OORLOGSGAZETMeerhoutse Klaprozen herdenkt honderd jaar Wereldoorlog I

OPROEP AAN DE BEVOLKING VAN MEERHOUT

Meerhoutse Klaprozen is een ambitieus project ter herdenking van 100 jaar Wereldoorlog I. De Eerste Wereldoorlog, tussen 1914 en 1918, liet diepe sporen na. Hij beroerde de hele wereld en ook in Meerhout was de strijd merkbaar. Deze terugblik, die over vier jaar loopt, zal via allerhande deelprojecten zichtbaar worden in Meerhout: deze oorlogsgazet, Marie van Stienus op facebook, 11-novembervieringen, Geef de Meerhoutse soldaten een gezicht, Donderbloemen en Meerhout tijdens de Groote Oorlog, Baggeren langs oorlogsgebied en het Kijkboek ‘In Meerhoutse velden’.

Meerhoutse klaprozen is een initiatief van het gemeentebestuur in samenwerking met de heemkundige kring Meerhouts patrimonium, de gemeentelijke Cultuurraad, VVV-Meerhout, het Militair Team Meerhout, vaderlandslievende verenigingen en Meerhoutse vrijwilligers.

Het project Meerhoutse Klaprozen wordt gesubsidieerd door de erfgoedcel k.ERF.

Meerhout I januari 2015 I verschijnt 3 keer per jaar

8 september 1914Ondertussen is de school al een week bezig. De leerplicht is tot 14 jaar. Mijn twee jongste broers en zussen gaan nog naar school. Karel zit in het vijfde, Henri in ‘t tweede, Julia in het achtste en laatste jaar en ons Anna’ke moet pas over een jaartje beginnen. Ik ben al een jaar thuis. Ik moet nu ons moe helpen met koken en wassen. Ik vond naar school gaan toch leuker.

22 september 1914‘t Is zover! Onze Jef zijn oproepingsbrief is in het begin van de week binnengebracht door de veldwachter. ’s Anderendaags is hij dan met de andere opgeroepenen met de tram naar het station van Mol vertrokken. Ik vind het wel vreemd dat hij nu nog opgeroepen wordt. Maar ja, de Duitsers zijn het land nog niet uit hè. En onze Jef gaat nu helpen om ze uit België weg te krijgen. Onze held!

3 oktober 1914Weet je waar onze Albert nu mee afkwam? Hij wil als vrijwilliger ons land gaan verdedigen! Hij voelt zich schuldig omdat onze Jef opgeroepen is en hij niet. Ons moe werd compleet zot toen ze het hoorde. Ze heeft serieus op hem in moeten praten om hem thuis te houden. Hopelijk is hij van gedacht veranderd.

10 oktober 1914Deze namiddag ben ik met ons ma even buiten geweest. Werden we toch niet aangesproken door een Duitser zeker. Was dat even schrikken! Hij vroeg hoe laat het was. Ons ma versprak haar bijna. Je moet weten dat de Duitsers hun klok een uur vooruit hebben staan. En als je dan de Belgische tijd geeft, wordt er zelfs een boete opgelegd van 3 mark (= 1 frank en 5 centiemen = € 0,036) wegens het geven van valse informatie!

21 november 1914In de winkel om de hoek hebben ze vandaag wat aan de hand gehad: een Duitser had daar iets gekocht en betaalde met Duits geld. De winkelier moest dat aannemen of hij zou gestraft worden. Maar hij kon met dat geld niets doen. Niets verdiend dus!

25 november 1914Echte commandanten zijn het, die Duitsers. Je mag niet dit, je mag niet dat, … Louis, de duivenmelker om de hoek, vertelde tegen onze pa dat hij zijn duiven moet binnen houden en de ringen moet afgeven. Maar ja, dat deed hij liever dan ze in de pot steken om zo voor de Duitsers hun eten te zorgen. Collega duivenmelkers van Olmen hadden dat wel gedaan. Goed zot!

18 december 1914Onze Gust had vandaag na z’n werk een nieuwtje bij: de winkel van de gezusters Boons in Zittaart was helemaal geplunderd. Ik weet wel dat de voedselvoorraden bij sommige mensen kleiner wordt, maar dan moet je het toch niet gaan stelen, niet?

22 december 1914Kerstmis! Mooie tijd! We zien de Duitse soldaten dennenbomen aanvoeren. Toen ik dat vanmorgen tegen onze pa zei, heeft hij deze namiddag ook voor een sparrenboompje gezorgd. Ik heb dat onmiddellijk versierd met papiersnippers. Zo hebben wij ook een beetje Kerstmis want in onze borden zal dat niet te zien zijn; de Duitsers hebben veel uit onze voorraadkelder mee.

31 december 2014Over enkele uren sluit 1914 achter ons. ’t Is niet zo goed geëindigd! Er zijn veel gezinnen waar ze vader en/of zoon moeten missen, waar men nog steeds niets van weet, de voorraadkelder begint leeg te geraken, af en toe gaan we slapen met honger, … Hopelijk brengt 1915 terug vrede over heel de wereld.

Op facebook vertelt Marie van Stienus, een vijftienjarig meisje, over het leven tijdens de woelige oorlogsjaren. Op 28 juli ging ze online. Hieronder vind je een verkorte weergave van haar ervaringen. Het volledige verhaal kan je volgen op https://www.facebook.com/#!/pages/Marie-van-Stienus/1408287902793587?fref=ts.

Marievan

Stienus

Marie van Stienus op facebook

19 oktober 1914Vandaag heeft de gemeentebeambte ‘Leonard Bastiaens’ in het overlijdensregister moeten noteren. Iedereen in ’t dorp kent dat gastje. Hij werkte bij de beenhouwer. Onze Jef komt er zelfs aan huis, hij heeft namelijk een oogje laten vallen op Virginie, de zus van Leonard.

26 oktober 1914Niet te geloven! Weet je wie vandaag heeft meegevochten in de eerste slag om Ieper? Hitler! In februari werd hij opgeroepen voor de militaire keuring, maar hij werd afgekeurd. Toen de Eerste Wereldoorlog in augustus uitbrak, meldde hij zich als vrijwilliger aan bij het Duitse leger. En hij werd aangenomen. Niet te vatten!

“ ‘t Is zover! Onze Jef zijn oproepingsbrief is in het begin van de week binnengebracht.”

HERDENKING 100 JAAR WO I

EEN TERUGBLIK

V.U.: Jan Melis, schepen van cultuur, Boerenkrijglaan 83, 2450 Meerhout ISSN 0770-2078

Na het overlijden van mijn ouders in 1999 en 2004, wachtte de kinderen de intense taak om de ouderlijke woonst in de Nieuwstraat te ontruimen en klaar te maken voor verkoop. Hierbij kwam het bidprentje van mijn grootoom Isidoor Van den Bergh boven water. Het markante document vermeldt de dood van de broer van mijn grootvader Juul Van den Bergh op het slagveld van Haacht op 26 augustus 1914.Dit drama pakte me bij de keel. Vooral toen bleek dat niemand in de familie ook maar enig vermoeden had waar Isidoor zijn laatste rustplaats had gevonden. Ik ging ervan uit dat de graven van gesneuvelde soldaten niet zomaar verdwenen en besloot naar hem te zoeken. Dat bleek sneller gezegd dan gedaan. Veel informatie had ik niet.

Bij de kring voor heemkunde Meerhouts patrimonium kreeg ik de raad zijn militair dossier op te vragen. Dit verliep verrassend vlot. De aanvraag bij het documentatiecentrum van het Koninklijk Legermuseum resulteerde enkele weken later in een brievenbus gevuld met een grote envelop. De kopie van het tien bladzijden tellende dossier gooit een blik in de tijd. De in met

DUIZENDPOTERS HERDENKEN ‘DE GROOTE OORLOG’ De leerlingen van basisschool De Duizendpoot werkten in het najaar van 2014 aan een groots Wereldoorlog I -project.

Muzische dag ’Meerhoutse soldaten krijgen een gezicht’ was het thema van de muzische dag. Na een inleiding over de Eerste Wereldoorlog gingen de kinderen aan de slag. Ieder kind kreeg een ‘paspoort’ met gegevens over Meerhoutenaren die meevochten tijdens de Groote Oorlog. Op basis van de foto’s van de soldaten tekenden de leerlingen een portret in monotone kleuren in houtskool, sepia, ... De resultaten werden opgehangen tijdens een tentoonstelling op school; een boeiend geheel van portretten.

Toneelvoorstelling Ten aanvalDe vijfde- en zesdeklassers kregen een aangrijpend interactief, muzikaal verhaal voorgeschoteld. Het verhaal ging over vier vrienden van een voetbalploeg die de oorlog zien als groot avontuur. Maar al snel kregen de vrienden het ware gezicht van de oorlog te zien.De leerlingen waren behoorlijk onder de indruk van ‘Ten aanval’. Na deze vertelling startte een lessenreeks over het verloop van de Eerste Wereldoorlog.

GEMEENTELIJKE FUSIE VERBERGT GRAF ISIDOOR VAN DEN BERGHWilly Van den Bergh vertelt het verhaal van zijn zoektocht

inktpen geschreven Franstalige infor-matie vermeldt een herbegraving op 23 maart 1925 op het ‘pelouse militaire de Herent’.

Op dat moment was ik ervan overtuigd dat de zoektocht snel voorbij zou zijn. Herent heeft immers een joekel van een militaire begraafplaats in de deelgemeente Veltem-Beisem. Daar rusten ruim 900 Belgische gesneuvelden. Dit was het gevolg van twee verrassende uitvallen van het Belgische leger tegen de noordflank van het Duitse leger in het Hageland. Hierbij vielen aan beide kanten duizenden doden te betreuren. Ik reed meteen naar Veltem-Beisem in de overtuiging dat mijn grootoom daar al negen decennia tussen zijn strijdmakkers rustte. De mooie begraafplaats toonde zich een oase van rust naast de drukke Brusselsesteenweg. Maar voor gemoedsrust zorgde het kerkhof niet. Isidoor Van den Bergh lag er niet begraven. Wel vond ik de graven van dorpsgenoten Karel Gebruers (25) en Juliaan Leunis (21).

Ik contacteerde vervolgens de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring (HAGOK). Toenmalig voorzitter Roger

Casteels maakte tijd voor me in het Haachtse documentatiecentrum. De oud-leraar is medeauteur van het boek ‘1914 in de regio Haacht. Kleine dorpen in de Grote Oorlog.’ Deze turf van 600 bladzijden beschrijft minutieus de zware gevechten tussen het Duitse en Belgische leger in de begindagen van de Eerste Wereldoorlog in Haacht en omgeving. De innemende man toonde zich een ware entiteit aangaande de Eerste Wereld-oorlog, maar hij kon me niet helpen. Op al zijn lijsten van legergraven in Herent ontbrak Isidoor Van den Bergh.

Ook enkele zomeravonden struinen langs de vier publieke begraafplaatsen in Herent (centrum, Winksele, Winksele-Delle en Veltem) bracht geen soelaas. Het graf van Isidoor leek verdwenen. Ik liet enigszins gedesillusioneerd de zoektocht varen.

Maar de foto van Isidoor in militair uniform en met pijp nonchalant in de hand liet me niet los. In het najaar van 2004 herpakte ik de zoektocht vanop mijn luie stoel op het wereldwijde net. De site van Patrick De Wolf uit Dendermonde over het Belgisch leger in 1914 trok mijn aandacht. De man leek enorm gedocumenteerd over de begraafplaats van gesneuvelde soldaten. Ik stuurde hem een mail met info over mijn grootoom. Binnen het halfuur kreeg ik een verrassend antwoord. Isidoor lag volgens hem begraven op het oude, publieke kerkhof van Wijgmaal (Leuven).

En hij had gelijk! In november 2004 stonden mijn familie en ik eindelijk voor het eerst in 90 jaar bij het graf van Isidoor Van den Bergh. Hij rust tussen een zestigtal strijdmakkers tegen de vervallen kerkhofmuur van een mistroostige begraafplaats in Wijgmaal. De missing link tussen Wijgmaal en Herent bleek de beruchte fusieoperatie tussen gemeenten in 1977. Wijgmaal verhuisde toen van Herent naar Leuven en meteen was het vruchteloze zoeken in Herent opgelost.

Honderd jaar na het overlijden van Isidoor Van den Berg op 26 augustus 1914, plaatst Rein Van den Bergh een klaproos op het graf van zijn overgrootoom.

Geef de Meerhoutse soldaten een gezicht Van elke mogelijke soldaat werd een persoonlijke kaart gemaakt. De kaarten kan je inkijken op de heemkundige kring. Foto’s en aanvullingen zijn nog altijd welkom.De heemkundige kring is te bezoeken op vrijdag van 18 tot 21uur in de Gasthuisstraat 31. Ook op volgende woensdagen is de kring open van 14 tot 17 uur: 7 en 21 januari, 4 en 18 februari, 4 en 18 maart en 8 en 22 april.

TE BEZOEKEN

Museumbezoek in HalenDe leerlingen van de tweede graad bezochten het museum dat opgebouwd is rond de fameuze ‘Slag der Zilveren Helmen’. Daarna trokken de kinderen naar de begraafplaats en het vroegere slagveld onder begeleiding van een plaatselijke gids.

Tentoonstelling ‘Geef de Meerhoutse soldaten een gezicht’De tentoonstelling werd in de school opgebouwd. De kinderen konden zo kennis maken met de soldaten en op zoek gaan naar familieleden.

Littekens in MeerhoutRegelmatig zijn er klassen op stap door Meerhout. Tijdens deze leerwandelingen bouwen de leerkrachten een bezoek in aan gedenkplaatsen van de Eerste Wereldoorlog.

Heb jij nog interessant verhalen of weetjes over de Eerste Wereldoorlog, neem dan contact op met het team vrije tijd van de gemeente, T 014 24 99 28, E cultuur@meerhout.be.