presentatie SOLK en activiteitenweger maart 2016 · •16 maart 2016 DeOnderwijsspecialisten#...
of 22
/22
Embed Size (px)
Transcript of presentatie SOLK en activiteitenweger maart 2016 · •16 maart 2016 DeOnderwijsspecialisten#...
20-‐03-‐16
1
De Onderwijsspecialisten
SOLK: intro en nieuwe inzichten
Activiteitenweger
• Angela Cornelissen, ergotherapeut “De Onderwijsspecialisten”
• 16 maart 2016
De Onderwijsspecialisten
Informatie over SOLK
• Nieuwe inzichten
• Uitleg Activiteitenweger
• Project Energie4Me
Programma
2
20-‐03-‐16
2
De Onderwijsspecialisten
Definitie SOLK: ‘We spreken van Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) bij lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren en waarbij bij adequaat medisch onderzoek geen somatische aandoening wordt gevonden die de klacht voldoende verklaart.’
De Onderwijsspecialisten
• 1995: is een psychisch probleem dat wordt veroorzaakt • door een combinatie van vroege ervaringen en een • luxerende gebeurtenis, en in stand gehouden wordt door de gevolgen
• 2013: is een lichamelijke klacht die is blijven bestaan terwijl de aanleiding tot het optreden van de klacht is • verdwenen en waarvan het herstel wordt verhinderd • door de aanwezigheid voor de klacht specifieke, in • standhoudende gevolgen
• Elk specialisme heeft zijn eigen SOLK : fibromyalgie, cvs, prikkelbare darmsyndroom, spanningshoofdpijn. • (DSM-V: ongedifferentieerde somatoforme stoornis)
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klacht …….
4
20-‐03-‐16
3
De Onderwijsspecialisten
• 85% van bevolking heeft elke week één of meer lichamelijke klachten
• SOLK klachten verschillen niet van lichamelijke klachten: geen onderscheid op basis van oorzaak of aanleiding
• Huisarts kan bij 1 op de 5 patiënten klachten niet verklaren (geruststellen) • Ook bij specialist: 25-60% niet verklaard door ziekte (na 15 mnd bij 76% klachten verdwenen) Huisarts : 30-50% SOLK • -Specialist: 40-60% SOLK • -20-25% chronisch of recidiverend • -Hoge eisen qua tijd, taalgebruik en bejegening <->
Incompetent voelen
Lichamelijke klachten
5 Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)
De Onderwijsspecialisten
• SOLK? • •67% van de kinderen begrijpen deze term niet • •43% van de ouders begrijpen deze term niet
• Somatoforme stoornis? • •80% van de kinderen begrijpen deze term niet • •Ouders vinden de term niet passend
• Functionele klacht/stoornis? • •70% van de kinderen begrijpen deze term niet • •30% van de ouders begrijpen deze term niet
• Somatisch symptoom stoornis? (nieuwe DSM V classificatie) 6
Hoe noemen we het?
20-‐03-‐16
4
De Onderwijsspecialisten
• Taalgebruik bij SOLK : • - Ziek voelen = ziekte zijn • - Zwart wit verwoorden • - Veel details • -‘Dat been’ -> distantie • - Labels, niet ervaringsgericht • - Agressie en afkeuring lijf/anderen • - Lege of weinig woorden
• ◊Niet herkennen van ‘somatische markers’
7
De rol van taal
De Onderwijsspecialisten
Intergenerationele factoren! • -Somatisatie van ouders • -Somatische ziekte belangrijke persoon • -Psychopathologie bij leden familie • -Dysfunctioneel gezinsklimaat • -Traumata in familie • -Onveilige gehechtheid
8
Voorspellers SOLK
20-‐03-‐16
5
De Onderwijsspecialisten
• Sensitisatie (versterker staat open)
• Somatisatie (alles wordt lichamelijk geduid)
• Arousal (autonome dysfunctie)
• Verstoorde hormoonaanmaak • (De HPA-as is een langzame respons op stress: het duurt ongeveer 30 minuten voordat cortisol in het bloed gemeten kan worden. De aanmaak van adrenaline als respons op stress gaat veel sneller, dat is namelijk na 60 seconden al te meten in het bloed)
9
Wat gebeurt er in het lichaam?
De Onderwijsspecialisten
BPS-model
10 Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)
Biologisch (lichaam)
Sociaal (gedrag)
Psychisch (geest)
20-‐03-‐16
6
De Onderwijsspecialisten
11
Biologisch Psychisch Sociaal (rol, omgeving)
Aanleg
Triggers
Onderhoudende factoren
Beschermende factoren
De Onderwijsspecialisten
12
Biologisch Psychisch Sociaal
Aanleg Hypermobiliteit Depressie Internaliserend
Moeder ook klachten
Triggers Blessures Pfeiffer
Gepest Schoolproblemen (aantal vakkente moeilijk)
Onderhoudende factoren
Zeer wisselend ritme
Geen eigen verantwoordelijkheid: doemgedachten
Moeder lijdt mee: sociale isolaQe
20-‐03-‐16
7
De Onderwijsspecialisten
• Verwijzing naar GGZ meestal teleurstellend (“het zit niet tussen de oren”) 1995: ontwikkeling Gevolgenmodel (vanuit cognitieve gedragstherapie) Basis is de erkenning van het bestaan van de lichamelijke klacht! • Voor werken aan de gevolgen van de klacht is er vaak een betere motivatie dan voor werken aan de mogelijke oorzaken van de klacht Doel : optimaliseren van omstandigheden voor herstel van de klachten
• Gevolgen : cognitief-emotioneel • sociaal • gedragsmatig • lichamelijk
Gevolgenmodel
13
De Onderwijsspecialisten
14
BUIKPIJN
Ideeën over de klacht/ betekenis
CogniQef
OnrusQge gedachten
Problemen met aandacht en geheugen
Gedrag
OnderacQviteit Gebruik
hulpmiddelen
Lichamelijke gevolgen
Spierspanning CondiQeverlies slaapproblemen
Sociale gevolgen
Verlies sociale rol Verlies contacten
20-‐03-‐16
8
De Onderwijsspecialisten
Cognitief-emotioneel: dysfunctionele gedachten onderkennen • negatieve gevoelens omzetten
Gedragsmatig: dagritmeschema • re-integratie plan • opbouw lichamelijke conditie Sociaal: stimuleren om weer contacten te leggen, niet alleen via social media
Gevolgen
15
De Onderwijsspecialisten
• 1. catastroferende gedachten (bang)
• 2. niet accepterende gedachten (boos), • doorzetten
• 3. defaitistische gedachten(bedroefd) • terugtrekken,inactiviteit
Patronen
16
20-‐03-‐16
9
De Onderwijsspecialisten
Start met evenwicht vinden/balans (‘ontstressen’) • •Cognitieve gedragstherapie • •Niet richten op oorzaak • •Maar richten op doelen • •Niet laten leiden door klacht • •Maar laten leiden door gemeenschappelijk opgesteld stappenplan • •Belemmerende cognities bespreekbaar maken • •Helpende gedachten formuleren
• STOP MET / LEER LUISTEREN NAAR JE LICHAAM
17
Behandeling SOLK:
De Onderwijsspecialisten
Langzame opbouw activiteiten Autonomie bevorderen Gezonde relatie met je lichaam opbouwen Belemmerende cognities herkennen Ontdekken dat denken invloed heeft op doen en voelen Exploreer klacht/vragen (luister goed naar cues) Leg vicieuze cirkel uit (rugpijn---angst---niet bewegen---meer pijn)
Voorspellers voor behandeling succes: • –Duur klachten • –Mate van somatisatie bij moeder
18
Doel behandeling SOLK
20-‐03-‐16
10
De Onderwijsspecialisten
•Respect • •In acht nemen van autonomie • •Duidelijk advies geven, goed blijven luisteren en evalueren
• Zo vroeg mogelijk starten met: • –Normalisatie, ritme • –Evidence based interventie
• •Indien niet akkoord met voorgestelde beleid: • –Met alle betrokkenen om de tafel! (zorgconferentie) • –In gesprek blijven met ouders en kind! • –Visie van ouders en kind meenemen in plan
19
Aanpak SOLK :pijlers
De Onderwijsspecialisten
• Luister naar wat iemand zegt, sluit aan • Richt je op de leerling (wat doen, wat niet doen,tovervraag) • Communicatie bepaalt resultaat interventie • Erken dat het moeilijk is voor ouders • Uitleg bouw je samen (gemeenschappelijk concept) • Gebruik metaforen (rugzak, filter, lift) • Onderzoek je eigen vooroordelen • Het is teamwork: boven water zie je iets anders dan onder • Relatie staat centraal: neem tijd, sta stil, wees wakker in de situatie, continue herevaluatie, verbinden • Onderscheid je eigen verhaal en dat van de ander
• Liefdevol aanmodderen! (compassionate care)
20
Tips
20-‐03-‐16
11
De Onderwijsspecialisten
• EMPATHIE
• -Voorspeller uitkomst • -Bij psychotherapie meer invloed dan behandelmethode • -Tuchtzaken: ~80% gebrek aan empathie
• COMPASSIE • aandacht, registratie van je lichaam, gronden, onderscheid jezelf en de ander (blijf bij het ongemak)
Trainen van 4 persoonlijkheidskenmerken: • -Sensitiviteit • -Non-conformisme • -Gelijkmatigheid • -Zelfvertrouwen Onderscheid maken
21
Geheime wapen
De Onderwijsspecialisten
• Harm of healing:
• -Somatische fixatie is interactioneel (rode vlaggen, gedoseerd onderzoek)
• -Persoonlijke reacties komen terug bij patiënt • -Furor sanandi: redderfantasieën • -Hulpverlener onderbreekt na 18 sec in 1984, na 23 sec 1999 • -Onveiliger gehecht: stressmanagement ontregeld / zelfreflectie
vermindert
22
Hulpverleners en SOLK
20-‐03-‐16
12
De Onderwijsspecialisten
• Ziekteverzuim heeft altijd een reden
• Complicerende factor: ouders
23
SOLK op school
De Onderwijsspecialisten
24
20-‐03-‐16
13
De Onderwijsspecialisten
• Waarom is dat toch zo lastig? • 1.Missen van medische expertise • 2.Relatie met ouders: • a.Bemoeizucht • b.Controle
• Eerste gesprek vanuit aandacht en betrokkenheid: • •Deel je zorgen: (Probleem---ziekteverzuim---probleem ) • •Schoolgerelateerde problematiek? (pesten, leerprobleem, etc.) • •Hoe kan school ondersteunen? • •Bij medische klachten aan ouders vragen hulp te zoeken, de jeugdarts kan hierin helpen
25
Het verzuimgesprek…. ….tips en tricks
De Onderwijsspecialisten
• •Onderwijs veilig stellen: • –Wat zijn je capaciteiten, zit je op de goede plek, je hebt altijd energie nodig voor herstel
• •Aansluiting school/klas veilig stellen • –Contact met de mentor • –Contacten met klasgenoten • –Wat wil je, heb je nodig • –Afspraken maken over communicatie, verwachtingen, etc.
26
Wat kun je als school doen?
20-‐03-‐16
14
De Onderwijsspecialisten
27
Activiteitenweger
De Onderwijsspecialisten
• Heeft u pijn- en/of vermoeidheidsklachten? • Heeft u moeite om vast te stellen welke activiteiten u kunt doen, zonder uzelf over of onder te belasten? • Zijn uw dagen onevenwichtig verdeeld? • Heeft u behoefte aan een hulpmiddel om dit weer in balans te krijgen? • Dan is de Activiteitenweger misschien wel iets voor u. De Activiteitenweger is een methode die ontwikkeld is voor het hanteren van belastbaarheid, door twee ergotherapeuten.
28
Wanneer gebruiken?
20-‐03-‐16
15
De Onderwijsspecialisten
Hulpmiddel voor het meetbaar maken van activiteiten: plannen van dagelijkse activiteiten Middel oordeelt niet Spanningsveld tussen omgeving en de rollen van een cliënt Gaat uit van het handelen, niet van de klacht Helpt bij opbouwen van belastbaarheid en vinden van een balans tussen belasting en belastbaarheid
29
Wat is het?
De Onderwijsspecialisten
• Client ervaart problemen met: • Dagstructuur • Over- onderbelasting • Weinig grip op eigen situatie • Verstoord evenwicht belasting en belastbaarheid • Opbouw van belastbaarheid • Inzicht in belastbaarheid • Aangeven van grenzen aan anderen
30
Inclusie criteria
20-‐03-‐16
16
De Onderwijsspecialisten
• Client laat zien: • Afhankelijk van externe sturing • Overmatig controle behoeftig • Activiteitenweger gebruiken om vermijding in stand te houden • Nog niet toe aan veranderen Heel veel andere vragen Geen kennis van de Nederlandse taal
31
Exclusiecriteria
De Onderwijsspecialisten
• Beginniveau: aantal dagen bijhouden wat je doet, per half uur • Representatieve dagen bijhouden.
• Activiteiten wegen: in overleg met therapeut
• Hoeveel kost deze activiteit mij: • -Meestal, gemiddeld genomen • -Onafhankelijk van het tijdstip van de dag • -Onafhankelijk van andere activiteiten
• Scores: licht (1), gemiddeld (2), zwaar (3) en • Ontspannen (-1)
32
Hoe werkt het?
20-‐03-‐16
17
De Onderwijsspecialisten
• 1.Licht: activiteit kost beetje energie, je wordt er niet erg moe van, het kost je toch wat.
• 2.Gemiddeld: activiteit kost niet weinig energie maar ook net echt veel: het zit ertussen in
• 3.Zwaar: activiteit kost veel energie, je wordt er moe van.
• -1. Ontspannen: echt rust, dus uitrusten. Activiteit moet je energie geven, waardoor energie is ontstaan voor andere activiteiten.
• Is het probleem in de kern fysiek of mentaal? • Activiteit krijgt in principe maar één weging (activiteit blijft gelijk)
• Geluk en pech en omstandigheden tellen niet mee 33
Scores
De Onderwijsspecialisten
• Punten geef je per half uur, afronden op kwartieren
• Aantal punten optellen en dan delen door aantal gescoorde dagen: basisniveau
• In overleg met therapeut basisniveau bepalen: • -negeren van lichaamssignalen • -vermijden activiteiten • -of combinatie van beiden Eventueel : + of – 10% Client kiest altijd zelf basisniveau, in overleg met therapeut. Voor/nadelenmatrix: voor- en nadelen van huidig en gewenst gedrag invullen
34
Basisniveau
20-‐03-‐16
18
De Onderwijsspecialisten
• Weten, willen en kunnen (gedragsverandering)
• Overschrijd nooit het basisniveau
• Bepaal samen de ondergrens van het puntenaantal: wat moet elke dag gehaald worden?
• Grafiek/ inkleuren rooster helpt om patroon duidelijk te maken
• Graded activity: gestructureerde begeleiding (training en coaching), gericht om binnen een vooraf afgesproken tijd in kleine stappen te komen tot een toename of verbetering van het lichamelijk functioneren. Zowel in het werk, alsook bij activiteiten uit het dagelijks leven.
35
Spelregels
De Onderwijsspecialisten
• Doel bepalen
• Plannen
• Keuzes maken
• Prioriteiten stellen
• Plan van aanpak terugval
36
Balans bereiken
20-‐03-‐16
19
De Onderwijsspecialisten
37
De Onderwijsspecialisten
• Doel: Voorkomen en verminderen van schoolverzuim Actief en bewust keuzes maken Leren plannen van activiteiten zonder zich te laten lijden door de vermoeidheid of pijn
Doelgroep: Leerlingen met pijn en/of energie problemen
38 Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)
Energy4Me
20-‐03-‐16
20
De Onderwijsspecialisten
Fysieke klacht of diagnose, m.u.v. hoofd- en buikpijn als enige klacht • Pijn en/of energieproblemen • Verzuim (n.a.v. de klacht) • Geen (lopende) revalidatiebehandeling • Motivatie van de leerling In staat zijn om te reflecteren (m.n. op eigen gedrag)
Criteria deelname
39
De Onderwijsspecialisten
• Onderwerpen: 1. Kennismaking 2. Pijn, vermoeidheid en bewegen 3. Ontspanning/slapen 4. Samen met een ander 5. Social media en energie 6. Evaluatie
Cursus Energy 4me
40 Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)
20-‐03-‐16
21
De Onderwijsspecialisten
• Individueel leerlingen zien ; gebruik Activiteitenweger
• Groepscursus ontwikkeld
• Onderzoek HAN : App ontwikkelen door studenten
• Stichting Vraagstelling: energy game ontwikkelen (ontwerpsessies op VO school gedaan)
Zoektocht Energy 4 Me
41
De Onderwijsspecialisten
• Meer informatie
• http://www.meandermc.nl/wps/portal/patientenportaal/patienten/afdelingen-specialismen/ERG/Activiteitenweger
• http://facta-organiseert.nl/sitefiles/34/file/15-06%20Angst%20en%20school/Carolien%20Kruyff%20Presentatie.pdf
42
Linkjes
20-‐03-‐16
22
De Onderwijsspecialisten | Dienstverlening
www.ergotherapieopschool.weebly.com
Vragen
43
