OPLEIDING

DUURZAME GEBOUWEN

Regenwater opvangen of teruggeven?

REGENWATERBEHEER OP

HET PERCEEL

LENTE 2018

Op basis van de presentatie van MATRIciel

Stéphan TRUONG

3

Doelstellingen van de presentatie

● Stof tot nadenken geven om een systeem in te voeren

voor de opvang van regenwater en/of om het water terug

te geven aan het milieu

● De onderdelen van een installatie voor regenwater

voorstellen

2

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

4

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

Opvang van regenwater

● Waarom drinkwater gebruiken om:

► toiletten door te spoelen?

► Je tuin te besproeien?

► De was te doen?

► Schoon te maken?

5

Gemiddeld verbruik van leidingwater door de gezinnen in

België (Belgaqua, 2008)

Post l/persoon.dag

Lichaamsverzorging 38

Wc 33

Was 13

Onderhoud en diversen 10

Vaat 7

Drank en voeding 5

106

Voor meer dan 40%

van de behoeften hoeft

er geen drinkbaar water

gebruikt te worden

Opvang van regenwater

● Regenwater opvangen om:

► Ecologische redenen: vrijwaring van watervoorraden,

waterverontreiniging verminderen, ... overstromingen

beperken? Grijze energie?

► Economische reden: de consumptie van drinkwater

doen dalen, ... maar een regenwaterinstallatie kost ook

geld!

● De regenwateropvangbak: verplicht geworden

door de GSV:

► volume van 33 l/m² horizontale dakoppervlakte 6

7

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

De inzameloppervlakken

● Daken met inerte materialen:

► leisteen, dakpannen, EPDM-membranen, gecoat

aluminium

● Metalen daken of daken met een hoge aandeel van

metalen elementen

► Water enkel opvangen als de bedekking werd behandeld

en inert werd gemaakt

● Bitumineuze dakbedekking?

● Daken in asbestcement: neen

● Toegankelijke daken

► Risico door verwaarlozing (gebruik van producten) of door

activiteit.

● Daken en zwaar vervuilde oppervlakken: beter

vermijden8

De inzameloppervlakken

● Groene daken

► Neutraliserend effect op de zuurgraad

van het regenwater.

► Verhoogde concentratie aan opgeloste

organische stoffen en organische stoffen

in suspensie;

› Kleuring (vergeling);

› Aanwezigheid van bepaalde oxideerbare chemische

producten (kunstmest gebruikt voor plantengroei);

› Aanzienlijke verslechtering van de bacteriologische kwaliteit.

De concentratie van bacteriën in het water dat wordt

opgeslagen in de tank moet worden gecontroleerd en indien

nodig verlaagd.

9

[055] Dubbel vlak, terras, op intensief dak, 1130

Haren, Arch: Bxleco1 en FHW, foto: Yvan Glavie.

De inzameloppervlakken

● Groene daken

► Impact van het ontwerp op de kwaliteit

van het water:

› Liever een minerale ondergrond

dan een organische

› Keuze van de uitrusting: vat

bezinking, zelfreinigende filters,

zuurstofvoorziening van de tank, filters 5 en

25 µm + actieve koolfilter

› Keuze van de planten: intensieve groene daken af te raden om regenwater

op te vangen.

Toekomstige opleiding:

Groene daken: van ontwerp tot onderhoud

10

Illustratie: WTCB, TV 229, Groene daken.

De inzameloppervlakken

● Opvangpercentages

11

Bron: Afvloeiingscoëfficiënt afhankelijk van het type dak - * Bron A&C (ADEME en KUL) - ** Bron WWF/VIBE (WILO-

Duitsland) - *** VIBE - Praktische gids - BIM

12

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

Installatie voor de recuperatie van regenwater

13

Illustratie: MATRIciel

Onderhoud Rond gebouw

Technisch lokaal

UV-filter / omgekeerde

osmose

ROOSTERPLAATJE/ZEEF

- Grove voorfiltratie

VOORFILTER

- Zelfreinigend

INSPECTIEPUT

- Mangat: controle + onderhoud

NAFILTERS

- Filter 25µ (wc)

- Filter 5µ (voorzieningen)

- Actieve kool (kleur, geur)

HYDROFOORGROEP

- Wilo-Rainsystem-pomp met

automatische omschakeling op

leidingwater en fysieke afscheiding

OVERDRUKPOMP

- Verluchting van de tank door

productie van belletjes

- Regeling met klokRUSTIGE INLAAT

BEZINKBAK

- Slibopslag

VERSPREIDER VAN

LUCHTBELLETJES

(luchtverversing)

Overloop

AANZUIGFILTER MET

VLOTTER

Debietregeling

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Technische eisen voor binneninstallaties

► Zie repertorium van Belgaqua 2018

► Kleef een pictogram “geen drinkwater" bij de kranen

● Compatibiliteit van de uitrusting met regenwater:

► De natuurlijke zuurgraad van het regenwater kan op termijn

de metalen aanvoerbuizen corroderen. Gebruik bij voorkeur

kunststof buizen, zoals PVC, PE, polybuteen.

14

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Geen fysieke verbinding tussen het openbare

distributienetwerk en het netwerk van niet-drinkbaar

water

15

Bron: VMM

Pomp met automatische omschakeling

Uitgang van regenwater

Magnetische afsluiter Regelklep

Drinkwaterleiding

Minimumafstand 20 mm

Vultrechter met anti-geurvoorziening

Regenwatertank

Vlotter:

Leegloopniveau

AanzuigniveauGewicht

:

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Geen fysieke verbinding tussen het openbare

distributienetwerk en het netwerk van niet-drinkbaar water

16

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● De kwaliteit van het regenwater vrijwaren:

► Bescherming van dakgoten:

► Voorfilter:

17Zelfreinigende voorfilter

Bron VMM

Zelfreinigende filter collector

Bron VMM

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Tank:

● Rustig toevoer:

● Overloop:

18

Regenwatertank 1500L

GRAF PLATINUM

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Drijvende wateraanzuiging - Aanzuigfilter met

vlotter:

● Luchtververser voor tank:

● Pomp:

19Dompelpomp Pomp met automatische

omschakeling

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Postfiltratie

► Mechanische filtratie van onzuiverheden in het water

› sedimentfilter 25 µm;

› deeltjesfilter 5 µm;

› waterbehandeling met actieve kool

► Bij voorkeur met wasbare cartridges

20

Installatie voor de recuperatie van regenwater

● Onderhoud

► Zorg voor een jaarlijkse inspectie van de onderdelen

► Reinigen van de dakgoten en de dakbedekking

► Reinigen van de filters

► Reinigen van de regenwatertank

21

● Extern zwaartekrachtsysteem

Installatie voor de recuperatie van regenwater

22

Bron: Waterbeheer, Frédéric Luyckx (CERAA) voor het BIM

Deksel

Druppelopvangbak (optie)

Afvoerbuis

Aansluiting 3/4" voor kraan

Aansluiting 3/4" voor sproeibuis,

drukverhoger, …

Aansluiting op de druppelopvangbak

1e mogelijkheid: bovenaan (links of rechts)

met een stijve pvc-buis diameter 32 of een

flexibele buis van 1”

2e mogelijkheid onderaan (links of rechts) met

een stijve pvc-buis diameter 32 of een

flexibele buis van 1”

Prioriteit

● Daling van het waterverbruik

► Ontwerp en beheer van het wateraanvoernet

► Waterbesparende apparatuur: 30 tot 100% waterbesparing

► Zuinig gebruik

23

Bronnen: Praktische Gids BIM

Geïntegreerde

douchekop met een

kraan

24

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

Renovatie van een eengezinsrijwoning in Oudergem

25

Cijfervoorbeeld

● Zuinige uitrusting:

► Douches 6-9 l

► Waterspoeling 3-6 l

► Zuinige kranen

● Waterverbruik: 69 m³/jaar of voor 4 personen een verbruik

van 47 l/dag per persoon

● Prijs van water: € 3,64/m³

● Dakoppervlak dat kan worden aangesloten op de

tank: dak achteraan

► 31 m² met wateropvang: 17 m³/jaar

● Behoefte aan regenwater: wc, onderhoud van het

gebouw en de omgeving 30 m³/jaar

26

Voorbeeld

● Tank van 1.500 l

● Kosten van de installatie: € 5.962

● Autonomie van 18 dagen

● Afwatering: 19%

● Rentabiliteit?

► Waterbesparing: € 62/jaar

► Onderhoud: € 59/jaar?

► Elektriciteit: € 2/jaar

27

Voorbeeld● Dakoppervlak dat kan worden aangesloten op de

tank: daken achteraan en vooraan

► 47 m² wateropvang: 31 m³/jaar

● Behoefte aan regenwater: 30 m³/jaar

● Kosten van de installatie: € 6.200

● Tank van 2.000 l

● Autonomie van 24 dagen

● Afwatering: 9%

● Rentabiliteit?

► Waterbesparing: € 95/jaar

► Onderhoud: € 62/jaar?

► Elektriciteit: € 3/jaar 28

29

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of evapotranspireren

30

● Overstromingen verminderen;

● Waterverontreiniging verminderen;

● Het grondwater bijvullen;

● Recreatieve landschapsruimten aanleggen die

rijk zijn aan biodiversiteit;

● Het warmte-eilandeffect tegengaan;

● …

De Geleytsbeek - Bron: Coördinatie Senne

Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of evapotranspireren

31

● Regenwater laten infiltreren en/of evapotranspireren; een

reeks eisen in verband met de site en de inrichting ervan

► Infiltreerbare bodem?

► Voldoende ruimte?

► Alternatieve beheervoorzieningen in lijn met de esthetiek en het

gebruik van de omgeving?

zie volgende presentatie: "Bodem- en perceeleigenschappen"

32

● Regenwater evapotranspireren: groene daken

Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of evapotranspireren

Bron:

33

● Groen dak en vasthouden van water op lange termijn:

► Seizoenseffect

› Lente: vasthouden van 49 tot 94%

› Winter: vasthouden van 2 tot 14%

► Effect van de dikte van het substraat:

› Hoe meer de dikte van het substraat toeneemt, hoe meer water er

wordt vastgehouden;

› Jaarlijks vastgehouden water:

– Extensief dak ± 30%

– Intensief dak ± 50%

Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of evapotranspireren

34

● Opvang van regenwater

► Inleiding

► De inzameloppervlakken

► Installatie voor de recuperatie van regenwater

► Cijfervoorbeeld

● Regenwater teruggeven: het water laten infiltreren en/of

evapotranspireren

● Besluit

Plan van de uiteenzetting

Renovatie van een eengezinsrijwoning in Oudergem

35

● BH: Thomas Goetghebuer

en Thérèse Moens

● AR: Architectuuratelier

Pluricite

36

Wat u moet onthouden van de uiteenzetting

● Regenwater kan meer dan 40% van onze behoeften

dekken.

● Maar het is niet gratis.

● Er mag geen enkele verbinding bestaan tussen de

regenwaterinstallatie en de drinkwaterinstallatie.

● Rationeel watergebruik vormt een prioriteit om het

waterverbruik te verminderen;

● Water laten infiltreren en evapotranspireren op het

perceel zorgt ervoor dat:

► Overstromingen kunnen worden tegengegaan

► De levenskwaliteit van de bewoners kan worden verbeterd: microklimaat,

ruimten voor contact met de natuur, ontspanning, ontmoetingen,

uitwisselingen,…

► De biodiversiteit kan vergroten

► …

37

● Vlaamse Milieumaatschappij (VMM): www.vmm.be

● De dossiers van het WTCB - 3/2006 – Katern nr. 2. Groene daken:

recuperatie van regenwater

● Het WTCB, TV 229. Groene daken

● WTCB: Inzameling en gebruik van regenwater. Opleiding Eco-

Renovatie 21.01.2010. Liesbeth Vos

● Waterbeheerplan 2016-2021:

https://leefmilieu.brussels/themas/water/waterbeheerplan/waterbeh

eerplan-2016-2021

● Gids Duurzame Gebouwen: www.gidsduurzamegebouwen.brussels

Dossier I Beheer van regenwater op het perceel

Dossier I Rationeel omgaan met water

Dossier I Hergebruik van hemelwater

Interessante tools, websites, enz.:

38

Contact

écorce s.a.

Stéphan TRUONG

Bio-ingenieur

: 04/226.91.60

E-mail: info@ecorce.be

Ik dank u voor uw aandacht …