PDFLaTeX voor beginners - deel 2

Installatie (Windows/Linux)Editor (Winshell/Geany)

Wilfried Van Hirtum

Versie 4.04 – 28 januari 2016

Copyright© 2016Wilfried Van Hirtum

Dit werk wordt vrij gegeven aan de gemeenschap en mag dus gekopieerd, verspreid en aan-gepast worden mits vermelding van de bron onder voorbehoud dat het resultaat blijft beant-woorden aan deze voorwaarden, dus vrij blijft voor de gemeenschap.

Doelstellingen van deze boekje

pdfLaTeX en aanverwante software installeren op een computer zodat je een bruikbaar sys-teem hebt.

Opdrachten

17 Af en toe staan er opdrachten in dit boekje. Je herkent deze opdrachten aan een nummer(dit nummer 17 is maar een voorbeeld) in een grijs vierkantje.

Voorwoord

The ideal situation occurswhen the things that we regard

as beautifulare also regarded by other people

as useful.

— Donald Knuth

Vroeg of laat wil je natuurlijk een LaTeX-systeem op je eigen computer. Beginners willen eenduidelijke handleiding voor de eerste stappen in de installatie van LaTeX. Voor hen is dezeinleiding bedoeld.

Het grote voordeel van het gebruik van open source software zoals LaTeX is de zeer goedeondersteuning door een levendige gemeenschap. Stel een vraag en je vindt gegarandeerdeen antwoord. Als je een vraag over LaTeX googelt, kom je ongetwijfeld terecht op de dewebsite LaTeX Stack Exchange. Dit is de absolute nummer één vraag-en-antwooord websitevoor gebruikers van LaTeX, 100 % free, zonder registratie.

Veel succes met de installatie van LaTeX

Wilfried Van Hirtum2005 — 2016

Inhoudsopgave

1 LaTeX installeren op je eigen computer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.1 LaTeX installeren in Linux/Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2 De installatie testen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.3 De boomstructuur van de harde schijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2 En nu kan je beginnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Appendices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

A Werken met de opdrachtprompt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

B LaTeX installeren in Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

B.1 Voorbereiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

B.2 TeXLive installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

B.3 De teksteditor Geany installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

C LaTeX installeren in Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

C.1 Voorbereiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

C.2 MiKTeX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

C.3 MiKTeX downloaden en installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

C.4 Extra software installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

C.5 Spellingcontrole in WinShell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

C.6 De map instellen waar hulpbestanden terechtkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

C.7 Nederlandstalige afbreekroutine instellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

C.8 Een root toevoegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

C.9 MiKTeX onderhouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Referenties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Referenties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1 LaTeX installeren op je eigen computer

Je kunt op je eigen computer LaTeX installeren — als gevorderd gebruiken is dit vroeg oflaat nodig. Het is handig om eerst enkele basisvaardigheden aan de opdrachtpromt te kun-nen. Zie appendix A. We beschrijven in de volgende subparagrafen de werkwijze voor hetinstalleren van LaTeX voor Linux en voor Windows.

1.1 LaTeX installeren in Linux/Windows

LaTeX installeren in Ubuntu

Ikzelf gebruik uitsluitend open source software, dus ook Linux (Xubuntu). Voor een werk-wijze voor een Ubuntu-platform, zie appendix B.

LaTeX installeren voor Windows

Ik onderhoud niet meer actief deze werkwijze, maar wellicht is er in wezen nog niet veelveranderd. Voor een werkwijze zoals die nog in 2010 geldig was, zie appendix C.

1.2 De installatie testen

Open de opdrachtprompt of terminal:

Windows:Start → cmd (zelf typen in het tekstvaklinksonderaan)

Ubuntu:�� ⊵�Alt-F3 (ik heb deze sneltoets toegekend omde terminal te openen)

Typ achter de prompt het volgende commando in:

Opdrachtprompt

pdflatex sample2e

Terminal

pdflatex sample2e

Het LaTeX-systeem reageert met enkele meldingen:

This is pdfTeX, Version 3.1415926-2.5-1.40.14 (TeX Live 2013/Debian)

...

Output written on sample2e.pdf (3 pages, 69525 bytes).

Transcript written on sample2e.log.

Uit de laatste twee zinnen kun je opmaken dat het resultaat naar het bestand sample2e.pdf

geschreven is.

Je kunt dit resultaat bekijken met de volgende opdracht: typ achter de prompt de volle-dige naam van het pdf-document in. Als alles goed gaat, wordt een pdf geopend met eenvoorbeeldtekst die gezet is in LaTeX.

Opdrachtprompt

sample2e.pdf

Terminal

sample2e.pdf

5

1.3 De boomstructuur van de harde schijf

MiKTeX installeert een heleboel bestanden op de pc (zie figuur 1 en figuur 2). Als je de instal-latie gevolgd hebt zoals in vorige paragraaf beschreven, zal MiKTeX (Windows) of TeXLive(Linux) in de volgende map staan:

Windows:c:\Program Files\MiKTeX 2.9.

Ubuntu:/usr/share/texlive.

OpdatMiKTeX of TeXLive gemakkelijk zijn weg vindt in deze boomstructuur, heeftMiKTeX/TeXLivebij de installatie een database aangemaakt waarin alle belangrijke onderdelen kunnen gevon-den worden zodat niet telkens de hele harde schijf moet doorzocht worden. Deze databaseheet de fndb-database (File Name DataBase).

Opgelet: de inhoud van dezemappen c:\Program Files\MiKTeX 2.9 of /usr/share/texlivemoet je beschouwen als read only. Het is vooral de bedoeling dat je de doc-map raadpleegt.Hierin staat een massa documentatie over LaTeX en aanverwanten. Bij de meeste pakkettenhoort een apart documentatie-bestand in de vorm van een pdf-bestand.

c:/Program files

MiKTeX 2.9

doclatex

geometry

graphicsgrfguide.pdf

...hyperref

......

miktex bin

pdflatex.exe

biber.exe

......

ImageMagick

Winshell

...

Figuur 1 –Massa’s documenta-tie in de MikTeX-boom

/usr

share/ texlive/texmf-dist

doclatex

geometry

graphicsgrfguide.pdf

...hyperref

......

...

bin

pdflatex

makeindex

biber

geany

convert

......

Figuur 2 – Een deel van de be-standenboom in Ubuntu

2 En nu kan je beginnen

Je hebt nu een werkend LaTeX-systeem. Je kunt nu beginnen met LaTeX te gebruiken. Laatje daarbij leiden door de handleidingen (latbeg1 ), (Van Hirtum, LaTeX voor beginners - deel2), (Van Hirtum, LaTeX voor beginners - deel 3), (Van Hirtum, LaTeX voor beginners - deel4). Succes.

6

Appendices

A Werkenmet de opdrachtprompt

1 Maak op de harde schijf, in de map waar jij gewoonlijk jouw gegevens bewaart, bijvoorbeeldop de d:/username/-schijf (Windows) of in de home-map (Ubuntu) de volgende map aan:�� ⊵�project .

Maak nog een map�� ⊵�vuilbak .

Maak in de map project twee deelmappen:�� ⊵�katten en

�� ⊵�rubik .

Je hebt nu de volgende mappenstructuur gemaakt:

Windows:

d:/username/

projectkatten

rubik

vuilbak

Ubuntu:

/home/username/

projectkatten

rubik

vuilbak

Merk op: met ‘user’ bedoelen we jouw gebruikersnaam, bijvoorbeeld als jouw gebruikers-naam ‘annabel’ is, heb je bijvoorbeeld de volgende map:

Windows:d:/annabel/project/katten

Ubuntu:home/annabel/project/rubik

Zoek afbeeldingen (in jpg-formaat) van katten en de puzzel van Rubik, en plaats deze res-pectievelijk in de volgende mappen:

Windows:d:/username/project/katten

d:/username/project/rubik

Ubuntu:home/username/project/katten

home/username/project/rubik

Wijzig de naam van de afbeeldingen van de katten in�� ⊵�felix.jpg ,

�� ⊵�funky.jpg en�� ⊵�snoepie.jpg .

2 Af en toe moet je werken met de opdrachtprompt (Windows) of met de terminal (Ubuntu).

Open de opdrachtprompt of terminal. Je krijgt dan het zwarte venster van de opdrachtpromptof terminal.

Windows:Start → cmd (zelf typen in het tekstvaklinksonderaan)

Ubuntu:�� ⊵�Alt-F3 (ik heb deze sneltoets toegekend omde terminal te openen)

Je kunt nu allerlei commando’s typen achter de prompt. De prompt is het >-teken (Windows)of het $-teken (Ubuntu). Typ bijvoorbeeld het volgende commando, gevolgd door

�� ⊵�Enter .

7

Opdrachtprompt

cls

Terminal

clear

Merk op dat dit commando verschillend is naargelang je met Windows of Ubuntu werkt.

Het opdrachtvenster (Windows) of de terminal(Ubuntu) wordt dan gewist (‘clear screen’).Let op: je kunt de muis niet gebruiken in een opdrachtprompt of terminal. Je moet allecommando’s typen. Dit heeft zijn voordelen, vooral snelheid. Het nadeel is wel dat je dezecommando’s moet kennen. Je vindt verderop een lijstje van veelgebruikte commando’s, dezogenaamde ms-dos(Windows) of de shell-commando’s (Ubuntu). .

Om de opdrachtprompt/terminal te verlaten:

Opdrachtprompt

exit

Terminal

exit

Merk op dat het commando hetzelfde is in Windows en in Ubuntu.

Naar een andere map gaan:

Opdrachtprompt

cd ..

Terminal

cd ..

Met dit commando ga je een stap hoger in de bestandenhiërarchie van de harde schijf. Voorde prompt verschijnt het pad waar je je bevindt in de bestandenboom. Geef nog eens eenpaar keer dit commando (cd ..) totdat je op de hoofdmap van de harde schijf uitkomt: c:\(Windows) of / (Ubuntu).

Als je het laatst ingetypte commando wilt oproepen, zonder het opnieuw te moetentypen, druk dan op de toets

▷⊴ �◁↑ . Je kunt op deze manier verschillende stappen terug

gaan in de ‘geschiedenis’ van ingetypte commando’s. Met▷⊴ �◁↓ kun je voorwaarts in de

geschiedenis gaan.

Tip

Naar een andere schijf gaan:

Opdrachtprompt

d:

Terminal

Merk op dat dit commando alleen in Windows bestaat.

Terug naar de c:\-schijf gaan:

Opdrachtprompt

c:

Terminal

Naar een andere map gaan:

8

Opdrachtprompt

cd project

Terminal

cd project

Een lijst tonenmet alle bestanden in de huidige map, je ziet nu alle bestanden en deelmappenvan de map project:

Opdrachtprompt

dir

Terminal

dir

Naar een deelmap gaan:

Opdrachtprompt

cd rubik

Terminal

cd rubik

Een niveau terug gaan:

Opdrachtprompt

cd ..

Terminal

cd ..

Naar een deelmap gaan:

Opdrachtprompt

cd katten

Terminal

cd katten

Direct naar de hoofdmap van een schijfstation gaan:

Opdrachtprompt

cd \

Terminal

cd /

Direct naar een bepaalde deelmap gaan:

Opdrachtprompt

cd d:\user\project\katten

Terminal

cd /home/user/project/katten

Een programma starten, bijvoorbeeld Kladblok (Windows) of Geany (Ubuntu):

Opdrachtprompt

notepad zomaar.txt

Terminal

geany zomaar.txt

De editor Kladblok of Geany wordt geopend met een nieuw leeg bestand dat al een naamheeft, namelijk zomaar.txt.

Typ enkele korte zinnetjes en bewaar de tekst in demap d:/username/project/katten (Win-dows) of /home/username/project/katten (Ubuntu).

Sluit Kladblok of Geany. Je zit nog steeds in de map d:/username/project/katten/ (Win-dows) of /home/username/project/katten/ (Ubuntu).

Een lijst tonen met alle bestanden in de huidige map:

9

Opdrachtprompt

dir

Terminal

dir

Je ziet nu onder andere de bestanden felix.jpg, funky.jpg, snoepie.jpg en zomaar.txt.

Een lijst tonen met alle bestanden in de huidige map die met de letter ‘f’ beginnen:

Opdrachtprompt

dir f*.*

Terminal

dir f*.*

Je ziet nu onder andere de bestanden felix.jpg, funky.jpg, maar niet snoepie.jpg en ookniet zomaar.txt.

Een lijst tonen met .jpg-bestanden in de huidige map.

Opdrachtprompt

dir *.jpg

Terminal

dir *.jpg

Je ziet nu onder andere de bestanden felix.jpg, funky.jpg, maar niet zomaar.txt.

Een lijst tonen met .jpg-bestanden in de huidige map. die met de letter ‘f’ beginnen:

Opdrachtprompt

dir f*.jpg

Terminal

dir f*.jpg

Je ziet nu onder andere de bestanden felix.jpg, funky.jpg, maar niet zomaar.txt.

3 In de tabellen 2, 3, 4, en 1 staan enkele veelgebruikte opdrachten die je in de opdrachtprompt(Windows) of in de terminal (Ubuntu) kunt typen. Loop ze allemaal nog eens door. En gana of je snapt wat ze doen (goed lezen en uitproberen).

Tabel 1 – Jokertekens * aan de opdrachtprompt (Windows) of aan de terminal (Ubuntu)

Opdracht Betekenis

dir *.pdf Toon alle pdf-bestanden.dir katten.* Toon alle bestanden met als bestandsnaam ‘katten’,

maakt niet uit met welke bestandsextensie (.tex, .log,.pdf, . . . ).

dir ka*.jpg Toon alle bestanden waarvan de bestandsnaam be-gint met ‘ka’ en met bestandsextensie .jpg.

dir ka*.* Toon alle bestanden waarvan de bestandsnaam be-gint met ‘ka’ en met om het even welke bestandsex-tensie.

10

Tabel 2 – Sneltoetsen: geschiedenis van de opdrachtprompt

Toets Betekenis▷⊴ �◁↑ Vorig commando▷⊴ �◁↓ Volgend commando

Tabel 3 –Navigeren in demappenstructuur via de opdrachtprompt (Windows) of via de terminal (Ubuntu)

Windows Ubuntu Betekenis

cls clear Clear Screen.d: Ga naar de d:\-schijf.cd c:\ cd / Ga direct naar de hoofdmapcd xxx cd xxx Change directory: ga naar de map ‘xxx’.cd .. cd .. Ga een stap hoger in de directorystructuur. Als je

deze opdracht een paar keer herhaalt, kom je altijdterecht bij de hoofdmap.

cd \xxx\yyy cd /xxx/yyy Ga naar deze mapdir dir Toon de inhoud van de huidige map (directory).dir f: Toon de inhoud van de f:\-schijf. Dit kan bijvoor-

beeld een usb-stick zijn.exit exit Verlaat de opdrachtprompt (Windows) of de terminal

(Ubuntu).

Tabel 4 – Bewerkingen via de opdrachtprompt (Windows) of via de terminal (Ubuntu)

Windows Ubuntu Betekenis

md xxx mkdir xxx Make directory: maak een nieuwe mapmet als naam ‘xxx’.

notepad xxx.txt geany xxx.txt Start de editor Kladblok (Windows)of Geany (Ubuntu) met het bestandxxx.txt. Dit bestand wordt aangemaktals het nog niet bestaat.

copy xxx.txt yyy.txt cp xxx.txt yyy.txt Maak een kopie van het bestandxxx.txt, en noem de kopie yyy.txt.

rename xxx.txt yyy.txt mv xxx.txt yyy.txt Wijzig de naam van het bestandxxx.txt in yyy.txt.

exit exit Verlaat de opdrachtprompt/terminal.dir /s *kat*.jpg find -name *kat*.jpg Zoek het bestand waarin het woordje

‘kat’ in de bestandsnaam voorkomt vanhet type .jpg vanaf de huidige map enin alle deelmappen.

copy -s xxx yyy cp -r xxx yyy Kopieer de map xxx met al haar deel-mappen en bestanden naar de map yyy.In Windows: s betekent met alle sub-mappen, in Ubuntu: r betekent recur-sief, dus inclusief alle submappen.

11

B LaTeX installeren in Ubuntu

Je moet echt geen computerspecialist zijn om op je eigen computer LaTeX aan de praat tekrijgen. De volgende instructies zijn van toepassing voor Ubuntu. Als u LaTeX wilt installerenop eenWindows-computer, ga dan naar sectie C op pagina 15. Voorzie ongeveer een uur voorde hele installatie.

B.1 Voorbereiding

Je beschikt over een computer waarop Ubuntu 14.04 (of een latere versie) is geïnstalleerd.

B.2 TeXLive installeren

Typ de volgende commando’s in een terminal.

Terminal

sudo apt-get update

sudo apt-get -y install texlive

sudo apt-get -y install texlive-lang-dutch

sudo apt-get -y install texlive-latex-extra

sudo apt-get -y install texlive-extra-utils

sudo apt-get -y install texlive-math-extra

sudo apt-get -y install texlive-fonts-extra

sudo apt-get -y install texlive-generic-extra

sudo apt-get -y install biber

Het installeren van deze pakketten neemt ongeveer een half uur in beslag. De installatie enalle nodige instellingen gebeuren volledig automatisch.

B.3 De teksteditor Geany installeren

Het gebruik van een editor is sterk onderhevig aan persoonlijke voorkeuren. Ik gebruik per-soonlijk de editor Geany voor Linux, vooral voor de kolommodus (bewerken van hele kolom-men tekst), en het snel kunnen verplaatsen, kopiëren en wissen van regels tekst.

Typ het volgende commando in een terminal.

Terminal

sudo apt-get install geany

sudo apt-get install geany-plugins-common

sudo apt-get install geany-plugin-spellcheck

B.3.1 Spellingcontrole in Geany

Kies in het menu van Geany

Extra → Plugin beheer → Spellcheck

Bewerken → Plugin voorkeuren → Spellcheck.

12

Kies uit de keuzelijst de Nederlandse taal.

Je kunt nu in Geany de spellingscontrole gebruiken terwijl je typt. Op de werkbalk verschijntnu een wisselknop

�� ⊵�Toggle Spell check while typing (current language: nl) om de spellingscon-trole tijdens het typen aan of uit te zetten.

B.3.2 Geany configureren voor LaTeX

Typ een minimaal voorbeeld van een tex-bestand in de editor Geany, bijvoorbeeld:

\documentclass[twoside, a4paper]{article}

\usepackage[dutch]{babel}

\begin{document}

Hallo

\end{document}

en bewaar deze tekst onder de volgende naam:�� ⊵�zomaar.tex .

Nu herkent de editor Geany deze tekst als een LaTeX-bestand. Je ziet dat aan de syntaxis-kleuring. De sleutelwoorden documentclass en usepackage zijn rood gekleurd. De begin-end-omgevingen zijn groen gekleurd.

Kies nu in het menu van Geany:

Bouwen→ Bouwcommando’s instellen→ LaTeX Bronbestand commando’s.

Wijzig de naam van het tweede commando in pdflatex en vul het tekstvak in met het vol-gende commando.

pdflatex -interaction errorstop.mode -file-line-error %f && evince %e.pdf|

Klik op�� ⊵�OK .

Je kunt de brontekst nu compileren met behulp van de sneltoets�� ⊵�F9 . De compiler stopt als

er een fout wordt ontdekt, en de foutmelding wordt in het rood weergegeven. Als je op dezerood weergegeven foutmelding klikt, gaat de cursor naar de regel waar de fout is ontdekt.

B.3.3 Knipsels gebruiken in Geany

Het is handig dat je veel gebruikte stukjes code kunt typen door afkortingen te gebruiken.Stel je wilt de volgende code typen:

\begin{enumerate}

\item

\item

\end{enumerate}

Je kunt dit bereiken door alleen enum te typen, gevolgd door tab-toets�� ⊵�.

Je kunt dit gedrag van de editor Geany instellen door middel van:

Extra→ Configuratiebestanden→ Snippets.conf.

13

Ik heb zelf al enkele knipsels (snippets) klaargemaakt in het bestand snippets.conf Je vindtdit bestand op mijn website (Van Hirtum, Denkende Handen). Download dit bestand en zethet in de volgende map: �� ⊵�/home/username/.config/geany/ .

Let op: .config is een verborgen (hidden) map. Je maakt deze zichtbaar met de sneltoets�� ⊵�Crtl-H .

4 Open een tex-bestand in Geany en typ letterlijk enum, gevolgd door�� ⊵�. Je ziet dat de

code automatisch wordt aangevuld met een knipsel.

\begin{enumerate}

\item

\item

\end{enumerate}

B.3.4 Geany configuren voor LaTeX door middel van een Makefile

Ik heb eeen aangepaste Makefile gemaakt om het werken met LaTeX te vergemakkelijken.Op die manier zorgt het systeem zelf ervoor dat er steeds het juist aantal keer wordt gecom-pileerd. Je hoeft telkens maar een enkele sneltoets

�� ⊵�Shift - F9 te gebruiken om de broncodeopnieuw te compileren en te bekijken in een keer, zodat alle verwijzingen naar figuren, ta-bellen, formules, referenties steeds goed staan. Je vindt deze Makefile op mijn website (VanHirtum, Denkende Handen).

Je kunt deze Makefile verbinden aan de sneltoets�� ⊵�Shift - F9 door middel van het menu

Bouwen/Bouwcommando’s instellen/Make. Typ daar het volgende commando in.

make -f /home/wolk/texmf/tex/latex/Makefile pdf TEXFILE=%f

14

C LaTeX installeren in Windows

C.1 Voorbereiding

Je moet echt geen computerspecialist zijn om op je eigen computer LaTeX aan de praat tekrijgen. De volgende instructies zijn van toepassing voor Windows. Voorzie ongeveer eenuur voor de hele installatie. Herstart de computer, zodat de computer stabiel is. Zorg er voordat je computersysteem in orde en up-to-date is. TEX bestaat uit een heel groot aantal kleinebestandjes, dus is het nodig dat de harde schijf in uitstekende staat verkeert.

In de verkenner van Windows is het handig dat de bestandsextensies van de bestandenook weergegeven zijn. Maak ook de verborgen mappen en bestanden zichtbaar.

Bestandsextensies en verborgen mappen zichtbaar maken

C.2 MiKTeX

Een LaTeX-distributie is een geheel van alle software om LaTeX op een computer te installe-ren. MiKTeX (spreek uit: “mik-tech”) is een bekende LaTeX-distributie voorWindows. Je kuntMiKTeX gratis downloaden. Er is een zeer gebruiksvriendelijke download- en setup-wizardbeschikbaar.

http://www.miktex.org

MiKTeX is beschikbaar in twee versies: basis of compleet.

• Basis

De Basic MiKTeX Installer installeert een MiKTeX-systeem met een minimaal aantal ba-sispakketten. Als je tijdens het schrijven van teksten bijkomende pakketten nodig hebt,die nog niet geïnstalleerd zijn, worden deze automatisch gedownload en geïnstalleerd.Je moet dan uiteraard online zijn. Men noemt dit on-the-fly installeren. Door dezemanier van werken blijft je systeem klein maar fijn.

• Compleet

De complete versie gebruiken is tegenwoordig geen overkill meer. De (eenmalige) in-stallatie duurt dan langer maar je hebt ineens alle pakketten. Je gaat deze zeker nietallemaal gebruiken, maar als je vroeg of laat beslist om een speciaal pakket te gebrui-ken, dan is het alvast beschikbaar en reeds geïnstalleerd.

C.3 MiKTeX downloaden en installeren

Ga naar de website van MiKTeX (http://www.miktex.org). Het installatieproces wijst zich-zelf verder goed uit. Op een bepaald ogenblik moet je nog enkele keuzen maken. Kies dande voor u geschikte versie en installatie-manier:

• 32-bit of�� ⊵�64-bit , naargelang uw computer;

• basis of�� ⊵�volledig , naargelang uw wens;

• install for anyone who uses this computer�� ⊵�all users ;

• Preferred paper:�� ⊵�A4 ;

• Install missing packages on-the-fly:�� ⊵�Ask me first .

15

C.4 Extra software installeren

Je hebt nu juist een werkend LaTeX-systeem geïnstalleerd. Om op een praktische manier tekunnen werken, heb je nog extra software nodig. Deze is ook gratis te downloaden.

Let op: het is belangrijk dat je de volgorde van installeren respecteert:

• eerst Ghostscript,

• en dan pas WinShell.

Hier volgt een lijst van de extra te installeren software.

C.4.1 Installeer een PDF-reader (http://www.foxitsoftware.com/)

Deze software is waarschijnlijk reeds op uw computer geïnstalleerd, bijvoorbeeld Adobe Rea-der of Foxit Reader.

Foxit Reader is een kleine pdf-reader, waarmee je heel snel pdf-documenten kunt openen.We raden aan om deze te installeren voor gebruik met LaTeX, omwille van de snelheid.

Desgewenst kun je ook Adobe Reader gebruiken om documenten af te drukken.

Kies voor een�� ⊵�Default installatie.

Figuur 3 – Let op: haal bij de installatie vanFoxit alle vinkjes weg bij ‘Ask toolbar’ en klikop

�� ⊵�Decline , anders wordt deze onnodigewerkbalk in uw browser geïnstalleerd!

Bevestig alle voorstellen en klik op�� ⊵�Install en haal ten slotte ook het vinkje weg bij eBay

snelkoppeling:�� ⊵�Create desktop quick launch and starmenu icon to eBay.

Test Foxit Reader uit met een bestand, bijvoorbeeld sample2e.pdf. Open een opdracht-prompt en typ het volgende commando.

C:\ Opdrachtprompt

sample2e.pdf

Foxit Reader wordt geopend. Stel de taal in op Nederlands:Language → Dutch → Foxit Reader wordt bijgewerkt...

Zorg ervoor dat de pagina’s niet verkleind worden bij het afdrukken:Bestand → Afdrukken → Afdrukinstellingen

→ Paginaschaal: Ware grootte.

In Adobe Reader:Bestand → Afdrukken → Pagina-afhandeling

→ Pagina-schalen: Geen.

16

C.4.2 Installeer Ghostscript (http://www.cs.wisc.edu/~ghost/)

Ghostscript is een hulpprogramma dat nodig is bij het creëren van pdf-bestanden.

Dubbelklik op gs870w32.exe.

Bevestig alle voorstellen.

C.4.3 Installeer WinShell (http://www.winshell.de/)

Let op: WinShell na Ghostscript installeren!

WinShell is een eenvoudige editor speciaal op maat gemaakt voor (pdf)LaTeX.

Dubbelklik op WinShell331.exe.�� ⊵�✓ Maak een snelkoppeling op het bureaublad.�� ⊵�✓ Maak een snelkoppeling op de Snel Starten werkbalk.�� ⊵�✓ pdfLaTeX optimized�� ⊵�✓ Dutch

De installatie vanWinShell heeft automatisch het bestandstype tex verbondenmet WinShell.Dit wil zeggen: als je in de Windows Verkenner op een .tex-bestand klikt, wordt dit bestandautomatisch geopend met WinShell.

Sluit WinShell.

C.4.4 Installeer ImageMagick( http://www.imagemagick.org)

ImageMagick is een hulpprogramma dat grafische afbeeldingsformaten kan omzetten naarandere formaten, bijvoorbeeld een gif-afbeelding naar een png-afbeelding. pdfLaTeX kangeen gif’s lezen, maar wel png’s. Vandaar dat een omzetting soms nodig is.

Dubbelklik op ImageMagick-6.5.5-6-Q16-windows-dll.exe.

Bevestig alle voorstellen en klik telkens op�� ⊵�Volgende .

Sluit de webbrowser met informatie over ImageMagick.

Om te testen of ImageMagick goed werkt, typ het volgende aan een opdrachtprompt:

C:\ Opdrachtprompt

convert logo: logo.png

identify logo.png

imdisplay logo.png

Als alles goed is gegaan, komt er een afbeelding met een tovenaar.

C.4.5 Installeer de woordenlijst voor de spellingcontrole in WinShell

Je kunt een woordenlijst voor Nederlands (en nog andere talen) gratis downloaden op devolgende website.

wiki.services.openoffice.org/wiki/Dictionaries

Download het bestand nl_NL.zip en pak de .aff-, .dic- en .txt-bestanden uit in de vol-gende map.

c:\Program Files\WinShell\Dictionaries

17

C.4.6 Maak een lokale tex-boom

Maak dan zelf de volgende map aan: �� ⊵�c:/localtex

met als deelmappen:�� ⊵�c:/localtex/bib�� ⊵�c:/localtex/tex/latex .

Deze mappen zijn nu nog leeg, maar je kunt later in deze mappen zelf de juiste bestandenplaatsen als het nodig is.

C.5 Spellingcontrole in WinShell

WinShell is uitgerust met een spellingcontrole voor verschillende talen:

Uitvoeren → Spellingcontrole Sneltoets:�� ⊵�F12

.

Herstart WinShell en stel de spellingcontrole in op de Nederlandstalige woordenlijst:

Opties→ Taal→ tabblad Algemeen→ kader Taal.

Kies in de keuzelijsten:

• WinShell: Dutch

• Spellingcontrole: nl_NL.

Open een nieuw bestand:�� ⊵�Ctrl -

�� ⊵�O .

Typ eens de volgende zin in.

Hallo beeren.

Ga naar het begin van de tekst en druk op�� ⊵�F12 . De spellingcontrole werkt: fout gespelde

woorden worden rood onderstreept en je kunt fouten corrigeren. De spellingcontrole werktvanaf de positie van de cursor in de tekst. Je kunt woorden vervangen (kies uit de voorstellenof typ zelf het juiste woord), nieuwe woorden toevoegen, enzovoort.

Sluit WinShell.

C.6 Demap instellen waar hulpbestanden terechtkomen

Bij het compileren van een LaTeX-bronbestand, maakt LaTeX automatisch enkele hulpbe-standen aan.

Om de mappen met je kostbare teksten proper te houden, is het aangewezen om een apartemap te maken en deze in te stellen als map voor hulpbestanden.

1. Maak de volgende map aan: �� ⊵�c:/latexvuilbak .

2. Start WinShell.

18

3. Opties→ Programma-aanroep

→ selecteeer rechts in de lijst: PDFLaTeX.

Wijzig links de inhoud van het veld cmd Line.

Er staat reeds: -interaction=nonstopmode "%s.tex".

Typ hiervoor de volgende optie:

-aux-directory=c:/latexvuilbak

Zodat er staat:

-aux-direcotry=c:\latexvuilbak -interaction=nonstopmode "%s.tex"

Klik op�� ⊵�Ok .

C.7 Nederlandstalige afbreekroutine instellen

MiKTeX is nu geïnstalleerd op je computer. De installatie is ingesteld op Engelstalige afbreek-routines. Als je wilt dat ook Nederlandstalige woorden correct afgebroken worden, ga je alsvolgt te werk:

Start→ Alle programma’s→ MiKTeX 2.9

→ Maintenance→ Settings (let op: *niet* als admin)

→ Tabblad Languages

→ Language�� ⊵�✓ Dutch→

�� ⊵�OK .

Let op: de lijst met talen staat niet per se alfabetisch gerangschikt.

De andere talen die al aangevinkt staan, mogen aangevinkt blijven.

→ To apply the new settings, it is necessary to rebuild the format files.

→�� ⊵�OK .

Volg de verdere aanwijzigingen op het scherm. Je kunt vanaf nu werken met Nederlandsta-lige teksten.

C.8 Een root toevoegen

MiKTeX is nu geïnstalleerd op je computer.

Het is verstandig om de pakketten van MiKTeX en de zelfgemaakte pakketten gescheiden tehouden. De bestanden van MiKTeX komen in de volgende map:

c:\program files\miktex 2.9\...

en de zelfgemaakte pakketten en stijlen komen in:

c:\localtex\tex\latex.

We moeten aan MiKTeX vertellen dat de zelfgemaakte pakketten kunnen gevonden wordenin deze zelfgemaakte map c:\localtex. Dit noemen we een root toevoegen, en gaat als volgt:

Start→ Alle programma’s→ MiKTeX 2.9

→ Maintenance→ Settings (let op: *niet* als admin)

→ Tabblad Roots

19

→�� ⊵�Add → Blader naar c:\localtex→

�� ⊵�OK

→ To apply the new settings, it is necessary to rebuild the format files.

→�� ⊵�OK .

C.9 MiKTeX onderhouden

C.9.1 On the fly installeren

Af en toe gebeurt het dat je een pakket nodig hebt dat nog niet geïnstalleerd is. Als je onlinebent, gebeurt het installeren on the fly. Dit wil zeggen dat MiKTeX automatisch, terwijl jebezig bent, de ontbrekende pakketten installeert. Je krijgt dan een melding om akkoord tegaan. Soms moet je even geduld hebben vooraaleer de nodige bestanden binnengehaald zijnen geïnstalleerd zijn. Meestal duurt dit enkele seconden. Er verschijnt dan ook een zwartdos-venster met de melding dat het programma initexmf bezig is. Wacht geduldig totdathet pakket binnengehaald is, en totdat de configuratie voltooid is. Het dos-venster verdwijntdan vanzelf.

C.9.2 Pakketten updaten

Af toe worden komen er nieuwe pakketten van MikTeX beschikbaar. Het is dan interessantom de pakketten die je al geïnstalleerd hebt te updaten.

Dit gaat als volgt:

Start→ Alle programma’s→ MiKTeX 2.9→ Update→ Volgende.

Er wordt een lijst van pakketten getoond waarvoor een update beschikbaar is. Ga akkoordmet alle updates.

C.9.3 Pakketten manueel downloaden

Je kunt zelf ook manueel pakketten binnenhalen.

Dit gaat met het volgende commando aan de opdrachtprompt.

C:\ Opdrachtprompt

mpm -update-package=....

Vul zelf de naam van het pakket op de plaats van de puntjes is. Hier is een voorbeeld.

C:\ Opdrachtprompt

mpm -update-package=textpos

Je kunt ook de pakketbrowser van MiKTeX gebruiken.

Start→ Alle programma’s→ MiKTeX 2.9→ Browse packages→

Selecteer (met�� ⊵�ctrl -klik de pakketten die je wilt installeren. Kies in het menu om te instal-

leren, of klik op het plusteken▷⊴ �◁+ .

Handige pakketten om te installeren, en die niet in de basisversie van MikTeX zitten, zijn devolgende pakketten:

babelbib booktabs caption colortbl fancybox fancyvrb sectsty subfig upquote

20

C.9.4 De file name database verversen

Na het installeren van nieuwe pakketten is het noodzakelijk dat MiKTeX weet waar dezestaan. We noemen dit het ‘verversen’ van de file name database (fndb). Dit gaat als volgt:

Start→ Alle programma’s→ MiKTeX 2.9

→ Settings→ Tabblad General

→�� ⊵�Refresh FNDB .

Referenties

1 WilfriedVanHirtum.Denkende Handen.url: http://users.skynet.be/denkendehanden/.

2 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 2. 2008. url: http://users.skynet.be/denkendehanden/.

3 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 3. 2008. url: http://users.skynet.be/denkendehanden/.

4 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 4. 2008. url: http://users.skynet.be/denkendehanden/.

21

Trefwoordenregister

A

Adobe Reader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16afbreekroutine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

B

boomstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

C

c:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8cd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8, 9, 11clear of cls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 11

D

d: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8dir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 – 11distributie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

E

editor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 17exit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 11

F

File Name Database (fndb) . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 21Foxit Reader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

G

Geany editor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9, 12, 14geschiedenis opdrachtprompt/terminal . . . . . . . . .8Ghostscript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

I

ide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12ImageMagick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

J

jokerteken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10.jpg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

K

Donald Knuth. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

kolommodus (Geany editor) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

L

localtex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

M

\md . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11MiKTeX installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15\mkdir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11ms-dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

N

Nederlands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19notepad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

O

on-the-fly installeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15, 20opdrachtprompt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7, 8, 10

P

pdf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5pdf-reader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

R

root toevoegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

S

shell-commando’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8spellingcontrole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

T

terminal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7TeXLive. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5TeXlLve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

U

Ubuntu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5, 7, 12

W

Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5, 7, 15WinShell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

22