PrimaOnderwijs juni 2012

Vakluivoor de klasPlatform Bèta Techniek directrice Beatrice Boots: ‘Techniek is minder saai dan rechten!’

Hoe word je excellent?

Arbeidsmarkt reikt uit naar scholen

Juryvoorzitter Fons van Wieringen klapt uit de school!

Voor alle professionals in het onderwijsOnderwijsnl

WWW.PRIMAONDERWIJS.NL VERSCHIJNT 6X PER JAAR NUMMER 4 JUNI 2012

01-Cover juni 2012.indd 1 18-05-12 11:15

CPS Academie

Management en leidinggeven

Nationaal congres Ouderbetrokkenheid

Een goede samenwerking tussen school en ouders is één van de pijlers van goed onderwijs. Hierdoor kunnen leerlingen zich beter ontwikkelen en gaan zij beter presteren. Maar een goede samenwerking tussen school en ouders ontstaat niet zomaar. Het vraagt om heldere regie van bestuurders en schoolleiders. Bij inschrij-ving voor 1 juni, ontvangt u het boek ‘Ouderbetrokkenheid voor elkaar’ gratis.

Data 12 september 2012 (bijna vol) 13 september 2012 | e 395,-

Neem

gratis eeN ouder

mee!

Conferenties en trainingen in het nieuwe schooljaar

Kijk voor een compleet overzicht van alle CPS conferenties en trainingen op www.cps.nl/academie

www.cps.nl/nationaalcongres

Management en leidinggeven

Meerdaagse training Leidinggeven aan de sterke school

Het leidinggeven aan schoolontwikkeling doet u samen met uw bestuur, collega’s, leerkrachten, leerlingen én ouders. Deze training, die uit negen dagdelen bestaat, is gericht op het ontwikkelen van leiderschap door de hele organisatie op basis van organisatie- en onderwijs vraag stukken uit de praktijk. Naast kennisoverdracht van de nieuwste inzichten uit de literatuur is er veel ruimte om kennis te delen.

Datum 17 september 2012 | e 1.775,- www.cps.nl/leidinggevensterkeschool

Taal en lezen

Conferentie Opbrengstgericht werken aan referentieniveaus

Lezen, schrijven, rekenen. Hoe beter leerlingen dit beheersen, hoe beter ze het doen in andere vakken. Om de opbrengsten van het onderwijs verder te verhogen zijn de referentieniveaus taal en rekenen ontwikkeld. Dat kan gevolgen hebben voor uw beleid en lesaanbod. Tijdens de plenaire lezing en gerichte workshops helpen we u om de juiste koers in te zetten. U krijgt tips om de referentieniveaus in te voeren in de school organisatie en in de klas. Omdat deze bijeenkomst uitermate geschikt is voor zowel l eidinggevenden als docenten, krijgt u bij het aanmelden van een tweede persoon van dezelfde school een interessante korting. Datum 2 oktober 2012 | e 395,- www.cps.nl/conferentiereferentievo

Rekenen

Conferentie Referentieniveaus: van wat naar hoe?

De referentieniveaus maken concreet wat kinderen in hun schoolloopbaan moeten kennen en kunnen. Het ‘wat’ is hiermee vastgelegd. Maar niet het ‘hoe’. Scholen bepalen zelf op welke manier ze deze nieuwe normen gaan halen. Terecht roept dat bij schoolleiders, leerkrachten, interne begeleiders, taal -en rekencoördinatoren veel vragen op. Wij nodigen u van harte uit deel te nemen aan de conferentie om antwoorden te vinden, inspiratie op te doen en uit te wisselen met professionals in het basisonderwijs. Datum 4 oktober 2012 | e 398,- www.cps.nl/conferentiereferentiepo

NIEUW!

NIEUW!

Met 180.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals.

PrimaOnderwijs is een uitgave van

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

EDG MediaPostbus 402663504 AB Utrecht

UitgeverErik Trimp

Mediacoördinator Vanessa [email protected]

EindredactieManon van Wijnen

VormgevingEllen Lennartz

MedewerkersBrigitte Bloem, Heleen de Bruijn, Chantal Buitink, Ingrid Dekker, Tefke van Dijk, Anita Drost,Tialda Hoogeveen, Mirjam Janssen, Hanneke van der Linden, Marije Sietsma, Anne-Claire van de Vendel en Daniëlle Vogels.

Verschijning en verspreidingPrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Redactie 030-241 70 [email protected]

Sales 030-241 70 49 Xander Veeneman, [email protected]

Klantenservice 030-241 70 [email protected]

Copyright 2012Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

InhoudVoor alle professionals in het onderwijs

Onderwijsnl

Onderwijsnl

4 Zeven trends die het onderwijs van nu bepalen

8 Interview Platform Bèta Techniek12 Vaklui voor de klas14 Google investeert in wiskunde16 Verzet tegen verplichten wiskunde18 Straatvraag20 Ondernemers in de dop22 Mediamix 30 Interview Doekle Terpstra32 NTR Schooltv webwinkel

41 In de wolken met Cloud Computing44 Ouderbetrokkenheid essentieel voor een sterke school46 Excellente scholen48 Samenwerking sport en scholen50 Oud-olympiërs voor de klas voor Olympic Day 201253 Verrijking61 Bestellen & inschrijven63 Agenda

12 46

48

Special: arbeidsmarkt reikt uit naar scholen!

In de wolken met Cloud Computing

46

03_Inhoud.indd 3 18-05-12 12:05

oo

4

Onlangs maakte demissionair minister van Onderwĳ s Marja van Bĳ sterveldt bekend dat mbo-opleidingen die niet direct tot een baan leiden, worden opgeheven. Het gaat daarbĳ bĳ voorbeeld om kleinkunst- en dierverzor-

gingsopleidingen. Deze houding typeert het onderwĳ sbeleid van de afgelopen jaren. De overheid ziet het liefst dat scholen opleiden voor werk of voor studies waarmee de kans op een baan groot is. De tĳ d dat leerlingen nauwelĳ ks tegenwerking kregen als ze gingen doen wat ze ´leuk´ vonden is voorbĳ . Dat merkt ook Els van Osch-Claassens. Van Osch is bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Schooldecanen en Leerlingbegeleiders (NVS-NVL) en locatiedirecteur van scholengemeenschap De La Salle in Baarle Nassau. ´Er is nog altĳ d ruimte voor leerlingen om hun passie te volgen. Toch is de aan-dacht voor de beroepsperspectieven groter gewor-den. Als een leerling nog niet goed weet wat hĳ wil, krĳ gt hĳ eerder het advies om voor een profi el of een vervolgopleiding met goede toekomstmogelĳ kheden te kiezen. Pretpakketten bestaan niet meer. De over-heid wil dat leerlingen snel tot een goede beroeps-keuze komen. Als ze uitvallen of switchen kost dat te veel geld.́

Van Osch zit ruim dertig jaar in het onderwĳ s en heeft de sfeer zien veranderen. ‘Tegenwoordig zĳ n scholen veel meer bezig met loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB).’ De verandering is volgens haar ontstaan door het wegvallen van de grenzen in Eu-ropa en door de opkomst van de (computer)technolo-gie. Leerlingen van tegenwoordig leven in een wereld waarin de hoeveelheid nieuwe kennis iedere twee jaar verdubbelt. Ze worden opgeleid voor beroepen die nu nog niet eens bestaan. Dat besef maakt dat scholen meer zĳ n gaan nadenken over LOB.‘Vooral het vmbo en het mbo maken meer werk van contacten met de arbeidsmarkt. Havo en vwo liggen

Pretpakketten bestaan niet meer, leerlingen moeten leren ondernemen en het

bedrijfsleven komt de klas in. Het onderwijs speelt steeds meer in op de

wensen van de arbeidsmarkt. Zeven trends die het onderwijs van nu bepalen.

ARBEIDSMARKT HEEFT STEEDS MEER INVLOED OP HET ONDERWIJS

Als ik later groot ben, word ik…

TREND 1 > Leren ondernemenEen steeds groter deel van de bevolking bestaat uit zzp’ers, levenslang een vaste baan zit er voor de meesten niet meer in. De verwachting is dat leerlingen die nu op school zitten in de loop van hun carrière te maken krĳ gen met meer dan tien werkkringen. Scholen maken leerlingen ervan bewust dat ze moeten leren ondernemen. Dat gebeurt om te beginnen heel letterlĳ k: leerlingen leren hoe het is om een bedrĳ f te leiden door stage te lopen of door zelf een handeltje op te zetten. De populaire Vakcolleges, maar ook andere vmbo-scholen besteden speciaal aandacht aan ondernemerschap. Maar leerlingen leren ook dat ze in hun eigen leven moeten ondernemen. Ze moeten nadenken waar ze naar toe willen en hun keuzes daarop afstemmen. Ondernemend zĳ n is een levenshouding geworden. (Lees meer over ‘Leren ondernemen’ op pagina 20.)

Els van OschEls van OschEls van Osch

04-07_Trends.indd 4 18-05-12 12:32

nog wat achter, maar ook daar komt steeds meer aandacht voor beroeps- en studiekeuze. Leerlingen moeten nadenken over de vraag waarom ze een bepaalde profi elkeuze maken en wat die betekent voor hun latere loopbaanmogelĳ kheden.

Weinig echt praktische stagesJammer genoeg hebben leerlingen op havo- en vwo-niveau nog weinig echt praktische stages. Ze krĳ gen wel snu� elstages van bĳ voorbeeld twee dagen, waarover ze een verslag moeten schrĳ ven, maar vaak doen ze daar niet erg hun best op. Ze gaan gewoon twee dagen rondkĳ ken in het bedrĳ f van hun ouders of bekenden. Ook ontbreekt dikwĳ ls de refl ec-tie achteraf. Ze zouden meer moeten nadenken over

TREND 2 > Bedrijfsleven komt de klas in Er dreigt een groot tekort aan personeel in de technische sectoren en in de zorg. Bedrĳ ven en instellingen gaan daarom steeds meer de klas in. Platform Bèta Techniek werkt bĳ voorbeeld in het programma Jet-Net samen met bedrĳ ven die gastlessen op havo- en vwo-scholen verzorgen om leerlingen te laten zien welke beroepsmogelĳ kheden ze hebben. Vmbo’ers kunnen op onderwĳ smarkten zoals vmbo On Stage vertegenwoordigers van bedrĳ ven ontmoeten en afspreken een keer een dag mee te lopen. En via maat-schappelĳ ke stages maken alle leerlingen in het voort-gezet onderwĳ s kennis met de gang van zaken in sociale instellingen als bejaarden-tehuizen, sportclubs en centra voor kinderopvang. (Lees hier meer over op pagina 12.)

TREND 3 > Bètavakken en techniekTe weinig jongeren kiezen voor een toekomst in de techniek. In 2016 komt Nederland 170.000 technici als dakdekkers, storingsmonteurs en bankwerkers tekort. Het tekort aan hbo- en wo-afgestudeerden in technische richtingen is ruim 20.000. Leerlingen die voor techniek kiezen zĳ n vrĳ wel verzekerd van een baan en een goed salaris. De overheid trekt meer dan 90 miljoen euro uit om meer leerlingen een bètakant uit te sturen: techniekonderwĳ s moet aantrekkelĳ ker worden, leerlingen van mavo en havo krĳ gen de kans praktĳ klessen te volgen en scholen die technische vakken stimuleren krĳ gen daar extra geld voor. Zelfs op de basisschool wordt extra aandacht voor techniek gestimuleerd. (Lees hier meer over op pagina 8.)

De tĳ d dat leerlingen nauwelĳ ks tegenwerking

kregen als ze gingen doen wat ze ´leuk´ vonden is voorbĳ

arbeidsmarkt in de klas 5

04-07_Trends.indd 5 18-05-12 12:32

55.000 leraren in de Arena, talrijke inspanningen doorde onderwijs vakbonden; Het werkt! Je staat niet in je 1tje.

Want de completebezuiniging van 300 miljoeneuro op passend onderwijs is van tafel. Elk kind telt!

Steun CNV Onderwijs om ook eventueletoekomstige bezuinigingen van tafel tehouden, want alleen samen blijven westerk. Lidmaatschap biedt daarnaast nogmeer voordelen:

• Praat mee over hoe we de kwaliteit van ons onderwijs kunnen waarborgen

• Samenwerken aan jouw persoonlijkeontwikkeling

• Juridische hulp wanneer je dit nodighebt, door onderwijsjuristen

• Tweewekelijks een onderwijsblad

• En nog veel meer!

WWW.JESTAATNIETINJE1TJE.NL

Word daarom lid!NU 3 MAANDEN

GRATIS,

TOT 15 JULI 2012

Complete bezuinigingpassend onderwijs

van tafel

Magazine 12-18_Opmaak 1 kopie 08-05-12 17:38 Pagina 1

de conclusies die ze uit zo’n stage kunnen trekken.’ Van Osch merkt dat het bedrijfsleven vaker toe-nadering zoekt tot scholen omdat het om vaklui zit te springen. Meestal steken de bedrijven niet direct geld in het onderwijs, maar leveren ze mensen om les te geven of om stagiaires te begeleiden. Omgerekend in geld gaat het wel om grote investeringen.

Teks

t: M

irja

m J

anss

en |

Bee

ld: H

uman

Tou

ch P

hot

ogra

phy

Bee

ld: i

Sto

ckph

oto

InformatieOp www.primaonderwijs.nl staat een filmpje dat de veranderingen in het onderwijs goed weergeeft: Shift Happens. Scholen die willen nagaan of ze genoeg werk maken van loopbaanoriëntatie en -begeleiding kunnen op de website van de VO-Raad een LOB-scan doen: www.voraad.nl Op de website van het Europees Platform www.europeesplatform.nl staat meer informatie over internationalisering.

TREnd 4 > InternationaliseringDe grenzen zijn weggevallen. Om met andere landen te kunnen concurreren moet Nederland internationaliseren. Dat betekent voor leerlingen dat hun loopbaan zich ge-heel of gedeeltelijk in het buitenland kan gaan afspelen. Scholen internationaliseren dus ook. Een toenemend aan-tal middelbare scholen biedt tweetalig onderwijs aan, ook op het vmbo. En zelfs enkele scholen voor basisonderwijs geven hun leerlingen al extra Engels. Een uitstapje met school naar een ander Europees land is geen uitzonde-ring meer. Scholen organiseren uitwisselingsprojecten met landen over de hele wereld. De zogenaamde Elos-scholen kennen uitwisselingsprogramma’s met andere Europese landen en in het mbo is het Leonardo da Vinci-programma opgezet voor leerlingen die stage willen lopen in het buitenland.

TREnd 5 > Meten is wetenDe overheid wil dat het onderwijs de taal van het bedrijfsleven spreekt. Daar is het gebruikelijk dat resultaten meetbaar zijn en dat toekomst-plannen in cijfers worden uitgedrukt. De over-heid past bedrijfsmatige meetinstrumenten toe op de scholen om de opbrengsten te verhogen. Alles wordt daarom gemeten: van het aantal geslaagden en het aantal zittenblijvers tot het aantal doorstromers. Als de cijfers niet bevredi-gend zijn, heeft een school iets uit te leggen en kan zij op een lijst met zwakke scholen worden geplaatst. Daarbij richt de overheid het vizier ook op de docenten. Goede docenten halen goede resultaten is het motto. Daarom is er steeds meer aandacht voor de kwaliteit van docenten.

TREnd 7 > Nerds zijn inDe zesjescultuur moet worden doorbroken. De overheid wil dat heel goede leerlingen ook de kans krijgen uit te blinken en wil excellentie sti-muleren. Deze leerlingen moeten niet meer worden weggezet als ‘stuudjes’ en ‘nerds’. Er is geld voor speciale lessen voor hoogbegaafden. Het is de bedoeling dat de twee procent echte slimmeriken uiteindelijk doorstroomt naar twee procent van de topbanen. (lees hier meer over op pagina 46.)

TREnd 6 > Iedereen doet meeDe overheid zet vol in op passend onderwijs: leerlingen met een beper-king of met leerproblemen moeten zo veel mogelijk naar gewone scholen. Dat sluit aan bij de trend dat ook men-sen met een beperking aan de slag moeten op de reguliere arbeidsmarkt. Iedereen moet meedoen naar vermo-gen, zowel op school als op het werk.


04-07_Trends.indd 7 18-05-12 11:22

8

hHet Platform Bèta Techniek is een organisatie die in opdracht van de overheid meer jongeren voor techniek probeert te interesseren. De landen van de Europese Unie hebben afspraken gemaakt om de uitstroom uit hogere bèta- en techniekopleidingen in de Europese Unie met gemiddeld vĳ ftien procent te laten stĳ gen. Dat heeft alles te maken met het doel om te kunnen blĳ ven concurreren met landen in bĳ voorbeeld Azië. ‘Technologische ontwikkelingen volgen elkaar zo snel op, dat iedereen straks een minimale technologische basiskennis moet hebben. Dat wordt een voorwaarde voor participatie in de samenleving’, vertelt Beatrice Boots, directeur van het Platform Bèta Techniek. ‘Nu al gebeurt er veel digitaal. We krĳ gen te maken met genetisch gemodi-fi ceerd voedsel, we bankieren via internet en hebben een elektronisch patiëntendossier. Daar zit allemaal techniek achter. Het is belangrĳ k dat iedereen zich bewust wordt van wat allemaal techniek is.’ De doelstelling van vĳ ftien procent is behaald, ‘maar’,

‘Kinderen moeten aan vakken kunnen proeven en ruiken’Nederlandse jongeren kiezen te

weinig voor een technisch beroep.

Als er niets gebeurt, ontstaat de

komende tien jaar een groot tekort

aan mensen in de technieksector

en kunnen we straks niet meer

concurreren met economieën in

andere landen. Het Platform Bèta

Techniek probeert daarom meer

jongeren te interesseren voor een

technisch beroep, te beginnen op

de basisschool. Een interview met

Beatrice Boots, directeur van het

Platform Bèta Techniek.

BEATRICE BOOTS, DIRECTEUR PLATFORM BÈTA TECHNIEK:

08-10_Platvorm Beatrijs2.indd 8 18-05-12 12:07

richten op het vmbo en mbo om straks aan die ver-vanging- en uitbreidingsvraag te kunnen voldoen. Maar waarom moet Nederland eigenlĳ k concurreren, zĳ n wĳ niet meer een diensteneconomie geworden? Boots: ‘Een diensteneconomie is het vervolg van dat-gene wat je produceert en exporteert. Het gaat dan om bĳ voorbeeld fi nanciële en juridische diensten. Maar de toegevoegde economische waarde van de industrie, de technische sector, is veel groter dan die van een diensteneconomie. De één volgt op de ander en die twee zĳ n dus sterk van elkaar afhankelĳ k.’

Saai of te moeilijkVolgens Boots kiezen weinig leerlingen voor techniek omdat ze denken dat het moeilĳ k is. ‘We zĳ n tegen-woordig erg gericht op het idee dat je moet doen wat je leuk vindt en denken vaak: Waarom moeilĳ k doen als het ook makkelĳ k kan? Daarnaast wordt er op scholen weinig aandacht besteed aan techniek. Niet in de laatste plaats omdat docenten daar zelf ook


vervolgt Boots, ‘daarmee ben je er nog niet. Je moet het structureler aanpakken om te zorgen dat meer jongeren voor techniek kiezen, anders blĳ ft het slechts bĳ die vĳ ftien procent en volgt er daarna niets meer. In de aanvoerroutes, dus in het voorgezet on-derwĳ s, worden vaak niet de goede vakkenpakketten gekozen om een techniekstudie mee te kunnen gaan volgen. Je moet daarom eigenlĳ k al in het basis-onderwĳ s beginnen om de belangstelling en de keuze voor techniek te bevorderen.’

Vergrijzing zorgt voor uitstroomIntussen is er, naast concurrentie met de opkomende economieën in andere landen, een andere noodzaak ontstaan om het aantal mensen in technische beroe-pen te verhogen. De vergrĳ zing zorgt de komende jaren voor een enorme uitstroom van mensen; de komende jaren zal een tekort ontstaan van zo’n 170.000 technici. Daarom gaat het Platform Bèta Techniek zich, op verzoek van de overheid, dan ook

‘Kinderen moeten aan vakken kunnen proeven en ruiken’


10

beroepsmogelĳ kheden, is het belangrĳ k dat het vak aanschouwelĳ k wordt gemaakt. Bedrĳ ven kunnen toepassingen van techniek laten zien door gastlessen te geven op school, of door leerlingen uit te nodigen voor een bedrĳ fsbezoek. Vooral die toepassings-gerichtheid is erg belangrĳ k, zeker op havo en vmbo.’Overigens pleit Boots ook voor betere samenwerking tussen vmbo en mbo. Volgens haar zĳ n er tientallen opleidingen op dat niveau, maar zĳ n die opleidingen erg smal. ‘De techniekopleidingen zouden veel breder moeten worden aangeboden. Kinderen moeten aan verschillende vakken kunnen proeven en ruiken en niet al heel jong defi nitief hoeven kiezen voor een vak als timmerman of schilder.’

platformbetatechniek.nlschoolaanzet.nl

Met techniek ben je heel concreet met iets bezig, een stuk minder

saai dan bĳ voorbeeld rechten, lĳ kt mĳ

Met techniek ben je heel concreet met iets bezig, een stuk minder

saai dan bĳ voorbeeld

weinig vanaf weten. Bovendien wordt op middelbare scholen een breed scala aan vakken aangeboden zonder veel samenhang. En tenslotte kiezen jonge-ren niet voor techniek omdat ze geen concreet beeld hebben van de mogelĳ kheden op de arbeidsmarkt. Men denkt bĳ techniek al gauw aan een beroep als bouwvakker en dat wordt gezien als saai, óf aan een beroep als architect dat vaak weer te moeilĳ k wordt gevonden. Er wordt gedacht dat je met rechten alle kanten op kunt en met techniek niet. Kortom, jongeren hebben een vertekend beeld van techniek. Techniek omvat veel meer beroepen dan bouwvakker of architect: analist bĳ DSM, onderhoudstechnicus bĳ Shell of onderzoeker bĳ Unilever, om er maar een paar te noemen. En juist met techniek ben je heel concreet bezig iets te maken of iets uit te zoeken. Een stuk minder saai dan bĳ voorbeeld rechten, lĳ kt mĳ .’

School aan zetOm kinderen überhaupt voor techniek te interesse-ren is het noodzakelĳ k om al vroeg te beginnen, dus op de basisscholen, meent Boots. Daarom is onder meer het driejarige, door de overheid gefi nancierde programma ‘School aan Zet’ ontwikkeld (ook voor voortgezet onderwĳ s). Hiermee kunnen scholen de kwaliteit van hun onderwĳ s verhogen. School aan Zet werkt samen met scholen aan verbetering van de onderwĳ sopbrengsten. School aan Zet helpt vanuit de ambities van de scholen doelstellingen en verbeterpunten te formuleren. Wetenschap en techniek zĳ n één van de aandachtsgebieden in het programma. Boots: ‘Het programma biedt scholen de mogelĳ kheid om techniek beter in het onderwĳ s te verankeren en zo kinderen nieuwsgierig te maken en te interesseren voor techniek. Je kunt denken aan bĳ scholing van docenten op inhoudelĳ ke techniekthema’s, maar ook aan praktische hulp en ondersteuning, door gebruik te maken van leskisten die door het bedrĳ fsleven zĳ n ontwikkeld. Of door proefjes te doen in de klas en door actuele thema’s bĳ de lessen te betrekken, zoals astronaut André Kuipers, als hĳ in het ISS-ruimtestation vertoeft. Of zet een rekenles eens in het licht van de techniek door techniekvoorbeelden te gebruiken in plaats van het tellen van het aantal appels of het meten van de afstand tussen school en thuis.’

Aanschouwelijk onderwijsIn het voortgezet onderwĳ s gaat het erom scholen te stimuleren leerlingen te laten kiezen voor een technisch vakkenpakket (of profi el of sector), onder meer in samenwerking met het bedrĳ fsleven. Dit gebeurt onder andere met de programma’s Jet-Net en TechNet. Boots: ‘Omdat jongeren vaak onbekend zĳ n met techniek en geen goed beeld hebben van de

Teks

t: H

elee

n de

Bru

ĳ n


Opbrengstgericht werken/Taal lezen rekenen

Omgaan met verschillen

Excellentie en Hoogbegaafdheid

Wetenschap en Techniek

Lerende organisatie/HRM beleid

Samen werken aanstevige ambities

School aan Zet is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en wordt ondersteund door de PO-Raad en de VO-raad. School aan Zet is kosteloos en beschikbaar voor alle scholen in het po, vo en (v)so.

www.schoolaanzet.nl

Inschrijven voor 2e tranche kan tot en met 14 september

12

bKinderen maken steeds vaker op de basisschool al kennismet technische beroepen. Samen met onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven willen de ministers van EL&I, OCW en SZW jongeren ervan overtuigen dat een carrière in de techniek de toekomst heeft. Maar ook de sector zelf gaat de boer op!

Banden plakken, meubels maken, een muurtje metselen of een sieraad maken. In de Week van het Ambacht, half april, kregen kinderen uit groep 7 en 8 en de eerste en tweede klassen van het vmbo de kans om te snu� elen aan een loopbaan in een ambachtelĳ k, vaak technisch vak. Dat is niet alleen leuk, maar vooral ook hard nodig. Ambachtelĳ k werk, zoals slagers, dakdekkers, bankwerkers en storingmonteurs, sterft uit. Daarom stelt het ministerie van OCW 18,7 miljoen euro beschikbaar voor meer aandacht voor techniek in het primair en voortgezet onderwĳ s. Scholen kunnen dit bedrag naar eigen inzicht inzetten voor het stimuleren van de interesse van scholieren in techniek. En wat werkt er beter dan de verschillende vakken echt te laten zien aan kinderen? Want juist technische en ambachtelĳ ke vakken zĳ n zichtbaar en tastbaar. Daarom organiseert de vereniging JINC

Vakluivoor deklas

Tekst: Tialda Hoogeveen | Beeld: Liesbeth Dingemans - VHTO

12

Negen topsectoren:• Tuinbouw en uitgangsmaterialen• Water• AgroFood• Life Sciences• Chemie• High Tech Systemen en Materialen• Energie• Logistiek• Creatieve industrie

IN DE PRAKTIJK

Girlsday 2012

12-13_Vakmensen.indd 12 18-05-12 11:08

Introductie TechnologierouteOm kinderen en natuurlĳ k ook hun ouders, warm te maken voor technische beroepen, wordt het techniek-onderwĳ s verbeterd en aantrekkelĳ ker gemaakt, door het introduceren van de Technologieroute. Deze leerroute biedt mavo-, maar ook potentiële havoleerlingen, met een voorliefde voor techniek de kans om al vroeg technische praktĳ kvakken te volgen. Waar ‘diploma’s stapelen’ steeds meer ontmoedigd wordt, biedt de leerroute juist via aan-sluitende praktĳ kgerichte opleidingen op het vmbo

en mbo soepele doorstroming naar het hbo. En vanuit het hbo zal het makkelĳ ker worden een plek op de arbeidsmarkt te vinden, dankzĳ een zogeheten Center of Expertise voor alle negen topsectoren. ‘Een Centre of Expertise of een Centrum voor innovatief vakmanschap (mbo) is een samenwerkingverband van beroeps-onderwĳ s en innovatieve bedrĳ ven uit

een bepaalde sector, gericht op onderwĳ s, onderzoek en talentontwikkeling’, licht Sander van Dam toe, voorlichter bĳ het ministerie van OCW.

VitaliteitpakketKinderen of jongeren die eenmaal hebben gekozen voor een loopbaan in de techniek, moeten ook enthou-siast blĳ ven. Voor een duurzame economie is het van belang dat technici in de sector blĳ ven werken, dat ze doorwerken tot aan het pensioen en dat ook zĳ -instromers kiezen voor techniek. Daarom stimuleert het kabinet de technische sector met een zogeheten Vitaliteitpakket, waarmee bedrĳ ven op diverse ma-nieren werknemers aantrekken en behouden. En zo is kiezen voor een technisch vak niet alleen duurzaam voor de economie, maar ook voor een loopbaan.

(een vereniging met een makelaarsfunctie voor bedrĳ ven en scholen) niet alleen tĳ dens de Week van het Ambacht, maar jaarrond, zogeheten blik-semstages: korte en praktische ontmoetingen tussen bedrĳ fsleven en jongeren. En de komende jaren zorgen de ministeries ervoor dat maar liefst 3.500 klassen bezoek krĳ gen van technici uit verschillende beroepsgroepen die kinderen gaan vertellen over hun vak. Andersom gaan schoolklassen ook op excursie naar bedrĳ ven. ‘We streven ernaar dat één op de vier kinderen gaat kiezen voor een loopbaan in de techniek’, aldus een woordvoerder van OCW.

Vrouwelijke technici en slagersBĳ het meerjarenplan is ook het VHTO betrokken, een stichting met als doel meer meisjes en vrouwen te werven voor een toekomst in bèta, techniek en ICT. Daartoe stuurt het VHTO vrouwelĳ ke technici naar de klassen die als rolmodel kunnen fungeren. Op 26 april bĳ voorbeeld, tĳ dens Girlsday, een dag waarop 245 grote en kleine bedrĳ ven in heel Nederland hun deuren openden voor ruim 7.000 meisjes van 10 tot 15 jaar.Een ander actueel voorbeeld van ambachtslieden die basisschoolkinderen benaderen, is slagerindeklas.nl van Stichting Opleidingsfonds Slagersbedrĳ f (Sovvb). De stichting heeft vĳ f interactieve weblessen over de slagerĳ en vlees ontwikkeld die docenten kunnen downloaden of gebruiken via een digiboard. De web-site dient als verdieping op het bestaande lespakket voor groep 6, 7 en 8 ‘Lekker Werk’. Het opvangen van het tekort aan vakmensen is be-langrĳ k met het oog op de huidige crisis. Vakkrachten met een technische achtergrond zĳ n belangrĳ k voor het groeivermogen van de Nederlandse economie, stelt OCW. ‘Want als er te weinig technisch onderleg-de mensen zĳ n, trekken Nederlandse bedrĳ ven naar andere landen. Meer medewerkers in de techniek levert dus inkomsten en banen op.’


3.500 klassen krijgen bezoek van technici uit verschillende

beroepsgroepen

Mbo 264.900

Mbo 187.400

Mbo -77.500

Vmbo 63.100

Vmbo -58.800

Hbo 5

4.30

0

Hbo

78.

600

Hbo

-24

.300

Wo

42.0

00

Wo

32.7

00

Wo

-9.3

00

Vmbo 121.000

Instroom inde arbeidsmarktTotaal 337.400

Vacatures

Totaal 507.400

Instroom arbeidsmarktminus baanopeningen

Totaal - 170.000

(een vereniging met een makelaarsfunctie voor

Meer lezen: www.weekvanhetambacht.nl www.vhto.nl, www.girlsday.nl, www.jinc.nl

Girlsday wordt elk jaar

in april gehoudenGirlsday wordt elk jaar

12-13_Vakmensen.indd 13 18-05-12 11:07

14

vVorig jaar was Google betrokken bĳ de Wiskunde Olympiade, een internationale wiskundewedstrĳ d voor scholieren, die toen in Amsterdam werd gehou-den. Google Nederland besloot toen om dit initiatief de komende jaren te steunen met een gift van één miljoen dollar (756.845 euro). Het Platform Bèta Techniek werkte ook mee aan dit evenement en de vonk tussen de twee organisaties sloeg over. Google besloot ook het Platform een fl inke donatie te geven. ‘Wĳ steunen organisaties die de rol van techniek in de samenleving bevorderen’, zegt Mark Jansen, communicatiemanager van Google Benelux. ‘Het Platform doet werk dat belangrĳ k is voor de toekomst van Nederland. Te weinig scholieren kiezen nu voor een technische opleiding en daardoor kunnen in de toekomst grote tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan.’ ‘Het geld van Google komt direct ten goede aan het onderwĳ s’, vertelt Beatrice Boots, directeur van Platform Bèta Techniek. ‘We besteden het om te beginnen aan het voorlichten van meisjes over bètatechniek. Zĳ hebben vaak het idee dat informatica niets voor hen is, terwĳ l ze er volop gebruik van maken: de hele dag zitten ze achter de computer en communiceren ze met hun mobiele telefoon, zonder zich te realiseren dat hier techniek achter zit. Daarnaast willen we allochtone jongeren op het vmbo aanspreken. Ook zĳ hebben vaak geen voorstelling van banen in de techniek. Ze denken dat het heel vies werk is of dat je er briljant voor moet zĳ n. Terwĳ l juist tussen die uitersten heel leuke banen

Google investeert in wiskundedocentenGoogle heeft 750.000 dollar (C 554.473)

aan het Platform Bèta Techniek

geschonken om het bètaonderwijs te

bevorderen. Het bedrijf wil de aandacht

voor techniek en informatica stimuleren.

‘Wij vinden het belangrijk dat middel-

bare scholieren al jong enthousiast

voor deze vakken worden gemaakt.’

Tekst: Mirjam Janssen

Google gaat via het

Platform ook regelmatig

lessen verzorgen op middelbare

scholen

Google gaat

verzorgen op middelbare

Mark JansenMark Jansen

14-15_Google.indd 14 18-05-12 11:08


zijn te vinden.’ Ten slotte gaat er meer geld naar het project Eerst de Klas. In dit project gaan pas afgestu-deerden aan het werk als docent in het voortgezet onderwijs, en ze behalen een onderwijsbevoegdheid op de universiteit. Daarnaast nemen ze deel aan een leiderschapsprogramma bij bedrijven. ‘Bij dit project is grote behoefte aan bètadocenten. Wij gaan extra inzet-ten op wiskundedocenten. Te weinig studenten kiezen nu voor een lerarenopleiding wiskunde. Wij willen voor hen een extra aantrekkelijk programma samenstellen, waarbij ook Google betrokken is.’

Bedrijven geven gastlesJansen juicht het toe dat leerlingen kennismaken met informatica. ‘Uit onderzoek onder ons eigen personeel blijkt dat 98 procent van onze program-meurs voordat ze gingen studeren al met informatica in aanraking was gekomen. Het is belangrijk middelbare scholieren jong enthousiast te maken.’Om leerlingen al jong kennis te laten maken met techniek werkt het Platform Bèta Techniek veel samen met bedrijven die gastlessen geven op scholen ‘Bedrijven laten zien wat de beroeps- mogelijkheden van exacte vakken zijn. Docenten kunnen dat niet altijd goed overbrengen omdat zij het bedrijfsleven zelf minder goed kennen.’

Google-lessenGoogle gaat via het Platform ook regelmatig lessen verzorgen op middelbare scholen en aan deelnemers van Eerst de Klas. ‘We krijgen veel verzoeken voor spreekbeurten en gaan daar graag op in’, zegt Jansen. ‘Scholieren en studenten vinden het interessant om te horen hoe het is om te werken bij een bedrijf waarvan ze de producten goed kennen en waar ze zelf veel gebruik van maken.’Google werkt niet in de eerste plaats mee om perso-neel te vinden, zegt Jansen. Potentiële werknemers melden zich vanzelf aan. Het bedrijf krijgt wereldwijd ieder jaar een miljoen sollicitaties te verwerken. ‘In veel landen hebben we dit soort projecten opgezet omdat we het belangrijk vinden dat er een brede basis bestaat van mensen die kunnen omgaan met internet. We kijken verder dan ons directe bedrijfs-belang. We vinden het belangrijk dat er een schil van goede mensen is die websites kunnen bouwen. Ook kleine mkb-bedrijven bijvoorbeeld, hebben behoefte aan een eigen website. Als er mensen zijn om die te maken, is het makkelijker om informatie te vinden. Daar profiteert iedereen van.’

Weetjes over internet in het onderWijs• Dewisselwerkingtussenhetonder-wijsendetechnologieishecht. IndeVerenigdeStatenstaatbijna4procentvandezoekopdrachtendiewordtgegevenopGoogleinhettekenvanhetonderwijs.Deafgelo-penjarenzochten12procentmeergebruikersnaareducatiefmateriaal.Leerlingenmakenooksteedsmeergebruikvanmobielinternetominformatietevinden.IndeVSmaaktein201063procentvandescholierengebruikvanhunmobieletelefoonominformatievoorschoolopdrachtenoptezoeken.

• Opwww.youtube.com/educationstaanalmeerdan40.000video’soverhetonderwijs.

• ViaGoogleismakkelijkveelinfor-matieoveropleidingentevinden. Ziehttp://code.google.com/edu/

• IederjaarorganiseertGoogleeenwetenschapswedstrijdvoormiddel-barescholieren:www.google.com/events/sciencefair.Scholenvan overdehelewereldkunnendaarvoorstellenvoorzeeruiteenlopendeprojectendoen.

• Googleschonkin2011meerdan 100miljoendollar(±U 77.317.000)aanorganisatiesoverdehelewereld.Eenaanzienlijkdeelervangingnaaronderwijsinexacteentechnischevakken:science,technology, engineeringenmath.Maarooknaaronderwijsvoormeisjesennaar zelfontplooiingdankzijtechnologie.Hetbedrijfzietdigitaletechnologiealseenstimulerendefactorvoorwelvaart.VolgensGooglekanin armerelanden10procentmeer toegangtotinternetleidentoteen1,4procenthogereconomischresul-taat.Viasocialmedia,open-source-programma’s,mobielenetwerkenenanderetechnologieplatformenkunnendeinwonersmakkelijkermetelkaarincontactkomen.Zokunnenzehunproblemensnelleroplossenenhuneconomieverbeteren. Kijk voor het volledige interview met

Beatrice Boots van het Platform

Bèta Techniek op pagina 8 en 9.

14-15_Google.indd 15 18-05-12 11:08

16

dDe lat moet hoger in het onderwĳ s, verklaart demissionair minister Van Bĳ sterveldt al sinds haar aantreden. Daarom nam ze vorig jaar het advies van de Onderwĳ sraad over om wiskunde voor alle havo-profi elen verplicht te stellen. Dat advies maakte deel uit van het plan om op havo en vwo nog maar twee profi elen aan te bieden. Inmiddels is deze reorganisatie van de baan, maar Van Bĳ sterveldt houdt vast aan het plan om wiskunde in alle richtingen te verplichten, omdat zĳ dit vak onmisbaar vindt. Tot nu toe konden havoleerlingen met het profi el Cultuur en Maatschappĳ (C&M) een pakket zonder wiskunde kiezen. Op het vwo is wiskunde al langer in alle profi elen verplicht. Kees Lagerwaard, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren en jarenlang werkzaam in het

Als het aan demissionair minister

Marja van Bijsterveldt van Onderwijs

ligt, is wiskunde binnenkort verplicht

in alle profi elen op de havo.

Verstokte alfa’s en scholierencomité

LAKS zijn tegen. Maar het verzet

komt ook uit een onverwachte hoek:

zelfs wiskundeleraren moeten niets

hebben van dit plan.

Tekst: Mirjam Janssen | Beeld: iStockphoto

‘Stel wiskunde niet verplicht op havo’

NEDERLANDSE VERENIGING VAN WISKUNDELERAREN:

16-17_Wiskunde.indd 16 18-05-12 11:09

toe een 4 mogen halen voor wiskunde en dat kunnen compenseren met een goed cĳ fer voor een ander vak. Als dat niet meer mogelĳ k is, raken waarschĳ n-lĳ k ook op het vwo leerlingen in de problemen. Bovendien zĳ n er leerlingen die vanwege wiskunde nu geen vwo, maar havo doen. Hen wordt nu de pas verder afgesneden.’Van Bĳ sterveldt heeft al laten weten dat wiskunde-C wat haar betreft niet zo moeilĳ k wordt. Ze heeft een commissie opdracht gegeven de opzet voor dit vak te bedenken. Lagerwaard is er niet gerust op. ‘De minister wil ook een rekentoets invoeren. Wiskunde-C kan dus niet meer alleen rekenen behelzen, want dat zit al in dat andere vak. Het lĳ kt mĳ dat je dan toch uitkomt op een wiskundige inhoud. Wat zou het anders moeten zĳ n?’

Een helse klusRaakt het einde niet zoek als leerlingen geen examen hoeven te doen in een vak waarin ze slecht zĳ n? Dyslectische leerlingen moeten toch ook examen doen in Nederlands en Engels? ‘Dat is een goed argument’, erkent Lagerwaard. ‘Ik vind het logisch dat je examen moet doen in Nederlands, Engels en rekenen. Om te kunnen functioneren in de maatschappĳ heb je die vakken nu eenmaal nodig. Maar nu er ook nog verplicht wiskunde bĳ komt, wordt het voor sommigen te zwaar.’Veel vervolgopleidingen klagen dat het wiskunde-niveau van de leerlingen te laag is en juichen verplichtstelling toe. Ook dat overtuigt Lagerwaard niet. ‘Je ziet dat vervolgopleidingen ook ontevreden zĳ n over leerlingen die wel wiskunde in hun profi el hebben. Opleidingen hebben vaak te hoge verwachtingen van studenten.’ Als Van Bĳ sterveldt haar poot stĳ f houdt en de Tweede Kamer met haar voorstel instemt, moeten scholen over-stag gaan. ‘Het wordt een heel gedoe’, vreest Lagerwaard. ‘Wiskunde-docenten moeten leerlingen die dat eigenlĳ k niet kunnen door het examen heen slepen. Een helse klus. Wat mĳ betreft laten ze de huidige situatie bestaan. Nu doet een kleine groep havisten eindexamen zonder wiskunde. Wat is daar nu eigenlĳ k zo erg aan?’


voortgezet onderwĳ s en bĳ Cito, ziet in het advies theorie en praktĳ k op elkaar botsen. Lagerwaard vreest dat een groep leerlingen nu geen havodiploma kan halen. ‘De minister wil het niveau verhogen, maar de keerzĳ de is dat meer leerlingen zullen uitvallen. Ze hoopt natuurlĳ k dat iedereen harder gaat werken en het dan toch haalt, maar dat lĳ kt me onwaarschĳ nlĳ k. Sommige leerlingen kunnen het echt niet en zĳ krĳ gen het moeilĳ ker door een stapeling van regelingen. Zo worden op de havo en het vwo de eindexameneisen verscherpt. Je mag vanaf 2013 geen 4 meer hebben voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde. Terwĳ l je tot nu toe een 4 kan compenseren. Daarnaast moeten leerlingen vanaf 2014 ook een rekentoets afl eggen die meetelt voor het eind-examen en waarvoor ze minstens een 5 moeten halen. Bĳ deze bepalingen komt nu dus ook de eis dat havoleerlingen met een C&M-pakket verplicht examen moeten doen in wiskunde. Veel leerlingen redden dit niet. Op deze manier snĳ d je de weg af naar hbo-opleidingen waarvoor geen wiskunde nodig is. Een begaafd musicus kan dan bĳ voor-beeld niet naar het conservatorium.’

Het vak komt in het gedrangMaar Lagerwaard heeft ook een organisatorisch tegenargument. ‘De C&M-groep is betrekkelĳ k klein. Daarvoor moeten scholen nu apart wiskunde-C gaan geven, terwĳ l ze ook al A en B moeten aanbieden en wiskunde-D als verrĳ king. De kans bestaat dat ze de kleine wiskundeklassen bĳ andere groepen zetten of de uren verminderen en van docenten verlan-gen dat ze in minder tĳ d de lessen geven. Of dat ze wiskunde-D afscha� en, omdat dat niet verplicht is. Op deze manier komt het vak in het gedrang of blĳ ft er minder over voor de echte bèta’s.’Ten slotte ontstaan er problemen voor leerlingen die na het vmbo een havodiploma willen halen. ‘Op het vmbo zit wiskunde in verschillende sectoren niet verplicht in het pakket. Deze leerlingen komen in grote moeilĳ kheden als ze op de havo instromen. Zĳ hebben dan al een jaar geen wiskunde gehad. Slow starters – leerlingen die via mavo naar havo en misschien vwo willen opklimmen – krĳ gen zo geen kans.’ Voor het vwo was wiskunde lange tĳ d ook niet verplicht. Toen het werd ingevoerd in alle profi elen gaf dat geen grote problemen. ‘Maar,’ werpt Lagerwaard tegen, ‘dat komt omdat leerlingen tot nu

doet een kleine groep havisten eindexamen zonder

Op deze manier snĳ d je de weg af naar hbo-opleidingen waarvoor geen wiskunde nodig is

Kees Lagerwaard

16-17_Wiskunde.indd 17 18-05-12 11:09

18

Een extra horde voor alpha-leerlingen?Wiskunde verplichten voor havoleerlingen met het profi el Cultuur

en Maatschappij: is dat een goed plan? PrimaOnderwijs vroeg het

onderwijsprofessionals.

Wie: Ada NienkemperFunctie: teamleider havo bovenbouw

‘Zelf zou ik niet eens mĳ n mavo-diploma hebben gehaald als ik wiskunde had moeten doen. En toch ben ik goed terechtgekomen. Na de mavo heb ik nog havo, vwo en universiteit gedaan. Een van de dingen die ik heb geleerd in trainingen voor het midden-management, is dat je gebruik moet maken van de kwaliteiten van anderen. Wat de één niet kan, kan de ander wel. Je hoeft niet in alles even goed te zĳ n. Het profi el Cultuur en Maatschappĳ wordt bĳ ons het minst gekozen omdat men denkt dat je daar later het minst mee kunt, maar volgens mĳ valt dat wel mee. Ik ben het ermee eens dat rekenen hoort bĳ je algemene ontwikkeling, dus de rekentoets vind ik een goed idee. Op de basisschool zouden de leerlingen daar ook best op afgerekend mogen worden.’

Wie: Ton Reĳ ndersFunctie: conrector van havo-4 en -5

‘Ik heb zelf een jaar of 25 wiskunde gegeven, dus ik zie het belang daar echt wel van in, maar dit vind ik een ondoordacht plan. Voor sommige leerlingen wordt het onnodig moeilĳ k om hun examen te halen. Het is niet makkelĳ k om op korte termĳ n een programma wiskunde-C voor de havo samen te stellen. En het is niet te betalen om het als apart vak aan te bieden, omdat het een klein aantal leerlingen betreft. Als we het moeten samen-voegen met wiskunde-A, krĳ gen de leerlingen nog geen wiskunde op hun eigen niveau en in hun eigen tempo. Bovendien wordt de overstap van vmbo naar havo voor veel kinderen onmogelĳ k, omdat wiskunde daar niet verplicht is.’

Wie: Gordon DelhayeFunctie: decaan bovenbouw havo

‘Het idee achter deze regel vind ik wel begrĳ pelĳ k. Bĳ best veel hbo-opleidingen is een stukje statistiek of kans-berekening belangrĳ k. Maar als het echt noodzakelĳ k is, zouden die opleidingen het ook verplicht moeten stellen. Er zĳ n er genoeg waar je met elk profi el kunt instromen. Je hoort van opleidingen wel dat er een rekenachterstand is bĳ leerlingen, maar er wordt al gekeken hoe dat kan worden verbeterd. Ik hoor van docenten dat de rekentoets al lastig zal worden voor sommige leerlin-gen. En met ook nog wiskunde erbĳ krĳ gen zĳ twee moeilĳ ke hordes. Dat kan voor hen best een struikelblok gaan worden.’

‘Ondoordacht plan’‘Je hoeft niet in alles goed te zĳ n’

‘Twee moeilĳ ke hordes’

VERPLICHT WISKUNDE:

18-19_Straatvraag.indd 18 18-05-12 11:10

Een extra horde voor alpha-leerlingen?

Teks

t en

Bee

ld: D

anië

lle

Voge

ls

Wie: Manon SchooFunctie: decaan havo

‘Ik zie ook wel dat het reken-niveau van leerlingen niet goed is, maar daarvoor wordt de rekentoets al ingesteld. Ontegenzeggelĳ k heb je meer mogelĳ kheden met wiskunde erbĳ . Daarom stimuleren wĳ leerlingen met dit profi el zo veel mogelĳ k om wiskunde-A als extra keuzevak te ne-men. Maar er zĳ n nu eenmaal leer-lingen die wiskunde niet aankunnen. Die ontneem je een kans, omdat ze hun examen niet kunnen halen. Terwĳ l er heus genoeg opleidingen zĳ n waar je geen wiskunde voor nodig hebt. Gisteren sprak ik nog een meisje dat de leraren-opleiding Engels wil gaan doen, maar ze heeft een 4 voor wiskunde. Die zou dus straks geen diploma kunnen halen.’

Wie: Toon Bovy Functie: afdelingsleider havo-4 en -5 en eindexamensecretaris

‘Het aantal kinderen waar het bĳ ons op school om gaat is weliswaar niet groot, ik schat een stuk of vĳ f, maar die worden hier wel ernstig door benadeeld. Ik ben hier al vĳ ftien jaar afdelingsleider van havo-4 en -5 en eindexamensecretaris, dus ik mag best zeggen dat ik er een goed beeld van heb. Sommige leerlingen zullen wiskunde niet onder de knie krĳ gen. Ik vraag me af hoe die straks moeten slagen. In deze tĳ d van toenemende nadruk op de bèta-vakken moet er ook ruimte blĳ ven voor meer alpha- en gamma-gerichte leerlingen.’

Wie: Xandra de Jongh SwemerFunctie: wiskundedocent ‘Rampzalig. Van de tien havoleerlingen met het profi el Cultuur en Maatschappĳ die als extra vak wel wiskunde kozen, hebben er vier het dit jaar weer laten vallen. Omdat het gewoon te zwaar voor ze was. Iedereen die ik in het veld ken is tegen. Zelfs de Nederlandse Vereni-ging van Wiskundeleraren. Dit is al de derde grote omwenteling in het wiskunde-onderwĳ s in vĳ ftien jaar. Het was al ooit verplicht voor alle havoleerlingen. Dat hebben ze niet voor niks afgeschaft. Nu moet het dus weer wel. En er is helemaal geen goed onderzoek naar gedaan. Het is maar net wie er op de stoel van de bewindvoerder zit. Als docent overkomt het je allemaal. Je voelt je machte-loos. Ik ben er echt boos over.’

straatvraag 19

Teks

t en

Bee

ld: D

anië

lle

Voge

ls

‘Geen goed onderzoek gedaan’

‘Er moet ruimte blĳ ven voor alpha en gamma’

‘Genoeg opleidingen waar je geen wiskunde nodig hebt’

18-19_Straatvraag.indd 19 18-05-12 11:10

20

dDe afgelopen jaren heeft zich in Nederland een stille ondernemerschaprevolutie voltrokken. Inmiddels verdient één op de acht werkende Nederlanders zijn of haar geld als ondernemer. Daarmee zijn we relatief gezien het meest ondernemende land in Europa. Terwijl het aantal snelle groeiers en innovatieve ambitieuze ondernemers achterblijft. En het zijn juist dit soort bedrijven die een hogere arbeids- productiviteit kennen, meer hoog-waardige banen scheppen en relatief meer investeren in innovatie, dan gevestigde ondernemers. Niet ver-wonderlijk dus dat de overheid, die de concurrentiepositie van Nederland wil verstevigen door middel van een kenniseconomie, graag dat laatste stimuleert. Een groot deel van de generatie die nu opgroeit, zal waarschijnlijk ergens in zijn of haar carrière gedurende een periode ondernemer zijn. Daarom is het voor elke afgestudeerde van belang om ondernemendheid te ontwikkelen. Uit onderzoek is gebleken dat er een direct verband is tussen opleidingsniveau en de mate van succes als ondernemer. En dat ondernemende kwaliteiten zoals creativiteit, zelfredzaamheid, door-zettingsvermogen, een positieve risicohouding en een open blik, het beste binnen het onderwijs ontwikkeld kunnen worden. Met het initiatief ‘Onderwijs en Ondernemen’ dat in 2008 in gang is gezet, willen de ministeries van Economische Zaken en Onderwijs ervoor zorgen dat ondernemendheid en ondernemer-schap blijvend aandacht krijgen in het onderwijs. Streven hierbij is dat ambitieuze talenten eerder voor het ondernemerschap kiezen en er een kiem wordt gelegd voor succesvolle ondernemers in de toekomst.

Ondernemers in de dopDe overheid gelooft in de kracht van ondernemers en gelooft er ook in dat de

kiem voor vernieuwend en ambitieus ondernemerschap al in het onderwijs kan

worden gelegd. Twee scholen vertellen hoe zij het ondernemerszaadje planten.

Tekst: Hanneke van der Linden | Beeld: iStockphoto

Een groot deel van de generatie die nu opgroeit, zal waarschijnlijk

ergens in zijn of haar carrière gedurende

een periode ondernemer zijn

Meerdere onderwijsinstellingen zijn hiermee aan de slag gegaan. In Friesland is ‘Ambachtsstad Techniek en Ondernemen’ opgezet voor het basisonderwijs. In het kader van het project ‘Verbreding Techniek Basisonderwijs’ werken 192 basisscholen samen met ondernemers en ondernemersverenigingen aan het vormgeven van wetenschap en techniek op de basis-school. Techniek heeft hierdoor een stevige plaats

gekregen in het onderwijsplan van deze scholen. Een netwerk van elf van deze Friese basisscholen gaat nog verder en werkt, samen met diverse bedrijven, de Kamer van Koophandel en ondernemersfederaties, aan het verbinden van techniek aan onderne-merschap. Leerlingen zetten on-dernemingen op en nemen deel aan excursies naar technische bedrijven. Ondernemen heeft inmiddels een vaste plaats in het techniekonderwijs van deze scholen.

Vogelhuisjes verkopenBerber Hoitinga is leerkracht groep 6 en 7 op basis-school Fugelflecht in Franeker en intern begeleider van het project Verbreding Techniek Basisonderwijs: ‘Vorig schooljaar hebben we met groep 8 in het kader van KidsinBizz zelf vogelhuisjes gemaakt die de kinde-ren moesten zien te verkopen. Je moet daar niet al te ingewikkeld over denken. Kinderen gingen de buurt in en verkochten aan opa’s, oma’s, ouders en bekenden. Er zijn wel scholen binnen ons netwerk die wat verder gaan en kinderen klusjes laten doen voor een klein bedrag. Bijvoorbeeld in een handdoekenrekje de schroefjes aandraaien voor een paar eurocent. Het moet wel bij de leeftijd van de kinderen passen,

20-21_Leren.indd 20 18-05-12 11:11


natuurlijk. Wat betreft het technische deel maken wij hier op school vooral gebruik van de techniektorens, met kant-en-klare lessen die we via het project hebben aangeschaft. Alles bij elkaar zijn het leuke dingen om te doen met de klas. Ik haal veel inspiratie uit het tweemaandelijkse overleg dat we met de andere basisscholen uit het netwerk hebben.’

Enterprise havoIn Brabant heeft het Willem van Oranje College uit Waalwijk een International Business College opgericht. Havoleerlingen volgen hier vier dagen per week het reguliere havoprogramma en solliciteren om naar de Internationale Businessdag te kunnen gaan. Daar volgen ze één dag in de week een speciaal programma economie, management en ondernemer-schap. Leren ondernemen is op deze manier in het onderwijsprogramma verankerd. Havo is een schooltype dat zich daar goed voor leent, vindt ook Henk van Ommen, rector van het Baarnsch Lyceum in Baarn en medeoprichter van het landelijke havo-platform. ‘Ik voel wel wat voor het opzetten van een

‘entrerprise havo’, een ondernemingsgerichte school die opleidt tot zelfstandig ondernemerschap. Wat dat betreft zitten we hier met het Baarsch Lyceum in de juiste omgeving. Genoeg ouders die succesvol ondernemer zijn en een workshop of masterclasswillen geven over hoe je bijvoorbeeld een bedrijfopzet: marktonderzoek, financiële onderbouwing,acquisitie, sponsoring en dergelijke. Ik zie daar veel kansen voor interessante samenwerking met deomgeving, en ouderparticipatie. De Rabobank speelt inhoudelijk en financieel een rol en er is een denktank opgericht met de ouders. Inmiddels zijn we met een pilot gestart.’

100 procent geslaagdIn Brabant is het succes van het International Business College (IBC) inmiddels al terug te zien in het slagingspercentage. Van de leerlingen van de ‘gewone’ havo-opleiding is in 2011 78,1 procent geslaagd. Van de havisten die aan het IBC deel-nemen was dit maar liefst de volle 100 procent.

Het IBC brengt bedrijfsleven en onderwijs dichter bij elkaar en versterkt de onderne-

mende vaardigheden van de leerlingen. Leerlingen gaan op stage, maken

excursies en krijgen gastlessen van mensen uit het bedrijfsleven. Het

IBC is in samenwerking ontwikkeld door docenten,

ondernemers en de Avans Hogeschool in Den Bosch. Uit een in 2010 verrichte meting blijkt dat het actie-programma ‘Onderwijs en Ondernemerschap’ positief heeft bijgedragen aan de doelen van de overheid. Vooral in het mbo en het hoger onderwijs zijn jonge

mensen gestimuleerd in hun ondernemerschap

en ondernemendheid. Komende jaren ligt daarom de nadruk opverduurzaming van hetondernemerschap in hetonderwijs en verdere

uitbreiding ervan binnen het primair

en voortgezet onderwijs.

20-21_Leren.indd 21 18-05-12 12:30

22

Welkom in girl world, de roze wereld van meisjesvriendschappen. Waar achter de schone schĳ n van gezellig giechelen en kletsen, meidenvenĳ n de kop op steekt.

Het gedrag van hecht samenklitten, onderling fl uiste-ren en hermetisch buitensluiten dat meisjes(groepen) kunnen vertonen. Het APS introduceerde de term ‘meidenvenĳ n’ in 2006, om dit geheel van meisjes-gedragingen samen te vatten. Meidenvenĳ n, waar

(G)een roze bril; stop venĳ nige meisjes in het vo

komt het vandaan en wat doe je eraan? Ontdek het in dit boek. Een verzameling bestaande uit informatie over meidenvenĳ n en werkvormen om venĳ nige meisjes in de klas aan te pakken. Docenten en mentoren die meidenvenĳ n zien en willen aanpakken, kunnen uit dit praktische lees-, kĳ k- en doeboek informatie en inspiratie putten. € 45,95 • Bestellen via www.aps.nl (onder de knop ‘publicaties’)

Ni hao! Ciao!WoordenschatHello-Hello heeft een nieuwe serie nieuwe woordenschatcursussen uitgebracht. De cursussen worden ondersteund door woordspelletjes, het opnemen van eigen stem en spellingscontrole. De applica-ties zĳ n beschikbaar in elf verschillende talen: Basis Spaans, Basis Frans, Basis

Duits, Basis Italiaans, Basis Portugees, Basis Engels, Basis Chinees, Basis Japans, Basis Indonesisch, Basis Russisch en Basis Nederlands. De cursussen bevatten meer dan duizend woorden en zinnen en zeven verschillende modules voor het leren van de taal, inclusief luister-, lees-, schrĳ f- en spraak-vaardigheden. De talencursussen zĳ n via de iTunes store verkrĳ gbaar voor diverse prĳ zen.

Educatief een klaslokaal organiseren wordt wel heel makkelĳ k met dit assortiment van A4- bedrukbare vellen en whiteboardfolies. Opgeruimd en georganiseerd in een hand-omdraai! Ga voor een gratis proefset naar www.avery.eu/educationLees meer over deze stickers op pagina 24

forforforSticky stuff

forStickySticky

forSticky

forschools

Gratis proberen:

22-29_Nieuws&Media.indd 22 18-05-12 11:13

nieuws & media 23

Dit boek biedt leraren een methode voor een plezierige leeromgeving. Het houden van orde is daarbĳ essentieel. De methodiek wordt uitgewerkt

op vĳ f niveaus: het niveau van de klas, van de school, van de individuele docent, van de individuele leerling en van de ouders. Zo reikt dit boek de leerkracht instrumenten aan om orde te houden en tal van praktische tips over hoe in te grĳ pen bĳ ordeverstoringen. Lessen in orde op de basisschool is vanuit de praktĳ k geschreven en bevat voorbeelden en ervaringen. Schrĳ ver Peter Teitler is als docent en lerarenopleider verbonden aan het Seminarium voor Orthopedagogiek van de Hogeschool Utrecht met als specialisme het omgaan met gedragsproblemen. Hĳ staat zelf voor de klas en is leraren-opleider. Ans van Brussel heeft bĳ na veertig jaar ervaring in het basisonderwĳ s. Uitgever Coutinho • € 29,50 ISBN 978 90 469 0290 5

Radio maken kun je spelenderwĳ s leren. Maar het is extra leuk als iemand je de kneepjes van het vak bĳ brengt met een goede uitleg en een leuke ‘hands-on’ sessie.

Zo’n sessie duurt ongeveer 2.5 uur en wordt gegeven aan een groepje van maximaal 8 leerlingen tegelĳ k.Het is bedoeld voor basisschoolleerlingen die nog geen enkele ervaring hebben. Leer liveshows houden, genereer podcasts voor de schoolwebsite en creëer een leuke en opbouwende sfeer. Ook perfect te gebruiken op ‘podiumdagen’. De DJ’s in een dop kunnen daarna oud leerkrachten en leer-lingen informeren tĳ dens de pauze, uitzendingen maken voor een groep, een klas of de hele de school. Schoolradio is beschibaar als trainingsessie met begeleider op de basisschool. Kĳ k voor meer informatie op www.school-radio.nl

Schoolradio

Auteur en schrĳ fdeskundige Corrie van Eerd-Smeters wordt regelmatigaangesproken door leerkrachten opbasisscholen met vragen over hetschrĳ fonderwĳ s. Dat bracht haar opeen idee: een vraagbaak op internet.Sinds kort kunnen leerkrachten onlinebĳ de auteur terecht met vragen. In de rubriek ‘Vraag het Corrie’ op de website www.schrĳ venindebasis-school.nl worden de meest gestelde vragen beantwoord in een videobood-schap. Corrie van Eerd-Smeters is onder andere auteur van het boek ‘Schrĳ ven is een vak apart’ en de methode Schrĳ ven in de basisschool.WW

W.S

CHR

Ĳ V

ENIN

DEB

AS

ISS

CHO

OL.

NL

Lessen in orde op de basisschool


24 prima extra

De onderwerpen van de ouderavond, het menu in de schoolkantine, de dagindeling, de wasinstructies bĳ de wastafel, wie zit er aan welk tafeltje en op welke stoel, en ga zo

maar door. In de klas wemelt het van de boodschap-pen en die blĳ ven, zeker bĳ jonge leerlingen, stukken beter hangen als ze worden ondersteund met een plaatje. Meestal wordt hiervoor een printje gebruikt met een plakbandje, maar dit ziet er al snel niet meer zo mooi uit en blĳ ft bovendien niet lang op z’n plek zitten. Het assortiment A4-bedrukbare stickervellen van Avery Dennison biedt hierbĳ uitkomst. Het werkt simpel: je voert het gewenste plaatje (en eventuele tekst) in via het eenvoudige online softwarepro-gramma, drukt op print en vervolgens heb je je eigen eenzĳ dig gelamineerde ontwerp in handen. Zeer gebruiksvriendelĳ k dus!

Vier verschillende categorieënVeel scholen gebruiken al producten van Avery Dennison uit de kantoorartikelenmarkt, van etiketten, tabbladen, tot ordnerruggen en naambadges. Sinds kort is dit assortiment aangevuld met een productlĳ n speciaal voor het onderwĳ s die luistert naar de vrolĳ ke naam ‘Sticky Stu� for Schools’. Er zĳ n vier verschillende categorieën, om het gebruik in de klas te vergemakkelĳ ken:

• Organiseren en archiveren Hiermee geef je namen aan stoeltjes, maak je het voor kinderen in één oogopslag duidelĳ k welke opbergdoos waarvoor bestemd is en laat je een

In het basisonderwijs wordt veel gecommuniceerd met beelden. En dat is logisch, want plaatjes versterken de boodschap en zorgen dat deze beter blijft hangen. Avery Dennison heeft voor dit doeleinde een handig assortiment van sticker-vellen ontworpen die je zelf met elke gewenste afbeelding kunt bedrukken. Snel, makkelijk en onderwijsondersteunend!

Tekst: Manon van Wĳ nen

plaatje van een bepaalde leermethode overal in de klas terugkomen. Maar het is ook ideaal om je eigen ladenkasten en pennenbakken mee te organiseren. • Informeren en communiceren Deze grotere vel-len zĳ n bĳ uitstek geschikt om op muren en deuren te hangen, om een boodschap aan een groep over te brengen. Handig voor in de klas, maar ook om de onderwerpen en indeling aan te geven tĳ dens een ouderavond. Deze categorie is behalve voor po ook zeer geschikt voor vo.• Belonen en motiveren Deze belonings- en motiva-tiestickers zĳ n er in allerlei vrolĳ ke vormen, van sterren tot rondjes, van tekstballonnen tot gedach-tewolkjes en maken de boodschap in een schriftje leuker en aantrekkelĳ ker. Tip: schrĳ f zelf iets op de sticker om het nog persoonlĳ ker te maken!• Whiteboardfolies Met een whiteboardfolie maak je ieder oppervlak beschrĳ fbaar. Handig om kinderen iets klassikaal uit te leggen, maar ook om hen te leren schrĳ ven.

Het leuke is dat je naar hartenlust kunt experimen-teren met nieuwe ontwerpen, omdat je een template eenvoudig weer verwĳ derd. Dat geldt trouwens ook voor de stickers zelf en zonder dat er lĳ mresten achterblĳ ven. Praten met plaatjes was nog nooit zo makkelĳ k!

Meer informatie of een gratis proefset? Surf naar www.avery/educationDe producten zĳ n verkrĳ gbaar bĳ uw school-leverancier waaronder Heutink en Cats-Wesco.

AVERY & TWINKLTwinkl.co.uk is

in Engeland dé site voor onderwĳ safbeeldingen.

Avery-gebruikers kunnen deze bekĳ ken en

personaliseren in het softwareprogramma

door er iets aan toe te voegen.

Sticky stuffSticky sSticky sSticky tSticky sSticky sSticky tfor

StickyStickyforfor

Stickyfor

Stickyschools

24_Advertorial StickyStuff.indd 24 18-05-12 11:14

nieuws & media 25

Een begeleidende en stimulerende rol spelen in de ontwik-keling van kinderen is boeiend. Niet alleen speelt er zich in de periode van het

vierde tot het twaalfde jaar enorm veel af op het gebied van leren, ook op sociaal en emotioneel gebied is de basisschoolperiode van groot belang. Kennis van de processen die zich voltrekken in de basisschooljaren van het kind is voor de leerkracht dan ook essentieel. ‘Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwĳ s’ biedt deze kennis aan op een manier die dicht bĳ de dagelĳ kse praktĳ k staat. De tekst en de digitale module geven herkenbare voorbeelden en opdrachten over en voor kinderen, direct toepasbaar in het onderwĳ s. De theorie is gebaseerd op het boek ‘De ontwikkeling van het kind’ van Frank C. Verhulst. Per leeftĳ dsfase (kleuter, 6-9 jaar en 9-12 jaar) be-spreken de auteurs de belangrĳ kste ontwikkelingen op fysiek, sociaal-emotioneel en cognitief gebied.www.vangorcum.nl€ 40,95 • ISBN 978 90 2324 918 4

BIC Kids heeft een uitge-breid assortiment van

leuke, kleurrĳ ke producten van topkwaliteit, waar kinderen

van alle leeftĳ den gek op zĳ n, en die bĳ dragen aan de ontwikkeling van hun creativiteit. Ideaal voor in

de klas! Kleurpotloden, kleurstiften, krĳ t, creatieve producten... BIC Kids heeft het allemaal en biedt

innovatieve producten aan zoals het houtvrĳ e potlood Evolution, het driehoekige krĳ tje Plastidecor Triangle, of de ultra-uitwasbare viltstift Kid Couleur.

BIC Kids is eigendom van de BIC Groep. BIC is al vĳ ftig jaar een van de meest vooraanstaande

spelers op de internationale schrĳ fwarenmarkt, met producten van uitstekende kwaliteit voor een

aanvaardbare prĳ s. nl.bicworld.com/nl

van topkwaliteit, waar kinderen

Of het nu gaat om informatie over vulkaan-uitbarstingen of de nieuwste clip van Lady Gaga: zoekmachines op internet zĳ n ook voor kinderen en jongeren de entree tot het vinden van de meest uiteenlopende wetenswaardig-heden. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen en jongeren prima in staat zĳ n hun sociale netwerken op internet te onderhouden, maar dat ze vaak tekortschieten als het aankomt op zoeken naar informatie. In de lessen ‘Zoeken op Internet’ van Social Media Wĳ s komen informatievaardigheden op internet aan de orde. Aan de hand van het vierstappenplan ‘Verstandig Zoeken = Slimme Antwoorden’ wordt geleerd om e� ectieve zoekopdrachten te plaatsen. Tevens is er aandacht voor het beoordelen van de gevonden informatie op relevantie en betrouwbaarheid en voor de regels omtrent bronvermelding en auteurs-recht. De kinderen ontvangen een handzaam kaartje waarop het stappenplan beschreven staat, zodat ze dit kunnen raadplegen voor toekomstige zoekopdrachten. www.socialmediawĳ s.nl

Verstandig Zoeken = Slimme Antwoorden ideaal voor

in de klas!

Nieuwste snufjes BIC Kids:

ON

TW

IKK

ELIN

GS

PS

YCH

OLO

GIE VOOR LEERKRACHTEN

BASISONDERWĲ S


236 Verschillende functies. 39 Vervolgopleidingen. 46 Locaties. 4 Krijgsmachtdelen. En 1 site die decanen wegwijs maakt. Die site biedt u een handig overzicht van wat een student met zijn vooropleiding bij Defensie kan gaan doen. Waar hij Defensie kan ontmoeten. En hoe het selectie en aannametraject eruit ziet. Voor het eerst is alle informatie op dit gebied van alle krijgsmachtdelen op één plaats bij elkaar gebracht. En dat maakt uw werk een stuk gemakkelijker. U vindt de site op www.defensiecampus.nl. We gaan ervoor zorgen dat de informatie up to date blijft, zodat uw adviezen altijd kloppen. Dat is de verantwoordelijkheid van Defensie.

www.defensiecampus.nl

-0003_192x285mm_Decanen_OF.indd 1 19-03-12 14:59

nieuws & media 27

‘De trein van Boos naar Middel’ is een in de praktĳ k gevormd model dat wordt gebruikt door onderwĳ zers, psycholo-gen, verpleegkundigen, coaches, mediators en managers. Het is een gespreksmethode voor iedereen die iemand wil

helpen die klem zit in negatieve emoties. ‘De trein’ biedt een houvast in woelige omstan-digheden. De trein van Boos naar Middel is gefundeerd op de methode ‘oplossingsgericht werken’. Het boek biedt een tocht langs plek-ken waar de schrĳ vers hun ervaring hebben opgedaan: een opvang voor zwerfjongeren, een school, een psychiatrische kliniek, een gezin met een moeilĳ ke puber… Ondertussen wordt het oplossingsgerichte gedachtegoed binnenste buiten gekeerd. De baron von Münchhausen komt langs, maar ook John Nash, wiens bio-grafi e verfi lmd is als ‘A beautiful mind’. Elmo uit Sesamstraat doet mee, maar ook een onder-zoek naar het e� ect van denken in metaforen. Dat heeft allemaal iets met elkaar te maken.Uitgeverĳ WSP • € 18,50 •978 90 8850 260 6

helpen die klem zit in negatieve emoties. Bangalĳ sten, dreigtweets en cyberstalking; pesten lĳ kt niet meer iets voor op het schoolplein, maar gebeurt online. Codename Future vroeg zich af in hoeverre leerlingen naar social media-platformen grĳ pen om klasgenoten zwart te maken. Ruim 2.600 jongeren van het vmbo, havo en vwo werd aantal vragen voorgelegd. Volgens

het onderzoek gebeurt treiteren in de klas nog het meest met woorden (52%) of juist door een leerling te negeren en buiten te sluiten (25%). Eén op de tien jongeren geeft aan via Hyves, e-mail, Facebook of Twitter te pesten. Ondanks de uitkomst dat volgens het onderzoek 79 procent van de jongeren pesten laf vindt, heeft ruim één op de tien jonge-ren te maken met pesterĳ en (12%). Ook pestkoppen zelf zĳ n wel eens slachto� er van treitergedrag (11%). Twee op de tien jongeren zegt weleens te pesten. Het hoort er volgens hen nou eenmaal bĳ (9%) en sommigen vinden het stoer (7%). Meer resultaten online.

het onderzoek gebeurt treiteren in de klas nog het meest

Het team van het Murmelliusgymnasium uit Alkmaar heeft de landelĳ ke fi nale van de Grote Ken-Je-Klassieken-quiz 2012 in het Leidse Rĳ ksmuseum van Oudheden gewonnen.

Aangemoedigd door klasgenoten, leraren en familie versloegen zĳ negen andere teams uit het hele land. Ze gingen er vandoor met de wisselbokaal, een uitgebreid boekenpakket en de eer. De fi nalisten van de Klassieken-quiz, die gepresenteerd werd door schrĳ ver Anton van Hoo� , waren de winnaars van de voor-rondes die eerder dit jaar plaatsvonden in het Allard Pierson Museum (Amsterdam), Tresoar (Leeuwarden) en Museum Het Valkhof (Nĳ megen). In drie rondes beantwoordden de teams vragen als ‘Hoe heette de stichtster en eerste koningin van Carthago?’, ‘Aan welke Griekse wetenschapper wordt de uitspraakeureka toegeschreven?’ en ‘Wat is een hippalektryon?’ Uiteindelĳ k ging het Murmelliusgymnasium er met 45 punten met de prĳ s vandoor. Tweede werden het Stedelĳ k Gymnasium Leiden en het Christelĳ k Gymnasium Beyers Naudé uit Leeuwarden met beide 43 punten.

2012 in het Leidse Rĳ ksmuseum van Oudheden gewonnen.

Valkhof (Nĳ megen). In drie rondes beantwoordden de teams vragen als ‘Hoe heette de stichtster en eerste koningin van Carthago?’, ‘Aan welke Griekse wetenschapper wordt de uitspraak

www.codenamefuture.nl

De trein van Boos naar Middel

Murmelliusgymnasium wint Grote Ken-je-Klassieken-quiz


gives you more!

ImpactBIC

The

ImpactImpactBICBIC

ImpactBIC

ImpactImpactImpactImpactImpactImpact

1Officieel Ecologisch

CERTIFICAAT

ImpactImpactImpactImpactImpact

CERTIFICAAT

2GAMMA producten

gemaakt van

GERECYCLED

materiaal

www.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.com

Recycling PROGRAMMA

3 Zamel je oude schrijfwaren in.

Wij recyclen je schrijfwaren en geven

het een nieuw leven.

Voor alle schrijfwaren die je inzamelt,

schenken we 2 eurocent aan een goed doel.

Recycling Recycling Recycling Recycling Recycling Zamel

Wijhet

w w w . t e r r a c y c l e . b e

w w w . t e r r a c y c l e . n l

Surf naar www.terracycle.nl

Voor een Voor een Voor een beter milieubeter milieubeter milieu

BIC_AdvResponsibleBrand_A4-b.indd 1 08/05/12 17:48

gives you more!

ImpactBIC

The

ImpactImpactBICBIC

ImpactBIC

ImpactImpactImpactImpactImpactImpact

1Officieel Ecologisch

CERTIFICAAT

ImpactImpactImpactImpactImpact

CERTIFICAAT

2GAMMA producten

gemaakt van

GERECYCLED

materiaal

www.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.comwww.bicecolutions.com

Recycling PROGRAMMA

3 Zamel je oude schrijfwaren in.

Wij recyclen je schrijfwaren en geven

het een nieuw leven.

Voor alle schrijfwaren die je inzamelt,

schenken we 2 eurocent aan een goed doel.

Recycling Recycling Recycling Recycling Recycling Zamel

Wijhet

w w w . t e r r a c y c l e . b e

w w w . t e r r a c y c l e . n l

Surf naar www.terracycle.nl

Voor een Voor een Voor een beter milieubeter milieubeter milieu

BIC_AdvResponsibleBrand_A4-b.indd 1 08/05/12 17:48

nieuws & media 29

Het scholenprogramma van Dance4Life gaat weer van start! Met dit programma, dat loopt van september tot en met december 2012, informeert Dance4Life jongeren

op een positieve manier over seks, hiv en aids. Van september tot en met oktober 2012 gaat het tourteam van Dance4Life langs 26 middelbare scholen door heel Nederland om de jongeren letterlĳ k en fi guurlĳ k in beweging te brengen tĳ dens een meeslepende, interactieve show die jongeren inspireert om een positieve verandering te realiseren in hun eigen leven en in het leven van hun leeftĳ dgenoten wereldwĳ d. Nieuwsgierig naar hoe Dance4Life te werk gaat op school? Meld je dan nu aan om bĳ één van de shows/tourprogramma’s aanwezig te zĳ n en laat je inspireren! Aanmelden via [email protected]. www.dance4life.nl

De Dag van de Duitse taal, op 19 april 2012, heeft op meer dan honderd scholen in Nederland voor feestelĳ ke acties gezorgd.

De Dag werd georganiseerd door de Actiegroep Duits, bestaande uit de Neder-lands-Duitse Handelskamer (DNHK), het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA), het Goethe Instituut Nederland en de Duitse Ambassade in Den Haag. Hoogtepunt was een centraal evenement bĳ het Deltion College in Zwolle met een optreden van Ellen ten Damme. CSG Rehoboth uit Hoogezand sleepte de Prĳ s van de Duitse taal binnen. Deze school biedt tweetalig onderwĳ s (TTO) Duits aan en bereidt de leerlingen daarmee voor op een internatio-nale carrière. Hoewel de Dag van de Duitse taal vooral feestelĳ k was, is de achtergrond serieus. De sluipende terugloop van de Duitse taalkennis zal de Nederlandse eco-nomie op langere termĳ n namelĳ k schaden. Roland Boekhout, bestuursvoorzitter van de Duitse ING-dochter ING DiBa overhandigde voor de Actiegroep donderdag dan ook een lĳ st met actiepunten aan het ministerie van OC&W. Henk Post, directeur voortgezet onderwĳ s bĳ OC&W, nam deze namens het ministerie in ontvangst. ‘Het is enorm belangrĳ k dat we onze aansluiting bĳ de Duitse academische wereld niet verliezen’ aldus Boekhout. ‘Als we die boot missen halen we hem nooit meer in.’

Bordspel tegen pestenHelp kinderen op weg door de kern van het pesten aan te pakken. Met de 125 activiteiten in het boek ‘Geen grapjes over pesten’ kan dat! In het boek komen kinderen situaties van pesten uit de da-gelĳ kse praktĳ k tegen. Ter ondersteuning van de lessen kun je met de leerlingen het ‘Geen grapjes over pesten’-bordspel spelen. Daarmee leren ze de vaardig-

heden waarmee ze moeilĳ ke situaties het hoofd kunnen bieden. Meer informatie over dit doeboek met cd en het los te bestellen bordspel vind je op www.kwintessens.nl/sociale-competentie/ruzie-en-pesten.

heden waarmee ze moeilĳ ke situaties het hoofd kunnen

Duitse taal gevierd

Dance4Life

Duitse taal

Dance4Lifescholenprogramma weer van start


30

oOnderwĳ s, onderwĳ s, onderwĳ s. En de rest is dienst-baar aan dat onderwĳ s. Dat is het nieuwe adagium van de veel geplaagde Hogeschool Inholland. Doekle Terpstra, voorzitter van het College van Bestuur van Inholland en in 2010 aangesteld om orde op zaken te stellen, windt er geen doekjes om: ‘We zĳ n een andere organisatie aan het maken. Het onderwĳ s is teruggelegd bĳ docenten en studenten. Dit was een dienstengedreven organisatie waar het personeel voor vĳ ftig procent uit docenten en vĳ ftig procent uit ondersteunend personeel bestond. De ambitie is nu: zeventig om dertig, in het voordeel van de docenten.’Maar er verandert meer. Inholland was vooral gericht op groei, dus, zo veel mogelĳ k studenten binnenhalen. Die tĳ d is voorbĳ . Niet alleen omdat er door alle negatieve publiciteit afgelopen schooljaar veertig procent minder aanmeldingen waren, maar ook omdat volgens Doekle Terpstra groei niet meer voorop staat. ‘Wĳ zĳ n er niet om te groeien, maar om de samenleving te dienen. We zitten nu op 32.000 studenten. Dat hoeven er wat mĳ betreft niet meer te

‘De lat gaat omhoog, groeien hoeft niet meer’Het imago van Hogeschool Inholland

liep in 2010 forse averij op. De school

had te maken met diplomafraude en

aan studenten van enkele opleidingen

werden te makkelijk diploma’s

uitgereikt, waardoor die diploma’s

ineens weinig meer waard waren.

Inmiddels lijkt de hogeschool weer

uit het dal te kruipen en wordt er hard

gewerkt aan de verbetering van het

onderwijs om het geknakte imago

bij vooral ouders en studenten te

herstellen.

Tekst: Heleen de Bruĳ n

30-31_Visie Doekle.indd 30 18-05-12 11:14

Vrĳ etĳ dsmanagement in Diemen, kreeg volgens de Onderwĳ sinspectie 39 procent van de studenten die aan die opleidingen afstudeerden, onterecht een diploma. Zĳ dreigden hun accreditatie te verliezen. Inmiddels is volgens Doekle Terpstra keihard gewerkt om de organisatie van die opleidingen weer op niveau te krĳ gen. Hĳ heeft er vertrouwen in dat de opleidingen zullen blĳ ven bestaan. ‘Dan kunnen we eindelĳ k het boek sluiten.’Eind maart zĳ n al deze opleidingen in één week bezocht door de accreditatiecommissie, de NVAO, die de opleidingen tot in de details hebben doorgelicht. Bĳ het ter perse gaan van deze editie van Prima-Onderwĳ s, waren de eindoordelen nog niet bekend. Die worden naar verwachting eind mei bekendgemaakt.

Een brede bacheloropleidingOm de kwaliteit van het onderwĳ s bĳ Inholland te verbeteren, zullen overigens in de toekomst ver-schillende opleidingen verdwĳ nen. Deze worden

gefaseerd afgebouwd. ‘We hadden voorheen heel veel minoren; kleine keuzeprogramma’s. Die gaan we nu allemaal opruimen en we gaan de opleidingen robuuster organiseren. Niet meer voor ieder wat wils, maar we maken een brede bachelor-opleiding, met verschillende afstudeerrichtingen die beter aan-sluiten bĳ het werkveld. Die oorspronkelĳ ke minoren verdwĳ nen straks in de basisopleidingen.’

Voordat de bestuursvoorzitter straks vertrekt – Terpstra is slechts tĳ delĳ k aangesteld om orde op zaken te stellen – rest hem nog één taak. Maar wel een van de moeilĳ kste, zo zegt hĳ zelf: het vertrou-wen terugwinnen van ouders en studenten. ‘Ik ben ervan overtuigd dat Hogeschool Inholland straks in de voorhoede van de hogescholen in Nederland zal zitten. Dit wordt een kwaliteitshogeschool. Maar alles valt en staat met één punt: de instroming. Het slechte imago dat Inholland had, hebben we inmiddels bĳ het werkveld, de politiek en ook de decanen in het voortgezet onderwĳ s al kunnen ombuigen naar her-stel. Maar nog niet bĳ ouders en scholieren. Die lezen geen inspectierapporten en zien nog steeds af en toe de negatieve aandacht die Inholland soms in de me-dia nog krĳ gt. Dat is dodelĳ k. Het imago van Inholland dat leeft bĳ ouders en scholieren is dus nu onze topprioriteit en daar wil ik alles voor doen. We hebben natuurlĳ k open dagen en open avonden, maar ik trek ook geregeld het land in om te praten met scholen en ouders. We maken geen gelikte campagnes meer om studenten te trekken, maar investeren vooral in het herstel van vertrouwen.’

visie 31

worden. Liever ook niet minder, ik ben bĳ als het aan-meldingscĳ fer van dit schooljaar zich stabiliseert.’Zoals alle hogescholen heeft ook Inholland te maken met veel uitvallers tĳ dens de studiejaren. En sommi-ge studenten zwaaiden, zoals bekend, met de hakken over de sloot af. In veel gevallen zelfs onterecht. Te makkelĳ k werden op verschillende opleidingen van Inholland diploma’s uitgereikt, zo luidde de kritiek.

Intensieve intakegesprekkenOm uitval te voorkomen heeft Inholland maatregelen genomen. Vorig jaar is schoorvoetend gestart met het voeren van intensieve intakegesprekken met instromende studenten. Doekle Terpstra: ‘We willen niet meer dat mensen met verkeerde verwachtingen hun studie op onze school beginnen. Er worden één-op-ééngesprekken gevoerd met studenten, waarbĳ wordt verteld wat er gebeurt op school en wat er van studenten wordt verwacht. Omdat wĳ wettelĳ k niet mogen selecteren aan de poortzĳ n dit adviesgesprekken. Docenten drukken studenten op het hart: denk er goed over na voor je hier aan een studie begint. Docenten adviseren positief of negatief. En desnoods begeleiden we studenten naar een andere studie binnen Inholland.’Volgens Terpstra worden deze gesprekken aangeboden, het is niet verplicht. Maar we hebben er enthousiaste reacties op gekregen. De behoefte is er zeker. Iedereen die dat wil, kan er straks gebruik van maken. Ik zou best wat meer willen selecteren, maar dat mag ik niet.’De school wordt ook strenger, de lat gaat omhoog. Studenten moeten sinds het huidige schooljaar in hun eerste jaar verplicht 45 van de 60 studiepunten halen. Volgend jaar gaat die eis zelfs omhoog naar 50 studiepunten. Die ondergrens was er vroeger niet.Daarnaast worden studenten de eerste honderd dagen van hun studie intensief gevolgd en begeleid. ‘Veel nieuwe studenten zĳ n onwennig en zĳ n nog wat aan het zwemmen als ze net binnenkomen. Daarom moeten ze goed worden opgevangen. Het wordt een strengere hogeschool, maar met goede begeleiding van de student, van wie ook een commitment wordt gevraagd. Dat betekent dat studeren het belangrĳ kste moet zĳ n voor de studenten. Een bĳ baan is secundair.’

AccreditatieOp het hoogtepunt van de ‘crisis’ bĳ Inholland, ston-den enkele opleidingen van de hogeschool in een zeer negatief daglicht. Bĳ de opleidingen Bedrĳ fseco-nomie in Haarlem, Commerciële economie in Diemen, Media en Entertainmentmanagement in Haarlem en

Ik ben ervan overtuigd dat Hogeschool

Inholland straks in de voorhoede van de

hogescholen in Nederland zal zitten

30-31_Visie Doekle.indd 31 18-05-12 11:14

32

jaren het materiaal van Schooltv. Maar particulieren, ouders van kinderen kunnen ook gewoon bestellen. Iris: ‘Met de NTR Schooltv webwinkel is het makke-lĳ ker geworden om overzicht te krĳ gen. Je ziet wat we aan producten hebben per doelgroep, je kunt ook zoeken op vakgebied. De webwinkel biedt alle soorten producten die we uitgeven bĳ onze programma’s. Dat kunnen dvd’s zĳ n, handleidingen, werkboekjes met opdrachten voor leerlingen, maar ook hand-poppen van de karakters uit onze programma’s enlespakketten voor het digitale schoolbord. Zolang hetmaar bĳ de programma’s past en de leerdoelen van de programma’s verdiept of verbreedt.’

Krachtige combinatieHet belang van een webwinkel zoals die van NTR er-vaart Iris uit eerste hand: ‘Vlak voordat ik bĳ Schooltv ging werken vertelde mĳ n dochter (destĳ ds 7) op een dag spontaan hoe een hefboom werkte. Ze wist precies hoe het zat met de verdeling van de kracht en de werking van een langere boom. Ik vroeg haar ver-baasd hoe ze dat wist. Ze zei: “Gezien bĳ nieuws uit de natuur natuurlĳ k.” Ik vond het geweldig dat ik mocht gaan werken bĳ de club waar ze dingen aan kinderen zo konden uitleggen dat ze het begrepen, maar het daarna ook nog reproduceren. Volgens mĳ is dat de kracht van de combinatie van een tv-programma met een vorm van verwerkingsmateriaal. Het blĳ ft heel goed in het hoofd zitten omdat de kinderen er niet al-leen naar kĳ ken, maar er ook nog over na moeten den-ken. Dat is tegelĳ k het uitgangspunt bĳ Schooltv. De vorm van het materiaal verandert, maar het principe blĳ ft gelĳ k. Voor het kĳ ken, tĳ dens het kĳ ken en na het kĳ ken zorgt voor een actieve houding en leidt ertoe dat leerlingen onthouden wat ze gezien hebben.’

iIris Groenhout is sinds 2006 werkzaam bĳ NTR als uitgeefster van de materialen bĳ de Schooltv programma’s. Iris: ‘NTR Schooltv lesmateriaal hoort helemaal in het dna van iedere school. (Tv) kĳ ken werkt heel goed om een moeilĳ k onderwerp uit te leggen, maar het is ook passief. Het begeleidend materiaal (dat bĳ sommige programma’s al meer dan 25 jaar wordt uitgegeven in steeds weer andere vormen) is bedoeld voor de leerlingen om er actief mee te oefenen, of op een andere manier naar te kĳ ken.’ Het begeleidend materiaal van Schooltv is enorm gewild. Iris: ‘Het meest populaire is het abonnement bĳ Nieuws uit de Natuur. De werkboekjes zĳ n erg leuk, worden nauwkeurig samengesteld en sluiten mooi aan op de tv-uitzendingen. De tekeningen zĳ n grappig en met dit abonnement kan een leerkracht eigenlĳ k het hele curriculum voor Natuur& Techniek voor groep 5 en 6 afdekken. Daarnaast is het lespakket bĳ het Sinterklaasjournaal erg populair. Het pakket is een goed voorbeeld van hoe je met eenvoudige middelen heel goed mee kunt spelen met het verhaal dat kinde-ren van de lage klassen op de basisschool gedurende drie weken in het jaar in hun greep houdt. Het is heel spannend wat er gaat gebeuren, maar met de aanwĳ -zingen in de handleiding kun je het heel gemakkelĳ k nog dichter in de klas brengen. Verder is Flip de beer uit Koekeloere al jaren een gouwe ouwe. Net als de poppen van Het Zandkasteel.’ De NTR Schooltv webwinkel is vooral bedoeld voor mensen uit het onderwĳ s. Veel scholen gebruiken al

Al zolang Schooltv bestaat wordt

er begeleidend materiaal gemaakt.

Veel scholen gebruiken al jaren het

materiaal van Schooltv, verkrijgbaar

in de NTR Schooltv webwinkel.

Iris Groenhout, uitgeefster van de

webwinkel verklaart het belang.

Al zolang Schooltv bestaat wordt

NTR SCHOOLTV WEBWINKEL

Uitgeefster Iris Groenhout:

‘NTR Schooltv lesmateriaal hoort helemaal in het dna van iedere school’

Een selectie van de producten van de NTR Schooltv webwinkel is te zien op de volgende pagina’s. Het complete assortiment op schooltv.nl/webwinkel

32_NTR opener.indd 32 18-05-12 11:14

Uitgelicht 2012-2013Voor alle groepen in het primair onderwijs

schooltv.nl/webwinkel

EDG_NTR Bestelgids 2012 (v4).indd 1 21-05-12 15:34

Groep 1 en 2

Moffel en Piertje vieren sinterklaas / kerst omkeerboek¤16,95

KoekeloereKoekeloere is meer dan een televisieprogramma. In de bijbehorende handleiding, die in twee delen wordt uitgeleverd, staan dertig thema’s en spelsuggesties die u in de groep met de kinderen kunt uitvoeren. Er is bij Koekeloere bovendien veelsoortig materiaal verkrijgbaar. Dit is slechts een greep uit ons assortiment. Meer weten? Kijk op: schooltv.nl/koekeloere_docent

Handleiding De losbladige handleiding van Koekeloere sluit perfect aan op de thema’s in de uitzendingen. Elk thema heeft twee afl everingen. De handleiding wordt in twee delen geleverd: na de zomervakantie en voor de kerstvakantie.¤39,95na de zomervakantie en voor de kerstvakantie.

Koekeloere poppenspellen Het poppenspelpakket bestaat uit een lesbrief, vier verschillende verhalen en een praatplaat. ¤8,95

Koekeloere poppenspellen

Digibordlessen Rekenen met Moffel en Piertje De lespakketten voor het digitale schoolbord bieden interactieve mogelijkheden om te oefenen met rekenen. Er zijn twee series met avonturen die helemaal draaien om cijfers en getalbegrip. Prijs per deel ¤49,95 Meer weten? Kijk op: schooltv.nl/digibordlessen

Koekeloere winter dvdMoffel en Piertje maken een winterstrandwande-ling en vinden een vogel met vieze veren. De vogel is besmeurd met olie en Moffel en Piertje doen hun best om te helpen. ¤6,95

Moffel en Piertjevieren sinterklaasmet illustraties

van Doesjka Bramlage

Lieneke Dijkzeul

L E M N I S C A AT / N T R

Omslagen Moffel en Piertje_Opmaak 1 08-05-12 11:53 Pagina 1

Moffel en Piertjevieren kerstmet illustraties

van Doesjka Bramlage

Lieneke Dijkzeul

L E M N I S C A AT / N T R

Omslagen Moffel en Piertje_Opmaak 1 08-05-12 11:53 Pagina 2

Handpoppenset van 2 ¤39,95

NTR Schooltv Lesmateriaal: vind méér online

Deze gids biedt u ter inspiratie een kleine greep uit het lesmateriaal bij de programma’s van Schooltv voor het primair onderwijs. Voor het complete, actuele assortiment voor alle groepen in het primair én voortgezet onderwijs kunt u altijd terecht in de Schooltv-webwinkel. In de webwinkel vindt u de meest recente aanbiedingen, aantrekkelijke kortingen of gunstige abonnementen op lesmateriaal. Ook vindt u gemakkelijk per programma, groep of thema wat u nodig heeft om lessen beter en leuker te maken met behulp van Schooltv. schooltv.nl/webwinkel


Huisje Boompje BeestjeHuisje Boompje Beestje stimuleert de wissel-werking tussen denken en doen bij jonge kinderen. Het pakket biedt alle ingrediënten voor een uitdagende, didactisch verantwoorde en goed opgebouwde les van ongeveer een uur. Kijk voor meer informatie op: schooltv.nl/hbb_docent

Handleiding Alle wekelijkse uitzendingen van Huisje Boompje Beestje gaan vergezeld van een praktische handleiding. De inhoud sluit perfect aan op de uitzendingen en bestaat uit lessuggesties en werkbladen voor zowel groep 3 als groep 4. De handleiding wordt in twee delen geleverd: na de zomervakantie en voor de kerstvakantie. ¤42,50

Handpop RaafRaaf is als handpop nieuwsgierig en stelt vragen aan de kinderen. Ideaal te gebruiken in combinatie met het poppenspelpakket. ¤29,95

PoppenspelpakketHoe maak je met kinderen sociaal-emotionele thema’s gemakkelijker bespreekbaar? Ga aan de slag met dit uitdagende poppenspelpakket. Het bevat een lesbrief, vier verschillende toneelspellen en een praatplaat. ¤8,95

Digibordlessen Engels met RaafEngels leren met Raaf. Kinderen zijn er gek op. ¤32,50

Vrolijk voorbeeld uit de digibordles Engels met Raaf.

Groep 3 en 4


Ik Mik LorelandDe serie Ik Mik Loreland is bedoeld voor de beginnende lezer en sluit aan op de methode Veilig leren lezen van uitgeverij Zwijsen. Met behulp van verhaaltjes, dans en zang krijgen kinderen plezier in lezen en schrijven. Kijk voor meer informatie op: schooltv.nl/ikmikloreland_docent

Digibordlessen Reken met RaafEr zijn drie pakketten leverbaar. Deel 1 ¤25,00 De overige delen per stuk ¤22,50 Meer weten? Kijk op: schooltv.nl/digibordlessen

Leesdas Lettervos Boekentas bundel 3 dvd's ¤ 100,00 dvd 1: afl . 1 t/m 12, dvd 2: afl . 13 t/m 24, dvd 3: afl . 25 t/m 36

Ik Mik Lorelandbundel 3 dvd's ¤87,75

Groep 2, 3 en 4

Groep 3 en 4

Leesdas Lettervos Boekentas

Met Leesdas Lettervos Boekentas krijgen én houden kinderen plezier in lezen en schrijven. De serie sluit aan bij de kernwoorden van Veilig leren lezen en bij De leessleutel. Hoofdrolspelers zijn de populaire poppen Dasje en Vosje. Het tweetal gaat samen op reis en onderweg leert Vosje lezen, schrijven en spelen met woorden. Leesdas Lettervos Boekentas bestaat uit 36 afl everingen. Kijk voor meer informatie op: schooltv.nl/leesdas_docent


Vroeger was het andersHet project Vroeger was het anders wil kinderen uit groep 5 in aanraking brengen met het verleden en hen leren ontdekken dat het vroeger anders was. Elke afl evering licht een bepaalde historische tijd of gebeurtenis toe. Voor meer informatie: schooltv.nl/vroegerwashetanders_docent

Prof. Dr. Testkees

Prof. Dr. Testkees TechniekProf. Dr. Testkees is voortdurend op zoek naar oplossingen voor zijn technische problemen. Daarbij nodigt hij uw leerlingen uit hem te helpen zoeken naar een oplossing. Schooltv biedt twee digibordlespakketten van elk acht lessen met in iedere les een

fi lmpje, een spel, een proefje en evaluatie opdrachten. Deel 1 ¤32,50 Deel 2 ¤49,95Meer weten? Kijk op: schooltv.nl/digibordlessen

Rekenen met Prof. Dr. TestkeesIn het lespakket voor het digitale schoolbord gaan uw leerlingen samen met Prof. Dr. Testkees rekenvaardigheden oefenen. De opdrachten sluiten nauw aan op het rekenonderwijs van groep 5 en 6. Hoe los je

rekenproblemen eenvoudig op en wat is de logica erachter? Er zijn twee delen verkrijgbaar. Prijs per deel ¤49,95 Meer weten? Kijk op: schooltv.nl/digibordlessen

Vroeger was het anders 1-4 bundel: handleiding + dvd ¤33,75

Vroeger was het anders 1-4 werkboek ¤4,60





Ik Mik Lorelandbundel 3 dvd's ¤87,75

Groep 5

Groep 5 en 6

Let op: extra korting

mogelijk! Kijk op:



Nederland is een klein, laag en vlak land. Dat is wat leerlingen vaak te zien en te horen krijgen over ons land. De series Rondje Nederland en Rondje Nederland II willen dit beeld nuanceren. Presentator Sanny fi etst door Nederland en laat uw leerlingen kennis maken met de typisch Nederlandse landschappen, steden en manier van leven. Voor meer informatie: schooltv.nl/rondjenederland_docent

Rondje Nederland

Groep 6

Groep 5 en 6

Nieuws uit de NatuurNieuws uit de Natuur brengt natuurnieuws en daarnaast komen ook sociaal-emotionele onder werpen, zoals burgerschap en diversiteit, aan bod. Het pakket sluit aan bij de kerndoelen maatschappelijke ontwikkelingen, actualiteit en de belevingswereld van kinderen. Meer informatie: schooltv.nl/nieuwsuitdenatuur_docent

Nieuws uit de Natuur schooljaar 2012-2013 plusabonnement Nieuws uit de Natuur heeft ook een plusabonne-ment. Voor € 17,50 extra ontvangt u - naast de werkboekjes, de handleiding en de toetsen - zeven keer per jaar een bordboek voor het digitale schoolbord, dat verwijzingen naar fi lmpjes, audio-fragmenten of een animatie bevat.¤17,50

Nieuws uit de Natuur schooljaar 2012-2013 abonnementEen abonnement op Nieuws uit de Natuur bestaat uit zeven keer per jaar een set van vijf werkboekjes, een digitale handleiding en een toets per thema. Een werkboekje bevat uitdagende opdrachten die perfect aansluiten op de tv-uitzending.Prijs per set € 29,75 vanaf 6 sets, per set € 24,50

vanaf 6 sets

€24,50

Rondje Nederland 1-6 bundel: handleiding + dvd ¤34,00

Rondje Nederland 1-6 werkboek ¤4,60

Rondje Nederland 7-10 bundel:handleiding + dvd € 34,00

Rondje Nederland 7-10 werkboek ¤4,60


Vroeger & Zo Speciaal:13 in de oorlog

Het 6-delige programma 13 in de oorlog, een special van Vroeger & Zo, vertelt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog door de ogen van kinderen. In elke afl evering staat één kind centraal. De verhalen van Dirk, Hans, Corrie, Els, Roos, Kaat en Jurgen belichten steeds een ander aspect van de oorlog. Voor meer informatie: schooltv.nl/vroegerenzo_docent

13 in de oorlog bundel: handleiding + dvd

¤17,95

De Slavernij Junior bundel: handleiding + dvd

¤22,68

13 in de oorlog werkboek¤4,60

13 in de oorlog bundel: handleiding + dvd

¤

13 in de oorlog werkboek¤

De Slavernij Junior werkboek¤4,60

Vaak wordt gedacht dat slavernij een fenomeen is uit het verleden. De werkelijkheid is anders. Er zijn nog steeds slaven. Vandaag de dag leven over de hele wereld ongeveer 29 miljoen mensen in slavernij. En voor het grootste deel gaat het hierbij om vrouwen en kinderen. Vroeger & Zo Speciaal: De Slavernij Junior behandelt de slavernij in het verleden, de kinderarbeid in de 19e eeuw en de kindslavernij in onze tijd. Kinderen staan centraal in dit drieluik van wrede onderdrukking en onvrijheid. Voor meer informatie: schooltv.nl/vroegerenzo_docent

De Slavernij Junior

Groep 6 en 7

Groep 7

Inmiddels bestaat de serie Europa in delen uit acht afl everingen. Aan de hand van thema’s kijkt u samen met uw klas naar de verschillende gebiedsdelen. Leerlingen zien de verschillen in klimaat en de invloed daarvan op het landschap. Ook de mensen die in de gebieden leven, komen aan bod. Zo leren kinderen de verschillende gebiedsdelen herkennen, verklaren en waarderen.

Europa in delen Europa in delen 5-8 bundel: handleiding + dvd ¤33,75

Europa in delen 5-8 werkboek ¤4,60

Let op: extra korting

mogelijk! Kijk op:


Europa in delen 1-4 bundel: handleiding + dvd ¤33,75

Europa in delen 1-4 werkboek ¤4,60


Groep 7 en 8

What’s upWhat’s up stimuleert de Engelse taalvaardigheid. In zes afl everingen van 10 minuten volgen we jongeren in hun dagelijkse gang van zaken. Thema’s als familie en vrienden, sport en vrije tijd, op school, in het verkeer en shoppen passeren de revue. De dvdPLUS van What’s up bevat de zes afl everingen en daarnaast het lesmateriaal. Dit bestaat uit, per les, een handleiding, werkbladen voor de leerlingen en fl ashcards om woordjes mee te oefenen. ¤37,50

DvdPLUS

€37,50

Liefdesplein bundel: handleiding + dvd ¤33,75

Liefdesplein werkboek ¤4,60

Digibordlessen Rekenen met Mr. RightIn de lessen binnen het digitale lespakket daagt Mr. Right, bekend van het Schooltv-weekjournaal, de leerlingen uit om tegen elkaar te strijden in teams. Het lespakket bevat vijf lessen die meer gericht zijn op groep 7 en vijf lessen die meer gericht zijn op groep 8. Digibordpakket Rekenen met Mr. Right deel 1 en deel 2, per stuk ¤49,95 Voor meer informatie: schooltv.nl/digibordlessen

Liefdesplein is een prima hulp bij seksuele voorlichting. Er komen elementaire zaken aan de orde als hoe verandert het lichaam en wat gebeurt er in de puberteit. Daarnaast is er ruimte voor de minder grijpbare dingen als verliefdheid, fl irten, spannende spelletjes, homo seksualiteit en bovenal respect voor elkaar en elkaars mening. Ook de rol van digitale vormen van communicatie, vriendennetwer-ken en sms komt aan de orde. Voor meer informatie: schooltv.nl/liefdesplein_docent

Schooltv-week-journaal speciaal:Liefdesplein

bundel: handleiding + dvd € 34,65

werkboek: € 5,25

Muziek is overal. In reclamefi lmpjes, fi lmmuziek en games hoor je vandaag de dag nog beroemde melodieën die ooit zijn gecomponeerd door vroegere componisten. In zes afl everingen neemt Schooltv uw leerlingen mee in de wereld van de klassieke muziek. Doelstelling van dit project is kinderen te leren luisteren naar klassieke muziek en ervan te genieten. Voor meer informatie: schooltv.nl/muziekklassiek_docent

Muziek klassiekLet op:

extra korting mogelijk! Kijk op:



project 41

Private cloud‘Eigenlĳ k zĳ n er twee mogelĳ kheden, zegt Rigter. ‘Of je werkt met een Google-omgeving of met Sharepoint. Wĳ hebben gekozen voor het laatste. Met name omdat we er ook veel vertrouwelĳ ke documenten zoals perso-neelsdossiers in willen kunnen zetten. Dat is informatie die we graag in een beveiligde omgeving op onze eigen servers willen hebben. Eigenlĳ k hebben we een soort private ‘cloud’ opgezet.’ Alle systemen van de vĳ ftien scholen zĳ n nu aan elkaar gelinkt. Rigter: ‘Iemand die inlogt ziet direct alle informatie die van belang is op het bureaublad. E-mail, mede-delingen, wat er speelt bĳ andere scholen in dezelfde vakgroep, je loonstrookje... Eén keer inloggen is voldoende om overal bĳ te kunnen.’ Een groot voordeel van alles binnen één systeem is de lage beheerlast. ‘Je kunt alles doen met één programma. Het duurt even voor iedereen het onder de knie heeft, maar daarna kun je als docent bĳ voorbeeld ook de website van de school direct actualiseren.’

cCloud Computing: een enorme ‘wolk’ van gegevens, waar je altĳ d en overal bĳ kunt. Het enige wat je no-dig hebt is een internetverbinding en de juiste inlog-gegevens. Denk bĳ voorbeeld aan veelgebruikte ap-plicaties als Google docs of Dropbox. Herman Rigter is directeur ICT op de Verenigde Scholen J.A. Alber-dingk Thĳ m (AT-scholen). Deze scholengroep voerde een jaar geleden Cloud Computing in. Een proces dat op de voet wordt gevolgd door de Onderwĳ s Innovatie Groep, die in opdracht van Kennisnet het rendement van Cloud Computing onderzoekt.

Eenvoudig uitwisselenAT-scholen is een scholengroep met vĳ ftien po-scho-len en zeven vo-scholen. ‘Binnen één school is het vaak al lastig om documenten en kennis uit te wisse-len, laat staan tussen verschillende scholen.’ Zonde, vindt Rigter. ‘We besteden veel aandacht aan het zelf ontwikkelen van lesmaterialen. Dan is het prettig als docenten deze ook eenvoudig kunnen uitwisselen.’Rigter besloot de onderlinge communicatie en het documentbeheer opnieuw vorm te geven, om de sa-menwerking tussen en binnen de scholen te verbete-ren. ‘Cloud Computing is hiervoor dé oplossing. Ook omdat je niet meer per se fysiek op school hoeft te zĳ n om een document te vinden.’

Cloud Computing brengt alle communicatie bĳ eenCijferlijsten, personeelsgegevens,

loonstroken, lesmateriaal. Hoe sla je

al die data veilig op? En hoe zorg je

ervoor dat deze toegankelijk zijn voor

de juiste personen? De verwachting

is dat cloud computing hierbij een

steeds grotere rol gaat spelen.

Tekst: Marĳ e Sietsma | Beeld: iStockphoto

AAN DE SLAG MET CLOUD COMPUTINGAT-scholen verzorgt workshops en cursussen vanuit het eigen opleidingsinstituut. Rigter: ‘Doel is zo veel mogelĳ k cursussen te geven door personeel van onze scholen. Zĳ weten op welk niveau ze moeten insteken én ze zĳ n er de dag erna ook nog, voor als er vragen zĳ n.’VERDER LEZEN? Ga voor het volledige interview plus tips en weetjes over Cloud computing naar www.primaonderwĳ s.nl/cloudcomputingMEER INFORMATIE? Kĳ k op www.atscholen.nl of mail met [email protected]

41_Project Case Cloud.indd 41 18-05-12 11:15

42

Sterke scholen zĳ n zelfbewuster, ambitieuzer en genieten binnen de muren van een positieve sfeer. Ze durven meer naar buiten te treden

om leerlingen te werven, nemen actief deel aan de gemeenschap en durven nog beter te worden dan ze al zĳ n. ‘Zwakke scholen keren zich juist naar binnen, omdat ze zich ergens toch schamen voor de slechte resultaten’, vertelt Pieter Gerrits, één van de consul-tants van CPS en mede-auteur van het boek ‘Gouden regels voor een sterke school’. ‘De druk is hoog. Scholen moeten aan steeds meer eisen voldoen en dat brengt veel stress met zich mee. Zwakke scholen zĳ n de koers kwĳ t en snappen vaak niet hoe het zo gekomen is.’

Samen verbeterenElk jaar kloppen er scholen bĳ CPS aan, omdat ze van de inspectie te horen hebben gekregen dat ze op rood of oranje staan, en naar groen willen. Maar ook scholen die negatief advies van de inspectie wil-len voorkomen, of het juist heel goed doen kunnen bĳ CPS terecht. Gerrits begeleidt gemiddeld vĳ ftien

In mei heeft de onderwijsinspectie

weer een lijst gepubliceerd met

zwakke scholen. Er zijn verschillende

redenen waardoor een school als

zwak kan worden beoordeeld. CPS

Onderwijsontwikkeling en advies

heeft ervaring met het sterk maken van

zwakke scholen. De kracht van de aan-

pak van CPS zit ‘m in de samenwerking

met alle betrokkenen. Zo wordt het

maximale gehaald uit de talenten

van leerlingen en medewerkers.

Tekst: Hanneke van der Linden | Beeld: CPS

CPS maakt zwakke scholen sterk

scholen tegelĳ kertĳ d. ‘De essentie van onze aanpak is om samen met het onderwĳ zend personeel het onderwĳ s te verbeteren. Onder andere door hen te leren hoe je leerlingen activeert in de klas. Dat doen we door trainingen te geven en te coachen. School-leiders begeleiden we in aansturing. Hoe houd je als directeur zicht op de resultaten en hoe monitor je hoe het met de docenten gaat?’

Integrale aanpakDe resultaten van CPS zĳ n goed. Ruim 95 procent van de scholen die door de organisatie zĳ n begeleid, hebben het gewenste resultaat behaald. ‘De houding van een school is daarbĳ cruciaal. Iedereen moet er als geheel de noodzaak van inzien en er echt voor willen gaan. Soms duurt het wat langer, omdat een schoolleider of het team het proces in de tussentĳ d niet gaande kan houden. Dan blĳ ft het stil liggen. Want als de school zelf niet wil, gebeurt er niets. Wĳ duwen en trekken een beetje, maar de school moet het zelf doen’, aldus Gerrits.Primair of voortgezet onderwĳ s, maar ook mbo; de integrale aanpak van CPS is voor alle schooltypen geschikt. Miriam van Etteger begeleidt als CPS-con-sultant met name scholen in het voortgezet onder-wĳ s. ‘Na een eerste kennismaking en ontmoeting maken we een analyse van de situatie. Op basis daar-van ontwerpen we een plan van aanpak en gaan we

BEGELEIDING, COACHING EN ONTWIKKELING

Pieter Gerris

Miriam van Etteger

42-43_CPS.indd 42 18-05-12 11:28

prima extra 43

Gouden regels voor een sterke schoolSamen met Ton van Hout, managing consultant bĳ CPS, heeft Pieter Ger-rits een boek geschreven met als titel ‘Gouden regels voor een sterke school’. In dit boek wordt uit de doeken gedaan hoe iedere basisschoolorganisatie, zwak, gemiddeld of excellent, zo kan

worden ingericht dat op alle vlakken hogere op-brengsten ontstaan. Op een toegankelĳ ke manier beschrĳ ven de auteurs zeven gouden regels die bepalend zĳ n voor blĳ vend schoolsucces. Ze baseren zich daarbĳ op wetenschappelĳ k onder-zoek en jarenlange ervaring met verbetertrajecten op basisscholen. Dit boek is in de eerste plaats bedoeld voor schoolleiders, interne begeleiders en bestuurders. Maar ook leerkrachten vinden er vele herkenbare cases, concrete suggesties en handige instrumenten. Het boek is voor A 28,90 te bestellen op de website van CPS.

worden ingericht dat op alle vlakken hogere op-

‘Van een zwakke in een sterke school veranderd’

Rob Schuĳ t, directeur obs De Schakel, Amsterdam: ‘Ik kende CPS al uit een eerdere werkkring en heb opnieuw ervaren dat CPS in staat is om het verbeterings-proces voor leerkrachten heel

concreet te maken. Deze begeleiders kennen de onderwĳ spraktĳ k, hebben veel relevante ervaring en gaan recht op hun doel af. Met als resultaat dat De Schakel van een zwakke in een sterke school is veranderd. Dit jaar waren de resultaten van de Cito-eindtoets zelfs beter dan de gemiddelde scores van de scholengroep waarvan we deel uitmaken en de inspectie heeft haar waardering uitgesproken voor de vooruitgang van de school. Bĳ het laatste be-zoek stelde men vast dat er binnen de school heel hard gewerkt is. De inspectie is tevreden tot zeer tevreden over wat we hebben bereikt.’

‘Binnen een halfjaar scoren we weer een voldoende’

Anita O’Connor, rector Olympus College, Arnhem: ‘Medio 2011 stonden we er niet goed voor. De vwo-afdeling was drie jaar achter elkaar door de inspec-tie als ‘zwak’ beoordeeld. Alle

inspanningen van de school ten spĳ t, het lukte ons niet om het tĳ te keren. De aanpak van CPS had wél het gewenste e� ect. Binnen een halfjaar zĳ n de leerlingenresultaten sterk ver-beterd en scoren we weer ‘voldoende’. In eerste instantie vond ik de analyse die CPS van onze school had gemaakt vrĳ choquerend. Tĳ dens die presentatie zĳ n we echt wakker geschud. De boodschap aan de schoolleiding was eigen-lĳ k: ga meer sturen op kwaliteit, ga meer eisen stellen aan docenten. We zĳ n samen met het team van CPS aan de slag gegaan en erin ge-slaagd om in zeer korte tĳ d fl inke progressie te boeken. Ruim een halfjaar na aanvang van het traject kreeg de school van de inspectie alweer een ‘voldoende’. Om die voldoende te houden, moeten we doorgaan op de ingeslagen weg en het goede gaan borgen.’

aan de slag. Het verschil tussen PO en VO zit vooral in de omvang van de scholen. Scholen voor voort-gezet onderwĳ s zĳ n grotere organisaties, met grote docententeams, meerdere locaties en vaksecties. Dit maakt de inrichting van een verbeterplan qua aanpak en omvang complexer dan bĳ een basisschool.. Het voordeel van het voortgezet onderwĳ s is weer dat er meer ervaring is met het toetsen en monitoren van onderwĳ sresultaten.’

Blijvend resultaatCPS zorgt samen met de school voor een goede be-oordeling, maar ook dat de resultaten beter blĳ ven.De scholen hebben geleerd hoe ze op resultaten moeten sturen, want van een zwakke naar een sterke school, dat gaat niet zomaar. Het is een langdurig traject van minimaal één jaar, dat ook nog eens fl ink geld kost. Toch vinden de scholen die met CPS in zee zĳ n gegaan dat het de investering in tĳ d en geld meer dan waard was. In plaats van een versnippering aan cursussen en begeleiding, plukken zĳ de vruchten van één integraal aangepakt begeleidingstraject van CPS.

Kĳ k voor meer informatie op www.cps.nl/sterkeschool of neem contact op via [email protected]

concreet te maken. Deze begeleiders kennen

inspanningen van de school ten spĳ t, het lukte

42-43_CPS.indd 43 18-05-12 11:28

d

44

De laatste jaren is er veel aandacht voor de kwaliteit van het onderwĳ s. ‘Terecht’, vindt Peter de Vries, consultant van CPS Onderwĳ sontwikkeling en advies en auteur van ‘Handboek ouders in de school’. ‘Het is heel wat om als ouder je kind zo’n groot deel van de week naar school te sturen. Je wilt dat je kind in een veilige omgeving terechtkomt, waar hĳ of zĳ voldoende wordt gestimuleerd.’ Wanneer het echter om kwalitatief goed onderwĳ s gaat, speelt de betrokkenheid van ouders een hele grote rol. ‘Goed kwalitatief onderwĳ s bereik je door goede leerkrachten, goede schoolleiders én een goede samenwerking met ouders. Deze drie

factoren maken een school sterk, of niet. Op de ouderbetrokkenheid is helaas nog te weinig zicht. Dat is zonde en moet verbeteren, in het belang van het kind.’

Zoek contact met oudersHet grootste probleem dat goede ouderbetrokkenheid op scholen in de weg staat, is communicatie. ‘Onderwĳ s is eigenlĳ k een deel van de opvoeding dat ouders verplicht overlaten aan de school en de school heeft een verplichte opvoedondersteuning’, vindt De Vries. ‘Om dat tot een succes te maken moet er contact met de ouders gezocht worden. Als het om

Uit onderzoek is gebleken dat ouderbetrokkenheid een positief effect

heeft op de schoolprestaties en werkhouding van kinderen. Peter de Vries,

onderwijsconsultant van CPS: ‘Bovendien kun je alleen door goede

ouderbetrokkenheid een sterke school creëren.’

Ouderbetrokkenheid essentieel voor sterke school

Tekst: Anne-Claire van de Vendel | Beeld:iStockphoto

44-45_Sterke School.indd 44 18-05-12 11:29

sterke school 45

KEURMERK OUDERBETROKKENHEIDOm scholen meer zicht op ouderbetrokkenheid te laten krĳ gen, en dit ook te stimuleren, is de Stichting Leraar Leerling Ouder (LLO) opgericht. De stichting is een platform waar de leerling, le-raar en ouders vanuit een gemeenschappelĳ ke verantwoordelĳ kheid samenwerken, waardoor er een samenleving ontstaat waarin kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Om onder andere ouderbetrokkenheid op scholen te stimuleren heeft de stichting het Keurmerk Ouderbetrokken-heid in het leven geroepen. Scholen die voldoen aan de tien criteria van het keurmerk hebben een gezond klimaat gecreëerd tussen leerlingen, ouders en leraren. Het keurmerk is een garan-tie voor ouders dat de school de samenwerking tussen school en ouders voor elkaar heeft. Meer informatie over SLLO en het keurmerk staan op www.sllo.nl.

TIPS VOOR SUCCESVOLLE OUDERBETROKKENHEID• Stel een visie op en spreek

verwachtingen uit, waar het hele team achter staat.

• Zorg voor regelmatig persoonlĳ k contact met de ouders.

• Stimuleer ouderbetrokkenheid.• Meet ouderbetrokkenheid niet af

aan ouderparticipatie (hoeveel ouders er handen spandiensten verlenen aan de school).

• Respecteer het standpunt van de ouders en neem, als dat nodig is, een stapje terug bĳ confl icten en meningsverschillen.

• Wees transparant in de beslissingen die je neemt en houd je aan afspraken.

• Toon volop waardering voor de betrokkenheid van de ouders.

• Sta open voor de mening van de ouders. Durf vragen te stellen, zodat je de ouders ook begrĳ pt.

• Stel duidelĳ ke grenzen en zorg dat deze duidelĳ k zĳ n voor de ouders.

• Zorg voor interactieve ouderavonden en themabĳ eenkomsten om de ouders bĳ de school te betrekken.

• Bereid samen met leerlingen een thema-avond voor, bĳ voorbeeld over social media, gezond voedsel. Laat hen meedenken over een spreker.

communicatie tussen ouders en school gaat, wordt er vanuit de school vaak ‘gezonden’ in de vorm van een nieuwsbrief of schoolkrant. Hiermee kom je niet persoonlĳ k in contact met ouders, waardoor je als school niet weet wat er leeft of waar behoefte aan is.’ Een goed voorbeeld van slechte communicatie zĳ n thema-avonden die bĳ na niet bezocht worden. ‘Er is een school die onlangs een thema-avond organiseerde over obesitas bĳ kinderen. Een heel belangrĳ k en actueel onderwerp, maar er kwamen bĳ na geen ouders. Als school kun je dan klagen dat ouders niet betrokken zĳ n, maar is dit wel een onderwerp dat veel ouders aangaat?’

Interesse tonenBelangrĳ ker nog dan de opkomst bĳ een thema-avond is het positieve e� ect op de kinderen door betrok-kenheid van hun ouders. De Vries: ‘Als je kinderen krĳ gt, ga je een verantwoordelĳ kheid aan en moet je betrokken blĳ ven.’ Veel ouders vinden dat lastig, want hoe blĳ f je nou op een goede manier betrokken bĳ je kinderen. ‘Mĳ n oudste kind moest onlangs theorie-examen doen voor de auto’, vertelt hĳ . ‘Als vader heb ik mĳ n betrokkenheid getoond door mĳ n telefoon aan te laten staan, zodat ik te bereiken was. Ik heb echt niet dagen lang proefexamens met mĳ n kind gemaakt. Dat hoeft ook niet, maar ik heb wel interesse getoond. Dat hebben kinderen nodig, hoe oud ze ook zĳ n.’

Individuele wensenVolgens De Vries is het de taak van de school om ouders te leren hoe zĳ het beste betrokken kunnen blĳ ven bĳ hun kinderen. ‘En dan heb ik het niet over ondersteuning bĳ buitenschoolse activiteiten. Dat heeft volgens diverse onderzoeken geen positief e� ect op de kinderen. Basisschool Sint Jan in Schiedam heeft onlangs diverse individuele gespreksmomenten ingevoerd met de ouders. Leerkrachten en ouders beslissen samen hoe frequent er behoefte is aan persoonlĳ k contact met de school. Hierdoor ontstaat er een klimaat waarin ouders zelf kunnen meebeslissen en er geluisterd wordt naar hun wen-sen. Ouders en de leerkrachten van hun kinderen bouwen een goede relatie op en ouders zĳ n veel meer op de hoogte van de gang van zaken op school en de voortgang van hun kinde-ren. Dat geeft zowel de ouders als de kinderen veel rust. Onderwĳ s is tenslotte niet alleen de verantwoordelĳ k-heid van de school, maar van ons samen!’

Peter de VriesPeter de Vries

44-45_Sterke School.indd 45 18-05-12 11:29

46

iIn maart 2012 maakte demissionair minister Van Bĳ sterveldt bekend dat ze excellente scholen in het basis- en voortgezet onderwĳ s gaat erkennen en waarderen voor hun goede werk. Dit plan was eerder al door het kabinet aangekondigd in de actie-plannen ‘Basis voor Presteren’ (primair onderwĳ s) en ‘Beter Presteren’ (voortgezet onderwĳ s), waarin beschreven staat welke maatregelen de overheid

neemt om de kwaliteit van het onderwĳ s te verster-ken. De minister heeft een jury geïnstalleerd die de komende drie jaar scholen zal voordragen voor het predicaat ‘excellente school’. PrimaOnderwĳ s vroeg de voorzitter van deze jury, prof. dr. Fons van Wieringen (oud-voorzitter van de Onderwĳ sraad) om een toelichting.

Waarom wil de overheid het predicaat ‘excellente school’ invoeren?‘Er zĳ n scholen die uitblinken. Door hen het predi-caat excellente school te geven, krĳ gen zĳ erkenning en welverdiende waardering voor wat zĳ al jaren doen. De onderwĳ sinspectie maakt nu alleen onderscheid tussen zeer zwakke, zwakke en voldoende presterende scholen. Zo’n 85 procent van alle scholen valt in die laatste categorie. Het streven van de minister is te komen tot meer di� erentiatie binnen deze groep. Verder kunnen bepaalde aspecten van een excellente school waardevol zĳ n voor andere scholen. Door als excellente

Basisscholen en middelbare scholen

die zich onderscheiden door

uitstekend onderwijs kunnen vanaf

eind 2012 het predicaat ‘excellente

school’ krijgen. Een excellente school

haalt het beste uit de leerlingen.

En dat blijkt niet alleen uit hoge cijfers.

OP NAAR EXCELLENTE SCHOLEN

Tekst: Anita Drost | Beeld: ministerie van OCW/iStockphoto

‘Uitblinken moet normaler worden’

46-47_Excellente school.indd 46 18-05-12 12:41

In het voortgezet onderwĳ s vindt de beoordeling plaats per schoolsoort. Vanaf volgend jaar betrekken we ook het speciaal (basis)onderwĳ s bĳ de selectie. De jury is voor drie jaar ingesteld. Er wordt nog bekeken of de inspectiesystematiek zo kan worden aangepast dat de onderwĳ sinspectie de taak van de jury vanaf 2015 kan overnemen, of dat het beter is om voor excellente scholen een jury te laten bestaan.’

Is het predicaat ‘excellente school’ vergelĳ kbaar met het bonussysteem voor excellente leraren?‘In het huidige regeerakkoord wordt gesproken over prestatiebeloning van leraren. Het predicaat ‘excellente school’ staat daar los van. Het gaat bĳ dit predicaat niet om individuen, maar om scholen. Bovendien is met het predicaat geen geldbedrag gemoeid. Het gaat puur om de erkenning.’

Is benoemen van excellentie in onze cultuur wel geaccepteerd?‘We moeten leren niet laatdunkend over excellentie te spreken, maar excellentie te accepteren en waar-deren. Uitblinken moet normaler worden. Iedereen vindt het doodgewoon om over zwakke scholen te praten. Het zou net zo gewoon moeten worden om over excellente scholen te spreken. Daarom vinden wĳ het belangrĳ k om scholen te betrekken bĳ het nadenken over criteria voor excellentie.’

sterke school 47

school te laten zien wat je precies doet om uitstekende resultaten op een bepaald gebied te behalen, kun je als voorbeeld en inspiratiebron dienen voor andere scholen.’

Wat is dat eigenlĳ k, een excellente school?‘Op 18 april hebben we met een aantal scholen vruchtbaar gefi losofeerd over het begrip excellentie. Het gaat bĳ excellentie om een buiten-gewone prestatie gedurende een aantal jaren. Een excellente school behaalt in ieder geval zeer goede resultaten in de basisvakken. Daarnaast biedt de school ook iets aantoonbaar extra’s op gebieden als burgerschap, culturele vorming, probleemoplossend vermogen en dergelĳ ke. Immers hoe belangrĳ k taal en rekenen ook zĳ n, onderwĳ s is meer dan dat. De school moet kunnen laten zien op welke manier gewerkt wordt en waarom juist zo. Het is dus belang-rĳ k om met een goed verhaal te komen en anderen te kunnen overtuigen. Verder speelt de manier waarop een school omgaat met de gegeven omstandigheden, zoals de schoolpopulatie, ook een rol. Wat bereikt de school met leerlingen die van hun ouders weinig ondersteuning krĳ gen? En op welke manier geeft de school aandacht aan getalenteerde leerlingen? Ten-slotte zit in het begrip excellentie ook een dynamisch element. Net als een goed restaurant wil ook een excellente school steeds beter worden.’

Wat is de stand van zaken met betrek-king tot invoering van het predicaat?‘Begin april hebben we als jury een brief naar alle scholen voor primair en voortgezet onderwĳ s gestuurd. In die brief hebben we een aantal voor-lopige selectiecriteria benoemd. De reacties die daarop per mail én tĳ dens de genoemde bĳ eenkomst op 18 april zĳ n binnengekomen, verwerken wĳ in een nieuwe versie. Het is ons streven om vanaf begin juni de aanmelding open te stellen. We zullen deze aan-meldingsmogelĳ kheid ruim bekendmaken. Daarnaast nodigen wĳ als jury, op basis van inspectiegegevens zelf ook een aantal scholen uit. Vervolgens wegen wĳ de aanmeldingen. Dat doen we onder andere op basis van inspectierapporten en informatiebronnen als cohortonderzoeken en websites. Ook zullen we de betre� ende scholen bezoeken. In december willen we de eerste scholen voordragen voor de uitreiking van het predicaat excellente school. Het gaat om scholen uit het basis- en het voortgezet onderwĳ s.

De leden van de jury voor excellent onderwĳ s, onder voorzitterschap van Fons van Wieringen (tweede van rechts)

Ga voor meer informatie naar www.primaonderwĳ s.nl

We moeten leren niet laatdunkend over excellentie te spreken, maar excellentie te accepteren en waarderen

46-47_Excellente school.indd 47 18-05-12 12:41

48

vVan alle Nederlandse kinderen tot twaalf jaar sport 83 procent. Een mooi percentage, maar na de basis-schooltĳ d neemt deze score snel af. Dat heeft te maken met huiswerk, bĳ baantjes en andere interes-ses. Sport daalt op de prioriteitenlĳ st. Jammer, want sport biedt jongeren erg veel. Niet alleen is het leuk, het is ook goed voor de gezondheid en de motorische, sociale en cognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren.

Sportief actief‘Kinderen onder de achttien jaar zouden zestig minuten per dag moeten bewegen of drie keer per week actief sporten’, weet Radstake. ‘Ook op latere leeftĳ d is sport en bewegen belangrĳ k. Als kinde-ren op jonge leeftĳ d vertrouwd raken met sport en bewegen, leggen ze een basis voor een leven lang genieten van sport en dat draagt uiteraard bĳ aan een gezonde leefstĳ l.’ Sportverenigingen, sportbon-den en NOC*NSF werken daarom intensief samen met onderwĳ sinstellingen. ‘Door leerlingen te laten kennismaken met uiteenlopende sporten kunnen ze een sport vinden die ze zo leuk vinden dat ze een leven lang sportief actief blĳ ven.’

Uit onderzoek blĳ kt dat je meer jongeren in beweging krĳ gt door de samenwerking tussen sportverenigin-gen en scholen. Radstake: ‘Daarvoor zĳ n kwalitatief goede lessen lichamelĳ ke opvoeding nodig en een sterke verbinding tussen binnen- en buitenschools sporten en bewegen. Dat geldt niet alleen voor de jongste kinderen, maar ook voor de jongeren in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwĳ s, want juist die leerlingen stoppen het vaakst met actief sporten.’

Verantwoorde keuzeHet project Sportaanbod voor het Onderwĳ s stimu-leert de structurele samenwerking tussen sport-verenigingen en scholen en realiseert daarmee een frequent en gevarieerd sportaanbod voor leerlingen. NOC*NSF en negentien sportbonden hebben de handen ineengeslagen om verenigingen op lokaal

Hoe krĳ g je kinderen in beweging?Je wilt kinderen in beweging krijgen.

Niet alleen omdat het gezond voor

ze is, het zorgt ook voor betere leer-

prestaties. Maar je wilt wel dat ze dan

een sport kiezen die echt bij ze past.

Hoe doe je dat? Door lokale sportver-

enigingen activiteiten te laten verzor-

gen op scholen. Daar is drie jaar lang

hard aan gewerkt. Met succes: 1615

sportverenigingen verzorgen structu-

reel voor minimaal 20 uur op jaarbasis

passend sportaanbod. Jorg Radstake,

projectleider Sportaanbod voor het

onderwijs bij NOC*NSF, vertelt.

SAMENWERKING SPORTVERENIGINGEN EN SCHOLEN

Tekst: Tefke van Dĳ k | Beeld: NOC*NSF

48-49_Project Sportvereniging.indd 48 18-05-12 11:29

sport. Vier keer voetballes krĳ gen maakt meer indruk dan een activiteit op een sportdag of eenmalige sportclinic. Een echte trainer en sporten met echte materialen zorgt voor een andere beleving dan bĳ een bevoegd docent.’

Betere leeropbrengstenNederland telt 27.000 sportverenigingen, NOC*NSF streefde in het project naar 1.500 schoolactieve verenigingen. Radstake: ‘Het is niet voor alle verenigingen weggelegd, maar diegenen die het willen, kunnen ondersteuning krĳ gen.’ Die vereni-gingsondersteuning bestaat bĳ voorbeeld uit sport-materiaal voor algemeen gebruik zoals tennisrackets of skates en sportkennismakingslessen gebaseerd op de succesvolle doorlopende leerlĳ n van binnen- naar buitenschools leren sporten en bewegen. Kortom: begeleiding in de contacten met scholen, scholing voor verenigingskader en soms een kleine fi nanciële ondersteuning. De voordelen voor scholen zĳ n volgens Radstake heel helder: leerlingen genieten, zĳ n actiever maar ook gezonder en de leeropbreng-sten zĳ n beter. Sport(act)ieve scholen zĳ n bovendien meer in trek, het is goede promotie voor een school. Voordelen voor verenigingen zĳ n vooral te zien op lange termĳ n. Radstake licht toe: ‘Mensen in bewe-ging krĳ gen is gedragsverandering. Dat duurt circa anderhalf jaar. Sportactiviteiten op scholen leveren niet direct nieuwe leden op. Eerst moeten mensen meer gaan sporten, vervolgens langer en actiever.’

TevredenHet project Sportaanbod voor het Onderwĳ s loopt ten einde en kan met recht een succes worden genoemd. De doelstelling van 1.500 schoolactieve verenigingen is ruimschoots gehaald: 1615 verenigingen zĳ n op het moment actief op scholen en leveren jaarlĳ ks meer dan 60.000 uur sportaanbod. Daarnaast zĳ n er ook nog bĳ na 1.500 verenigingen die wel actief zĳ n maar nog niet volledig voldoen aan alle criteria. Radstake: ‘Als die ook gaan meedoen is ruim tien procent van de Nederlandse schoolactief.’Na afl oop blĳ ft NOC*NSF de implementatie van het project continueren in beleid. ‘We hebben het project geëvalueerd door docenten en leerlingen uit het basisonderwĳ s en voortgezet onderwĳ s te vragen naar hun ervaringen. Over het algemeen zĳ n zĳ tevreden over het sportaanbod van verenigingen. Wĳ zĳ n ook erg tevreden. Tĳ dens het project zĳ n NOC*NSF en sportbonden samen opgetrokken om sportverenigingen te stimuleren en ondersteunen. Nu leren ze van elkaar.’

project 49

niveau te helpen een passend sportaanbod voor de schoolgaande jeugd te verzorgen.Volgens Radstake is het belangrĳ kste doel van het project kinderen de kans geven te ervaren hoe leuk sport en bewegen is. ‘We willen graag dat ze op jonge leeftĳ d in aanraking komen met verschillende sporten zodat ze een verantwoorde keuze maken met eigen motieven en niet automatisch kiezen voor de sport van hun ouders of vrienden’, vertelt Radstake. ‘We willen dat kinderen gaan sporten en bewegen, maar ook dat ze kiezen voor een sport die bĳ ze past.’Onderwĳ s is daarvoor de beste omgeving. Natuurlĳ k werken sportverenigingen en scholen al vaak samen maar dat gebeurt volgens Radstake nog onvoldoende (structureel). Of niet met de kwaliteit die de sport-wereld wil. ‘Verenigingen die meedoen verzorgen jaarlĳ ks minimaal 20 uur sport op een school. Kinderen krĳ gen hierdoor een beter beeld van de

Hoe krĳ g je kinderen in beweging?

SPORT & ONDERWĲ S: EEN WINNENDE COMBINATIE!Over het project Sportaanbod voorhet onderwĳ s is een boek verschenenmet praktĳ kverhalen en resultaten,bedoeld om te inspireren. De oplagevan het boek Sport & Onderwĳ s: eenwinnende combinatie! is beperkt, maar het is ook online te raadplegen. De online versie is bovendien interac-tief met links naar diverse documenten als stappenplannen, lespakketten en fi lms. Kĳ k op arko.onlinetouch.nl/12.

48-49_Project Sportvereniging.indd 49 18-05-12 11:29

50

oftewel excelleren. JĲ staat voor respect voor jezelf, maar ook voor anderen. En WĲ staat voor vriendschappen die door weder-zĳ ds respect ontstaan. Fabienne van Leeuwen, project-leider Olympische Educatie: ‘Wĳ vinden het belangrĳ k leerlin-gen iets mee te geven over de Olympische Spelen, vooral door hen uit te dagen iets te vinden over de spelen én over zichzelf. Daarom hebben wĳ in het educatiepro-gramma IK.JĲ .WĲ . en in het bĳ zonder in het Olympisch lespakket ‘London 2012’ de drie Olympische kernwaarden centraal gesteld. Kernwaarden die bovendien goed inpasbaar zĳ n in de kerndoelen die worden gesteld aan docenten.’

InteractiefNiemand kan de olympische waarden beter overbren-gen dan de (oud-)olympiërs of (oud-)paralympiërs zelf. Daarom trekken ruim zeventig (oud-)olympische topsporters in de week voorafgaand aan Olympic Day langs basisscholen om hierover te vertellen. Maar ook om samen met de kinderen hun olympische ervaringen te delen en meer informatie te geven over de olympische ambities van Nederland. De sporters zĳ n lid van de NVOD (Nederlandse Vereniging Olympische Deelnemers), het Topsportteam 2028, of van de huidige olympische of paralympische selectie. Ook Kirsten van der Kolk, oud-olympisch roeister gaat op bezoek. ‘Ik vind het leuk kinderen

iIn januari introduceerden NOC*NSF en het Olympisch stadion het Olympisch educatieprogramma IK.JĲ .WĲ . Een compleet educatief programma dat voor basisscholen is samengesteld. Het programma omvat het Olympisch lespakket ‘Londen 2012’, sportlessen, spreekbeurtinformatie, handvaardigheidslessen en de afscheidsmusical START. IK.JĲ .WĲ . wordt gratis digitaal beschikbaar gesteld via de website www.noc-nsf.nl/educatie.

Olympische kernwaarden De drie olympische kernwaarden uitgelegd: IK staat voor het beste uit jezelf halen,

Interactieve spreekbeurten over IK.JĲ .WĲ .Jaarlijks wordt op 23 juni in meer dan 160 landen Olympic Day gevierd.

Een feestelijke herdenkingsdag ter ere van het ontstaan van de olympische

beweging in 1896. Op deze dag wordt extra stilgestaan bij de drie olympische

waarden: excelleren, respect en vriendschap. Wereldwijd nemen honderd-

duizenden mensen deel aan diverse educatieve en sportieve activiteiten.

NOC*NSF organiseert in de week voorafgaand aan deze bijzondere dag

olympische schoolbezoeken door (oud-)olympiërs en (oud-)paralympiërs.

Tijdens hun olympische spreekbeurten stellen ze het thema IK.JIJ.WIJ. centraal.

oftewel excelleren. JĲ staat voor respect voor jezelf, maar ook voor anderen. En WĲ staat voor vriendschappen die door weder-zĳ ds respect ontstaan. Fabienne van Leeuwen, project-leider Olympische Educatie: ‘Wĳ vinden het belangrĳ k leerlin-gen iets mee te geven over de Olympische Spelen, vooral door hen uit te dagen iets te vinden over de spelen én over zichzelf. Daarom hebben wĳ in het educatiepro-gramma IK.JĲ .WĲ . en in het bĳ zonder in

Interactief

i

OUD-OLYMPIËRS VOOR DE KLAS VOOR OLYMPIC DAY 2012

Kirsten van der Kolk voor de klas

50-51_Project Olympic day.indd 50 18-05-12 11:30

project 51

LONDON 2012 EN SCHOOLTVDe Olympische Spelen gaan beginnen. Schooltv besteedt deze maand extra aandacht aan dit internationale sport-evenement en wel met deze educatieve sportprogramma’s:

KOEKELOERE (voor groep 1 en 2). In de uitzending van 20 juni bedenken Mo� el en Piertje hun eigen spelen; de Koekhap Spelen. Want ook al zĳ n de Olympische Spelen alleen weggelegd voor getrainde topsporters, ook zĳ willen dolgraag een sportieve prestatie leveren. In de uitzending van 27 juni doen Mo� el, Piertje en Arie mee aan de sportdag. Het gedrag van hun coach speelt hierbĳ een belangrĳ ke rol, want ze komen erachter dat hun coach niet eerlĳ k is. Op deze manier willen ze niet spelen!

Ook HUISJE BOOMPJE BEESTJE (afl evering 475), voor groep 3 en 4, gaat over sport en spel. Tĳ dens een spelletje speelt Raaf steeds vals. Carlĳ n is het behoorlĳ k zat. Ze gaat naar plekken waar wel volgens de spelregels wordt gespeeld. Ze leert meer over het belang en de functie van spelregels bĳ sport. Deze afl evering kun je zien via: schooltv.nl/schooltvgemist

NIEUWS UIT DE NATUUR, het wekelĳ kse programma voor groep 5 en 6, besteedt in maar liefst drie opeenvolgende uitzendingen aan-dacht aan de Olympische Spelen. ‘Ik sport alleen’ (uitzending 6 juni) gaat over talentontwikkeling. Mylene gaat op pad en probeert verschillende individuele sporten. In ‘Teamsport’ (uitzending 15 juni) zoekt Mylene uit hoe je er samen voor zorgt dat een team goed met elkaar samenwerkt en een eenheid vormt. In ‘Paralympics’ (uitzending 22 juni) ervaart Mylene hoe het is om te sporten met een handicap. Welke aanpassingen zĳ n nodig? En waarom is sporten voor mensen met een han-dicap belangrĳ k? Ook het Schooltv-weekjournaal besteedt op 22 en 29 juni extra aandacht aan sport. De uitzendingen en lesmateriaal van Schooltv over London 2012 komen tot stand in samenwerking met het Olympisch educatieprogramma IK.JĲ .WĲ , een initiatief van NOC*NSF en het Olympisch stadion. Meer weten? Check: schooltv.nl/olympischespelen_docent

te vertellen wat de Olympische Spelen inhouden. Niet alleen over de korte prestatie die je zelf doet, maar vooral over wat het verder met je doet en wat het jou als persoon brengt. Ik vind het belangrĳ k dat kin-deren de kernwaarden meekrĳ gen. Excelleren geldt namelĳ k niet alleen in de sport. Het is ook de ambitie om iets te doen met je passie en met je dromen. Het is belangrĳ k dat kinderen hun talent ontdekken en daar ook echt iets mee doen. En vanuit die passie respecteren dat anderen anders zĳ n en dat dat ook helemaal niet erg is. Het is juist leuk om dat te gebruiken om samen leuke dingen te doen. En ja, daar komt dan vriendschap bĳ om de hoek kĳ ken.’ Ook de leerlingen van de basisscholen die bezocht worden, doen actief mee aan de spreekbeurt die de (oud-)olympiër en (oud-)paralympiër geeft, door te vertellen op welke terreinen, zoals sport of hobby, zĳ het beste uit zichzelf halen. Aan de (oud-)olympiër de taak de kinderen uit te leggen hoe ze dat met respect voor zichzelf en de ander nóg beter kunnen doen. Samen met de olympiër maken de kinderen uiteinde-lĳ k de Olympic Wall of Fame, een enorme collage.

50-51_Project Olympic day.indd 51 18-05-12 11:30

Verschillen tussen leerlingen, passend onderwijs … heb je er alleen maar meer werk van? Diversiteit biedt juist de gelegenheid om nu eens écht werk te maken van een klasklimaat waar veiligheid en betrokkenheid voorop staan. Dát beïnvloedt de leeropbrengst positief!

Diversiteit? Pak die kans!Verschillen tussen leerlingen, passend onderwijs … heb je er

gelegenheid om nu eens écht werk klasklimaat waar

voorop staan. Dát beïnvloedt de

Zelf ervaren? Ga naar www.leefstijl.nl en download de gratis proeflessen en laat je informeren over de trainingsmogelijkheden.

Leefstijl is een uitgave van:

Uitgeverij, training en diensten

allemaal anders, iedereen gelijk

de basis voor passend onderwijs

voor peuters, po, vo, vso, lwoo en praktijkonderwijs

verrijking 53

Sport@school is het gratis digitale plug and play-lespakket voor het basis-onderwĳ s. Het multimediale lespakket is beschikbaar voor groeps- en vakleer-krachten. Het lespakket is ontwikkeld voor de groepen vĳ f tot en met acht van het basisonderwĳ s. Doel van het pakket is kinderen bewust te maken van de meer-waarde van sport en hen kennis te laten maken met een groot aantal sporten.

In de theorie- en sportlessen wordt een scala aan onderwerpen behandeld: sport is fun, sportiviteit en respect, lekker in je vel, trots en sterk, samen ben je sterk,

jouw sport in de buurt. Tĳ dens de lessen worden afwisselend klassikale, groeps- en individuele opdrachten door de leerlingen uitgevoerd. Daarbĳ wordt gebruik gemaakt van digitale praatplaten, videoclips en ander ondersteunend lesmateriaal. Sport@School bevat ook sportlessen die zĳ n samengesteld door tien sportbonden. Van nog veel meer sporten zĳ n video’s, foto’s, spelletjes en informatie voor spreekbeurten te vinden. Ook is het lespakket voorzien van een draaiboek waarmee leerkrachten zelf een sportdag voor kinderen kunnen organiseren. Het lespakket sluit naadloos aan bĳ de verplichte kerndoelen. Het sportlespakket komt voort uit de gezamenlĳ ke aanpak om verenigingen samen te laten werken met het onderwĳ s (zie www.nocnsf.nl/sportenonder-wĳ s). Sport@School is te vinden via www.klassetv.nl/sportschool.

Dit najaar wil BruutTAAL een bundel met verhalen voor jongeren van 12 tot 15 jaar publiceren. Daarom bĳ deze een oproep aan met name leraren Nederlands om mee

te doen! Wie wil dat zĳ n of haar verhaal gepubliceerd wordt, kan het artikel insturen via [email protected]. Wat is er nou leuker dan straks in de klas met een bundel te werken waarin jouw eigen verhaal staat. De wedstrĳ d staat open voor iedereen, maar leraren Nederlands worden nadrukkelĳ k aangesproken: laat zien dat jĳ een verhaal kunt schrĳ ven dat de doelgroep inhoudelĳ k aanspreekt en ook literair wat te bieden heeft. De tekst heeft tussen de 500 en 5000 woorden en het genre is helemaal vrĳ . Een jury, bestaande uit onder anderen Max Verbeek (bekend van Literaire Wereld, En nu over jeugdliteratuur, Leesgoed, Jeugdliteratuur in de praktĳ k), zal de selectie maken voor de bundel. Bekendmaking van de uitslag is begin oktober 2012, tegelĳ k met depresentatie van de bundel. De deadline voor inzending is 1 juli. www.bruuttaal.nl

Gratis digitaal lespakket Sport@School

Sport@school is het gratis digitale plug

Sport@SchoolSport@School

Schrĳ fwedstrĳ d voor leraren Nederlands

53-57_Verrijking.indd 53 18-05-12 11:30

Eenmalige actie met beperkt aanbod tem 22 juni 2012. Een pakket bevat 5 boeken van auteur Helen Vreeswijk. Inhoud varieert per pakket.

unieke boekenactie enkel voor scholen

Bestellen? Surf naar www.primaonderwijs.nl/boekenactie

Tijdens haar werk bij de politie kwam Helen Vreeswijk vaak in contact met daders en slachtoffers van zware cri-minaliteit. Haar boeken zijn gebaseerd op haar ervaringen, zo speelt misdaad door jonge volwassenen een heel be-langrijke rol in al haar romans. Jongeren houden ervan omdat haar verhalen au-thentiek en herkenbaar zijn, volwassen le-zen de boeken graag omdat ze een unieke kijk bieden in de leefwereld van jongeren. Want lezen is weten, weten is herkennen, herkennen is voorkomen.

5 boeken voor slechts € 19,95

op = opwees er snel bij!

WPG-Helen-Vreeswijk-ad-192x285_v5.indd 1 18/05/12 09:48

VER

GET

EN D

IER

EN‘Bestel het gratisDierendagpakket’

verrijking 55

Op 4 oktober is het Werelddierendag, de dag waarop veel huisdieren in het zonnetje worden gezet. Helaas worden er ook dieren op die dag vergeten. Zoals de asieldieren, de dieren op veetransport en de illegaal verhandelde dieren. De Dierenbescherming komt op voor al deze dieren. Speciaal voor groep 5 en 6 heeft de Dierenbescherming een actiepakket ontwikkeld voor deze ‘Vergeten Dieren’.

Door actieposters, de Vergeten Dieren-quiz en een landelĳ ke klassikale wedstrĳ d roept de Dierenbescher-ming kinderen op de Vergeten Dieren

zichtbaar te maken. De groep die de scholen-actie het leukst uitvoert, maakt kans op een optreden voor de hele school van theatershow ‘Ans & Frans van de Dierenambulance’! Willen jullie in de week van Dierendag op een diervriendelĳ ke manier aandacht besteden aan dieren? Vraag dan nu het gratis Dieren-dagpakket aan via www.primaonderwĳ s.nl/dierenbescherming. Wees er snel bĳ want op=op!

L aten bĳ jullie op school de sanitaire voorzieningen te wensen over? Vallen de dispensers uit elkaar, zĳ n

de toiletbrillen in tweeën gebroken? Hygiëne op scholen laat in veel gevallen heel wat te wensen over. In de toiletruimtes op scholen worden verouderde methoden en producten gebruikt waardoor schoolgaande kinderen twee keer zoveel risico lopen op besmetting. Volgens recent onderzoek zĳ n kinderen gemiddeld zestien dagen per jaar ziek! Tissue- en hygiëneproducten fabrikant Tork zet zich daarom in om de hygiëne op scholen te verbeteren. Vĳ f uitverkoren scholen in Nederland worden in staat gesteld de toiletruimtes te vernieuwen. De toiletruimtes worden geheel voorzien van producten en dispensers uit de nieuwste lĳ n van Tork, mét inhoud. Hoe doe je mee? Maak een foto die laat zien dat de sanitaire voorziening op jouw school het meest toe is aan vernieuwing.

Stuur de foto voor 7 juli naar Frank Westdorp ([email protected]) en wie weet heeft jullie school straks een compleet nieuwe toiletvoorziening! (Je krĳ gt bericht als je school gewonnen heeft.)

VER

GET

EN D

IER

EN

het meest toe is aan vernieuwing.

en wie weet heeft jullie school straks een compleet nieuwe toiletvoorziening! (Je krĳ gt bericht als je school gewonnen heeft.)BESTEL

GRATIS!

‘Bestel het gratis

Win 5 x nieuwetoiletvoorzieningen van Tork op school!

op=op!

53-57_Verrijking.indd 55 21-05-12 10:46

Vrede van Utrecht op school

Educatie-programma

2012/2013

Heel Utrecht viert Vrede!

www.vredevanutrecht2013.nl/opschool

Primair onderwijs: burgerschap, geschiedenis, kunst- en cultuureducatie in één pakket.• Speel de Balance the Power-game• Zing en dans in een musical• Ontwerp een vredesmunt• Bezoek voorstellingen• Leer onderhandelen• Word een echte vredesdiplomaat! Voortgezet onderwijs & MBO: kunst- en cultuureducatie, media-educatie, burgerschapsvorming, maatschappijleer en geschiedenis in één pakket.Leerlingen maken kennis met het perspectief van social media en kunst in U&EYE, spelen de Balance the Power-game, maken zelf animatieclips en verdiepen zich in de geschiedenis van 300 jaar Vrede van Utrecht.

Schrijf je nu in!Meer informatie: www.vredevanutrecht.nl/opschool

Het publieksprogramma van de Vrede van Utrecht vindt plaats van 11 april t/m 21 september 2013.

VVU052-33 Adv Prima Magazine EDG.indd 1 21-05-12 10:55

verrijking 57

Bĳ na elk kind vindt het leuk om te tekenen. Nog leuker wordt het als er van die tekening échte wenskaarten worden gemaakt en kinderen deze zelf mogen verkopen voor CliniClowns. Met de opbrengst kan CliniClowns nog veel meer zieke kinderen afl eiding en plezier bieden. Dat is hard nodig, want er zĳ n nog heel veel zieke kinderen die weer eens gewoon kind willen zĳ n.

Elke school, peuterspeelzaal, kinderdagverblĳ f of buitenschoolse opvang kan meedoen aan Cards4CliniClowns. De actie is makkelĳ k op te nemen in het lesprogramma (tekenles) of tĳ dens de vrĳ e uurtjes. Deelname is helemaal gratis en je krĳ gt uitgebreide begeleiding met onder andere tips, tekenpapier

en posters. Cards4CliniClowns is voor kinderen uit alle groepen en kan dus ook goed ingezet worden naast andere goede doelen-acties. Meedoen is heel eenvoudig: ga naar www.cards4cliniclowns.nl en teken voor een lach van een ziek kind!

tekening échte wenskaarten worden gemaakt en kinderen deze zelf mogen verkopen

Om de bewustwording onder scholieren te vergroten, produceert de Landelĳ ke Stichting Tegen Zinloos Geweld speciale

lespakketten voor het middelbaar onderwĳ s. Zo verschĳ nt er een lespakket over geweld tegen publieke dienstverleners. Het lespakket heet ‘Broeders!’ en vertelt in negen minuten het verhaal van twee ambulancebroeders die uitrukken na een gewelddadige overval op een winkel. De broeders komen in een onrustige buurt terecht. De spanning is om te snĳ den. De dvd is bedoeld als hulpmid-del om in de klas een discussie over geweld tegen publieke dienstverleners te starten. Ook verschĳ nt er een lespakket Alcohol & Geweld voor het middelbaar onderwĳ s. En in opdracht van

de politie Amsterdam-Amstelland heeft de stichting de fi lm ‘Scherp’ gemaakt. Een bĳ passend les-programma moet jongeren bewust maken van de mogelĳ ke gevolgen van wapenbezit. ‘Scherp’ is een fi lm die laat zien hoe makkelĳ k sommige jongeren denken over wapens en hoe ernstig het mis kan gaan. Gastdocenten van de stichting komen bovendien graag langs om te vertellen over pesten, geweld, confl icthantering, geweldloze communicatie en andere samen-hangende onderwerpen. Het doel van de lespakketten is jongeren breed informeren en tot nadenken aanzetten. Lesmateriaal bestellen kan op moed.nl

Teken voor een lach van een ziek kind

ingezet worden naast andere goede doelen-acties. Meedoen is heel eenvoudig: ga naar

Stichting Tegen Zinloos Geweld produceert lespakketten

53-57_Verrijking.indd 57 18-05-12 11:31

Een wereld te winnenEr wordt regelmatig geschreven over sociale media in het onderwijs. De tendens: het gebruik van sociale media komt maar langzaam op gang, het ontbreekt scholen aan een visie en leerkrachten zijn onbekend met de mogelijkheden van sociale media.

‘Een wereld te winnen’, volgens Linda Vonhof, partner van Social Media Wijs. Deze organisatie ondersteunt scholen en

leerkrachten bij de inzet van sociale media. Vonhof: ‘Via sociale media opent zich letter-lijk een wereld van informatie, contacten en tools voor leerkrachten om de dagelijkse lessen mee te verrijken.’

Om te zorgen dat leerkrachten optimaal gebruik kunnen maken van sociale media in hun werk, is er nog veel aandacht nodig voor voorlichting en bijscholing. Vonhof: ‘Ik raad leerkrachten aan om eerst te gaan ervaren hoe de sociale media werken waarop hun leerlingen actief zijn. Vervolgens

kan de leerkracht zich richten op meer educatieve sociale media sites zoals wiki’s en blogs. Een training of workshop kan hierbij praktische handvatten geven.’

Win-winLeerkrachten die sociale media actief inzetten, zijn over het algemeen bijzonder positief. En leerlingen? Zij krijgen onderwijs op een manier die aansluit bij hun belevings-wereld. Een mooie win-win situatie.

Voor meer informatie: [email protected]

‘Leerlingen krijgen onderwijs op een manier

die aansluit bij hun belevingswereld.’

(Adve r t o r i a l )

Sociale media zijn een onlosmakelijk onderdeel geworden van de

huidige samenleving en met name van de belevingswereld van kinderen

en jongeren. Zij maken dagelijks gebruik van sociale netwerken als

Hyves, Facebook en Twitter.

Waarom zouden we sociale media dan niet ook slim inzetten in de klas?

Sociale media in de klas? ‘Ja, graag!’

1206_advertorial SMW_170x132,5mm_DEF.indd 1 08-05-12 16:05

De i-blocks sluit perfect aan bij onder andere Veilig Leren Lezen,Puk & Co, Schatkist, Lees Sleutel, Leeslijn etc.

De i-blocks is een zeer innovatief en interactief product dat taal en rekenen tastbaar maakt en daardoor het leerrendement merkbaar verhoogt. Wanneer een boekje in het basisstation wordt geschoven leidt de i-blocks de kinderen door een interactief verhaal heen met duidelijk uitgesproken opdrachten en directe terugkoppeling door middel van stem, licht en geluid. Hierdoor kunnen kinderen perfect zelfstandig werken terwijl de leraar zich kan bezig houden met de andere leerlingen.

i-blocks is met veel zorg ontwikkeld door een professioneel team onder leiding van orthopedagogen en een logopediste.

In groep 3 biedt de i-blocks grote voordelen voor het begeleiden van kinderen met een taalachterstand, terwijl het product in groep 2 meer algemeen wordt ingezet om op een speelse manier met taal en rekenen te leren omgaan.

i-blocks3 weken GRATIS op proef !

Laat iederéén lezen!

Zelfstandig werken aan ontluikende gecijferdheid en aanvankelijk lezen

an init iat ive for

Ontwerp en opmaak gesponsord door O P H I S N E W I M P U L S E , Utrecht. Drukwerk gesponsord door CZ. Andere sponsors zijn o.a.:

Steun onze actie! Doe mee, sponsor of meld je aan als vrijwilliger. Kijk voor meer informatie op: www.opgevenisgeenoptie.nl

Samen naar de top voor de overwinning op kanker

© F

otog

rafie

San

der H

eeze

n - F

rank

Lod

der

45,0**

20 JAAR

BeGlobal Promotionswww.BeGlobal.nl

6 en 7 JUNI 2012

an init iat ive for

Ontwerp en opmaak gesponsord door O P H I S N E W I M P U L S E , Utrecht. Drukwerk gesponsord door CZ. Andere sponsors zijn o.a.:

Steun onze actie! Doe mee, sponsor of meld je aan als vrijwilliger. Kijk voor meer informatie op: www.opgevenisgeenoptie.nl

Samen naar de top voor de overwinning op kanker

© F

otog

rafie

San

der H

eeze

n - F

rank

Lod

der

45,0**

20 JAAR

BeGlobal Promotionswww.BeGlobal.nl

6 en 7 JUNI 2012

Steun ons én het KWF

en surf naar www.primaonderwijs.nl/kwf

of sms ‘Prima’ naar 4422 en doneer

€ 1,- aan ons team!

Je kunt ons nog steunen!

Ook tĳ dens en nog ruim ná de tocht kun je Alpe d’HuZes steunen!

Tĳ dens de acties wordt alleen of in een team geld bĳ een gefi etst om een bĳ drage te leveren aan de strĳ d voor de over-winning op kanker. Op één dag wordt de legendarische Alpe d’Huez tot 6 keer aan toe beklommen. ‘Prima voor KWF’ zal op

deze dag (6 juni) zo vaak mogelĳ k de top proberen te bereiken. Opgeven is geen optie... net als voor duizenden kanker-patiënten opgeven geen optie is. Vorig jaar werd een recordbedrag van ruim 20 miljoen euro opgehaald. In 2012 streeft Alpe d’HuZes naar 30 miljoen euro. Ons persoonlĳ ke doel is een bedrag van € 30.000 in te zamelen.

PrimaOnderwĳ s wenst TeamPrima voor KWF en alle

andere duizenden deelnemers ontzettend veel succes met het beklimmen van de Alpe d’Huez!

59_Alped'huzes.indd 59 18-05-12 11:32

Lees meer ervaringen van werkgevers op www.inholland.nl/indepraktijk

“Op onze vestigingen zijn vaak meerdere studenten van Inholland te vinden. Ze lopen stage of studeren af op vraagstukken van de bank. Als het aan mij ligt blijft dat zo. We hebben de afgelopen jaren alleen maar studenten gehad waar we enthousiast en tevreden over waren. Rabobank is een aantrekkelijk bedrijf om stage te lopen en later mogelijk ook een interessante werkgever. De studenten die hier komen volgen voornamelijk de opleiding Bedrijfskunde, Management, Economie en Recht. Wij vinden het vooral belangrijk dat ze de kennis die ze opdoen tijdens de opleiding, hier vertalen naar de praktijk. Een van de studenten onderzocht het distributiebeleid van de fysieke bankkantoren. Wat past er nu precies bij de strategie van Rabobank.

Moeten er meer of minder vestigingen komen en wat betekent virtualisering hierin? Dat onderzoek is erg belangrijk voor ons geweest om concrete keuzes te maken en vervolgstappen te zetten. Je

persoonlijkheid is belangrijk om bij Rabobank aan de slag te gaan. Je moet goede communicatieve vaardigheden hebben, zelfstandig aan de slag kunnen en beseffen dat je opdrachten uitvoert in de context van een organisatie. De ervaring die

we met Inhollandstudenten hebben is positief. We werken met tweede-, derde- en vierdejaarsstudenten. Naast de stagiairs werken we ook met mensen die een avondopleiding doen bij Inholland. Om bij Rabobank te werken is een hbo-opleiding een minimale vereiste. Inholland is wat ons betreft een goede leverancier.”

“We hebben hieraltijd veel studenten

van Inholland in dienst.”

Frank MandersDirecteur Bedrijfsmanagement en ServicesRabobank Vlietstreek-Zoetermeer

“Bij de Heineken Music Hall hebben we een duurzame relatie met het hoger onderwijs in de regio. We hebben hier dan ook vaak stagiaires van Inholland. Als je hier stage loopt doe je veel werkervaring op. Dat is niet alleen leerzaam, maar ook ongelofelijk dynamisch en spannend. Motivatie, kennis van zaken en passie voor muziek is doorslaggevend. Ook al bestaat ons werk vaak uit kantoorwerk zoals logistiek plannen, contacten onderhouden met sponsors en suppliers en het checken van afspraken. Feeling voor het product is in elk bedrijf onontbeerlijk. Daarnaast kijken we natuurlijk of iemand goed in het team past. Persoonlijkheid is belangrijk. Wij zijn nooit teleurgesteld in Inhollandstudenten. Sterker nog: sommigen blijven ook na hun stageperiode actief. Over de begeleiding die stagiaires krijgen vanuit Inholland zijn we zeer te spreken. De afdeling

Events is de spin in het web van de Heineken Music Hall. We leggen afspraken met organisatoren vast en zetten deze om in interne actieplannen. Studenten van Inholland krijgen hier als stagiair een verantwoordelijke

rol in. Je draait meteen volwaardig mee. Gestructureerd en punctueel kunnen werken is een must. Ook moet je stressbestendig en flexibel zijn. Onze selectie wat betreft stagiaires is best streng. We zijn een erkend leerbedrijf en het valt ons op dat de Inhollandstudenten

goede begeleiding vanuit hun opleiding krijgen. De contacten verlopen altijd soepel. Een bijzondere herinnering hebben we aan een van onze laatste stagiaires, een studente Vrijetijdsmanagement. Dankzij haar nominatie hebben we een award gewonnen. Een jaar lang mochten we ons het beste stagebedrijf van Nederland noemen!”

“Stagiairs van Inholland

worden ingeschakeld als volwaardig medewerker.”

Loek ButerEvent ManagerHeineken Music HallAmsterdam

Werkgevers over studenten van Hogeschool Inholland

1-1 ADV 192x285mm WERKGEVERS INHOLLAND.indd 1 21-05-2012 10:16:22

Bestellen

PSO-BOX GROEN

MAS MAGAZINE

JOUW KEUZE

STUDEREN AAN DE UNIVERSITEIT

TKMST TEST, VOOR SECTOR-/PROFIEL- EN STUDIEKEUZE

JOUW STUDIE. JOUW KEUZE.

PSO-BOX TECHNIEK

HANDREIKING LEREN OMGAAN MET GELD

gratis

gratis

gratis

gratisgratis

De projectgroep ‘PSO Groen’ biedt een inspirerende PSO-Box met lessuggesties gericht op de

groene sectoren. Bestemd voor vmbo-decanen onderbouw en PSO-coördinatoren

Een handige leidraad voor jullie school om leerlingen die een maatschappelĳ ke stage gaan lopen te informeren, te stimu-leren en te enthousiasmeren!

Bestemd voor: maatschappelĳ ke stage-coördinatoren

Dit magazine van de HBO-raad bevat informatie voor alle eind-examenkandidaten van havo/vwo die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een hoge-

school. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zĳ n met hun studiekeuze

In de brochure ‘Studeren aan de universiteit 2011-2012’ staat informatie voor leerlingen van 4, 5 en 6 vwo, die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een universiteit. Bestemd voor: decanen, mentoren en leer-

lingen die bezig zĳ n met hun studiekeuze

De TKMST Test voor vmbo, havo/vwo en mbo biedt een snelle en makkelĳ ke manier om inzicht te krĳ gen in de interesses van uw leerling.

Bestemd voor: decanen, mentoren en leer-lingen die bezig zĳ n met hun studiekeuze

Maak de interessetest, bezoek open dagen, praat met de decaan, maar lees eerst deze brochure van Studiekeuze123 als je een vervolgopleiding moet kiezen. Bestemd voor: decanen,

mentoren en eindexamenkandidaten havo/vwo

TechNet, een initiatief van TechniekTalent.nu en het Platform Bèta Techniek, ontwikkelde samen met Kenteq, Innovam, PMLF en Bureau Top

de PSO-box Techniek. Bestemd voor: vmbo-/mbo-decanen en technische vakdocenten

Deze handreiking geeft tips om het leren omgaan met geld in te passen in de les en biedt een overzicht van lesmiddelen. Bestemd voor: leraren economie, maat-schappĳ en verzorging

De projectgroep ‘PSO Groen’ biedt een inspirerende PSO-Box met lessuggesties gericht op de

groene sectoren. Bestemd voor vmbo-decanen

Een handige leidraad voor jullie school om leerlingen die een maatschappelĳ ke stage gaan lopen te informeren, te stimu-leren en te enthousiasmeren!

Bestemd voor: maatschappelĳ ke stage-

JOUW KEUZE

examenkandidaten van havo/vwo die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een hoge-

school. Bestemd voor: decanen, mentoren en

In de brochure ‘Studeren aan de universiteit 2011-2012’ staat informatie voor leerlingen van 4, 5 en 6 vwo, die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een universiteit. decanen, mentoren en leer-

lingen die bezig zĳ n met hun studiekeuze

De TKMST Test voor vmbo, havo/vwo en mbo biedt een snelle en makkelĳ ke manier om inzicht te krĳ gen in de interesses van uw leerling.

Bestemd voor: decanen, mentoren en leer-

TechNet, een initiatief van TechniekTalent.nu en het

ontwikkelde samen met Kenteq,

de PSO-box Techniek.

om het leren omgaan met geld in te passen in de les en biedt een overzicht van

leraren economie, maat-schappĳ en verzorging

JOUW STUDIE. JOUW KEUZE.

open dagen, praat met de decaan,

van Studiekeuze123 als je een vervolgopleiding moet kiezen. Bestemd voor: decanen,

mentoren en eindexamenkandidaten havo/vwo

VO

VO

VO

VOVO

VO

VO

VO

Bestel op www.primaonderwĳ s.nl/bestellen

gratis

inschrĳ ven

61_Bestelpagina.indd 61 18-05-12 11:32

PLASTICMSAM S A M S A M =

S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM MAANDBLAD

NR.4 2012BRAZILIË SA

MSAM S A M S A M = S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM MAANDBLAD

MAANDBLAD NR.2 2012 SAMSS A M E

BMAANDBM BLADS A M E N D E L ES N D E L ES A M E N N S A M E N L E R ES N L E R ES A M E N E NS A M E

AMSAM S A M S A M = S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM MAANDBLAD

NR.4 2012BRAZILIË

voor jonge

wereld-burgers

A M S AM E NM E NM E NM E N

NM EM

AS AAS ASS AS ASSS A MS AS AS AS AS AS AS A MMMS A

SSSSSSSSSS

BAANDBMA BLADRNR. 24 22012

ZBRAZZILIË

burgersersburge

voooorrr rrjonge

wereld-burgers

r

• Een leeg boterkuipje waardeloos? Echt niet!

• Pedro (12) voert actie voor een schone stad

MET PUZZEL-BOEKJE!

AFVAL? Maak er iets moois van! Een bikinitopje bijvoorbeeld

voor jonge

wereld-burgers

voor jonge

wereld-burgers

WIN TICKETS VOOR MIXMAX BRASIL IN TROPENMUSEUM JUNIOR IN AMSTERDAM

DE TENTOONSTELLINGWaar loopt iedereen op slippers? Waar zijn voetballers de beste dansers? Waar is alles en iedereen een mix uit verschillende werelddelen? Olá, in Brazilië natuurlijk! In MIXMAX BRASIL voel je de Braziliaanse mix tot in je tenen.

DE WEDSTRIJDVul deze tas met zo-veel mogelijk kleine dingetjes. Kijk voor voorbeelden op de achterkant ... Z.O.Z.

Ë

NAAR DE MIXMAX

TAS

VRAAG JE JUF OF MEESTER

AA MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM ================================================================================= A M S A MA MA MMMMMA MA MMMA MMMA MMA MMMMMMMMMMMMMMMMA MMMMMMMMMMMMMA MMMMMMMMA NNNNNNNNN DDD EDDDDDDDDDDDDD ED ED ED ED ED ED EEED ED EED ED ED EEEEDDDDDDDD EDD ED ED ED ED EED EED ED EEEDDDDDDDDDDDDDDDDD EEED EDDDDDDDDDD ED EEEEEEEDDDDDDDDDD EEEDDDDDDDDDD ED EEEEEDDDDDDDD EDDD ED EEDDDDDDD EEEEDDDD EEEEEDDDDDDDDDDD EEEEEEDDDDDD EEEDDDDDDDDDDD EDDDDDDDDD EDDDDDDDDD EDDDDDDD EDDDDD EEDDDDDDDDDD EDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD L EL EL EL EL EL EL ELL EL ELL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL ELL ELLLLLLL EL EELLLL EL EL EL EL EL ELLLLLLLL EL EL EEL ELLL EL EL EL EL EL EL EL ELLLLLLL EL EL ELLL ELL EL EEEEL ELL EEEL ELL EEEL EL EL EELL EEELL EELL EL EEELLLLLLLLLLL EELLLLLLLLL EELLLLLLL EEEA M E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NNN N NNNNNNNN N NNNNN NNNNNNNNNNNNNNNA M E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN DDDDDD EDD EED EED EDDDD EED EEEEEDDDDDDDDD ED EEEEEDDDDDDDD EEEEDDDDDDDDD EEEEE ELL ELLL EEEEEL ELLLL EEELLLL ELLL EEEEELLLLLL EEELLL EEEEE NNN

EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEENNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN LLLLLLLLLLLLLLLLLL EL EL EL EL EEELLLLLLLLLLLL EEL EL ELLLLLLLLLL EELLLLLLLLL EEEEL ELLLLLLLLLLLL EEL ELLLLLLLLL EL EEL EEL ELLLLL EEEELLLLLLL EEL EELLLLL EL EL EL ELLLL ELLLLLL EELLLLLLL EEELLLL ELLLLL EEELLLLLLL EEELLL EEEELLLL EELL ELL EEEELLLL EEEELLLLLL ELLLLL EL EEEL EELL EEEEL EEEL EEL EEL EEE RRRRRRRRRRRRRRRRR ERRRRRRRRRRR ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ER ERRRRRRRRRRRR ERRRRR ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ERRRRRRRR ERRRRRRRRRRRRRRRR EERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ERRRRRRRRA M EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NNNNNNNN NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NNNNNNNNNNNNNNNNA M EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN LLLLLLLLLL EEEEL EELLLLLLLL EEL EELLLLL EEEEEELLL EEEEEELLL EEE RRRRRR EEEEERRRRRRRR EEEEERRRRRRRR EEERRRRR EEEERRR E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNA M EMM EM EEEM EEEEEEEEEEEEEEEM EEM EEEEEEEEEM EEM EEEEEEEEM EEEEEEEEEM EM EEEEEEMM EEEEEEEEEM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEEEEEM EEEEEEEEM EEEEEEM EEEEEEMM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEE RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWEEEEEREEREEEEEEEEEERERRERERERREEEEEEEEEEEEEEEERERRERREEEEEEEEEEEEERERERRRRRREEEEEEEERRERREEEEEREEEERRRRERREEEREEEEERRREEEEEREREEEERRREREREEERRRREEEEEEEEEERRRRREEEEEEERERERRRERRRREEREEEEERRRRREEEEEEERRERERRRRREEEEEEEEEERERRRRRRRRRREEEEEERRRRRREREEEEEEEEEEREEERRREEEEEEEREEEEEEREEEREEREEEERREEREEEREEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRKKKKKKKKKKKKKKEKKEKEKEEKEKEKEEKEKEEKEEEEEKKKKKKKKKKKKKKKEKEKEKEKEKEKEKEEKEEKKKKKKKKKKKKEKEEKEEKKKKKKKEKKEKEEEKKKKKKKKEKEEKEKEKKKKKKKEKEEKKKKKKEEKEKKKEEKEKKEEEEKKEEEKEEKEEEKKKKKKKEEEEKKKKKKKKEKEEKEEEKKKEEKKKKEKEKKKEEEEKKKEEEKKKKEKEEKKKKKEEEEEKKKKKEKKKEKEENNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN

WIN TICKETS VOOR MIX MAX BRASIL IN TROPENMUSEUM JUNIOR IN AMSTERDAM

MET PUZZEL-BOEKJE!

samsam-plastic-def cover.indd 1 16-04-12 11:13

PLASTICPLASTICSAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMS A M S A M =

S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N

WERKEN WERKEN WERKEN

• Een leeg

SAMSAM S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N SAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMSAMS A M E N D E L E N SS A M E N D E L E N SS A M ES A M E N

S A M S A M = S A M S A M = S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN

A M S AM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E NM E N

NM E

A

S A MS A M E NM ES A M E NMS A M E NM ES A M E NM EMM EM

S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S A M E N D E L E N SS A M E N D E L E N SS A M ES A M E N D E L ES N D E L ES A M E N N S A M E N L E R ES A M E N L E R ES N L E R ES A M E N E NS AS A M EM EM EM EM EM EM EM E

S A M S A M =

S A M E N L E R E N

AS AAS ASS AS AS AS AS AS AS AS ASS A M E N L E R E N SS A M E N L E R E N SS A M E N L E R E N SS A M E N L E R E N SSS A MS AS AS AS AS AS AS A M E N L E R E N S AS A M E N L E R E N S A M E N L E R E N S AS A M E N L E R E N S AS AS A M

PLASTICPLASTICPLASTICSAMSAM S A M S A M = S

SSSSSSSSSSSSS

AAA M S A MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MA MMAA MMA NNNNNNN DDD ED EDDDDDDD ED ED ED ED ED EDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD EDD EDDDA M E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNA M EA M EA M EA M EA M EA M EA M EA M E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN DD

NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLA M E NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNAAAA MMMNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNA M EMMM EM EM EM EM EM EM EM EEEM EM EM EM EM EM EM EM EM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEMMMMMM EEEM EEEEEEEEEEEM EM EM EM EM EM EM EM EEM EM EM EEEEEEEEEEM EM EM EM EM EM EM EM EM EEEEEEEEEEEEEEEM EM EM EM EMMMM EEEEEEEEEEMMMMMM EM EM EM EEEEEEEEEEEEEM EM EM EM EM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEEEEEEEEEEEEEEEM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EM EM EEEEEEEEMM EEEEEEEEEEEEMMMM EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEM EEE

NL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EL EEEEEEE NNNNNN N NN NN N NN NN N N N N N N N N N N N NNNNNNNNNNNNNNN N N N N N N N N N N N N N N NNNNNN N N NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRR ER EEER EER EER EER ERRRRRRRRRRRRRRRRRR EER EER ER ER ER ER ER ER ER ER EER EEER EER ER ER ER ER ER ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ER EER EER ER ERR ERR ER ER ER ER ER ER EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR EERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER ER EEEEERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR ERRRRRRRRRRR EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN N N N NNNNNNNN NN NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN N N N N N N N N NNNNNNNNNNNNNNNNN N N N N N N NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNRRRRRRRRRRRR ER ER ER EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRRR ERR ER EEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRR ERR ER EEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRR EEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRR EEEEE NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN NN N NN N NN NNNNNNNNNNNNN NN NNNNNNNNNNNNNNNNN NN NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN

RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWEEEEEREEREEEEEEEEEEERERRERRRERRERERERRRRRRRRERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERERERERERERERERERERERERERERERERERRERERERERERREEEEEEEEEEEEERERERERERERERERERERERERERERERERERERRERRERERERRERRRERRERERERERERERERERRERRERERERERERERRERRERRRRREEEEEEEEEEEEEEEEERRRRRRRRRERRERERREEEEEREREEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRERERERREEEEEEEEREREREEEEERERRRRRRREEEEEEEREREREREREREREREREEEEEEERERERERERERRRRRERERERRERREREREREERERRRRRRRRRREEEEEEEEEEEEEERRRRRERREREEEEEEEEEERERERERRRERRRRRRRRRRRRRRRREEREREREREREREREREEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRREEEEEEEEERRERERERRRRRREEEEEEEEEEEERERERERRRRRRRRRRRRRRREEEEEEEERRRRRRRRRRRERERRERREREREEEEEEEEEEEEEREEEERRREEEEEEEEEEEEEEREEERRRRREEREEEERRRREEREEEREREEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKEKKKEKEKEKEKEKEKEEKEKEKEKEKEEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEEKEKEKEEEEEEEEEEKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEEEKEKEKEEEEKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEEEEKEKEKEKEEEEEEEEEKKKKKKKKKKKKKKKKKKEKEKEKEKEKKKKKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEEEEEEEEEEEEKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKEKEKEKEEEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKEKKKKKKKKKKKKKKKKKEKKEKEKEKKKKKEEEKKKKKKKKKKKKKEEKEKEKKKKKKEEEKEKEKEKEKEKEKKKKEEEEEEKKEKEKEKEEEEEKEKEKEKEEKEKEEEKKKKKKKKKKKEEEEKKKKKKKKKKKKEEKEKEKEEKEKEKEKEEEKKKEEEEEEEKKKKEKKEEKKKKEEEEKKKKEEEEEEKKKKEEEEKEEEKKKKKEEEEEKKKKKKEKKKEKEENNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN

PLASTICPLASTICSAMSAMSAMSAMSAMSAM

S A M E NS A M E NNM ES A M E NMS A M E NMS A M E NM ES A M E NMS A M E NM ES A M E NM EMM EMS A M E NM ES A M E NMS A M E NM ES A M E NM EMM ES A M E NMS A M E NMS A M E NMS A M E NM

SAMSAM S A M E N L E R ESS A M ES AS AS AS AS A

MSAMMSAM S AS AS AS AS AS AS AS AS AS AS AS AS AS A MMMS A

gersersburgege

voooorrr rrrrrrjonge

wereld-burgers

r

rgerburgrgerburgrgerburgers

voor voor jongeereld-

burgers

WIN TICKETS VOOR MIXMAX BRASIL STERDAM

voor jonge

wereld-burgers

voor jonge

wereld-burgers

WIN TICKETS VOOR MIXMAX BRASIL

IN TROPENMUSEUM JUNIOR IN AMSTERDAM

DE TENTOONSTELLING

Waar loopt iedereen op slippers? Waar zijn

voetballers de beste dansers? Waar is alles en

iedereen een mix uit verschillende werelddelen?

Olá, in Brazilië natuurlijk! In MIXMAX BRASIL

voel je de Braziliaanse mix tot in je tenen.

DE WEDSTRIJD

Vul deze tas met zo-

veel mogelijk kleine

dingetjes. Kijk voor

voorbeelden op de

achterkant ... Z.O.Z.

d e z e t a s h o o r t b i j s a m s a m n r . 4 2 0 1 2 • p l a s t i c • b r a z i l i Ë

DE TENTOONSTELLING

Waar loopt iedereen op slippers?

adv-samsam-Brasil-def.indd 1 03-05-12 13:31

agenda 63

ruimte en tĳ d is om in een co-creërende werkvorm kennis en ervaringen te verzamelen en te delen. Congresdag twee biedt de mogelĳ kheid twee verdiepende workshops te volgen. Thema’s die aan bod komen: actualiteiten en trends in het vmbo, passend onderwĳ s, social media en leidinggeven aan professionals in het onderwĳ s. www.vmbocongres.nl

Opleiding Schoolleider primair onderwijsWaar Regardz la Vie, UtrechtWanneer 12, 26 september, 3, 10 oktober en 7 november 2012De schoolleider van de toekomst heeft persoonlĳ k leiderschap ontwikkeld. Hĳ /zĳ is iemand die mensen kan inspireren en stimuleren, leiden en coachen. Ook heeft hĳ een duidelĳ ke visie op kwalitatief goed onderwĳ s, waarin e� ectief wordt omgegaan met verschillen tussen leerlingen. Deze opleiding van vĳ f dagen zorgt voor persoonlĳ ke groei in de functie als schoolleider in het primair onderwĳ s. www.sbo.nl

Kenniskring Cultuur in het voWaar Plein C, AlkmaarWanneer 25 september, 16 oktober en 6 november 2012

Dit najaar organiseert Plein C een Kenniskring Cultuurin het vo voor CKV-docenten, vakleerkrachten, cultuurcoördinatoren en andere geïnteresseerde docenten. Tĳ dens de bĳ eenkomst in Alkmaar is er ruimte voor uitwisseling met collega’s en gast-sprekers. Thema’s zĳ n onder andere samenwerking met culturele instellingen en andere scholen in de regio, onderhouden van cultuurprojecten en de rol van de cultuurprofi elschool. Deelname € 100,- voor drie bĳ eenkomsten. www.pleinc.nl/kenniskringvo

Gedragsstoornissen bij kinderen en jongerenWaar Congrescentrum In de Driehoek, UtrechtWanneer 19 september 2012Een goede theoretische basis helpt om beter met gedragsstoornissen om te gaan. Het ochtendpro-gramma van deze dag is afgestemd op het vo en de middag op het po. Wat is het verschil tussen gedragsproblemen en gedragsstoornissen, welke processen spelen zich af in de hersenen bĳ ODD, CD en AD(H)D, hoe zorg je voor een gelĳ ke aanpak op school en thuis en wat zĳ n de (nieuwe) regels voor verwĳ zing naar speciaal onderwĳ s? www.medilex.nl

Pesten 2.0Waar Stadion Galgenwaard, UtrechtWanneer 27 september 2012Het gebruik van social media wordt steeds mobieler. Onderzoek wĳ st uit dat 13 procent van de leerlingen van 8 tot 18 jaar te maken heeft met cyberpesten. Welke vormen van cyberpesten zĳ n er? Hoe voorkom je dat het uit de hand loopt? Hoe kun je social media inzetten om het tegen te gaan? Medilex organiseert de studiebĳ eenkomst Pesten 2.0 om te leren omgaan met pesters, meelopers en slachto� ers. www.medilex.nl

Het Nationaal VMBO Congres 2012Waar Postillion Hotel Bunnik Wanneer 25 en 26 september 2012Het 2-daage programma van het achtste Nationaal VMBO Congres bestaat uit een strategiedag (dag 1) en implementatiedag (dag 2), opgebouwd aan de hand van interactieve werkvormen. Tĳ dens dag één staan diverse powertalks met hottopics in het vmbo centraal, waarna er in de learn & share-sessies alle

Agendaruimte en tĳ d is om in een co-creërende werkvorm

63_Agenda.indd 63 18-05-12 11:33

Wat doet uw school hieraan? Praat mee op www.facebook.com/oudersenschoolsamen

De helft van alle ouders vindtdat de school meer kan doenom hen bij de school en het lerenvan hun kind te betrekken.

OC&W_OudersSchoolSamen_192x285.indd 1 16-05-12 10:04

PrimaOnderwijs juni 2012

Documents

Transcript of PrimaOnderwijs juni 2012