1869 - 1981

Door de druk van de lage lonen landen … heeft ons bedrijf het uiteindelijk niet kunnen redden.

W.C. “meneer Willem” Tilanus

Het verhaal van de ondergang

• De ondergang van de Nederlandse textiel en scheepsbouw in

de jaren ‘60 en ‘70 heeft het denken over de industrie in ons

land sterk beïnvloed

– Tegen lage lonen kun je niet opboksen

– De industrie verdwijnt en we worden een diensteneconomie

– Verliezers ondersteunen is dweilen met de kraan open

• Dezelfde denkpatronen overheersten toen in de jaren ‘90

Oost-Europa en China de deuren open gooiden

– Je bent gekke Henkie als je de productie niet naar het

buitenland verplaatst

Het andere verhaal

• De grote concurrenten van de bekledingsindustrie in de jaren

‘70 zaten in Duitsland en Italië!

– Italië heeft nog steeds een internationaal concurrerende

bekledingsindustrie

– Waren lage lonen wel de oorzaak van de ondergang van de

bedrijfstak? Of was het een gebrek aan innovatief

ondernemerschap?

• Het aandeel van de industrie in de totale werkgelegenheid

neemt inderdaad langzaam af

– Maar dat is een teken van succes!

– De productiviteit in de industrie stijgt veel sneller dan in de

dienstensector

Het verhaal van de ondergang

• Er is erg veel industrie naar China verdwenen

• De Chinezen zijn tegenwoordig zelfs internationaal

concurrerend in high-tech producten!

• Alleen al de iPhone bezorgt de Amerikanen een handelstekort

met China van $1,9 miljard!

‘Revealed Competitive Advantage’ (score > 1) van de BRICS staten (OECD 2013)

Het andere verhaal

• De Eurozone heeft nog steeds een fors overschot op de

betalingsbalans voor goederen

• Volgens dezelfde maatstaf waarmee China internationaal

concurrerend is in high-tech, zijn Duitsland en Japan dat niet

• Apple betaalt $178, 96 aan Foxconn voor een iPhone, maar

Foxconn heeft voor $172,52 aan componenten moeten

importeren, o.a. uit de VS

Japan: 34% Zuid Korea: 13% Duitsland: 17% VS: 6% China 3,6% Overigen: 27%

$ 178,96

Apple: “De belangrijkste reden om Foxconn de assemblage te laten doen, is flexibiliteit ”

//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/Foxconn_logo.svg

//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/Foxconn_logo.svg

Dat kan ook in Nederland

• Robots kopen (en maken) kunnen wij ook

• Er is eigenlijk geen product dat niet tegen een concurrerende

prijs in Nederland gemaakt zou kunnen worden

– Gebruik makend van alle mogelijkheden die het land biedt met

betrekking tot technische kennis, toeleveranciers, logistiek,

organisatie en medewerkers

• Natuurlijk hoeft niet ieder product in Nederland gemaakt te

worden

– Concentreren op waar we goed in zijn (of willen worden)

Thema’s in industriedebatten

• Globalisering

• Innoveren

• Belonen

• Flexibiliteit

• Kwaliteit van het werk

• Uitbesteden en samenwerken

• Kennis

• Productiviteit

• Automatisering

• Design

• Creativiteit

• Duurzaamheid

Industrie en Techniek

• In de industrie staat techniek centraal

– Maar er werken ook veel technici buiten de industrie

– En in de industrie werken veel mensen in een niet-technisch

beroep

• De technische sector omvat alle branches waarin een relatief

groot aandeel van het personeel een technisch beroep heeft

– Het percentage werknemers met een technisch beroep is hoger

in de bouw dan bijvoorbeeld in de metaal of de chemie

• De statistieken maken het niet mogelijk om automatiserings-

beroepen tot de technische beroepen te rekenen

Industrie en techniek

Technische clusters, werkenden en technici (personen x 1000)

Clusters Totaal werkenden

Aantal technici

Aandeel technici

Chemie 99 53 54% Voedingsmiddelen 140 67 48% Metaal 132 92 70% Elektro & Machines 148 84 57% Auto & Transport 170 101 59% Overige maakindustrie 189 116 61% Nutsbedrijven 71 23 32% Bouw 511 422 83% Technische diensten 164 75 46%

1620 1040 64%

• 2/3 van de werknemers in de technische clusters heeft een technisch beroep

• In de niet-technische delen van de economie heeft 7% van de werkenden een technisch beroep – dat zijn ook nog 384.000 technici

Het belang van de technische sector

De arbeidsmarkt in de technische sector

• Weinig vrouwen (16%)

• Vaak voltijdsbanen

– de wens om de werktijd flexibel in te delen of in deeltijd te werken is de meest voorkomende vertrekreden van werknemers die de techniek verlaten

• 8% tijdelijk; 4% oproep/inval/uitzend

• Gemiddelde leeftijd ½ jaar hoger dan buiten de techniek

– Vooral weinig werknemers jonger dan 30 jaar

• Bijna 45% heeft diploma MBO op niveau 2, 3 of 4

• Het aandeel hoogopgeleiden is in de technische sector lager dan het gemiddelde van de niet-technische sectoren

76% van de R&D uitgaven van NL bedrijven

In de techniek wordt 88% van de R&D uitgaven gedaan door bedrijven met meer dan 100 werknemers

Technische sectoren = topsectoren

• Logisch dat de topsectoren bijna allemaal technische sectoren

zijn

– Of is er te veel aandacht voor technologie?

• Logisch dat grotere bedrijven daarin het voortouw hebben

– Maar is de inbreng van de kleinere bedrijven wel goed

geregeld?

• Niet logisch dat het merendeel van de voor innovatie

beschikbare middelen ongericht (via de WBSO) wordt

uitgestrooid over alle sectoren

– Maar het meeste komt natuurlijk toch bij de sector techniek

terecht

• De technische sector is leidend in technologische ontwikkeling

• Bijna 45% van het personeel in de technische sectoren heeft

een MBO opleiding

• Wat zegt u als u dat hoort?

• “Dat valt me tegen; ik dacht dat er met al die R&D juist veel

hoger opgeleiden zouden werken.”

• “Dit bevestigt dat het MBO een hoeksteen is van de

kenniseconomie.”

– Verzinnen, ontwikkelen en maken horen bij elkaar

– Voor innoveren heb je niet alleen maar hoger opgeleiden nodig

Kenniseconomie: observatie

Stromen op de arbeidsmarkt

• Het aantal vrijwillige baanwisselingen op de arbeidsmarkt is veel groter dan de beweging tussen werk, werkloos en inactief (niet werkzoekend)

• Van de 57.000 werknemers in de technische sectoren die in 2011 vrijwillig van baan wisselden, gingen er 38.000 naar niet-technische sectoren – en 28.000 gingen in de andere richting

• 39% van alle vrijwillige baanwisselaars in de technische sector in de periode 2006-2011 ging buiten de technische sectoren werken

– De meesten gingen naar handel & horeca, zakelijke, facilitaire en overige dienstverlening

Stromen op de arbeidsmarkt

• Als technici overstappen naar een niet-technisch beroep is dat in de helft van de gevallen een economisch, administratief of commercieel beroep

– Winkelbediende, magazijnmedewerker, productieplanner

• 42% van de technische schoolverlaters komt in een niet-technisch beroep terecht, meestal ook in een niet-technische sector

– 7% van de schoolverlaters met een niet-technische opleiding gaat werken in een technisch beroep

• Bijna 300.000 technisch geschoolden hebben geen baan (van minstens 12 uur/week) en zoeken die ook niet

Arbeidsmarktverwachtingen 2013-2018

• De totale werkgelegenheid in de technische sectoren zal krimpen

– Maar er zal groei zijn voor hoger opgeleiden

• Tegelijkertijd is er een grote vervangingsvraag door pensionering en andere uitstroom

• In alle technische sectoren zal de vervangingsvraag groter zijn dan de krimp van de werkgelegenheid

– Resulterend in een wervingsbehoefte van 108.000 arbeidsjaren, daarvan 61.000 voor technische beroepen

• In de niet-technische sectoren is in deze periode behoefte aan nog eens 58.000 technici

Arbeidsmarktverwachtingen 2013-2018

• Tegenover de wervingsbehoefte van 119.000 technici staat een instroom van 113.000 personen met een technische opleiding op de arbeidsmarkt

• Dat klinkt goed totdat we ons realiseren dat 42% van de technisch opgeleiden een niet-technisch beroep kiest – Goed dat er overal in de samenleving mensen zitten met

verstand van techniek

– De verhoudingen tussen de gewenste richtingen en niveaus zijn uiteraard ook nooit optimaal

• Het is dus zeer wenselijk dat de instroom in technische opleidingen verder wordt vergroot

• De cijfers laten zien dat er mogelijk een overschot ontstaat van personen met een lagere technische opleiding – Om- en bijscholing van deze personen kan een optie zijn

De techniek kan nog aantrekkelijker

• Slimmer werken is vaak ook leuker werken

• Er zijn veel meer mogelijkheden om te experimenteren met

flexibele arbeidstijden dan nu worden benut

• Technische specialisten mogen best meer verdienen dan

managers

• De innovatiekracht van de industrie kan nog meer worden

ingezet voor het oplossen van de grote uitdagingen van deze

tijd

– In dialoog met de samenleving