PrimaOnderwijs juni 2013

nummer 4 • juni 2013 • www.primaonderwĳ s.nl • verschĳ nt 6x per jaar •

Klaar voor de start?Zo vul je een jaar lang

Voor alle professionals in het onderwijsOnderwijsnl

Zo vul je een jaar lang

leesonderwĳ s!

Extradikkeeditie

& Gedrag in de klas met o.a. respect voor de leraar • taalontwikkeling voorbode op slecht gedrag • ouderbetrokkenheid 3.0 • onderwĳ s en het kinderbrein • hoogbegaafdheid • leren di� erentiëren

CPS Academie

Training HRM in het onderwijs

Hoe kan HRM bijdragen aan het realiseren van de onderwijskundige ambities voor de komende jaren? In deze praktische training krijgt u inzicht in het belang van HRM om uw onderwijsdoelen te realiseren, inzicht in de manier waarop u HRM aanstuurt en maakt u de vertaling vanuit uw onderwijskundige ambities (schoolplan, strategisch beleidsplan) naar doelmatig HRM beleid in de eigen school.

3 dagen 24 september e 1.495,-

Lesgeven is topsportBekijk ons complete overzicht met trainingen op www.cps.nl/academie

Training leidinggeven aan een sterke school

Op een sterke school is ‘blijvende verandering’ die leidt tot hogere leerresultaten en betrokkenheid van leerkrachten. Het onderwijskundig leiderschap van leidinggevenden draagt bij aan het verhogen van leerlingresultaten. In deze training richt u zich op vraagstukken in uw eigen schoolorganisatie. De nieuw verworven kennis en kunde zijn direct toepasbaar op uw eigen schoolpraktijk. U ontwikkelt leiderschap door de hele organisatie.

7 dagen 30 september e 1.755,-

Training omgaan met dyslexie

Leesvaardigheid is de basis voor goede schoolprestaties, een leerloopbaan lang. Daarom steekt u veel van uw beschikbare tijd en energie in een effectieve uitvoering en verbetering van leesonderwijs. Ondanks uw inspanningen, zijn er altijd leerlingen met wie het maar niet lijkt te lukken. Ze hebben problemen met het lezen en lijkenslecht in staat om teksten te begrijpen. Wilt u deze problemen leren herkennen en er een passende oplossing voor vinden? Dan is onze training ‘Omgaan met dyslexie’ het beste recept.

17 september (po) en 25 september (vo) e 295,-

Betsy Ooms

René van Drunen

Cor Verbeek

Betsy LandersPeter de Vries

www.cps.nl/trainingsterkeschool

www.cps.nl/traininghrm

www.cps.nl/trainingdyslexie

www.nationaalcongresouderbetrokkenheid.nl

Op 11 september presenteren AVS en CPS het Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid met keynote speakers Betsy Landers (president van de PTA uit Amerika) en Peter de Vries (auteur van het handboek Ouders in de school). Geef een boost aan de samenwerking tussen school en ouders. Want door de goede samenwerking tussen school en ouderspresteren en functioneren leerlingen beter. Neem gratis een ouder mee!

18 april 2013 e 425,- incl. gratis ouder

Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid

Met 180.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals.

PrimaOnderwijs is een uitgave van

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

EDG MediaPostbus 402663504 AB Utrecht

UitgeverErik Trimp

Mediacoördinator Vanessa [email protected]

VormgevingEllen Lennartz, Saskia van Geijlswijk, Chantal Buitink

MedewerkersSimone Barneveld, Linda Blankenstein, Brigitte Bloem, Tefke van Dijk, Inez van Goor, Tialda Hoogeveen, Mirjam Janssen, Marius Roos, Marije Sietsma, Gerda van ’t Spijker, Manon van Wijnen

Verschijning en verspreidingPrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Redactie 030-241 70 [email protected]

Sales Mark Hutzezon 030-2417025, [email protected]

Klantenservice 030-241 70 [email protected]

Copyright 2013Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

InhoudVoor alle professionals in het onderwijs

Onderwijsnl

Onderwijsnl

Gedrag in de klas met:36 Respect voor de leraar40 Onderwijs en het kinderbrein42 Ouderbetrokkenheid 3.046 De hoogbegaafde leerling uitgedaagd48 Omgaan met verschillen 50 Taalvaardigheid voorspelt gedragsproblemen 52 Dyslexie de baas54 Nieuwe website met passend onderwijsaanbod 57 Kijkje bij een Kanjertraining

18

36

En verder:4 Nieuws 10 Zo werkt registerleraar.nl16 Leren programmeren18 SlimStampen maakt feiten leren leuk21 Chromebooks in het onderwijs60 Voorlezen met Schooltv

Scan PrimaOnderwijs voor extra’s!Heb je na het lezen van PrimaOnderwijs behoefte aan meer? Scan dan de pagina’s met het icoontje Layar. Nieuws, fi lmpjes, acties, reacties... Download de gratis Layar app in de Apple Store of Android Market.

27 Klaar voor de start? Met deze tips vul je een jaar lang leesonderwijs!

44

Het Landelĳ k Aktie Komitee Scholieren (LAKS) pre-senteerde onlangs de uitkomsten van een onderzoek naar studieloopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB). In het onderzoek zĳ n scholieren gevraagd naar hun mening over studiekeuzebegeleiding. Het onderzoeks-rapport, getiteld ‘Scholieren eisen tĳ d en begeleiding voor hun loopbaan’, biedt zes concrete handreikingen voor scholen en beleidsmakers om LOB te verbeteren. Het onderzoek is uniek omdat het, in tegenstelling tot andere onderzoeken, de waardering van scholieren voor studiekeuzebegeleiding heeft onderzocht. In andere onderzoeken wordt over het algemeen uitgegaan van het standpunt van schooldirecteuren of onderwĳ s-ambtenaren. De twee interessantste resultaten uit het onderzoek zĳ n dat leerlingen vinden dat het keuzepro-ces integraler aangepakt moet worden, dat wil zeggen dat er een veel grotere rol is weggelegd voor mentor, vakdocent en ouders. Samenwerking tussen deze drie pĳ lers en decanen is volgens hen cruciaal. Daarnaast geven scholieren aan dat zĳ graag papieren folders behouden, wel onderstrepen zĳ het belang dat ook social media een positie gaat krĳ gen in het keuze-proces.

Reactie Sander DekkerVanuit het veld wordt al enthousiast gereageerd op het onderzoek. Staatssecretaris Sander Dekker: ‘Een doelgerichte begeleiding van leerlingen bĳ de oriën-

Onderzoek waardering scholieren LOB

tatie op hun verdere loopbaan is van cruciaal belang. Het rapport toont aan dat ouders en scholen hierin een grote rol hebben. Leerlingen willen daarnaast meer voorlichting, begeleiding, stages en proefl essen. Met de lessen uit het rapport kunnen we studie- en loop-baanadviezen verbeteren. Daarvoor werken we graag samen met LAKS, VO-raad en andere betrokkenen. Zo lanceren wĳ eind dit jaar een website waar ouders en leerlingen informatie kunnen vinden over studeren en studiekeuze.’Het LAKS is blĳ dat staatssecretaris Sander Dekker het onderzoek serieus neemt. Naast het ministerie heeft ook de VO-raad aangekondigd om met de resultaten van het onderzoek aan de slag te gaan. Het onderzoek is uitgevoerd ism OIG. Scan dit bericht met Layar voor het complete onderzoek.

Scan deze pagina voor extra's!

NIEUWS 5

Onlangs organiseerden TerraCycle en pen-nenfabrikant BIC de landelĳ ke opstelwed-strĳ d ‘Hoe helpt mĳ n school?’. Hiervoor be-schreven leerlingen in een opstel hoe hun school zich inzet voor mens en milieu. Er

waren vier prĳ zen te winnen en Marit Holwerda van het Greĳ danus Col-

lege in Zwolle sleepte de hoofd-prĳ s van € 1500 in de wacht.

Het is de bedoeling dat winnende leerlingen het prĳ sgeld schenken

aan hun favoriete goede doel. Marit over-handigde de cheque aan Stichting Red een Kind. Marit vertelt in haar opstel hoe haar school zich inzet voor ontwikkelingslanden en waarom ze dit zo belangrĳ k vindt. Zo organiseert de school fairs, lesmarathons en sponsorlopen. Ook zamelen ze lege pen-

Steeds meer basisscholen omarmen het idee dat kinderen op school én thuis online oefenen met de lesstof. Tĳ dens de Leuk Leren Week van Squla (18 t/m 25 maart jl.) was dit goed zichtbaar. Ruim 6.500 groepen 1 t/m 8 deden mee aan deze grootste online klas-senstrĳ d van Nederland. Via het digibord en computers speelden de leerlingen de quizzen en oefengames van Squla, in alle vakken. Bovendien was Squla gedurende de Leuk Leren Week thuis ook gratis toegankelĳ k. Veel leerlingen maakten daar volop gebruik van door thuis verder te oefenen en nog meer punten te verzamelen voor de klas. De hoofdprĳ swinnaar van de Leuk Leren Week is groep 7B van basisschool de Zevensprong uit Almere: zĳ wonnen een uniek optreden van Kim-Lian van der Meĳ en Ralf Mackenbach op school. De klassen speelden echter niet alleen voor eigen prĳ zen; er worden door Squla 70 lidmaatschappen aangeboden aan kinderen die door ziekte langdurig niet naar school kunnen: voor elke 100.000 beant-woorde oefenvragen één. Zo blĳ ven ook deze kinderen op een leuke manier bĳ met de lesstof. Meer informatie over Squla en de Leuk Leren Week vind je op www.squla.nl.

Onlangs organiseerden TerraCycle en pen-nenfabrikant BIC de landelĳ ke opstelwed-strĳ d ‘Hoe helpt mĳ n school?’. Hiervoor be-schreven leerlingen in een opstel hoe hun school zich inzet voor mens en milieu. Er

waren vier prĳ zen te winnen en Marit Holwerda van het Greĳ danus Col-

Het is de bedoeling dat winnende leerlingen het prĳ sgeld schenken

aan hun favoriete goede doel. Marit over-handigde de cheque aan Stichting Red een

Leerling doneert prĳ sgeld aan Stichting Red een Kind

nen in, die ze sturen naar TerraCycle. Deze recyclet vervolgens de pennen en geeft de school hier geld voor. Door het winnen van de opstelwedstrĳ d leveren Marit en haar school een enorme bĳ drage aan het waar-devolle werk dat Red een Kind in Afrika doet. www.bicworld.com

‘Toen mĳ n vader een struik werd’ is een theaterbewerking van het bekroonde boek van Joke van Leeuwen. Met spel, muziek en liedjes brengen actrice Mir-the Klieverik en gitarist Peter Sambros de bizarre wereld van het karaktertje Toda tot leven. Soms speels en komisch, dan weer ingetogen en ontroerend. Er worden vĳ f besloten voorstellingen in de regio gehouden voor vĳ fduizend basisschoolleerlingen. Kĳ k voor meer informatie op www.hetfi liaal.nl

ONLINE KLASSENSTRĲ D GROOT SUCCES

Met de klas naar het theater

Little Professor SolarDe leukste stimulans om

te leren hoofdrekenenMet deze legendarische rekentrainer leren kinderen op

een leuke manier hoofdrekenen.

Het apparaat voert geen berekeningen uit, maar geeft de

leerling een som gebaseerd op: optellen, aftrekken,

vermenigvuldigen, of delen.

De ‘Little Professor’ controleert vervolgens het resultaat.

Een ‘vrolijke’ professor in het venster geeft aan wanneer

het antwoord goed is, na 2 foute antwoorden wordt het

juiste antwoord gegeven.

Unieke rekentrainer.

Vier basisbewerkingen: optellen, aftrekken,

vermenigvuldigen en delen.

Vijf moeilijkheidsniveau’s, afzonderlijk in te stellen:

1 is “zeer eenvoudig” tot 5 is “zeer moeilijk”.

Meer dan 50.000 voorgeprogrammeerde opgaven.

Een ‘ster’ en een ‘glimlach’ voor elk goed antwoord .

Na elke 5 opdrachten terugkoppeling van je score.

Robuuste behuizing.

Werkt op zonnecellen.

Aanbevolen voor het primair en speciaal onderwijs.

education.ti.com/nederland

Bestel hem

nu bij uw

schoolleverancier

NIEUWS 7

Staatssecretaris Dekker wil het pesten op school integraal aanpakken. Met andere woorden: schoolleiders, docenten, ouders en leerlin-gen erbĳ betrekken. Een goed idee, benadrukt ken-niscentrum voor onderwĳ s en seksuele diversiteit EduDivers, maar het plan is volgens hen veel te ge-neriek. ‘Er staat weliswaar dat een generieke aanpak sensitief moet zĳ n voor bepaalde kwetsbare groepen, zoals ‘homoseksuele jongeren’, maar deze suggestie wordt niet inhoudelĳ k uitgewerkt. Bovendien blĳ kt uit cĳ fers dat 25 procent van alle homofi ele en lesbische leerlingen die wekelĳ ks gepest worden, een poging tot suïcide onderneemt. Pesten is daarmee de belangrĳ kste reden voor suïcide onder homojongeren. Door te kiezen voor een algemene pestaanpak wordt er vanuit gegaan dat pesten in principe hetzelfde is voor alle jongeren.’ EduDivers vindt dat onterecht. Er moet meer aandacht komen voor de manier waarop jongens met meisjes en hetero’s met homo’s omgaan.

MijnID campagneOm aan deze aspecten tegemoet te komen, heeft de Onderwĳ salliantie voor onderwĳ s en seksuele diver-siteit de Mĳ nID campagne ontwikkeld. Hiermee bieden zĳ scholen en docenten de instrumenten om ervoor te zorgen dat iedereen op school zĳ n of haar eigen iden-titeit kan ontwikkelen in een veilige en respectvolle omgeving. Met name de positieve toonzetting slaat aan in scholen: ‘Iets goeds doen’ in plaats van ‘iets niet meer doen’ (zoals pesten).

UITKOMSTEN RAPPORT ‘MIETJES MOETEN ZE NIET!’

Uit onderzoek van EduDivers blĳ kt dat jonge-ren grote moeite hebben met meiden die zich stoer of mannelĳ k gedragen en jongens die meisjesachtig gedrag vertonen. Tweederde van de middelbare scholieren houdt afstand van homoseksuele medeleerlingen of voelt zich onzeker over contact met hen. 32% wil in de pauze niet naast een homoseksuele klasgenoot zitten. Slechts een derde vindt homoseksualiteit ‘een natuurlĳ ke seksuele oriëntatie’.

Enkele andere cĳ fers:> 15% vindt homoseksualiteit

‘een seksuele afwĳ king’.> Een derde van de leerlingen zegt dat

homoseksualiteit niet algemeen acceptabel is.> 22% stelt dat homo’s en lesbiennes niet

welkom zĳ n op school.> 22% zegt dat openlĳ k homoseksuele

leerlingen gepest zouden worden.> Een op de vĳ f zou geen vriendschap sluiten

of samen huiswerk maken.

Homoseksuele leerling komt niet genoeg aan bod in anti-pestbeleid

EduDivers:

beel

d w

ille

m p

oels

tra/

edu

div

ers

Merces, onderwijsdienstverlener voor HR en fi nanciën. www.merces.nl

8

Heb je een goed idee voor een app in de klas? Of heb je misschien al een on-

derwĳ s-app gemaakt? Doe dan mee aan de wedstrĳ d Meester App, waarmee wordt

gezocht naar apps die het leren beter én leuker maken. Meedoen kan tot 14 juni. Leerlingen van basis-school de Fontein in Den Haag kregen les in het maken van apps. Waag Society liet zien dat je hiervoor hele-maal geen computergenie hoeft te zĳ n; je maakt ge-makkelĳ k een werkend voorbeeld van je schets of idee. Omdat scholen ICT steeds vaker inzetten om het leer-rendement te verhogen, maar niet alle mogelĳ kheden benutten, organiseert Waag Society voor het ministerie van OCW de wedstrĳ d Meester App. Karien Vermeulen van Waag Society: ‘Apps promoten op een laagdrem-pelige manier het ICT-gebruik in de klas. Ze sluiten aan bĳ de leefwereld en interesse van kinderen. Daarnaast spreken ze verschillende vaardigheden aan. Je woor-denschat uitbreiden? Of je creativiteit ontplooien door video’s of animaties te maken? Het is allemaal moge-lĳ k.’ www.meesterapp.nl

leuke, leerzame onderwĳ s-apps!

Meedoen aan de wedstrĳ d kan in twee catego-rieën: (1) ideeën en (2) apps. Op de website geeft Meester App tips om demo’s te maken. Het beste idee wordt speciaal voor deze wedstrĳ d uitgewerkt tot een echte app. Bestaande apps komen in aan-merking voor mooie geldprĳ zen, dus ook ontwik-kelaars kunnen mee doen. Zo stimuleert Meester App niet alleen nieuwe ideeën, maar worden ook de beste bestaande apps in kaart gebracht.

Zo doe je mee!

Ruim 53% van de scholieren wil dat er meer digitale middelen worden ingezet in de les. Dit blĳ kt uit onderzoek van het 1V Jongerenpanel van EenVandaag onder 1.122 scholieren. Volgens 43% zĳ n leraren over het algemeen niet ICT- bekwaam. Scholieren geven aan dat er in vrĳ wel alle klaslokalen digitale schoolborden staan, maar volgens 58% van de leerlingen benutten docenten de moge-lĳ kheden te weinig. Ook social media worden nauwelĳ ks inge-zet voor vakken. Van de leerlingen die wel ervaring hebben met docenten die Twitter of Facebook inzetten voor hun vak, vindt een meerderheid dit een nuttige aanvulling. Verder vinden scho-lieren een docent vooral een goede leraar als hĳ de stof goed kan uitleggen (72%), humor in de lessen brengt (49%) en enthou-siasme uitstraalt (48%). Volgens de leerlingen kunnen leraren over het algemeen goed orde houden in de les; toch geeft 74% van de scholieren aan één tot drie leraren te hebben die dit echt niet kunnen. Daarnaast zegt 40% dat weinig leraren hen actief betrekken bĳ de les. Driekwart (77%) van de leerlingen geeft aan dat de docent grotendeels bepaalt of ze het vak echt leuk vinden. Ook of ze hun best doen voor een vak hangt bĳ de helft (52%) grotendeels af van de leraar.

van de leerlingen vindt leraar niet ICT-bekwaam

43%

Gezocht

Zo’n 85% van de kosten op een school zijn gerelateerd aan personeel. Kom in control! www.merces.nl

NIEUWS 9

Doorgaans richt Muiswerk Educatief zich op digitale onderwĳ smethoden, maar zo nu en dan komen zĳ met een verrassing. Zoals hun nieuwste RekenApp, die de grenzen van de bekende rekenmachine op talloze ge-

bieden overschrĳ dt. Door op MD te klikken schakelt de simpele versie van de app naar superpowermode en kan

er ineens gerekend worden met extra knoppen: voor afstand, op-

pervlakte, inhoud, massa, tĳ d, snel-heid, versnelling, soortelĳ k gewicht, functies, valuta, formaten, formules

en meer. De RekenApp kost € 1,79 in de AppStore.

Een rekenmachine is zo 1973!

De eerste voorbereidingen voor de start van het nieuwe schooljaar worden al getro� en. Zo gaat ook de Zomeractie van de Schooltv-webwinkel van start. Wie vóór 1 augustus 2013 voor meer dan €50,- aan lesmateriaal voor het basisonderwĳ s in de Schooltv-webwinkel bestelt, kan na 1 augustus gratis een keuze maken uit het beste materiaal van de afgelopen seizoenen Schooltv. In de Schooltv-webwinkel vind je een ruim assortiment aan boeken, pluche poppen, dvd’s, cd’s, digibord-lespakketten en abonnementen (o.a. Nieuws uit de Natuur en Koekeloere) om de lessen mee te verlevendigen. Kĳ k voor meer informatie over de Zomeractie op schooltv.nl/webwinkel.

ZOMERACTIE VAN SCHOOLTV-WEBWINKEL

10

‘Ik ben leraar en daar ben ik trots op. Leraar zĳ n is niet zomaar een beroep. Iedereen kan zich docent of leraar noe-men, maar niet iedereen kan zich regi-streren. Dat kan pas als je aantoont over de juiste vooropleiding te beschikken en als je laat zien dat je voortdurend investeert in je eigen professionele ontwikkeling. Daarom heb ik mĳ in-geschreven in het register. En daarom probeer ik mĳ n collega’s over te halen om hetzelfde te doen. Het register is van ons, de beroepsgroep van leraren. Wĳ laten zien wat we waard zĳ n!’

PRIMA EXTRA 11

Leraar zijn, daar ben je met recht trots op. Jij en je collega’s maken jonge

mensen wegwijs en weerbaar. Je weet wat het is om voor de klas te staan.

Je hebt een gedegen opleiding gevolgd en houdt je kennis en deskun-

digheid goed bij. Je staat voor kwaliteit, kennis, ervaring en inzicht. Het

register is een hulpmiddel om er voor te zorgen dat je die trots kunt uit-

stralen en behouden. Je laat zien dat je bevoegd en bekwaam bent en

dat je eraan werkt om je kennis en kunde op peil te houden.

sta in het registersta in het registerLaat zien wat je waard bent,

12

Registerleraar.nl is een register van, voor en door leraren in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwĳ s. Inschrĳ ving in het register geeft aan dat je investeert in de kwaliteit van onderwĳ s. Je onderschrĳ ft de eisen die worden gesteld aan pro-fessionele ontwikkeling. Die eisen zĳ n door leraren zelf opgesteld. De eisen worden regelmatig herĳ kt. Inschrĳ ven is vrĳ willig. Het register is niet opge-legd door werkgevers of door het ministerie. Het komt voort uit leraren zelf. Het is een middel om uitdrukking te geven aan de eigen professionaliteit. Leraren laten met dit register zien dat ze gezamen-lĳ k verantwoordelĳ kheid nemen voor hun kwaliteit en professionele ontwikkeling.

Etalage van bekwaamheidHet register is een instrument, geen doel op zich. Het is een etalage van bekwaamheid en profes-sioneel bewustzĳ n. Vergelĳ k het met andere be-roepsgroepen zoals advocaten, huisartsen, ver-pleegsters, accountants. Beoefenaars van deze beroepen laten in hun dagelĳ kse praktĳ k zien hoe ze hun werk doen. Zĳ bouwen hun vertrouwens-relatie op in het daadwerkelĳ ke contact, net als lera-ren. Het register geeft hen een goede basis voor de opbouw van die vertrouwensrelatie. Het geeft stan-daarden om professionaliteit zichtbaar te maken. Het register helpt ook om het kaf van het koren te scheiden. Formeel moet iedere leraar die voor de klas staat, bevoegd zĳ n. Toch staan er nog steeds onbevoegde leraren voor de klas. Registerleraar.nl toont en beschermt daardoor de professionaliteit

REGISTEREN

Je kunt je registreren wanneer je...

...in het bezit bent van een erkend diploma dat de bevoegdheid verleent tot het geven van onderwĳ s, én...

...als leraar werkt in een dienstverband met een omvang van tenminste 332 uur op jaarbasis (0,2 fte), of...

...niet als leraar in een dienstverband werkt, maar als zelfstandige (zzp’er), op basis van een 0-uur contract of als invaller die aantoonbaar kan maken tenminste 332 uur op jaarbasis (0,2 fte) te werken, of...

...een bevoegde werkzoekende leraar bent die in de achterliggende periode van vier jaar tenminste 1328 uur (4 x 332 uur) als leraar werkzaam is geweest.

van het leraarschap. Het geeft de mogelĳ kheid om meer zeggenschap te hebben over onder-wĳ s, ontwikkeling en de mogelĳ kheden en mid-delen om daar aan te blĳ ven werken.

Register in de praktijkIn het register neem je op welke activiteiten je doet voor jouw professionele ontwikkeling. In de toekomst kun je ook je waardering voor deze activiteiten opnemen in het register. Daarmee maak je duidelĳ k welke vormen van professio-nele ontwikkeling belangrĳ k en nuttig zĳ n voor jou als leraar. Nevene� ect is dat kwalitatief min-der aanbod van activiteiten op de lange termĳ n wordt geweerd uit het register: het aanbod zal dus alleen maar verbeteren. Het register helpt ook om duidelĳ k te maken wat leraren nodig hebben voor hun professionele ontwikkeling. Ook schoolleiders en bevoegd gezag hebben hun eigen verantwoordelĳ kheid. Zĳ moeten bĳ -voorbeeld het personeelsbeleid goed op orde

PRIMA EXTRA 13

HOE WERKT HET REGISTER?Op de site registerleraar.nl kun je jouw ac-count aanmaken. Vervolgens voeg je een verklaring van bevoegdheid toe, vul je jouw huidige en eventueel historische werkver-banden in en vraag je jouw registratie aan. Je gegevens worden gecontroleerd door het register. Na goedkeuring ben je vindbaar als registerleraar.

Je houdt in je dossier bĳ wat je doet aan pro-fessionele ontwikkeling. In vier jaar tĳ d moet een registerleraar hier tenminste 160 uur aan besteden. Je beheert zelf alle informatie die je in het register opvoert. Registercommissies die bestaan uit leraren beoordelen of en zo ja voor hoeveel uren een cursus of activiteit meetelt. Je kunt gevalideerd aanbod opvoeren maar ook professionaliseringsactiviteiten die je zelf relevant vindt en die voldoen aan de criteria. Iedereen kan op www.registerleraar.nl zien of een leraar is geregistreerd. Het is mogelĳ k om te zoeken op de naam van de leraar, de naam van de school en de plaatsnaam van de school. Meer informatie is niet publiek toegankelĳ k. Je hoeft dus nie t bang te zĳ n voor misbruik van je gegevens voor welke doelen dan ook.

Eén muisklikPersonen en instellingen die scholing en andere vormen van professionalisering voor leraren aan-bieden, kunnen dit aanmelden bĳ het register. Deregistercommissies beoordelen en waarderendit aanbod en nemen het goedgekeurde en ge-waardeerde aanbod op in een overzicht. Je kuntscholing die je hebt gevolgd, met één muisklikimporteren in je dossier. Er zĳ n drie register-commissies: voor het po (inclusief speciaal onder-wĳ s), vo en mbo. Deze drie commissies worden bĳ gestaan door subcommissies met gespeci-aliseerde kennis. Zo zĳ n er voor het voortgezet onderwĳ s subcommissies voor de schoolvakken.

hebben. Als het register en het personeelsbe-leid goed op elkaar zĳ n afgestemd, kunnen ze elkaar ondersteunen. Daarom wordt de gebruiks-praktĳ k van het register ontwikkeld in samen-werking met de sectorraden. Dat gebeurt in pilotprojecten: lerarenteams realiseren samen met hun schoolleiding de inrichting van de pro-fessionele ontwikkeling en het gebruik van het register in de praktĳ k van hun eigen school. De projectresultaten worden gebruikt om register-leraar.nl verder te ontwikkelen en het gebruik ervan door leraren en binnen de instellingen vorm te geven. KrachtRegisterleraar.nl is net zo krachtig als het aan-tal leraren dat zich inschrĳ ft. Hoe meer leraren zich vrĳ willig inschrĳ ven, hoe sterker we staan als beroepsgroep. Velen zĳ n je al voorgegaan. Laat zien wat je waard bent, sta in het register.

KWALITEIT& PRIJS,

BIC GIVES YOU ALL!

KLEURPOTLODEN

gives you more!

KWALITEITKWALITEIT

Verkrijgbaar bij uw schoolleverancierwww.bickids.com

Schone handen Levendigescherpe kleuren Schone handen

Vanaf 1 jaarLeren hoe je

vingers te plaatsen

Extra sterk en schokbestendig

Geeft niet af

op handen Gemakkelijk

te verwijderen

met water

Mediumgeblokkeerde punt

Levendigescherpe kleuren

2 maanden zonder dop

Droogt niet uit

Goeduitwasbare inkt

Levendigescherpe kleuren

54% gercycled materiaal

Geensplintergevaar

54% gercycled materiaal

Uiterstschokbestendig

Adv_BicKids_Klasse_192 x 285.indd 1 16/03/12 10:04

VERRIJKING 15

Spelend leren…

De laatste jaren is het gebruik van computers onder kinderen enorm toegenomen. Spelletjes spelen, met vrienden chat-

ten, maar ook informatie zoeken en schoolwerk maken. Goed kunnen typen is belangrĳ ker dan ooit. Voor scholen is hiermee veel winst te behalen, want uit onderzoek blĳ kt dat leerlingen dan sneller werken en betere resultaten behalen. Geef ze die voorsprong

met TypeWorld Kids. TypeWorld Kids is een interac-tieve en uitdagende typecursus die midden in de be-levingswereld van het kind staat. De leerlingen gaan zelfstandig aan de slag. Dit kan zowel thuis als in de klas omdat het programma volledig online is. Dankzĳ de gebruiksvriendelĳ ke begeleidermodule behoudt de docent moeiteloos het overzicht en kan hĳ de leerlin-gen waar nodig bĳ sturen.

Meer weten? www.typeworld.nl/proef

Geef je leerlingen tien vingers voorsprong

De afgelopen jaren heeft de ontwikkeling van denk-spellen een enorme vlucht genomen. Wat ooit begon met de Kubus van Rubik is uitgegroeid tot een ware industrie in ‘smart games’. De ontwikkeling gaat verder. Schoolsupport geeft bestaande denkspellen uit waar een lestoepassing bĳ gemaakt is. Speciale opdrachtkaarten sluiten aan bĳ verschillende onder-wĳ sgebieden. Bĳ bekende (zoals River Crossing) en minder bekende spellen trainen leerlingen belang-rĳ ke vaardigheden die ze later ook nodig hebben: samenwerken, verwerven van informatie, doorzet-tingsvermogen en refl ecteren. De spellen zĳ n inzet-baar voor alle leerlingen, maar de spelkaarten dagen ook juist meer- en hoogbegaafde leerlingen uit. Zie het aanbod op: www.schoolsupport.nl/artikel/2759.

Lilian van der Poel, hoogbegaafdenspecialist over de spellen: ‘De spellen dagen kinderen uit om net even verder te denken dan de meeste methodes. Met name

de opdrachtkaarten bieden een prachtige ingang om kinderen te leren doorzetten, en te leren falen. Wie niet faalt, bereikt nooit zĳ n eigen grenzen en spreekt dus ook nooit zĳ n eigen potentieel aan. Juist in deze wereld hebben we mensen nodig die vernieuwend kunnen denken. Je zult versteld staan van het poten-tieel van je leerlingen!’ Denkspellen zitten ook volop in de Ster-pakketten: een verrĳ kend leeraanbod voor meer- en hoogbegaafde leerlingen van groep 1 t/m 8. Zie www.schoolsupport.nl/artikel/2735.

falen

Voor welke dienstverlening u ook kiest... u zit altijd goed bij Merces. www.merces.nl

Verrijking_pagina_2.indd 16 03-05-13 16:20

16

D

Kinderen krijgen op school les in Engels, Frans en Duits.

Eén taal wordt meestal overgeslagen: die van de

computer, terwijl de digitale wereld een steeds grotere

rol in het dagelijks leven speelt. Moet programmeren

een verplicht schoolvak worden?

tekst mirjam janssen | beeld summly, istockphoto

Programmeren moet je leren

‘In de 21ste eeuw moet ieder kind kunnen omgaan met de digitale media’

Natuur & Techniek zou programmeren op het rooster moeten staan. Nu is dat een keuzevak in de bovenbouw dat maar 5 procent van de leerlingen kiest. Het minis-terie van OCW is voorlopig niet van plan de status van het vak te veranderen.

Te passief Els van Osch, bestuurslid van de decanenvereniging NVS-NVL, wĳ st erop dat programmeren niet voor alle leerlingen even belangrĳ k is. ‘Je zou het kunnen invoe-ren voor leerlingen die het nodig hebben op de arbeids-markt. Scholen zullen programmeren in ieder geval niet snel invoeren als vak als het ministerie het niet in de verplichte eindtermen opneemt. Anders kost het hen alleen maar geld.’Martin Bruggink, vakdidacticus informatica aan de TU Delft en voormalig docent informatica, vindt het jam-mer dat de overheid zo passief is op dit terrein. ‘Het zou goed zĳ n als leerlingen leerden programmeren, omdat

De 17-jarige Nick D’Aloisio uit Engeland is miljonair. Hĳ verkocht zĳ n bedrĳ f Summly voor 23 miljoen euro aan Yahoo. Summly levert een app voor mobiele tele-foons die nieuwsberichten kan inkorten. Nick bedacht de slimme algoritmes achter Summly toen hĳ 15 jaar was en trok al snel de aandacht van het grote geld. Hĳ kon zĳ n slag slaan omdat hĳ had geleerd te programmeren. Eigenlĳ k zou iedereen op school moeten leren pro-grammeren, vindt een groep Amerikaanse beroemd-heden. Op de site code.org vertellen onder meer Mark Zuckerberg, Bill Gates en will.i.am enthousiast over hun eerste ervaringen met programmeren. Hun oproep wordt gesteund door anderen Bill Clinton.In Nederland bracht de KNAW onlangs een rapport uit over digitale geletterdheid, waarin wordt gepleit voor vernieuwing van het informaticaonderwĳ s. In de 21ste eeuw moet ieder kind kunnen omgaan met de digitale media, vindt de KNAW. En in ieder geval in het profi el

ICT IN HET ONDERWIJS 17

Programmeren moet je leren

‘In de 21ste eeuw moet ieder kind kunnen omgaan met de digitale media’

INFO De oproep van Gates en Zuckerberg is te zien via: www.code.org

Steve Jobsscholen: http://o4nt.nl

Sites om te leren programmeren:http://scratch.mit.edu/www.scratchweb.nlwww.robomind.netwww.digitalsirup.comwww.alice.org

Voor oudere leerlingen: www.greenfoot.org

het ontzettend leerzaam is’, meent hĳ . ‘Bĳ programme-ren los je problemen stap voor stap op. Je leert er goed door nadenken. En je hoeft helemaal geen nerd te zĳ n om het te kunnen. Er bestaan leuke programma’s om leerlingen te laten kennismaken met programmeren. Het leren verwerken van informatie via de computer is een vaardigheid die iedereen in deze tĳ d moet hebben. Zelfs als je het niet direct nodig hebt voor je werk moet je wat van programmeren weten. Voor meer school-vakken geldt dat het goed is er iets over te leren, ook als je er later niet in doorgaat.’

Steve Jobsschool‘Eigenlĳ k zou iedereen een app moeten kunnen bou-wen’, vindt Gertjan Kleinpaste, hĳ behoort tot de initia-tiefnemers van de Steve Jobsschool in Breda. Volgend schooljaar gaan verspreid door het land tien van deze basisscholen open. De leerlingen werken er op een iPad en zitten niet meer de hele dag op school in een

vast lokaal. Ze kunnen via de iPad ook elders leren. ‘Wĳ integreren de fysieke en de virtuele school’, zegt Kleinpaste. ‘Zo zĳ n kinderen beter voorbereid op de toekomst. Het zou goed zĳ n als alle kinderen ook leren programmeren. Dan kunnen ze zelf de apps ontwik-kelen waarmee ze kunnen leren waaraan zĳ behoefte hebben.’

Lifestyle informaticsClaudio Versace geeft op het Hyperion Lyceum in Amsterdam het nieuwe vak lifestyle informatics, waartoe ook programmeren behoort. De leerlingen leren niet alleen welke programma’s ze kunnen ge-bruiken, maar vooral hoe ze die voor zichzelf kunnen inzetten. ‘De focus ligt anders’, zegt Versace. ‘Ze leren bijvoorbeeld hoe ze via een programma in één docu-ment kunnen werken en hoe ze daardoor beter kunnen samenwerken. Ze krijgen ook programmeren. In de onderbouw leren ze een robotje besturen en een app voor een Android bouwen. In het derde leerjaar leren ze codes schrijven en leggen we de basis voor Java. In de bovenbouw kunnen ze voor het vak kiezen.’ Het gaat Versace ook om de bewustwording die daardoor ontstaat. ‘Aan sommige apps kun je vragen stellen. Je krijgt dan vaak antwoorden zonder bronvermel-ding. Het gaat erom dat kinderen zich afvragen waar een antwoord vandaan komt en of het wel klopt. Ik laat leerlingen met verschillende zoekmachines het-zelfde opzoeken en wijs er dan op dat ze verschil-lende antwoorden krijgen. Het is belangrijk dat ze begrijpen dat dit het gevolg is van verschillende manieren van programmeren.’

Zelf lesmateriaal ontwikkelenVan Osch van de NVS-NVL vreest dat niet veel docen-ten het vak programmeren kunnen geven. ‘Docenten lopen op digitaal gebied vaak achter bij hun leerlingen.’ En juist daar probeert wiskundige Joek van Montfort iets aan te doen. Hij is een van de drijvende krachten achter Scratchweb.nl, een site is die laat zien hoe je met het programma Scratch zelf kunt programme-ren. Om aanstaande leerkrachten kennis te laten ma-ken met Scratch geeft Van Montfort een lessenserie over programmeren aan de PABO Thomas More in Rotterdam. ‘Studenten lijden vaak onder program-meervrees en ik leg uit dat dit nergens voor nodig is. Scratch is heel eenvoudig. Iedereen heeft binnen een uur een ‘wow-moment’.’ De studenten leren niet al-leen hoe ze leerlingen kunnen leren programmeren, ze leren ook hoe ze met Scratch zelf lesmateriaal kunnen ontwikkelen. Volgens Van Montfort heeft het grote voordelen om zelf te kunnen programmeren. ‘Je kunt een programma dan maken zoals je het zelf wilt. Ook kun je software producten van anderen be-ter beoordelen.’

18

maakt feiten leren leuk

SCAN MET LAYAR VOOR MEERHet tĳ dschrift 4W, Weten Wat Werkt en Waar-om, biedt elk kwartaal een actueel overzicht van wetenschappelĳ ke bĳ dragen van onder-zoekers over de werking en opbrengsten van ict. Zo ook het verhaal van onderzoeker Hedderik van Rĳ n waarin hĳ wat dieper in-gaat op de theoretische achtergronden van de werking van SlimStampen. Scan deze pagina om dat te lezen. Het tĳ dschrift is te vinden op 4W.kennisnet.nl.

SlimStampen

houdt met individuele verschillen tussen leerlingen. De methode is volgens Van Rĳ n gebaseerd op een een-voudig principe: als je iemand tĳ dens het overhoren vraagt wat de hoofdstad van Drenthe is en hĳ antwoord snel ‘Assen’, dan hoef je die vraag later niet te herhalen. Maar als je vraagt wat de hoofdstad van Friesland is en die persoon moet erover nadenken (hĳ weet wel dat het Leeuwarden is, maar het duurt even voor hĳ erop komt), dan is het nodig om de vraag later nog eens te herhalen. SlimStampen meet hoe lang je erover doet om een feitje uit je geheugen op te halen en hoe snel het dan herhaald moet worden. Het systeem bevat een computersimulatie van de werking van het menselĳ k geheugen en kan op ieder moment een inschatting geven van hoe goed een feitje wordt beheerst.

Motiverend‘SlimStampen past zich automatisch aan het niveau van de leerling aan en zou daarom goed moeten werken in heterogene klassen’, aldus Van Rĳ n. ‘Leerlingen die meer moeite hebben met leren worden op hun eigen niveau uitgedaagd. Het systeem kan zien dat een leer-ling iets wel weet, maar het moeilĳ k vindt (het duurt even voor hĳ erop komt). Uit de neurowetenschappen weten we dat het goed is om dingen steeds moeilĳ -ker te maken, dan leer je beter. Maar als het té moeilĳ k is, leer je niet, want dat is frustrerend. SlimStam-pen is bĳ voorbeeld met succes ingezet bĳ NT2-lessen (Nederlands als Tweede taal) op het ROC. Zowel leerlin-gen met een beperkte taalachtergrond als leerlingen met een academische opleiding hadden er profĳ t van.’ Het systeem maakt voor ieder individu een apart leerpro-fi el aan en weet zo het leren te optimaliseren. Voor leer-lingen die moeilĳ k leren, blĳ ft het systeem langer herha-len. Als duidelĳ k is dat iemand het antwoord snel weet, krĳ gt hĳ een nieuw feit aangeboden. Niemand heeft zo het idee dat hĳ boven of onder zĳ n niveau zit te werken en dat werkt motiverend. Toen op de scholen waar de methode werd getest het systeem uitviel, kwamen de leerlingen in opstand: ze wilden SlimStampen. Van Rĳ n: ‘Dat is een goed teken. SlimStampen maakt feiten leren leuk.’

L


Feiten uit het hoofd leren is saai, maar

wel noodzakelijk. Je leert feiten het

beste als je ze regelmatig herhaalt en

je overhoord wordt door iemand die

rekening houdt met wat je wel en niet

goed kent, zo schrijft onderzoeker

Hedderik van Rijn in het wetenschap-

pelijk tijdschrift 4W (4W.kennisnet.nl).

De app SlimStampen biedt deze vorm

van maatwerk en maakt feiten leren

effi ciënt en leuk.

tekst simone barneveld | beeld shutterstock.com

Leren bestaat uit het aanleren van vaardigheden, maar ook uit het leren van domme feitjes. Dat is nodig om din-gen te begrĳ pen en in een verband te kunnen plaatsen. Zonder kennis van jaartallen bĳ voorbeeld zĳ n geschied-kundige trends niet te begrĳ pen. Maar feiten stampen is een saaie bezigheid, vaak niet meer dan het herhaalde-lĳ k overlezen van rĳ tjes woorden. Het is al lang bekend dat deze manier van leren op lange termĳ n ine� ciënt is. Tĳ dens de toets weten leerlingen het geleerde nog wel te produceren, maar al snel daarna is het vergeten. Hedderik van Rĳ n, onderzoeker cognitieve psychologie bĳ de Rĳ ksuniversiteit Groningen, ontwikkelde daarom de methode SlimStampen, een aangename en e� ectieve manier om feiten te leren. Hĳ schreef daarover een boeiend artikel in 4W van Kennisnet. Volgens Van Rĳ n is overlezen weinig e� ectief omdat de informatie die je zo passief tot je neemt, minder beklĳ ft dan informatie die je actief ophaalt. Dit is het zogenoemde overhoore� ect: als iemand overhoord wordt, haalt hĳ de stof actief op waardoor betere verbindingen worden gemaakt in het geheugen en onthoudt hĳ de stof dus beter.Daarnaast speelt het zogeheten spreidingse� ect een positieve rol bĳ het onthouden van kennis. Veel mensen weten uit eigen ervaring dat het beter is om het leren over een aantal dagen te verspreiden dan alles de avond voor de toets in het hoofd te stampen. Latere herhaling verbetert het onthouden van feiten. Dat geldt zelfs bin-nen één leersessie. Van Rĳ n geeft daar een mooi voor-beeld van: ‘Als ik jou vertel hoe mĳ n zus heet en doe dat drie keer snel achter elkaar (mĳ n zus heet Sofi e, mĳ n zus heet Sofi e, mĳ n zus heet Sofi e) dan klontert de in-formatie aan elkaar en is het geen apart feit meer. Bied ik je deze informatie gespreid aan, dan wordt iedere herhaling een apart feit, en onthoud je het wel.’SlimStampen is een digitale methode die het overhoor-e� ect en het spreidingse� ect combineert én rekening

GETEST!SlimStampen is getest op een aantal middelbare scholen en in de eerste jaren van de universiteit. In 15 minuten moesten leerlingen 20 woorden leren; met SlimStampen, met een andere methode die ook het overhoore� ect en spreidingse� ect in zich heeft maar geen rekening houdt met individuele verschillen (de zogeheten Leitnermethode), of op de klassieke manier. De volgende dag kregen ze een onverwachte overhoring. Leerlingen scoorden over het algemeen goed , een 7, maar met SlimStampen scoorden ze een vol punt hoger, een 8.

www.slimstampen.nl

ELKE LEERLING

LEZENLEERT BEGRIJPEND

www.schoolsupport.nl

www.schoolsupport.nl/abcdetwee

Voor BAO, PrO,VMBO en

H/V ob

afgestemd op kerndoelen én referentieniveausgebaseerd op de nieuwste inzichten‘dbk-proof’: ll-en werken op ‘eigen’ niveauzelfstandig werken � exibel georganiseerddigi-omgeving, video én audioleuke teksten motiveren extra!

Zondag 5 februari 2012 – Het is officieel:

Nederland zit in een koudegolf. Het gebeurt niet

vaak dat Nederland te maken heeft met een

koudegolf. De laatste was in 1997.

Er is sprake van een koudegolf als het vijf dagen

achter elkaar vriest. Dag en nacht. En in drie van

die nachten moet het kouder zijn dan -10 graden

Celsius. Dat werd makkelijk gehaald.

Het was het afgelopen weekend in de nacht

extreem koud. In Lelystad werd de koudste

temperatuur gemeten, het werd daar maar liefst

22,9 graden onder nul. De afgelopen 27 jaar is

het niet zo koud geweest.

De koudegolf zorgt ook voor problemen. Vooral

het verkeer heeft er veel last van gehad. Sneeuw

zorgde aan het begin van het weekend voor hele

lange files. Sommige mensen deden er uren over

om thuis te komen. Ook grote problemen bij de treinen: door de

kou waren er veel storingen en wissels waren

bevroren geraakt. Veel treinen konden daarom

niet rijden. Duizenden reizigers hadden daar veel

last van. Velen waren boos op de Nederlandse

Spoorwegen, omdat ze bijna niet geïnformeerd

werden over welke treinen er wel en niet reden.

De koudegolf eindigt op het moment dat de

temperatuur weer boven nul komt.

1

5

10

15

20

25

30

Eerste koudegolf van deze eeuw

20

15

10

5

0

-5

-10

-15

-20 1 2 3 4 5

grad

en C

elsi

us

Dagen in de maand februari 2012

min. temp.

gem. temp.

max. temp.

1

2

3

4

5

6

Tijd over? Kijk bij Extra.Maak de opdrachtenkaart.Snappen in stappen!

© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl ABCDE TWEE

informatieve tekstE19 Koudegolf in Nederland

Eerste koudegolf van deze eeuw

1. Maak de sluitingen los en verwijder de binnenschoen en de onderzool. Stel hierna de schaats in op de kleinste maat.

2. Draai de twee bouten aan de zijkant van de schaats los met de inbussleutels.

3. Draai de schroef van het verstelmechanisme aan de voorzijde los met de inbussleutel met schroefkop en verwijder deze uit het onderstel.

4. Draai de inbusbout aan de achterzijde los met de inbussleutel en verwijder deze uit het onderstel.

5. Haal het onderstel en de schoen van elkaar los.

6. Verbind het skate-onderstel en de schoen met elkaar.

7. Draai de meegeleverde inbusbout vast in de achterzijde van het onderstel. Gebruik hiervoor de inbussleutel.

8. Draai de schroef in de voorzijde van de schoen vast met de inbussleutel met schroefkop. Doe dit niet te strak zodat het verstellen nog soepel verloopt.

9. Draai de bouten aan de zijkant van de skate weer in de schoen met behulp van de inbussleutels.

10. Doe de onderzool en de binnenschoen weer in de skate.

Instructie voor het ombouwen van de schaats naar een inlineskate

Inhoud set:2 x Schoen met verstelmechanisme2 x Schaatsonderstel2 x Skate-onderstelInbussleutelInbussleutel met schroefuiteinde

Bij aanschaf van deze set zitten de inlineskates/schaatsen reeds gemonteerd in de doos.

1 2

Inlineskate/schaats maat 36-39

Als je dit gedaan hebt voor zowel de linker- als de rechterskate, kun je gaan skaten.

Maak de opdrachtenkaart. Tijd over? Kijk bij Extra.Snappen in stappen!


demonstratieve tekstD32 Van schaats naar inlineskateEerste koudegolf van deze eeuwEerste koudegolf van deze eeuwD32 Van schaats naar inlineskate

35

40

45

50

55

6

7

5

10

15

20

25

30

5

4

3

2

1

Tip 4Smeer de tandpasta uitdoe een kloddertje tandpasta op je borstel, ongeveer ter grootte van een doperwtje. Smeer nu met je borstel zachtjes de tandpasta uit over al je tanden en kiezen. overal moet een beetje tandpasta zitten. daarna kun je beginnen met poetsen. Zachtjes!

Tip 5Poets schuinZet je tandenborstel schuin tegen je tanden. Beweeg de borstel zachtjes van links naar rechts. Besteed vooral aandacht aan de overgang van je tanden naar je tandvlees. En vergeet de achterkant van je laatste kiezen niet. Borstel op elke plek vijf tellen lang. Zachtjes! Heb je je borstel nog in de pengreep? Prima!

Tip 6De drie B’sPoets je tanden elke dag in dezelfde volgorde. denk hierbij aan de drie B’s: Bovenkant, Binnenkant, Buitenkant. Probeer welke volgorde jij prettig vindt, en houd je daar voortaan aan. Zo maak je je gebit grondig schoon.

Natuurlijk poets jij twee maal per dag je tanden. Maar poets je wel goed? Als je deze tips opvolgt, kan het niet misgaan.

Dit heb je nodig:- zachte tandenborstel (op de verpakking staat: soft)- tandpasta- spiegel

Tip 1Voor de spiegelGa tijdens het poetsen altijd voor de spiegel staan. Zo kun je zien of je het goed doet.

Tip 2Water in de mond - niet op de borstelIn een droge mond is het niet fijn poetsen. neem daarom eerst een slokje water. Zo is je mond al wat frisser en schuimt de tandpasta dadelijk lekker. Let op: maak je tandenborstel nIEt nat! Met een droge borstel poetst het een stuk beter.

Tip 3De pengreepVeel mensen poetsen te hard. Ze staan echt te schrobben op hun tanden! om dat te voorkomen, houd je de borstel vast als een pen. dus tussen je duim en wijsvinger. op deze manier oefen je tijdens het poetsen minder druk uit op je tanden.



verduidelijkende tekstC30 Tandenpoetsen doe je zo!


De vos en de kraai

Een oude kraai, die honger had, ontdekte een stuk kaas. Dat lag op een ontbijtbuffet,

maar niet voor lang, helaas.

Zij vloog ermee de hoogte in en landde op een tak. ‘Ziezo,’ dacht zij geamuseerd,

‘dat ging met groot gemak.’

Een vos, bij toeval in de buurt, had ook de kaas gezien. Hij riep fluweelzacht:‘Mademoiselle,

bent u beroemd misschien?

Bent u die knappe zangeres, bekend van de tv, die zingt in het Concertgebouw

en ook nog op cd?

Ach, zing toch voor een oude vos een mooie aria. Ik ben een groot bewonderaar,

zo waar als ik hier sta.’

Kraai was een echte ijdeltuit en bloosde van de vos. Ze zong heel vals ‘Kra-kra-kra-kra’

en liet de kaashomp los. De vos stond onder aan de boom en opende zijn mond. Hij riep nog snel: ‘Merci beaucoup!’

voor hij de kaas verslond.

5

10

15

20

25

30

35

40

ontspannende tekst

© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl • tekst: door Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen ABCDE TWEE

1

2

3

4

5

6

7

A27 De vos en de kraai1. Maak de sluitingen los en

verwijder de binnenschoenonderzool. Stel hiernain op de kleinste maat.Draai de twee boutenzijkant van de schaats los met de inbussleutels.

Draai de schroef van het verstelmechanisme aan de voorzijde los met de inbussleutel voorzijde los met de inbussleutel voorzijdemet schroefkop en verwijder schroefkop en verwijder schroefkopuit het onderstel.Draai de inbusboutde achterzijde los met de achterzijde los met de achterzijdeinbussleutel en verwijder het onderstel.

Haal het onderstel en de schoen van elkaar los.Verbind het skate-onderstel en de schoen met elkaar.

Draai de meegeleverde inbusbout vast in de achterzijde van het onderstel. Gebruik inbussleutel.Draai de schroef in de voorzijde van de schoen vast met de inbussleutel met schroefkop. Doe dit niet te strak zodat het verstellen nog soepel verstellen nog soepel verstellen

Draai de bouten aan de zijkant van de skate weer in de schoen met behulp van de inbussleutels.Doe de onderzool en de binnenschoen weer in de skate.

gedaan hebt voor zowel de linker- als de rechterskate, kun je gaan skaten.

Maak de opdrachtenkaart. Tijd over? Kijk bij Extra.

Ik ken een zeeman met een baard en in zijn oor een ring. Van achteren een paardenstaart, het is een grappig ding. Hij heeft een stem, wat hees en schoren op zijn hoofd een pet.Met Karel zit het echt wel snor, op zee heeft hij veel pret.

Zeeman Karel, we varen met je mee. Zeeman Karel, ja lekker op de zee. Deinend op de golven, gaan we op en neer. Zeilen met z’n allen, JO-HO daar gaat ie weer.

Ja, Karel is een echte vent, hij is bijzonder flink. Voor niets of niemand is hij bang, dus wat je noemt: Een bink!Een sterke wind of storm op zee, daar geeft hij heus niks om. Hij fluit zelfs met orkanen mee en lacht zichzelf dan krom.

Zeeman Karel, we varen met je mee. Zeeman Karel, ja lekker op de zee. Deinend op de golven, gaan we op en neer. Zeilen met z’n allen, JO-HO daar gaat ie weer.

Maak de opdrachtenkaart. Tijd over? Kijk bij Extra.Snappen in stappen!

© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl AABCDE TWEE

ontspannende tekstAA13 Zeeman Karel

1

2

3

4

5

10

15

20

25

30

>

had,

Ach, zing toch voor een oude vos

boom

© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl • tekst: door Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen

Tijd over? Kijk bij Extra.

E TWEE

ontspannende tekst

4. Leg de houder recht in het apparaat met het handvat naar voren (d).

5. Doe de klep dicht. Je moet een klik horen.

6. Plaats één of twee lege kopjes op het rooster (e).

7. Druk op de aan/uit knop (f).

8. Wacht tot het lampje niet meer knippert, maar blijft branden.

9. Druk de juiste knop in. Maak je één kop koffie? Druk op de knop waar een plaatje van één kopje bij staat. Maak je twee kopjes koffie? Druk op de knop waar een plaatje van twee kopjes bij staat.

10. Het kopje of de kopjes worden gevuld met koffie.

11. Druk op de aan/uit knop (f). Zo zet je het apparaat weer uit.

1. Vul het waterreservoir (a) met koud water en plaats het reservoir terug in het apparaat. Kijk op het reservoir. Wil je één kopje koffie maken? Zorg dat het water in ieder geval tot het streepje met één kopje komt. Wil je twee kopjes koffie maken? Zorg dat het water in ieder geval tot het streepje met twee kopjes komt. Zorg dat het water niet voorbij het streepje met ‘MAX’ komt.

2. Open de klep (b) van het apparaat.

3. Plaats een koffiepad in de houder. Doe dat op de juiste manier (c).Wil je één kopje koffie maken? Plaats dan één pad in de ondiepe houder. Wil je twee kopjes koffie maken? Plaats dan twee pads in de diepere houder.

Hoe werkt een Coffeo?

Verwen jij je ouders wel eens? Maak ze eens blij met een kopje koffie. Komt je vader thuis uit het werk? Zet een kopje koffie voor hem klaar. Is je moeder druk bezig? Zeg dat ze even pauze moet nemen en geef haar een kop koffie. In het weekend kun je ze ermee verrassen wanneer ze nog in bed liggen.

Hebben jullie thuis een koffiezetapparaat met koffiepads? Weet jij hoe die werkt? Bekijk de plaatjes en lees de stappen goed door.

40

45

50

55

60

65

70

1

5

10

15

20

25

30

35

1

2

3

4

5

612.Heeft je vader of moeder melk of suiker in de koffie? Zorg daar dan ook voor. En dan natuurlijk ook voor een lepeltje.

Succes!



verduidelijkende tekstB35 Hoe werkt dat koffiezetapparaat?

ABCDE_advertentie.indd 1 1-5-2013 9:57:30

I

De Daltonschool Rijnsweerd uit Utrecht is een ‘Excellente Basisschool’ en

onderscheidt zich door de inzet van digitale hulpmiddelen en de focus op het

zelfl erende vermogen van haar leerlingen. In maart heeft de school besloten

nog een stap verder te gaan, door 175 Chromebooks met het Google Chrome

OS besturingssysteem in te zetten. Directeur Peter Verberg vertelt waarom zij

hiervoor hebben gekozen.


Chromebooks

‘In het onderwĳ s wordt er nog vaak moeilĳ k gedaan over het gebruik van digitale lesmaterialen. Men denkt bĳ computers vaak dat het ingewikkeld, eng en onvei-lig is, terwĳ l het gewoon een gebruiksartikel is voor leerlingen. Wĳ kĳ ken niet naar een technisch apparaat of systeem, maar naar een onderwĳ skundig concept waarbĳ wĳ digitale materialen als hulpmiddel inzet-ten. Het belangrĳ kste voor ons is dan ook; hoe komt elke leerling op onze school zo goed mogelĳ k tot zĳ n recht, wat heeft hĳ /zĳ daar voor nodig en wat past bĳ deze tĳ d?’

Eigen account Vanuit deze gedachte kwam Peter Verberg terecht bĳ IT-leverancier Infotheek en na goed overleg heeft Daltonschool Rĳ nsweerd 175 Chromebooks van Samsung besteld. Peter Verberg legt uit waarom ze hiervoor gekozen hebben. ‘De Chromebooks staan op school en iedereen kan die pakken wanneer ze deze nodig hebben. Met 480 leerlingen op de school, heeft niet iedere leerling een Chromebook, maar dat is ook niet nodig. Elke leerling heeft zĳ n eigen account en komt daarmee in zĳ n eigen omgeving terecht van het softwareprogramma Symbaloo. Hier staan alle hulp-middelen waarmee ze kunnen werken. Ze kunnen daar hun huiswerk opslaan en het gemakkelĳ k delen met leerkrachten als ze vragen hebben. Het voordeel is ook dat leerlingen overal en altĳ d bĳ hun ondersteu-nende lesmateriaal kunnen, ook buiten schooluren. Ze kunnen namelĳ k ook thuis met hun laptop, tablet of smartphone inloggen op hun account.’

Van het kind Als Daltonschool vindt Peter Verberg het belangrĳ k dat kinderen zelf de dingen moeten onderzoeken en analytisch bezig moeten zĳ n, in plaats van alleen maar lesjes aan ze voor te lezen en huiswerk te laten

maken. ‘Je haalt een deel online, je haalt een deel uit boeken en een deel met behulp van Symbaloo op een Chromebook. Een Chromebook is dus een onderdeel dat ontzettend goed kan ondersteunen in de ontwik-keling van de leerling als individu. Het zĳ n alle onder-delen bĳ elkaar die het totale onderwĳ spakket sterk maken. Mĳ n advies is dan ook dat meer scholen hier goed over zouden moeten nadenken en er voor open staan.’

Goedkoop en praktischOp basis van alle argumenten en omdat het past binnen het gehele concept, heeft Daltonschool Rĳ ns-weerd besloten om Chromebooks aan te scha� en bĳ IT-leverancier Infotheek. ‘Laptops vonden we eigen-lĳ k te duur en daar zou ik er dan minder van kunnen aanscha� en. Chromebooks zĳ n daarentegen relatief goedkoop en vele malen praktischer. Bovendien zĳ n ze erg gebruiksvriendelĳ k, onderhoudsvriendelĳ k en makkelĳ k te beheren aangezien alle data en software zich in de cloud bevindt en niet op de Chromebook zelf. Infotheek heeft de Chromebooks geleverd omdat we met hen direct een goed gevoel hadden. Ze denken goed mee, zĳ n geïnteresseerd in de ontwikkelingen en informeren continu of we tegen problemen aan lopen of dat ze nog iets kunnen betekenen voor ons.’

in het onderwĳ s

maken. ‘Je haalt een deel online, je haalt een deel uit maken. ‘Je haalt een deel online, je haalt een deel uit maken. ‘Je haalt een deel online, je haalt een deel uit

Infotheek.indd 21 07-05-13 11:55

22

A

Merces laat bedrijfsvoering scholen efficiënt verlopen‘Merces acteert in de administratie en organisatie van schoolorganisaties. Nu

ook het primair onderwijs professionaliseert en om zich heenkijkt op zoek naar

nieuwe samenwerkingvormen willen wij daar een rol in spelen. De bedrijfsvoe-

ring van schoolorganisaties efficiënt laten verlopen, dat is ons doel’, zegt drs.

Berry Reijnen, commercieel directeur van Merces.tekst theo louwers

Als huisvesting heeft Merces een toepasselijke loca-tie: een voormalig schoolgebouw met een nostalgi-sche uitstraling in een woonwijk in Tiel. De entourage en sfeer zijn in het karakteristieke gebouw bewaard gebleven. Wel is het interieur van het gebouw onlangs flink onder handen genomen. Merces wil veelkleurig zijn. Dat zie je terug in het logo, maar ook in de wijze waarop in het kantoor kleur is aangebracht. Muren en deuren hebben verschillende tinten gekregen, die de diversiteit van Merces symboliseren.

Tien jaarMerces bestaat in mei van dit jaar precies tien jaar. ‘Dit is een mooi ijkpunt om te kijken waar we staan’, zegt Berry Reijnen. ‘Hoe gaan we als organisatie verder? Van origine zijn we een administratiekantoor, gekop-peld aan het ROC in Tiel. In 2003 is het administratie-kantoor via een management buy-out verzelfstandigd. In Nederland waren we naast CASO de eerste aan-bieder van een alternatief administratiesysteem. Er bleek behoefte te zijn aan een administratiekantoor dat opereert in het veld van de klant en dat slagen kan maken. Met ons unieke product hebben we een flink deel van de markt kunnen veroveren.’

SchoenendoosVolgens Reijnen opereren er in het land verschillende administratiekantoren en IT-aanbieders. ‘De adminis-tratiekantoren nemen de gehele administratie van een school over, ze nemen deze als het ware in een schoe-nendoos mee. Aan de andere kant van het spectrum zijn er IT-aanbieders. Zij leveren softwarepakketten voor de verschillende administratieve processen en laten het verder aan de school over. Merces zit daar tussenin. Wij ondersteunen de bedrijfsvoering van scholen met verschillende applicaties. Als er proble-men zijn door ziekte of de juiste kennis ontbreekt, dan

kunnen wij hulp bieden. We hebben verstand van de processen en de bedrijfsvoering in het onderwijs. Bo-vendien kunnen wij detacheren, inleren en trainen. We laten het schoolbestuur zelf aan het stuur en helpen bij het autorijden. Zo is er altijd een back-up waarop men kan terugvallen.’Merces opereert landelijk en op alle niveaus van de schoolorganisaties. ‘Wij ondersteunen op bestuurlijk niveau schoolbesturen met goede beelden van de organisatie. Merces acteert bovendien op alle niveaus van de onderwijsorganisatie. Dat heeft alles te ma-ken met de structuur waaruit wij komen. Snappen wat er speelt in het onderwijs, daar draait het om. Niet voor niets is ons motto “Merces laat onderwijs bedrijven”. Het onderwijs is in beweging en Merces beweegt mee. Merces heeft veel jonge mensen in dienst, die een administratieve achter-grond hebben of een human resource-opleiding hebben gevolgd, en kunnen meedenken met de ontwikkelingen die zich in het onderwijs afspelen.’

ProfessionaliserenReijnen verwacht dat de komende jaren de druk op het onderwijs om verder te professionaliseren toeneemt.

merces_spread.indd 16 03-05-13 15:25

prima extra 23

‘Dat is nodig om onder andere de financiën goed in de hand te houden. Veel scholen hebben met krimp te maken. terugloop van leerlingenaantallen en daar-door minder docenten. Ook wordt er verwacht dat het leveren van kwaliteit scherp in de gaten wordt gehou-den. met minder nemen de inspectie, en ook de ouders van leerlingen, geen genoegen meer. Wij signaleren dat en willen er een rol in hebben. Daarover gaan wij met besturen in dialoog. aan bod komen personeels-planning en demografische ontwikkelingen. allemaal zaken die op het onderwijs afkomen, maar die tevens een uitdaging vormen. De ideale situatie is dat be-sturen enthousiast zijn over de onderwijspraktijk en zich minder hoeven bezig te houden met de bedrijfs-machine. De sores aan de achterkant nemen wij voor onze rekening. Op dit vlak denken wij onderscheidend te kunnen zijn en te blijven. Wij ontzorgen besturen op dit vlak.’

ICT-platform van MercesOm scholen goed te faciliteren is de inzet van ict be-langrijk. merces zet daarvoor een kwalitatief hoog-waardig ict-platform in met bedrijfsadministratieve

en bedrijfsondersteunende applicaties, waaronder payroll, e-Hr en financiën. reijnen: ‘Flexibel en doel-treffend is merces@Work. Het is een op Sap-software gebaseerde applicatie die via het internet toegankelijk is. merces@Work kan naargelang de eigen inzichten en behoeftes van een schoolbestuur modulair worden ingezet. in de module zijn onder meer beschikbaar: personeels- en salarisadministratie met inbegrip van de volledige financiële verwerking en verantwoording;

salarisverwerking (payroll) en ondersteuning van de Wet Verbetering poortwachter.’

Maatwerkpatty proening, hoofd financiën en controller bij pro-das, een schoolbestuur met 26 scholen in krimpregio asten, is enthousiast over de diensten van merces. ‘Onze scholengroep telt ongeveer 5.000 leerlingen en 500 medewerkers. mijn filosofie is eenvoud, je moet het niet moeilijker willen maken. ik geloof bovendien niet in een administratiekantoor op afstand. Je mist dan de betrokkenheid. in januari 2007 besloten we daarom de administratie in eigen hand te nemen, maar daarvoor moesten we deskundigheid in huis halen. toen hebben we merces in de arm genomen om ons te begeleiden en te ondersteunen. mensen moeten weten wat ze moeten invoeren in het softwaresysteem. twee medewerksters zorgen voor het bijhouden van de ge-gevens in merces@Work. Dat houdt ook een risico in, want die medewerksters kunnen wegvallen. een infor-matiesysteem als dit kun je niet laten bijwerken door een uitzendkracht. met merces hebben we daarom een regeling getroffen. indien nodig neemt een ingewerkte administratieve kracht uit tiel het van ons over. Onze ervaring is dat merces goed inspeelt op wat de klant wil. merces levert maatwerk en opereert flexibel. Ze leunen niet achterover en hebben net als wij een posi-tief kritische houding. Zo is onze bedrijfsvoering eigen-lijk een coproductie. Wij hebben nu onze bedrijfsvoe-ring goed op orde.’

Opmerkelijke stapOtto meulenbeek is algemeen directeur van Leerplein 055, een groep van dertig scholen in basisonderwijs, praktijkonderwijs en speciaal basisonderwijs. Leer-plein 055 zette eind vorig jaar een opmerkelijke stap. ‘Vier jaar geleden zijn we bij merces weggegaan’, vertelt meulenbeek. ‘merces kwam met merces@Work, een ei-gen systeem als opvolger van CaSO. Het nieuwe sys-teem moest zich in onze ogen nog bewijzen en daar lag voor ons een gevoelig punt. We zijn teruggegaan naar CaSO, omdat dat vertrouwd was. Nu zijn we weer terug bij merces. Het systeem merces@Work heeft zich in-tussen bewezen en het gaf ons voldoende vertrouwen ermee aan de slag te gaan. Daarom hebben we ons met ingang van 1 januari van dit jaar weer bij merces aan-gesloten. Het blijft altijd spannend als je van het ene systeem overgaat naar een ander. maar de migratie is zonder problemen verlopen. Onze medewerkers zijn goed geschoold door merces. Wij hebben een strippen-kaart van de dienstverlening van merces afgenomen waarmee wij een aantal uren kunnen afnemen voor be-geleiding en scholing van medewerkers.’

Voor meer informatie: www.merces.nl

merces_spread.indd 17 03-05-13 15:25

24

Haal Nieuws van de week in de klas

HHet landelĳ ke programma School aan Zet concludeert dat methodes voor begrĳ pend lezen veel tĳ d kosten en de meeste tĳ d besteden aan het aanleren van stra-tegieën. Ook vinden veel leerlingen het vak begrĳ pend lezen saai en bouwen ze weerstand op tegen (begrĳ -pend) lezen. Er is op dit moment discussie of het be-heersen van strategieën wel leidt tot het beter worden in begrĳ pend lezen. Met Nieuws van de Week kiest de school voor een andere aanpak. De actualiteit wordt in de klas gehaald en de kennis van de wereld en de woordenschat worden vergroot. Daardoor kan het leesplezier fl ink toenemen. Ook dat is een belangrĳ ke graadmeter voor het succes in (begrĳ pend) lezen.

MediarijkNieuws (samen) lezen is boeiend. Het vertelt wat er zich zoal in de wereld afspeelt, dicht bĳ huis én verder weg. In onze mediarĳ ke maatschappĳ wordt de be-hoefte om teksten te begrĳ pen en tekstbegrip te oe-fenen steeds groter. Teksten samenvatten of kritisch analyseren blĳ kt moeilĳ k voor leerlingen. Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat vier competenties belangrĳ k zĳ n voor begrĳ pend lezen: vlot technisch

Zowel digitale als papieren krantenartikelen komen tegenwoordig ‘met een

druk op de knop’ de klas binnen. Zo ook Nieuws van de Week; een digitale

portal die in vergelijking met andere aanbieders een betaalbare variant blijkt

om de actualiteit in de klas te halen.

kunnen lezen, kunnen toepassen van leesstrategieën, bezit van een goede woordenschat en van een brede achtergrondkennis. Om dit alles te trainen, is het ge-bruik van motiverende teksten een belangrĳ ke voor-waarde.

NieuwsgierigNieuws gebruiken in de klas stimuleert leerlingen om zelf nieuwsgierig te worden en nieuws te volgen. De online uitgave van Nieuws van de Week is ontwikkeld in samenwerking met journalisten, ervaren leerkrach-ten en een onderwĳ skundige. Iedere week worden in Nieuws van de Week actuele artikelen klaargezet op verschillende leesniveaus met uitgebreide verwer-kingsmogelĳ kheden: links naar fi lmpjes en verdie-ping, algemene kennisquizvragen, een woordweb, woordenschatwerkbladen, ook gericht op spelling, werkbladen rond leesstrategieën, tekstbegripvragen en algemene kennisvragen.

Differentiatie Nieuws van de Week is ontwikkeld voor leerlingen vanaf groep 5 (leesniveau AVI E4 t/m AVI Plus) en te-vens geschikt voor leerlingen binnen vso en praktĳ k-onderwĳ s. Met sterren van één tot vĳ f wordt de moei-lĳ kheidsgraad van de tekst aangeduid. Hierbĳ wordt het AVI- en CLIB-niveau en de belevingswereld van de jaargroep als uitgangspunt genomen. De lettergrootte kan worden aangepast en de tekst kan worden voor-gelezen met ‘ReadSpeaker’, waarbĳ de woorden en zinnen gehighlight worden (hierbĳ is dus ook gedacht aan dyslectische leerlingen). Rechts van iedere tekst

Alternatief en aanvulling leerlĳ n begrĳ pend lezen

Schoolsupport_spreadKLEUREN.indd 20 03-05-13 15:04

VERRIJKING 25

zĳ n verschillende knoppen zichtbaar met verwer-kingsopdrachten. Ook snelle of slimme leerlingen zĳ n niet snel klaar met het nieuws, maar hebben de moge-lĳ kheid nog meer interessante informatie en artikelen te bestuderen. Op de verwerkingsbladen staat aange-geven wanneer een opdracht een ‘kroontjesopdracht’ betreft: moeilĳ ker dus.

Zelfstandig Nieuws van de Week is geschikt voor het digibord en voor zelfstandig gebruik door leerlingen. Wekelĳ ks worden de nieuwe actuele teksten klaargezet met de verwerkingsmogelĳ kheden. Via mĳ n.schoolsupport.nl komen leerkrachten en leer-lingen bĳ de teksten. Na een introductie kunnen de tek-sten en werkbladen (woordenschat, tekstbegrip, lees-strategie, spelling) gedownload of geprint worden. Bĳ de start van de licentie wordt een archief aangemaakt van de teksten. Deze teksten en het verwerkingsma-teriaal blĳ ven beschikbaar tĳ dens de loopduur van de licentie.

NavigatieDe navigatie op de website is eenvoudig en duidelĳ k van opzet. Nieuws van de Week bevat geen optie om echt online te verwerken. Het verwerkingsmateriaal wordt aangeboden in Word-bestanden en moet apart worden gedownload of geprint. De werkbladen zĳ n iedere week hetzelfde van opzet en daarmee overzichtelĳ k voor de leerling. Iedere opdracht heeft een directe link met de tekst en het onderwerp uit de actualiteit. De items zĳ n rechtstreeks uit het nieuws

Gebruik van actuele teksten stimuleert

leerlingen tot lezen

Gebruik van actuele Gebruik van actuele

leerlingen tot lezen

afkomstig en worden ondersteund door bĳ voorbeeld videofragmenten uit Schooltv en webpagina’s van Wikipedia.

Inzet in de klasMet ongeveer 200 actuele nieuwsteksten per jaar, drie tot vĳ f items per week, verdeeld over meerdere leesniveaus wordt een toename van de algemene kennis bĳ leerlingen bereikt. Een dienst als Nieuws van de Week is aan te raden in het onderwĳ s om zo gesproken en geschreven taal beter en sneller te kunnen begrĳ pen, gevarieerde oefening in tekstbegrip, leesstrategie en woordenschat te bieden, verrĳ king van lessen wereldoriëntatie en geschiedenis met actualiteit te verbinden en het technisch leesniveau bĳ leerlingen op te krikken. De uitgever Schoolsupport wil met Nieuws van de Week een rĳ ke online leesomgeving aanbieden die ook de algemene kennis van leerlingen vergroot en de actualiteit begrĳ pelĳ k aanbiedt.

Meer weten?Nieuws van de Week wordt op w w w.school suppor t .nl /nieuwsvandeweek uitgelegd. Ook zijn er veel informatieve bijlagen als een handleiding, vergelijkingen met andere aanbieders, de aandacht voor de kerndoelen en voorbeeldwerkbladen te vinden. Meer informatie over het verhogen van de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs vind je op www.schoolaanzet.nl. School aan Zet is een programma voor scholen binnen primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs en wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW.

Schoolsupport_spreadKLEUREN.indd 21 03-05-13 15:05

Slavernij en Jij is dé website waarop iedereen terecht kan voor basisinformatie over ons slavernijverleden. Dit jaar wordt gevierd dat het 150 jaar geleden is dat Nederland de slavernij in haar koloniën afschafte. Dus het moment voor u en uw leerlingen om aandacht te besteden aan dit boeiende onderwerp. Op Slavernij en Jij kunnen jongeren op een prikkelende en inter-actieve manier kennis maken met deze geschiedenis in al haar facetten! Ga vanaf 17 juni naar www.slavernijenjij.nl

S l eute l to t he t s lavern i j ver l eden

Slavernij en Jij is dé website waarop iedereen terecht kan voor basisinformatie over ons slavernijverleden. Dit jaar wordt gevierd dat het 150 jaar geleden is dat Nederland de slavernij in haar koloniën afschafte. Dus het moment voor u en uw leerlingen om aandacht te besteden aan dit boeiende onderwerp. Op Slavernij en Jij kunnen jongeren op een prikkelende en inter-actieve manier kennis maken met deze geschiedenis in al haar facetten! Ga vanaf 17 juni naar www.slavernijenjij.nl

Slavernij & Jij is een project van het NiNsee (Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis) www.ninsee.nl en wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Slavernij & Jij is vernieuwend omdat:Het de slavernijgeschiedenis in 12 overzichtelijke thema’s presenteert • Actuele thema’s bespreekt zoals racisme, identiteit, Zwarte Piet en moderne slavernij • Elk thema een pakkende coverstory heeft • De website tools biedt voor het maken van een werkstuk • Elke pagina een interactieve quizvraag heeft • De website ook een versie heeft voor de mobiel en tablet • Bijna gelijk met de website een educatieve game verschijnt voor smartphones en tablets • De site veelvuldig gebruik maakt van social media en discussietools • De site interessante links en literatuurverwijzingen biedt per thema.

Slavernij & Jij is vernieuwend omdat:Het de slavernijgeschiedenis in 12 overzichtelijke thema’s presenteert Zwarte Piet en moderne slavernij werkstuk met de website een educatieve game verschijnt voor smartphones en tablets en discussietools

De website tools biedt voor het maken van een Bijna gelijk

De site veelvuldig gebruik maakt van social media

Arbo AdviesCentrum Primair Onderwijs

Bel 045 - 579 81 81

of mail naar [email protected]

ArboAdvies-Centrum PO

Voor deskundig advies op het gebied van arbeidsomstandigheden

7343•IDEA2ID

7343 DIE adv AACPO_192x142.indd 1 31-07-12 10:48

PRIMA EXTRA 27

Hoe creëer je op school een echte leescultuur? Na het lezen van deze special is een superleesjaar

zó gevuld!

tek

st m

arĳ

e si

etsm

a | b

eeld

kes

sels

kr

amer

KLAARVOOR DE START?

Special

Wanneer je de campagnes, de Kinderboeken-week, De Nationale Voorleesdagen, de Nederlandse Kinderjury en De Nationale

Voorleeswedstrĳ d in het jaarprogramma inplant, ben je ervan verzekerd dat de school het hele jaar door voorziet in excellent leesonderwĳ s. Een ideale manier om leesbevordering te integreren in de dagelĳ kse lessen. Je kunt de bĳ behorende lespakketten voor 14 juni bestellen op www.cpnb.nl/onderwĳ s. Zo ben je in één keer klaar voor het schooljaar 2013/2014.

Lezen doe je niet alleen in de Kinderboeken-week. De CPNB en Stichting Lezen zijn betrokken bij veel verschillende campagnes om kinderen enthousiast te maken voor boeken.

EEN JAAR LANG LEESONDERWĲ S

Scan deze pagina met Layar voor meer leesplezier of om direct te bestellen!

Scan deze pagina met Layar voor meer leesplezier of om direct te bestellen!

28

De Kinderboekenweek komt er weer aan!

Op veel scholen is de Kinderboekenweek de perfecte aftrap van een schooljaar vol boeken en (voor)lees-plezier. Kranten, tijdschriften, televisieprogramma’s: allemaal besteden ze aandacht aan kinderboeken. Door ook de school feestelijk in te richten, krijgt elke leerling de boodschap mee: lezen is écht ontzettend leuk.

Elk jaar staat de Kinderboekenweek in het teken van een thema. Dit jaar is gekozen voor sport en spel onder het motto: Klaar voor de start! Van woensdag 2 t/m zondag 13 oktober zullen boekhandels, media en

natuurlĳ k scholen volop aandacht besteden aan boeken over bewegen, winnen en verliezen en over talent en training. Echt moeilĳ k zal het niet zĳ n om boeken te vinden rond dit thema. Veel schrĳ vers hebben zich laten inspireren door gebeurtenissen op en rond het sportveld. Stichting CPNB, de organisator van de Kinderboekenweek, heeft voor elke leeftĳ ds-categorie een aantal kerntitels geselecteerd. Zo heb je meteen een mooi overzicht van boeken waarmee je in jouw klas aan de slag kunt gaan. Helemaal handig: in het Kinderboekenweek lespakket zitten leskaarten met lessuggesties voor al deze titels, maar ook lessug-gesties over het thema, het Kinderboekenweekgeschenk en het Prentenboek van de Kinderboekenweek. Met het lespakket ben je dus helemaal Klaar voor de start!

Meer dan 200 voorlees- en prentenboeken in één gids. Voor kinderen van 0-6 jaar, met voorleestips en informatie over het Prentenboek van de Kinderboekenweek en De Nationale Voorleesdagen.

Het is ook mogelĳ k om losse materialen te bestellen, zoals stickers, kleurplaten of een vlaggenlĳ n. Kĳ k hiervoor op www.cpnb.nl/onderwĳ s.

Het vernieuwde Kinderboekenweek lespakket!De Kinderboekenweek lessuggesties zĳ n

vernieuwd. Naast de vertrouwde lesbladen is er nu online aanvullend lesmateriaal te vinden.

De lessuggesties zĳ n kant-en-klaar en direct in de dagelĳ kse lessen te gebruiken. Of dat nu taal, bewegen, wereldoriëntatie of het kringgesprek is. De lessuggesties baseren zich op nieuwe onderwĳ skundige inzichten. Je leert meteen zelf ook bĳ ! Naast de lessuggesties ontvang je vele extra’s, zoals het Kinderboekenweek-geschenk, de Kinderboekenkrant en diverse a� ches om de klas aan te kleden. Je bent dus in één keer klaar voor de Kinderboekenweek. Wil je op jullie school gebruik maken van zo’n handig lespakket? Bestel deze dan via www.cpnb.nl/onderwĳ s.

• Losse leskaarten met lessuggesties bĳ de kerntitels• Algemene lessuggesties bĳ het thema Klaar voor de start!• Leskaarten Kinderboekenweekgeschenk en Prentenboek van de Kinderboekenweek• Lestips bĳ de uitzendingen van Schooltv • Het Kinderboekenweekgeschenk Je bent Super… Jan! van Harmen van Straaten• Prentenboek van de Kinderboekenweek Zzz…

van Loes Riphagen• Kinderboekenweeka� ches (A2 formaat)• Cd met lied Klaar voor de start! van Kinderen

voor Kinderen

De Kinderboekenkrant is gemaakt voor kinderen van groep drie tot en met acht. Ideaal om kinderen enthousiast te maken voor lezen en ze te helpen met de keuze van hun volgende boek.

Het Kinderboekenweek lespakket bevat:

De Kinderboekenkrant

De Voorleesgids

Op www.kinderboekenweek.nl staat vanaf september een

overzicht van alle activiteiten. Op www.cpnb.nl/onderwĳ s vind

je informatie over het thema, het lesmateriaal, de kerntitels

en nog veel meer.

Een schrĳ ver in de klasBĳ na alle schrĳ vers en illustratoren in Nederland zĳ n aangesloten bĳ de Stichting Schrĳ vers School Samenleving (SSS). De stichting bemiddelt tussen auteurs en scholen en heeft daarmee inmiddels enorm veel ervaring opgedaan. De medewerkers van SSS zorgen niet alleen voor de zakelĳ ke af-handeling, maar geven desgewenst ook advies. Bĳ voorbeeld over welke schrĳ ver of illustrator een programma heeft dat goed aansluit bĳ de leesactiviteiten op school of een specifi ek leer-jaar. Ook zorgen ze voor een organisatorisch draaiboek, zodat alle partĳ en precies weten waar ze aan toe zĳ n. Kortom: niets houdt je nog tegen om ook voor jouw school een auteursbezoek te regelen voor aankomende Kinderboekenweek. Meer informatie over SSS? Kĳ k op www.sss.nl

GEEN FEEST ZONDER CADEAUSHet Kinderboekenweek-geschenk van dit jaar is geschreven door Harmen van Straaten, bekend van boeken als Een opa om nooit te vergeten, Spuit Elf, Lang leve Fien! en de Super Jan-serie. Hij schrijft voor verschillende leeftijden en illustreert veel van zijn boeken zelf. Een ideale combinatie voor school-bezoeken. ‘Ik probeer uit te leggen hoe je een verhaal kunt bedenken én ik geef een tekenles. Meestal rond ik zo’n les af met een toneelstukje van één van mijn boeken.’

Van Straaten is een echte sportieveling. Hĳ heeft vrĳ wel alle sporten wel eens gedaan. ‘Ik heb gezwommen, gevoetbald, gehockeyd

en ik heb op tennis en squash gezeten. O, en ik heb nog gezeild ook. Eigenlĳ k ben ik altĳ d een actieve sporter geweest. Nu ren ik alleen nog, maar ik vind

SPEKTAKELSchooltv stemt de programmering en lessuggesties af op het thema Klaar voor de start! Ook Kennisnet doet mee. Vanaf september 2013 is er een nieuwe site over kinderboeken: op kids.kennisnet.nl/watnou vinden leerlingen alles over de mooiste boeken. Wil je nog meer aansluiting bĳ het thema van de Kinderboekenweek? NOC*NSF Olympische Educatie biedt het Olympisch Lespakket aan via www.nocnsf.nl/educatie. Daarnaast kun je als school deelnemen aan allerlei activiteiten die rond de Kinderboekenweek worden georganiseerd in boekhandel en bibliotheek. Of je kunt er zelf een groot spektakel van maken door een schrĳ ver of illustrator uit te nodigen.

PRIMA EXTRA 29

Editi

e 20

12/2

013

© Chris van Houts

30

‘Ik word regelmatig verrast door lesideeën bĳ mĳ n boeken’

Je bent super... Jan!Jans ouders zĳ n verdwe-nen. Zomaar. Hoe dat kon gebeuren? Misschienwel door een mislukte goocheltruc van meneer Stromboli. In elk geval zitJan nu behoorlĳ k in de problemen. Het ministerie van Alleenstaande en Inde Steek Gelaten Kinderen heeft bepaald dat hĳ naar een kostschool moet. Uitgerekend naar in-ternaat Ĳ sendoorn, waar iedereen doods-bang rondloopt. Voor de pestkop Sebus Archibald natuurlĳ k. Voor de vreselĳ ke mevrouw De Beuker. En niet te vergeten voor de geest van Ĳ sendoorn. De situatie lĳ kt wanhopig. Maar niet voor Super Jan! Hoewel. Is Super Jan er nog wel? Of is er al-leen Jan? Heeft hĳ zĳ n superkrachten nog wel? Bĳ bestelling van het Kinderboeken-weeklespakket ontvang je een exemplaar van Je bent super…Jan! Leerlingen ont-vangen het Kinderboekenweekgeschenk tĳ dens de Kinderboekenweek gratis bĳ tien euro aan kinderboeken.

I k vind het heel belangrĳ k dat er humor in mĳ n boeken zit. Het lĳ kt ook wel of elk boek dat ik maak weer méér verschillende verha-

len en details bevat. Dat gaat helemaal vanzelf. Het is zó leuk om te doen!’Over het Prentenboek van de Kinderboekenweek hoefde ze niet lang na te denken. ‘Ik heb een groot bestand met allemaal fl arden en ideeën voor boeken. Toen ik de opdracht kreeg, vond ik daar-tussen gelĳ k al iets dat ik graag wilde gebruiken.’

Creatieve docentHet fĳ ne van al die details en verhaallĳ ntjes in de boeken van Riphagen, is dat ze uitstekend te ge-bruiken zĳ n in de klas. ‘Mĳ n laatste boeken zĳ n eigenlĳ k allemaal zonder tekst, maar er is ontzet-tend veel over te vertellen. Sowieso zĳ n docenten heel creatief. Ik vind het heel leuk om te merken wat ze allemaal bedenken bĳ mĳ n boeken. Ik word regelmatig verrast door lesideeën bĳ mĳ n boeken.’‘Het allerleukste aan een schoolbezoek is om te zien hoe kinderen reageren op mĳ n boeken’, vervolgt Riphagen. ‘Ik lees vaak voor uit Slaapkamernacht-dieren. In dat boek verklaar ik dingen die ’s nachts gebeuren aan de hand van nachtdieren, zoals de schĳ tlĳ ster. Kinderen gaan vaak helemaal mee in dat verhaal. In bĳ na elke klas is er wel een kindje dat zĳ n vinger opsteekt om te vertellen dat hĳ laatst nog zo’n schĳ tlĳ ster heeft gezien. Dat is echt heel gaaf.’

Loes Riphagen:

Op de prentenboeken van Loes Riphagen raak je nooit uitgekeken. Hoe vaak je haar boeken ook doorbladert, elke keer ontdek je weer iets nieuws: van een verstopt voor-werp dat op elke bladzijde terugkomt tot een klein grapje.

het heel goed dat sporten en bewegen dankzĳ de Kinderboekenweek wat extra aandacht krĳ gen.’ In het geschenk heeft hĳ het thema overigens niet gebruikt. ‘Er zĳ n al zoveel goede boeken over sport. Het leek me veel leuker om een ander boek te maken.’ Het resultaat is Je bent super… Jan!, een nieuw boek over Super Jan. Dat móet wel een leuk toneelstukje opleveren bĳ de schoolbezoeken

© M

arĳ n

Olis

lage

r

‘Ik word regelmatig verrast door lesideeën bĳ mĳ n boeken’

Verschillende (voor)leesinitiatieven vieren hun jubileum. Stichting Lezen bestaat vĳ fentwintig jaar, De Nationale Voorleeswedstrĳ d twintig jaar,

BoekStart vĳ f jaar en in januari ging de tiende editie van De Nationale Voorleesdagen van start. Reden ge-noeg dus voor een jaar vol voorleesactiviteiten, want voorlezen is niet alleen plezierig, het is ook heel nuttig. Uit onderzoek blĳ kt dat kinderen die worden voorge-lezen beter presteren op school. Ze hebben een grote-re woordenschat en zĳ n beter in het verwoorden van emoties. Veel mensen denken bĳ voorlezen vooral aan kinderen die nog niet zelf kunnen lezen. Maar waarom zou je stoppen als ze ouder worden? Door regelmatig voor te lezen, kun je laten zien hoe mooi, grappig en bĳ zonder taal kan zĳ n. Kinderen maken kennis met verhalen die ze zelf niet snel uit zouden kiezen, omdat ze het boek te dik vin-den bĳ voorbeeld of net te moeilĳ k om zelf te lezen. Het hele Jaar van het Voorlezen wordt er van alles georganiseerd rondom voorlezen. Zo kan iedereen

Bĳ bestelling van het Kinderboeken-

week lespakket ontvang je een exemplaar van het

Prentenboek van de Kinderboekenweek Zzz…

Daarnaast is het Prentenboek tĳ dens de Kinderboekenweek

voor slechts vĳ f euro te koop in de boekhandel.

PRIMA EXTRA 31

Voorl� en: het hele jaar door De CPNB is betrokken bij veel meer campagnes om kinderen enthousiast te maken voor boeken, ook als ze zelf nog niet kunnen lezen. Zeker tijdens het Jaar van het Voorlezen.

© M

arĳ n

Olis

lage

r

ervaren dat voorlezen fĳ n en waardevol is: voor baby’s, kinderen én volwassenen. Kĳ k op www.jaarvanhetvoorlezen.nl voor meer informatie over de verschillende activiteiten.

Zzz…Het zat Meneertje vandaag niet mee. Zĳ n fi ets werd gestolen, de soep brandde aan en zĳ n hamster ging ook nog eens dood. Met een rotge-voel valt hĳ in slaap. En dan begint de ellende pas echt. In zĳ n droom wordt

hĳ achtervolgd door enge monsters. Hĳ weet

zich nog net op tĳ d los te ruk-

ken, maar dan beginnen er allemaal nieuwe avonturen. In zĳ n dromen ontdekt hĳ dat hĳ allerlei verborgen krachten heeft. Zo redt hĳ een ontvoerde prinses en scoort hĳ in een belangrĳ ke voetbalwedstrĳ d. Hĳ kan zelfs vliegen!

Beeld uit het Prentenboek van de Kinderboekenweek 2013

32

De Nationale Voorleeswedstrĳ d is een wedstrĳ d voor groep zeven en acht. Alle basisscholen kunnen meedoen door

op hun eigen school een voorleeswedstrĳ d te organiseren. De winnaars krĳ gen een uitnodiging voor de regionale voorrondes en mogen, als zĳ opnieuw winnen, door naar de provinciale fi nale en tenslotte de landelĳ ke fi nale, eind mei. Tĳ dens die fi nale lezen alle kandidaten een fragment voor uit een zelfgekozen boek en lezen ze ook onvoor-bereid een stukje voor. Meedoen aan De Nationale Voorleeswedstrĳ d is meer dan de moeite waard. Het is spannend en er is iets te winnen. De Nationale Voorleeskampioen krĳ gt een wissel-trofee voor de school, een eigen trofee en boeken-bonnen. Bovendien mag de winnaar als Kinder-directeur van het Kinderboekenmuseum een jaar lang mee beslissen over activiteiten die het museum organiseert. Maar wat De Nationale Voorleeswed-

strĳ d misschien nóg leuker maakt, is dat kinderen leren om heel aandachtig bezig te zĳ n met taal en (mooie) woorden. Ze ontdekken dat elke tekst anders is en vraagt om een andere manier van voorlezen. En ze ontdekken hoe je de aandacht van andere kinderen vast kunt houden. Gewoon, met hun stem en een mooi verhaal.

Meedoen? Doe mee met De Nationale Voorleeswedstrĳ d. Bestel voor zaterdag 10 augustus het gratis deelname-pakket via www.denationalevoorleeswedstrĳ d.nl/deelnamepakket. Vergeet ook niet de schoolkampioen voor 1 december 2013 aan te melden voor de regionale voorrondes.

Wat zit er in het pakket?• Spelregelboek Nationale Voorleeswedstrĳ d

• 2 posters

• Oorkonde voor de schoolkampioen

DE NATIONALE VOORLEESWEDSTRĲ D

Elk jaar selecteert een jury van jeugdbibliothecarissen tien prentenboeken voor de Prentenboek TopTien. Uit deze toppers wordt weer één titel gekozen dat zich Prentenboek van het Jaar mag noemen. In 2014 is gekozen voor het boek Krrrr…okodil! van Catherine Rayner. Een vrolĳ k boek over een krokodil die de rust verstoort aan de oevers van de rivier. Tĳ dens De Nationale Voor-leesdagen (van woensdag 22 januari tot en met zaterdag 1 februari 2014) wordt dit boek in het hele land voorgelezen op kinderdagverblĳ ven, peuterspeelzalen, scholen en bibliotheken. De feestelĳ ke aftrap is op woensdag 22 januari tĳ dens het Nationale Voorleesontbĳ t. Organiseert jullie school ook een voorleesontbĳ t met een bekende Nederlander of lokale bekende? Meld deze dan (vanaf begin december) aan op www.denationalevoorleesdagen.nl

© J

ørge

n K

oopm

ansc

hap,

Stu

dio

Gem

ini

De Nationale Voorleesdagen

VOORLEESWEDSTRĲ D


De Kinderboekenweek wordt op deze school elk jaar feestelĳ k geopend met een enorme verkleedpartĳ . Alle leer-

krachten en kinderen in de onderbouw verkle-den zich die dag op basis van het thema van de Kinderboekenweek. Blĳ leven: ‘We besteden die hele week extra veel aandacht aan boeken en er komt een schrĳ ver op bezoek. Deze Kinder-boekenweek is dat Jacques Vriens, sinds dit jaar ook Kinderboekenambassadeur, die ’s avonds meteen iets zal vertellen over voorlezen tĳ dens een thema-avond voor ouders. Kinderen wor-den schrikbarend weinig voorgelezen. Hopelĳ k helpt zĳ n enthousiaste verhaal om meer ouders hiertoe over te halen.’

PronkstukBlĳ leven: ’Oorlogsgeheimen van Jacques Vriens lees ik jaarlĳ ks voor in groep acht. Het is een heel mooi verhaal, past prima bĳ de lesstof over de Tweede Wereldoorlog in dit schooljaar en Vriens heeft het zo geschreven dat je echt kunt mee-voelen met de hoofdpersoon. De eerste keer dat ik dit boek voorlas, liepen de tranen over mĳ n wangen bĳ de laatste bladzĳ de. Maar verder lees ik vrĳ wel nooit hetzelfde boek voor. Er zĳ n zoveel mooie en goede boeken om uit te kiezen!’De schoolbibliotheek is het pronkstuk van de school. ‘Per leerling hebben we ongeveer negen boeken’, vertelt Blĳ leven. ‘Dat is een stuk meer dan het lan-delĳ k gemiddelde van zo’n vier boeken. Een belang-rĳ ke reden daarvoor is dat we willen dat leerlingen de boeken ook kunnen lenen voor thuisgebruik.’ Om dit voor elkaar te krĳ gen gebruikt de school standaard een zesde deel van de ouderbĳ drage om de boekencollectie op peil te houden. Ook doet de school vanaf dit jaar mee aan Bibliotheek op school (www.debibliotheekopschool.nl).

StemboekjeOm de aandacht voor boeken het hele jaar door vast te houden doet de school ook actief mee aan de Neder-landse Kinderjury. ‘We zorgen ervoor dat we de hele tiplĳ st van de Kinderjury in huis hebben. Al die boeken worden mooi uitgestald, zodat kinderen ze makkelĳ k kunnen pakken en elke leerkracht leest tenminste één genomineerd boek voor in de klas. Via de CPNB bestel-len we stemboekjes en elk kind dat zĳ n stemboekje in-levert, krĳ gt een klein cadeautje (ook uit het pakket van de CPNB). Uiteindelĳ k maken we voor beide categorieën (6 t/m 9 en 10 t/m 12 jaar) een top drie. Die kunnen we dan vergelĳ ken met de landelĳ ke uitslag.’

PRIMA EXTRA 33

Hoe doen zĳ dat nou? ‘We hebben de hele tiplĳ st van de Kinderjury in huis!’Martijn Blijleven is leerkracht op OBS Twickel in Hoofddorp, waar alle leer-lingen de dag beginnen met een half-uur vrij lezen. Leesbevordering is een belangrijk focuspunt van deze school.

De Prĳ s van de Nederlandse Kinderjury is een prĳ s die kinderen zelf bepalen. Hierbĳ draait het niet om wat volwassenen vinden, maar alleen om de mening van kinderen zelf. Door met de hele klas of school mee te doen aan de Kinderjury, lezen de kinderen met plezier, lezen ze meer en lezen ze uiteindelĳ k ook beter. Vanaf dit jaar wordt ook voor de Kinderjury een speciaal lespakket samengesteld door de CPNB. Hierin staan les-suggesties voor groep 5 & 6 en voor groep 7 & 8. De Kinderjury leert leerlingen kritisch lezen, discussiëren en argumenten formuleren. En draagt ook bĳ aan het leesplezier. Bestel dit lespakket via www.cpnb.nl/onderwĳ s


Voorbeeld uit de praktĳ k

De Nederlandse Kinderjury

34

Elk jaar wordt een werkgroep Kinder-boekenweek in het leven geroepen. Bos-wĳ k: ‘Soms vragen we ook leerlingen

om mee te denken, maar meestal bestaat de werkgroep uit leerkrachten. De voorbereiding start met het bestellen van het lespakket van de CPNB. Daar staan allerlei handige tips en lessuggesties in’, vindt Boswĳ k. ’Ook ouders helpen mee. Bĳ voorbeeld door ze een kleine expositie te laten maken bĳ de ingang van de school. Zo is voor iedereen meteen duidelĳ k wat het thema van de Kinderboekenweek is.’

StimulansOp verzoek stelt de bibliotheek een collectie boeken samen over het thema van de Kinder-boekenweek. ‘Voor elke bouw is er een krat met boeken die zo aantrekkelĳ k mogelĳ k wordt tentoongesteld. Zo kunnen alle leerlingen regelmatig een boek pakken. En daarbĳ hebben we nog een leuk trucje: kinderen die enthousiast zĳ n over een boek, mogen aan de rest van de groep vertellen waarom dit boek een echte aanrader is. Dat stimuleert andere kinderen om dat boek ook te gaan lezen.’ Elk jaar organiseren we een wedstrĳ d, waarbĳ alle leerlingen op school een boekomslag ontwerpen naar aanleiding van het thema van de Kinderboekenweek. Per klas worden de mooiste drie omslagen uitgekozen en tentoongesteld in de school. Aan het eind van de Kinder-boekenweek hebben we een centrale afsluiting met muziek,

kinderen en docenten die voorlezen en vooral: de uit-reiking van onze eigen Gouden Penselen voor de drie mooiste boekomslagen. Dat is altĳ dweer een enorm succes.’

Reuzen uit de bovenbouwHet gehele jaar is er volop aandacht voor (voor)lezen op de Nassauschool. Voor het jaarlĳ kse Voorleesontbĳ t komen alle ju� en en meesters die dag in hun pyjama naar school. Er wordt een bĳ zondere voorlezer gevraagd. Een bekende stadgenoot of een politieman in vol ornaat, bĳ voorbeeld. En de bovenbouwers van de Nassauschool lezen regelmatig voor aan de kleuters. Boswĳ k: ‘Zo stimuleren we niet alleen het lezen, maar werken we ook aan het saamhorigheidsgevoel. De kleuters kĳ ken vaak op tegen die reuzen uit de bovenbouw en zo leren de kinderen elkaar kennen.’ Door de hele school hangen posters met gedichten, gemaakt en geïllustreerd door de leerlingen zelf. En natuurlĳ k doet de school mee met De Nationale Voorleeswedstrĳ d. Boswĳ k: ‘Er wordt veel gesomberd over kinderen en lezen, maar ook met een klein budget kun je heel veel doen om een goed leesklimaat te scheppen.’

HOE DOEN ZĲ DAT NOU?

‘Bĳ het voorleesontbĳ t komen alle leerkrachten in pyjama naar school’

Arjen Boswijk is leerkracht op de Nassauschool in Groningen, een school met een uitmuntend leesklimaat. De Kinderboekenweek is voor hen een mooi moment om extra uit te pakken.

Breng (prenten) boeken tot leven Speel samen met een aantal leerkrachten (of leerlingen) een

prentenboek na. Boswĳ k: ‘Met een beamer projecteren we op de achtergrond de

pagina van het boek, terwĳ l verklede leerkrachten naspelen wat er op die

pagina gebeurt. Kinderen vinden het ontzettend leuk als een boek op die manier tot leven komt.’

En natuurlĳ k doet de school mee met De Nationale Voorleeswedstrĳ d. Boswĳ k: ‘Er wordt veel gesomberd over kinderen en lezen, maar ook met een klein budget kun je heel veel doen om een goed leesklimaat te scheppen.’

Breng (prenten) boeken Speel samen met een

aantal leerkrachten (of leerlingen) een prentenboek na. Boswĳ k: ‘Met een beamer

projecteren we op de achtergrond de pagina van het boek, terwĳ l verklede

leerkrachten naspelen wat er op die pagina gebeurt. Kinderen vinden het ontzettend leuk als een boek op die manier tot leven komt.’

waarbĳ alle leerlingen op school een boekomslag ontwerpen naar

centrale afsluiting met muziek,

prentenboek na. Boswĳ k: ‘Met een beamer projecteren we op de achtergrond de

pagina van het boek, terwĳ l verklede leerkrachten naspelen wat er op die

pagina gebeurt. Kinderen vinden

Op de beeldbank van Schooltv en Klokhuis

zĳ n altĳ d afl everingen te vinden die te maken

hebben met het thema van de Kinderboekenweek. Zo heb

je altĳ d interessant lesmateriaal voor handen.

Voorbeeld uit de praktĳ k 2

Pos

ters

gem

aakt

doo

r ki

nde

ren

van

de N

assa

usch

ool.

Stelt u zich eens voor: uw leerlingen kiezen en lezen elke week één informatief boek. Dat zijn 40 leesboeken vol leeskilometers per leerjaar, mét nieuw woordenschat en altijd aangeboden in een rijke tekst-beeld context. En wist u dat veel Corona-series voorzien zijn van INFO+? Dat zijn werkbladen per leesboek, gericht op woordenschatoefening en informatieverwerking.

Zo bevordert informatief lezen de algemene kennisontwikkeling, woordenschatontwikkeling en biedt verdieping en informatieverwerking.

Méér weten? Bestel de gratis catalogus Informatief Lezen op www.schoolsupport.nl/catalogus of ga naar:

www.schoolsupport.nl/informatieflezen

www.schoolsupport.nl

>

INFORMATIEF LEZEN VOOR WOORDENSCHATEN MEER ...EN MEER ...

EEN WERELD GAAT OPEN!

informatief_lezen_adv.indd 1 1-5-2013 10:22:19

Respectvoor de leraar!

36

tekst Linda Blankenstein

Zeker vijf leerlingen spelen met hun mobieltje onder de les, de lerares

doet of zij niets ziet en praat stug door. De leraar vraagt een leerling zijn

boeken te pakken waarop deze hem toebijt ‘je ziet toch dat ik bezig ben?’

Heb jij ook het gevoel dat je gezag afneemt in de klas en dat leerlingen

steeds brutaler lijken te worden? Je bent niet de enige, zo blijkt uit recent

onderzoek van CNV Onderwijs onder 4.000 leraren. Waar ligt die afname

nou aan: mondigere leerlingen, de ouders die hun kinderen behandelen

als prinsjes en prinsesjes, de individualistischere maatschappij of de leer-

krachten zelf? En vooral: wat kunnen we doen om het tij te keren?

Een rondje langs alle betrokkenen.

Respect 36-39.indd 36 07-05-13 15:36

GEDRAG IN DE KLAS 37

De juf: ‘Ouders willen alle pro-blemen voor hun kind oplossen’

Annemarie Braun geeft al vele jaren les aan groep 1/2 en zag kinderen en ouders veran-deren: ‘Het probleem ligt niet bĳ de kinderen maar bĳ hun ouders. Zĳ drukken een grote stempel op wat er gebeurt in de klas. Als ik bĳ voorbeeld een ontwikkelingsvoorsprong bĳ een leerling constateer, is dat voor ouders meteen reden om te eisen dat hun kind een groep overslaat. De prestatiedrang bĳ ouders neemt toe en de kinderen voelen die druk ook.’

Prinsjes en prinsesjesHet lĳ kt volgens Annemarie wel of er steeds meer probleemkinderen komen: ze heeft leer-lingen met ADHD, PDD nos, ontwikkelings-voorsprong en faalangst naast de ‘gewone’ dingen. ‘Ik zit echt weleens met mĳ n handen in het haar. Ouders willen steeds meer met mĳ overleggen want ze willen alle hobbels en moeilĳ kheden voor hun kind wegnemen. Maar kinderen moeten juist leren ook om te gaan met teleurstellingen. Dat lukt niet als

ouders hun kinderen behande-len als prinsjes en prinsesjes. Alles wat ze doen is geweldig en knap. Die kinderen begin-nen niet meer zoals vroeger verlegen aan school maar ko-men binnen met een houding van ‘hier ben ik!’ Gevolg is vaak een kind dat steeds zĳ n zin wil

doordrukken in de klas wat leidt tot onrust en soms vechtpartĳ tjes. Sommige ouders begrĳ pen het als ik hierover met ze praat en zorgen thuis voor meer regels. Het e� ect is meteen merkbaar in de klas. Maar bĳ andere ouders dringt mĳ n boodschap niet door.’

Niet hun vriendje‘We praten ook niet meer met elkaar over opvoeden. Vroeger ging je te rade bĳ fami-lie of buurvrouw. Tegenwoordig is het meer ieder voor zich en mag je niks over ander-mans opvoeding zeggen. Misschien ben ik ouderwets maar ik wil dat de kinderen mĳ met juf Annemarie aanspreken. Ik wil een beetje afstand houden want ik ben niet hun vriendje maar hun leraar.’

ouders hun kinderen behande-len als prinsjes en prinsesjes. Alles wat ze doen is geweldig en knap. Die kinderen begin-nen niet meer zoals vroeger verlegen aan school maar ko-men binnen met een houding van ‘hier ben ik!’ Gevolg is vaak een kind dat steeds zĳ n zin wil

Helen van den Berg, voorzitter van CNV Onderwĳ s, plaatst het afne-mende gezag van de leraar in een breder perspectief. ‘Het past in de algemene maatschappelĳ ke ont-wikkeling dat respect voor gezagsdragers en hulpver-leners tanende is. Vroeger was de wil van de leraar wet, hĳ had altĳ d gelĳ k. Kreeg je straf op school? Dan kreeg je thuis nog meer straf want je zou het wel ver-diend hebben. Tegenwoordig komen ouders op hoge poten verhaal halen bĳ de school als hun kind straf krĳ gt. Kinderen en ouders zĳ n mondiger geworden, we hebben kortere lontjes.’

Regels De oplossing zit ‘m volgens Helen vooral in samen praten en verantwoordelĳ kheid delen. ‘Hoe groter de ouderbetrokkenheid, hoe minder problemen er zĳ n. Het is zeer belangrĳ k dat scholen, ouders en leerlingen onderling goede afspraken maken én met elkaar blĳ -ven praten. Stel duidelĳ ke regels op en zorg dat ouders en leerlingen die kennen voordat ze op school komen. Ouders zĳ n niet tegen regels, ze vinden alleen vaak dat die regels vooral voor anderen zĳ n en niet voor hun eigen kind. En dat school verantwoordelĳ k is voor de prestaties van hun kind. Maar school en ouders moe-ten samen de verantwoordelĳ kheid dragen. We willen allemaal het beste voor onze kinderen.’

Wetten In februari buitelden de politici over elkaar heen na een oproep van scholen en vakbonden over het groeiende wangedrag op scholen. PVV-Kamerlid Harm Beer-tema pleitte voor een harde aanpak: ‘Leerlingen die zich misdragen moeten zonder pardon van school af.’ De PVDA vond dat de mondigheid op school te ver is doorgeschoten. Wat verwacht CNV Onderwĳ s van de politiek? ‘We lossen respectloos gedrag in ieder geval niet op met meer wetten, dat zorgt alleen maar voor meer werkdruk. Scholen moeten het vooral zelf doen: maak én houd het onderwerp bespreekbaar, stel ouder-contracten en klasseregels op, wissel goede voorbeel-den uit met andere scholen. En wees als school ook niet bang om je regels en grenzen te bewaken. Als ouders steeds boos komen klagen over onterechte behandeling van hun kind, wĳ s ze er dan op dat ze ook een andere school kunnen zoeken.’

De vakbond: ‘Samen verantwoordelĳ k’

Tip: 4 juni congres ‘Gezag in het geding’ in Driebergen-Zeist.

Respect 36-39.indd 37 07-05-13 15:37

38Scan deze pagina met Layar om te kunnen reageren en voor meer informatie over gedrag in de klas.

Youandi van Staa geeft trai-ningen e� ectief en respectvol communiceren met kinderen; volgens haar dé oplossing om respect en gezag in de klas te herstellen. ‘Communiceren is een spel en leraren en ouders hebben niet genoeg kennis en inzicht in hoe ze dit spel moeten spelen. Veel mensen ken-nen maar twee manieren om in confl ictsituaties te reageren. Ze laten hun macht gelden óf ze heb-ben geen zin in strĳ d en proberen het onduidelĳ k met een grapje of vraag. Deze reacties kúnnen trouwens prima werken! Maar als ze niet werken, probeer dan eens e� ectiever te reageren. Bĳ voor-beeld “de schoonmaakster kan niet dweilen als de stoelen op de grond staan.” Laat de klas vervolgens reageren en luister daar actief naar. Zo kom je tot een oplossing die voor beiden werkt.’

LuisterYouandi geeft cursussen gebaseerd op de Gordon-methode. Haar cursus is praktisch en ge-richt op het aanleren van vĳ f direct toepasbare vaardigheden: actief luisteren (spiegelen met zin-nen waar je ‘dus’ voor kan zetten), confronterende ik-boodschap, overleggen over een win-win op-lossing, kennisoverdracht via een vraaggesprek en confl icten tussen kinderen zo begeleiden dat ze deze zelf leren oplossen. ‘Als leraren alleen al actief luisteren zouden combineren met hun machtsboodschap, zou dat enorm schelen: “Jĳ hebt het idee dat ik dit niet eerlĳ k heb nagekeken en daar baal je van.” Leerlingen, en zeker pubers, wil-len gehoord worden, zich begrepen voelen. Met een luisterend oor geef je iemand niet zĳ n zin of gelĳ k. Je kunt bĳ je beslissing blĳ ven.’

Eigen problemen oplossen‘Veel leerkrachten willen alle problemen van kin-deren zelf oplossen en dat vreet energie. Laat het probleem waar het is, bĳ het kind. Biedt een luiste-rend oor maar laat kinderen zelf met een oplossing komen, dat lukt negen van de tien keer. Eigenlĳ k zou goed communiceren met elkaar, hoe kom je op voor jezelf terwĳ l je rekening houdt met de ander, onderdeel van het lespakket op school moeten zĳ n.’

De docent: ‘Elke school heeft een boegbeeld van gezag nodig’

Bram Kluiters is docent Aardrĳ kskunde in het VSO. Zelf heeft hĳ geen ordeprobleem in de klas maar hĳ signaleert wel tendensen die volgens

hem van invloed zĳ n, zoals de re-gionalisering van het onderwĳ s-management. ‘Op veel scholen is er geen teamleider meer op school aanwezig of hĳ heeft het te druk met schooloverstĳ gende activi-teiten. Je hebt een boegbeeld van gezag nodig op wie je direct te-

rug kunt vallen als er bĳ voorbeeld een boze ouder aanklopt of een klas zeer onrustig is. Iemand die achter je staat maar ook een relatieve buitenstaander met overwicht zorgt dat een goed gesprek al genoeg is om de gemoederen te bedaren.’

M/V werkt het besteEen andere tendens die Bram signaleert is de feminisering van het onderwĳ s. ‘Volgens mĳ speelt dat een rol bĳ het afnemende gezag van de leraar. Vrouwen zĳ n toch meer van het uitpra-ten terwĳ l mannen over het algemeen strakkere regels hanteren: zo is het en niet anders. Man-nen zĳ n ook wat fysieker ingesteld, ze schrikken niet van een vechtpartĳ tje zoals vrouwen, ze weten dat dit hoort bĳ jongens. Een goede mix van mannen en vrouwen werkt het beste in het onderwĳ s.’

Gefrustreerde oudersIn het speciaal onderwĳ s heeft Bram veel te maken met gefrustreerde ouders. ‘Zĳ lopen vaak vast in een woud van regels, paperassen en hulptrajecten. Ze reageren hun verdriet, frustratie en teleurstelling regelmatig op mĳ af. Dat kan ik niet wegnemen bĳ ze maar ik kan wel luisteren, uitleg geven en mĳ n afspraken met hen nakomen. Ik bel hen ook regelmatig zodat ik weet wat er speelt. Minder bureaucratie, minder regels, kleinere klassen, meer vertrouwen in de kunde van leraren en scholen en niet elke paar jaar het hele onderwĳ s omgooien: als ik het voor het zeggen had in de politiek, dan wist ik het wel. Maar als docent heb je maar uit te voeren, helaas. Toch blĳ ft het een prachtvak.’

hem van invloed zĳ n, zoals de re-gionalisering van het onderwĳ s-management. ‘Op veel scholen is er geen teamleider meer op school aanwezig of hĳ heeft het te druk met schooloverstĳ gende activi-teiten. Je hebt een boegbeeld van gezag nodig op wie je direct te-

De trainer: ‘Communiceren is een spel’

Respect 36-39.indd 38 07-05-13 16:01


Leraren die geen orde kun-nen houden in de klas zĳ n niet geschikt voor hun vak.Eens: 52 procentOneens: 48 procent

Leerlingen moeten een leraar met u of meneer/mevrouw aanspreken. Eens: 64 procentOneens: 36 procent

Stra en als het schoolplein aanvegen om 7 uur in de ochtend moet in ere worden hersteld.Eens: 41 procentOneens: 59 procent

Ouders zĳ n thuis de baas. De leraar op school. Eens: 92 procentOneens: 8 procent

Wie tien maal uit de klas is verwĳ derd, moet defi nitief geschorst worden. Eens: 52 procentOneens: 48 procent

In een confl ict met een leerling heeft de leraar altĳ d gelĳ k.Eens: 11 procentOneens: 89 procent

Alle leerlingen moeten een goed-gedrag-contract sluiten met de school. Eens: 68 procentOneens: 32 procent

Enkele stellingen uit het onderzoekAnouk Ruitenbeek zit in de derde

klas van het tweetalig VWO en in de leerlingenraad. Zĳ ziet vooral de wisselwerking tussen het gedrag van leerlingen en docenten. ‘Mĳ n docenten krĳ gen over het algemeen een voldoende als het gaat om gezag in de klas. Ik denk dat het moeilĳ ker is geworden de laatste jaren. Leer-lingen zĳ n brutaler geworden. Een docent riep “verdwĳ n uit mĳ n ogen!” waarop de leerling onder zĳ n tafel kroop en daar rustig zĳ n brood opat.’

ErgerHoe vaak maakt Anouk res-pectloos gedrag mee? ‘Eén tot twee keer per dag. Leerlingen reageren bĳ voorbeeld onbe-schoft, luisteren niet als de docent iets vraagt, zĳ n drukker met hun mobieltjes dan met de les of komen elke dag te laat binnen. We krĳ gen bolletjes (strafpunten red.) voor sto-rend gedrag, niet gemaakt huiswerk

of een slechte werkhouding in de klas. Teveel bolletjes betekent na-komen en strafwerk. Ik weet zeker dat het zonder regels veel erger zou zĳ n.’

Respect verdienenVolgens Anouk moet een docent niet doen alsof hĳ alles beter weet. ‘Do-centen maken ook fouten, geef ze gewoon toe. En een docent moet wel

deskundig zĳ n. We hadden een leraar die dacht dat wĳ hem in de maling namen toen we hem erop wezen dat een berekening niet klopte. Hĳ geloofde zelfs de rekenmachine niet. Moeilĳ k om dan respect te hebben.’ Het gedrag van docenten

en leerlingen beïnvloedt elkaar. ‘Als een docent chagrĳ nig de klas inkomt en meteen tegen ons gaat schreeu-wen, krĳ g je geen respect. Waarom zou je voor zo iemand iets doen?’

De leerling: ‘Het kan van beide kanten beter’

Praktijktips Stel duidelijke regels op. Niet teveel en liefst samen met je leerlin-gen. Wat vind je echt belangrijk? Wat wil je dat ze wél doen? Zorg dat iedereen de regels kent, hang ze op in de klas en besteed er geregeld aandacht aan. Oudercontracten zijn ook een idee. Wees consequent, als leraar en als school. Doe wat je zegt te gaan doen als een leerling zich niet aan de regels houdt. De straf moet natuurlijk wel in verhouding staan met het gedrag. Betrek ouders bij de school. Houd de lijnen kort en open, blijf met ze in gesprek om escalatie te voorkomen. Kom je er zelf niet uit? Schakel de schoolleiding, collega’s of hulp van buitenaf in of laat je bijscholen. Laat je bijvoorbeeld coachen door een meer ervaren collega. Juf Annemarie: ‘Iedereen heeft orde houden moeten leren in de praktijk. Dat leer je niet op de Pabo en duurt echt wel een paar jaar.’Respect moet je ook verdienen door voorbeeldgedrag. ‘Zweetplek-ken dwingen geen respect af, een ongeschoren hoofd of onverzorgde kleding ook niet’, zegt docent Bram. Wees altijd goed voorbereid en weet waar je het over hebt. Leerling Anouk: ‘Soms is de les al begonnen en zijn docenten nog bezig hun les voor te bereiden.’ Leer actief luisteren en vragen, vervelend gedrag ontstaat vaak als kinderen zich niet gehoord en begrepen voelen.

Oorzaken, gevolgen en oplossingen voor specifi ek gedrag in de klas lees je op de volgende pagina’s!

Respect 36-39.indd 39 07-05-13 16:01

40

S

‘Tienerbrein rijpt nog door tot na het twintigste jaar!’ en ‘Lerend kind heeft prikkels nodig voor ontwikkeling.’ Dit zijn enkele berich-ten over het tienerbrein die in het nieuws verschenen. Hoogleraar neuropsychologie aan de VU in Amsterdam Jelle Jolles heeft een

visie over wat het onderwijs daarmee moet.

tekst Tialda Hoogeveen | Foto iStockphoto

Steun, sturing en inspiratie is nodig om kind en student in staat te stellen om de noodzakelĳ ke kennis, cogni-tieve en sociale vaardigheden te verwerven. Maar dan moet je wel weten welke factoren bepalen of een kind met plezier naar school gaat en nieuwsgierig is. Hoe komt het dat sommige kinderen achter raken of uitval-len? En vooral: hoe kunnen kinderen zo gestimuleerd worden dat ze hun talenten kunnen ontplooien? Om deze vragen goed te kunnen beant-woorden, baseert hoogleraar Jelle Jolles zich op neuropsychologische bevindingen en op inzichten uit on-derzoek naar het functioneren van de hersenen. Hoe kan het dat de één wel slaagt in het leven en de ander niet? Om dit nader te onderzoeken, richtte hĳ het onderzoeksinstituut LEARN! op (zie kader).

Labels Jolles wĳ st op belangrĳ ke ontdekkin-gen uit wetenschappelĳ k onderzoek van de afgelopen twee decennia: zo weten we nu dat de prefrontale cortex - onder andere belangrĳ k voor plan-nen, keuzes maken en empathie - pas na het twintigste jaar is uitontwikkeld. Hoewel de volgorde waarin delen van het brein rĳ pen bĳ iedereen min of meer hetzelfde

‘Onderwĳ s mist aansluiting op kinderbrein’

Hoogleraar neuropsychologie Jelle Jolles:

Meer weten over hersenen, gedrag en educatie of over Jelle Jolles? Scan dan deze pagina met Layar.

is, bestaan er grote individuele verschillen in het tempo waarop dat gebeurt. De ontwikkeling is bovendien niet altĳ d vloeiend. Jolles: ‘Soms ontwikkelt een kind zich een tĳ dlang minder snel. Er kan dan een verschil ont-staan tussen de ontwikkelingsfase van het kind en de eisen die de omgeving stelt. De opvoeding door ouders en structuur en inspiratie door school en leerkracht moet het kind in dit soort fasen aanpakken en zorgen

dat de eisen gedoseerd zĳ n. Dus niet zó groot dat het kind ze in die periode niet aankan.’

GenenSommige breinen maken een snelle start en stagneren daarna, andere komen wat trager op gang om daarna een sprintje te trekken. Logischerwĳ s sluit het onderwĳ s dan ook niet goed aan bĳ de individuele hersenontwikkeling, vindt Jolles. ‘Die ver-schillen maken ook dat het belangrĳ k is om nooit een label te gebruiken: als een kind nú niet goed meekomt of ADD heeft,

kan dat over een paar jaar heel anders zĳ n. Hoewel de aanleg van het brein vastligt in de genen, bepalen om-gevingsinvloeden de ontwikkeling van de hersenen.’Talenten worden volgens de onderzoeken niet vastge-legd in de zeer vroege kinderjaren, maar ontwikkelen

Hersenontwikkeling 40-41.indd 40 08-05-13 09:03


‘Onderwĳ s mist aansluiting op kinderbrein’

LEARN! Het kennis- en onderzoekscentrum ‘Brein & Leren’

(Instituut LEARN!) van de VU verricht onderzoek op het gebied van leren

en de neuropsychologische ontwikkeling. ‘Breinplein’ op basisscholen is

een van de onderzoeken, een soort interactieve tentoonstelling met allerlei

puzzels en materiaal dat het ruimtelijk denken en redeneren stimuleert.

dat is veel breder dan wat nu bĳ de meeste kinderen aangeboord wordt. Op school ligt erg de nadruk op taal: kinderen die daar op jonge leeftĳ d goed in zĳ n, worden snel als getalenteerd gezien. Maar sommige kinderen zĳ n juist goed in functies waar op school geen vraag naar is, bĳ voorbeeld motorisch en ruimtelĳ k inzicht.’

OmgevingseisenAls je in beschouwing neemt dat hersenen zich in een eigen tempo ontwikkelen, is het opmerkelĳ k dat we een peuter of kleuter niet blootstellen aan omstan-digheden die het niet beheerst, maar een kind of een tiener wel, vindt de hoogleraar. ‘Een voorbeeld is het zelfstandig verwerken van de leerstof in de klas. Een leraar zal merken dat dit niet bĳ elk kind lukt. Niet gek, want hun brein is nog ervaringen aan het opslaan. Uit wetenschappelĳ k onderzoek blĳ kt dat voor het auto-matiseren van bepaalde routines vele jaren nodig zĳ n. Het is dus niet realistisch om te verwachten dat een kind zomaar in staat zal zĳ n precies zo te reageren als volwassenen willen. Kinderen die de pech hebben dat ze geen steunende, lerende en structurerende ouders en leraren hebben, zullen een veel grotere kans hebben op het ontwikkelen van een leer- of gedragsstoornis. School en ouders delen de verantwoordelĳ kheid om optimale voorwaarden voor de ontwikkeling van het kind te scheppen.’

zich in relatie tot de prikkels die het kind krĳ gt tĳ dens de gehele school- en studietĳ d. Prikkels van ouders, leerkrachten, de buurt, vriendjes en vriendinnetjes. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop wĳ kinde-ren moeten opvoeden en lesgeven, vindt Jolles. In de verhouding over nature-nurture (aangeboren versus aangeleerd) is Jolles dan ook helder. ‘Je genen bepa-len je mogelĳ kheden, maar je omgeving bepaalt wat er uiteindelĳ k van dat talent gerealiseerd wordt. Denk aan een stimulerende omgeving bĳ ouders en leerkrachten die steun en inspiratie bieden.’

Meisjes- en jongenshersenenEn of de individuele verschillen niet al groot genoeg zĳ n, is de hersenontwikkeling bĳ meisjes en jongens ook nog eens anders, zo blĳ kt uit onderzoek. ‘Dat heeft grote gevolgen voor de onderwĳ spraktĳ k. Een meer-derheid van de meisjes ontwikkelt zich op sommige gebieden - in elk geval degene die met taal en com-municatie te maken heeft - sneller dan jongens. Het brein ontwikkelt complexe handelingsvaardigheden in de loop van de lagere schooltĳ d. Vooral jongetjes raken in die leeftĳ d geïnteresseerd in skateboards en cross-fi etsjes. Het brein stimuleert die kinderen te bewegen, maar dan zegt de leraar: “Blĳ ven zitten, rustig zĳ n!”’Talenten zĳ n eigenlĳ k potenties: dat wat je als geheel aan vaardigheden zou kunnen ontwikkelen. Jolles: ‘En

Hersenontwikkeling 40-41.indd 41 07-05-13 11:55

xx

Ouderbetrokkenheid 3.0

CPS 42-44.indd 42 07-05-13 14:05

M‘Met Ouderbetrokkenheid 3.0 bedoelen we niet dat je als ouder voortdurend op school rondloopt of wordt ingeschakeld. Het gaat erom dat school, ouders en leerling samen vaststellen wat het beste werkt.’ Aan het woord is Roland Zuidema, consultant bĳ CPS en specialist op het gebied van ouderbetrokkenheid. Zuidema adviseert scholen hoe ze een hedendaagse invulling kunnen geven aan ouderbetrokkenheid. ‘Waar ouders vroeger bĳ na als vanzelfsprekend loyaal waren aan de school, zĳ n ze nu kritische consumen-ten. De loyaliteit van de consument reikt zover als hĳ tevreden is. Daarom is het zo belangrĳ k dat scholen een visie hebben op hoe ze samenwerken met die kritische consumenten. Als een kind ziet dat zĳ n ouders meer een vechtrelatie met de school hebben, dan een constructieve relatie, dan komt het kind in een loyaliteitsconfl ict. Als het kind juf en mama ziet samenwerken, ontstaat er een open situatie.’

GelijkwaardigheidZonder de basis van samenwerking wordt in het bed-tĳ d-voorbeeld het aanspreken ervaren als aanvallen. Het gaat volgens Zuidema mis omdat er geen gelĳ k-waardigheid is in de samenwerking en te veel vrĳ blĳ -vendheid, waardoor de verwachtingen over en weer onvoldoende helder worden gemaakt. ‘Als school en ouders inzien waar ieders expertise en verantwoor-delĳ kheid ligt én er afspraken worden gemaakt die zĳ n afgestemd op de behoeften van het kind, dan zal dat de ontwikkeling van het kind ten goede ko-men. Pas dan is er werkelĳ k sprake van samenwer-


tekst Brigitte Bloem | Foto iStockphoto

Sam en verantwoordelĳ k voor optimale

ontwikkeling leerling

king en kun je spreken van Ouderbetrokkenheid 3.0.’CPS werkt in haar aanpak met de tien crite-ria die de Stichting Leraar Leerling Ouders (LLO, www.stichtingllo.nl) heeft opgesteld waaraan goede samenwerking tussen school en ouders moet voldoen. Zuidema: ‘Een daarvan is “Op school is aan alles te merken dat leraren, leerlingen en ouders welkom zĳ n op school.” Soms kom je binnen in een school en dan sta je meteen in de garderobe. Er is niemand te beken-nen die je welkom heet. Of de directeur die continu een bordje op de deur heeft met Niet Storen. Dat voelt niet welkom. Een ander criterium is “Leraren, leerlin-gen en ouders zĳ n samen verantwoordelĳ k voor het onderwĳ s en de leerresultaten. De school stimuleert het onderwĳ sondersteunend gedrag van ouders.” Zie ouders niet als lastig, maar als betrokken, volwaar-dige gesprekspartners en respecteer hun emotionele betrokkenheid’, adviseert Zuidema.

Schoolvisie‘Je moet ouderbetrokkenheid in je schoolvisie, houding en gedrag willen uitstralen. CPS helpt diverse scholen daarbĳ ’, vervolgt Zuidema. ‘We beginnen met de afna-me van een digitale vragenlĳ st onder personeelsleden van de school en ouders. In het vo bevragen we ook leerlingen. Dat geeft een soort nulmeting. Vervol-gens organiseren we een bewustwordingsdag voor school én ouders. Aan de hand van de tien criteria en de uitkomsten van de vragenlĳ sten, worden er hobbels in de samenwerking gesignaleerd waarmee school en ouders aan de slag willen. Wat zo mooi is

Ouderbetrokkenheid 3.0Je kent ze wel. De leerlingen met wallen onder de ogen. Gapend onderuitgezakt

in je les. Vraag je ernaar, dan kan het zijn dat er thuis geen vaste bedtijd geldt, zodat er tot middernacht gegamed wordt. Het zou een onderwerp van gesprek

met de ouders kunnen zijn. Of zouden die vinden dat je je met je eigen zaken moet bemoeien? Een gesprek over ouderbetrokkenheid 3.0.

CPS 42-44.indd 43 07-05-13 14:05

4444

Roland Zuidema te midden van ouders en leerkrachten Hoe geef je e� ectieve samenwerking vorm?Bij Ouderbetrokkenheid 1.0 zendt de school eenzijdig informatie naar de ouders. Bij Ouderbetrokkenheid 2.0 zendt de school informatie naar de ouders, waarbij de ouders informatie kunnen terugzenden. Daarbij hoeft er geen sprake te zijn van wer-kelijk contact. Ouderbetrokkenheid 3.0 gaat er vanuit dat school en ouders gelijkwaardig zijn en samen verantwoordelijkheid dragen voor de ontwikkeling van het kind. Vanuit de ervaring van wat werkt in de praktijk heeft CPS een 3.0 recept samengesteld, eenvoudig in te voeren:

1. Een intakegesprek aan het begin van ieder schooljaar. Met ouders, leerling en leraar.

2. Individueel gespreksarrangement: op basis van de ontwikkelingsbehoefte van de leerling spreken school, ouders en leer-ling de frequentie en vorm van contact af.

3. Een nieuwjaarsreceptie in augustus: in iedere groep leren ouders en kinderen elkaar dan direct kennen, waardoor de betrokkenheid er al vanaf het begin van het schooljaar is.

Meer weten over Ouderbetrokkenheid 3.0? Neem dan contact op met Roland Zuidema ([email protected], 06 55 833 466) of Peter de Vries ([email protected], 06 21 551 845).

aan de bewustwordingsdag is dat het een gezamen-lĳ k vertrekpunt wordt in de verdere samenwerking. Ouders en school komen op een heel andere wĳ ze bĳ elkaar. Niet meer alleen op elkaar reagerend, maar samenwerkend. Vervolgens gaan in een regiegroep enkele docenten, schoolleider en enkele ouders en leerlingen op een praktische manier aan de slag om die problemen vast te stellen, waar daadwer-kelĳ k een oplossing voor gevonden moet worden.’

De praktijkOnlangs begeleidde Zuidema een vmbo-school in het midden van het land. ‘Er waren geen concrete proble-men, maar de directeur is ervan overtuigd dat een goe-de samenwerking tussen school en ouders cruciaal is voor het bereiken van goede leerresultaten. Boven-dien werd binnen de school het mentoraatschap heel verschillend ingevuld en was het contact met ouders ook heel divers. Na de inventariserende vragenlĳ st en de bewustwordingsdag hadden we helder welke zaken we wilden aanpakken. Bĳ voorbeeld de nieuws-brief van drie kantjes, waar net niet de zaken in ston-den waar de ouders behoefte aan hadden. Ander pro-bleem was dat de meeste ouders weinig zicht hadden op waar hun kind mee bezig was, omdat de bewuste school een huiswerkvrĳ e school is. Nadat de ingestel-de regiegroep ermee aan de slag ging, is de digitale omgeving nu zo ingericht dat ouders informatie over de ontwikkeling van hun kind online kunnen inzien. De komende tĳ d draagt de regiegroep zorg dat de school het mentoraatschap verder gaat professionaliseren. Ouders, leerlingen en teamleden gaan onder meer sa-men kĳ ken naar de functieomschrĳ ving van de mentor.’

Tip: 11 september 2013 Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid www.nationaalcongresouderbetrokkenheid.nl

CPS 42-44.indd 44 07-05-13 14:05

Leren over verkeersveiligheid is een kwestie van doenIeder kind is anders. Daarom kiest de ANWB voor een praktische insteek van verkeerseducatie: gewoon doen. Speciaal voor de basisschool heeft de ANWB diverse programma’s ontwikkeld waarmee kinderen op een veilige en verantwoorde manier spelenderwijs leren omgaan met de risico’s in het verkeer. Eén van de programma’s is ANWB Streetwise; hét verkeerseducatieprogramma voor basisschoolleerlingen. Nieuw is het online lesprogram-ma dat ontwikkeld is in samenwerking met uitgeverij Malmberg.

Doe mee!Scholen die ANWB Streetwise inzetten tussen 1 december 2013 en 1 maart 2014 ontvangen gratis een instructeur voor het onderdeel Toet toet ter waarde van € 205,-. Reserveer vandaag nog uw inzet of kijk op anwb.nl/streetwise voor meer informatie.

205,-Toet toet

instructeurt.w.v.

KL130736 adv Streetwise PRIMAONDERWIJS.indd 1 06-05-13 13:47

46

H‘Het Nederlandse onderwĳ s is te veel afgestemd op de mid-denmoot. Er is geen oog voor kinderen die over de hele linie op een bepaald terrein uitblinken. Slimme kinderen kunnen zich daardoor vervelend gaan gedra-gen of hun motivatie verliezen. Maar ook als er geen problemen zĳ n, moet je hoogbegaafden op school uitdagen’, vindt Juliette

Walma van der Molen, hoogleraar talentontwikkeling, wetenschap en techniek aan de Universiteit Twente. Ze is ook ambassadeur van het programma School aan Zet voor het thema excellentie en hoogbegaafdheid.Volgens Walma van der Molen moet in het onderwĳ s meer aandacht komen voor ‘hogere-orde denken’. ‘Het meeste onderwĳ s bestaat uit lagere-orde denken: het onthouden van kennis en informatie, het begrĳ pen ervan en het vervolgens toepassen. Dat is nodig, maar je moet ook werk maken van hogere-orde denken. Dat betekent dat kinderen informatie leren analyseren, op waarde schatten en er vervolgens zelf iets heel nieuws meedoen. Dat is veel interessanter voor hoog-begaafden, maar ook de andere leerlingen steken er

tekst mirjam janssen | beeld istockphoto

VOORBEELD OVER KIKKERS

LAGERE-ORDE VRAGEN:• Wanneer kwaken kikkers?• Hoe ademen kikkers? En kikkervisjes?• Wat eten kikkers?• Wat is koudbloedig?

HOGERE-ORDE VRAGEN:• Welke relatie zie je tussen de lichaamsbouw van de kikker en zĳ n manier van voortbewegen?• Wat moet er aan een kikker veranderen om te kunnen overleven in een woestĳ n?• Ontwerp en beschrĳ f een kikkerparadĳ s, maak hierbĳ een tekening.

Bron: Cursusmateriaal uit de nascholingscursus excellentie in wetenschap en techniek

‘Leraren denken dat ze alles moeten weten, maar dat hoeft niet’Hoogbegaafde kinderen kunnen lastig zijn

in de klas of onderpresteren omdat ze zich

vervelen. De beste remedie is hen op een

creatieve manier uit te dagen. Hoogleraar

Juliette Walma van der Molen: ‘Leer ze

andersom denken.’

VOORBEELD OVER KIKKERS

proberen. Door deze vrĳ e manier van denken, kan ieder kind binnen zĳ n eigen ontwikkelingsmogelĳ kheden groeien. Zo ontdekt het waar het goed in is en leert het dat het zĳ n ontwikkeling in eigen hand heeft.’

Denk als een kindHet is belangrĳ k dat leraren een parapluvisie ontwik-kelen, vindt Walma van der Molen. ‘Verplaats je in het kind: waar heeft het behoefte aan? Hoe denkt het? Realiseer je dat het grotere bevattingsvermogen van hoogbegaafde kinderen vermoedelĳ k het gevolg is van een verder gevorderde ontwikkeling van de hersenen. Ze denken daardoor vaak anders en zĳ n heel sensitief. Ga niet te veel uit van vaste didactische recepten. Maar probeer boven de lesmethode te staan en die zo in te zetten dat een hoogbegaafd kind er iets aan heeft.’In nascholingstrainingen probeert Walma van der Molen docenten weer te laten denken als een kind. Daarom vraagt zĳ hun om een verwonderdagboek bĳ te houden, waarin ze schrĳ ven wat hun opvalt en boeit. Dat mag van alles zĳ n. Het gaat erom dat ze bewuster om zich heen kĳ ken, bĳ voorbeeld in de natuur of in het dage-lĳ ks leven. ‘Stel, je trein is te laat. Dan kun je je ergeren, maar je kunt je ook verwonderen over de wiskundige manier waarop het spoorboekje in elkaar zit en over het feit dat een klein foutje het hele systeem al in de war kan laten lopen.’

Niet defi nitiefDeze houding betekent dat er niet op iedere vraag een antwoord hoeft te zĳ n. ‘Leraren denken dat ze alles moe-ten weten, maar dat hoeft niet. Slimme kinderen kunnen moeilĳ ke vragen stellen. Maar je kunt ze duidelĳ k maken dat je het niet weet of inzichten kunnen veranderen. Veel inzichten in maatschappelĳ ke of natuurwetenschappe-lĳ ke kwesties zĳ n nu eenmaal niet defi nitief.’ Walma van der Molen erkent dat het toetsen van vorde-ringen bĳ deze aanpak lastiger is. ‘Maar door de aanleg van een portfolio kun je de creatieve ontwikkeling van een kind ook zichtbaar maken. Het gaat erom dat dui-delĳ k wordt waar de kwaliteiten van een kind liggen.’


veel van op.’ Steeds meer scholen hebben Plusklassen, maar die komen lang niet altĳ d aan een andere manier van denken toe, merkt Walma van der Molen. ‘In een Plusklas krĳ gen ze extra vakken als Chinees en Spaans. Dat wordt gezien als extra uitdaging, maar eigenlĳ k is het weer hetzelfde lagere-orde denken. Ze moeten weer onthouden en toepassen. Je gebruikt dan niet het talent van hoogbegaafde kinderen om zelf te denken. Het ge-volg is dat ze lui worden, terwĳ l je juist moet zorgen dat het niet te makkelĳ k voor hen wordt. De leraar moet hen naar de zone van naaste ontwikkeling trekken, waardoor ze worden gedwongen net iets hoger te reiken.’Dat vergt extra inzet van de leraar. Stel dat een kind al klaar is met oefeningen voor taal of rekenen, geef het dan niet weer dat boekje met extra oefeningen. ‘Daar heeft het op een gegeven moment helemaal genoeg van. Maar leer het andersom denken: maak opdrach-ten voor het kind waardoor het op een andere manier naar de stof moet kĳ ken. Vraag het bĳ voorbeeld om een dictee of sommen voor andere kinderen te bedenken. Dan voelt het kind zich gekend en moet iets echt nieuws

Scan deze pagina voor meer over gedrag, hoogbegaafdheid, School aan Zet en Juliette Walma der Molen

SCHOOL AAN ZETOm de kwaliteit van het onderwĳ s te verbeteren heeft het ministerie van OCW onder andere het programma School aan Zet opgezet. Het programma bestaat uit verschillende basisthema´s, waaronder excellentie en hoogbegaafdheid. Slimme kinderen voelen zich vaak onvoldoende uitgedaagd op school. Door een gerichte aanpak komen ook zĳ tot hun recht.

48

U

Omgaan met verschillen en het

afstemmen van onderwijs op de

behoeften van leerlingen is

complex, ongeacht of het gaat

om meer of minder begaafde

leerlingen. KPC Groep ondersteunt

leraren en teams uit het po en vo

om doelen en aandachtspunten

om te zetten in concrete acties en

handelingsverlegenheid te door-

breken. De adviseurs rusten scholen

toe om tegemoet te komen aan

diverse onderwijsbehoeften; de

leraar kan echt het verschil maken.

tekst tefke van dijk | beeld humantouchphoto

‘Omgaan met verschillen is leren het zelf te doen’

Leer differentiëren

Tips vOOr schOOlleiders en Teamsde experts van Kpc Groep hebben een Top 10 samen-gesteld met handige tips en adviezen bij omgaan met verschillen. Je kunt deze downloaden op de website. meer weten? Kijk op kpcgroep.nl/omgaanmetverschillen.

Ubĳ omgaan met verschillen. ‘Zodra ze helder hebben wat er al gebeurt door best practices te delen, blĳ kt dat ze onbewust al behoorlĳ k bekwaam zĳ n. Het is ook een stuk bewustwording. Voor omgaan met ver-schillen bestaat geen blauwdruk, het is gekoppeld aan de leerlingen die je in de groep hebt. Nu gebeurt het vaak ad hoc en weinig systematisch. Leren om-gaan met verschillen betekent veel werk en het kost tĳ d, vooral in het begin. Maar uiteindelĳ k loont het.’Loe� en vindt het mooi om te zien hoe leraren actief aan de slag gaan en meer vooruitdenken. ‘Ze stappen af van frontaal lesgeven met vaste routines omdat dit geen ruimte geeft voor verschillen. Activerende didac-tiek en gevarieerd lesgeven passen daar beter bĳ .’ Dat vindt ook KPC-adviseur Wilma Willems. ‘Recent onder-zoek heeft aangetoond dat evenwicht tussen structuur-ondersteuning en autonomieondersteuning van groot belang is. Het idee van zelfstandig werken uit de jaren tachtig gaf leerlingen weinig structuur voor het leren en vaak te veel autonomie. Sommige kinderen verdrin-ken in te veel vrĳ heid en hebben juist structuur nodig om e� ectief te leren.’

ToetsgegevensStructuurondersteuning is ook instructie geven en be-tekent niet dat je als leerkracht gaat zeggen hoe het moet, maar dat je kinderen aan het denken zet zodat ze zelf tot leren komen en cognitief worden uitgedaagd. Als kinderen kennis en vaardigheden eigen maken, kunnen ze die vaak ook toepassen in andere situaties. Wilma: ‘Kinderen de tools en bouwstenen geven en leren om verbanden te leggen, is belangrĳ k in onze snel veran-derende maatschappĳ . Omgaan met verschillen is leren het zelf te doen. Kĳ ken naar wat kinderen zelf kunnen en daarbĳ aansluiten als leerkracht zorgt voor een e� ec-tiever leerproces. Om de kwaliteit van onderwĳ s te ver-hogen, is het van belang om niet alleen naar zorgleer-lingen te kĳ ken, maar ook naar excellente leerlingen.Willems komt geregeld op scholen die een negatief oordeel hebben gekregen van de Inspectie. ‘Vaak gaan schoolteams dan doen, doen, doen. Terwĳ l het in eerste instantie gaat om samen nadenken en beredeneerd en doelgericht werken . Neem waar wat leerlingen nodig hebben. Begin met kĳ ken naar observaties en toets-gegevens en pak problemen systematisch aan. Toets-gegevens zĳ n niet heilig, maar vooral informatief om het vormgeven van je onderwĳ s te sturen. Op vaste momenten kun je jezelf de vraag stellen: doen we de goede dingen als school en geven we iedere leerling wat hĳ of zĳ nodig heeft? Van daaruit kun je omgaan met verschillen, opbrengstgericht werken en presta-ties verbeteren.’

Uit onderzoek van de Inspectie in 2012 blĳ kt dat ongeveer de helft van de leraren in het vo geen rekening houdt met verschillen in de klas, om uiteenlopende redenen. Of le-raren zĳ n nog aan het zoeken naar een passende vorm of ze zien het nut van di� erentiatie niet in omdat toetsing en examinering voor alle leerlingen hetzelfde zĳ n. Een ander argument is dat het te veel (voorbereidings)tĳ d zou kos-ten en moeilĳ k toepasbaar is in lessen van vĳ ftig minuten.Omgaan met verschillen tussen leerlingen is nodig voor passend onderwĳ sbeleid. Door te di� erentiëren kunnen leraren en scholen betere schoolprestaties realiseren. Dit vereist kennis en inzicht met betrekking tot de leer-stof, leerprocessen, leerstĳ len, didactisch repertoire, organisatorische vaardigheden en klassenmanagement. Bĳ KPC Groep heeft een team van adviseurs zich ge-specialiseerd in di� erentiatie; experts die leerkrachten, schoolleiders en schoolbesturen ondersteunen, coachen en begeleiden met het verbeteren van onderwĳ spresta-ties, professionaliseringsbeleid, klassenmanagement en implementatie van passend onderwĳ s.

Optimaal presterenAls je leraren vraagt welke verschillen ze zien in de klas noemen ze vrĳ wel altĳ d het niveau van de leer-ling, interesses en uniciteit van de hersenen. Leraren die di� erentiëren benaderen leerlingen met verschil-lende leerkenmerken op verschillende wĳ zen en dra-gen daarmee bĳ aan het optimaal presteren van elke leerling, zwakker of getalenteerd. Di� erentiëren in de klas gaat onderpresteren van goede leerlingen tegen, voorkomt uitval van leerlingen met veel ondersteu-ningsbehoefte, werkt motivatieverhogend, voorkomt ordeproblemen en levert een positieve bĳ drage aan het klassenmanagement van leraren. Adviseur Evelien Loe� en van KPC Groep is al vĳ ftien jaar actief als lera-renopleider. Ze ziet dat het bestaande thema Omgaan met verschillen opnieuw aandacht krĳ gt en hoog op de agenda van scholen staat als middel om prestaties te verbeteren. Het is echter niet iets is wat je zomaar kunt als leraar. ‘Je moet een groot pakket aan vaardig-heden beheersen, om te beginnen basisvaardigheden als het creëren van een positief pedagogisch klimaat, gebruikmaken van didactische variatie en boven de stof en methode kunnen staan. Je moet regisseur zĳ n van je eigen onderwĳ s en zelf de onderwĳ sdoelen bepalen bĳ de leerstof, daar schort het vaak aan. Dat is een be-langrĳ ke basisvoorwaarde om vorm te kunnen geven aan het omgaan met verschillen.’

Onbewust bekwaamWat Loe� en in de praktĳ k ziet, is dat leraren en de schoolleiding vaak geen concrete beelden hebben


26

O

Kinderen met een zwakkere taalvaardigheid ontwikkelen meer gedragsproblemen omdat zij moeite hebben goede sociale re-laties op te bouwen. Dat stelt Barbara Menting (31), onderzoeker ontwikkelingspsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, in haar onderzoek naar de ontwikkeling van gedrag, waarop zij

in 2012 promoveerdetekst Gerda van ’t Spijker | Foto HumanTouch Photography

‘Taalvaardigheid voorspelt

gedragsproblemen’

Onderzoeker ontwikkelingspsychologie Barbara Menting:

Interview 50-51.indd 50 07-05-13 12:08


OWat heb je met betrekking tot de taalvaardigheid onderzocht?‘Onderzoekers hebben eerder al aangetoond dat kin-deren met een zwakkere taalvaardigheid een groter risico lopen gedragsproblemen te ontwikkelen. Maar hoe komt dat? Wĳ vermoedden dat je dit verband on-der andere kon verklaren door de sociale relaties van die kinderen. Je kunt je voorstellen dat het voor een kind moeilĳ k kan zĳ n vriendjes te maken wanneer hĳ of zĳ zich niet goed kan uitdrukken of andere kinderen niet goed begrĳ pt. Of wanneer hĳ de taal niet heeft om zĳ n eigen emoties onder woorden te brengen. Dat hĳ in plaats van te zeggen “ik ben verdrietig” of “ik ben boos”, gaat slaan. Zo maak je geen vrienden. En als klasgenootjes een kind niet leuk vinden en steeds af-wĳ zen, tja, dan kun je je ook voorstellen dat zo’n kind gefrustreerd raakt en negatief gedrag ontwikkelt.’

Hoe heb je dit onderzocht?‘Ik deed mee aan een onderzoek dat al langer liep. Wĳ hebben zo’n 750 kinderen jaarlĳ ks gevolgd, van eind groep 2 tot en met groep 8. Steeds dezelfde kinderen, in klassenverband, omdat je dan alleen iets kunt zeg-gen over het ontwikkelen van gedragsproblemen. De kinderen vulden vanaf groep 3 één keer per jaar een vragenlĳ st in waarin ze onder andere aangaven welke klasgenootjes ze leuk vonden en welke niet. De leer-kracht vulde vanaf eind groep 2 ook elk jaar een lĳ st in over het gedrag van ieder kind afzonderlĳ k. Hierin gaf hĳ of zĳ per kind aan of het bĳ voorbeeld veel ruzie maakte of vechtpartĳ en begon. In groep 4 hebben we de taalvaardigheid gemeten met een veel gebruikte test om woordbegrip te meten. Bĳ taalvaardigheid komt wel meer kĳ ken, dat realiseerden we ons, maar een woord-begripscore geeft een goede inschatting van de meer algemene taalvaardigheid. Door dit naast elkaar te leg-gen, konden we kĳ ken of kinderen die lager scoorden op woordbegrip meer werden afgewezen door hun klasgenootjes en meer gedragsproblemen ontwikkel-den dan kinderen die een hogere score hadden.’

En klopte jouw hypothese?‘Wĳ vonden inderdaad een verband tussen taalvaardig-heid en het ontwikkelen van gedragsproblemen: kinde-ren met een zwakkere taalvaardigheid ontwikkelden gemiddeld meer gedragsproblemen over de periode van de kleuterschool tot en met groep 6, terwĳ l kinde-ren met een betere taalvaardigheid in die periode juist een afname lieten zien. Ook werden kinderen met een zwakkere taalvaardigheid minder leuk gevonden door klasgenootjes. En dit verklaarde mede waarom deze kinderen meer gedragsproblemen ontwikkelden. Dit is als het ware een tussenstapje. Zo krĳ g je de keten taal-vaardigheid – sociale relaties – ontwikkeling gedrags-

problemen. Het mechanisme zwakke taalvaardigheid – slechte sociale relaties – ontwikkelen van gedrags-problemen bleek overigens vooral voor jongens te gelden. Jongens scoorden gemiddeld niet lager dan meisjes op de woordbegriptest. Ook werden jongens met een slechtere taalvaardigheid niet minder leuk ge-vonden dan meisjes met een slechtere taalvaardigheid. Maar vooral jongens die niet leuk gevonden werden door klasgenoten ontwikkelden gedragsproblemen, vaker dan meisjes. Waarschĳ nlĳ k is dat omdat jongens gevoeliger zĳ n dan meisjes voor hun sociale status in de grote groep.’

Als interventie heb je voor Taakspel gekozen. Waarom?‘Omdat wĳ ons gefocust hebben op de sociale rela-ties van basisschoolkinderen. Dat is een belangrĳ ke factor in de (ge-drags)ontwikkeling in die periode. Taalvaardigheid was een van de cognitieve kwetsbaarheden waar-door een kind moeite kon hebben op een goede manier contacten aan te gaan met klasgenoten. Ik wilde kĳ ken of het e� ect zou heb-ben op hun ontwikkeling als je deze kinderen zou helpen met hun sociale relaties. Dat was een ander onderdeel van mĳ n onderzoek. En dat had het. In positieve zin. Kinderen die Taakspel hadden gehad, werden over de tĳ d heen vaker leuk gevonden dan kinderen zonder Taakspel. Bovendien ontwikkelden kinderen met Taakspel min-der gedragsproblemen, mede doordat klasgenootjes hen vaker leuk vonden. En dit laatste beek vooral te gelden voor jongens met een zwakkere taalvaardig-heid. Dus kinderen met een verhoogde kans op pro-blemen lĳ ken extra geholpen te zĳ n als hun sociale relaties verbeteren.’

Heb je nog tips voor leerkrachten?‘Wees al vroeg alert op de sociale ontwikkeling van alle kinderen. Ligt een kind niet goed in de groep, wordt het vaak buitengesloten? Je kunt dit absoluut niet negeren of denken dat dit wel overgaat. Uit ander onderzoek blĳ kt dat als een kind in de vroege basisschoolperiode niet leuk gevonden wordt, de kans groot is dat dit de hele basisschooltĳ d zo blĳ ft. Dit zĳ n de kinderen die mogelĳ k later gepest worden, maar zelf ook kunnen gaan pesten. En dit zĳ n dus ook de kinderen die va-ker (ernstige) gedragsproblemen ontwikkelen. Focus je dus op de onderlinge verhoudingen in de klas. Daar valt waarschĳ nlĳ k winst te halen. En als het niet goed gaat, aarzel niet om in te grĳ pen en kies een interventie-programma dat bewezen e� ectief is.’

Interview 50-51.indd 51 07-05-13 12:08

52

D

Kinderen met dyslexie kunnen kampen met emotionele proble-

men zoals angst, stemmingsklachten, lage competentiegevoelens

en verminderd zelfvertrouwen. Dyslexie de Baas! is een training

die jongeren, ouders en leerkrachten helpt hiermee om te gaan.

Ontwikkelaar en klinisch psycholoog Caroline Poleij legt uit.

tekst Inez van Goor | Foto iStockphoto

Dyslexie de Baas! is door het Nederlands Jeugdinsti-tuut erkend als een theoretisch goed onderbouwde training. Het richt zich op jongeren van 12 t/m 16 jaar die door emotionele problemen in een neergaande spi-raal terecht zĳ n gekomen van aangeleerde hulpeloos-heid, demotivatie en vermĳ dingsgedrag ten aanzien van schoolwerk. Poleĳ vertelt: ‘Ouders en leerkrach-ten hebben de neiging het kind te redden door precies te zeggen wat en hoe hĳ iets moet doen. Dit kan nog op de basisschool, maar daarna is het de kunst het kind niet meer te redden maar een zwemvest toe te gooien waardoor hĳ zichzelf kan redden.’

Zelfredzaamheid Zelfregulerend leren helpt de zelfredzaamheid van kinderen te ontwikkelen. Het is een manier van leren waarbĳ ze actief betrokken zĳ n in hun eigen leerpro-ces. Begeleiders kunnen dit stimuleren door vragen te stellen. Poleĳ maakt in de training gebruik van een studieprobleem oplossingsschema. Daarbĳ is pro-bleemdefi nitie de eerste belangrĳ ke stap. ‘Een kind geeft bĳ voorbeeld aan dat hĳ een probleem heeft met Frans. Dan wordt eerst gevraagd of hĳ wil investeren in het oplossen van het probleem en wat de positieve en negatieve gevolgen zĳ n om dit al dan niet te doen. Vervolgens wordt gevraagd wat dat probleem pre-cies is: heeft hĳ moeite met het lezen van teksten, het schrĳ ven van zinnen of iets anders? Daarna denkt hĳ aan de hand van een lĳ st met keuzemogelĳ kheden na over mogelĳ ke oplossingen en wat de voor- en nade-len hiervan zĳ n. Uiteindelĳ k kiest hĳ zelf een oplossing en bepaalt zĳ n actiepunten.’ Volgens Poleĳ is het grote voordeel van zelfregulerend leren dat kinderen die

als autonoom, zelfbeslissend individu worden aange-sproken gemotiveerder zĳ n om te leren.

Gevaar voor uitsluitingKinderen geven in de training aan zich vaak niet be-grepen te voelen. Opmerkingen als ‘doe nou eens een keer je best’ of ‘je moet gewoon meer oefenen’ zĳ n zo gemaakt maar kunnen ernstige gevolgen hebben voor het zelfbeeld van dyslectici. Poleĳ : ‘Dyslectici weten wel dat ze niet dommer zĳ n dan anderen maar voelen zich vaak wel zo. Het is ontzettend belangrĳ k dat deze kinderen zich competent voelen. Leerkrach-ten kunnen hiervoor zorgen door fouten niet te bena-drukken, cĳ fers niet hardop voor te lezen in de klas en voorzichtig te zĳ n met het geven van beurten bĳ het voorlezen van moeilĳ ke zinnen. Overleg met het kind. Wil hĳ liever geen beurt of alleen bĳ makkelĳ ker zinnen of stukjes tekst. Dan ga je meteen gevaar voor uitsluiting tegen.’ Poleĳ wĳ st ook op het belang van positieve feedback. ‘Stel een kind heeft een 5,2 voor een toets. Het is heel steunend als de leerkracht er dan bĳ schrĳ ft: “Dit is het moeilĳ kste onderdeel voor jou, wat heb je dit goed gedaan!” Het is belangrĳ k dat hĳ niet met resultaten van anderen vergeleken wordt maar met de resultaten van zichzelf, om uit te gaan van de eigen, individuele ontwikkelingslĳ n.’

EyeopenerDe training bevat ook bĳ eenkomsten voor ouders, die ook door de leerkracht bĳ gewoond kunnen wor-den. Een belangrĳ k onderdeel zĳ n de oefeningen die helpen de frustratie van het kind te begrĳ pen en die vaak als eyeopener worden gezien. Poleĳ noemt de

DyslexieDyslexiede baas!

Dyslexie 52-53.indd 52 07-05-13 11:54


dicteeoefening als voorbeeld. ‘Dit dictee moet met de andere hand dan de schrĳ fhand gemaakt worden zonder dat het tempo aangepast wordt. Eén ouder of leerkracht mag het wel met zĳ n schrĳ fhand maken. In een mum van tĳ d zie je spanning ontstaan. Alle gedragingen die dyslectische leerlingen laten zien, komen ook tot uiting bĳ de ouders en leerkrachten. De een protesteert dat het veel te snel gaat, de an-der zegt dat hĳ hier niet aan begint, weer een an-der gooit het weg. Dat is de beste manier om het gedrag van een dyslectisch kind te begrĳ pen. Zelf ervaren. Zo stem je vanzelf beter af op het kind.’

Gesprek met het kindVolgens Poleĳ werkt niets zo goed als oprechte be-langstelling tonen door met het kind in gesprek te gaan. ‘Vraag hem wat hĳ nodig heeft. Bĳ voorbeeld een computer als hĳ het moeilĳ k vindt om stukken tekst met de hand te schrĳ ven. Of een stappenplan dat helpt realistische doelen te stellen. Dus niet: ik schrĳ f een opstel. Dat doel is te groot. Maar: eerst maak ik een mooi verhaal, daarna kĳ k ik naar de formuleringen en als laatste check ik de spelling. Zo voorkom je dat je hem overvraagt. Vraag ook wat hem helpt bĳ toets-afname, bĳ voorbeeld mondeling toetsen. Stem zoveel mogelĳ k af op deze specifi eke behoeften.’ Poleĳ lacht. ‘Ik noem “overleggen” en “in gesprek gaan” wel vaak hè? Maar echt, het allerbelangrĳ kste is om in gesprek te gaan met het kind. Elk kind heeft de be-hoefte dat er naar hem geluisterd wordt. Heel vaak beslissen wĳ over het hoofd van de leerling, vanuit goede bedoelingen maar met tegengesteld e� ect.’

Bundel Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 1 t/m 8.

Van €139,80 voor €99,-

Goed leren lezen en schrĳ ven is belangrĳ k voor schoolsucces. Een op de tien kinderen heeft hier echter begeleiding bĳ nodig. Hoe eerder je deze leesproblemen herkent, hoe ef-fectiever de interventie. Met de bundel Proto-col Leesproblemen en Dyslexie leer je dyslexie en leesproblemen tĳ dig signaleren en e� ectief begeleiden. Het is een praktische bundel met voorbeelden en richtlĳ nen voor leerkrachten en leesspecialisten. De bundel bestaat uit de volgende boeken: Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 1-2Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 3Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 4 Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 5-8Bestellen? Ga naar www.primaonderwĳ s.nl/dyslexieHet is ook mogelĳ k de boeken afzonderlĳ k te bestellen.

Bundel Protocol Leesproblemen en

SPECIAAL AANBOD

Dyslexie 52-53.indd 53 07-05-13 11:57

54

Etekst Brigitte Bloem | Foto HumanTouch Photography

Els Schram is senior leerplanontwikkelaar/adviseur primair en speciaal onderwĳ s bĳ SLO en nauw betrokken bĳ de totstandkoming van de nieuwe website. ‘In het meest ideale geval is de leraar in staat om het onderwĳ s voor iedere leerling op maat te maken’, licht ze toe. ‘Maar scholen moeten het realistisch en behapbaar kunnen houden. Daarom gaan we uit van een kwalitatief hoogwaardig ge-meenschappelĳ k basisaanbod taal en rekenen, met de juiste (hoge) doelen, goede instructies en rele-vant lesmateriaal. Aanvullend werken we op de site met drie gedi¡ erentieerde varianten van dit aanbod: het plusaanbod, het intensieve aanbod en het zeer intensieve aanbod. Elk aanbod is telkens uitgesplitst naar het taalaanbod en het rekenaanbod. Gebruikers vinden een scala aan links naar digitale en papieren

‘Hoe organiseer je het zo dat alle leerlingen de juiste uitdaging krĳ gen?’Nieuwe website biedt overzicht passend onderwĳ saanbod

Onlangs lanceerde SLO de website www.passendonderwijsaanbod.slo.nl. De site biedt een overzicht van de belangrijk-ste inzichten en producten op het gebied

van differentiatie in doelen, inhouden, leertijd, instructie & leeractiviteiten, leer-

materialen en toetsen voor het primair onderwijs. Met wat muisklikken zien intern begeleiders, schoolbegeleiders en reken-

en taalcoördinatoren direct hoe en waar-mee ze een bepaalde groep leerlingen de

juiste ondersteuning kunnen bieden.

PassendOnderwijs 54-55.indd 54 07-05-13 16:52

documenten die ze kunnen gebruiken om de mogelĳ k-heden tot di� erentiatie in hun school uit te breiden.’

Relevante doelenOp de website worden de vier typen aanbod verder uit-gewerkt in de domeinen (de hoofdonderdelen) van de referentieniveaus taal en rekenen. Bĳ taal kun je door-klikken naar mondelinge taalvaardigheid & woordenschatontwikkeling, lezen, schrĳ ven en begrippenlĳ st & taalverzorging (waaronder spelling en gramma-tica). Bĳ rekenen gaat het om getallen, verhoudingen, meten & meetkunde en verbanden. Binnen elk do-mein vind je richtlĳ nen hoe te di� erentiëren. Schram: ‘Zo staan er in het plusaanbod bĳ voor-beeld doelen op basis waarvan sterke leerlingen aan verrĳ kingsactiviteiten kunnen werken. Onder de button Intensief aanbod vind je het overzicht van intensiverende maatregelen, lesstof en hulp-middelen voor leerlingen die in staat zĳ n de doelen van het basisaanbod te behalen, maar meestal als gevolg van een leer- of ontwikkelingsstoornis aan-gepaste instructie, extra begeleiding, leertĳ d en ondersteunend materiaal nodig hebben. Voor deze leerlingen is het noodzakelĳ k dat het onderwĳ s ge-intensiveerd wordt aangeboden. Datzelfde geldt voor het zeer intensieve aanbod, met daarbĳ de aanvul-lende handreikingen hoe je voor leerlingen die over de hele linie beperkte capaciteiten hebben, aan relevante doelen kunt werken.’

KennisbasisDe website linkt zowel naar eigen producten van SLO, als naar producten van andere expertisecentra. ‘Het gaat in het algemeen om producten van bewezen kwaliteit’, aldus Schram. ‘Het materiaal stond voor-heen op allerlei plekken op de SLO-website en ook het materiaal van andere organisaties was niet al-tĳ d overzichtelĳ k bĳ eengebracht.’ Schram hoopt dat de website dé kennisbasis wordt voor iedereen die zich binnen het basisonderwĳ s met di� erentiatie bĳ taal en rekenen bezighoudt. ‘De gebruiker kan zich aan de hand van de website laten informeren over het aanbod en zoekt uit wat bĳ de school past. Be-langrĳ k is dat er binnen het schoolteam afspraken gemaakt worden over de wĳ ze van di� erentiëren. De website bevat een stappenplan waarmee een schoolteam systematisch aan de verbetering van een bepaald taal- en rekenonderdeel kan werken.’

Omgaan met verschillenOok bĳ het di� erentiëren kampen scholen met het lastige punt van de organiseerbaarheid voor de leer-kracht, is de ervaring van Schram. ‘Hoe organiseer je het in je klas zo, dat alle groepen leerlingen de juis-te ondersteuning, begeleiding en uitdaging krĳ gen?


‘Hoe organiseer je het zo dat alle leerlingen de juiste uitdaging krĳ gen?’

Stel, je hebt het over spel-len en een leerling spelt al heel erg goed. Dan heeft het weinig zin om extra moei-lĳ ke spellingsopdrachten te gaan bedenken. Die leerling is er veel meer bĳ gebaat om gevarieerde schrĳ fop-drachten te krĳ gen waardoor hĳ of zĳ goed verzorgde teksten kan leveren. Dit soort opdrachten kun je ook integreren in bĳ voorbeeld wereldoriëntatie. Daarmee geef je zo’n leerling een heel ander type opdracht. Dat vergt wel wat van leraren. Dit type opdrach-ten zit immers doorgaans niet in de methoden.’Schram vervolgt: ‘Het is zo belangrĳ k om het regu-liere programma uitdagender te maken voor de groep plusleerlingen en extra begeleiding te bieden voor de leerlingen die moeite hebben met het basisaanbod. Het moet beide in je organisatie, in je instructie en in je begeleiding en feedback tot uiting komen. De aan-dacht voor plusleerlingen vergt een andere manier van omgaan met verschillen dan de begeleiding die je je minder sterke leerlingen moet bieden. Bĳ plus-leerlingen moeten leerkrachten vooral durven los-laten. Herken wat een plusleerling al kan en ga niet eindeloos met de reguliere doelen aan de gang, maar fomuleer andere, uitdagende doelen. Bĳ leerlingen die een zeer intensief aanbod nodig hebben, gaat het juist om het prioriteren in doelen en het aanreiken van ade-quate hulpmiddelen.’

Passend onderwijsDe website is nog niet helemaal klaar en wordt nog steeds aangevuld, maar de eerste reacties zĳ n goed. ‘Het werkt, zoals we het voor ogen hadden’, aldus Schram. ‘Omgaan met verschillen is een complexe opgave, maar er is al veel ontwikkeld aan inzich-ten en producten die leraren kunnen ondersteunen. Passendonderwĳ saanbod.slo.nl laat zien om welke inzichten en producten het dan gaat.’

‘Ik heb de website net ontdekt, maar ik heb er nu

al elementen uitgehaald om schoolverbetering in

gang te zetten. In een overleg met collega-

zorgcoördinatoren heb ik de voordelen laten zien.

Het stappensysteem is een fĳ ne kapstok, die in

combinatie met de website veel vragen beant-

woordt. Ik ben enthousiast.’ Cindy Lacroix,

Zorgcoördinator van Basisschool De Violier in Echt.

Els Schram

PassendOnderwijs 54-55.indd 55 07-05-13 12:07

Bestel nu het GRATIS* lespakket

Zwerfafval Mooi Niet!

mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!Zwerfafv

al

Leerlingenwerkbladen Groep 1 en 2

mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!Zwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

almooi niet!Zwerfafv

almooi niet!mooi niet!Zwerfafv



almooi niet!Zwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

alZwerfafv

al

Groep 1 en 2

mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!mooi niet!

Zwerfafval

Leerlingenwerkbladen Groep 3 en 4

Groep 1 t/m 4:Werkbladen

Groep 5 t/m 8:Digitaal lespakket

bestel online via www.nederlandschoon.nl/scholen/basis/lespakket

(*) U betaalt alleen de verzendkosten

met duidelijke docentenhandleiding

Boek nu ook!

GEDRAG IN DE KLAS 57SCAN DEZE PAGINA MET LAYAR VOOR FILMPJES VAN DE KANJERTRAINING

Kanjers!Of het nou om verlegen, bange of stoere kinderen gaat: in elk kind

schuilt een kanjer. Steeds meer scholen maken gebruik van kanjer-

trainingen om kinderen zelfvertrouwen te geven en pesten tegen te

gaan. De Bonifatiusschool in Spanbroek is zo’n kanjerschool.

kun je vertrouwen

Kanjertraining 57-59.indd 57 08-05-13 10:17

58

OOp een kanjerschool kun je zeggen dat iemand een rode pet op heeft om aan te geven dat een kind la-cherig doet over negatief gedrag van een ander, en dit daarmee in stand houdt. Iemand die de baas speelt draagt een zwarte pet en een bescheiden en bang kind een gele. De methode van de kanjertraining maakt kinderen in het basisonderwĳ s bewust van hun eigen gedrag en geeft ze handvatten om daar iets aan te doen. Het maakt ze weerbaar en zorgt voor ver-trouwen. ‘We willen dat leerlingen op een kanjerma-nier reageren op de ander en de situ-atie’, vertelt directeur Rein Swart. ‘We stimuleren het gedrag dat hoort bĳ de witte pet.’

Binnen-buitenkringDe kanjertrainingen lopen van groep 1 tot groep 8. Het begint in de kleuter-klassen met naar elkaar luisteren. Dat gebeurt bĳ voorbeeld met de binnen-buitenkring, waarbĳ twee kinderen tegenover elkaar zitten om te vertel-len over het weekend. Eerst luistert de binnenste kring naar de kinderen in de buitenste kring en vertelt daarna wat de ander heeft gedaan. ‘Hierdoor krĳ gen alle kinderen de kans om iets te vertel-len en ze leren luisteren naar elkaar’, licht juf Krista toe.Deze oefening passen de leerkrachten toe in alle groepen. Juf Margret van groep 7 is bĳ voorbeeld met haar klas naar het speellokaal gegaan. Ook daar zit-ten de leerlingen in een binnen- en een buitenkring en voeren een gesprek met elkaar. ‘De leerkrachten kiezen nu zelf een gespreksmoment op de dag, vaak gekoppeld aan de kanjertraining’, aldus Rein Swart.

Gekleurde pettenKanjercoördinator en leerkracht Saskia Kuin is heel blĳ met de kanjertraining die de Bonifatiusschool sinds 2006 inzet met oefeningen en het kanjervolg-systeem. ‘Het past bĳ onze school om kinderen inzicht te geven in hun eigen gedrag. We vinden het belangrĳ k

dat kinderen zichzelf kennen en zelf verantwoorde-lĳ kheid nemen voor hun gedrag, dat ze groepsgedrag herkennen en weten hoe ze daarmee kunnen omgaan. Als rode pet moeten ze geen benzine zĳ n voor de mo-tor van de zwarte pet en als gele pet leren ze initi-atief nemen om iets aan hun situatie te veranderen.’Ondertussen vraagt juf Vera in groep 6 wie wil we-ten hoe de klas jou ziet. Vele vingers gaan omhoog. Ruth mag als eerste. Ze gaat met haar rug naar de klas staan. Op de tafel liggen de vier petten van de

kanjertraining in een vierkant. ‘We zĳ n allemaal een kanjer’, zegt juf Vera, wĳ zend op de witte pet. ‘Maar soms ook wat bescheiden, bazig of lacherig.’ Ze nodigt de klasgeno-ten van Ruth uit om hun gum neer te leggen om aan te geven hoe zĳ Ruth zien. Als iedereen weer op zĳ n plek zit, draait Ruth zich om en be-kĳ kt het resultaat. Gummen liggen verspreid over de tafel. Sommige op de witte pet, sommige dichter bĳ rood, zwart of geel. Juf Vera vraagt of iemand zĳ n keuze wil toelichten. Ruth geeft haar klasgenoten een voor een de beurt. Ze krĳ gt het ene compliment na het andere. ‘Hoor je

dat, Ruth?’, benadrukt Vera voordat Ruth de volgende wil aanwĳ zen. ‘Laat dat compliment op je inwerken.’Ook Pieter krĳ gt een hoop positieve reacties. Hĳ is ver-baasd. ‘Ik had geen gummen verwacht óp de witte pet’, zegt hĳ zacht. Dat is dan ook meteen de tip die klasge-noten hem meegeven: je mag iets minder bescheiden zĳ n, je bent een kanjer. ‘Leerlingen kunnen heel goed aangeven wat ze van iemand vinden’, vertelt Vera. ‘Ik zie vaak dat een leerling daar dan echt mee aan de slag gaat en dat er een verschuiving plaatsvindt.’Saskia Kuin bevestigt dit. ‘Ik weet nog van vorig jaar dat leerlingen door middel van afstand konden aange-ven hoe graag ze met iemand omgaan. Bĳ een meisje stonden de leerlingen behoorlĳ k ver weg. Een jongen gaf aan dat ze vaak apart ruikt. Ze heeft daar toen wat

De Kanjertraining past bĳ onze school om kinderen inzicht te

geven in hun eigen gedrag

tekst Tefke van Dĳ k | Fotografie Marius Roos



aan gedaan en je zag een duidelĳ ke verschuiving in het groepsgedrag. Haar klasgenoten kwamen dichter bĳ haar staan. Letterlĳ k. Dat was echt prachtig.’

RollenspelIn groep 5 speelt juf Jeanine een rollenspel. Vier kin-deren staan in de rĳ met een postpakketje. Zelf zet ze de zwarte pet op. Voordat ze in haar rol stapt, checkt ze bĳ de klas: ‘Ben ik nu echt?’ ‘Nee’, klinkt het in koor. Jeanine speelt iemand die iedereen opzĳ duwt om vooraan te staan en bespreekt daarna de diverse rol-len met de klas. ‘Wat kun je doen als je door de gang loopt en iemand je voortdurend een zetje geeft?’,

vraagt juf Saskia. ‘Ik zou terugbeuken’, oppert een jon-gen. Saskia laat de leerling met gele pet terugduwen en dat ontaardt al gauw in ruzie. Dit is geen oplossing, ziet de klas in. Het gaat van kwaad naar erger. ‘Je kunt beter de zwarte en rode pet negeren en zorgen voor een maatje.’

Hoe het voeltTĳ dens een volgende groepsopdracht plakt juf Sas-kia stickertjes op de ruggen van haar leerlingen met als opdracht daarna zonder praten je eigen groep te vinden. Het duurt even, maar de klas is uiteinde-lĳ k opgedeeld in drie groepen: zwart, grĳ s en wit. Behalve Cynthia. Zĳ heeft als enige een groen plak-kertje op haar rug. Saskia komt achter haar staan. ‘Hoe voelt dat?’, vraagt ze. ‘Niet fĳ n’, is het ant-woord. Cynthia weet niet bĳ wie ze hoort en voelt zich heen en weer geslingerd tussen klasgenoten.Met de oefening wil Saskia duidelĳ k maken hoe het voelt om bĳ een groep te horen en hoe het is als je wordt buitengesloten. Om te benadrukken dat het een oefening is en het vertrouwen te herstellen, sluit ze af met een tiloefening. Cynthia gaat op haar rug liggen en alle klasgenoten verzamelen zich om haar heen. Voor-zichtig tillen ze haar op, tot boven hun schouders. ‘Hoe voelt dat?’, vraagt Saskia. ‘Vet hoog!’, roept Cynthia. Als haar klasgenoten haar weer op de grond hebben gelegd, krĳ gt ze een daverend applaus.


2013 is het Jaar van het Voorlezen. Onder het motto ‘Wij gaan voorlezen’ worden door het hele land activiteiten georganiseerd. Voorlezen is niet alleen leuk maar vooral ook erg belangrijk voor de taalontwikkeling van het kind, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Kinderen die worden voorgelezen hebben een grotere woordenschat, beter taalgevoel en taalbegrip, scoren hoger in andere taaltaken en hebben minder problemen met leren lezen. Voorlezen stimuleert bovendien de ontwikkeling van de sociale en emotionele vaardigheden bij kinderen. Het luisteren naar verhalen verbetert het concentratievermogen, prikkelt de verbeeldingskracht en fantasie en heeft een gunstig effect op het zelf leren lezen. Om voorlezen in de onderbouwklas leuk en leerzaam te maken (en te houden) heeft de Schooltv-webwinkel een uitgebreid assortiment mooie lees- en prentenboeken.

Maak voorlezen in de klas leuk met de boeken van Schooltv

Groep 1, 2, 3 en 4

Voorleesarrangementen Moffel, Piertje of Raaf€ 24,95Schooltv biedt in het Jaar van het Voorlezen een speciaal arrangement aan met medewerking van de populaire televisiesterren Moffel, Piertje of Raaf. Met de handpoppen van deze helden wordt het voorlezen nog actiever. Bovendien geeft een handige voorleeswijzer de leukste tips voor op school en thuis om kinderen nog meer bij het verhaal te betrekken. De handpoppen, inclusief voorleeswijzer zijn voor € 24,95 per pop verkrijgbaar (vanaf begin van het schooljaar beschikbaar).

Voorleeskoffer Het Zandkasteel€ 39, 95 € 19, 95 Lekker voorlezen kan samen in de klas of thuis op de bank. De voorleeskoffer bevat een vijftal prachtige prentenboeken met verhalen waar kinderen van smullen. Naast de boeken bevat de koffer ook een doorgeefboekje voor thuis. Daarin kunnen de voorleesherinneringen van kinderen gebundeld worden. In de koffer zit ook een vingerpoppetje van Koning Koos en voor ieder boek een kaart met voorleestips.

Peuters, Groep 1 en 2

Een greep uit de selectie:

Groep Actie:Nu met 50% korting!

NTR_spreaddef.indd 1 03-05-13 16:34

Letterdas Lettervos BoekentasDasje en Vosje gaan naar Zuiderland€ 12,95Dasje en Vosje gaan naar Zuiderland is een leesboek op AVI-E3. Het verhaal gaat over de avonturen die Dasje en Vosje meemaakten toen zij voor het eerst op reis gingen naar Zuiderland en onderweg leerden lezen, schrijven en spelen met woorden.

Letterdas Lettervos BoekentasDasje en Vosje gaan weer op reis € 12,95Dasje en Vosje gaan weer op reis is een leesboek op AVI-E3 niveau oplopend tot AVI-E4 niveau. Het verhaal gaat over de avonturen die Dasje en Vosje meemaken. Ze bezoeken op hun reis bijvoorbeeld Andersland, Lijmland, Leenland en tot slot Woordenland.

Bundelprijs: € 25,90 € 17,50

Koekeloere Moffel en Piertje durven alles € 16,95 De stoere opschepper met het kleine hartje Moffel en zijn hartsvriendinnetje Piertje maken in hun hol en in het bos alledaagse dingen mee waarin iedere kleuter zich herkent. Ze verkopen speelgoed op de rommelmarkt – en kopen het weer terug. Moffel speelt kappertje met de favoriete pop van Piertje. En Arie, hun grote vriend, gaat verhuizen.

Koekeloere Moffel en Piertje€ 16,95Moffel & Piertje beleven samen vele avonturen. Ze gaan kampe-ren – in de regen. Ze leren fi etsen en krijgen de waterpokken. Arie is zijn paaseieren kwijt. Heeft Moffel die soms gevonden?

Bundelprijs: € 33,90 € 25,-

KoekeloereMoffel en Piertje - Arie is een kunstenaar€ 12,50Moffel en Piertje gaan schilderen. Piertje een fruitmand en Moffel een portret van Piertje. Arie wil als kunstwerk in de lucht een hart van rook maken. Maar dat gaat niet helemaal goed...

KoekeloereMoffel en Piertje - Piertje is jarig€ 12,50Piertje denkt dat hij voor zijn verjaardag een voetbal van Moffel krijgt. Na een dag vol spannende verjaardagsavonturen blijkt de voetbal ‘s avonds helemaal geen voetbal te zijn.

KoekeloereMoffel en Piertje - De kloffel van Moffel€ 12,50Moffel is jaloers. Arie gaat met Piertje spelen en laat Moffel alleen achter. Moffel wil een machine uitvinden waarmee hij Arie weg kan laten vliegen. Maar de kloffel werkt niet helemaal zoals het moet...

Bundelprijs: € 37,50 € 27,50

Groep 1 en 2

Groep 3 en 4

Kijk op voor het complete overzicht.schooltv.nl/webwinkel

NTR_spreaddef.indd 2 03-05-13 16:35

Merces. laat onderwijs bedrijven www.merces.nl

‘Zwerfafval is bij uitstek een onderwerp dat al in de jongste groepen aan bod kan komen en waaraan de hele school kan meewer-ken.’ Dat vindt Patricia van Brakel, adjunct directeur van de Koningin Beatrixschool in Culemborg. De school doet al jaren mee met projecten van Nederland Schoon, de stich-ting die werkt aan een zichtbaar schoner Nederland. ‘Elke drie weken gaat een an-dere klas de straat op met hesjes, prikkers en vuilniszakken. Dat is elke keer weer een feest’, vertelt Van Brakel. De jongste klassen gaan aan de slag op het schoolplein. ‘Het is belangrijk dat je ze zo jong mogelijk over het onderwerp vertelt. We scheiden actief afval en zowel in de jongere groepen als de ou-dere gebruiken wij het lespakket Zwerfafval Mooi Niet. Je merkt dat het onderwerp echt gaat leven bij leerlingen als je er actief mee aan de slag gaat. En uiteraard geldt het prin-cipe; jong geleerd is oud gedaan!’ www.nederlandschoon.nl

Legendarisch leuk!Miljoenen zijn er de laatste dertig jaar al van verkocht; de legendarische rekentrainer Little Professor. En waarom stoppen als iets een bewezen succes is? De Little Professor van Texas Instruments is nog even zo effec-tief om kinderen op een leuke manier te leren hoofdrekenen. Het apparaat voert geen berekeningen uit, maar geeft de leerling een som gebaseerd op optellen, aftrekken, vermenigvuldigen of delen. De Little Professor con-troleert vervolgens het resultaat. Een ‘vrolijke’ professor in het venster geeft aan wanneer het antwoord goed is. Na twee foute antwoorden wordt het juiste antwoord gegeven. De professor kent vijf moeilijkheidsniveaus, afzonderlijk in te stellen van zeer eenvoudig (1) tot zeer moeilijk (5). Er zijn meer dan 50.000 voorgeprogrammeerde opgaven. Na elke vijf op-drachten krijg je een terugkoppeling van je score. En als extra beloning krijgt de leerling een ‘ster’ en een ‘glimlach’ voor elk goed antwoord.www.education.ti.com/nederland

Zwerfafval Mooi Niet

Op PrimaOuders.nl vindt u alle educatieve producten voor thuis. Zowel voor kinderendie een beetje moeite hebben met bepaalde vakken, als voor kinderen die juist watextra uitdaging kunnen gebruiken. Zo kan een kind thuis op een laagdrempeligemanier aan de slag met bijvoorbeeld rekenen, schrijven, techniek of geschiedenis.Als leerkracht weet u natuurlijk als geen ander welke producten een goede aanvullingzijn op de les, dus neem gerust een kijkje en laat ons vooral weten wanneer uervaring hebt met een bepaald product. PrimaOuders. Want elk kind leert anders.

Alle educatieve producten voor thuis.

Ook de fi jne motoriek gaat al snel beter dan je verwacht.snel beter dan je verwacht.

PrimaOnderwijs juni 2013

Documents

Transcript of PrimaOnderwijs juni 2013