Ontwikkelen vanuit de bron

Principe 6: Ruimte geven

De excellente schoolleider

3 november 2016

Alex de Bruijn

Gelukkig getrouwd en 6 mooie kinderen15 jaar voor allerlei basisschoolgroepen18 jaar in leidinggevende functies9 jaar senior leiderschapsadviseur 2 maanden zelfstandig organisatieadviseur Principium Advies – ontwikkelen vanuit de bron

Wat is voor jou de essentie van leiderschap?

Belemmerende en stimulerende factoren

• Bepaal voor jezelf wat de belangrijkste belemmerende en stimulerende factoren zijn in het geven van ruimte.

• Wissel uit in viertallen en maak een gezamenlijke top-2 van zowel belemmerende als stimulerende factoren.

• Deel deze met de groep.

Ruimte geven …

• Lukt alleen op een stevige basis van vertrouwen (tegenover georganiseerd wantrouwen)

• Is een logisch gevolg van Rijnlands organiseren (tegenover Angelsaksisch organiseren)

• Wordt eenvoudiger als er sprake is van een heldere, levend(ig)e collectieve ambitie (vitale visie)

(tegenover geen, onduidelijke of zwevende CA/visie)

• Vraagt om differentiatie door de leidinggevende(n)(tegenover leidinggeven volgens het principe ‘gelijke monniken, gelijke kappen’)

• Vraagt om gespreid of zelfs gedeeld leiderschap (tegenover het traditionele hiërarchisch leiderschap)

Het is ingewikkeld geworden …

… terwijl het zo eenvoudig is!

Statement-0: Leiderschap is in de basis het tonen van aandachten betrokkenheid, goed luisteren en dus present zijn!

Dat geeft vertrouwen en vertrouwen schept ruimte …

Dit vorm de basis voor alle andere aspecten van excellent leiderschap …

Open ruimte in communicatie

Open ruimte vergroten door: - Feedback ‘uit te lokken’- Open en kwetsbaar

opstellen

Management en/of leiderschap?

Zaken en papieren

Mensen en manieren

Statement-1:

Met management ga je ‘de

oorlog’ niet winnen, met

leiderschap is die kans

veel groter!

Leidinggeven aan professionals

Als je de titel als een stelling leest, wat vind je er dan van?

Onderwijs vraagt leiderschap! en Ga tot de mier!

Statement-2:

Zie leiderschap als een groepsverschijnsel en spreid of deel daarom je leiderschap!

De klassieke organisatievorm

De ‘nieuwe’ lerende organisatie

Statement-3:

Ga organiseren om te

leren, niet om te

behe(e)r(s)en!

Creëert ruimte voor initiatief, voor proberen en leren

Enkele uitgangspunten

• Leiderschap is cruciaal!• Leiderschap begint aan de basis: dat is op de plaats waar

het primaire proces plaatsvindt! • Leiderschap is dienstbaar: het staat op alle niveaus ten

dienste van het primaire proces: het geven van goed onderwijs in het belang van de ontwikkeling van leerlingen en studenten.

• Leiderschap is resultaatgericht: gericht op het creëren van een cultuur waarin de leraar optimaal presteert en daar zelf een optimale bijdrage aan levert.

Planning en control versus ruimte en vertrouwen

Kruispunt

Planning en control

Top down

Georganiseerd wantrouwen

Verticale thermometers

Bureaucratie

‘Mee-stribbelen’

Het hoe en het wat

Statement-4: Vertrouw de professionals, geloof dat ze liever iets goed dan iets fout

doen!

Ruimte en vertrouwen

Bottom up

Vertrouwen in professionals

Horizontale afspraken

Aandacht en betrokkenheid

Samenwerken

Het waarom

Begin met het waarom!

Statement-5: Werk vanuit het waarom naar het hoe en wat

en niet andersom!

Ga op zoek naar het gen van je organisatie!

Stel jezelf de ‘wat mist …-vraag’

Het belang van een collectieve ambitie

Het schept duidelijkheid en daardoor veiligheid

Het geeft het gevoel samen ergens voor te gaan

Het vergroot de motivatie van teamleden

Het geeft richting aan de koers van de school

Het geeft richting aan het leerproces binnen de school

Het vergroot de aantrekkingskracht van een organisatie

Het zorgt voor samenhang, integratie en afstemming

Het schept mogelijkheden om te sturen op ruimte en vertrouwen

Een heldere CA helpt om hitteschild te (kunnen) zijn

Statement-6: Denk als

leidinggevende bij alle

invloeden van buitenaf en

binnenuit bewust na over

wat je af moet bufferen en

wat je door moet laten!

Wat is een professional?

Een professionals is iemand die goed (state-of-the-art) in het vak is en die bij het werken een professionele attitude praktiseert.

Hoofdkenmerken van een professionele attitude:

De liefde voor het vak is groter dan de liefde voor geld en vrije tijd

• Kwaliteit voor kwantiteit

• Resultaat vóór proces/protocol – het doel heiligt de middelen

Leidinggevenden kunnen een professionele attitude ‘uitlokken’ of die attitude juist belemmeren.

Niet iedere kenniswerker is een professionalNiet iedere professional is een kenniswerker

Professionals

(vakmensen)Kenniswerkers

kenniswerkers met een professionele attitude

De 80/20-regel voor professionals• Ongeveer 80% is professional: is vakdeskundig en doet liever iets

goed dan iets fout.

• Geef hen ruimte en vertrouwen en stuur op output

• Ongeveer 15% is ex-professional: kan het niet (meer) zo goed

• Voor wie het niet (meer) kan: leerprocessen inrichten • Training en opleiding, meester-gezel relaties, coaching, repertoireverkleining

e.d.

• Ongeveer 5% is geen professional, want wil het niet (meer), komt

alleen tijd voor geld ruilen

Dus …

Je koopt je ruimte door goed te zijn!

Durf te differentiëren!

• Gelijke monniken, gelijke kappen

• What’s good for Peter must be good for Paul

• Niets is zo ongelijk als de gelijke behandeling van ongelijken

Lifecyclus

Differentiatie in feedback

Denken over leiderschap

Eigenaarschap - verantwoordelijkheid

Heldhaftig, hiërarchisch leiderschap

Gespreid, gedeeld leiderschap

Een vraag ...

Een mierenkolonie wordt ernstig bedreigd door hoog water. Wat nu?

A. De koningin verzamelt de sterkste, vliegende mannetjes en sticht een nieuwe kolonie op een droge plek.

B. De mieren bouwen een vlot, laden daar de larven en eitjes op en varen naar een hoger gelegen plaats.

C. Het kolonienest bevat koepels waar de eitjes en het voedsel droog blijven en waar voldoende zuurstof is.

Organisaties in transitie

Teamvolwassenheid

Individuen gaan samen

werken

Er ontstaat een groep

De groep vormt een

team

Het team wordt

zelfsturend

Centraal staan de eigen vaktechnische en sociaal-communicatieve vaardigheden.Zoeken naar de juiste rol.

• Regels en procedures worden ontwikkeld.

• Tegenstellingen tekenen zich af.

• Positieve conflicten; toetsing van individuele prestaties.

• Team formuleert waarden en normen.

• Gevoel voor gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ontwikkelt zich (wij-gevoel).

• Discussies over de groepsprestaties (inward-looking)

• Plaatsbepaling in externe omgeving; het besef dat het team een functie vervult in een groter geheel.

• Discussies over de groepsprestaties (outward-looking).

• Verbeterprogramma

We kantelen …

Statement-7: Ruimte geven

is ruimte krijgen, dus als je

het altijd heel druk hebt,

klopt er iets niet …

Social media

Wel regels en afspraken!

Geen ‘baas’!

‘Nieuw’ Leiderschap• Democratisch

• Samenwerkend

• Dienend

• Gedeeld

• Transformationeel

• Collegiaal

Dit laat zien dat nieuwe mogelijkheden

verkend worden!

Een mierenparabel om je luchtig op weg te helpen

1. Begin met het waarom!2. Verschil moet er zijn!3. Erken ongelijkheid en benut kwaliteit!4. Trigger de trainee!5. Putten en delen!6. Samen jezelf zijn!7. Feedback helpt!8. Luisteren, luisteren, luisteren!9. Systeemdenkers gevraagd10.Toon leiderschap!

Meer weten …

http://principium-advies.nl/

http://www.onderwijsvraagtleiderschap.nl/

@AlexBruijn

https://www.linkedin.com/in/alex-de-bruijn-745b532b?trk=hp-identity-name

Reflectie

•Waar ben je anders over gaan denken?

•Waar ben je aan gaan twijfelen?

•Waar ben je in bevestigd?