PRESENTATIE

KAVELRUIL

MINISTERIE I & M

12 MEI 2015

Kavelruil: algemenekenmerken

• Vrijwilligheid

• Snelheid

• Subsidiëring

• Fiscale voordelen

• Mengvormen

Historie

• Ruilverkavelingswet 1938

• Ruilverkavelingswet 1954

• 1971: Beschikking Kavelruil

• 1985: Landinrichtingswet

• 1985: Regeling Kavelruil

• 1992: Instructie Kavelruil

Wet inrichting landelijkgebied (WILG)

• Sinds 1 januari 2007

- Hoofdstuk 9 (art. 85-88)

• Regeling inrichting landelijk gebied (RILG)

- Paragraaf 3.3 (art. 21)

• Besluit inrichting landelijk gebied (BILG)

- Hoofdstuk 4 (art. 31a)

• Regeling en Instructie Kavelruil vervallen

Wet inrichting landelijkgebied (WILG)

• Vertrekpunt: art. 16 WILG (= art. 4 LIW)

• Landinrichting strekt tot verbetering landelijk

gebied, overeenkomstig functies zoals in kader

r.o. aangegeven

• ‘Objectieve verbetering’

• Van belang voor kavelruil?

Wet inrichting landelijkgebied (WILG)

• Brief Minister LNV d.d. 8-9-2006 (Kamerstukken

II 2005-2006, 30509, nr. 21)

• Doelstelling uit art. 16 WILG niet van belang voor

kavelruil

• ‘fictie’

• Via provinciale subsidies toch weer

binnengehaald? Zie hierna

Wet inrichting landelijkgebied (WILG)

• HR 1-2-2013, ECLI:NL:HR:2013:BY1262

• DLG: verkoop gehele bedrijf is geen objectieve

verbetering

• Inspecteur: naheffing overdrachtsbelasting

• Belanghebbende: sinds 8-9-2006 geen objectieve

verbetering meer vereist voor kavelruil

• HR: “de ene kavelruil is de andere niet”

CIVIELRECH-TELIJKE EISEN AAN DE KAVELRUIL

WILG: art. 85-88

• art. 85 lid 1: ‘definitie’ kavelruil

• Drie of meer partijen verbinden zich

• Samenvoeging onroerende zaken

• Verkregen massa verkavelen

• Verdeling bij notariële akte

• Zie tevens Toelichting Besluit herverkaveling 20-

8-2009

WILG: art. 85-88

• ‘Ruil’: rechtstreekse wederkerigheid ex 7:49 BW

niet vereist

A

B C

• ‘ruil door opschuiving’ dus ook mogelijk

A B C

WILG: art. 85-88

• art. 85 lid 2: toetredersregeling

• Verhouding tot lid 1: aanvulling (toch niet nodig

dat alle 3 partijen ruiler zijn) of uitzondering

(alleen als er niet meer dan 3 partijen zijn, dan

niet 3 ruilers)

• Aanvulling, dus tenminste 3 inbrengers, waarvan

tenminste 2 terug ontvangen (‘drie-in-twee-uit’)

• Reparatie ‘Grotewaard-uitspraak’ RvS 15-6-2006

WILG: art. 85-88

• ‘drie-in-twee-uit’

A B C

• Maar niet:

A B C

(‘twee-in-drie-uit’)

WILG: art. 85-88

• Toelichting besluit herverkaveling: in WILG geen

onderscheid tussen ‘rechtstreeks bij kavelruil

betrokken partijen’ en ‘toetreders’

E A B C D

• ‘toetreden tot toetreder’ dus mogelijk

• ‘koop-verkoop transacties die losstaan van het

ruilproces’

WILG: art. 85-88

• art. 85 lid 3: bedrijfsverplaatsing

• Kan in kavelruil

• Was reeds mogelijk o.b.v. lid 1 en lid 2

• Wat voegt lid 3 toe?

• Ook verkrijging nieuwe bedrijf in kavelruil

• Kansen in praktijk

WILG: art. 85-88

• art. 85 lid 5: mede-ondertekening

• Hypotheekhouders en beslagleggers

• i.v.m. art. 60 lid 3 en 4 WILG

• Taak notaris

WILG: art. 85-88

• art. 86 lid 1: binding rechtsopvolgers onder

bijzondere titel (zakelijke werking)

• ‘Vormerkung’

• Inschrijving kavelruilovereenkomst

• Inschrijving niet-constitutief

• Zonder inschrijving geen derdenwerking

WILG: art. 85-88

• art. 86 lid 2: ondanks onbevoegdheid toch

geldige kavelruil

• Werkelijke eigenaar treedt in rechten en plichten

onbevoegde partij

• Voorkoming ‘domino-effect’ door onbevoegdheid

WILG: art. 85-88, RILG

• art. 87

• Vantoepassingverklaring ‘van rechtswege’

geregeld

• art. 21 RILG

• o.a. overgang hypotheken en beslagen

• Let op vermelding in notariële akte!

• Geen titelzuiverende werking akte van kavelruil

WILG: art. 85-88

• art. 88 (bij amendement ingevoegd): nadere

eisen

• Wijziging Besluit herverkaveling bij Besluit 20-8-

2009 BILG

• Onduidelijkheden (zie Toelichting Besluit

herverkaveling)

• ‘nadere eisen’ = voornamelijk inperking

• Mag dit zomaar?

BILG: art. 31a

• Sinds 1-1-2010

• ‘verboden categorieën’

- Bebouwde kom

- Woonwijk, bedrijventerrein, recreatiepark, ook indien in

bekendgemaakte plannen ex Wro

- Ontgronding, tenzij daarna: landbouw, natuur, kleinschalige

recreatie

• Wel: losse kavels en de opstallen, ook welke niet

behoren tot een landbouwbedrijf

(PROVINCIALE) SUBSIDIËRING VAN DE KAVELRUIL

Historie

• Tot 1-1-2007: subsidie op rijksniveau

• Tot 12-11-1992: o.a. 100% notariskosten, 100%

kosten voorbereiding ovk, 50% kosten uitvoering

aanpassingswerken

• Vanaf 12-11-1992: 100% notaris- en

kadasterkosten

Historie

• WILG: decentralisatie (‘de provincies aan de

macht’)

• Subsidie ‘ontkoppeld’ (zie brief Minister LNV 8-9-

2006)

• Tot 1-1-2014: ILG (2007-2013)

• ‘ontschotting’

• Bestuursovereenkomsten Rijk-provincies

• PMJP’s

• POP2 (Europa co-financier, 2e pijler)

Actueel

• 20-9-2011: Natuurakkoord

• Per 1-1-2014: verdere decentralisatie

• Per 1-1-2015: afsplitsing provinciaal deel DLG

• Natuurbeleid geheel door provincies

• Einde ILG (afrekening)

• 2014-2020: POP 3

Opvallende puntenprovinciale regelingen

• Omvang subsidie

• Objectieve verbetering (bijv. Overijssel, Limburg)

• Provinciegrensoverschrijdende kavelruil niet

gesubsidieerd (bijv. Utrecht, Zeeland)

• Gelderland: voorrang voor ‘effectief verkavelen’

FISCALE ASPECTEN VAN DE KAVELRUIL

Overdrachtsbelasting

• Art. 15 lid 1 sub l WBR

• Art. 107 WILG

• Vrijstelling overdrachtsbelasting zonder nadere

voorwaarden (geen volgtermijn e.d.)

Overdrachtsbelasting

• Tot 12-11-2004

• Resolutie 22-9-1938: instemming

Minister LNV ook bepalend voor fiscale vrijstelling

(registratierecht)

• § 34 Toelichting WBR (1971): idem onder WBR

(overdrachtsbelasting)

• Geen zelfstandige fiscal toetsing

Overdrachtsbelasting

• Vanaf 12-11-2004

• Besluit 12-11-2004

• Intrekking Resolutie 1938 en § 34

• Oordeel Minister LNV (slechts) “indicatief”

• Gevolg: naheffingen, eigen beoordeling Liw en

rechtspraak RvS door fiscus

Overdrachtsbelasting

• Sinds 1-1-2007

• Brief Minister LNV d.d. 8-9-2006: “fiscaal volgt

civiel”

• Geen eigen materiële beoordeling meer door

fiscus (‘afvinken’)

• fraus legis als ‘noodrem’ (zware eisen)

Overdrachtsbelasting

• Besluit 21 juni 2013, nr. BLKB/2013/642M, Stcrt.

2013, nr. 17978

• Vrijstelling van toepassing mits deze verkrijging

strekt tot objectieve verbetering van de inrichting

van het landelijk gebied

• Toch objectieve verbetering?

• Onjuist!

Overdrachtsbelasting

• Ook gebouwen onder fiscale vrijstelling?

• Liw (en voorgaande wetten): “onroerende zaken”

• DLG: om praktische redenen gebouwen wél in

kavelruil, maar géén subsidie

• Tot 12-11-2004: goedkeuring Minister LNV =

fiscale vrijstelling

Overdrachtsbelasting

• Ook gebouwen onder fiscale vrijstelling?

• Per 12-11-2004: geen vrijstelling

overdrachtsbelasting voor gebouwen en

ondergrond

• Brief Minister LNV d.d. 8-9-2006: onroerende

zaak = ook opstallen

• Let op art. 31a BILG

• Subsidie is ontkoppeld (zie hiervoor)

0547-368368/06-41110443

j.rheinfeld@countus.nl