van Afrika en kleur de vlag van Sierra

Leone!

��

Wat is volgens jou het belangrijkste probleem in Sierra Leone?In dit land sterven het meest : kinderen van 0-5 jaar

In dit land sterven het meest : volwassenen ouder dan 40 jaar

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

Verhaal van JohnJohn, 11 jaar, speelt mee in het theatergroepje op school en leert over hygiëne om na-dien andere mensen daarover te informeren. Het is een belangrijk onderwerp in Sierra Leone en er is nog veel werk aan de winkel. Dat komt omdat veel mensen nooit heb-ben geleerd over hygiëne en de basisregels van de hygiëne niet kennen. Ze weten bijvoorbeeld niet hoe je microben kan vermijden. Het theatergroepje doet mee aan het project “Adopteer een familie”, dat ondersteund wordt door UNICEF. Het principe is vrij eenvoudig: elk kind “adopteert” één of meerdere families en gaat hen bezoeken om aan de mama’s uit te leggen hoe men een baby wast, dat je best het eten afdekt tegen ongedierte, dat je best je handen wast voor je eet… Zo geven ze de hygiëneregels die ze op school leerden door aan andere families. Natuurlijk beginnen de kinderen hier-mee in hun eigen familie!

John:“Ik zeg hen bijvoorbeeld dat ze hun handen moeten wassen met zeep voor de maaltij-den en nadat ze naar het toilet gaan. Dat is heel belangrijk om ziekten te voorkomen. Je moet ook slapen onder een muskietennet. Ik leg uit hoe gevaarlijk het kan zijn als men zich niet beschermd tegen de muggen... Ik ben heel blij om mee te spelen in de theatergroep want ik hou van dansen, spelen en zingen. Later wil ik toneelleraar worden.”

1. Welke problemen in Sierra Leone komen aan bod in het verhaal van John? Hygiëne – ziektes – honger

2. Wat denk jij over het engagement van John voor zijn gemeenschap? Is het nuttig wat hij doet? Waarom wel niet?

3. John heeft het over een ziekte die door muggen wordt verspreid. Weet jij hoe deze ziekte heet?

4. Wat doe jij om gezond te blijven? Welke eenvoudige dingen doe je om microben te vermijden? (in jouw klas, jouw school, in jouw gemeente)

Wil jij ook in actie schieten in België?Neem een kijkje op de sites www.unicefkids.be en www.whatdoyouthink.be voor ideeën!

Galgje Sierra Leone bevat veel natuurlijke rijkdommen: __ __ __ __ en __ __ __ __ __ __ __

De voeding van de inwoners is weinig gevarieerd: __ __ __ __ __ en __ __ __

Dit geeft men aan de kinderen als voedingssupplement: __ __ __ __ __ __ __ __ __

Wat baby’s ziek maakt na de geboorte: __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __

Wat een kinderleven kan redden: __ __ __ __ __ __ __ __ __ __

Moeilijkheid ++

Ik wil genezen !

ACTIVITEITENFICHE 2 voor de leerkracht�2

Leerdoelen- De leerlingen ontdekken de belangrijkste

oorzaken van kindersterfte (bij kinderen van 0-5 jaar).

- De leerlingen denken na over de gezondheids-toestand van baby’s en jonge kinderen in een ontwikkelingsland en over de mogelijke oplos-singen.

Materiaal- “Probleem“ - kaarten- “Symptomen” - kaarten- “Behandeling“ - kaarten- Speldjes om de kaartjes op de rug vast te ma-

ken (bvb. veiligheidsspelden)- Gezondheidswoordenboekje (zie pagina 15 in

deze lesmap)- Magneten of plakband

Tijdsduur30 minuten

VariantenVóór het spel begint kan de leerkracht een lijst op het bord schrijven met de mogelijke oorza-ken van kindersterfte, aan de hand van de ideeën van de leerlingen. Na de activiteit kan men terugkomen op deze lijst en nagaan of bepaalde oorzaken door de klas geïdentificeerd werden.

Vóór fase 2 kan men aan één van de leerlingen het “Gezondheidswoordenboekje” geven. Elk van de 8 leerlingen met een kaartje op de rug kan dit woordenboekje één maal raadplegen als hij/zij de naam van zijn probleem moeilijk kan vinden, of indien hij geen vragen meer vindt om te stellen aan de klas.

Verloop van de activiteitFase 1Om het spel in te leiden worden de moeilijke of onbekende namen van ziekten opgegeven. De leerkracht dicteert ze aan de leerlingen die een tekening maken van de dingen waaraan ze denken als ze de naam van de ziekte horen (ze tekenen bijvoorbeeld iemand die “malaria” of “gele koorts” heeft). Nadien krijgen de leerlingen uitleg over deze aandoeningen. Ze kunnen ook het “Gezondheidswoorden-boekje” (op pagina 15 in deze lesmap) raadplegen en invullen.

Fase 2De leerkracht speldt de “Probleem“ - kaarten op de rug van 8 leerlin-gen die in de klas rondwandelen. Deze 8 leerlingen stellen vragen aan hun klasgenoten om te raden wat er op hun rug geschreven staat. De klasgenoten mogen enkel antwoorden met “ja” of “neen”. Op hetzelf-de moment krijgen andere leerlingen de “symptomen” - kaarten in de handen. De “behandeling” - kaarten worden op het bord gehangen (bvb. met magneten).

Voorbeelden van vragen : - Is het een ziekte? - Is het een ziekte die bij ons niet voorkomt? - Is het een probleem bij de geboorte? - Hoest ik? - Heb ik koorts? - Heb ik diarree? - Wordt deze ziekte door een insect overgedragen? - Bestaat er een vaccin tegen de ziekte?- Heeft het probleem te maken met voeding?

Fase 3Wanneer een leerling denkt dat hij geraden heeft wat er op zijn rug staat, dan zoekt hij diegene die de kaart heeft met de symptomen die overeenkomen met zijn ziekte. Als hij juist geraden heeft, zoeken beide leerlingen welke behandeling er voor die ziekte bestaat, op één van de kaarten aan het bord. Ze hangen hun kaarten bij de kaart met de behandeling op het bord (met magneten of met plakband).

Oplossingen: ondervoeding = G4 / diarree = E2 / longontsteking = D6 / malaria = B8 mazelen = H1 / tetanus = A3 / premature baby = C5 / infectie = I9gele koorts = J10 / polio = F7. (op de kaarten “Symptomen” en “Behandeling” staan letters en cijfers)

Fase 4Wanneer alle kaarten samengebracht zijn (problemen + symptomen + behandeling), bespreekt de klas welke oorzaken aan de basis liggen van de kindersterfte in ontwikkelingslanden.- Vinden de leerlingen de situatie van die kinderen ernstig?- Gaan ze akkoord met de voorgestelde oplossingen? Hebben zij andere ideeën?- Wat zouden de regeringen volgens hen moeten doen?

WERKBLAADJES voor de leerlingen��

Spel : Ik wil genezen !

ONDER-VOEDING

• Ik heb hoge koorts• Ik sta vol met rode stipjes• Ik hoest

H

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

prob

leem

DIARREE

TETANUS

MALARIA

LONG-ONTSTEKING

BESMETTING

MAZELEN

PREMATURE BABY

POLIO

GELEKOORTS

symp

tomen

symp

tomen

symp

tomen

symp

tomen

symp

tomen

A

C

E

G

• Ik heb stijve spieren • Ik heb hart- en ademhalings- problemen• Ik heb koorts en spierkrampen

• Ik ben te vroeg geboren• Ik weeg te weinig• Ik ben heel zwak

• Ik heb buikpijn• Mijn stoelgang is loperig• Ik vermager

• Ik heb geen even- wichtige voeding• Ik weeg niet genoeg• Ik groei niet

��sy

mptom

en J• Ik werd gestoken door een mug• Ik heb koorts, ik moet overgeven• Ik heb een gele kleur door problemen met mijn lever

symp

tomen B

• Ik werd gestoken door een mug• Ik heb koorts en ik beef• Ik zweet voortdurend

symp

tomen F

• Ik heb koorts• Ik heb spierpijn• Ik kan mijn mijn armen en benen niet meer bewegen

symp

tomen D

• Ik adem met moeite• Ik hoest vaak• Ik heb rillingen en koorts

symp

tomen I

• Ik ben besmet door microben, bacteriën • Ik heb koorts• Ik heb buikpijn en diarree

beha

ndeli

ng 4• De baby borstvoeding geven tijdens de eerste 6 maanden• Voedingssupplementen toedienen (vitamine A, jodium,…)• Evenwicht en afwisseling brengen in de voeding om tekorten te vermijden

beha

ndeli

ng 6• Antibiotica geven• Hoest en koorts behandelen• Kinesitherapie om beter te leren ademen

beha

ndeli

ng 8• Slapen onder een muskietennet om de ziekte te vermijden• Malariawerende behandeling toedienen• Koorts behandelen

beha

ndeli

ng 10• Vaccinatie tegen gele koorts (preventief, om te voorkomen)• Zich beschermen tegen muggen• Er bestaat geen geneesmiddel

beha

ndeli

ng 9• De koorts behandelen• Orale rehydratatiezouten geven tegen uitdroging door diarree (ORS)• Antibiotica bij complicaties (bij ernstige problemen)

beha

ndeli

ng 2• Het kind uitsluitend borstvoeding geven tijdens de eerste 6 maanden• Geen water geven bij de geboorte, noch papjes op basis van rijst en water.• Orale Rehydratatiezouten en speciale voeding geven

beha

ndeli

ng 1• Koorts en hoest behandelen• Antibiotica geven bij complicaties (bij ernstige problemen)• Vaccinatie tegen mazelen (preventief, om te voorkomen)

beha

ndeli

ng 3• Spuitje met serum met antistoffen spoedig toedienen• Koorts en symptomen behandelen• Vaccinatie tegen tetanus (preventief, om te voorkomen)

beha

ndeli

ng 5• De vrouw regelmatig onderzoeken tijdens de zwangerschap• Bevalling in een ziekenhuis of gezondheidscentrum• Speciale zorgen voor de baby

beha

ndeli

ng 7• Vaccinatie tegen polio• Koorts behandelen• Er bestaat geen geneesmiddel

�5

Gezondheidswoordenboekje

* Een besmetting of infectie: wanneer een virus of bacterie zich in het lichaam verspreidt, spreekt

men van een infectie. Het lichaam reageert dan op verschillende manieren: je hoest, je

krijgt koorts, een loopneus, diarree, hoofdpijn of andere klachten.

* Een virus: een microbe die besmettelijke ziekten overdraagt.

* Een bacterie: een andere naam voor microbe.

* Een symptoom: uiterlijke tekenen van een ziekte (bijvoorbeeld: hoesten, koorts hebben, spier-

pijn…).

* Ondervoeding: onevenwichtige en weinig gevarieerde voeding.

* Longontsteking: ziekte op je longen die samen gaat met koorts en waardoor je moeilijk kan

ademwen.

* Malaria: ziekte die wordt doorgegeven door de vrouwelijke mug van zodra die besmet bloed

heeft geproefd. De ziekte zorgt voor koorts en verzwakking.

* Mazelen: tal van kleine rode vlekjes op de huid, een kenmerk van een bekende kinderziekte.

* Tetanus: ziekte via een wondinfectie die samen gaat met spierstijfheid.

* Gele koorts: dodelijke ziekte die doorgegeven wordt door een steekmug en die samen gaat

met koorts, diarree, overgeven en een gele kleur van de huid.

* Polio (poliomyelitis): infectieziekte van hersenen of ruggenmerg met verlamming tot gevolg.

* Tuberculose: infectieziekte die vaak de longen aantast en waarvan je hoest en kan sterven.

* Kinkhoest: ziekte die gekenmerkt wordt door een speciale hoest.

* Een vaccin: een inenting of een prikje met een vloeistof die je beschermt tegen een ziekte.

Een behandeling: een manier om een ziekte te verzorgen en te genezen (met bijvoorbeeld

geneesmiddelen…).

* Uitdroging: wanneer je lichaam onvoldoende water bevat en dreigt uit te drogen (vaak als

gevolg van langdurige diarree).

* Orale rehydratatiezouten: een poeder dat gemengd wordt met water en gegeven wordt bij

langdurige diarree. Het is makkelijk te bereiden: 1 lepel zout + 3 lepels suiker mengen in

een liter water.

..............................................................................................

..............................................................................................

........................................

..............................................................................................

..............................................................................................

........................................

..............................................................................................

..............................................................................................

........................................

..............................................................................................

..............................................................................................

........................................

..............................................................................................

..............................................................................................

........................................

Dit klein woordenboekje kan je helpen bij de

activiteiten! Je kan het zelf aanvullen

ACTIVITEITENFICHE 3 voor de leerkracht�6

Moeilijkheid ++

Gezondheid en vaccinatie

Verloop van de activiteitFase 1Verdeeld in groepjes van 2 zoeken de leerlingen wat de betekenis is van Kind en Gezin. Zij raadplegen hiervoor brochures van de organi-satie of zoeken op de website van Kind en Gezin, lezen de teksten en identificeren de verschillende diensten die Kind en Gezin aanbiedt.

Fase 2Thuis raadplegen de leerlingen hun persoonlijke vaccinatiekaart of gezondheidsboekje. Ze vullen een schema in met de vaccinaties die zij kregen. (De leerlingen kunnen hun vaccinatiekaart of gezondheids-boekje ook meebrengen naar de klas en alles in de klas opzoeken).

Fase 3In de klas, met de hele groep, vergelijken de kinderen hun vaccinatie-schema met dat van kinderen uit Sierra Leone. Zij antwoorden op de gestelde vragen. (mondeling)

Bijkomende activiteiten- De kinderen ontwerpen een project rond gezondheid ter gelegen-

heid van de Wereldgezondheidsdag op 7 april (Wereldgezond-heidsorganisatie raadplegen).

- De kinderen zoeken informatie over bepaalde ziekten en hun in-vloed in andere werelddelen.

Leerdoelen- De leerlingen denken na over het belang van

een gezondheidssysteem en de directe gevol-gen ervan op de gezondheid van de kinde-ren.

- De leerlingen ontdekken hoe belangrijk vac-cinatie is, vertrekkende van hun eigen gezond-heidsboekje.

Materiaal- Informatiebrochures en -folders Kind en Gezin

(gratis aan te vragen).- Werkblad over gezondheid en vaccinatie- Gezondheidsboekjes of vaccinatiekaarten van

enkele leerlingen- Woordenboek- Gezondheidswoordenboekje (zie pagina 15 in

deze lesmap)

Tijdsduur30 minuten (2 x 15 minuten)

VariantDe leerlingen vragen thuis waar hun geboorte werd aangegeven (in welke gemeente), op wel-ke datum, en hoe het officële document heet.Leg aan de klas het belang uit van de geboortere-gistratie en de geboorteakte en vertel hen dat het een recht is voor elk kind.

Wat doet UNICEF?UNICEF is de grootste verdeler van vaccins in de wereld en koopt de vaccins voor 4 kinderen op 10 in de wereld. UNICEF financiert tevens koelkasten en koelboxen om deze vaccins te bewaren in de zuiderse landen. Eén of meerdere keren per jaar organiseert UNICEF “Nationale Vaccinatiedagen”. Bij die gelegenheid worden - op enkele dagen tijd – duizenden tot miljoenen kinderen ingeënt.

Wil je meer weten?Wil je de prijs kennen van een vaccin, van het voedingssupplement vitamine A of van een geboortekit, die het leven van kinderen kunnen redden? Raadpleeg ons documentatiecentrum of onze website www.unicef.be.Meer info over vaccinatie en gezondheid vind je op www.kindengezin.be of www.zorg-en-gezondheid.be/vaccinatie.aspx

WERKBLAADJES voor de leerlingen�7

Wat betekent Kind en Gezin?Een beetje geschiedenis.Kind en Gezin is een agentschap dat al een beetje voorgeschiedenis kent sinds de Eerste Wereldoorlog. In 1919 werd het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn (NWK) opgericht, dat vooral wou zorgen voor hygiëne en bescherming van kinderen. Geleidelijk aan heeft Kind en Gezin zich meer toegelegd op de gezond-heidscontrole van kinderen en de begeleiding van gezinnen die een kindje verwachtten. Als zorgzame en vriendelijke organisatie legt Kind en Gezin de drempel zo laag mogelijk, zodat hun deuren altijd open-staan voor alle (toekomstige) gezinnetjes.

Wist je dat Kind en Gezin in elke gemeenschap van het land een andere naam draagt?In Franstalig België is het “O.N.E.“ (Offi ce de la Naissance et de l’Enfant). In de Duitstalige gemeenschap spreekt men over de « Dienst für Kind und Familie » (Dienst voor het Kind en de Familie). Nu weet je al een beetje meer waarover het gaat!

Prenatale steunpunten

Consultatiebureaus

INLOOP-teams

Dienst voor gezinsondersteunende pleegzorg

123

4Hier kunnen toekomstige mama’s die het moeilijk hebben terecht voor hulp tijdens

hun zwangerschap.

Hier wordt gewerkt met groepen ouders rond hun vragen in verband met de zorg en

de opvoeding van hun kinderen

Heb je een kindje jonger dan 3 jaar, dan kan je hier terecht voor een gratis onderzoek.

Je kindje wordt er gemeten en gewogen en je kan er terecht met al je vragen. De

kinderarts onderzoekt je kindje en geeft het gratis vaccinaties.

Zij begeleiden en ondersteunen gezinnen met kinderen tussen 0 en 12 jaar om moei-

lijke periodes in de opvoeding door te komen. De kinderen verblijven dan tijdelijk in

een geselecteerd gezin.

Mijn vaccinaties

Datum Welk vaccin? Hoe oud was ik?

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Op / / werd ik tegen ....................................................ingeënt. ....................................

Dit zijn enkele diensten die door Kind en Gezin aangeboden worden. Zoek de defi nitie van elke dienst (meer info vind je op de website van Kind en Gezin).

Vul het juiste nummer in bij het

juiste vakje:

Normaal zou je eentje moeten hebben via Kind en Gezin. Heb je er al eens in gekeken? (Er bestaan allerlei soorten boekjes en kaarten!) Sommige gemeen-ten geven ook een certifi caat met vaccins, een papier waarop al je vaccinaties ge-noteerd worden. Vraag aan een volwas-sene thuis om samen met jou te kijken welke prikjes je gekregen hebt. Vul de fi che in en breng ze mee naar school. Vergelijk of iedereen in de klas dezelfde vaccins op hetzelfde moment heeft gekregen.

Kijk naar je eigen vaccinatiekaart of

-boekje!

�8

Vaccin leeftijd

Tuberculose bij de geboortePolio bij de geboorteDTK (Difterie – Tetanos - Kinkhoest) op 6, 10 en 14 wekenPolio op 6, 10 en 14 wekenMazelen / Gele Koorts op 9 maanden + rappel tussen 1 en 5 jaar + rappel na de leeftijd van 5 jaarSupplement vitamine A tussen 6 en 11 maanden, later om de 6 maanden tot de leeftijd van 5 jaar

Dit is de vaccinatiekaart van een kind uit Sierra Leone.

Vergelijk.

- Herinner je je nog iets van een dag waarop je een prikje kreeg?

- Tegen welke belangrijke ziekten werd jij gevaccineerd? Zijn het dezelfde ziekten als in Sierra Leone?

- Zijn deze ziekten dodelijk?- Bestaat er een vaccin tegen alle ziekten?

Indien niet, welke niet?- In de ontwikkelingslanden wordt de ge-

boorte van een kind niet altijd geregi-streerd. Het vaccinatieboekje is dan dub-bel zo belangrijk... waarom?

© UN

ICEF

ACTIVITEITENFICHE 4 voor de leerkracht

Moeilijkheid ++

Vervolledig het verhaal ...

Verloop van de activiteitFase 1De leerlingen worden ingedeeld in groepjes van 4. Elke groep krijgt het begin van een verhaal (getuigenissen van Diana, Namina, Hassan en Fudia). Zij lezen het begin van het verhaal luidop voor in de klas. Nadien gaan ze in kleine groepjes te werk om in ongeveer 10 lijnen een vervolg van het verhaal te schrijven (hiervoor houden ze rekening met de suggesties die ze via de bijhorende vraag kregen).

Fase 2Elke groep leest het verhaal dat ze vervolledigd heeft, voor in de klas. Nadien volgt een groepsgesprek: waarom kozen jullie voor dit einde? Heeft iemand een ander voorstel? Is er iets dat jullie raakte in het ver-haal van Diana, Namina, Hassan of Fudia?

Fase 3Elke groep krijgt nu het volledige verhaal van zijn personage. Het wordt in groep gelezen, besproken en vergeleken met het eigen schrijfsel. Nadien beantwoorden de leerlingen de 3 vragen op het einde van de getuigenis.

Fase 4De echte verhalen worden aan de hele klas voorgelezen. De vragen worden aan de voltallige groep gesteld. Alle antwoorden worden nogmaals besproken.

Bijkomende activiteiten- De leerlingen maken een tekening van hun verhaal of van een getui-

genis die hen geraakt heeft.- De klas neemt deel aan de actie “Er was eens...” die in het kader

van de educatieve campagne 2007-2008 van UNICEF België “Samen 4 miljoen baby’s redden” wordt georganiseerd (tot 21 dec. 2007).

- Voor meer info: Herlinde De Vos, Verantwoordelijke Educatiewerk, UNICEF België, Lenniksebaan 451 bus 4, 1070 brussel, hedvos@unicef.be, 02/233 37 94 of www.unicefkids.be

Leerdoelen- De leerlingen gebruiken hun kennis en indruk-

ken over een bepaald land in Afrika om het ver-volg van een verhaal te schrijven.

- De leerlingen krijgen informatie over de le-vensomstandigheden van de inwoners van dit land via 4 getuigenissen. Zo wordt hun eerste indruk en eventuele stereotypen over het land weerlegd.

- De leerlingen denken na over vragen die ge-steld worden via deze getuigenissen (m.b.t. waarden, de toestand van kinderen die elders wonen, oplossingen, toekomstplannen, ...)

Materiaal- Kopies van het begin van de 4 verhalen - Kopies van het einde van de 4 verhalen en vra-

gen.

Tijdsduur1 uur

��

20

Hallo, mijn naam is Diana. Ik ben 32 en werk als verpleegster

in het gezondheidscentrum van Robat, een dorp in Sierra

Leone. In het begin was ik hier vrijwilligster. Met mijn

dochterje Anita, die binnenkort 3 wordt, woon ik in een

huisje, vlakbij het centrum...

(schrijf het einde van het verhaal: Diana vertelt meer over haar werk en

over haar motivatie...)

Dag allemaal, ik heet Namina. Ik ben 30 en ben in verwachting van mijn 6de kindje! Vandaag ga ik naar de consultatie in het centrum van Robat, een dorp in Sierra Leone. Daar wacht Diana, de lieve verpleegster, op mij...

(Schrijf het einde van het verhaal: Wat gebeurt er tijdens de consul-tatie? Waarom gaat Namina er naartoe?...)

Hoi! Ik ben Hassan, vader van twee kin-

deren van 2 en 6 jaar. Ik ben landbouwer,

maar ik geef ook les aan volwassenen.

Eén keer per week werk ik als vrijwilliger

in het gezondheidscentrum dat op 45

minuten van mijn dorp ligt....

(schrijf het einde van het verhaal: Waarom heeft

Hassan zich geëngageerd als vrijwilliger? Wat

doet hij om de mensen te helpen?...)

Hallo, ik heet Fudia, ik ben 19 jaar oud. Ik ben nooit naar school gegaan en ik ben getrouwd toen ik 16 was. Mijn eerste baby stierf toen hij 1 maand was en ik weet niet goed waarom. Nu heb ik een twee-ling van 7 maanden, een jongetje, Alusine, en een meisje, Hassanatu...

(Schrijf het einde van het verhaal: wat gaat Fudia doen om te vermijden dat ze nog een kindje verliest? Hoe ziet zij de toekomst?...)

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

© UN

ICEF/P

asca

line C

arna

t

1

2

3

4

Vervolledig het verhaal ...Vervolg verhaal 1

Diana is een jonge en moedige vrouw met veel energie en die altijd glimlacht. Haar beroep als verpleegster heeft haar steeds geboeid. “Na 6 jaar vrijwilligerswerk in een gezondheidscentrum, en dankzij de steun van UNICEF, heb ik een opleiding gevolgd tot gekwalificeerde verpleegster. Ik kan nu bijvoorbeeld ernstige problemen bij de geboorte herkennen en weet nu hoe een pasgeboren baby moet verzorgd worden”.

Dankzij haar kennis is Diana verantwoordelijke geworden van het splinter-nieuw gezondheidscentrum van Robat. Waarom ze dit beroep uitoefent? “Ik hou van mensen en hier kan ik hen veel helpen. Ik doe mijn beroep doodgraag!”

What do you think?- Wat denk jij over het verhaal van Diana? Is ze volgens jou moedig?- Welke boodschap zou je haar willen toesturen?- Ken je mensen rondom jou die hun beroep heel toegewijd doen en die

anderen helpen? Wat bewonder je bij hen in het bijzonder?

Vervolg verhaal 2

“Om het centrum van Robat te bereiken, heb ik on-geveer 4 km moeten stappen, wat niet gemakkelijk is voor een zwangere vrouw! Ik ga naar het cen-trum, want ik kan er gratis geneesmiddelen krijgen, de verpleegster onderzoekt me en ik kan er veilig bevallen.”

Tijdens de consultatie geeft Diana, de verpleegster, haar een muskietennet, ijzertabletten om bloed-armoede te bestrijden tijdens de zwangerschap en een behandeling om malaria te voorkomen. Nadien krijgt ze een vaccin tegen tetanus. Namina tracht de jonge moeders uit haar dorp te overtuigen om met haar naar het gezondheidscentrum te gaan. “Ik ga mijn baby borstvoeding geven tijdens de eerste 6 maanden, want ik heb heel goede resultaten met mijn 5 andere kinderen. Ze zijn allemaal gezond en daar ben ik heel trots op!”.

What do you think?- Welke goede raad kan een ervaren moeder als

Namina aan jongere mama’s geven?- Welke zijn volgens jou de kwaliteiten van Namina?- Hoe zie je de toekomst van haar 6 kinderen? Wat wens je hen toe?

Vervolg verhaal 3

Hassan weet dat er nog vrij veel gezondheidsproblemen bestaan in zijn dorp. “Sommige baby’s sterven bij de geboorte omdat hun moeders geen verzorging kregen. Veel gevallen van malaria en diarree zijn te wij-ten aan het gebruik van ondrinkbaar water. En de hygiënische omstandig-heden blijven problematisch.”Hassan wil iets doen, daarom heeft hij zich opgegeven als vrijwilliger. Hij verspreidt in zijn dorp allerlei informatie rond gezondheid en hygiëne. Hij neemt deel aan vaccinatiecampagnes en aan promotiecampagnes rond borstvoeding.In het gezondheidscentrum weegt hij de kindjes en schrijft ze in het regis-ter in.

Is er ondertussen al iets veranderd of verbeterd? “Ja, het dorpshoofd heeft een wet gemaakt: wanneer een kind ziek is gedurende meer dan 3 dagen, zijn de ouders verplicht om hem naar het gezondheidscentrum te brengen. Ik vind het heel belangrijk dat we de steun krijgen van het dorps-hoofd om informatie over gezondheid te verspreiden.”

What do you think?- Waarom wil Hassan zo graag het gezondheidscentrum helpen, hoewel

hij niet betaald wordt? Welk voordeel haalt hij hieruit?- Ken jij mensen die als vrijwilliger werken?- Zou je graag vrijwilliger worden, wie zou je graag helpen?

Vervolg verhaal 4

“Ik ga regelmatig naar het gezondheidscentrum, ik weet nu dat het belangrijk is voor de gezondheid van de kinderen. Het is 2 uur stappen vanuit mijn dorp, maar gelukkig ga ik er niet alleen naartoe; wij gaan met een hele groep vrouwen. Sommigen on-der hen stappen zelfs 5 uur! De vroedvrouw heeft me geholpen bij de bevalling en er zijn geen ernstige problemen geweest. Zij heeft me aangeraden om de kleintjes borstvoeding te geven vanaf de eerste dag en ik heb haar raad opgevold.”

In Sierra Leone geven de moeders vaak een beetje water aan hun pasgeboren baby’s, maar dan worden ze vaak ziek, want het water kan bacteriën bevatten. Fudia heeft toekomstdromen voor haar kinderen: “Ik hoop dat ze later naar school gaan en dat ze niet verplicht zullen zijn om even jong te trouwen als ik. Ik hoop dat ze een beter leven zullen hebben.” Of zij een bood-schap heeft voor de mensen in België?...”Ja, jullie kunnen ons écht helpen”.

What do you think?- Fudia denkt dat we haar zouden kunnen helpen... hoe kan dat volgens jou? Wat kan haar toestand verbeteren?- Denk jij dat haar dromen voor de toekomst van haar kinderen werkelijkheid kunnen worden?- Welke dromen heb jij voor je eigen kinderen, later? En voor andere kinderen uit de wereld?

2�

ACTIVITEITENFICHE 5 voor de leerkracht22

Moeilijkheid +++

Kindersterfte aanpakken samen met het hele dorp

Verloop van de activiteitFase 1De leerkracht weet dat er teveel kinderen sterven in het dorp. De leerlingen weten dit nog niet. Terwijl de rest van de klas een korte opdracht doet, neemt de leerkracht 6 leerlingen apart en deelt de verschillende rollen uit. Elke leerling leest zijn eigen rol, maar kent de rol van de anderen niet. Ze weten enkel dat ze zich verzamelen in het dorp omdat er een probleem is waar ze oplossingen voor moeten zoeken (de leerkracht vertelt nog niet dat kindersterfte het grote probleem is in het dorp). De 6 leerlingen denken even na over hun rol.

Fase 2De leerkracht vertelt aan de klas dat 6 mensen in een dorp in een ontwikkelingland samenkomen. De rest van de klas is ook dorpeling en toeschouwer. Ze krijgen de opdracht om te luisteren naar wat de 6 dorpelingen te vertellen hebben en proberen te ontdekken wat de problemen zijn in het dorp. Ze schrijven dit op tijdens het rollenspel. Zij krijgen dit als opdracht mee zodra de 6 leerlingen starten met het rollenspel.

Fase 3De dorpschef neemt de leiding en start met een kort woordje uitleg. Hij organiseert de bijeenkomst. Hij vertelt dat hij enkele mensen uit het dorp heeft bijeengeroepen omdat er problemen zijn in het dorp en dat ze oplossingen moeten zoeken. Hij wil luisteren naar wat iedereen te vertellen heeft.

Fase 4De 5 andere leerlingen leven zich in hun rol in en vertellen om de beurt wie ze zijn en waarom ze zich zorgen maken. De leerlingen mogen niet aflezen van hun kaartje. De rest van de klas luistert naar de bijeenkomst en noteert problemen.

Fase 5De leerkracht deelt de rest van de klas in 5 groepjes in de rollenspeler sluit zich aan bij een groepje. Per groepje denken ze 10 min. na over mogelijke oplossingen voor het probleem in hun dorp. De leerkracht vertelt dat ze die oplossingen bij de volgende bijeenkomst in het dorp kunnen voorstellen aan de dorpschef en aan elkaar. De leerkracht gaat bij elk groepje langs en helpt de leerlingen na te denken door een aantal vragen te stellen: - Wat denken jullie dat het probleem is in het dorp?- Zijn er mensen in het dorp die voor interessante oplossingen kunnen

zorgen?- Welke oplossingen zouden jullie voorstellen?- Hoe kunnen we alle mama’s in het dorp uitleg geven en helpen? - Wie moet dit doen in het dorp?- Wat moeten de mama’s in het dorp nog doen?- Heeft de vroedvrouw een belangrijke rol in het dorp? Waarom wel/

niet?

Leerdoelen- De leerlingen kunnen met hun eigen woorden

uitleggen en aantonen dat er eenvoudige en doeltreffende oplossingen bestaan om kindersterfte te doen dalen in de wereld.

- De leerlingen beseffen dat het nemen van voorzorgen de kans op ziekten en kindersterfte vermindert of uitsluit.

- De leerlingen begrijpen dat er verschillende visies bestaan om een probleem aan te kaarten en op te lossen.

- De leerlingen zien in dat kindersterfte een probleem is dat vanuit een geïntegreerde aanpak en enkel via samenwerking met

verschillende partners kan opgelost worden.

Materiaal- Rollenkaarten met uitleg bij de verschillende

personages (rollen)- Verhalen van verschillende gelijkaardige

personages met foto (op te zoeken op andere pagina’s in de lesmap)

Tijdsduur1 uur

VariantNa fase 5 kan een de leerkracht vragen om per groepje een extra rol te zoeken voor iemand uit het dorp die ontbreekt in het gesprek. Elk groepje denkt dus na over een extra rol van iemand in het dorp die ze kunnen toevoegen aan het verhaal. Deze persoon heeft ook nog wel wat dingen te vertellen over een bepaald probleem, een oplossing, een ervaring… Dit kan bijvoorbeeld een papa, een leerkracht, een kind, een oma… zijn. Per groepje wordt een leerling uitgekozen die de extra rol gaat spelen. De 5 nieuwe rollen worden toegevoegd aan het dorp en het rollenspel gaat verder. De 6 leerlingen die al een rol hadden, behouden hun rol. Dus nu nemen 11 leerlingen deel aan het gesprek in het dorp.

2�

- Wie is er nog belangrijk in het dorp?- …

Fase 6Op de volgende bijeenkomst met de dorpschef zetten de rollenspelers hun gesprek verder. Ze hebben nu tijd gehad om na te denken samen met de andere dorpelingen (de rest van de klas). Ze gaan verder praten over de problemen en over mogelijke oplossingen die ze kunnen bedenken voor het probleem. De leerkracht zegt aan de rest van de klas dat ze goed moeten luisteren en moeten opschrijven welke oplossing in het rollenspel ze goed vinden en waarom ze andere oplossingen minder goed vinden.

Fase 7Groepsgesprek met de hele klasDe leerkracht legt het rollenspel stil en organiseert een groepsgesprek:- Wat vonden jullie goed aan het gesprek tijdens het

rollenspel?- Welke problemen zijn er volgens jullie in het dorp?- Zijn ze in het dorp vergeten te praten over een aantal

belangrijke dingen?- Welke oplossingen vonden jullie goed?- Welke oplossingen vonden jullie minder goed en

waarom?- Kunnen jullie nog andere oplossingen voorstellen?- Zijn er mensen die in een dorp wonen, die hier niet aan

bod kwamen?- Welke mensen ontbreken?- Naar wie moet er nog geluisterd worden om oplossingen

te vinden?

Fase 8De leerkracht schrijft alle voorgestelde oplossingen op het bord. De klas kan stemmen over de goede en minder goede oplossingen.

OpvolgingDe leerkracht kan na het rollenspel gelijkaardige verhalen van de verschillende personages in het rollenspel verdelen over verschillende groepjes in de klas. Elk groepje kan dan het echte verhaal van 1 personage vergelijken met de rol uit het rollenspel. Bijvoorbeeld de rol van een jonge mama (rol 2 en 3), de rol van een gezondheidswerkster (rol 5) zie pagina of de rol van een vrijwilliger in een gezondheidscentrum (rol 6) zie pagina’s 20 en 21.

Wil je meer weten?

Neem een kijkje op www.unicef.be of op www.unicef.org. In het Documentatiecentrum van UNICEF België (Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Anderlecht, Tel : 02/256.74.06, Fax : 02/230.34.62) of op www.unicef.be vind je de laatste statistieken en informatie over de overleving van jonge kinderen en over kindersterfte in de publicatie (pdf-versie) “The state of the world’s children 2008”.

WERKBLAADJES voor de leerlingen2�

Rol 1:Jij bent DorpschefAls dorpschef roep jij verschillende mensen uit het dorp bijeen omdat er een groot probleem is in het dorp waar oplossingen voor moeten gezocht worden. Het probleem is van belang voor iedereen. Jij wil graag luisteren naar de mensen om te horen wat ze te vertellen hebben.

Rol 2:Jij bent mamaJouw eerste zoontje werd na een paar maanden heel ziek, wou niet meer eten, had koorts, koude rillingen en moest over-geven. Uiteindelijk is het jongetje gestor-ven aan malaria. Je wist niet wat je moest doen om hem te helpen.

Rol 3:Jij bent mamaJouw tweede kindje is gestorven een paar dagen na de bevalling. Je weet niet hoe dat kwam. Je had nog geen borstvoeding ge-geven. Na de bevalling gaf je de baby wa-ter, zoals alle mama’s in het dorp doen.

Rol 4: Jij bent een traditionele vroedvrouwMama’s die een kindje gaan krijgen in het dorp komen bij jou thuis om te bevallen. Je gaat sinds een paar maanden af en toe naar het gezondheidscentrum om bij te le-ren. Je bent niet altijd zeker of je het wel goed doet en of de baby en de mama het zullen halen. Je vindt het wel jammer dat je soms te weinig materiaal hebt en te weinig weet, want je wil de mama’s goede raad geven. Want ze luisteren naar jou!

Rol 5: Jij bent GezondheidswerksterJij werkt in een gezondheidscentrum op 2u stappen van het dorp. Je leert aan mama’s hoe ze hun baby moeten wassen, hoe de baby te beschermen tegen verschillende ziekten zoals malaria of diarree. Je vertelt aan iedereen dat borstvoeding het ge-zondste is voor een baby.

Rol 6:Jij bent vrijwilligerJij gaat helpen in het gezondheidscentrum. Af en toe fiets je naar afgelegen dorpen om de mensen aan te moedigen om naar het gezondheidscentrum te gaan. Je geeft in de omliggende dorpen ook vaccinaties tegen ziekten en je deelt muskietennetten uit.

25

ACTIVITEITENFICHE 6 voor de leerkracht

Geef jouw baby een goede start

Moeilijkheid +++

Leerdoelen- De leerlingen kunnen de verschillende oorzaken

van kindersterfte koppelen aan de juiste doeltref-fende oplossingen om kindersterfte te doen da-len in de wereld.

- De leerlingen kunnen voorwerpen die worden gebruikt binnen de gezondheidszorg voor zwan-gere moeders en baby’s in ontwikkelingslanden en bij ons herkennen, benoemen en verbin-den met oplossingen om kindersterfte tegen te gaan.

- De leerlingen zien in dat kindersterfte een pro-bleem is dat vanuit een geïntegreerde aanpak en enkel via samenwerking met verschillende partners kan opgelost worden

- De leerlingen kunnen in groep samenwerken en zich organiseren.

Materiaal- 10 Situatiekaarten- 2 Fotopuzzels van baby’s met in totaal 10 oplos-

singen op de achterkant (die horen bij de 10 Situ-atiekaarten)

- 2 Fotoverhalen die bij de fotopuzzels horen- Voor de variant op de activiteit: gebruik de koffer

met voorwerpen die het materiaal illustreren dat UNICEF gebruikt om kinderen een goede levens-start te geven in ontwikkelingslanden. De koffer staat voor een symbolische “Geboortekit”.

Tijdsduur1 uur 30 minuten

fotoverhaal 1

fotoverhaal 2

VerloopFase 1De leerlingen in de klas worden ingedeeld in 5 groepen. De leerkracht vertelt dat de leerlingen met de hele klas mama en papa zijn. De leerlin-gen moeten ervoor zorgen dat hun 2 baby’s in leven kunnen blijven en goed kunnen opgroeien. Daarnaast is het ook belangrijk dat de mama hulp krijgt tijdens de zwangerschap en de bevalling. De opdracht is pas geslaagd als het hele gezin alles heeft om in een goede gezondheid op te groeien. De leerlingen moeten er met de hele klas samen voor zorgen dat er geen kindje sterft in het gezin. Er moet worden samengewerkt met de verschillende groepen om dit ene doel te bereiken. De activiteit bestaat uit 2 rondes.

Start Eerste Ronde(met Situatiekaarten 1-5 en 5 puzzelstukken van het eerste Fotoverhaal)

Fase 2De leerkracht start ronde 1 waarbij elk van de 5 groepen een situatiekaart krijgt dat ze in hun groep samen lezen. Dit verhaal of raadsel illustreert een bepaald probleem rond kindersterfte. Een overzicht van de oplos-singen die bij de 10 situatiekaarten passen en ongenummerd op de ach-terkant van de puzzelstukken staan:

1. Vaccinatie2. Geboorteregistratie3. Borstvoeding4. Veilige bevalling 5. Muskietennet

6. Zuiver drinkwater7. Kennis over HIV/aids8. Gezondheidscentrum met verpleegsters9. Voeding10. Hygiëne

Fase 3De leerkracht verdeelt onder de 5 groepen de eerste 5 puzzelstukjes van de eerste foto. Op de achterkant van elk van de 5 puzzelstukken staat een woord, nl. een oplossing voor een probleem (zie hierboven). De leerkracht zorgt ervoor dat elke groep een puzzelstuk met een oplos-sing krijgt dat niet overeenkomt met het verhaal op de situatiekaart die ze net hebben gekregen. Elke groep denkt nu na over een mogelijke oplossing voor het probleem op hun situatiekaart.

26

VariantDe leerkracht kan het spel starten door eerst de tentoon-stellingskoffer uit te stallen. Dit is een koffer met voorwerpen die het materiaal illustreren dat UNICEF gebruikt om kinderen een goede levensstart te geven in ontwikkelingslanden. De koffer staat voor een symbolische “Geboortekit”. Alle voor-werpen illustreren de gezondheidszorgen die jonge kinderen nodig hebben om een goede start te krijgen en om kinder-sterfte tegen te gaan. De leerkracht toont de voorwerpen en laat de leerlingen de verschillende voorwerpen benoemen. Elke oplossing op een puzzelstuk bij de fotoverhalen wordt geïllustreerd via de voorwerpenkoffer. Op het einde van de activiteit komt de leerkracht terug op de geboortekit om dieper in te gaan op de verschillende voorwerpen.

Deze voorwerpenkoffer kan je reserveren bij UNICEF (voor meer info: UNICEF België, Herlinde De Vos, Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel, Tel: 02/230.59.70, Fax: 02/230.34.62, hdevos@unicef.be . Meer informatie vind je op www.unicef.be en www.unicefkids.be).

Opvolging- Op het einde van de activiteit kan de leerkracht vragen

aan de leerlingen om voor elke situatiekaart een tweede oplossing te zoeken.

- De leerkracht vraagt aan de groep om in kranten en tijdschriften prenten te zoeken van de verschillende oplossingen die aan bod kwamen in de activiteit om een baby een goede start te geven in het leven. Met die prenten werken alle groepen samen aan één grote collage.

Wil je meer weten?Neem een kijkje op www.unicef.be of op www.unicef.org . In het Documentatiecentrum van UNICEF België (Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel, Tel : 02/256.74.06, Fax : 02/230.34.62) of op www.unicef.be vind je de laatste statistieken en informatie over de overleving van jonge kinderen en over kindersterfte in de publicatie (pdf-versie) “The state of the world’s children 2008”.

Fase 4De leerkracht vertelt dat elke groep een oplossing op een puzzelstuk heeft gekregen dat hoort bij de situatiekaart van een andere groep. Groep 1 moet dus de juiste oplossing voor hun situatiekaart vinden bij een andere groep die het juiste puzzelstuk met de oplossing bezit. Ze doen dit door om de beurt voor de hele klas een mogelijke oplossing uit te beelden voor het pro-bleem op hun situatiekaart. De groep met situatiekaart 1 begint met het uitbeelden van een oplossing voor het probleem op hun kaart. Er mag niet gesproken worden tijdens de uitbeelding.

Fase 5Wanneer een andere groep de uitbeelding van groep 1 herkent op hun puzzelstuk, dan steekt die groep de hand op en leest de oplossing op het puzzelstuk voor. Dan leest groep 1 die net aan het uitbeelden was, hun situatiekaart voor. Passen ze samen? De rest van de klas gaat akkoord of niet ak-koord. Wanneer iedereen akkoord gaat, wordt het juiste puz-zelstuk dat bij de situatiekaart van groep 1 hoorde, op het bord gehangen. De leerkracht zorgt dat de klas terug stil wordt en groep 2 mag de oplossing voor hun situatiekaart uitbeelden.

Fase 6Alle puzzelstukken zijn verzameld en iedereen heeft een op-lossing gevonden voor het probleem op de situatiekaart. De leerkracht start een kort groepsgesprek over de foto.- Wat zien ze op de foto?- Waar is de foto genomen? In welk land? Bij mensen thuis?

In een gezondheidscentrum?- Wie is het kindje dat ze hebben gered? - …De leerkracht geeft het verhaal dat bij de foto hoort aan een leerling om voor te lezen voor de hele klas.- Herkennen ze het probleem in hun situatiekaart in het

verhaal bij de foto?- Kunnen ze nog andere oplossingen zoeken om de baby in

het verhaal nog een betere start te geven in het leven?- …

Start Tweede Ronde: (met situatiekaarten 6-10 en 5 puzzelstukken van het tweede Fotoverhaal)

Fase 2,3,4,5 en 6 worden herhaald met een nieuwe fotopuz-zel en nieuwe situaties. In plaats van de oplossingen voor de situatiekaarten per groepje uit te beelden, kan de leerkracht beslissen om de oplossingen voor de situatiekaarten per groepje te laten tekenen op het bord of om de leerlingen per groepje een uitdaging te laten kiezen, waarin ze het te-gen elkaar opnemen. Op die manier kunnen ze het juiste puz-zelstukje met de oplossing die hoort bij hun situatiekaart win-nen van elkaar. Wanneer alle groepen de juiste oplossingen op de puzzelstukken hebben gevonden bij hun situatiekaart, heeft de klas samen 2 kinderen in de familie een goede start gegeven in het leven.

Situatie 5Wij leven in een tropisch land,

waar het dus heel warm en vochtig is. Jammer genoeg zorgt dit

klimaat ervoor dat wij met veel muggen te kampen hebben. Die

muggen kunnen ziektes verspreiden zoals malaria. Eén van mijn kinderen is op een dag heel ziek geworden. Hij

kreeg koorts, hoofdpijn, koude rillingen en moest overgeven. Hij is gestorven

aan malaria. Hoe kunnen wij ons beschermen tegen deze

ziekte?

Situatie 1 Ik zorg ervoor dat kinderen beschermd worden

tegen verschillende ziekten die dodelijk kunnen zijn, zoals tetanus en mazelen. Het is ook belangrijk dat ik eens kan langs gaan bij zwangere vrouwen of vrouwen die de leeftijd hebben om kinderen te krijgen. Al doe ik hen een heel klein beetje pijn, het loont de moeite! Nadien zijn de

vrouwen immers beschermd tegen tetanus en ook hun pasgeboren baby’s hebben de eerste drie maanden niets te vrezen. Enig idee wat ik ben?

Situatie 3Ik ben Monica en ik woon in een dorpje in

Sierra Leone. Ik ben 24 jaar en ben een paar maanden geleden bevallen van mijn eerste zoontje

Hassan. Mijn kindje is heel ziek geworden na de bevalling. Zoals alle mama’s in ons dorp doen, gaf ik na de geboorte

water en een beetje rijst aan Hassan. Wij hebben het traditioneel geloof dat de eerste melk van de borst onrein is omdat die een

rare kleur heeft, waardoor het niet gezond lijkt te zijn. Maar hij werd nadien heel ziek. Het kindje van een vriendin van mij is pas

gestorven na de geboorte. Dus ik was bang om mijn zoontje ook te verliezen. Gelukkig hebben ze in het gezondheidscentrum

mijn baby kunnen genezen. Toen ik daar kwam om hulp te vragen, gaf de verpleegster mij een heel andere raad om

bij een volgend kindje dit probleem te voorkomen. Wat raadde ze mij aan?

Situatie 4Mijn naam is Amy. Ik leef in de straten van New York. Het gebeurt wel

eens dat ik een vriendje heb en als hij een appartement heeft, dan trek ik bij hem in. Een tijdje geleden was ik zwanger en heel blij. Maar mijn vriend

wou het kindje niet houden en wou er niets mee te maken hebben. We gingen uit elkaar. Ik had besloten om de baby wel te houden. Omdat ik geen

geld heb om een ziekenhuis te betalen, ben ik bevallen in de badkamer van een vriendin. Maar er was een probleem tijdens de bevalling. De navelstreng zat rond de nek van de baby en de baby is gestikt

tijdens de bevalling.

Situatie 2 Ik maak kinderen voor de buitenwereld

een beetje “zichtbaar” van zodra ze op de wereld gezet worden. Ik zorg ervoor dat ze officieel bestaan. Zonder mij zullen ze later misschien problemen hebben om zich in te

schrijven voor examens op school om een diploma te behalen of om hulp te krijgen in een ziekenhuis waar ze veel meer moet betalen dan andere men-

sen. Kinderen moeten immers beschermd worden tegen kinderhandel en misbruik en

daarom is het belangrijk om te kunnen bewijzen wie ze zijn of hoe oud ze zijn. Ik zorg er ook

voor dat kinderen een identiteitskaart kunnen krijgen? Rara, wat ben ik?

5 situatieskaarten bij fotoverhaal 1

27

28

Fotoverhaal 1

Fatmata en haar zoontje in Sierra Leone

Fatmata is 23 jaar en woont in Mathamba, een dorpje in Sierra Leone. Ze is al 4 keer beval-len, maar twee kindjes hebben de gevolgen van diarree echter niet overleefd. Haar tweede kindje is na anderhalf jaar gestorven en haar derde kindje na 6 maanden. Ze komt nu 1 keer per maand naar het gezondheidscentrum met de kinderen, ook al moet ze daarvoor 4u stappen heen en terug. Fatmata kan daar gratis haar baby’s laten wegen, laten inenten en muskietennetten mee naar huis nemen.

“In het centrum heb ik al veel geleerd. Ik geef nu de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoe-ding in plaats van heet water en rijst. Ik heb geleerd hoe ik de baby moet wassen en weet nu ook wat ik moet doen bij plotse diarree. Dan pas ik de ORS-therapie toe om te zorgen dat mijn kindjes niet uitdrogen omdat ze zoveel vocht verliezen als ze diarree hebben: ik meng water, suiker en zout en geef het aan de kinderen. Sindsdien ben ik minder bang om nog een kindje te verliezen. Ik zou het fi jn vinden om in mijn eigen dorp een gezondheidscentrum te hebben.”

UNICEF helpt het gezondheidscentrum met allerlei materiaal zoals vaccins tegen verschil-lende ziektes, een koelkast op zonne-energie (er is immers geen elektriciteit in Sierra Leone) om de vaccins koel te bewaren, muskietennetten om uit te delen, weegschalen enz. In het centrum zie je ook allerlei affi ches om borstvoeding aan te moedigen of om te informeren over hygiëne.

Lees snel het verhaal dat bij de puzzel past !

1

VACCINATIE

GEBOORTEREGISTRATIE

BORSTVOEDING

VEILI

GE BE

VALL

ING

MUSK

IETEN

NET

Situatie 9Aminata ligt met haar

dochtertje achteraan in de zaal bij de moeders met de zwaarst

ondervoede kinderen. Hoewel haar dochtertje van 1 jaar en 7 maanden oud

tot voor kort vrolijk rondhuppelde, zit er nu geen leven in het kindje.

Aminata is op haar 14 jaar mama geworden. Toen haar man een paar maanden geleden stierf aan malaria, kwam ze er alleen voor te

staan. Ze had geen inkomen meer en had geld nodig. Ze verkocht al het fruit dat ze kweekte

omdat ze daar veel geld voor kan krijgen. Daardoor aten ze steeds meer rijst. Door de onevenwichtige voeding kreeg haar dochtertje diarree en

raakte zwaar ondervoed. Tekort aan vitamine A dat in groenten en fruit

zit, kan zelfs voor blindheid zorgen. Wat heeft het dochtertje

nodig om niet ondervoed te geraken?

Situatie 7 Ik ben Allison en ben sinds twee jaar

seropositief. Ik heb pas mijn eerste kindje gekregen, dat was echt een blije gebeurtenis en het geeft mijn

leven weer wat hoop en zin. Maar het geluk duurde niet zo lang. Bij ons wordt niet zoveel gepraat over de ziekte aids.

Er hangt taboe rond de ziekte. Ik vind dit heel jammer want als ik meer had geweten, had ik ervoor kunnen zorgen dat

mijn dochtertje bij de geboorte niet besmet zou raken met het virus, want er bestaat een behandeling om dit te

voorkomen. Nu blijkt uit een test dat zij ook besmet is met het virus. Hoe had ik kunnen weten dat

dit kan gebeuren?

Situatie 8Hanna heeft 2 kindjes en wil ervoor zorgen dat

ze gezond opgroeien. Jammer genoeg woont ze op 2u stappen van het gezondheidscentrum en daarmee

verliest ze een hele dag haar inkomen. Ze werkt elke dag als boerin op het land. In het seizoen dat ze niet op het land werkt,

kan ze veel beter voor haar kinderen zorgen. Ze heeft dan bijvoorbeeld tijd om te voet naar het gezondheidscentrum te

gaan zodat de kindjes goed worden opgevolgd: de verpleeg-ster doet er groeicontrole om te kijken of de kindjes hun

juiste gewicht hebben en geeft inentingen. Laatst was haar kindje heel ziek en ze geraakte niet in het gezondheids-

centrum. Enig idee wie ik graag in de buurt van ons dorp wil hebben?

Situatie 10Junisa is dorpschef en vindt dat de mensen in zijn dorp nog

veel moeten leren. Vaak weten ze niet wat het beste is voor hun gezondheid en voor die van hun kinderen. Hij heeft veel geleerd over

hygiëne van de verpleegsters in het dichtstbijzijnde gezondheidscentrum. Junisa vindt het belangrijk dat het dorp proper is en dat alles netjes wordt gehouden om ziekten tegen te gaan. De mensen in zijn dorp weten nu bij-

voorbeeld ook dat ze water moeten pompen van de beschermde waterput-ten en niet van de rivier. Hij verplicht de ouders om naar het gezondheids-

centrum te gaan als hun kindje meer dan 3 dagen ziek is. Vaak weten de volwassenen niet dat ze hun eten moeten afdekken tegen ongedierte of

dat ze hun handen moeten wassen. Het zijn vaak de kinderen die naar school gaan, die de volwassen raad geven. Hoe kan men de

onwetendheid in het dorp wegnemen?

5 situatieskaarten bij fotoverhaal 2

��

Situatie 6 Als wij water willen hebben in ons

dorp, dan moeten we een half uur stappen naar de dichtstbijzijnde pomp en een half

uur terug. Veel ouders sturen hun kinderen om water te gaan halen. Maar dat lukt niet altijd. Veel

ouders nemen gewoon water uit de rivier. Wij doen dat ook vaak. Op een dag werd één van mijn kindjes

heel ziek en kreeg diarree. De diarree bleef maar duren en mijn kindje vermagerde en had geen krachten meer.

Door de diarree dreigde mijn kindje uit te drogen en uiteindelijk te sterven. Gelukkig had de vroedvrouw in mijn dorp geleerd in het gezondheidscentrum wat

ik kon doen om mijn kindje toch te redden. Maar voor vele mensen in het dorp blijft het probleem

wel bestaan. Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat onze kindjes niet meer ziek

worden en sterven?

�2

Fotoverhaal 2

Mama Fudia en haar tweeling Alusine en Hassanatu

Fudia is 19 jaar en woont in Kponina village, vlakbij Bo village. Ze trouwde op haar 16 jaar en was meteen zwanger. Haar eerste kindje, een zoontje van een maand oud, heeft het niet gehaald. Op een morgen liet ze het kindje bij de grootmoeder en ging naar de rivier om kleding te wassen. Op de terugweg kwam één van de buren haar tegemoet en zei dat haar kindje gestorven was.

Ondertussen heeft ze een tweeling van 7 maanden oud: Alusine en Hassanatu. Ze komt nu regelmatig naar het gezondheidscentrum met een hele groep vrouwen samen, hoewel dat toch 2u stappen is van haar dorp. Sommige moeders stappen zelfs 5u! De traditionele vroed-vrouw in het dorp heeft geholpen bij de bevalling. Die vroedvrouw leert ook allerlei dingen bij in het centrum om goed te kunnen helpen en goede raad te geven aan de mama’s, bijvoorbeeld om borstvoeding te geven vanaf het eerste moment of om te leren wat even-wichtige en goede voeding is voor kleine kindjes.

In het gezondheidscentrum laat ze haar kindjes wegen en krijgt haar tweeling inentingen. Ze leert er ook over verschillende ziekten. Fudia is heel fi er op de inentingskaarten van haar tweeling. Ze houdt die goed bij, want het heeft voor hen dezelfde betekenis als een identiteitskaart. UNICEF steunt het centrum met materiaal zoals de inentingskaarten, de vaccins, de weegschalen en een opleiding voor de gezondheidswerkers en vroedvrouwen.

Lees snel het verhaal dat bij de puzzel past !

��2

ZUIVER DRINKWATER

GEZONDHEIDSCENTRUM MET VERPLEEGSTERS

KENNIS OVERHIV/AIDS

EVENWICHTIGE VOEDING LEREN OVER HYGIËNE

Samen 4 miljoen baby’s reddenAuteurs: Herlinde De Vos en Anne Furnémont

Verantwoordelijke Uitgever: UNICEF België, Yves Willemot, Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel

© 2007

Met de campagne “Samen 4 miljoen baby’s redden” wil UNICEF

Belgische kinderen sensibiliseren rond de gezondheidssituatie van

kinderen wereldwijd en in Sierra Leone, het land met het hoogste

kindersterftecijfer ter wereld. Elk jaar halen 4 miljoen baby’s hun eerste

levensmaand niet. Hoewel we met doeltreffende en goedkope

middelen de kindersterfte in de wereld kunnen doen dalen, zijn er nog

heel wat inspanningen nodig. In 2000 hebben regeringsleiders van 189

landen afgesproken om tegen 2015 de 8 belangrijkste wereldproblemen,

de 8 Millenniumdoelstellingen, aan te pakken. Zo moet in 2015 het

kindersterftecijfer met tweederde zijn teruggebracht.

UNICEF België biedt leerkrachten en leerlingen van 10-14 jaar een lesmap

met didactische activiteitenfiches aan. Met deze lesmap wil UNICEF

België mondiale vorming in de klas brengen en kinderen sensibiliseren

rond de kinderrechten en gelijkheid van die rechten voor alle kinderen!

De activiteiten in het dossier geven aan kinderen de kans te ontdekken

dat kindersterfte terugdringen eigenlijk kinderspel is.

De lesmap kan je gratis aanvragen of downloaden op www.unicef.be.

Meer info voor de leerlingen op www.unicefkids.be !

Lesmap