Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is...

48

Transcript of Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is...

Page 1: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,
Page 2: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Nieuwe financierings-mogelijkheden voor bos

Bosdag

7 december 2011

Walter Kooy

Page 3: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

“Zoals het middeleeuwse leven in het teken stond van de angst voor en de verering van God, zo is het moderne leven doordrenkt met de angst voor en de verering van de

economie.”

Page 4: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Situatieschets

• Grote groene ambities

• Veel minder overheidsgeld

• Sombere economisch vooruitzichten

• Zijn er andere financieringsmogelijkheden?

3

Page 5: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Presentatie

• Hoe ging dat vroeger eigenlijk?

• Waar staan we nu?

• Omgevingsperspectief komende 20 jaar

4

Page 6: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

500 jaar geleden…

• Bos is er van zelf: landbouw of woeste grond

• Begin van de landgoederen

• Geen beleid, geen wet, geen subsidie

5

Page 7: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

200 jaar geleden…

• Bos nog steeds vanzelf, minder woeste grond

• Veel meer landgoederen

• Geen beleid, geen wet, geen subsidie

6

Page 8: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

100 jaar geleden…

• Bos wordt aangetast door industrie

• Als reactie ontstaat Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten

• Lichte wetgeving, budget voor Staatsbosbeheer, beetje beleid

7

Page 9: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

50 jaar geleden…

• Bos sterk bedreigd door industrie, woningbouw, landbouw

• 11 provinciale landschappen

• Boswet, Jachtwet, Natuurschoonwet, Natuurbeschermingswet (lichte regimes)

• Begin beheersubsidie

8

Page 10: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

1990

• Bosbouw natuurbeheer

• Bos = natuur

• Natuur ook bedreigd door infrastructuur en emissies

• Particulieren en boeren melden zich als beheerder naast de TBO’s

9

Page 11: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Meer 1990

• EHS-concept: nieuwbouw van natuur

• Grootse Groen-om-de-stad plannen, mét geld

• Wetgeving wordt zwaarder: Flora- en Faunawet

• Internationale verplichtingen op stoom

• Beheersubsidie en aankoopsubsidie stijgen stevig

10

Page 12: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Het jaar 2000

• Aantasting natuur stabiliseert • Aantal nieuwe landgoederen • Ongekend aantal leden en donateurs NB organisaties • Natuur-boeren zijn georganiseerd, weidevogels in de

lift • Loodzwaar beleid, dikke subsidiestroom voor natuur • Loterij-industrie betaalt stevig mee • Veel gepraat, maar nauwelijks geld voor

landschapsbeleid • Het Rijk gaat overal over (de natuur is van de staat….)

11

Page 13: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

En…

Iedereen klaagt

over te weinig subsidie

12

Page 14: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

2010

• Aantasting natuur vooral door infra en milieucondities

• Schaalvergroting landbouw zet door

• Bloedgroepen terreinbeheerders gaan straatvechten

• Samenleving ergert zich aan natuurbeschermers

• Rijk halveert (?) budget

• Rijk zet de zaag in het omgevingsrecht

13

Page 15: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Gevolg

• Provincies en samenleving krijgen binnen één jaar de natuur beleidsmatig, emotioneel én financieel terug

• Noodzaak te zoeken naar andere financiering

• Noodzaak kritisch naar ambities en kosten te kijken

14

Page 16: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

20 jaar vooruitkijken

• Overheid moet blijvend hand op de knip houden • Overheid stelt andere prioriteiten • Economie langdurig zwak • Woningbouw stagneert (exit rood voor groen?) • Oude groene achterban vergrijst • Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en

leeft in social media • Cultuur, ziektes, rampen, kinderen, monumenten en

onderwijs storten zich in concurrentie op het spaargeld van de burger

15

Page 17: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Het devies

16

Page 18: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Wat nu?

• Het was toch gekomen

• Handen uit de mouwen

• Het heeft ook leuke kanten

17

Page 19: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Nieuwe financieringsmogelijkheden

• Niet: een andere overheid de rijkssubsidie laten betalen

• Wel: financiële arrangementen met markt en samenleving

18

Page 20: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Financieren betekent:

• Kijken naar kosten, opbrengsten, markt

• De kosten omlaag, opbrengsten omhoog

• Kijken naar de markt, vernieuwen van je aanbod

• En je concurrenten verslaan of fuseren

19

Page 21: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Kosten omlaag

• Bij de terreinbeheerders en bij de overheid

• Beheer en aanleg natuur en landschap zit in verouderde structuur, de kosten moeten omlaag (en dat gaat pijn doen)

20

Page 22: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Impopulaire boodschap

• 5.000 FTE in natuur en landschap

• Kosten 400 miljoen

• Budget/personeelsomvang neemt drastisch af

21

Page 23: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

50+ organisaties

5.000 FTE? 400 miljoen?

22

Staatsbosbeheer Natuurmonumenten De12Landschappen Recreatieschappen

Drinkwaterbedrijven Gemeenten Defensie 140 AVN’s

RGV NV IJssellandschap Twickel Etc.

KNJV KNNV VNC IVN

Zoogdiervereniging Vlinderstichting Vogelbescherming Etc.

Dienst Regelingen/Agentschap.nl DLG IJssellandschap Provincies

FPG APnl Bosschap Bosgroepen AVIH Veelzijdig Boerenland

Groenfonds

Provinciale Landschapsstichtingen Landschapsbeheer Nederland

Page 24: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Survival of the fittest

• Darwin slaat ongenadig toe

• KRO, NCRV en AVRO gaan u al voor

• Beter samen aanpakken dan iedereen arm

• Benutten van het babyboompensioen

23

Page 25: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Bij wie?

24

Page 26: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Anders organiseren terreinbeheer

• Hebben we het over het Geldersch Landschap of het landschap van Gelderland?

• Sleutel ligt in regionaal organiseren en alle dubbel werk er uit

• Van terreinbeheerder naar zorgen dat er beheerd wordt?

• Bent u ProRail of de NS?

25

Page 27: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Opbrengsten

• Huidige situatie(landelijk): 1/3 ( subsidie) 1/3 (markt) en 1/3 (charitas)

• Nieuwe situatie (advies Nationaal Groenfonds): 15% subsidie, 40% charitas en 45% markt

26

Page 28: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Hoe?

• Band met de samenleving aanhalen

• Band met de economie versterken

27

Page 29: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Charitas

• “Concurrentie” van andere goede doelen verslaan vereist versterken band met de samenleving

• Terreinbeheer en actievoeren/procederen scherp scheiden

• Concurrentie natuurbeheerders onderling inruilen voor samen regiogebonden de burger benaderen (Au....!)

• Natuur is leuk en belangrijk

• Natuur is geen conservatieve geharnaste dwarsligger

28

Page 30: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Charitas: de babyboom

• Nog 20 jaar uitzicht op giften en legaten

• Dan wordt het stil

• Daarom: nu samen aan het werk

29

Page 31: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Charitas: de nieuwe generaties

• Nieuwe jonge burger verbindt zich tijdelijk, en woonplaatsgebonden

• Om de hoek, aaibaar en flitsend

• Is niet levenslang lid van het Geldersch Landschap

• Streek-identiteit benadrukken naast organisatie-identiteit

• Crowdfunding via social media i.p.v. envelop in de bus

30

Page 32: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Markt

• Huidige product: rust, stilte, donkerte, vogels, herten, het landschap van onze voorouders

• Barbecue, bank, bezoekerscentrum

• Op wegen en paden, niet na zonsondergang

• Vooral geen honden en crossmotoren

• Natuureducatie houdt het product op de been

• Laatste innovatie is 30 jaar oud

31

Page 33: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Markt

• Is dit de marktvraag van de generatie die er straks voor moet betalen?

• Zijn we aanbod-gestuurd of vraag-gestuurd?

• Innoveren we ons aanbod?

32

Page 34: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Pijnlijke conclusie (?)

• Als het natuurbeheer niet luistert naar de klant en niet innoveert loopt de klant weg en wordt het bedrijf gesloten

Nee?

(De mijnen zijn ook dichtgegaan. En Philips maakt geen tv’s meer)

33

Page 35: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

11 vormen van verdienvermogen

1. Bodemproductie (hout, streekproducten) 2. Delfstoffen 3. Rood voor groen (4x) 4. Dood voor groen 5. Zorg 6. Waterwinning/-berging 7. Toerisme, sport, recreatie 8. Afval (CO2) 9. Energie 10. Natuurcompensatie 11. Leidingen en zendmasten

34

Page 36: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

De oplossing?

• Houtteelt is geen oplossing

• Wel een waardevolle bijverdienste…

• …als je een bos beheert vanuit andere motieven

35

Page 37: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Combineren

• Verdienvermogen van natuur ligt in functiecombinaties, niet in bodemproductie

36

Page 38: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Voorbeeld 1: Natuurbegraven

37

• Eeuwigdurend grafrecht bruto € 2.500,-

• 80 grafplaatsen per hectare

• Kosten: € 500,- per grafplaats

• Opbrengst: 80 x 2.000 =

• € 160.000,- per hectare

Page 39: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Voorbeeld 2: Recht van uitzicht

• Contractuele afspraak/zakelijk recht

• Grondeigenaar krijgt vergoeding voor beheer (10 huizen/€1.000,-, 5 hectare/€200,- p/ha)

• Kwaliteit landschap wordt gegarandeerd

• Investering in uitzicht fiscale mogelijkheid

• Meerdere vormen (een op een, VvE, direct of via fonds etc.)

38

Page 40: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Voorbeeld 3: Duurzame energie

• Wind

• Biomassa

• Biovergisting

• Warmte-koudeopslag

• Zon

• Getijden

39

Page 41: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Voorbeeld 4: Zorglandgoed

40

• Uitbreiding zorgfunctie

• Renoveren gebouwen

• Bosbouw

• Aanleg heide-verbinding

Page 42: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Van 33% markt naar 40%? 50%?

• Het kan, als overheid en terreinbeheerders willen

• Terreinbeheerder moet anders opereren

• Van goede doelenorganisatie naar maatschappelijke onderneming?

• Risico dat de chari-inkomsten teruglopen

41

Page 43: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Wat kan de overheid doen?

• Niet uitdragen dat de markt álles oplost

• Ruimte geven voor verdienvermogen, maar inkomsten daaruit koppelen aan beheer natuur

• Vergunningprocedures versnellen

• Accent van subsidiëren naar laagrentend financieren

42

Page 44: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Laagrentend financieren

• Meestal effectiever dan subsidie

• Bankencrisis leidt tot hoge rente en grote terughoudendheid bij de marktbanken

• Met name voor nieuwe ontwikkelingen

• Hoe komen we aan laagrentend geld voor investeringen?

43

Page 45: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Van geefgeld naar investeringsgeld

• Donateurs, leden, bedrijven vragen om hun (spaar)geld te investeren in hun eigen groene omgeving

• Gebruik maken van hun fiscale faciliteiten (Natuurschoonwet)

• Al of niet risicodragend

• Aandeel Natuurmonumenten? Obligatie Loenermark?

• Natuurinvesteringsfonds Veluwe?

44

Page 46: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

Samengevat:

Meer inkomsten uit samenleving en markt nodig en mogelijk: streefdoel 45% markt en 40% charitatief

Noodzakelijk:

• Kosten omlaag, anders organiseren (dat doet pijn…)

• Inspelen op vraag volgende generatie en innoveren aanbod

Profiel:

Bos (natuur) is leuk/goed/spannend, geen geharnaste dwarsligger!

45

Page 47: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,
Page 48: Nieuwe financierings-content.dow.wur.nl/webdocs/internet/fnp/bosdag/Walter...•Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en leeft in social media •Cultuur, ziektes, rampen,

www.nationaalgroenfonds.nl