1. Onderzoek naar de relatie tussen schoolkenmerken en ICT-integratie in het lager onderwijs

• Jo Tondeur

• Geert Devos

• Mieke Van Houtte

• Johan van Braak

• Martin Valcke

• ORD 2009

2. Context

• ICT integratie in het lager onderwijs

• • Complexe integratie (Ertmer, 2005; Niederhauser & Stoddart, 2001)

• • • Verschillende (f)actoren

• • • Zowel technologische als onderwijskundige

• • • Op verschillende aggregatieniveaus

• • Statuut van ICT in het Vlaamse onderwijs

• • • ICT-eintermen vanaf september 2007 (Vandenbroucke, 2007)

• • Stand van zaken

• • • Beperkte integratie in onderwijsleerprocessen

• • • • (Cox, et.al, 2003; Murphy et. al., 2002, Waxman et al., 2002)

• • • Grote verschillen tussen scholen en leerkrachten

• • • • (Goodison, 2002; Tang & Ang, 2002; Tondeur et al., 2007)

3. Stand van zaken > ICT-gebruik in het lager onderwijs Beperkt ICT-gebruik in de klas

4. Aantal uren ICTgebruik in school x Verschillen in ICT-gebruik tussen leraren

5. Aantal uren ICT-gebruik per school Verschillen in ICT-gebruik tussen scholen

6. Leemtes in onderzoek naar verschillen in ICT-gebruik Onderzoeksdoelen

• Focus op technologie (bv. Bove et al., 2007; van Braak, 2001)

• (OD1) Breder spectrum van determinanten identificeren

• Leraar staat centraal (bv. Albirini, 2004; Shapka & Ferrari, 2003)

• (OD2) Exploreren van schoolkenmerken

• Oplijsting van knelpunten en succesfactoren (bv. Muntaz, 2001)

• (OD3) Samenhang van determinanten bestuderen

• Robuuste maat voor ICT-integratie in onderwijs (bv. Matthews & Guarino, 2000)

• (OD4) Wijze van ICT-integratie in de klas onderzoeken

7. Onderzoek naar de rol van schoolkenmerken

• • Weinig empirische evidentie

• • Focus op structurele schoolkenmerken

• • • The structural perspective stressed the adoption of a rational,

• • • systematic and coordinated strategy (van den Berg et al.,1999)

• • • Structural school characteristics are visible and relatively easy to

• • • manipulate ( Stoll, 1999)

• • • Bv.: Infrastructuur (Bradley and Russell, 1997) en ondersteuning (Lai & Pratt, 2004)

• • • These structural factors require the development of a school policy in order to guarantee a sustainable change process (Tondeur et al. 2008).

• • • Focus on structural school characteristics will only result in short-lived and superficial educational changes... (Creemers, 2002)

• • • Explaining failures in educational change has to go beyond structural problems ( Fullan, 2001)

8. Onderzoek naar de rol van schoolkenmerken

• • Culturele schoolkenmerken?

• • • Culture is difficult to define; it is elusive because it is largely implicit, and we only see surface aspects (Hargreaves 1995)

• • • the basic assumptions, norms and values that are shared by school members, which influence their functioning at school ( Maslowski, 2001)

• • • Verschillende dimensies (Devos et al . 2007):

• • • (1) Innovatiegerichtheid : the staffs attitude towards educational innovations and to what extent they adapt themselves to changes

• (2) Doelgerichtheid: reflects to what extent the school vision is clearly formulated and shared by school members .

• (3) Ondersteunend leiderschap: reflects to what extent the principal

• engages in supportive behaviour

9. Onderzoeksvragen

• In welke mate en op welke wijze gebruiken leraren ICT in het Vlaamse lager onderwijs?

• Kunnen clusters van scholen onderscheiden worden op basis van culturele en structurele schoolkenmerken?

• Hoe verhouden deze clusters zich ten aanzien van ICT-gebruik in het lager onderwijs?

10. Onderzoeksopzet Vragenlijstonderzoek bij 527 leraren in 68 lagere scholen

11. Instrumenten: ICT-gebruik in de klas Class Use of Computer Scale [8 items, =.79] (van Braak, Tondeur en Valcke, 2004) M SD Ik laat mijn leerlingen gebruik maken van educatieve software om bepaalde vaardigheden in te oefenen 2,10 1,093 Ik gebruik de computer als middel om te differentiren 1,89 1,250 Ik moedig het samenwerkend leren tussen de leerlingen aan en laat hen daarbij gebruik maken van de computer 1,82 1,165 Ik vraag de leerlingen taken en oefeningen op de computer te maken 1,65 1,260 Mijn leerlingen gebruiken de computer om informatie te verzamelen en te selecteren (bijv. Google) 1,32 1,245 Ik gebruik de computer als demonstratiemiddel ,95 1,088 Ik schakel de computer in als instructiemiddel ; dit betekent dat ik bepaalde leerinhouden laat overbrengen via computerprogrammas ,94 1,128 Ik geef specifiek les over de mogelijkheden van de computer ,66 ,967 0 nooit 1 ieder trimester 2 maandelijks 3 wekelijks 4 dagelijks

12. Instrumenten: Structurele schoolkenmerken (3) ICC = (Between Mean Square-Within Mean Square)/Between Mean Square (1) ICT ondersteuning (Tondeur et al . , 2008) [4 items] M=56.9; SD=21.6; =.72; ICC=.78 Voorbeelditems: Ik krijg ondersteuning van de ICT-cordinator Ik krijg ondersteuning van andere leerkrachten op het vlak van ICT (2) ICT planning (Tondeur et al . , 2008) [4 items] M=47.1; SD=22.0; =.76; ICC=.86 Voorbeelditems: Binnen onze school vindt regelmatig overleg plaats over ICT in het onderwijs Binnen onze school bestaat een formele werkgroep die zich bezighoudt met ICT (3) ICT Infrastructuur (Aantal beschikbare computers)

13. Instrumenten: Culturele schoolkenmerken (3) (1) Ondersteunend leiderschap (Hoy and Tarter, 1997) [7 items] M=66.7; SD=18.9; =.92; ICC=.78 Voorbeelditems: De directeur geeft constructieve kritiek De directeur geeft het voorbeeld door zelf hard te werken (2) Innovatiegerichtheid (Maslowski, 2001) [6 items] M=67.5; SD=14.4; =.84; ICC=.66 Voorbeelditems: De leraren in onze school staan positief tegenover vernieuwing De leraren in onze school gaan in op actuele gebeurtenissen (3) Doelgerichtheid (Staessens and Vandenberghe 1994) [6 items] M=64.0; SD=14.8; =.77; ICC=.81 Voorbeelditems: De leraren steunen datgene wat we met de school willen bereiken Alle leraren werken in dezelfde geest aan de doelen van onze school

14. Resultaten: Correlatiematrix ( N =68). * p < .05 ** p structurele condities voor ICT-integratie

• Impact van structurele kenmerken op culturele kenmerken?

• Cyclisch proces (cf. Kozma, 2003)

19. Conclusie

Scholen in een cluster met een hoge(re) score op structurele en culturele kenmerken > meer ICT-gebuik in de klas

• Belang van schoolfactoren mbt onderwijsinnovatie / ICT

• (zie ook Kennewell, Parkinson, & Tanner 2000)

• Potenieel schoolkenmerken onvoldoende benut

• (Tondeur et al., 2008)

Op welke wijze kan een innovatie zoals ICT-integratie beter ondersteund worden vanuit het schoolniveau?

20. Vervolgonderzoek

Kwalitatief onderzoek

• Observaties in de klas, case studie,

Longitudinaal onderzoek

• Verschillende schoolfactoren in verschillende integratiefases?

Effecten van nascholing > pICTos

• pictos.ictbeleidstool.be