BENJAMIN VAN STEYVOORT 3SA 1 – NEDERLANDS/AARDRIJKSKUNDE Vak: Actuele topics in aardrijkskunde Lector: Hannelore Verstappen Schooljaar: 2014-2015

Campus Naamsesteenweg Naamsesteenweg 355

3001 Heverlee Tel: +32 (0) 16 37 56 00 http://www.khleuven.be

RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN EIGEN WOONOMGEVING RUP WEEKENDVERBLIJVEN: HOLSBEEK-LEUVEN KONIJNTJESBERG-LEMINGBERG

1. RUIMTELIJKE SITUERING 2. PLANNINGSCONTEXT 2.1 PLANOLOGISCHE TOESTAND

2 2.2 RELEVANTE ELEMENTEN… UIT HET RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN UIT HET PROVINCIAAL STRUCTUURPLAN

3 UIT HET GEMEENTELIJK STRUCTUURPLAN HOLSBEEK

5

UIT HET GEMEENTELIJK STRUCTUURPLAN LEUVEN

6 3. BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

7 4. GEWENSTE ONTWIKKELING

8 5. PROTEST 6. EIGEN MENING

9 7. INTEGRATIE IN DE LESSEN AARDRIJKSKUNDE

10 8. BRONNEN

11

2

1. RUIMTELIJKE SITUERING Het plangebied in kwestie ligt gedeeltelijk op grondgebied Leuven én grondgebied Holsbeek. Het gaat hier meer bepaald over de Lemingberg in Leuven en de Konijntjesberg in Holsbeek, die de cluster weekendverblijven omvatten. Beide gebieden maken deel uit van de Hagelandse heuvelruggen, die dwars op de Dijle zijn georiënteerd en de omgeving ten noorden van Leuven van oost naar west doorkruisen. Deze heuvelruggen zijn redelijk steil en hun plateaus zijn grotendeels bebost. Deze afgevlakte toppen en de tussenliggende open valleien vormen groene vingers die doordringen tot Leuven, een sterk verstedelijkt gebied. 2. PLANNINGSCONTEXT 2.1 PLANOLOGISCHE TOESTAND Volgens het gewestplan Leuven ligt het plangebied binnen de bestemmingszone recreatiegebied. Op dit gebied zijn geen ruimtelijke uitvoeringsplannen, algemene of bijzondere plannen van aanleg van toepassing.

3

2.2 RELEVANTE ELEMENTEN… UIT HET RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN

Wanneer we relevante elementen uit het Vlaams structuurplan gaan onderzoeken, merken we dat Leuven deel uitmaakt van het stedelijk netwerk van de Vlaamse Ruit. De ontwikkelingsperspectieven voor de Vlaamse Ruit leiden er echter niet toe dat het stedelijk netwerk wordt gelijkgesteld met één grootstedelijk gebied. Er moet wel een ruimtelijk afstemming zijn tussen de verschillende groot-, regionaal- en kleinstedelijke gebieden enerzijds en de buitengebiedgemeenten anderzijds. De inplanting van nieuwe activiteiten moet, volgens het principe van gedeconcentreerde bundeling, de bestaande stedelijke en economische structuur als basis nemen. Het komt er met andere woorden op neer het beleid van het buitengebied in de Vlaamse Ruit aan te scherpen en niet af te zwakken.

Ons plangebied ligt in dit bovenvermelde buitengebied, waar de open en onbebouwde ruimte overweegt. Ook woningen, bedrijfsgebouwen en infrastructuren (wegen, nutsvoorzieningen …) die functioneel met de open ruimte verbonden zijn, maken hier deel van uit. De ruimte-lijke structuur van het buitengebied wordt bepaald door de agrarische en natuurlijke structuur, maar ook de infrastructuur en de nederzettingsstructuur spelen een belangrijke rol. Afhankelijk van de wisselwerking tussen deze structuren, bekomen we een ander beeld of anders gezegd: een ander specifiek landschap. Het fysisch systeem vormt de ruggengraat van dit landschap. Enkele doelstellingen vanuit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen zijn:

• het tegengaan van versnippering van het buitengebied door bebouwing en infrastructuren;

• het bundelen van de ontwikkelingen in de kernen van het buitengebied; • het inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen, waarbij

de natuurlijke en landbouwstructuur elkaar kunnen overlappen; • het bufferen van de natuurfunctie in het open gebied.

UIT HET PROVINCIAAL STRUCTUURPLAN Het provinciaal structuurplan vertelt ons dat het plangebied zich bevindt in de deelruimten Verdicht netwerk, Demervallei en Landelijke kamer oost.

4

In het Verdicht netwerk is het ruimtelijk beleid gericht op het geven van een eigen identiteit aan de verschillende fragmenten. De verscheidenheid van de fysische structuur wordt behouden en ook belangrijke open ruimten (het Zoniënwoud, het Heverleebos, het Meerdaalwoud, de Dijlevallei en de Zennevallei) worden gevrijwaard. Multimodale knooppunten worden verder ontwikkeld, regionale en internationele polen worden op hun beurt dan weer versterkt.

In het Demernetwerk ligt de focus op de structurerende rol van de Demer. Verschillende landschappelijke eenheden zijn bepalend en de ruimtelijke componenten maken deel uit van een netwerk. Wat absoluut niet mag gebeuren, is een verdere fragmentering van de nederzettings-structuur.

5

In de Landelijke kamer oost wordt dan weer het behoud van het landelijk karakter nagestreefd, met grote open ruimten en de aanwezigheid van de landbouw. Het wonen wordt enkel gestimuleerd in goed ongesloten kernen. Zo wordt het dun bezaaid en verspreid nederzettingspatroon behouden. UIT HET GEMEENTELIJK STRUCTUURPLAN HOLSBEEK De cluster Konijntjesberg situeert zich ter hoogte van de Attenhoven- en Chartreuzeberg. Hoewel deze bebouwingsstructuur onderdeel is van de deelruimte woonflank Holsbeek wordt er, in tegenstelling tot de lager gelegen woongebieden, geen stimulerend woonbeleid gevoerd op deze heuvelruggen. De beboste heuvelruggen worden dan ook aanzien als belangrijk open ruimtegebied en als een onderdeel van de natuurlijke en landschappelijke structuur. Deze structuren leggen dan ook enkele beperkingen op wat betreft de verdere ontwikkeling van de bebouwing op de Attenhoven- en Chartreuzeberg:

• verdere verdichting en versnippering van de bestaande bosstructuur tegen gaan; • integreren van de bebouwing in de natuurlijke structuur; • een duidelijk beleid voor de zone voor verblijfsrecreatie ‘Konijntjesberg’.

Het permanent wonen in deze zone wordt aanvaard, de verblijfsrecreatie wordt afgebouwd en nieuwe bebouwing is niet gewenst.

6

UIT HET GEMEENTELIJK STRUCTUURPLAN LEUVEN Het gemeentelijk structuurplan van de stad Leuven selecteert het gebied als een openruimtegebied met hoofdfunctie recreatie waar de gebruikswaarde voorrang heeft op de natuurwaarde. Bijkomende belasting van de recreatieve bestemmingen op de openruimte functie dient echter vermeden te worden. Het structuurplan stelt eveneens dat de bestaande bebouwingsgraad op de Lemingberg zijn limiet bereikt heeft. Verdere bebouwing zou de verharding van de wegen noodzakelijk maken en zo zal de ontbossingsgraad onaanvaardbaar toenemen. Bovendien wordt de oorspronkelijke gewestplanbestemming niet gerespecteerd: veel tijdelijke verblijven worden permanent bewoond. Daarom kunnen de resterende bouwmogelijkheden in dit gebied niet langer worden aangesproken. Het gebied wordt geselecteerd als openruimtegebied met recreatie als hoofdfunctie. In de beleidsplannen zijn nog geen uitspraken gedaan over het tolereren van de bestaande permanente bewoning binnen de cluster. Het gebied wordt echter in het structuurplan geselecteerd als gebied voor recreatie in de open ruimte. Bijkomende bewoning en verharding zijn ongewenst.

7

3. BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR Wanneer we kijken naar de bestaande ruimtelijke structuur, zijn de verblijven in de cluster Konijntjesberg divers en liggen ze verspreid in kleine groeperingen in het bos en aan de rand van de open ruimte. De randen van het plateau worden gekenmerkt door steile hellingen, die de grens vormen met de bebouwde woongebieden en open landbouwzones. De weekend-verblijven op de berg liggen in recreatiegebied en in de helft van hen wordt permanent gewoond. Dit geldt voor zowel het grondgebied van de gemeente Holsbeek als van de stad Leuven. Verspreid over de beboste percelen in Holsbeek komen nog authentieke weekendverblijven voor. Over de hele zone vindt een proces van transformatie naar permanente bewoning plaats. Bij de zone met weekendverblijven in het recreatiegebied komen aansluitend diverse zonevreemde woningen voor, die op vlak van ruimtelijke inpassing gelijkaardig zijn aan de permanent bewoonde weekendverblijven. Ze zijn eveneens in of aan de rand van het bos gelegen en worden door dezelfde landelijke wegen gesloten. De zonevreemde woningen zijn echter groter. De cluster bestaat uit 35 percelen op grondgebied Leuven, waarvan er 11 permanent bewoond zijn. Op het grondgebied Holsbeek zijn er 27 percelen, deels in recreatiegebied en deels in parkgebied. Op 20 percelen daarvan staat er een permanent bewoonde constructie.

8

Globaal kunnen twee soorten woningen onderscheiden worden. Aan de rand van de cluster vertonen de verblijven kenmerken van individuele zonevreemde woningen, die zich onderscheiden in hun grootte (villa’s) en materialisering (steen). Ze wekken de indruk permanent bewoond te zijn (verzorgd, brievenbus, verharde oprit …). Meer in de kern van de cluster (dieper in het bos), vindt men authentieke weekendverblijven. Ze zijn kleiner, bestaan grotendeels uit een houten constructie en liggen dieper en afgezonderd in het bos. Het merendeel is bereikbaar via onverharde wegen die bovendien privaat zijn. 4. GEWENSTE ONTWIKKELING Omdat de clusters Konijntjesberg op grondgebied Holsbeek en de Lemingberg op grondgebied Leuven ruimtelijke samenhang vertonen, werd van begin af aan gezocht naar een gemeenschappelijke visie voor beide clusters als één geheel. Het ontwikkelingsperspectief is het resultaat van de globale visie die men heeft op het permanent wonen in clusters weekendverblijven, op campings en woonwagenterreinen. Allereerst is er een duidelijke ruimtelijke scheiding tussen de clusters op de heuvelflank en de woonlinten in de nabije omgeving. Omdat de ligging van de beboste heuvel doorslaggevend is, wil men een omzetting van het recreatiegebied naar een open ruimte bestemming. Het gaat hier zowel om het verkavelde/bebouwde gedeelte als het onaangeroerde deel van het gebied. Ook voor de cluster Konijntjesberg in parkgebied, wordt het behoud van de bestemming geopteerd.

9

Omdat het permanent wonen op lange termijn niet het gewenste ontwikkelingsperspectief is, ontstaat er een herhuisvestingsbehoefte voor 26 gezinnen die nu permanent in een weekendverblijf wonen. Voor de gemeente is er tweeledige oplossing voor de herhuisvesting voorgesteld: een herbestemming naar woongebied van de bestaande cluster Hertstraat en een nieuwe ontwikkeling in functie van de herhuisvesting van de specifieke doelgroep in de Onze-Lieve-Vrouwstraat. In de stad Leuven kan een herhuisvestingsbehoefte in beperkte mate worden opgevangen binnen het sociaal aanbod. 5. PROTEST De herhuisvesting van de bewoners van de weekendverblijven naar de Onze-Lieve-Vrouwstraat in Holsbeek deed echter heel wat stof opwaaien. In het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan wordt de Onze-Lieve-Vrouwstraat een zone voor kleinschalig wonen. De percelen zijn om en bij de drie are groot en moeten dienen voor sociale woningbouw, maar niemand gelooft dat de bewoners van het bosrijke Konijntjesberg naar het centrum van Holsbeek komen op een perceel van deze omvang. De kans is dus echter klein dat de bewoners van de Konijntjesberg zich hier daadwerkelijk gaan vestigen. Met andere woorden wordt er iets gecreëerd waar geen behoefte aan is. Heel wat politieke partijen zijn dan ook van mening dat de burgemeester het Ruimtelijk Uitvoeringsplan Konijntjesberg aanwendt om extra sociale woningen bij te creëren. Dit terwijl de gemeente Holsbeek reeds ruimschoots voldoet aan haar verplichtingen wat betreft sociale woningen, die door het Vlaams Gewest werden opgelegd. Ook vele bewoners treden politici hier in bij. Men is dan ook voorstander van het versterken van de dorpskern en wil de open ruimte het liefst zo goed en lang mogelijk bewaren. Daar komen ook nog eens de zorgen rond mobiliteit, waterhuishouding, kinderopvang en onderwijs bij. De Holsbeekse inwoners lieten hun ongenoegen blijken door een protesttocht te organiseren. De gemeenteraad van Holsbeek gaf uiteindelijk negatief advies op het voorstel, nadat ook het GECORO dit deed. De inwoners van de Konijntjesberg worden dus niet herhuisvest in de Onze-Lieve-Vrouwstraat. 6. EIGEN MENING Ik ben van mening dat het permanente bewonen van weekendverblijven niet kan. Het gaat hier om een recreatiegebied en het is dan ook niet de bedoeling om zich hier permanent te huisvesten. En waarom zouden deze huishoudens dat wel mogen? Naar mijn gevoel overtreden zij de wet en ik kan mij niet inbeelden dat zij meer mogen dan anderen. Bovendien blijf ik het een vreemd gegeven vinden dat er überhaupt weekendverblijven staan op de Konijntjesberg en Lemingberg. Veel valt er niet te beleven, lijkt mij en er is dan ook geen behoeften aan weekendverblijven op deze heuvelruggen. Het is dan ook een goede zaak om dit recreatiegebied om te zetten naar een open ruimte bestemming. Dit heeft echter een herhuisvestingsbehoefte voor 26 gezinnen die nu permanent in een weekendverblijf als gevolg, maar wakker lig ik hier niet van. Zoals ik reeds zei, is het helemaal niet de bedoeling om daar permanent te verblijven, dus het is dan ook niet meer dan normaal dat deze gezinnen moeten vertrekken.

10

Dat er een tweeledige oplossing voor de herhuisvesting werd voorgesteld, gaat voor mij al een stapje te ver. De mensen die daar (en ik zeg het nogmaals) niet mogen wonen, krijgen meteen een oplossing aangeboden. Zij zijn dan ook de enigen die hier voordeel uit halen. Ik begrijp dan ook volkomen dat deze herhuisvesting heel wat stof deed opwaaien. De open ruimte in Holsbeek bewaren en de dorpskern versterken is naar mijn mening dan ook de enige aanvaardbare oplossing. 7. INTEGRATIE IN DE LESSEN AARDRIJKSKUNDE Reeds in het eerste jaar van het secundair onderwijs worden de leerlingen geconfronteerd met het thema bebouwing en bevolking tijdens de lessen aardrijkskunde. Dit RUP reeds volledig behandelen in de les, lijkt mij dan ook wat moeilijk. Toch kan het hier en daar geïntegreerd worden in de lessen. Zo kan het mooi het verschil qua bebouwing aantonen tussen de weekendverblijven op de Konijntjesberg en Lemingberg en de Leuvense stadskern. Dit RUP wil ook de scheiding tussen de stadskern en de open ruimte groter maken: eveneens stof tot nadenken voor de leerlingen. Vinden ze dit een goed idee of moet er nog meer worden bijgebouwd? Ook in het tweede jaar van de tweede graad bij het hoofdstuk ‘uitdagingen door bevolkingsexplosie’ kan dit ruimtelijk uitvoeringsplan gebruikt worden. Er kan gekeken worden naar de bevolkingsevolutie van Leuven en nabijgelegen gemeenten. Is er nog genoeg plek voor iedereen? Zou er niet beter worden bijgebouwd op de Leming- en/of Konijntjesberg? Is er misschien nog elders plek?

11

BRONNEN ARCADIS GEDAS (2006), Ruimtelijk structuurplan gemeente Holsbeek, Rapport (pdf-document). http://www.holsbeek.be/Portals/Cevi/images/default/RSPHolsbeek_Tekst_20060608.pdf (geraadpleegd op 12/10/2014). DE STAD LEUVEN (2012), Ruimtelijk structuurplan Leuven – tekst. Rapport (pdf-document). http://www.leuven.be/binaries/Structuurplan_tcm16-18765.pdf (geraadpleegd op 11/10/2014). DE STAD LEUVEN (2012), Ruimtelijk structuurplan Leuven – figuren. Rapport (pdf-document). http://www.leuven.be/binaries/structuurplanfiguren3_tcm16-19227.pdf (geraadpleegd op 11/10/2014). GEOPUNT VLAANDEREN (2014), Geopunt-kaart. [online]. Geopunt Vlaanderen. http://www.geopunt.be/kaart (geraadpleegd op 12/10/2014). GOVAERTS, G., Onrust bij bewoners over nieuwe verkavelingen, Het Nieuwsblad, 01/10/2012. PROVINCIE VLAAMS-BRABANT (2013), Provinciaal RUP Weekendverblijven, camping en residentiële woonwagenterreinen in de deelruimte Hageland. Rapport (pdf-document). http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/HOL_LEU_Konijntjesberg-website-v_tcm5-82386.pdf (geraadpleegd op 11/10/2014). PROVINCIE VLAAMS-BRABANT (2014), Gecoördineerd Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant. Rapport (pdf-document). http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/gecoordineerd-ruimtelijk-structuurplan-vlaams-brabant-website_tcm5-85651.pdf (geraadpleegd op 12/10/2014). RUIMTE VLAANDEREN (2014), Gewestplannen. [online]. Vlaamse overheid. http://www.ruimtelijkeordening.be/NL/Beleid/Planning/Bestemmingsplan/Gewestplan (geraadpleegd op 11/10/2014). RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN (2014), Gewestelijke ruimtelijke planningsprocessen, [online]. Vlaamse overheid. http://rsv.vlaanderen.be/RSV/Planningsprocessen (geraadpleegd op 11/10/2014).