Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)

1.Versie 1.0, Augustus 2013 Redactie en samenstelling: Jolle Smout, Jonas Piet & Thomas van Andel 14 6 7 8 9 10 11 12 13 15 16 19 20 22 23 24 25 26 28 2918 1 2 3 4 5 17 21 27 Portfolio Serious AmbtenaarII - speciale eerste editie -

2. 2 Colofon Redactie & projectbeschrijvingen Jolle Smout Redactie, concept & lay-out Jonas Piet Redactie & concept Thomas van Andel Met bijdragen van: Florus van der Linden Hans Krul Arre Zuurmond Jolle Smout Thomas van Andel Campagneteam 2012 Cleo van Engelen Dilek Kucuksanturk Ruud Roepers Dirk-Jan van Dijk Florus van der Linden Thomas van Andel Arre Zuurmond Jonas Piet Campagneteam 2011 Roxanne Schrama Christophe van der Maat Harro Leegstra Stijn van Rooij Download je eigen exemplaar of bestel een geprinte versie www.seriousambtenaar.nl/portfolio Promotiefilm Public Cinema (Peter Kasbergen & Gijs Visser) Meer informatie? Opgeven voor de komende editie? [email protected] Deze publicatie is beschikbaar onder Creative Commons licentie Naamsvermelding-NietCommer- cieel-GelijkDelen 3. Portfolio Serious Ambtenaar | 3 Voorwoord Voor je ligt het portfolio van Serious Ambtenaar 2012 Hier vind je niet zozeer een resultatenverslag vol met goede voorbeelden, of een handleiding voor het oplos- sen van problemen, noch een opgeblazen promotiever- haal ontdaan van harde randjes of notities met keurig geformuleerde adviezen. Het portfolio van Serious Ambtenaar is meer een doorlopend verhaal. Of eigenlijk een verzameling verhalen, door mensen zelf verteld en hier gebundeld. Verhalen die wij, 300 professionals, 30 opdrachtgevers, campagneteam, ondersteunende organisaties en onderzoekers meemaakten en willen delen. Ongepolijst en zo dicht mogelijk bij onze eigen beleving. Deze bundel geeft inzicht in de uitkomsten van een experiment. Een experiment van een omvang die we niet gewend zijn bij de overheid. En dat terwijl we het allemaal deden in onze vrije tijd. De inzichten uit dit experiment willen we zo eerlijk mogelijk delen met genteresseerden: de uitkomsten van de opdrachten die we uitvoerden, maar ook onze ervaringen en suggesties voor verbetering. Serious Ambtenaar heeft iets unieks. Veel programmas, projecten, pilots en experimenten worden uitgevoerd met het doel om de overheid slimmer te laten werken. Maar niet vaak gebeurt het, dat zon project of programma zo breed gedragen wordt door bestuurders, leiding- gevenden en professionals. Niet vaak is er zoveel ruimte voor deelnemers om zelf invulling te geven aan de verantwoordelijkheden die bij een dergelijk experiment komen kijken en te leren van fouten die we onherroepe- lijk maken. Als je dit portfolio bestudeert, dan laat het zich het beste lezen als een verzameling goede pogingen van mensen om op een andere manier naar hun werk te kijken. Geen rapport met een strik eromheen. Wel een poging om met al onze ervaringen te komen tot een beter gesprek over een nieuwe overheid. Een die plezier, verantwoordelijkheid en vertrouwen verbindt met meer openheid, slimmere kennisuitwisseling en betere samenwerking tussen publieke organisaties. Bekijk het portfolio als iets dat niet af is, en nooit bedoeld is als iets dat uiteindelijk voltooid moet worden. Voel je uitgenodigd om mee te doen, neem het serieus en laat het groeien. Want het portfolio is vooral bedoeld als een oproep om gezamenlijk steeds zorgvuldiger en slimmer te werken aan een eigentijdse overheid. Voor u ligt het portfolio van Serious AmbtenaarII Thomas van Andel 4. co-creatie partners 4 Leeswijzer dienstverlening public value partners outsourcing relaties netwerk van overheids inspecties beheer handhaving beleid juridisch management financieel management algemene middelen informatie management HRM 15 16 12 3 4 5 6 7 8 10 11 13 14 22 Uit welke domeinen komen de opgaven? 19 24 24 25 9 12 20 23 26 28 1817 27 21 5. Portfolio Serious Ambtenaar | 5 Gemeente Almere Kunnen burgers met een bijstandsuitkering een rol spelen bij welzijn en zorg? Gemeente Delft Virtuele variant voor fysiek netwerk (beleidsnetwerk ondernemers) Gemeente Delft Innovaties rond dagbesteding: welke mogelijkheden zijn hier? Gemeente Delft Marktanalyse rond mobiliteit Gemeente Enschede Welke mogelijkheden voor innovatie in duurzaamheid van gemeente zelf? Gemeente Hollands Kroon Innovatieve aanpak rond armoedebestrijding Gemeente Lelystad Workshop ten behoeve van de week van de nieuwsgierigheid Gemeente De Ronde Venen Richting en sturing van ICT binnen de gemeente Gemeente Rotterdam Zoek succesvolle voorbeelden van Open Data Gemeente Utrecht Hoe stimuleer je een innovatief klimaat? Gemeente Zaanstad Hoe kunnen we storytelling introduceren in beleidsproces ICTU Hoe werken high performance teams? KPN Gemnet Hoe kunnen ICT leveranciers duurzaam en social return waar maken? Ministerie BZK Moderne CAO: hoe ziet die eruit? Ministerie I&M Hoe doe je dat, standaarden toepassen? NVVB Vorm geven aan standaardwerkprocessen VNG Kennisdeling nieuwe stijl VNG Werkbaar maken van de CAO van de toekomst SED Nieuwe organisatie Samenwerkingsverband SED in Pleio SVB Hoe kunnen centrale organisaties gemeenten helpen? Telengy Clintparticipatie van de toekomst te organiseren in de zorgsector VDP Happy City verhuisservice Gemeente Texel Gedragslijnen voor personeel (integriteit) Waterschap Noorderzijlvest Participatiestrategie voor beheerplan I-Coaches Operatie NUP Optimaliseren gebruik i-spiegel Gemeente Amsterdam stadsdeel Noord Hoe versterk je de voedselbank? Gemeente Lelystad Hoe ziet risicomanagement 2.0 eruit? Gemeente Hoorn Stel een milieuactieprogramma voor de binnenhaven samen VGS Ontwerp een alternatieve n aanstellingsgedachte Inhoudsopgave 14 6 7 8 9 10 11 12 13 15 16 19 20 22 23 24 25 26 28 29 18 1 2 3 4 5 17 21 27 6. 6 Leeswijzer 14 Waar zaten de Serious Ambtenaren? 6 7 8 9 10 11 12 13 15 16 19 20 22 23 24 25 26 28 2918 1 2 3 4 5 17 21 27 7. Portfolio Serious Ambtenaar | 7 LerenExperimenteren Testplatforms om standaarden te ontwikkelen, testenverfijnen 15 Calculerend pionieren 27 Afkijken bij organisaties die meer expertise hebben 15 Online communities combinerenfysieke bijeenkomsten rond themas 12, 15, 17 In de praktijk testen met medewerkers 19, 21 Co-productie Algemene kaders vanuit gedeelde principes 3, 13, 23, 24 Waardeketenbenadering met maatschappelijke vraag als vertrekpunt 9, 10, 26 Verbinden met bedrijfsleven 6 Participatie Inwoners betrokken houden als initiatiefnemer 19, 24 Bestuurders als verbinder tussen inwoner en stakeholder 24 Faciliteren van dialoog met inwoners, divergent denken 2, 5, 10, 11, 24 Matchen van kennis, vraagaanbod binnen een netwerk 2, 5, 12 Burgers helpen elkaar (uitgaan van kracht niet beperkingen) 1, 3, 21 Samenwerken binnen organisaties Communicatiestrategie gericht op activeren van medewerkers 7, 12, 13, 27, 28 Opstellen informatiebeleidsplan 8 Betere inrichting van ICT 8, 22 Data Delen Door makelen meer data beschikbaar maken 20 Aanbieders overtuigen van openstellen data 9 Betere aansluiting front-mid-back office 8, 22 Profiteren van elkaars data door data over de schutting te gooien 25 Samenbrengen van gegevens uit verschillende systemen 12, 25 Communicatie Boegbeeld / breekijzers inzetten 5 Doelgroepen indelen op basis van hoe mensen mee willen doen 6 Communicatie methoden: storytelling, infographicssocial media 11, 17 Overzicht: wie, wat, waarover, wanneer? 15 Urgentie vergroten om draagvlak en betrokkenheid te genereren 15, 29 Samenwerken tussen organisaties Klantenbestanden naast elkaar leggen 1, 25 Ontschottingovereenstemming tussen verschillende organisaties 3, 13 Samenvoegen van taken om het voor burgers overzichtelijker te maken 20 Vanuit expertise ontwikkelde diensten aanbieden en begeleiding geven 20, 16 Arbeidsmobiliteit Uitbesteden van diensten om mobliteit te organiseren 4 Flexibel toepassen van generieke voorwaarden 14 Ondernemerschap stimuleren bij (publieke) professionals 14 Mobiliteit door algemeen werkcontract voor de overheid 18 Wat voor oplossingen werden bedacht? 8. 8 Serious Ambtenaar: achtergrond Van start! Godfathers Serious Ambtenaar is ontstaan bij de finale van Futurs Jonge Ambte- naar van het Jaar verkiezing 2011. De eindkandidaten, Cristhophe van der Maat, Harro Leegstra, Roxanne Schrama en Stijn van Rooij, ont- wikkelden het concept. Ze haalden daarmee 50.000,- op voor Serious Request 2011. Het idee was simpel, maar doeltreffend; ambtenaren vragen zich twee dagen vrijwillig in te zetten voor het goede doel, waar- voor een opdrachtgever 5.000,- overmaakt aan Serious Request. Bigger, better, faster Zonder concrete agenda nodigde Thomas van Andel op een don- derdagavond begin december 2012 een gemleerd team uit in Den Haag. Dilek Kucuksanturk, Cleo van Engelen, Ruud Roepers, Dirk-Jan van Dijk, Arre Zuurmond, Jonas Piet, Florus van der Linden en hijzelf vonden elkaar die avond in een inspirerende uitdaging; Serious Ambtenaar 2012 bigger, better, faster neerzetten. Het doel werd om maarliefst 75.000,- op te halen en zoveel mogelijk enthousiaste ambtenaren met opdrachten aan elkaar te verbinden. Hier moest flink wat lobby werk verricht gaan worden, een grootse (social media) communicatie campagne opgezet worden, een administratie in elkaar gezet worden en bijeenkomsten georganiseerd worden. En dat binnen enkele weken, zonder budget en buiten ieders reguliere werk om... Nieuw teamwork Die avond werd gekeken naar wie welke kwaliteiten had om in te zetten. Die werden gematcht aan de taken die verdeeld moesten worden. Van daaruit gingen de radertjes draaien. Telefoontjes naar potentile opdrachtgevers; de website seriousambtenaar.nl; tweets versturen, etc. De eerste opdrachtgevers werden gevonden en enthousiaste aanmeldingen van vrijwillige ambtenaren kwamen binnen. Omdat het team uit verschillende hoeken van Nederland kwam spraken ze elkaar via Skype, google.docs en Twitter. Omdat niemand specifiek de eindverantwoordelijkheid had gekregen, had iedereen een enorm verantwoordelijkheidsgevoel en was de inzet die weken immens. Door een gedeelde passie en veel plezier, was er vertrouwen in elkaar - en dat het resultaat gehaald zou gaan worden. De kritische succesfactoren: Een gezamenlijk doel en passie Inzetten op basis van talentenkwaliteiten Verantwoordelijkheid laten nemen, niet geven Slim samenwerken: via Skype en een doorlopende actielijst op een gedeeld live google document Resultaat vierenplezier houden Doen! De eerste stap nemen brengt het doel vanzelf dichterbij Bijna 400 enthousiaste ambtenaren die zich vrijwillig inzetten, dertig uit- dagende opdrachten van verschillende opdrachtgevers, nieuwe netwerken van innovatief samenwerken en ruim 140.000 voor het goede doel; een mooi resultaat van SA 2012. Maar hoe is dat zo gekomen? Serious Ambtenaar @seriousambt 9 Dec De eerste 10.000,- is binnen. #delft en #hollandskroon. Hoeveel organisaties volgen? #seriousambt voor #seriousrequest Serious Ambtenaar @seriousambt 10 Dec De teller staat op 15.000 van #seriousambt voor #SR12! Ook de vereniging van gemeentesecretaris- sen sluit aan! Welke organisatie volgt? Ynnovate @ynnovate 10 Dec Wij vinden het echt heel leuk dat #seriousambt een vervolg krijgt! Steun dit initiatief. re.Public@rePublicNieuws 11 Dec Tweede editie Serious Ambtenaar op stoom! #big- gerbetterfaster #seriousambt #sr12 @Glazenhuis3fm Jessica Peters @Jessieph 11 Dec @seriousambt ik heb me net weer opgegeven! Het blijft gewoon een topproject. arre zuurmond@Azuurmond 12 Dec Is #seriousambt nou donatie voor goed doel, opdracht of HRM-interventie? Alle drie goed, dus als je wilt, kan je het framen zodat het past.. Ed Anker @edanker 17 Dec Dit is een gave Serious request actie zeg!~Serious Ambtenaar http://www.seriousambtenaar.nl/ VNG SlimSamenwerken @SlimSamenwerken 18 Dec Slim Samenwerken doet mee aan #seriousambt. Donatie voor #SR12 en in 2013 10 serieuze ambtenaren aan de slag voor slimme samenwerking! Serious Ambtenaar @seriousambt 20 Dec Ongekend. #Seriousambt gaat ver over 100.000! Dank aan tot nu toe bijna 300 #ambtenaren die zich vrijwillig gaan inzetten @SeriousRequest 3FM Serious Request@SeriousRequest 20 Dec @seriousambt Wat ont-zet-tend goed zeg! Wat een bedrag, dank! Intermediair @Intermediair 8 Jan Serious Ambtenaar II groot succes: 28 opdrachten, 361 ambtenaren, 141.087,02 euro: #seriousrequest sandra sluijter @sandrasluij32 24 Dec Yes, er is net een cheque van ruim 135.000 euro aangeboden door @seriousambt aan het Glazen Huis! Geweldige actie! #SR2012 9. Portfolio Serious Ambtenaar | 9 Serious Ambtenaar: achtergrond Serious Ambtenaar cijfers weken van begin tot eindaantal adviesopdrachtenaantal Serious Ambtenaren bezoeken aan de website aantal gewerkte urenemails (ontvangenbeantwoord) 65925556 1522 Hoe heb je de manier van werken ervaren? zeer moeizaam zeer vervelend zeer prettig zeer fijn Hoe verliep de samenwerking binnen je team? Bij welke organisaties werken Serious Ambtenaren? 1729412 Wie waren opdrachtgever? 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 10. 10 Kunnen burgers met een bijstandsuitkering een rol spelen bij welzijn en zorg? burgers helpen elkaar (uitgaan van kracht niet beperkingen) klantenbestanden naast elkaar leggen Opdracht gemeente almere dienstverlening Resultatenpowerpoint presentatie Youtube filmpje van dag 1: http://www.youtube. com/watch?v=ZJ_f9mRXbgsfeature=youtu.be Wat was de aanleiding? In het huidige sociale domein zien wij, gedwongen door bezuinigingen, een overheid die steeds kritischer kijkt naar welke ondersteuning zij, op het gebied van welzijn en zorg, nog kan bieden. Van burgers wordt steeds meer verwacht dat zij daar zelf een bijdrage in leveren. Onderlinge steun van burgers aan elkaar komt steeds meer centraal te staan. Pas wanneer ondersteuning binnen het eigen sociale netwerk niet georganiseerd kan worden of wanneer de ondersteuning te complex is, komen er zorgen welzijnsprofessionals in beeld. In dit kader wordt er ook steeds meer gekeken naar de mogelijkheden om burgers die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering in te zetten voor ondersteuningstaken op het gebied van welzijn en zorg. In Almere wordt dit binnen het project WWB meets WMO gedaan. Deze ontwikkeling roept de vraag op aan welke voorwaarden deze ondersteuning moet voldoen. Het gaat immers om een kwetsbare groep mensen die ondersteuning biedt aan een andere kwetsbare groep mensen. Wat werd er verwacht? Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd om te onderzoeken aan welke voorwaarden ondersteuning door burgers met een bijstandsuitkering, op het gebied van welzijn en zorg, moet voldoen. Het uitgangs- punt hierbij vormden de ervaringen die op dit terrein in Almere al zijn opgedaan. Het probleem De Serious Ambtenaren consta- teerden binnen de gemeente Almere twee problemen. Het eerste probleem betreft de doelgroep van de WMO. De schatting is dat 95% van de oudere inwoners van Almere eenzaam zijn; een schok- kend hoog percentage. Naast deze ouderen, zijn er ook anderen met een hulpvraag binnen de doelgroep van de WMO. Met zicht op de verminderende budgetten in de sector, kan de reguliere zorg niet in al deze hulpvragen voorzien. Het tweede probleem is het grote aantal langdurig uitkeringsgerech- tigden met een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Het is niet waar- schijnlijk dat deze groep op korte termijn uitkeringsonafhankelijk wordt. Desalniettemin heeft deze groep vaak wel de potentie om hun talenten en capaciteiten in te zetten in de maatschappij, mits er goede begeleiding is en/of een beperking in uren. Voorwaarden vragers De vragers zijn mensen die zelf de regie kunnen voeren op het huishouden. De huishoudelijke ondersteuning gaat op zowel voor de vragers die hier een kortdurend beroep op willen doen, als voor de vragers die langer behoefte hebben aan ondersteuning. Voor de vragers is continuteit belangrijk. Men heeft behoefte aan een vast gezicht. Voorwaarden WWB- ers De Serious Ambtenaren verwachten dat de onderkant van de WWB-groep niet inzetbaar is voor het bieden van huishoudelijke hulp. Er wordt ingezet op de hogere groep. In Almere bleek dat veel van deze WWB-ers al vrijwilligerswerk deden. Het is dus belangrijk goed zicht te hebben op het WWB bestand en de potentile inzetbaarheid van mensen. Mensen Marinka Wildeman Danil van Geest Marjoleine Alberse Nelly van Schooten Karin Vogelpoel Irma Rijpkema Wout Mes Henk Ferkranus Janneke van Eerde Maartje Kreb Geert-Jan Buisman Opdrachtgever: Maarten van t Eind gemeente Almere PPT 1 11. Portfolio Serious Ambtenaar | 11 die kortdurend werkloos zijn kunnen bijvoorbeeld ondersteuning bieden aan mensen die kortdurend een beroep moeten doen op huishoudelijke ondersteuning. Randvoorwaarden voor de organisatie De gemeente moet slim gebruik maken van het klantenbestand van zowel de WWB als de WMO. Het keukentafelgesprek dient als uit- gangspunt. In dit gesprek wordt het hulpplan opgesteld voor de vrager. Het is noodzakelijk om goed af te stemmen met andere ketenpart- ners. Er is behoefte aan een vraag- en klachtenregeling voor zowel de vrager als de aanbieder. Om de kwaliteit te waarborgen is monito- ring van het programma essentieel. Ideen Denk niet alleen aan n- op- n voorzieningen zoals in pilot WWB meets WMO, maar ook aan bunde- ling. Maak de pool WWB -ers ook tegen betaling toegankelijk voor (werkende) mensen die op zoek zijn naar betrouwbare inzet en geen zwartwerkers willen. Denk ook aan goedkopere krachten omdat deze minder snel werken (korting op het tarief). Gebruik de kennis van recent gepensioneerde mensen bij de organisatie van deze nieuwe opzet, zodat zij hun kennis en kunde doorgeven aan de nieuwelingen. Proces De Serious Ambtenaren kregen op de eerste dag hun opdrachtom- schrijving uitgelegd. Het project WWB meets WMO werd toege- licht. Uiteindelijk werden de taken verdeeld tot aan de volgende bijeenkomst. De tweede dag pre- senteerden de Serious Ambtenaren hun bevindingen in een powerpoint presentatie. Ze werkten ook nog twee best-practices uit die golden als basis voor hun adviespunten. Best practices 1) Geluksroutes: laat zien wat vrijwilligers in korte tijd kunnen doen om eenzaamheid te verminderen, wetenschappelijk bewezen. http://www.arcon.nl/projecten/ evaluatieonderzoek-geluksroute.html 2) Probaan: laat zien hoe 5 uiteenlopende organisaties met succes hun beste mensen inzetten als jobcoach voor mensen met een (heel) grote afstand tot de arbeidsmarkt volgens 1 methodiek, gericht op wat wel kan. http://probaan.info/ Ikhebhulpnodig omac2eftekunnenblijven WilmaMobach,67jaar Ikhebgeenwerk maarwilweer watdoen KoosTravaille,43jaar 12. 12 Opdracht gemeente Delft beleid Resultaten presentatie over ideenmuur en ambassadeurs binnenstad Delft http://prezi.com/f_rau4vo1ln- een overzicht van de twee dagen op Storify: http://storify.com/lvenselaar/serious-ambtenaar- 2013-delft Ontwerp een virtuele variant van het fysieke netwerk van gemeente Delft Wat was de aanleiding? In Delft bestaat er sinds anderhalf jaar een netwerk van ondernemers, bewoners, ambtenaren en politici. Middels dit netwerk worden vier keer per jaar initiatieven uit verschillende invalshoeken bijeen gebracht. Gemeente Delft wil in dit netwerk graag een regie-rol innemen. Een aantal betrokkenen wil naast dit fysieke netwerk, ook een virtuele variant maken. Wat werd er verwacht? Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd om na te denken over hoe zon virtueel netwerk ingericht moet worden. Hoe kan dit netwerk, ook al is het niet van de gemeente, een verlengstuk zijn van de huidige netwerkvisie? Er moet worden gezocht naar een manier waarop een blijvende verbinding tussen gemeenten en partners kan worden gemaakt. De vraag: Hoe kan Delft zich als gemeente (stad, gebruiker, ondernemer, bewoner) op alle punten 100% vindbaar en verbindbaar maken en alle partijen met elkaar in gesprek brengen zodat Delft de beste binnenstad/winkelstad is in 2020? Ideen voor het versterken van de binnenstad De Serious Ambtenaren kwamen met twee ideen voor een virtueel netwerk: het maken van een digitale ideenmuur en een ambassadeursnetwerk. Via de digitale ideenmuur kunnen bewoners tips posten die als inspiratie kunnen werken voor de gemeente bij het verbeteren van de binnenstad. De gemeente is in dit proces, financier- der, beheerder, ontwikkelaar en verplaatser. Het ambassadeursnetwerk is een netwerk van betrokken mensen uit bestaande netwerken. Zij kunnen aanbod (van mensen) koppelen aan vraag (vanuit de verschillende sectoren). Dit netwerk levert verbinding op tussen de verschillende sectoren. Er ontstaat een platform waarop best-practices uitgewisseld kunnen worden. Omdat het netwerk een gezamenlijk doel heeft: het verbeteren van de Delftse binnenstad, zal er een hoge mate van betrokkenheid zijn van de verschillende partijen. Proces De Serious Ambtenaren kwamen op 6 maart en 10 april samen. Via Storify maakten ze een tijdlijn met tweets, fotos en vorderingen. De eerste dag werd gestart met een voorstelrondje. Er werd aandacht besteed aan het uitdenken van de onderzoeksvraag door in gesprek te gaan met de opdrachtgever. Door verder te discussiren met de initiatiefnemer van het digitale portaal komen de Serious Ambtena- ren uiteindelijk tot hun onderzoeksvraag. De ideenconcepten worden uitgewerkt. De tweede dag wordt besteed aan de verdere uitwerking en de voorbereiding van de presentatie. De eindrestultaten worden gepresenteerd in een prezi- presentatie. Nienke de Wilde Anneke van Kempen Lidwien Venselaar Anne-Karien van den Heuvel Leontien van Melle Peter Bergman Carien Aalbers Suzanne Lenselink Ren Bruijns Lucas Bourdrez Fleur Grper Faciliteren van dialoog met inwoners, divergent denken Matchen van kennis, vraagaanbod binnen een netwerk Opdrachtgever: Alaa Abdulfatah, gemeente Delft 2 13. Portfolio Serious Ambtenaar | 13 Lucas Bourdrez @lbfbourdrez (6Mar) Nu in gesprek met gemeente Delft en initiatiefnemer Yvo van het Digitaal Portaal #seriousambt #ddelft Yvo Sonneveld @YvoSonneveld (6 Mar) Digitaal Portaal: vinden en verbinden - Delft.nl inwoners.delft.nl/Inwoners/... Lucas Bourdrez @lbfbourdrez (6Mar) Er is in Delft al een netwerk binnenstad met bijeenkomsten, maar nog niet digitaal . #seriousambt #ddelft Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (6 Mar) Nu op basis van pitches verdergaan. Ambassa- deurs en ideenmuur mooie mix. Hoe-vraag is voor ons ter verdere uitwerking #ddelft Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (6 Mar) Op 10 april verdere uitwerking en presentatie, misschien zelfs met wethouder. #ddelft Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (6 Mar) Nu komen de elevator pitches met ideen. 1. Netwerk van ambassadeurs 2. Ideenmuur 3. De delftsche markt #ddelft Lidwien Venselaar @Leon10vM (6Mar) Voorstel rondje met serious ambtenaren voor opdracht gemeente delft. 1e indruk: 10 ambitieuze professionals vol ideeen #seriousambt #DDELFT Lidwien Venselaar @Leon10vM (6Mar) Mocht iemand zich nog afvragen wat wij hier twee dagen gaan doen.. #a20 #seriousambt #ddelft http://www.seriousambtenaar.nl/opdracht- 2-gemeente-delft-1e/ Lidwien Venselaar @Leon10vM (6Mar) En dan gaan wij nu de ideenconcepten uit- werken.. #seriousambt #ddelft pic.twitter.com/ ZgNRw9DuRe Lucas Bourdrez @lbfbourdrez (6Mar) De vraag van initiatiefnemer Yvo Sonneveld wordt steeds duidelijker. yfrog.com/khz0qetj #seriousambt #ddelft Lidwien Venselaar @Leon10vM (6 Mar) Gemleerd gezelschap.. #seriousambt #ddelft pic. twitter.com/6rSDZxQVQ7 Lidwien Venselaar @Leon10vM (6 Mar) Wij vragen de opdrachtgever het hemd van het lijf.. #seriousambt #ddelft pic.twitter.com/12dt- w7nCpZ Lucas Bourdrez @lbfbourdrez (6 Mar) Opdrachtgever: ik wil dit heel graag verder uitgewerkt zien! Dus dat wordt de taak voor dag twee van Serious Ambtenaar in Delft. #ddelft Lidwien Venselaar @Leon10vM (10 Apr) Het programma van de dag.. #ddelft pic.twitter. com/59RAkrDmuf Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (10 Apr) #ddelft discussie wordt interessant. Wat nu wordt besteedt aan digitale communicatie vraagt veel tijd en inspanning. Vraagt veel committent. Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (10 Apr) Presentatie ideenmuur ging goed! Nu ambassadeursnetwerk door Anneke ! #ddelft Lidwien Venselaar @Leon10vM (10 Apr) Onze gasten zijn gearriveerd.. #ddelft #seriousambt pic.twitter.com/anxb6u44Kr Leontine van Melle @Leon10vM (10 Apr) We zijn er klaar voor! Bijna alle gasten voor de presentatie zijn binnen #ddelft pic.twitter. com/3QTFcS28V9 Leontine van Melle @Leon10vM (10 Apr) Versterk het netwerk van de binnenstad Delft door een (digitale) ideeenmuur en ambassadeurs #ddelft pic.twitter.com/qZ7HBygHH7 Lidwien Venselaar @Leon10vM (10 Apr) We gaan weer van start.. #ddelft pic.twitter.com/ DoEuFHzJTQ Lidwien Venselaar @Leon10vM (10 Apr) Dit appje gaan wij gebruiken om de reacties op straat vast te leggen.. #ddelft itunes.apple.com/us/ app/sticky- pic.twitter.com/QIs6Fu7HUjv Anne-karien vdHeuvel @akbest67 (10 Apr) #ddelft rol burgemeester? Benoemt ambassadeurs en start ideenmuur. Ambassadeurs gebruiken muur om achterban te verwijzen naar ideenmuur. Carien Aalbers @cgaalbers (10 Apr) Tijd voor n tweede dagje #seriousambt #ddelft: op naar de presentatie voor de stakeholders! Lidwien Venselaar @Leon10vM (10 Apr) Door ziekte en drukke werkzaamheden is onze #seriousambt redelijk geslonken.. Jammer.. #ddelft 14. Opdracht gemeente Delft dienstverlening 14 Opdracht gemeente Delft dienstverlening Marja Esveld Hillary Rozenblad Elly van Kooten Domingo Peeters Marion Koppert Laura van Tamelen Monique van Wissen Sjoukje Kuperus Bianca Lubbers Marielle van den Ackerveken Marianne Aalbersberg Nathalie Beenen Rianne Klinkert Innovaties rond dagbesteding: welke mogelijkheden zijn hier? Resultaten presentatie over dagbesteding Wat was de aanleiding? De gemeente Delft ziet een uitdaging rond het vraagstuk van dagbesteding. Kun je dit dichter bij de burger leggen die hem nodig heeft, vraaggericht, als maatwerkvoorziening (maar dan wel collectief) aanbieden? Vanuit deze vragen werd er een opdracht uitgezet voor een team Serious Ambtenaren. Wat werd er verwacht? Aan de Serious Ambtenaren was de schone taak gelegen om aan de gang te gaan met ontschotting. Door ontschotting kan samenwerking tussen organisaties ontstaan. Dagbeste- ding moest terug naar de tekentafel. Om te kijken hoe er een nieuwe invulling kon worden gegeven aan dagbesteding werd er gezocht naar best practices. De vraag die hierbij leidend was is: hoe kun je dagbesteding effectief en efficint inrichten terwijl je ook nog kunt zien of het een maatschappelijk rendement heeft of niet? De casus Delft In het jaar 2015 zullen er in Delft veel vitale ouderen zijn. Deze mensen willen zelf de regie houden over hun leven. Ook zijn er per 2015 veel werkzoekenden. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is belangrijk en er ontstaat een actief maatschappelijk middenveld met nieuwe partners die allemaal een paradigmashift willen realiseren. Men is hiervoor opzoek naar professionele ruimte. Om te zorgen dat de gemeente de regie in handen houdt, met betrekking tot het inrichten van dagbesteding, moet ze zorgen dat ze weet waar ze naar toe wil. De Serious Ambtenaren raden de gemeente aan om een statement te formuleren waaruit blijkt waar ze naar streeft. Bijvoorbeeld: Delft is een stad waar mensen zo gewoon en lang mogelijk zelfstandig wonen, participeren in, en bijdragen aan de samenleving; de nieuwste technieken helpen hen daarbij. Advies Om te komen tot een advies is gekeken naar hoe anderen het doen. Hoe was dit vroeger geregeld? De projectgroep Serious Ambtenaar adviseert om terug te gaan naar wederkerigheid. Uitkeringsgerech- tigden, ook WWers, worden in ruil voor ondersteuning twee dagen ingezet als vrijwilliger. Hoe zouden bedrijven als Apple en Google dit vraagstuk benaderen? De Serious ambtenaren adviseren om locaties voor dagbesteding ook aantrekkelijk te maken voor jongeren. Zowel jongeren als ouderen kunnen hier wat aan hebben. Hoe kan co-creatie bijdragen aan een nieuwe invulling van dagbesteding? De Serious Ambtenaren adviseren om dagbesteding aan te laten sluiten bij bestaande thuis- bestedingsvormen zoals sport, hobby en tuinieren. De dagbesteding kan georganiseerd worden op de volkstuin of in de sportschool. Ontschottingovereenstemming tussen verschillende organisaties Burgers helpen elkaar (uitgaan van kracht niet beperkingen) Opdrachtgevers: Jos van DijkEdith van den Berg, gemeente Delft PPT 3 15. Portfolio Serious Ambtenaar | 15 Hoe kunnen ouderen elkaar helpen? De Serious Ambtenaren verwijzen de gemeente naar een project in Stadsdorp Zuid te Am- sterdam dat als best practice kan worden gebruikt hiervoor. Ook zou er een ontmoetingssite opgericht moeten worden waarop ouderen elkaar kunnen ontmoeten en kinderen een verzorger voor hun ouders kunnen vinden. Wat doet de casemanager? Een eventuele casemanger kan inven- tariseren wat de clint wil, wat de omgeving kan, wat er in de buurt toegankelijk is en welke ondersteuning nodig is. De casemanager mag zelf indicatie stellen. Hier- voor kan de eigen krachtwijzer uit Almere gebruikt worden. Hoe betalen we het? Mensen moeten inzicht hebben in wat hun ondersteuning kost. Bedrijven zouden activiteiten kunnen adopteren. Er kan door de gemeente ruimte worden gegeven zodat mensen hun eigen zorgcollectief vormen of een wijkaanbesteding met vrijwilligers zoals in Rotterdam of Enschede worden gerealiseerd. Ten vierde werd gekeken naar hoe hulpbehoevende burgers iets voor elkaar kunnen betekenen. Aanbevelingen Er is behoefte aan een politiek sleutelfiguur die optreedt als gezicht en aanspreekpunt voor het proces. De gemeente moet ervoor zorgen dat ze de regie in handen houdt. Ook moet er worden gestreefd naar creatievere vormen van overleg waardoor er meer ruimte ontstaat voor input out of the box. Er moet een sociaal platform gecreerd worden zodat alle lagen van de bevolking elkaar kunnen ontmoeten. Er moet gezicht worden gegeven aan het project door de inzet van ambassadeurs. In plaats het in stand houden van een ratio- neel strak proces, moeten emoties erkend worden. De gemeente moet zich realiseren dat de burger niet alleen kan vragen maar ook kan bijdragen. Appelleer hieraan! Tot slot zou de gemeente haar aanbestedingen kunnen innoveren waardoor nieuwe aanbieders ook een kans krijgen. Proces De projectgroep kwam bijeen op 14 maart en 18 april. Pleio werd niet gebruikt. Men communiceerde via de e-mail. Er waren student afkijkers aanwezig. Na de eerste dag kreeg men de opdracht om te zoeken naar best practices van bewonersinitiatie- ven in de eigen omgeving. Marille @Mackerveken 18 Apr De taken voor deze dag zijn verdeeld @ seriousambt De presentatie om 4 uur wordt hier ontworpen #iddelft. pic.twitter.com/VvkkLTpAxA Marille @Mackerveken 18 Apr Seriousambtenaren participeren in een sessie reminiscentie. @seriousambt #iddelft pic.twitter. com/cTWxzYjuaF Marille @Mackerveken 18 Apr Nog een uurtje om al onze ideen in een over- draagbare vorm te gieten. Loopt de stress op bij @seriousambt ? #iddelft pic.twitter.com/Lbilpf7Rml Marille @Mackerveken 18 Apr We sluiten af met het idee om als @seriousambt groep betrokken te blijven bij de transitieopdracht voor Delft. Hoe? #zogewoonmogelijk ! D Innovaties rond De Serious Ambtenaren Hillary Rozenblad, Elly van Kooten, Domingo Peeters, Marja Esveld, Marielle van Marion Koppert, Laura van Tamelen, Monique van Wissen, Sjoukje Kuperus, Bianc Marianne Aalbersberg en Nathalie Beenen. Wat is de aanleiding voor de opdracht? De gemeente Delft ziet een uitdaging rond het vraagstuk van dagbesteding. Kun je dit dichter bij de burger leggen die hem nodig heeft, vraaggericht, als maatwerkvoorziening (maar dan wel collectief) kunnen aanbieden? Vanuit deze vragen werd er een opdracht uitgezet voor een team Serious Ambtenaren. Wat werd er verwacht van de Serious Ambtenaren? Aan de Serious Ambtenaren was de schone taak gelegen om aan de gang te gaan met ontschotting. Door ontschotting kan samenwerking tussen organisaties ontstaan. Dagbesteding moest terug naar de tekentafel. Om te kijken naar hoe er een nieuwe invulling kon aan dagbesteding werd er gezocht naar best practices. De vraag die hierbij leidend dagbesteding eectief en ecint inrichten terwijl je ook nog kunt zijn of het een rendement heeft of niet? De casus Delft In het jaar 2015 zullen er in Delft veel vitale ouderen zijn. Deze mensen willen zelf over hun leven. Ook zijn er per 2015 veel werkzoekenden. Maatschappelijk verantw is belangrijk en er ontstaat een actief maatschappelijk middenveld met nieuwe part een paradigmashift willen realiseren. Men is hiervoor opzoek naar professionele ru dat de gemeente de regie in handen houdt, met betrekking tot het inrichten van da ze zorgen dat ze weet waar ze naar toe wil. De Serious Ambtenaren raden de gemee statement te formuleren waaruit blijkt waar ze naar streeft. Bijvoorbeeld: Delft is mensen zo gewoon en lang mogelijk zelfstandig wonen, participeren in, en bijdrage samenleving; de nieuwste technieken helpen hen daarbij. Geef n tip ter verbetering van de organisatie van Serious Ambtenaar... Alles bij elkaar kost het veel meer tijd dan 2 dagen en niet alle deelnemers hadden dit project op hun lijst staan. Informeer mensen hier vooraf over en geef mensen een keus voordat er gestart wordt om aan te geven of ze wel of niet mee willen doen. Een goede samenwerking met de opdrachtgever is essentieel, die weet toch het meest. Goed uitvragen waar hij of zij het meest mee geholpen is, is belangrijk. Anders blijft het resultaat toch erg hangen in goeie ideetjes. Dat gevoel het ik toch wel: de betreffende beleidsmedewerker zit met de stress, en de serious ambtenaren komen met hele leuke plannen maar zijn er niet om eea ook uit te werken. Een vervolgopdracht mogelijk maken, (helpen met uitvoeren) zou ook nog een optie kunnen zijn. Marja Esveld 16. Opdracht gemeente Delft HRM 16 Uitbesteden van diensten om mobiliteit te organiseren Marktanalyse rondom arbeidsmobiliteit Miranda Koster Lisanne Albers Ivo Blommaart Mirjam Hubert Elke Jacobs Freek Soetenga Frank van Meurs Ipe van der Deen Opdrachtgever: Suzan Bos, gemeente Delft 4 17. Portfolio Serious Ambtenaar | 17 Wat was de aanleiding? De gemeente Delft groeit toe naar een regie-organisatie. Dit impli- ceert dat uitvoerende taken zoveel mogelijk aan derden zullen worden overgelaten. In dat kader, en vanwege de noodzakelijke bezuinigingen, is het interne mobiliteitsteam per 1 februari jl. opgeheven. Delft beraadt zich momenteel op een nieuwe manier van het organiseren van arbeidsmobiliteit, waarin het volledige mobiliteitsvraagstuk gestructureerd is vormgegeven. Dit doet ze bij voorkeur door het uitbesteden van deze diensten. Er zijn op dit gebied partijen die een volledig concept kunnen bieden met betrekking tot interne en externe mobiliteit. Wat werd er verwacht? De Gemeente Delft vroeg aan de Serious Ambtenaren om een marktanalyse. Hierin dienen vragen zoals wat houdt het concept in, wat is de werkwijze, wat kost het, wat zijn de voorwaarden te worden gesteld. Het mocht ook een game-chan- ging manier zijn. De grote bekende marktpartijen kunnen vergeleken worden, maar ook frisse en fruitige aanpak van kleine partijen kunnen hierin worden meegenomen. Deze marktanalyse moet de gemeente Delft helpen om hun eigen wensen scherp te krijgen en om het besluit of ze het organiseren van mobiliteit al dan niet gaan uitbesteden te onderzoeken. Doel Het team Serious Ambtenaren vraagt zich af wat de zogenaamde stip op de horizon is voor de gemeente Delft met betrekking tot het mobiliteitsvraagstuk. Afslanken naar een kleine organisatie in het kader van het worden van een regiegemeente zou niet een doel op zich moeten zijn. Allereerst moet Delft kijken naar het bedrijfsconcept Re- giegemeente. Dit geeft inzicht in de taken van een regiegemeente. Hier vloeit het strategisch personeelsbeleid uit voort. Uiteindelijk kan met het mobiliteitsbeleid de in-, door- en uitstroom van medewerkers worden vormgegeven. Randvoorwaarden Om mobiliteit tot een succes te maken is het belangrijk dat een aantal punten goed geregeld zijn in de organisatie, voordat Delft over gaat tot uitvoering. Er is behoefte aan een gemeenschappelijk vertrekpunt. Er moet duidelijkheid bestaan over het doel en de te halen targets. Succesvol mobiliteitsbeleid wordt gedragen door het management n door de medewerkers. Ook de stakeholders moeten akkoord zijn. Een goede tussentijdse evaluatie is van groot belang. Het waarborgen van kennis moet gegarandeerd zijn. Vanuit de organisatie moet blij- ken dat gemeentelijk belang voor afdelingsbelang gaat. Dit brengt een eventuele cultuuromslag met zich mee. Belangrijk is de zogenaamde doorzettingsmacht. Vanuit alle lagen van de organisatie moet men in staat zijn om zaken in gang te zetten, alsware het een vliegwiel. Aanbesteding De overweging van de gemeente om over te gaan op aanbesteding aan marktpartijen vraagt om een aantal keuzes. Moet men mobiliteit volledig uitbesteden, of juist organiseren in samenwerking met PO om ken- nisverlies te voorkomen? Moet de in-, door- en uitstroom van interne en externe mobiliteit in n pakket op de markt gezet worden? Moet de uitvoering van- en de processen rondom- mobiliteit gesplitst worden om te profiteren van de beste diensten en kwaliteiten van marktpartijen? Tot slot stellen de Serious Ambtenaren dat de gemeente zich moet afvragen of ze gedwongen en vrijwillige mobiliteit moet splitsen in verband met tegenstrijdige uitgangspunten en belangen. Proces Na de inleiding van Suzan Bos over de achtergrond van deze case zijn we gestart met het zelfstandig verkennen van het thema mobiliteit. Op basis van onze eigen ervaringen, wensen en achtergrond hebben we gezamenlijk een lijst met kenmerken opgesteld die onder mobiliteit kunnen vallen. Om in slechts twee dagen een marktanalyse uit te voeren en advies op te stellen over mobiliteit hebben we besloten om het thema slechts op hoofdlijnen te behandelen. Een deel van de groep heeft een overzicht gemaakt van marktpartijen en een selectie voorgesteld op basis van omvang en aanbod van diensten van de diverse aanbieders. De andere hebben met de eerder benoemde kenmerken een vragenlijst opgesteld. Deze lijst is aan geselecteerde marktpartijen meegeven om vooraf te beantwoorden en werd de basis van de interviews. Tijdens de interviews met de marktpartijen is losjes gediscus- sieerd over het thema mobiliteit en zijn diverse succes- en faalfactoren besproken. Als afronding van de twee dagen heeft het adviesteam een korte presentatie gegeven aan de gemeentesecretaris en het hoofd PO over de bevindingen. Als je bestuurders en managers van publieke organisaties een advies voor innovatie mocht geven, wat zou dit zijn? Veel innovaties zijn niet iets radicaals vernieu- wends, maar iets relatief gewoons met open vizier te bekijken en daar consequenties uit durven trekken. Door mobiliteit uit te durven besteden op zich, ben je niet innovatief. In de praktijk constateren marktaanbieders dat het terugdringen van het ambtenarenappa- raat niet lukt vanwege hele basale dingen in de aansturing van medewerkers. Afdelingshoofden die er baat bij hebben om mensen voor hun af- deling te behouden (kwantitatief en kwalitatief) en de kwaliteit van de gesprekkencyclus, Hoe pak je DAT aan? Mirjam Hubert 18. 18 Opdracht gemeente Enschede algemene middelen Wat was de aanleiding? De gemeente Enschede is op zoek naar aansprekende voorbeelden van duurzaamheidsinitiatieven, die gaan over het hoe: hoe zijn deze initiatieven gerealiseerd, welke samenwerkingsverbanden liggen hierachter en hoe zijn deze verban- den tot stand gekomen? Welke rol had de overheid in deze projecten? Wat werd er verwacht? Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd om een inventarisatie te maken van initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Daarna keken ze naar welke initiatieven kansrijk zouden zijn binnen de gemeente Enschede. Hoe wordt duurzaamheid ingezet? Duurzaamheid werkt! De gemeente Enschede wil op het gebied van duurzaamheid haar maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen en een bijdrage leveren aan de kli- maatoplossing. De insteek los van andere themas - maakt het duurzaamheidsbeleid kwetsbaar. De Serious Ambtenaren geven daarom als eerste advies: verbind dit beleid met de themas werk en economie waardoor het een krachtiger positie krijgt binnen de gemeente. Dit biedt tevens focus. Bij het aangaan van samenwerking met partnerorganisaties moet worden aangesloten op hun agenda en strategisch plan. Om partners gemotiveerd te krijgen is het noodzakelijk dat zij hun eigenbelang terug zien. Bij het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed moet worden gekeken naar terugverdien- modellen. Hoe kan de gemeente haar vastgoed verduurzamen en hoe verdient ze haar investering terug? Hoe kan de gemeente succesvol samenwerken? Uit de best practices blijkt dat verschillende vormen van samenwerking succesvol kunnen zijn. Afhan- kelijk van de situatie en in welke mate de gemeente zelf betrokken wil zijn, kan gekozen worden voor de ene of de andere aanpak. De Serious Ambtenaren adviseerden de gemeente Enschede om aansluiting te zoeken bij bestaande samen- werkingsvormen en/of zelf een samenwerkingsvorm op te zetten (een stichting of netwerkorganisa- tie). De Ambtenaren schetsten een aantal rollen die de gemeente kan spelen richting organisaties, instellingen, bedrijven, samenwerkingsverbanden en individuen. Voor samenwerken is netwerken essentieel. Netwerken betekent bewust ergens naar toe gaan om je daar Wat zijn de mogelijkheden voor innovatie in duurzaamheid bij de gemeente? Matchen van kennis, vraagaanbod binnen een netwerk Boegbeeld / breekijzers inzetten 2 het herken el verloop van het samenwerkingsproces. aan naar best practices die de gemeente Enschede kan n best practices: Blok voor Blok Amersfoort, Duurzaam AAtolplaza, Scholen krijgen energie, Tiels Energie abant, Wijkontwikkeling voorstad Oost Deventer en practice komt de projectgroep Serious Ambtenaar met een nbevelingen zijn te maart en op 9 april huiswerk opgegeven. n relevante de eerste dag werden er der en het kernteam discussie gehouden over erious Ambtenaren op het gebied van duurzaamheid. Alle aar een (of meerdere) best practice(s) en werkte die uit. Op de ent samengesteld. Van de tweede bijeenkomst zijn veel fotos en gebruik gemaakt van Pleio. Opdrachtgever: Rienk van der Werff gemeente Enschede Serious Ambtenaren aan tafel op het gemeentehuis in Enschede Resultaten rapport Duurzaamheid werkt! frisse impuls voor de gemeente Enschede PDF 5 19. Portfolio Serious Ambtenaar | 19 te laten zien. Een goed netwerk verschaft veel informatie over wat er speelt in de gemeente. Een andere aanpak is aan, voor de gemeente belangrijke partijen, een openbare hulpvraag te stellen. Om succesvol samen te werken moet de gemeente blijk geven van betrokkenheid. Dit kan ze doen door het aanstellen van een boegbeeld voor duurzaamheid en/of het aanstellen van een procesmanager. Het boegbeeld zorgt voor het herkenbaar maken van het onderwerp en de procesmanager kan zorgen voor een soepel verloop van het samenwerkingsproces. Best practicesaanbevelingen De Serious Ambtenaren zijn op zoek gegaan naar best practices die de gemeente Enschede kan inzetten. Ze kwamen met een lijst van tien best practices. Per best practice komt de projectgroep Serious Ambtenaar met een aantal specifieke aanbevelingen. Deze aanbevelingen zijn te vinden in het eindrapport. Proces De Serious Ambtenaren kwamen op 19 maart en op 9 april bijeen. Tijdens de Kick-off werd al wat huiswerk opgegeven. Men moest best practices verzamelen en relevante beleidsdocumenten analyseren. Tijdens de eerste dag werden er interviews gehouden met de projectleider en het kernteam duurzaamheid. Daarnaast werd er een discussie gehouden over de ervaringen en bevindingen van de Serious Ambtenaren op het gebied van duurzaamheid. Alle Serious Ambtenaren gingen op zoek naar best practices en werkten die uit. Op de tweede dag werd een defini- tief document samengesteld. Van de tweede bijeenkomst zijn veel fotos gedeeld op Twitter. De groep heeft gebruik gemaakt van Pleio. Best practices 1) Blok voor Blok Amersfoort 2) Duurzaam Eindhoven 3) Maatwerkadvies light Harderberg 4) MFA atolplaza Lelystad 5) Scholen krijgen energie Ommen 6) Tiels energie convenant 7) Waterportaal Zuid Oost Brabant 8) Wijkontwikkeling voorstad Oost Deventer 9) Visiegroep duurzaam Zutphen 10) Thermoscan EnschedeMirjam Lowik Marille Feenstra Freek Kroese Noelle Peters-Sengers Frank Kouwe Robert Wouters Gerlinda Tijhuis Jacqueline Tunc Liza Luesink Marieke Ribberink - Stagge Liza Luesink @LizaLuesink 9 Apr Bakstenen van de Grote Markt @Gem_Enschede worden hergebruikt voor de presentatie @seriousambt Dat is pas #duurzaam! pic.twitter.com/ CgbsPLc2E8 Marielle Feenstra @mfprojects 9 Apr Eindpresentatie duurzaamheid werkt gemeente Enschede: de bakstenen zijn binnen! #seriousambt @Gem_Enschede pic.twitter.com/vhkk9lDFK5 Als je bestuurdersmanagers van publieke organisaties een advies voor innovatie mocht geven, wat zou dit zijn? Mobiliseer denkkracht rondom een bepaald vraagstuk. Dat is anders dan samenwerken of projectmatig werken. Het is een situatie onder druk creren: binnen een zeer kort tijdsbestek een gezamenlijk advies formuleren. Ga na welke vraagstukken zich hiervoor lenen. Nolle Peters-Sengers 20. 20 Opdracht gemeente Hollands Kroon dienstverlening Doelgroepen indelen op basis van hoe mensen mee willen doen Verbinden met bedrijfsleven 6 Innovatieve aanpak rond armoedebestrijding Antoon Groot Vera Vos Joyce Heijne Merel Heijke Sietske Dosker Rene Asma Sabine de Bruijn Sabine Klok Hilde Timmerman Faryda Hussein Sanne van Sluis Opdrachtgever: Hans Mopman gemeente Hollands Kroon Wat was de aanleiding? De gemeente Hollands Kroon is op zoek naar suggesties voor vernieuwend en innovatief beleid omtrent armoedebestrijding. Op dit moment is er binnen de gemeente alleen een standaard aanpak op dit terrein, maar ze is op zoek naar variatie en vernieuwing. In dit proces hebben ze de taken van sociale zaken uitbe- steed aan de Intergemeentelijke Sociale Dienst Kop van Noord-Hol- land (ISD), gevestigd in Schagen. De gemeente neemt aan dat participatie van mensen met (aankomende) financile problemen verslechtering voorkomt en bijdraagt aan verbetering van de situatie. Wat werd er verwacht? De gemeente vroeg de Serious Ambtenaren om te kijken welke mogelijkheden er zijn om gebruik te maken van bijzondere bijstand. Wat is de doelgroep? Om tot een goed advies te kunnen komen onderscheiden de Serious Ambtenaren eerst de doelgroepen waar de nieuwe bijstandsaanpak zich op zou richten. Er worden twee doelgroepen onderscheiden: 1. Mensen die sociaal zijn uitgesloten door ontoereikende financile middelen. 2. De sociale omgeving van de mensen die zijn uitgesloten (de schil). De schil valt uiteen in vier groepen: familie, vrienden en kennissen, instanties, verenigingen (civil society) en het bedrijfsleven. Voor de eerste doelgroep moet een manier worden gevonden om ze te bereiken. De tweede doelgroep moet zich bewust worden van haar signaleringsfunc- tie. De Serious Ambtenaren stellen zichzelf de vraag hoe communicatie persoonlijker kan worden gemaakt, waardoor je doelgroep 1 bereikt, en wat je vervolgens doet als je deze mensen bereikt hebt? Hoe maak je communicatie persoonlijk? De Serious Ambtenaren maakten een onderscheid tussen drie verschillende type mensen: de denker, de dromer en de doener. Deze drie type mensen moeten alle drie op een andere manier benaderd worden. De denker werkt graag zelfstandig om de gelegenheid te krijgen eerst zelf een beeld te vormen van de theorie. Een dromer leert snel via identificatie. De leerproces- sen die doeners hanteren steunen vooral op experimenteren. De Serious Ambtenaren adviseren om de doelgroep zelf te gebruiken bij de opzet van partici- patiemiddelen. Er moet vraaggericht geredeneerd en gehandeld worden in plaats van product en/ of aanbod- gericht. Bij de inzet van communi- catiemiddelen moet doelgroep 2 bewust worden gemaakt van het bestaan van doelgroep 1. Bedrijven kunnen ook worden ingezet om doelgroep 1 te bereiken. Resultaat Prezi-presentatie: http://prezi.com/o5g7bekzvff6 21. Portfolio Serious Ambtenaar | 21 Doelgroep bereikt: wat nu? De groep Serious Ambtenaren droeg een aantal suggesties aan waarmee de gemeente Hollands Kroon haar bijzondere bijstand in een nieuw jasje kan steken. Het eerste idee is het organiseren van het Jaar van de Hollandse Kroon. Iedere twee weken krijgt n van de 22 kernen de kans om zichzelf op de kaart te zetten door te laten zien wat het te bieden heeft op het gebied van maatschappelijke participatie voor de gemeente Hollands Kroon. Uiteindelijk wordt n kern gekroond als kern van Hollands Kroon. Dit levert een gedetailleerde sociale kaart op voor de gemeente waardoor het in de toekomst makkelijker is om verbindingen te leggen met verschillende partijen bij samenwerking. Een tweede idee is het uitdelen van keurmerken aan bedrijven die zich inzetten als maatschappelijke partner. Voor ondernemers kan dit keurmerk zowel van economische als maatschappelijke waarde zijn. De Serious Ambtenaren formuleren een aantal, nog verder uit te werken, criteria waaraan zon keurmerk aan zou moeten voldoen. Proces De Serious Ambtenaren kwamen op 21 maart en 16 april bijeen. Tijdens de eerste bijeenkomst wordt de hoofdvraag voor het onderzoek geformuleerd met de daarbij behorende uitgangspunten die de gemeente in haar bestrijding van sociale uitsluiting vooropstelt. Voorafgaand aan de tweede bijeenkomst wordt gekeken naar hoe communicatie persoonlijker kan worden gemaakt. De tweede bijeenkomst wordt besteed aan de uitwerking van de suggesties. Er werd door de groep enthousiast getwittert. De groep heeft een Pleio groep waar ze weinig gebruik van maakte. De eindresultaten werden gebundeld in een eindrapport en een prezi-presentatie. Antoon Groot @antoongroot 16 Apr In afwachting van @janstevenvd voor presentatie opdracht @HollandsKroon voor @seriousambt pic. twitter.com/jEYLdpyQIw Jan Steven van Dijk @janstevenvd 21 Mar #seriousambt zijn vandaag in #hollandskroon bezig met de vraag hoe kunnen we minima beter informeren over regelingen pic.twitter.com/YXw5Jk0b68 22. 22 Opdracht gemeente Lelystad algemene middelen Communicatiestrategie gericht op activeren van medewerkers 7 Resultaten prezi-presentatie: http://prezi.com/zjiedrf0znoz Wat was de aanleiding? Binnen Flevoland werd in de week van 22-26 april de week van de nieuwsgierigheid georganiseerd. Deze week staat in het teken van een kijkje nemen bij andere overheden. Als invulling voor deze week zoekt Flevoland nog leuke workshops. Wat werd er verwacht? De opdracht is om namens Ge- meente Lelystad twee workshops te organiseren die in het teken staan van nieuwsgierigheid; een kijkje nemen. De workshops moeten ten behoeve zijn van alle deelnemende gemeenten, en dus voor allen ook prikkelend. Bij deze workshops willen we de medewerkers inte- resseren in andere werkplekken. De bedoeling is hierdoor een soort geestelijke mobiliteit te creren. Vervolgens kunnen andere deelnemende organisaties zich inschrijven voor de workshop. Workshop LEF De workshop LEF gaat over ver- anderen en de beren die je op de weg naar verandering tegenkomt. Het idee is om gezamenlijk te komen tot het overwinnen van zoveel mogelijk beren door het bedenken van oplossingsstrategien. Het vergt LEF om je persoonlijke beer op tafel te leggen en om hulp te vragen. Proces De eerste dag werd voor alle 10 ambtenaren gevuld met de voor- bereidingen. De themas voor de workshops stonden al snel vast: LEF en GELUK. De tweede dag werd gesplitst in de twee ochtenden. Op deze ochtenden zijn de workshops gehouden. Voor de uitvoering van elk van de workshops zijn vijf Serious Ambtenaren verantwoordelijk. De ambtenaren maakten een prezi-presentatie. Patricia Kusters Lenard Schoonen Jolande van t Woudt Suzan Bos Esther van Munster Wanda van Alen Charlotte Staats Heidi Dekker Mikis de Winter Brak Storms Liesbet Spreuwenberg Marieke Korst Opdrachtgever: Andi Oushoorn gemeente Lelystad Workshop ten behoeve van de week van de nieuwsgierigheid Na een warm welkom van de opdrachtgever en onze twee begeleiders gaan we al gauw in twee groepen uiteen om te brainstormen over themas voor de workshops. Ik zit in de groep met Pink Ribbon, de kinderboekenschrijfster, de sportieve oma, de monumentendame en de SF-fan. Aan ideen geen gebrek: de old-school mindmap (want met chte pen op cht papier) van de monumentendame past al snel niet meer op n velletje. Tjonge, wat gaat dit snel. Die Serious Ambtenaren zijn eigenlijk ook een mooi volk. Geef ze n vinger en ze bieden je meteen drie handen terug aan. Niks nemen, maar geven. Ja, en in plaats van ja, maar. Een volkje dat in de tweede ronde de ideen uit de brainstormfase met gemak ombouwt tot een concrete workshop. Wat zeg ik: twee. Twee workshops pitchen we in de middag voor onze opdrachtgever. En dan zijn er nog ideen genoeg voor nog minimaal drie andere workshops. Maar we zijn als Serious Ambte- naren ook een beetje anders. Iedereen blijkt op zijn of haar eigen manier van nature al nieuwsgiering. Nieuwsgierig naar innoveren, nieuwsgierig naar samenwerken, nieuwsgierig ook naar de ander en via de ander naar jezelf en je eigen ontwikkeling. Marieke Korst 23. Portfolio Serious Ambtenaar | 23 yvonneheinrichs @yvonneheinrichs23 Apr De serious ambtenaren zijn er klaar voor #seriousambt #wvdn13 pic.twitter.com/W6NVFbkrBH Marieke Korst @MmeCrouton 23 Apr Workshop van @seriousambt @gem_Lelystad van start gegaan! Samen op zoek naar geluk in t werk tijdens #wvdn13. pic.twitter.com/W7EBrZL95l Liset Spreuwenberg @LisetSpr 23 Apr Als mensen zo je workshop verlaten is het geslaagd te noemen! @seriousambt RT @SWiFnl Wat een feest! #wvdn13 pic.twitter.com/x86FHiePgC Jolande010 @TJolande 25 Apr #wvdn13 Workshop LEF vraag oplossingen voor dat wat jou tegenhoudt om nieuwsgierig te zijn #seriousambt pic.twitter.com/Lav3kOeKzh LEF is een thema waar het mijzelf nog wel eens aan ontbreekt, dus na de overheerlijke en goed verzorgde lunch ga ik enthousiast aan de slag met mijn team om de workshop voor dat thema verder uit te werken. En dan gebeurt er iets bijzonders. Het voelt bijna magisch. De workshop rolt zo vanuit onze gedachten op het papier. We zijn kritisch op elkaars ideen, maar nooit zonder daarbij direct een oplossing aan te dragen. We vullen elkaar aan en zijn creatief. Goh, denk ik ik zou zelf graag deelnemer zijn van deze workshop. De taken worden net zo makkelijk verdeeld. Binnen twee uur is er een plan en als we het presenteren aan het GELUKsteam en vervolgens aan de ambtelijk opdrachtgever is iedereen enthousiast. Tot slot tovert n van de teamleden een inspirerende uitnodigingstekst uit haar hoge hoed en zijn we klaar voor deze dag. Iedereen weet wat hij moet doen om op 25 april een spetterende workshop te geven. Esther van Munster 24. 24 Opdracht gemeente De Ronde Venen informatie management Opstellen informatiebeleidsplan Betere inrichting van ICT Betere aansluiting front-mid-back office Opdrachtgever: Lilian Schreurs gemeente De Ronde Venen Henk Lamboo Maarten Meijerink Jessica Peters-Hondelink Annemieke Adema Anne Marie Steijven Ruben Weel Adrie van Bohemen Audrey Theunisz Ad van Dijck Josien de Reuver Rob van t Zand Ted Dicks Hugo Zelders Digitaliseren van Gemeente de Ronde Venen 8 Wat was de aanleiding? Sinds de fusie van Abcoude met De Ronde Venen heeft het accent gelegen op de kwaliteit van dienstverlening voor burgers en bedrijven. Het informatiebeleid is met name gericht geweest op het ondersteunen van de externe dienstverlening, vanuit inhoudelijke automatiseringvraagstukken en een uitvoeringsgerichte projectkalender. De managementverantwoordelijkheid voor het informatiemanagement is gelegd bij de afdelingsmanager POI. Binnen de gemeente De Ronde Venen wil men state of the art digitaliseren. Op dit moment is er een Digivenen 2.0 aanpak, maar het moet slimmer en goedkoper. Wat werd er verwacht? Het projectteam spreekt op de Kick-off met de opdrachtgevers. Uit dit gesprek bleek dat het bestaande informatiebeleidsplan mogelijk onvoldoende strategisch richting en kader biedt om de interne informatievraagstukken op te kunnen vangen. Uiteindelijk wordt er van de Serious Ambtenaren een tweeledig advies gevraagd. De Ronde Venen vraagt zowel advies over een informatiebeleidsplan als advies over betere inrichting of herimplementatie van ICT componenten, concreet uitgewerkt in deeladviezen met betrekking tot: een digitaal kantoor/ intranet/social media voor interne communicatie, het gebruik van social media voor externe communicatie, de bestuurlijke stukkenstroom/ documentenbeheer, de integratie van personele en financile administratie en een visie op zaakgericht werken. Probleem Hoewel er bij De Ronde Venen diverse ICT- componenten zijn ge- mplementeerd en gedentificeerd, worden deze niet optimaal benut of blijft een gerichte keuze voor een oplossing uit. Concreet ervaart men de volgende knelpunten: gedeelte- lijke overlap in functionaliteit tussen Intranet en het Digitale Kantoor, gebrek aan een strategie rond social media, zowel ten behoeve van interne, als externe communicatie, gebrek aan een visie op zaakgericht werken, de digitale stukkenstroom is niet optimaal waardoor documen- ten niet vindbaar en volledig zijn, de personele en financile adminis- traties zijn moeilijk te combineren door verschil in definitie, opzet en digitalisering. Advies Het advies met betrekking tot het informatiebeleidsplan werd geformuleerd aan de hand van de vijf krachten om een verandering te laten slagen van Annemarie Mars. Voor De Ronde Venen werd de startsituatie en de streefsituatie vooraf in kaart gebracht. Voor het schetsen van de startsituatie zijn de deelge- bieden onder de loep gelegd. Wat ontbreekt er en wat gaat er goed? De streefsituatie is helder; De Ronde Venen wil zijn archief digitaliseren, een Document Management Systeem implementeren, Social! 1 De Ronde Venen Digitaliseren van Gemeente de Ronde Venen De Serious Ambtenaren: Maarten Meijerink, Jessica Peters-Hondelink, Annemieke Adema, Anne Marie Steijven, Ruben Weel, Adrie van Bohemen, Audrey Theunisz, Ad van Dijck, Josien de Reuver, Rob van t Zand, Ted Dick en Hugo Zelders. Wat was de aanleiding voor de opdracht? Sinds de fusie van Abcoude met De Ronde Venen heeft het accent gelegen op de kwaliteit van dienstverlening voor burgers en bedrijven. Het informatiebeleid is met name gericht geweest op het ondersteunen van de externe dienstverlening, vanuit inhoudelijke automatiseringvraagstukken en een uitvoeringsgerichte projectkalender. De managementverantwoordelijkheid voor het informatiemanagement is belegd bij de afdelingsmanager POI. Binnen de gemeente De Ronde Venen wil men state of the art digitaliseren. Op dit moment is er een Digivenen 2.0 aanpak, maar het moet slimmer en goedkoper. Wat werd er verwacht van de Serious Ambtenaren? Het projectteam spreekt op de Kick-o met de opdrachtgevers. Uit dit gesprek bleek dat het bestaande informatiebeleidsplan mogelijk onvoldoende strategisch richting en kader biedt om de interne informatievraagstukken op te kunnen vangen. Uiteindelijk wordt er van de Serious Ambtenaren een tweeledig advies gevraagd. De Ronde Venen vraagt zowel advies over een informatiebeleidsplan als advies over betere inrichting of herimplementatie van ICT componenten, concreet uitgewerkt in deeladviezen met betrekking tot: een digitaal kantoor/ intranet/social media voor interne communicatie, het gebruik van social media voor externe communicatie, de bestuurlijke stukkenstroom/documentenbeheer, de integratie van personele en nancile administratie en een visie op zaakgericht werken. ! De Ronde VenenDigitaliseren van Gemeente de Ronde Venen De Serious Ambtenaren:Maarten Meijerink, Jessica Peters-Hondelink, Annemieke Adema, Anne Marie Steijven, Ruben Weel, Adrie van Bohemen, Audrey Theunisz, Ad van Dijck, Josien de Reuver, Rob van t Zand, Ted Dick en Hugo Zelders. Wat was de aanleiding voor de opdracht? Sinds de fusie van Abcoude met De Ronde Venen heeft het accent gelegen op de kwaliteit van dienstverlening voor burgers en bedrijven. Het informatiebeleid is met name gericht geweest op het ondersteunen van de externe dienstverlening, vanuit inhoudelijke automatiseringvraagstukken en een uitvoeringsgerichte projectkalender. De managementverantwoordelijkheid voor het informatiemanagement is belegd bij de afdelingsmanager POI. Binnen de gemeente De Ronde Venen wil men state of the art digitaliseren. Op dit moment is er een Digivenen 2.0 aanpak, maar het moet slimmer en goedkoper. Wat werd er verwacht van de Serious Ambtenaren? Het projectteam spreekt op de Kick-o met de opdrachtgevers. Uit dit gesprek bleek dat het bestaande informatiebeleidsplan mogelijk onvoldoende strategisch richting en kader biedt om de interne informatievraagstukken op te kunnen vangen. Uiteindelijk wordt er van de Serious Ambtenaren een tweeledig advies gevraagd. De Ronde Venen vraagt zowel advies over een informatiebeleidsplan als advies over betere inrichting of herimplementatie van ICT componenten, concreet uitgewerkt in deeladviezen met betrekking tot: een digitaal kantoor/ intranet/social media voor interne communicatie, het gebruik van social media voor externe communicatie, de bestuurlijke stukkenstroom/documentenbeheer, de integratie van personele en nancile administratie en een visie op zaakgericht werken. 25. Portfolio Serious Ambtenaar | 25 media inzetten en een Klant Con- tact Centrum inrichten. Hiervoor is het nodig om een midoffice te implementeren, bestuurlijke besluit- vormingsprocessen te digitaliseren en werkprocessen opnieuw in te richten. Het advies met betrekking tot een betere inrichting of herimplementatie van de ICT componenten is een praktische. Er moet een koppe- ling komen tussen Front-, Mid- en Backoffice en de Basisregistraties. De Frontoffice is belast met dienstverlening. Ze moet zorgen voor het bundelen van klantcontacten. De Midoffice is belast met Informatie- management. Ze moet zaakgericht werken waardoor ze alle informatie kan verzamelen op n punt. De Backoffice houdt zich bezig met de bedrijfsvoering en organisatie. Haar taak is om processen te saneren en te vereenvoudigen. De Basisregistra- tie houdt zich bezig met gegevens- beheer. De basisregistraties moeten worden ingevoerd en gekoppeld. Proces De Serious Ambtenaren kwamen op 20 maart en 18 april bijeen. Voor- afgaand aan de eerste bijeenkomst was er al een duidelijke planning opgesteld. In totaal kwamen de Serious Ambtenaren n avond en twee dagen bijeen. Op bijeenkomst nul besprak men de opdrachtformu- lering. De eerste dag werd besteed aan een inventarisatie voor beide onderzoeksvragen, bestaande uit interviews met MT- leden. De tweede dag werd besteed aan het opstellen van conclusies en aanbevelingen evenals het voorbereiden van de presentatie aan het MT. De projectgroep maakte actief gebruik van Pleio. 26. 26 Opdracht gemeente Rotterdam algemene middelen Wat was de aanleiding? Hans Nijman, chief information offi- cer (CIO) van Rotterdam, is op zoek naar positieve business modellen van Open Data, en of die bruikbaar zijn voor gemeente Rotterdam. Wat werd er verwacht? De Serious Ambtenaren krijgen de opdracht om een wereldwijde scan te doen om concrete voorbeelden van succesvol gebruik van Open Data te traceren. Succesvol is het als mensen het daadwerkelijk gebruiken en als het economisch aantrekkelijk is voor een ondernemer om hier in te stappen. Aan de Serious Ambtenaren wordt gevraagd een voorstel te doen op basis van zon succesvol voorbeeld voor het beschikbaar stellen van die data in Rotterdam, zodat ook hier zon match met n of meerdere ondernemers gemaakt kan worden. De centrale boodschap De Serious Ambtenaren besloten dat, naar aanleiding van hun zoektocht naar een positieve business case, hun centrale boodschap luidde: van denken in een business case Open Data naar denken in een waardeketen met als vertrekpunt de vraag in plaats van het aanbod. Ook op het schanierpunt tussen vraag en aanbod, het zogenaamde matching, konden de Serious Amb- tenaren aanbevelingen teruggeven aan de opdrachtgevers. Conclusie Hoewel d positieve business-case niet gevonden is, ziet de groep Serious Ambtenaren de effectiviteit van het business-case denken bij het vergroten van de aantrekkings- kracht van Open Data. Ze presen- teerden een aantal aanbevelingen die zijn gebaseerd op internationa- le publicaties en expert-opininons in het Open Data debat. Uiteinde- lijk resulteerde hun zoektocht in een actueel overzicht van online vindplaatsen van publicaties en discussies over Open Data. Aanbevelingen De Serious Ambtenaren formuleer- den aanbevelingen op drie vlakken: de vraagzijde, de aanbodzijde en matching. Voor de vraagzijde stellen zij dat er vanuit een maatschappelijke opgave samen met partners moet worden gezocht naar oplossingen met behulp van Open Data. De gesloten datasets moeten in de etalage worden gezet, ondersteund Zoek succesvolle voorbeelden van Open Data Maartje Corsten Boudewijn Steur Sandra Sluijter Julia Drissen Ivar Bakker Tina Rring Johan van der Waal Wim Scholtes Manon Nooteboom Ton de Wit Harro Spanninga Waardeketenbenadering met maatschappelijke vraag als vertrekpunt Aanbieders overtuigen van openstellen data BlightStatus maakt het voor bewoners mogelijk om te achterhalen wat er gebeurt met leeg- staande panden in hun wijk. Bewoners hebben er last van: het trekt criminaliteit aan, het heeft effect op bedrijven en winkels die ernaast wonen, mensen blijven weg uit straten met veel leegstand. Met deze site hoeven bewoners niet meer verschillende instanties te bellen of de gemeente te raadplegen. Bekijk de video van New Orleans over Blightstatus, erg interessant: http://youtu.be/WhceB6bqvVQ Niels Kastelein @NielsKastelein 20 Dec Gemeente Rotterdam #yam geeft opdracht voor advies aan @seriousambt en draagt dus bij aan @seriousrequest !!! #dubbelnuttig Daniel Kallenbach @danielkallenbac 4 Mar Het bruist op de start bijeenkomst onderzoek open data rotterdam voor serious ambtenaar @azuurmond [pic]: http://4sq.com/13BjheQ Julia Drissen @juliadrissen 29 May Onze opdr. voor @seriousambt is trending! Ook Hogeschool Grunn keek naar open data bij gemeen- tes: http://bit.ly/12NNaV5 via @frankwatching Apps van de Rijksoverheid verzameld op Pinterest! Sandra Sluijter (Pleio) Ook al zijn we klaar met onze opdracht: ik vond deze pagina op Pinterest, waar iemand een aantal apps van de Rijksoverheid bij elkaar heeft gezet. Enkele daarvan zijn vast met open data ontwikkeld. m.pinterest.com/bettyfeenstra/rijksoverheids-apps/ Opdrachtgever: Daniel Kallenbach gemeente RotterdamPrezi-presentatie met de eindresultaten: http://prezi.com/dsppss_i1d9- 9 27. Portfolio Serious Ambtenaar | 27 door de vraag: wat kunnen we voor jullie ontsluiten? Tevens moet er latente vraag ontwikkeld worden in samenwerking met ontwikkelaars. Voor de aanbodzijde stellen zij dat data-eigenaren overtuigd moeten worden. Een argument hierbij kan zijn dat open data de kwaliteit van de data verhoogt door feedback. Er moet worden gezocht naar zo veel mogelijk data-partners. Data ontsluiten op regionale of landelijke schaal maakt de set aantrekkelijker voor ontwikkelaars en goedkoper voor aanbieders. De drempel voor het mogelijk maken van toepassingen moet laag liggen. Op het gebied van matching wordt aanbevolen te kijken naar publiek-private samenwerkingen als gemeentelijke doelstellingen met Open Data te realiseren zijn. Er moet onderzocht worden waar kosten gedeeld kunnen worden en een externe partij ingehuurd om technische ontsluiting te verzorgen. Proces Tijdens de eerste bijeenkomst op 4 maart konden de Serious Ambtena- ren in gesprek met Ferry de Groot; de programma manager Open Data gemeente Rotterdam. Veel ideen voor een mogelijke aanpak werden gespuid. Na de lunch ging de groep in gesprek met de CIO gemeente Rotterdam, Hans Nijman. Tot slot werden de taken verdeeld. De groep besloot met Pleio te gaan werken. De tweede dag presenteer- den de groepsleden hun gevonden best practices aan elkaar en maakten een prezi-presentatie van de eindresultaten. Best practices 1) Blightstatus 2) Raids online 3) Mobiliteit 4) Live train map of London 5) Walkonomics 6) Domaine awareness NYPD 7) Beat the Burglar 8) Overige voorbeelden Julia Drissen @juliadrissen 9 Apr Gisteren afsluitende prestentatie @seriousambt opdr in #Rotterdam. Voor onze aanbevelingen: http://tinyurl.com/c53dyvm pic.twitter.com/QEzRXx6oXf Figuur uit de presentatie om de aanbevelingen toe te lichten 28. 28 Opdracht gemeente Utrecht HRM Waardeketenbenadering met maatschappelijke vraag als vertrekpunt Faciliteren van dialoog met inwoners, divergent denken Innovatief klimaat creren 10 Resultaten prezi-presentatie Innovatief Klimaat voor gemeente UtrechtSerious Ambtenaar http://prezi.com/xgvbdmtvfydw/ Wat was de aanleiding? De wereld verandert in een steeds hoger tempo. Vooral de lokale en regionale overheden zullen de komende jaren moeten moderniseren en professionaliseren om het hoofd te bieden aan een steeds grotere en complexere stroom van informatie. Daarnaast ligt er door de economische crisis ook een uitdaging om meer te doen met minder. Dit geldt ook voor de gemeente Utrecht. Om deze reden is de gemeente Utrecht op zoek naar efficintere en ef- fectievere manieren van werken. Aangezien manieren van denken en doen uit het verleden niet meer toepasbaar lijken op de wereld van tegenwoordig, wil de gemeente Utrecht inzetten op een innovatief werkklimaat. Bij de gemeente Utrecht staat innovatie op dit moment nog in de kinderschoenen. Het doel is dat innovatie daadwerkelijk een onderdeel wordt van de genen van mens en organisatie. Wat werd er verwacht? Om een kickstart te geven aan gemeente Utrecht als innovatieve werkgever, is de gemeente op zoek naar concrete invulling van een innovatief klimaat en welke waarde dit innovatieve klimaat toevoegt. Ook wil zij weten hoe dit klimaat gecreerd kan worden, waarin medewerkers zelf verantwoordelijkheid en eigenaarschap nemen. De gemeente Utrecht vroeg de Serious Ambtenaren hiernaar op zoek te gaan, en te kijken welke voorwaarden hieraan verbonden zijn. De Serious Ambtenaren werden ook verzocht op zoek te gaan naar concrete innovatieve ideen, die verwerkt konden worden in het voorstel aan de gemeente. Dit voorstel zou gepresenteerd worden. Hoe ziet een innovatief klimaat eruit en wat levert het op? Een innovatief klimaat kan meerdere vormen aannemen en is ongebonden aan leeftijd, geogra- fie of nationaliteit. Wat innovatie stimuleert is een klimaat waar veel verschillende mensen inter-acteren. Het platform is afhankelijk van persoonlijke en/of gebruikersvoor- keuren. Zo lang het platform maar open is en er vooral veel spontane ontmoetingen plaatsvinden tussen mensen die elkaar wellicht nog niet kennen. De waarde die het oplevert is niet altijd van te voren in te schatten. Om een afwachtende houding van de organisatie te voorkomen moeten er mensen worden aangesteld die hun ogen open houden voor goede initiatieven elders. Randvoorwaarden voor innovatie Er zijn veel kenmerken en randvoorwaarden voor innovatie. Deze kenmerken en randvoorwaarden zijn allemaal bevorderlijk voor de Erwin Moes Gaby de Raad Matthijs Numan Marjolein van Everdingen Ben Verleg Patrick Bakker Clemens van Merwijk Jan-Dirk Bleeker Maarten van der Ros Fleur Pullen Jos van der Ploeg Anne Jet van Genderen-Plat Ina Bloemendal Mirjam Oprel Opdrachtgevers: Redmer Wierdsma en Marianne van den Boogaard, gemeente Utrecht Maarten van der Ros @MvdRos 22 Mar Interview met de gemeentesecretaris van Utrecht #seriousambt @HollandsKroon pic.twitter.com/ z3aaqSwg4Z 29. Portfolio Serious Ambtenaar | 29 mens, de omgeving en mindset waarin men acteert. De belangrijkste kenmerken voor Utrecht zijn: vertrouwen, co-creatie en durf/lef. Om te kijken hoe innovatie moet worden ingezet werden medewerkers genterviewd. Zie filmpje 1 en filmpje 2 voor de interviews! Concepten voor een innovatief klimaat De Serious Ambtenaren gingen op zoek naar concepten voor een innovatief klimaat, die pasten bij de drie belangrijkste kenmerken van de gemeente. Dit resulteerde in drie concepten, die allen illustreren wat een innovatief klimaat voor de gemeente Utrecht inhoudt; de Kracht van U, De Stadstovenaar. en Traject(um), de plek waar de rivier doorwaadbaar is. De gedach- te die achter het eerste concept schuilgaat is dat iedereen, de burger, het onderwijs, de ondernemer en bijvoorbeeld de overheid, nu zijn eigen spiraal heeft. Als je deze spiralen in elkaar laat draaien en dus krachten bundelt, krijg je een sterke draad. De Stadstovenaar is facilitator van co-creatie. De Stadstovenaar brengt ambtenaren en Utrechte- naren bij elkaar om gezamenlijke denkkracht en praktische oplossingen in te brengen voor de stad. De rol van Stadstovenaar wordt bij voorkeur vervult door een pool ambtenaren die zich hier vrijwillig voor inzetten. Het derde concept is afgeleid van de Latijnse naam van de stad Utrecht: Trajectum, wat staat voor een doorwaadbare plek in de rivier. De focus ligt hierbij op het verlangen naar wat er is aan de overkant van de rivier. De overkant staat symbool voor buiten. Om een gezamenlijk doel te realiseren is het nodig om binnen en buiten samen te brengen. Voor een overzicht van concrete ideen bij de concepten zie het eindrapport. Proces De Serious Ambtenaren kwamen bijeen op 22 maart en 26 april. De eerste bijeenkomst richtte men zich op het begrip innovatie; welke termen horen hierbij? Zij voerden een gesprek met de gemeentesecretaris Maarten Schurink om een goed beeld te krijgen van de stad en de gemeente Utrecht. De Serious Ambtenaren interviewden medewerkers. Tussen de bijeenkomsten hield men contact via Pleio. Op dag twee werden de kernwaarden concreet uitgewerkt. De eindresultaten werden gebundeld in een eindrapport en een prezi-presentatie. Matthijs Numan @matthijsnuman 3 Apr Resultaat dag 1 @seriousambt creren #innovatief werkklimaat voor @gemeenteutrecht met oa @erwinmoes1 @gabyweetraad pic.twitter.com/EclW3QnJPH 30. 30 Opdracht gemeente Zaanstad beleid Aly Cnossen Nico Meester Wilfried Slippens Ron de Wit Debby Kruit Hanneke Laarakker Michiel Visser Liesbeth van Willigen Angelic de Jong Lucienne de Vroede Alexandra Jansen Nadine Onrust Erleyne Brookman Opdrachtgever: Kees Paalvast, gemeente Zaanstad Communicatie methoden: storytelling, infographicssocial media Faciliteren van dialoog met inwoners, divergent denken Hoe kunnen we storytelling introduceren in het beleidsproces? 11 Wat was de aanleiding? In het centrum van Zaandam vindt sinds enige jaren een grootschalige ruimtelijke ontwikkeling plaats om de stad een enorme kwaliteitsim- puls te geven en de toegankelijk- heid van de stad sterk te vergroten. Het gebied rond het station Zaan- dam heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan op het gebied van wonen, werken, re- creren en mobiliteit. Voor Serious Ambtenaar wil de gemeente onderzoek doen naar hoe de mensen op straat Zaandam ervaren. Dit willen zij doen aan de hand van de methodiek van storytelling. Het idee hierbij is kwalitatief onderzoek te doen door diepgaande gesprekken te voeren met voorbijgangers in het gebied rondom het station. Story- telling kan helpen bij het vernieu- wen en verbreden van de onder- zoeksmethoden en heeft wellicht ook een vernieuwende werking op de ontwikkeling van ideen van beleidsmakers. Wat werd er verwacht? Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd of zij in duos de verhalen gaan ophalen, verwerken en presenteren. De feedback die de Serious Ambtenaren verzamelen worden uiteindelijk gebruikt om de uitgangspunten van het gebieds- marketingplan te toetsen. Er werden vooraf vijf themas vastgesteld voor de stories: het visitekaartje van Zaandam, Gedempte Gracht Ont- dempt, Het Geheim van de Primark, Wonen onder de rook van Amster- dam en Vroeger was het beter? Los van de serie verhalen rond de geselecteerde themas moesten de Serious Ambtenaren advies uitbren- gen over leerervaringen rond de methodiek van storytelling. Het geheim van Primark Uit de stories bleek dat mensen speciaal vanuit Amsterdam, Alk- maar, Hoorn of Purmerend naar Zaandam afreizen om goedkope, modieuze kleding te kopen bij de Primark. Zaandam is goed ontslo- ten per trein, je kunt er goedkoop winkelen, het centrum ziet er uitno- digend uit, er is een leuke waterval en lekker eten bij de HEMA voor na het winkelen. Men vindt het leuk dat er moderne authentieke Zaan- se gebouwen zijn geplaatst. Ron de Wit @Rondewit67 8 Mar Eerste indruk #inverdan WAUW Vernieuwend bezig met #zaandamstories in het vernieuwde centrum van Zaandam pic.twitter.com/vPgMUbXf0v Resultaten Youtube filmpje: http://www.youtube.com/ watch?v=uh8y9LOPd9wfeature=youtu.be 31. Portfolio Serious Ambtenaar | 31 De Gedempte Gracht Ontdempt Het ontdempen van de gracht is voor veel ondernemers een aanleiding geweest voor vernieuwing van hun zaak. Ondernemers spelen slim in op het water. Zoals Het Groene Pandje dat een drijvend terras opende sinds de gracht is ontdempt. Men is van mening dat de gracht het centrum karakter geeft wat er voor zorgt dat mensen graag even blijven hangen. De ondernemers zijn ook kritisch. Ze hebben een tijdje last gehad van de werkzaamheden voor hun deuren. Proces Het projectteam kwam op 8 maart en op 5 april bijeen op Stadhuis Zaanstad. De programmas van beide dagen zijn voorafgaand aan de eerste bijeenkomst gepresenteerd. Tijdens de eerste dag lag de nadruk op kennismaking en de stories. Op de tweede dag werd ingezoomd op het delen van leerervaringen met storytelling. Vanuit de opdrachtgever werd men enorm gestimuleerd om gebruik te maken van sociale media. Dit vertaalde zich dan ook in actief getwitter van de Serious Ambtenaren. Door de beeldende manier van vertellen is er veel foto- materiaal voorhanden. Ook maakte de Serious Ambtenaren een uitge- breid filmpje. Hoewel er een Pleio groep is aangemaakt is daar geen activiteit op te bespeuren. Kees Paalvast @keespaalvast1 5 Apr Deelnemers storytelling Zaandam-centrum #seriousambt hebben vandaag #zaandamstories afge- rond. Mooi resultaat! pic.twitter.com/6eyyPJFIAk LiesbethvanWilligen @ladieliesje (8 Mar) Eerste dag verhalen halen zit er zon beetje op, nu ervaringen uitwisselen #zaandamstories #seriousambt pic.twitter.com/i5pvrK53PG LiesbethvanWilligen @ladieliesje (8 Mar) Eerste story opgehaald. Wat ging goed, wat kan beter #zaandamstories #seriousambt pic.twitter.com/jgHsNMymm0 32. 32 Opdracht ICTU HRM Opdrachtgever: Lucien Vermeer, ICTU Communicatiestrategie gericht op activeren van medewerkers Samenbrengen van gegevens uit verschillende systemen Hoe werken high-performance teams? 12 Maarten Prinsen Sandra van Dijk Eveline Bogers-de Leeuw Marieke van den Berg Sander Keurentjes Moniek Mulder Sanne Priem Corrie Jonkers Leonie Konings Nicole Maarse Lenneke Stabel Wat was de aanleiding? Medewerkers bepalen het resultaat in dienstverlenende organisaties. Dit betekent dat publieke organisaties die optimaal willen presteren voor de uitdaging staan om hun medewerkers optimaal te laten presteren. Maar hoe zorg je er voor dat mensen optimaal presteren? In deze tijden van bezuinigingen en het streven naar mobiliteit en flexibiliteit van werknemers is dat een extra moeilijke, maar juist zo belangrijke opgave. ICTU werkt momenteel aan een aantal experimenten waarmee ze goed werkge- verschap wil bevorderen. Een hiervan is het high performance team. Soms zien we binnen de publieke sector teams, die exceptioneel presteren. De bevlo- genheid van medewerkers is hoog, het onderlinge vertrouwen is groot en de geleverde prestatie is uitzon- derlijk. ICTU denkt dat er een boel te leren is van zulke teams en is daarom bij InternetSpiegel gestart met een onderzoek naar high performance teams. Wat werd er verwacht? ICTU wil een community oprichten rondom high performance teams om de kennis die ze opdoet te delen. Hierbij richten ze zich primair op lijnmanagers; mensen die van hun eigen team ook een high performance team willen maken. De vraag is hoe zon community kan worden vormgegeven. Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd om te onderzoeken wat de trigger moet zijn om lid te worden van zon community en welke initiatieven er door de tijd heen moeten worden genomen om de community levend te houden. De behoeften ten aanzien van een community Binnen een community moeten mensen hun ervaringen kunnen uitwisselen. De community moet actueel zijn en een zakelijk karakter hebben. Er moet continue activiteit zijn. Een online community is simpel in het gebruik. Een community moet zowel online als offline worden aangeboden. Online De meerwaarde van een community online is dat gebruikers de mogelijkheid hebben om de community te bezoeken waar en wanneer zij willen. Het is verstan- dig om zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande netwerken. Voorbeelden hiervan zijn LinkedIn, Slimmernetwerk.nl en Pleio.nl. Aan de bestaande communities kleven de nodige voor- en nadelen. Zo kunnen in LinkedIn wel groepen en discussies worden gestart, maar is minder plek voor achtergrond- informatie en nieuwsartikelen. En bijvoorbeeld Pleio.nl en Ambtenaar 2.0 zijn niet mobiel toegankelijk en vereisen een apart inlogaccount. De Serious Ambtenaren adviseren om een aparte website rond high performance teams op te zetten, maar deze wel te koppelen aan bestaande netwerken. Offline De voordelen van een offline community zijn legio. Offline praat sneller, is directer, ontwikkelt je 33. Portfolio Serious Ambtenaar | 33 netwerk waardoor je meer struc- tureel betrokken raakt. Het offline gedeelte van de community zal primair worden vormgegeven door het lanceren van een aantal Kennis- caf bijeenkomsten. In het Ken- niscaf gaat het om uitwisselen en overbrengen van kennis over high performance teams. ICTU kan daarnaast faciliteren in het organiseren van meer low profile cafs, die georganiseerd worden door genteresseerden en/of ambassadeurs. Deze offline bijeenkomsten genereren input voor de online community. Er kan, naast het organiseren van cafs, gebruik worden gemaakt van offline games (bijvoorbeeld een workshop). Met behulp van een speelele- ment kan kennis worden gemaakt met de diverse aspecten van het high performance team- concept. ICTU moet goed kijken naar aan- knopingspunten in haar netwerk, zoals bijeenkomsten, netwerken en masterclasses waarbij aangehaakt kan worden. Ook zou men aansluiting kunnen zoeken bij opleidingen en managementleergangen. Werving Om een community te krijgen, met een gewenst aantal leden, zal er tijd moeten worden gestoken in de werving van deze leden. Belangrijk hierbij is om zichtbaar te worden. Dit kan bijvoorbeeld door: aan te sluiten bij bestaande communities, het promoten op de website van ICTU, het gebruiken van social media, het betrekken van sleu- telfiguren bij de community, het aanstellen van ambassadeurs en ervoor te zorgen dat de website goed vindbaar is. Proces De Serious Ambtenaren die voor ICTU aan de slag zijn gegaan hebben een enorme output geleverd. Ze bundelden hun bevindingen niet alleen in een prezi-presentatie maar ze bouwden hiervoor ook nog een overzichtelijke website. De groep maakte gebruik van Pleio. Ook waren de groepsleden zeer actief op Twitter. Via Twitter deelden zij vooral fotos die iets van doen hadden met eten. Dit valt wellicht te wijten aan het feit dat de groep samenkwam op eerste paasdag, en dus begon met een passend ontbijt. Resultaten Prezi presentatie: http://prezi.com/3deqmui9q5ad/ Youtube filmpje: http://www.youtube.com/ watch?v=uh8y9LOPd9wfeature=youtu.be Maarten Prinsen @maartenprinsen 2 Apr Advies opdracht 12 @seriousambt in opdracht van @ICTU staat hier http://xlteams.wordpress.com 34. 34 Opdracht KPN Genmnet informatie management Ontschottingovereenstemming tussen verschillende organisaties Communicatiestrategie gericht op activeren van medewerkers Opdrachtgever: Johan van Marle, KPN Gemnet Hoe kunnen ICT leveranciers duurzaamsocial return waar maken? 13 Martien Brander Jeannette Vaandrager Mark van der Velden Ewelina Smymczak Hilde van Slooten Ina Kalff Ellen Isendoorn Rebecca Schoon Sander Dortland Wat was de aanleiding? KPN doet al veel op het gebied van Duurzaamheid en Sociale projecten. Toch is het voor KNP nog lastig om deze begrippen concreet te maken. Hoe duurzaamheid zich verhoudt tot ICT dienstverlening en op welke wijze dit kan bijdrage tot een meer betrouwbare levering is voor KPN nog een vraag. Ook zou KPN meer willen doen met Social Return. De Serious Ambtenaren gaan aan de slag met de vraag: welke elementen en details zijn voor gemeenten van belang als het gaat om Duurzame ICT dienstverlening en Social Return en geven de leverancier een voorsprong op andere aanbieders? Wat werd er verwacht? Duurzaamheid en Social Return zijn beide maatschappelijke doelstellingen van KPN. Om beter te kunnen inspelen op de huidige ontwikke- lingen zou KPN deze doelstellingen concreter willen maken. Aan de Serious Ambtenaren werd gevraagd te kijken naar deze doelstellingen. Welke elementen en details zijn voor gemeenten van belang wanneer het gaat om duurzame ICT dienstverlening en Social Return? KPN vraagt de Serious Ambtenaren om een advies met betrekking tot het inpassen van Social Return in hun business-strategie zodat KPN de vragen en eisen van overheden kan beantwoorden. Er wordt gestreefd naar een situatie waarin KPN de verplichtingen kan realiseren en dat er goed overleg plaats- vindt met de betrokken overheden. Social Return: de knelpunten Het team Serious Ambtenaren constateert een aantal knelpunten voor KPN met betrekking tot Social Return. KPN heeft geen centraal beleid op Social Return. Het KPN personeelsbeleid is gericht op het uitbesteden van laag geschoolde arbeid. Bij drie van de vier con- tracten met een Social Return verplichting is de invulling hiervan nog niet gerealiseerd. Operationele afdelingen van KPN Zakelijke Markt kunnen niet, of voelen zich niet geroepen om, zonder meer bij te dragen aan Social Return doelstellingen. Het niet (kunnen) invullen van een Social Return verplichting leidt tot ontevreden klanten. Het goed invullen van Social Return beleid leidt tot een enorm competi- tief voordeel. Social Return: de tips en adviezen De Serious Ambtenaren adviseren KPN om een beleid te ontwikkelen gericht op Social Return. Social Return-eisen kunnen vervolgens ook worden neergelegd bij partners op dit gebied. Vanuit het idee van ketenbeheersing zou Social Return ook moeten worden toegepast bij de onderaannemers die KPN soms inzet. Social Return kan tevens een speerpunt worden binnen het HR beleid. Die focus kan eraan bijdragen dat KPN voldoende Social Return werkplekken kan realiseren om de verplichtingen te vervullen. Verslag Serious Ambtenaren en KPN Lokale Overheid Hoe? - SR is integraal onderdeel van het HR-beleid van marktpartijen. - SR vraag uitzetten binnen eigen organisatie. - Gesprek tussen gemeenten en aanbieder( gezamenlijk belang). - Aansluiten bij marktontmoetingen met (rijks)overheden. Samen in gesprek, bijvoorb KING en VNG. - Weten wat jezelf te bieden hebt. Breng je mogelijkheden in kaart rondom SR. Ad 4. De wilde ideen Dit is een bron voor workshop KPN management in relatie tot zwakke doelgroepen op d arbeidsmarkt! Een aantal managers binnen KPN is benaderd om de wilde ideen uit te w te komen tot uitvoerbare bijdragen. 35. Portfolio Serious Ambtenaar | 35 Duurzaamheid: het doel KPN wil in 2020 klimaatneutraal zijn. Dit doet ze door zelf zo veel mogelijk energie te besparen binnen de eigen bedrijfsvoering, door 100% duurzame energie te gebruiken, 100% groene stroom uit Nederland te gebruiken, gas en autobrandstoffen te vergroenen, het personeel opvoeden door het goedkoop aanbieden van bijvoorbeeld zonnepanelen en door evenveel energie te besparen bij de klanten als KPN zelf verbruikt. KPN staat hoog in een aantal rankings die de duurzame performance van beursgenoteerde bedrijven scoren. Duurzaamheid: het advies Om duurzaamheid beter in aanbesteding tot zijn recht te laten komen moeten stakeholders bewerkt worden. Zij kunnen overheden adviseren over het opnemen van criteria met betrekking tot duurzaamheid in bestekken bij (Euro- pese) aanbestedingen. KPN moet naar de eisen vragen vr dat de aanbesteding op de markt komt. Ze kan duurzaamheid een onderdeel van de marketingsstrategie maken door erover te publiceren (of te bloggen). Er moeten links gelegd worden tussen het duurzaamheidsbeleid van KPN en duurzame gemeente- of overheidsdoelstellin- gen. KPN kan haar eigen medewerkers ambassadeur maken voor het duurzaamheidsbeleid door ze goed te informeren over wat er gedaan wordt op dit gebied. Proces Na de kick-off op 6 februari is een conference call gehouden, waarin de opdracht verscherpt is. Relevante stukken zijn gedeeld via de aangemaakte Pleio groep. De eerste dag, 27 maart, stond in het teken van Social Return. Tijdens de tweede bijeenkomst, op 24 april, werd concrete invulling gegeven aan het concept duurzaamheid. De Serious Ambtenaren hebben een enorme bijdrage geleverd aan het concretiseren van de begrippen Social Return en duurzaamheid. Bij deze opdracht is afgekeken door een afkijker op afstand: Brechje Tichelaar en twee student afkijkers: Lucas en Matthieu. Verslag Serious Ambtenaren en KPN Lokale Overheid Pagina 6 van 11 3. De tweede dag, 24 april 2013: Op het hoofdkantoor van KPN in Den Haag zijn we gestart met terugkoppeling van de eerste dag. De tweede dag stond de concrete invulling van Duurzaamheid op het programma. Helaas waren 3 Serious Ambtenaren afwezig vanwege omstandigheden en was de groep wat kleiner. Maar het enthousiasme van de aanwezigen mocht er zijn. Wat een fantastische groep mensen! Gestart werd met een terugkoppeling door Laurens Verschuur van KPN, met ruimte voor discussie, aanscherping en toelichting. Knelpu

Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)

Self Improvement

Transcript of Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)