Sociale Participatie Beter bereikt & bewust betrokken!

Uitgevoerd door Serious Ambtenaar in opdracht van de gemeente Hollands Kroon

Maart – April 2013

2

1. Aanleiding

De gemeente Hollands Kroon is op zoek naar suggesties voor vernieuwend en innovatief beleid

omtrent armoedebestrijding. In het bijzonder wil de gemeente mensen bereiken die als gevolg van

ontoereikende financiële middelen sociaal uitgesloten zijn. Aanleiding is de motie (oktober 2012)

van de gemeenteraad waarin het college opgedragen wordt om alles in het werk te stellen om deze

primaire doelgroep te benaderen. Bij de gemeenteraad leeft het gevoel dat niet alle mensen die

voor bijzondere bijstand in aanmerking komen deze regeling kennen, en/of hier gebruik van maken.

Voor uit uitwerken van deze motie is onder andere aan het initiatief ‘ Serious ambtenaar’ gevraagd

met vernieuwende ideeën te komen. De ideeën moeten zich richten op voorlichting over de

mogelijkheden van bijzondere bijstand en op aandacht voor sociale participatie in het algemeen.

Het resultaat van de tweedaagse bijeenkomst van de groep van Serious ambtenaar is de presentatie

‘ sociale participatie, beter bereikt en bewust betrokken’ en dit aanvullende document.

Doel

Op dit moment is er binnen de gemeente een standaard aanbod van diverse financiële regelingen

die de ISD Noordkop voor de gemeente uitvoert, zoals schuldhulpverlening, bijzondere bijstand,

langdurigheidstoeslag, etc. Voor het sociale domein is door de gemeente de volgende ambitie

geformuleerd waarbij de uitwerking per kern verschillend mag zijn:

1. Inwoners kunnen zo lang mogelijk zelfstandig functioneren en participeren met inzet van

informele netwerken

2. Inwoners kunnen zich in voldoende mate ontwikkelen en ontplooien

3. Op kern- en wijkniveau is er een goede samenhang en een veilig en gezond leef- en

opgroeiklimaat

4. Inwoners voelen zich actief betrokken bij de samenleving en willen zich zo nodig inzetten voor

anderen.

De huidige communicatiemiddelen van de gemeente/ISD zijn met name productgerelateerde folders

en gericht op de primaire doelgroep. Er is ambitie om in de communicatie meer aan te sluiten bij de

kennis en belevingswereld van de burger . Inhoudelijk moet er een omslag komen van het

traditionele "zorgen voor" naar " zorgen dat".

Het uiteindelijke doel is het tegengaan van sociale uitsluiting.

3

2. Wat is de gewenste situatie?

We onderscheiden twee doelgroepen:

1. Mensen die sociaal zijn uitgesloten (door ontoereikende financiële middelen)

2. Sociale omgeving van de mensen die zijn uitgesloten – de schil

De schil kan onderverdeel worden in vier groepen:

a. Familie, vrienden, kennissen

b. Instanties (non-profit, overheidsinstellingen)

c. Verenigingen, buurthuizen, kerken (civil society)

d. Bedrijfsleven

Doelstellingen per doelgroep:

1. Doelgroep 1 bereikt (Bereiken gaat in onze definitie verder dan de doelgroep vinden. Het

gaat om mensen in beweging zetten zodat ze participeren in de samenleving; om sociale

inclusie te bevorderen.)

2. Doelgroep 1 actief hulp zoekend in de omgeving (incl. ISD/gemeente)

3. Doelgroep 2 bewust van signaleringsfunctie

4. Doelgroep 2 maatschappelijk actief

We veronderstellen dat er nog veel mogelijkheden liggen om het bedrijfsleven maatschappelijk te

betrekken. Daarom focussen we (omwille van de tijd) in het verder stuk op deze groep.

4

3. Hoe kom je daar?

- Door de communicatie persoonlijker te maken – je hebt denkers, dromers, doeners

Type’ Hoe te bereiken?

Denker Ze werken graag zelfstandig om de gelegenheid te krijgen zelf eerst een beeld te vormen van de theorie.

Dromer Dromers leren heel snel via identificatie.

Doener De leerprocessen die doeners hanteren steunen vooral op gissen en missen; experimenteren.

- Doelgroep betrekken bij inzet communicatiemiddelen

- Doelgroep betrekken bij opzetten van participatie-initiatieven

- Vraaggericht denken en handelen en niet product/aanbodgericht

- doelgroep 2 (schil) bewust maken van bestaan van doelgroep 1

- bedrijven inzetten om doelgroep 1 te bereiken

Organisatie & beleid

- Hou het overzicht bij van klanten die toenadering hebben gezocht: hanteer daarbij flexibele en

innovatieve methodes (Google Fusion!)

- Zorg voor synchronisatie van loketten om te voorkomen dat mensen tussen wal en schip vallen

- Stimuleer medewerkers om persoonlijk de doelgroep op te zoeken

- Zet in op preventie door hulp vragen binnen verschillende domeinen tijdig met elkaar te koppelen

- Benut potentie van ervaringsdeskundigen: doelgroep helpt doelgroep!

5

4. Wat doe je dan?

a. Krachten in sociale domein estafette,

b. Keurmerken

c. Communicatiemiddelen doelgroep 1 mensen die sociaal uitgesloten zijn

d. Communicatiemiddelen doelgroep 2 bedrijfsleven

a. Jaar van de Hollandse Kroon – krachten in sociaal domein estafette

Doelstelling

Voornaamste doel is dat de bewoners van de kernen (de kern) zelf laten zien wat zij kunnen

betekenen voor sociale inclusie. Laat de kern zijn/haar krachten tonen aan de inwoners van de kern

en aan de andere kernen. Zodoende krijgen de inwoners zicht op de krachten en mogelijkheden

binnen de Hollandse Kroon. Op korte termijn is de doelstelling om aandacht te creëren voor sociale

uitsluiting, inzicht in mogelijkheden om dit gezamenlijk op te lossen. Op lange termijn verwachten wij

dat door meer sociale cohesie (binnen de kernen en tussen de kernen) er minder sociale uitsluiting is.

Uitgangspunten

- Belemmeringen voor participatie wegnemen door de kracht van de kernen te benutten

- Kernen zoveel mogelijk vanaf het begin te betrekken, zo ook bij formulering van de spelregels

- Deelname aan het Jaar van de Hollandse Kroon door alle kernen

- Mate en vorm van deelname door de kernen zelf te bepalen

Ons idee voor het Jaar van de Hollandse Kroon:

In het jaar 2014 krijgt elke 2 weken 1 kern de kans om zichzelf op de kaart te zetten door te laten zien

wat het te bieden heeft op het gebied van maatschappelijke participatie voor de gemeente Hollands

Kroon. Na 2 weken geeft de ene kern het stokje door aan de volgende kern. Nadat de 22 kernen

zichzelf op de kaart hebben gezet, kroont de gemeente 1 van de kernen als de kern van Hollands

Kroon

Wat moet de kern doen?

De kern moet zich profileren door te laten zien wat zij doet om met zo min mogelijk publieke

middelen de sociale participatie te bevorderen.

Wat is de kracht van de kern (sterke agrarische sector, bepaalde ambachtslieden, ROC, industrie,

mooie woningen, veel groen..)

Wat doet de kern om sociale inclusie te bevorderen? Hoe zet de kern zich in voor haar burgers?

6

Wat kan de kern voor de andere kernen van Hollands Kroon betekenen?

Het is een competitie. De gemeente bepaalt op basis van welke criteria gemeenten de kroon kunnen

verdienen. Kernen moeten getriggerd worden hier aan mee te doen .

Waarom?

Doordat de kern laat zien waar haar kracht zit, beschikt de gemeente aan het eind van het jaar

over een waardevolle sociale kaart waardoor het in de toekomst makkelijker wordt om verbindingen

te leggen met partijen om mee samen te werken en partijen tussen kernen met elkaar te verbinden.

De bewoners van de kern hebben zelf het beste beeld van haar inwoners. Wie zijn de minima,

waar wonen de alleenstaande ouderen, hoe vermaken de kinderen zich, etc. De kern geeft zelf aan

wat het doet om haar burgers sociaal in te sluiten en de relevante spelers met elkaar te verbinden.

Kernen worden aangezet tot nadenken. Gemeenten kunnen gebruik maken van de kennis en

ervaringen van de kernen. Witte vlekken worden inzichtelijk evenals welke groepen nog

onvoldoende worden bereikt en/of spelers onvoldoende worden benut.

Doordat kernen laten zien wat ze voor andere kernen kunnen betekenen, wordt de potentie voor

samenwerking en nut van coördinatie inzichtelijk gemaakt.

En dan?

Het is een competitie. Het jaar wordt afgesloten met een kroning van een van de kernen.

De kroning is enerzijds symbolisch maar een goed idee van een van de kernen kan bijvoorbeeld

ook nader worden uitgewerkt met financiering door de gemeente.

b. Keurmerken

Doel van het keurmerk is om ondernemers te motiveren een bijdrage te leveren aan de sociale

samenhang van hun kern c.q. gemeente Hollands Kroon.

De ondernemer wordt een maatschappelijke partner.

Wat heeft de ondernemer hier aan?

1. Imago: economische waarde, onderscheidend vermogen, meer klanten, klantenbinding,

ondernemers zijn ook mensen

2. Reclame: gemeente communiceert over de maatschappelijke partners (wie, waar en wat)

3. Netwerk opbouwen: wij-gevoel/gelijkgestemden bv borrel voor de maatschappelijke

partners

4. Sociale innovatie: andere manier van denken

5. Personeelsbeleid: werknemers vinden het prettig om te werken voor een maatschappelijke

partner

7

Voor een intrinsiek gemotiveerde ondernemers betekent het keurmerk een sociale beloning,

waardering wordt uitgesproken voor het werk

Voor extrinsieke gemotiveerde ondernemers is het keurmerk vooral van economisch waarde.

Criteria:

De criteria waar het keurmerk aan zou moeten voldoen, kan verder worden uitgewerkt. Een voorzet

volgt:

1. Laagdrempelig / waardevast

2. Aanvraagbaar, maar ook aandraagbaar (dorpsraad)

3. alleen voor ondernemers;

4. middelen of diensten leveren ter bevordering van de participatie in de samenleving (breed

geformuleerd);

5. beoordeling door bewoners / keurmerkhouders / ondernemers / gemeente

6. lichte jaarlijks toets

7. sociale controle / aanspreekbaar op het keurmerk voor deelname activiteiten

8. Toegang tot keurmerk vereist ten minste een eerste “levering” (intentie alleen is niet

voldoende)

9. Het moet presentabel zijn - Je kunt het ‘ophangen’

Risico's

Hieronder enkele risico’s:

1. waardedaling keurmerk

2. onenigheid over de toekenning

3. uitvoeringskosten te hoog / bureaucratie

4. Te veel verplichtingen voor een ondernemer

5. Te lage prioriteit gemeente

c. Communicatiemiddelen doelgroep 1: mensen die sociaal uitgesloten

zijn

Kennis

- Weten dat ze andere vormen van hulp kunnen ontvangen – steun, sociaal (anders dan geld)

- Ze weten dat ze bijzondere bijstand kunnen krijgen (geld)

Houding

- Erkenning van het probleem voor zichzelf + rol van persoon erin

- Openstaan voor hulp

- Motivatie om hulp te zoeken/vragen

Gedrag

- Aankloppen voor hulp in omgeving

(dmv coachingsgesprek)

- Aankloppen voor hulp bij ISD/gemeente

8

Boodschap

- Omgeving kan hulp bieden (voorbeelden baas, familie, buren…)

- Wat kan u zelf nog?

- Gemeente/ISD – het sociaal domein kan met u meedenken

- Je bent niet alleen

- Er zijn mogelijkheden om er uit te komen

- Niet zorgen voor, maar zorgen met

Middelen

Traditionele communicatie

o Folders (zenden)

o Folder in stripverhaal

o Bierfiltjes met slogans

o Film

Aanbevelingen folders

2 folders met 2 doelgroepen:

1. Doelgroep: mensen die als gevolg van ontoereikende financiële middelen sociaal zijn uitgesloten

Aandachtspunten:

Niet proberen om al het beleid in een folder te krijgen, maar meer algemeen mensen uitnodigen om

op gesprek te komen en over hun specifieke situatie te praten.

Houd bij het inrichten van de folder rekening met de drie leerstijlen van Kolb: dromers, denkers en

doeners.

Perspectief meer vanuit een situatie/persoon, niet vanuit beleid (dus minder aanbod/productgericht).

Bijv. beginnen met een situatieschets en daarna pas verwijzen naar de instanties en mogelijke

oplossingen die er zijn.

Niet de nadruk leggen op bijzondere bijstand als oplossing. Eerst wordt er met een coachingsgesprek

gekeken waar de mogelijkheden bij de persoon zelf of in de directe omgeving liggen en die vooral

benutten! Bijzondere bijstand is allerlaatste vangnet waar de coach ze mee kan helpen.

Kaders met voorbeelden en succesverhalen, zodat het levendig wordt en mensen zich kunnen

identificeren

2. Doelgroep: Bedrijfsleven

Aandachtspunten:

Digitale folder: mogelijkheden om links toe te voegen, geen drukkosten, makkelijk te verspreiden,

goedkoper.

Qua inhoud focus op bewustwording welke rol zij hebben in het bereiken en helpen van de doelgroep:

3 rollen (werkgever, klantrelatie en het bedrijf als maatschappelijk partner).

Wijzen op de andere activiteiten die we speciaal voor het bedrijfsleven organiseren zoals

netwerkborrels, bedrijfstrainingen etc.

9

Website (zenden)

Interactie Infobijeenkomsten

Initiatief trainingen

Mobiele informatie balie (bus)

Persoonlijke netwerkkaart

Rekenhulp

Succesverhalen

Podium geven aan goede initiatieven

Eten met lotgenoten

In de supermarkt

Buddies

Community vormen

Social media

Anoniem kunnen bellen

Pinautomaten inzetten voor boodschap hulp bij de gemeente

d. Communicatiemiddelen doelgroep 2 – bedrijfsleven

Boodschap bedrijfsleven

Werkgever/werknemer

- Belangrijke functie in het signaleren van armoede – mens meest/vaakst zichtbaar op werk (in

tijd)

- (Werknemer is meer dan een arbeidskracht = mens)

- Investeren in werknemer = win, win

Bedrijf/klant relatie

- Belangrijke functie in signaleren dmv systemen – klant/bedrijf relatie

Kennis

- Weten dat je een signaliseringsfunctie hebt (je bent onderdeel van sociaal netwerk)

- Weten hoe je kunt helpen – doorverwijzen

Houding

- Maatschappelijke betrokkenheid

- Voelen/uitstralen dat je onderdeel bent van een sociaal netwerk/verbonden bent

- Win – win situatie het levert ieder wat op, ook zelf voordeel

Gedrag

- Hulp bieden

- Actief signaleren

- Echt doorverwijzen

10

- Je kunt zelf helpen: Verwijs door of help zelf

Bedrijf/bedrijf – maatschappelijk partner

- Jij hebt iets over, kan de ander gebruiken

Kennis, arbeidskracht, producten

- Positie binnen de samenleving

Middelen

Middelen om doelgroep 2 bewust te maken

o Trainingen voor bedrijven – waar op te letten

o Uitnodigen voor de inspiratiesessies met succesverhalen

o Werknemers uitlenen voor maatschappelijke stages

o Traditionele benadering (brief, folder, filmpje)

o Competitie/prijsvraag voor betrokkenheid MVO

o Netwerkborrels (+ succesverhalen)

Bedrijven inzetten om te communiceren met doelgroep 1

o Pinautomaten inzetten voor boodschap hulp bij de gemeente

o Budgetbegeleiding

o Werknemers uitlenen voor maatschappelijke stages

o Systeem om te signaleren en doorverwijzen

Communicatie aanbevelingen

- Voorkom aannames over de doelgroep, door tweezijdige communicatie

- Wees bewust dat toenadering door klant niet vanzelfsprekend is, zorg daarom voor een

laagdrempelige en positieve front office

- Initiatief bij mensen kan ontwikkeld worden!

- Zorg dat initiatieven niet meer per definitie geassocieerd worden met armoedebestrijding om

stigmatisering en schaamte te voorkomen: “Van duurzaam is zielig, naar duurzaam is hip!”

- Toets effect van communicatiemiddelen door klanten te vragen hoe ze op de hoogte zijn geraakt,

en pas communicatie strategieën daarop aan