6 SALT#2/mei-juni/2013 7SALT#2/mei-juni/2013

In

rubrieken12 gezouten

Devils Golf Course,

Death Valley, VS

31 Natuurpraat

Inspiratie uit de natuur

43 Check in

Leuke plekken to go

85 Outside the Box

De wereld volgens

dwarsdenkers

109 soulKitchen

Met liefde voor lijf en ziel

122 uit

De traditie van de

surfers circle

columns47 ilja gort

Melkgeluk

65 roxane Catz

Easy does it

115 Floortje Dessing

119 rapgedicht

Van de man zonder jas

in ieder 4 redactie & Colofon

11 Ongezouten

116 Quotews ter inspiratie

121 Neem of geef salt

magazine

#

Op de cover

De rugzak op de cover is bijna 100

jaar oud en is een van de eerste

rugzakken die Victor Haglöf in die

periode in zijn schuurtje in het

Zweedse Torsång produceerde.

In eerste instantie maakte hij ze zo

dat je ze ook goed aan je fiets kon

bevestigen. Op die manier hoopte

hij de rugzak te slijten aan boeren

en de lokale bevolking woonachtig

in de bossen. De rugzak was de start

van Haglöfs dat uitgroeide tot een

wereldspeler van de outdoorindus-

trie. Foto: haglofs.se

22Interview Freek vonk“Kijk omhoog man. Er zijn weinig dieren zo briljant als onze kraai.”

52 trailhunt Een stap terug54 Facebook Heidi55 Het ontwerp De Alpenhoorn56 locals Troeteldieren57 Oud vs Nieuw De helm58 World Wide local Been there, done that60 Zogenaamd De oorsprong van het woord ‘wandelen’61 Het verhaal van Hanwag62 stamboom Surfen63 Op het spoor De sprookjes van Grimm65 Quick Fix Trailrunning

extra Zout katern

51

eeN stAP terug

42 Oogopener Zoek de zon op! Zongebrek zorgt voor serieus vitamine D tekort.

36 Hoogglans Tiny houses The world gets bigger when you live small Over de opkomst van de small house movement.

Henrik Trygg

90 Reisreportage Kajaktrip in west-Zweden In het kajakmekka van de wereld valt je dagelijkse leven stil.

102 The List 8 onbekende wildernissen Een rondje Europa langs acht ruwe diamanten.

98 Kunststof bij de wilde beesten af Oeroude verkleedpartijtjes zijn de wortels van ons continent.

68Cool People

Een tandje terug: 4 mensen over hun leven

in de eerste versnelling.

Rinske Kreukniet

Aranka van der Pol

GarretMcNamara

Ruben Smit

6 SALT#2/mei-juni/2013 7SALT#2/mei-juni/2013

In

rubrieken12 gezouten

Devils Golf Course,

Death Valley, VS

31 Natuurpraat

Inspiratie uit de natuur

43 Check in

Leuke plekken to go

85 Outside the Box

De wereld volgens

dwarsdenkers

109 soulKitchen

Met liefde voor lijf en ziel

122 uit

De traditie van de

surfers circle

columns47 ilja gort

Melkgeluk

65 roxane Catz

Easy does it

115 Floortje Dessing

119 rapgedicht

Van de man zonder jas

in ieder 4 redactie & Colofon

11 Ongezouten

116 Quotews ter inspiratie

121 Neem of geef salt

magazine

#

Op de cover

De rugzak op de cover is bijna 100

jaar oud en is een van de eerste

rugzakken die Victor Haglöf in die

periode in zijn schuurtje in het

Zweedse Torsång produceerde.

In eerste instantie maakte hij ze zo

dat je ze ook goed aan je fiets kon

bevestigen. Op die manier hoopte

hij de rugzak te slijten aan boeren

en de lokale bevolking woonachtig

in de bossen. De rugzak was de start

van Haglöfs dat uitgroeide tot een

wereldspeler van de outdoorindus-

trie. Foto: haglofs.se

22Interview Freek vonk“Kijk omhoog man. Er zijn weinig dieren zo briljant als onze kraai.”

52 trailhunt Een stap terug54 Facebook Heidi55 Het ontwerp De Alpenhoorn56 locals Troeteldieren57 Oud vs Nieuw De helm58 World Wide local Been there, done that60 Zogenaamd De oorsprong van het woord ‘wandelen’61 Het verhaal van Hanwag62 stamboom Surfen63 Op het spoor De sprookjes van Grimm65 Quick Fix Trailrunning

extra Zout katern

51

eeN stAP terug

42 Oogopener Zoek de zon op! Zongebrek zorgt voor serieus vitamine D tekort.

36 Hoogglans Tiny houses The world gets bigger when you live small Over de opkomst van de small house movement.

Henrik Trygg

90 Reisreportage Kajaktrip in west-Zweden In het kajakmekka van de wereld valt je dagelijkse leven stil.

102 The List 8 onbekende wildernissen Een rondje Europa langs acht ruwe diamanten.

98 Kunststof bij de wilde beesten af Oeroude verkleedpartijtjes zijn de wortels van ons continent.

68Cool People

Een tandje terug: 4 mensen over hun leven

in de eerste versnelling.

Rinske Kreukniet

Aranka van der Pol

GarretMcNamara

Ruben Smit

22 SALT#2/mei-juni/2013 23SALT#2/mei-juni/2013

Geef bioloog Freek Vonk (30) een willekeurig diersoort en je hangt minstens tien minuten aan zijn lippen. En nee, hij hoeft niet naar de Amazone of Serengeti om los te gaan over de natuur. “Kijk omhoog man. Er zijn weinig dieren zo briljant als onze kraai.”

Tekst: Matthijs Meeuwsen Foto’s: Nico Kroon, SK films, Ivo Borkus

LaAienD enThOusiAsTOver De nATuur

InTERVIEW

BIOLOOg FREEK VOnK

De doodshoofdvlinder? Ja, die is gaaf! Die heeft geen rol tong-

etje zoals andere soorten, maar een korte, harde buis die hij

zo door vruchten of zieke bomen kan steken voor sap. Er is

echter één ding waar hij nog gekker op is: dikke, vette ho-

ningdruppels. Het probleem is alleen dat hij daarvoor regelrecht een

bijennest binnen moet fladderen, waarbij hij gegarandeerd wordt

doodgestoken. Dus wat doet ‘ie? Hij verspreidt niet alleen feromonen

zodat de bijen zweren dat ze met een collega te maken hebben. Nee,

hij heeft ook geleerd om precies het geluidje na te bootsen dat de

bijenkoningin gebruikt om haar volk rustig te houden. Resultaat: in

drie van de vier gevallen kan hij ongestoord honing jatten.”

Freek Vonk slaat bijna de kopjes van tafel uit enthousiasme. “Bam!

Geniaal, hè?”

Wilde armgebaren. Woordenstroom in de vijfde versnelling. Ogen

opengesperd als een Filippijns spookdiertje. Het is vintage Vonk.

Met zijn aanstekelijke vertelkunst en hyperactieve roadrunnerstijl

groeide hij de laatste jaren uit tot Neerlands nationale troetelbio-

loog. Hij mag zo niet alleen om de haverklap met een exotische

beestenboel aanschuiven bij De Wereld Draait Door, maar reist ook

de halve wereldbol over voor zijn eigen kinderprogramma Freek in het Wild. Op zoek naar wurgslangen in Zambia (“Slang jongens! Slang!

Slang!”), witte haaien in de Indische Oceaan (“Wat een beeeeest!”)

en drievingerige luiaards in Suriname (“Kijk toch wat een schatje!”)

bijvoorbeeld. Maar is onze favoriete dierenvriend ook in staat om

eindelijk eens in stilte te genieten?

“Nou, zwijgen is niet bepaald mijn grootste talent”, lacht Vonk. “Als

ik zo’n vlucht monarchvlinders zie (zie kader, red.) sta ik gewoon te

stotteren van enthousiasme. Maar voor de natuur kan ik het wel op-

brengen, hoor. Je moet vaak ook wel. Als ik in Zambia ‘s nachts wakker

word omdat er vijf leeuwen rond mijn tentje lopen, blijf ik muisstil

op mijn matje liggen. Maar wel met mijn telefoon in de lucht om hun

gesnuif op te nemen natuurlijk.” Hij staat op van zijn stoel en begint

diep voorovergebogen te hijgen. “Wrrrrfff. Wrrrff. Zó kicken, joh!”

Slapen tussen de leeuwen. Worstelen met krokodillen. Vonk is zich

bewust van de gevaren, benadrukt hij. Hij herinnert zich de collega’s

die hun avonturen niet kunnen navertellen en weet hoe de adrenali-

ne giert als het fout dreigt te gaan. Vorig jaar nog. De littekens op zijn

rechterhand herinneren aan het laatste bedrijfsongevalletje.

“We waren bij Zuid-Afrika aan het duiken om tijgerhaaien te filmen,

toen ik me wilde omdraaien en mijn hand per ongeluk bovenop de

snuit van een zwartpunthaai legde. Hap! Midden in zijn bek. Gelukkig

vond ‘ie me niet zo lekker.”

AdrenalineBravoure, enthousiasme en kennis. Het is de drietrapsraket die hem

in een rechte lijn naar het sterrendom stuurde, maar hem ook bij

vriend en vijand direct de vergelijking opleverde met Steve Irwin; de

Australische dierenvriend die zijn hands-on-mentaliteit zelfs met de

dood moest bekopen. Maar beschuldig Vonk niet van sensatiezucht,

nonchalance of een dubbele moraal.

InTERVIEW

“

22 SALT#2/mei-juni/2013 23SALT#2/mei-juni/2013

Geef bioloog Freek Vonk (30) een willekeurig diersoort en je hangt minstens tien minuten aan zijn lippen. En nee, hij hoeft niet naar de Amazone of Serengeti om los te gaan over de natuur. “Kijk omhoog man. Er zijn weinig dieren zo briljant als onze kraai.”

Tekst: Matthijs Meeuwsen Foto’s: Nico Kroon, SK films, Ivo Borkus

LaAienD enThOusiAsTOver De nATuur

InTERVIEW

BIOLOOg FREEK VOnK

De doodshoofdvlinder? Ja, die is gaaf! Die heeft geen rol tong-

etje zoals andere soorten, maar een korte, harde buis die hij

zo door vruchten of zieke bomen kan steken voor sap. Er is

echter één ding waar hij nog gekker op is: dikke, vette ho-

ningdruppels. Het probleem is alleen dat hij daarvoor regelrecht een

bijennest binnen moet fladderen, waarbij hij gegarandeerd wordt

doodgestoken. Dus wat doet ‘ie? Hij verspreidt niet alleen feromonen

zodat de bijen zweren dat ze met een collega te maken hebben. Nee,

hij heeft ook geleerd om precies het geluidje na te bootsen dat de

bijenkoningin gebruikt om haar volk rustig te houden. Resultaat: in

drie van de vier gevallen kan hij ongestoord honing jatten.”

Freek Vonk slaat bijna de kopjes van tafel uit enthousiasme. “Bam!

Geniaal, hè?”

Wilde armgebaren. Woordenstroom in de vijfde versnelling. Ogen

opengesperd als een Filippijns spookdiertje. Het is vintage Vonk.

Met zijn aanstekelijke vertelkunst en hyperactieve roadrunnerstijl

groeide hij de laatste jaren uit tot Neerlands nationale troetelbio-

loog. Hij mag zo niet alleen om de haverklap met een exotische

beestenboel aanschuiven bij De Wereld Draait Door, maar reist ook

de halve wereldbol over voor zijn eigen kinderprogramma Freek in het Wild. Op zoek naar wurgslangen in Zambia (“Slang jongens! Slang!

Slang!”), witte haaien in de Indische Oceaan (“Wat een beeeeest!”)

en drievingerige luiaards in Suriname (“Kijk toch wat een schatje!”)

bijvoorbeeld. Maar is onze favoriete dierenvriend ook in staat om

eindelijk eens in stilte te genieten?

“Nou, zwijgen is niet bepaald mijn grootste talent”, lacht Vonk. “Als

ik zo’n vlucht monarchvlinders zie (zie kader, red.) sta ik gewoon te

stotteren van enthousiasme. Maar voor de natuur kan ik het wel op-

brengen, hoor. Je moet vaak ook wel. Als ik in Zambia ‘s nachts wakker

word omdat er vijf leeuwen rond mijn tentje lopen, blijf ik muisstil

op mijn matje liggen. Maar wel met mijn telefoon in de lucht om hun

gesnuif op te nemen natuurlijk.” Hij staat op van zijn stoel en begint

diep voorovergebogen te hijgen. “Wrrrrfff. Wrrrff. Zó kicken, joh!”

Slapen tussen de leeuwen. Worstelen met krokodillen. Vonk is zich

bewust van de gevaren, benadrukt hij. Hij herinnert zich de collega’s

die hun avonturen niet kunnen navertellen en weet hoe de adrenali-

ne giert als het fout dreigt te gaan. Vorig jaar nog. De littekens op zijn

rechterhand herinneren aan het laatste bedrijfsongevalletje.

“We waren bij Zuid-Afrika aan het duiken om tijgerhaaien te filmen,

toen ik me wilde omdraaien en mijn hand per ongeluk bovenop de

snuit van een zwartpunthaai legde. Hap! Midden in zijn bek. Gelukkig

vond ‘ie me niet zo lekker.”

AdrenalineBravoure, enthousiasme en kennis. Het is de drietrapsraket die hem

in een rechte lijn naar het sterrendom stuurde, maar hem ook bij

vriend en vijand direct de vergelijking opleverde met Steve Irwin; de

Australische dierenvriend die zijn hands-on-mentaliteit zelfs met de

dood moest bekopen. Maar beschuldig Vonk niet van sensatiezucht,

nonchalance of een dubbele moraal.

InTERVIEW

“

SALT#2/mei-juni/2013 37SALT#2/mei-juni/201336 HOOggLAnS HOOggLAnS

Kun je leven in een huis van 30 of zelfs minder vierkante meter? Volgens aanhangers van de groeiende small house movement zou leven op kleine voet wel eens booming kunnen wor-den. Niet meer de hete hypotheekadem van de bank in je nek voelen, je voetafdruk verklei-nen of gewoon simpel minder rommel om je heen hebben. Wie wil dit nu niet? Jay Schafer van de Small House Society beschouwt een stap terug doen dan ook als iets positiefs. “The world gets bigger when you live small.” Van hypermoderne containerwoningen in de stads-wildernis tot handgebouwde houten huisjes in the middle of nowhere. One size fits all.

Tekst: Ard Krikke

in elke salt een trend of innovatie belicht

“

Tiny hOusesOnE SIzE FITS ALL

Ik denk dat heel veel mensen wel een stuk kleiner zouden willen

wonen, maar het lastig vinden om dit ook daadwerkelijk te doen.

Niet alleen hebben ze vaak (te) veel geld in hun huis gestoken,

maar willen ze ook geen gezichtsverlies lijden. Dit laatste komt

omdat alles in onze westerse cultuur, met name in Amerika, toch

vaak op bigger is better is gericht.” Aan het woord is Jay Schafer, een

van Amerika’s bekendste voorvechters van tiny houses, ook wel small homes/houses of micro dwellings genoemd. Schafer, die in 1997 in

een omgebouwde Airstream-caravan ging wonen, probeert al sinds

2002 zelfontworpen huizen aan de man de brengen. Zo begon hij

dat jaar met de Tumbleweed Tiny House Company en was hij me-

deoprichter van de Small House Society, een vereniging die kleiner

wonen promoot. Tegenwoordig woont Schafer in het Californische

Sebastapol, in een huisje van slechts 10 vierkante meter. Ook met zijn

nieuwe bedrijf, de Four Lights Tiny House Company, timmert hij weer

met bouwplannen, boeken, lezingen, workshops en kant-en-klare mo-

dellen aan de weg. “Als je in een klein huis woont, heb je alleen maar

plaats voor dingen die er echt toe doen. Voor mij betekenen minder

spullen meer vrijheid. The world gets bigger when you live small,”

aldus Schafer. “Mensen verwarren grootte vaak met luxe.

Jack

ie M

eiri

ng

The world gets bigger when you live small

Jay Schafer

Whangapoua Sled (NZ)

Tumbleweed (VS)

SALT#2/mei-juni/2013 37SALT#2/mei-juni/201336 HOOggLAnS HOOggLAnS

Kun je leven in een huis van 30 of zelfs minder vierkante meter? Volgens aanhangers van de groeiende small house movement zou leven op kleine voet wel eens booming kunnen wor-den. Niet meer de hete hypotheekadem van de bank in je nek voelen, je voetafdruk verklei-nen of gewoon simpel minder rommel om je heen hebben. Wie wil dit nu niet? Jay Schafer van de Small House Society beschouwt een stap terug doen dan ook als iets positiefs. “The world gets bigger when you live small.” Van hypermoderne containerwoningen in de stads-wildernis tot handgebouwde houten huisjes in the middle of nowhere. One size fits all.

Tekst: Ard Krikke

in elke salt een trend of innovatie belicht

“

Tiny hOusesOnE SIzE FITS ALL

Ik denk dat heel veel mensen wel een stuk kleiner zouden willen

wonen, maar het lastig vinden om dit ook daadwerkelijk te doen.

Niet alleen hebben ze vaak (te) veel geld in hun huis gestoken,

maar willen ze ook geen gezichtsverlies lijden. Dit laatste komt

omdat alles in onze westerse cultuur, met name in Amerika, toch

vaak op bigger is better is gericht.” Aan het woord is Jay Schafer, een

van Amerika’s bekendste voorvechters van tiny houses, ook wel small homes/houses of micro dwellings genoemd. Schafer, die in 1997 in

een omgebouwde Airstream-caravan ging wonen, probeert al sinds

2002 zelfontworpen huizen aan de man de brengen. Zo begon hij

dat jaar met de Tumbleweed Tiny House Company en was hij me-

deoprichter van de Small House Society, een vereniging die kleiner

wonen promoot. Tegenwoordig woont Schafer in het Californische

Sebastapol, in een huisje van slechts 10 vierkante meter. Ook met zijn

nieuwe bedrijf, de Four Lights Tiny House Company, timmert hij weer

met bouwplannen, boeken, lezingen, workshops en kant-en-klare mo-

dellen aan de weg. “Als je in een klein huis woont, heb je alleen maar

plaats voor dingen die er echt toe doen. Voor mij betekenen minder

spullen meer vrijheid. The world gets bigger when you live small,”

aldus Schafer. “Mensen verwarren grootte vaak met luxe.

Jack

ie M

eiri

ng

The world gets bigger when you live small

Jay Schafer

Whangapoua Sled (NZ)

Tumbleweed (VS)

48 SALT#2/mei-juni/2013 49SALT#2/mei-juni/2013 OOgOPEnEROOgOPEnER

Huidkanker lijkt veeleer samen te hangen met leefstijl dan met zonlicht

Oude volkeren als de Egyptenaren, de Inca’s en de Germanen vereerden de zon vaak als de brenger van het leven. Anno 2013 lijkt deze verering te zijn omgeslagen in angst. Omdat we als de dood voor huidkanker zijn smeren we ons van top tot teen in met zonne-brand en blijven we zoveel mogelijk in de schaduw zitten. Het gevolg? Een serieus vitamine D tekort, wat kan leiden tot allerlei chronische ziekten en… kanker.

Tekst: Bryan Hubbard

De meeste gezondheidsadviezen over straling van de zon klop-

pen niet. In Groot-Brittannië is het vermijden van zonlicht zelfs

een van de oorzaken van de snelle groei van het aantal chronische

aandoeningen in dat land. Er wordt ons voorgehouden dat we in de

zomermaanden ons lichaam moeten bedekken, de schaduw opzoe-

ken en zonnebrandmiddel gebruiken om huidkanker te vermijden.

Wetenschappelijk bewijs voor dit advies ontbreekt echter. Wel gaat

hierdoor ons vitamine-D-gehalte omlaag, wat de oorzaak kan zijn van

hartziekte, diabetes en verschillende vormen van kanker. Bovendien

wordt zonnebrandmiddel in verband gebracht met huidkanker – juist

de ziekte waartegen het geacht wordt je te beschermen. Zelfs de

theorie dat direct zonlicht de voornaamste oorzaak is van huidkanker

klopt niet. Het is namelijk slechts verantwoordelijk voor 10 procent

van de gevallen. Regelmatige blootstelling aan de zon beperkt eerder

het risico dan dat het huidkanker veroorzaakt. Verscheidene studies

ontdekten zelfs dat als je een melanoom (het meest gevaarlijke type

huidkanker) hebt, zonnebaden de ziekte kan helpen overwinnen.

Hoewel de US Skin Cancer Prevention Working Party concludeerde

dat ‘er niet zoiets als een gezond kleurtje bestaat’, biedt een gebruin-

de huid wel degelijk meer bescherming, zo bleek uit onderzoek.

Zonnebaden

Eigenlijk zouden we in de zomermaanden elke drie dagen ten minste

twintig minuten met het grootste deel van ons lichaam in de zon

moeten zitten, zonder zonnebrandmiddel te gebruiken. Dit zou het

gebrek aan zon in de winter, wanneer het zonlicht op het noordelijk

halfrond te zwak is om de vitamine D in ons lichaam aan te vullen,

moeten compenseren. Het best is als de huid rood wordt – zolang die

maar niet verbrandt. Verbranding kan een oorzaak van huidkanker

zijn, hoewel dat niet overtuigend is aangetoond. Af en toe de zon op

de huid van ons hoofd en onze handen wanneer we buiten zijn is niet

voldoende, in tegenstelling tot het advies van gezondheidsdeskundi-

gen die hun mening baseren op enkele kleine en gebrekkige studies.

En zonnebrandmiddel zou wel eens meer kwaad dan goed kunnen

doen. Een nieuw onderzoek heeft aangetoond dat het zinkoxide dat

in de meeste gangbare merken zit, reageert met direct zonlicht en

vrije radicalen produceert – instabiele moleculen die invloed heb-

ben op het DNA van de huid. Daardoor verhogen ze de kans op het

ontstaan van huidkanker. Daarnaast bevatten zonnebrandmiddelen

ook oxybenzon (benzofenon-3 ofwel BP-3), een chemische substantie

die allergische reacties, hormoonverstoring en celschade veroor-

zaakt. Ter verbetering van de geur van zonnebrandmiddelen en om

lichaamsbruining te bevorderen bevatten de meeste nog een derde

bestanddeel, namelijk psoraleen, een middel ter verhoging van de

lichtgevoeligheid. Onderzoekers van Harvard hebben vastgesteld dat

ook dat kanker bevordert.

De groei van huidkanker

Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker en maakt

ongeveer 75 procent van alle kankerdiagnoses uit. De meest dode-

lijke vorm is het kwaadaardige melanoom, dat verantwoordelijk

is voor ongeveer 1750 sterfgevallen en 7000 nieuwe diagnoses per

jaar in Groot-Brittannië en 124.000 diagnoses in de VS. In Nederland

wordt de diagnose jaarlijks zo’n 3500 maal gesteld. Het aantal nieuwe

gevallen neemt in rap tempo toe, vooral in zonniger streken. Het

melanoom komt zes maal zo vaak voor in de noordelijke, meer tropi-

sche delen van Australië, dan in het zuiden. Deze gegevens, gekop-

peld aan het feit dat het melanoom vaker voorkomt bij blanken, gaf

voedsel aan de theorie dat huidkanker allereerst wordt veroorzaakt

door overmatige blootstelling aan zonlicht. De geneeskunde gelooft

dat twee derde van de melanomen op deze manier ontstaat. De

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt in de inleiding van zijn

eigen INTERSUN-programma dat huidkanker toeneemt ‘doordat de

ozonlaag dunner wordt, waardoor de dampkring meer en meer zijn

beschermende functie verliest en meer UV-straling van de zon het

aardoppervlak bereikt’. Hoewel deze verklaring onweerlegbaar lijkt,

wordt die niet door bewijs ondersteund. Het Noorse kankerinstituut

ontdekte dat het percentage melanomen in Noorwegen in de jaren

1957 tot 1984 toenam met 350 procent bij mannen en 440 procent bij

vrouwen. In die periode was het ozongehalte stabiel.

Zoek de Zon op!

in elke salt een verhaal dat verbaast, verrast of een nieuw inzicht geeft.

Kolesky / Nikon / Red Bull Content Pool

48 SALT#2/mei-juni/2013 49SALT#2/mei-juni/2013 OOgOPEnEROOgOPEnER

Huidkanker lijkt veeleer samen te hangen met leefstijl dan met zonlicht

Oude volkeren als de Egyptenaren, de Inca’s en de Germanen vereerden de zon vaak als de brenger van het leven. Anno 2013 lijkt deze verering te zijn omgeslagen in angst. Omdat we als de dood voor huidkanker zijn smeren we ons van top tot teen in met zonne-brand en blijven we zoveel mogelijk in de schaduw zitten. Het gevolg? Een serieus vitamine D tekort, wat kan leiden tot allerlei chronische ziekten en… kanker.

Tekst: Bryan Hubbard

De meeste gezondheidsadviezen over straling van de zon klop-

pen niet. In Groot-Brittannië is het vermijden van zonlicht zelfs

een van de oorzaken van de snelle groei van het aantal chronische

aandoeningen in dat land. Er wordt ons voorgehouden dat we in de

zomermaanden ons lichaam moeten bedekken, de schaduw opzoe-

ken en zonnebrandmiddel gebruiken om huidkanker te vermijden.

Wetenschappelijk bewijs voor dit advies ontbreekt echter. Wel gaat

hierdoor ons vitamine-D-gehalte omlaag, wat de oorzaak kan zijn van

hartziekte, diabetes en verschillende vormen van kanker. Bovendien

wordt zonnebrandmiddel in verband gebracht met huidkanker – juist

de ziekte waartegen het geacht wordt je te beschermen. Zelfs de

theorie dat direct zonlicht de voornaamste oorzaak is van huidkanker

klopt niet. Het is namelijk slechts verantwoordelijk voor 10 procent

van de gevallen. Regelmatige blootstelling aan de zon beperkt eerder

het risico dan dat het huidkanker veroorzaakt. Verscheidene studies

ontdekten zelfs dat als je een melanoom (het meest gevaarlijke type

huidkanker) hebt, zonnebaden de ziekte kan helpen overwinnen.

Hoewel de US Skin Cancer Prevention Working Party concludeerde

dat ‘er niet zoiets als een gezond kleurtje bestaat’, biedt een gebruin-

de huid wel degelijk meer bescherming, zo bleek uit onderzoek.

Zonnebaden

Eigenlijk zouden we in de zomermaanden elke drie dagen ten minste

twintig minuten met het grootste deel van ons lichaam in de zon

moeten zitten, zonder zonnebrandmiddel te gebruiken. Dit zou het

gebrek aan zon in de winter, wanneer het zonlicht op het noordelijk

halfrond te zwak is om de vitamine D in ons lichaam aan te vullen,

moeten compenseren. Het best is als de huid rood wordt – zolang die

maar niet verbrandt. Verbranding kan een oorzaak van huidkanker

zijn, hoewel dat niet overtuigend is aangetoond. Af en toe de zon op

de huid van ons hoofd en onze handen wanneer we buiten zijn is niet

voldoende, in tegenstelling tot het advies van gezondheidsdeskundi-

gen die hun mening baseren op enkele kleine en gebrekkige studies.

En zonnebrandmiddel zou wel eens meer kwaad dan goed kunnen

doen. Een nieuw onderzoek heeft aangetoond dat het zinkoxide dat

in de meeste gangbare merken zit, reageert met direct zonlicht en

vrije radicalen produceert – instabiele moleculen die invloed heb-

ben op het DNA van de huid. Daardoor verhogen ze de kans op het

ontstaan van huidkanker. Daarnaast bevatten zonnebrandmiddelen

ook oxybenzon (benzofenon-3 ofwel BP-3), een chemische substantie

die allergische reacties, hormoonverstoring en celschade veroor-

zaakt. Ter verbetering van de geur van zonnebrandmiddelen en om

lichaamsbruining te bevorderen bevatten de meeste nog een derde

bestanddeel, namelijk psoraleen, een middel ter verhoging van de

lichtgevoeligheid. Onderzoekers van Harvard hebben vastgesteld dat

ook dat kanker bevordert.

De groei van huidkanker

Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker en maakt

ongeveer 75 procent van alle kankerdiagnoses uit. De meest dode-

lijke vorm is het kwaadaardige melanoom, dat verantwoordelijk

is voor ongeveer 1750 sterfgevallen en 7000 nieuwe diagnoses per

jaar in Groot-Brittannië en 124.000 diagnoses in de VS. In Nederland

wordt de diagnose jaarlijks zo’n 3500 maal gesteld. Het aantal nieuwe

gevallen neemt in rap tempo toe, vooral in zonniger streken. Het

melanoom komt zes maal zo vaak voor in de noordelijke, meer tropi-

sche delen van Australië, dan in het zuiden. Deze gegevens, gekop-

peld aan het feit dat het melanoom vaker voorkomt bij blanken, gaf

voedsel aan de theorie dat huidkanker allereerst wordt veroorzaakt

door overmatige blootstelling aan zonlicht. De geneeskunde gelooft

dat twee derde van de melanomen op deze manier ontstaat. De

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt in de inleiding van zijn

eigen INTERSUN-programma dat huidkanker toeneemt ‘doordat de

ozonlaag dunner wordt, waardoor de dampkring meer en meer zijn

beschermende functie verliest en meer UV-straling van de zon het

aardoppervlak bereikt’. Hoewel deze verklaring onweerlegbaar lijkt,

wordt die niet door bewijs ondersteund. Het Noorse kankerinstituut

ontdekte dat het percentage melanomen in Noorwegen in de jaren

1957 tot 1984 toenam met 350 procent bij mannen en 440 procent bij

vrouwen. In die periode was het ozongehalte stabiel.

Zoek de Zon op!

in elke salt een verhaal dat verbaast, verrast of een nieuw inzicht geeft.

Kolesky / Nikon / Red Bull Content Pool

90 SALT#2/mei-juni/2013 91SALT#2/mei-juni/2013REISREPORTAgE REISREPORTAgE

Twee jaar geleden kocht ik een kajak waar-mee ik een eindelijk toegaf aan een jaren-lang verlangen om dicht op het water door ons land te trekken. Na mijn eerste peddel-gespartel in Hollandse slootjes meldde ik me afgelopen najaar kwispelend aan de deur van een van Europa’s beste kajakparadijsjes, Bohuslän aan de westkust van Zweden voor een 3-daags peddelavontuur. Binnen enkele slagen stond ik in de sluimerstand en viel mijn dagelijks leventje heerlijk stil.

Tekst Natasha Bloemhard Foto’s Henrik trygg en Natasha Bloemhard

KAjAKTOchT ZweDen

besTKusT

wesTKusT

90 SALT#2/mei-juni/2013 91SALT#2/mei-juni/2013REISREPORTAgE REISREPORTAgE

Twee jaar geleden kocht ik een kajak waar-mee ik een eindelijk toegaf aan een jaren-lang verlangen om dicht op het water door ons land te trekken. Na mijn eerste peddel-gespartel in Hollandse slootjes meldde ik me afgelopen najaar kwispelend aan de deur van een van Europa’s beste kajakparadijsjes, Bohuslän aan de westkust van Zweden voor een 3-daags peddelavontuur. Binnen enkele slagen stond ik in de sluimerstand en viel mijn dagelijks leventje heerlijk stil.

Tekst Natasha Bloemhard Foto’s Henrik trygg en Natasha Bloemhard

KAjAKTOchT ZweDen

besTKusT

wesTKusT

98 SALT#2/mei-juni/2013 99SALT#2/mei-juni/2013 KunSTSTOF KunSTSTOF

Bizarre beren, gruwelijke geiten en ander waanzinnig wild. Tijdens oeroude verkleedpartij-tjes steken ze ook in het moderne Europa nog hun kop op. De Franse fotograaf Charles Fréger zette ze voor zijn lens voor het boek Wilder Mann. “Dit zijn de wortels van ons continent.”

Tekst: Matthijs Meeuwsen Foto’s: Charles Fréger

bij De wiLDe beesTen AF

Ze lijken nog het meest op het gevolg van een romantische

nacht tussen Starwars’ Chewbacca en Langnek uit de Efte-

ling. De Kukeri: een stel wonderbaarlijke wezens met pluizige

waterhoofden die volgens Bulgaarse folklore elk nieuwe jaar

tevoorschijn komen als de zon ze ’s nachts niet kan grijpen. Ze verja-

gen de boze geesten uit de huizen en brengen zo gezondheid, geluk

en vooral: een goede oogst. Als dank dansen de mannen van sommige

Bulgaarse dorpjes op 1 januari in vergelijkbare outfits van geitenhuid

door de straten. Al zeker vierduizend jaren lang.

“Afrika. Het is de eerste associatie die mensen hebben als je ze de

woorden ‘maskers’ en ‘rituelen’ voorschotelt”, weet fotograaf Charles

Fréger (37). “Of Nieuw-Guinea misschien. Maar niemand verwacht dat

het ook in ons bloedeigen Europa nog wemelt van de eeuwenoude ri-

tuelen waarbij mensen – vaak mannen uit plattelandsgemeenschap-

pen – zich uitdossen in de meest fascinerende pakken en maskers.”

En toch duiken ze door heel het continent nog elk jaar op tijdens

folkloristische feesten in de donkere maanden tussen Sinterklaas

en Pasen. Feesten over de dood, vruchtbaarheid, een nieuw begin

en het eren van de natuur. “De exacte oorsprong is vaak onduidelijk,

maar deze feesten gaan terug tot heidense rituelen van ver voor het

christendom. Ik zou het geen folklore noemen; dat voelt voor mij te

veel als een woord dat door stadsbewoners is bedacht om te praten

over die malle mensen op het platteland. Dit zijn oeroude culturele

tradities, de wortels van ons continent. Dat wij ons daar in de stad

“Dit zijn oeroude culturele tradities, de wortels van ons continent”

Babugeri, BulgarijeKrampus, Oostenrijk

98 SALT#2/mei-juni/2013 99SALT#2/mei-juni/2013 KunSTSTOF KunSTSTOF

Bizarre beren, gruwelijke geiten en ander waanzinnig wild. Tijdens oeroude verkleedpartij-tjes steken ze ook in het moderne Europa nog hun kop op. De Franse fotograaf Charles Fréger zette ze voor zijn lens voor het boek Wilder Mann. “Dit zijn de wortels van ons continent.”

Tekst: Matthijs Meeuwsen Foto’s: Charles Fréger

bij De wiLDe beesTen AF

Ze lijken nog het meest op het gevolg van een romantische

nacht tussen Starwars’ Chewbacca en Langnek uit de Efte-

ling. De Kukeri: een stel wonderbaarlijke wezens met pluizige

waterhoofden die volgens Bulgaarse folklore elk nieuwe jaar

tevoorschijn komen als de zon ze ’s nachts niet kan grijpen. Ze verja-

gen de boze geesten uit de huizen en brengen zo gezondheid, geluk

en vooral: een goede oogst. Als dank dansen de mannen van sommige

Bulgaarse dorpjes op 1 januari in vergelijkbare outfits van geitenhuid

door de straten. Al zeker vierduizend jaren lang.

“Afrika. Het is de eerste associatie die mensen hebben als je ze de

woorden ‘maskers’ en ‘rituelen’ voorschotelt”, weet fotograaf Charles

Fréger (37). “Of Nieuw-Guinea misschien. Maar niemand verwacht dat

het ook in ons bloedeigen Europa nog wemelt van de eeuwenoude ri-

tuelen waarbij mensen – vaak mannen uit plattelandsgemeenschap-

pen – zich uitdossen in de meest fascinerende pakken en maskers.”

En toch duiken ze door heel het continent nog elk jaar op tijdens

folkloristische feesten in de donkere maanden tussen Sinterklaas

en Pasen. Feesten over de dood, vruchtbaarheid, een nieuw begin

en het eren van de natuur. “De exacte oorsprong is vaak onduidelijk,

maar deze feesten gaan terug tot heidense rituelen van ver voor het

christendom. Ik zou het geen folklore noemen; dat voelt voor mij te

veel als een woord dat door stadsbewoners is bedacht om te praten

over die malle mensen op het platteland. Dit zijn oeroude culturele

tradities, de wortels van ons continent. Dat wij ons daar in de stad

“Dit zijn oeroude culturele tradities, de wortels van ons continent”

Babugeri, BulgarijeKrampus, Oostenrijk

102 SALT#2/mei-juni/2013 103SALT#2/mei-juni/2013THE LIST THE LIST

Onbekend maakt onbemind? No way José! Bij Salt zijn we juist gek op die nationale parken waar je nog niet hoeft te ritsen op de paden. Een rondje Europa langs acht ruwe diamanten.

Tekst: Matthijs Meeuwsen

onbekende

1. De Zoom-Kalmthoutse heide nederland & BelgiëPark life De Zoom-Kalmwattes?!? Precies. De Veluwe en Biesbosch

kunnen we allemaal wel dromen, maar veel minder mensen zakken af

naar het meest onbekende nationale park van ons land. Hoewel, ‘nati-

onaal’… Dit grenspark ligt zowel in Nederland als België en bewijst zo

dat het gras bij de buren helemaal niet groener hoeft te zijn als je de

handen maar ineen slaat.

icoon Onlangs verscheen het fotoboek Groots en grenzeloos, waarin

natuurfotograaf Marc Slootmaekers de bonte heide, duinen, bossen,

polders en vennen van dit park op de gevoelige plaat vastlegde (ISBN

9058268632, 144 pag, €39,95).

Handje schudden Vanuit Huijbergen (of een handvol andere potentië-

le startpunten) voert de bewegwijzerde Grensparkroute in een rondje

van 32 km fietsen langs de mooiste plekken van dit halfbloedje. De

Spaak en Smaakroute doet er nog eens 18 km bovenop, maar loopt

ook langs vijf culinaire pitstops waar het prima bijtanken is. Meer

trek in wat moddervreten? Een aangegeven mtb-parkoers is er niet

in het park, maar bikers hebben door het dichte bos en de loodzware

zandduinen wel een geweldige speeltuin aan tracks uitgesleten.

Warmlopen Bekijk de routes op grensparkzk.be en spaakensmaak.eu.

8wiLDer nissenThe list:

2. góry stolowe Polen

Park life Wie bij een tafelberg alleen denkt aan zonsondergangen

boven Kaapstad en bananenbiertjes bij de braai, mag zijn aardrijks-

kundeboek er nog eens bijpakken. Of gewoon afreizen naar dit Poolse

nationale park natuurlijk, waar de terugtrekkende oerzee zo’n 70

miljoen jaar geleden de tafelbergen van Stolowe uitsneed.

icoon Szczeliniec Wielki is met 919 meter het hoogste punt van het 42

km lange bergmassief langs de grens met Tsjechië. De 600 stenen tre-

den naar de top werden een dikke eeuw geleden al uitgehakt, maar

bieden nog altijd een piekfijne stairway to heaven. Eenmaal boven

vallen juist de bizarre rotsformaties en de Piekielko of ‘kleine hel’ op:

een 100 meter lange rotsspleet die samen met talloze andere kloven,

kieren en ravijnen door het water is weggevreten.

Handje schudden Met hun pokdalige huid bieden deze steenpuisten

genoeg ruige rotswanden voor een fijn potje apekooien. Ervaren klim-

mers zijn dan ook welkom op zes locaties in het park (wel je eigen

uitrusting meenemen!). De rest stapt gewoon op voor een van de

uitgezette fietsroutes, zoals het rode traject dat na 19 km nog even

rustig verder gaat over de grens in Tsjechië.

Warmlopen pngs.com.pl

Foto uit het fotoboek Groots en grenzeloos van natuurfotograaf Marc Slootmaekers

102 SALT#2/mei-juni/2013 103SALT#2/mei-juni/2013THE LIST THE LIST

Onbekend maakt onbemind? No way José! Bij Salt zijn we juist gek op die nationale parken waar je nog niet hoeft te ritsen op de paden. Een rondje Europa langs acht ruwe diamanten.

Tekst: Matthijs Meeuwsen

onbekende

1. De Zoom-Kalmthoutse heide nederland & BelgiëPark life De Zoom-Kalmwattes?!? Precies. De Veluwe en Biesbosch

kunnen we allemaal wel dromen, maar veel minder mensen zakken af

naar het meest onbekende nationale park van ons land. Hoewel, ‘nati-

onaal’… Dit grenspark ligt zowel in Nederland als België en bewijst zo

dat het gras bij de buren helemaal niet groener hoeft te zijn als je de

handen maar ineen slaat.

icoon Onlangs verscheen het fotoboek Groots en grenzeloos, waarin

natuurfotograaf Marc Slootmaekers de bonte heide, duinen, bossen,

polders en vennen van dit park op de gevoelige plaat vastlegde (ISBN

9058268632, 144 pag, €39,95).

Handje schudden Vanuit Huijbergen (of een handvol andere potentië-

le startpunten) voert de bewegwijzerde Grensparkroute in een rondje

van 32 km fietsen langs de mooiste plekken van dit halfbloedje. De

Spaak en Smaakroute doet er nog eens 18 km bovenop, maar loopt

ook langs vijf culinaire pitstops waar het prima bijtanken is. Meer

trek in wat moddervreten? Een aangegeven mtb-parkoers is er niet

in het park, maar bikers hebben door het dichte bos en de loodzware

zandduinen wel een geweldige speeltuin aan tracks uitgesleten.

Warmlopen Bekijk de routes op grensparkzk.be en spaakensmaak.eu.

8wiLDer nissenThe list:

2. góry stolowe Polen

Park life Wie bij een tafelberg alleen denkt aan zonsondergangen

boven Kaapstad en bananenbiertjes bij de braai, mag zijn aardrijks-

kundeboek er nog eens bijpakken. Of gewoon afreizen naar dit Poolse

nationale park natuurlijk, waar de terugtrekkende oerzee zo’n 70

miljoen jaar geleden de tafelbergen van Stolowe uitsneed.

icoon Szczeliniec Wielki is met 919 meter het hoogste punt van het 42

km lange bergmassief langs de grens met Tsjechië. De 600 stenen tre-

den naar de top werden een dikke eeuw geleden al uitgehakt, maar

bieden nog altijd een piekfijne stairway to heaven. Eenmaal boven

vallen juist de bizarre rotsformaties en de Piekielko of ‘kleine hel’ op:

een 100 meter lange rotsspleet die samen met talloze andere kloven,

kieren en ravijnen door het water is weggevreten.

Handje schudden Met hun pokdalige huid bieden deze steenpuisten

genoeg ruige rotswanden voor een fijn potje apekooien. Ervaren klim-

mers zijn dan ook welkom op zes locaties in het park (wel je eigen

uitrusting meenemen!). De rest stapt gewoon op voor een van de

uitgezette fietsroutes, zoals het rode traject dat na 19 km nog even

rustig verder gaat over de grens in Tsjechië.

Warmlopen pngs.com.pl

Foto uit het fotoboek Groots en grenzeloos van natuurfotograaf Marc Slootmaekers

116 SALT#2/mei-juni/2013 117SALT#2/mei-juni/2013 InSPIRATIEInSPIRATIE

Inspired byCheck /SaltMagazine voor je dagelijkse portie inspiratie

you only live oncebut if you do it rightonce is enough

Aron Suveg/Red Bull Content Pool

116 117116 117

116 SALT#2/mei-juni/2013 117SALT#2/mei-juni/2013 InSPIRATIEInSPIRATIE

Inspired byCheck /SaltMagazine voor je dagelijkse portie inspiratie

you only live oncebut if you do it rightonce is enough

Aron Suveg/Red Bull Content Pool

116 117116 117