VOVZ Oktober Nr. 18-3

U kunt zich altijd hiervoor aanmelden. Voor informatie kunt u contact opnemen metde contactpersonen die in Oogcontact vermeldtstaan. Ik nodig u graag uit hier gebruik van temaken!Ook heeft de continuïteit en kwaliteit van deoogheelkundige scholingen: de Cursus Oogheelkundige Zorg: C.O.Z. en de Specialistische Vervolgopleiding Oogheelkunde:S.V.O. onze aandacht en zijn onderwerp van gesprek.Beide cursussen worden ook dit jaar weer gege-ven, o.a. in Amsterdam en de planning voor2009 is bekend. Oogheelkundige scholing is van hoge prioriteitvoor de VOVZ; het is een belangrijke voorwaar-de voor een professionele beroepsuitoefeningen een goede kwaliteit van zorg: de belangrijk-ste peilers van de VOVZ.

Ik wens u veel leesplezier toe met deze uitgavevan Oogcontact en:tot heel snel……. op 7 november, bij deVOVZ, in Amsterdam.

Met vriendelijke groeten,

Tiny Manders, voorzitter VOVZ.

2

Van

de v

oo

rzit

ter Van de

voorzitterAls deze nieuwsbrief bij u in debus valt zitten we pal voor het4de lustrumfeest: het 20ste VOVZ symposium, waar-in we de oogheelkundige zorg weeronder de loep gaan nemen. Dit isnamelijk op:

7 november 2008

Hopelijk heeft u zich hiervoor alaangemeld, en komt u in grotegetale.Zo niet: het kan nog steeds ! !Tot aan de laatste dag kunt u zichmelden en deelnemen aan ditgrootse gebeuren. Doe het alsnog: u bent welkom ! !

Zoals u in de vooraankondigingkunt lezen zal Prof. Dr. H. J. M.Volker-Dieben voor u als dagvoor-zitter fungeren. Alle lezingen opdie dag worden verzorgd doorHoogleraren uit Nederland enBelgië, een waar unicum, waar deVOVZ trots op is!Verder verklappen wij niet alles watu op deze dag van ons kunt ver-wachten, dus: kom naar Amsterdam, kom naar deVOVZ ! !

Goed nieuws: onze website is weeroperationeel. Gemoderniseerd engeactualiseerd kunt u op:www.vovz.nl alle informatie overde VOVZ terugvinden.Ook onze nieuwsbrief,“Oogcontact” is inmiddels gedigita-liseerd hier te lezen!

Onze oproep in een vorige nieuws-brief aan zowel de bekende, als denieuwe leden heeft weinig reactiesopgeleverd. We wachten verderereacties en uw aanmelding om zichin te zetten voor de VOVZ of om ineen van de werkgroepen te partici-peren graag af.

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 2

VOVZ Oktober Nr. 18-38

Oo

go

nd

er

zo

ek

Oo

go

nd

er

zo

ekOogonderzoek is van essentieel belang

Sinds vijf jaar werkt Eye Care Foundation aan het belangrijke en ambitieuze project om een optome-trie-opleiding op te zetten in Vietnam. Het is een belangrijke stap in de richting van het structureelverbeteren van de oogzorg in Vietnam en van de doelstelling van Eye Care Foundation: het voorko-

men van onnodige blindheid.

Twee jonge mensen komen de onderzoeksruim-te binnen. Opmerkelijk is dat er wordt gezegddat ze staar hebben. Staar is echter meestaleen leeftijdsgebonden aandoening waarbij deooglens troebel wordt. Door een ongeluk ofdoor een aangeboren vorm kunnen mensen opjonge leeftijd staar ontwikkelen, maar het gelij-kertijd voorkomen van staar bij deze tweejonge mensen, broer en zus van 16 en 19 jaaroud, zou wel toevallig zijn. Met een micro-scoop wordt het oog bekeken en zij blijkenbeide een heldere ooglens te hebben. Toch kun-nen zij maar tot één meter ver goed zien.Verder onderzoek wordt gedaan en voor eenvolledig getrainde oogzorgverlener zal de eerstestap in dit onderzoek de oogmeting zijn. Endeze is opmerkelijk: Bij de zus wordt een bij-ziendheid van -15 geconstateerd en bij debroer een bijziendheid van -7! Zij krijgen bei-den een bril voorgeschreven (van maar liefstzes euro per bril!). Een paar dagen later komenze met een grote glimlach hun nieuwe brillaten zien en vertellen ze stralend hoe eenwereld voor hen is open gegaan!

Verstrekkende gevolgenUit bovenstaand voorbeeld blijkt dat de oog-meting een essentieel onderdeel is bij het oog-onderzoek. Deze twee jonge mensen hebbendoor hun slechtziendheid geen onderwijs kun-nen volgen. De rest van hun leven ondervin-den zij de gevolgen hiervan. Door het voor-schrijven van een bril op jonge leeftijd, haddendeze problemen voorkomen kunnen worden.Belangrijk is dat ook de oogzorgverleners inVietnam het belang van de oogmeting inzien,want veel problemen van slechtziendheid kun-nen verholpen worden door het voorschrijvenvan een bril (let wel: staar kan nooit verholpenworden met een bril!).

Van zaklamp tot microscoopEen bewustwording van de oogmeting wordtniet bewerkstelligd door éénmaal een voorbeeldte laten zien van, in dit geval, twee jonge men-sen. De plaatselijke oogarts onderzocht het oogmet een zaklamp waardoor alleen de groveafwijkingen te zien waren. Bij bovenstaand

voorbeeld was de oogarts ervan uitgegaan datde broer en zus wel staar zouden hebbenomdat hun zicht zo slecht was. Door kennisuitbreiding zal een oogarts makke-lijker met onderzoeksgegevens kunnen spelenen makkelijker in kunnen schatten welk onder-zoek van belang is. Eye Care Foundation heefteen aantal jaar geleden een microscoop. Dezemicroscoop geeft de mogelijkheid alle lagen vanhet oog te bekijken om zo tot een betere diag-nose te komen.

Een stap in de goede richtingEen andere manier om de bewustwording tenaanzien van het belang van de oogmeting tevergroten is het trainen van mensen die ookdaadwerkelijk de oogmeting kunnen doen. Omdit voor elkaar te krijgen is er een opleidingnodig. Daarom is Eye Care Foundation in 2003met het voorbereidingen van het opzetten vandrie optometrie-opleidingen gestart. De stu-denten worden opgeleid om ogen op te kunnenmeten en patiënten te screenen op oogaandoe-ningen zoals staar, trachoom en glaucoom. Aangezien het een megaproject betreft, is hetstreven in 2010 de opleiding te starten enmensen in het buitenland op te leiden totdocent. Een fantastisch project. De doelstellingvan ECF, het voorkomen van onnodige blind-heid in ontwikkelingslanden, komt zo weer eenstapje dichterbij!

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 8

11VOVZ Oktober Nr. 18-3

Mo

hs’

Mic

rog

rafisc

he

Ex

cisie

Mo

hs’

Mic

rog

rafisc

he

Ex

cisie

Mohs’ Micrografische Excisie

Drs S. Schneider,

oogarts, Academisch Ziekenhuis Maastricht

In Nederland wordt jaarlijks bij 2500 mensenhuidkanker gediagnosticeerd, waarvan er perjaar 500 sterven als gevolg van deze aandoe-ning. Vroeger werd dit vooral vastgesteld bijouderen, maar de laatste decennia komt hetsteeds op jongere leeftijd voor en dit door eentoegenomen blootstelling aan de zon.

BasaalcelcarcinomenDe zonnestralen, opgebouwd uit UV-straling,brengen onze stofwisseling op gang, huid enorganen worden gestimuleerd. Doordat bepaal-de ‘gelukshormonen’ worden geproduceerd,voelen we ons in de zon aantrekkelijker, beteren energieker. UV-B stralen zorgen ervoor dater vitamine D in de huid wordt vrijgezet.Wanneer echter de huid teveel aan zonlichtwordt blootgesteld kan huidkanker ontstaan,waarvan het basaalcelcarcinoom het meestvoorkomend is. Het basaalcelcarcinoom (BCC) ontstaat meestalin een reeds beschadigde huid. Ruim 80% komtvoor in het hoofd-halsgebied met een voorkeurvoor het middelste tweederde deel van hetgelaat (ook wel de H-zone genoemd).

Ze zijn zelden levensbedreigend, maar kunnenleiden tot belangrijke mutilaties door hun loco-regionale uitbreiding. Naargelang het anatomo-klinisch type kunnen deze tumoren een subkli-nische (sprieterige) infiltratieve groei vertonen-in omgevende structuren (gelaat, ogen, oren).

Metastasering van een BCC komt zeer zeldenvoor (geschatte kans 0,03%). Meestal gaat hetdan om een grotere tumor (>20 mm), een ver-waarloosde tumor, een metatypisch (baso-squameus) carcinoom, een microcystisch carci-noom of een tumor in de anogenitale regio.Uitzaaiing vindt dan meestal plaats naar deregionale lymfeklieren, soms naar de longen,lever en skelet. Er bestaan verschillende types van basaalcel-carcinomen,weinig en zeer agressieve vormen,ingedeeld op basis van de kliniek en histopa-thologie. Er wordt steeds histopathologischonderzoek verricht, voordat wordt overgegaantot de behandeling.Bij grote, verwaarloosde of infiltrerende (nabijoor, oog) tumoren wordt een CT-scan en/ ofecho gemaakt om invasie van omringendestructuren aan te tonen.Behandeling van een basaalcelcarcinoom hangtaf van een aantal factoren, namelijk of het omeen primaire tumor gaat of om een recidief, degrootte van de tumor en de groei. Op basishiervan wordt de behandeling bepaald (zieschema ‘Richtlijnen Basaalcelcarcinoom ICD-OC44.0,2-9, C 63.2’).

Conventionele excisie met een marge van 3mm kan uitgevoerd worden bij goed afgrensba-re BCC’s.

De H-zone van het gelaat

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 11

VOVZ Oktober Nr. 18-312 VOVZ Oktober Nr. 18-3

Dr Frederic E. Mohs, grondlegger MMS

‘MMS en Oncology College’, opgericht door DrMohs

In 1953 werden de lokale verdoving en vries-coupes geïntroduceerd, waardoor de techniekeenvoudiger en sneller werd. Hierdoor kon in 1dag de tumor volledig verwijderd worden. Uitonderzoek bleek dat genezing en kans op reci-dieven hetzelfde bleven. In 1985 werd de officiële naam van de procedu-re in ‘Mohs’ Micrografic Surgery’ (MMS) of‘Mohs’ Micrografische Excisie’ veranderd.Verwijderen van de tumor en reconstructie vanhet defect vinden plaats op dezelfde dag.Er zijn verschillende methoden om een tumorte excideren. Bij de Mohs’ Micrografische Excisie wordt detumor in een ‘ kommetje’ weggesneden en de snijvlakken worden gekleurd en genummerd.

Mo

hs’

Mic

rog

rafi

sch

e E

xcis

ieM

oh

s’M

icro

gra

fisc

he

Ex

cis

ieHet preparaat wordt in het anatomopatholo-gisch laboratorium onderzocht en de snijran-den worden bekeken of ze tumorvrij zijn.Indien niet, dan kan een re-excisie uitgevoerdworden. Cryotherapie (bevriezen) wordt toegepast bijoppervlakkige basaalcelcarcinomen.Bij grotere, niet goed afgrensbare tumoren ofrecidieven kan de micrografische Mohs’ exci-sie toegepast worden.

Mohs´ Micrografische ExcisieIn 1936 ontwikkelde Frederic E. Mohs, eenAmerikaans assistent chirurgie aan deuniversiteit van Winconsin, een techniek waar-bij het mogelijk was om de volledige snijrand van een basaalcelcarcinoom in drie dimensieste bekijken. De huid die geëxcideerd zou worden, werd gefixeerd met zinkchloride.Vandaar ook de naam chemochirurgie.Resultaten toonden aan dat deze techniek een zeer hogeslaagkans had en een zeer lage kans op recidieven.

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 12

13VOVZ Oktober Nr. 18-3

De tumor wordt geëxcideerdMohs’ coupe (‘kommetje’)

Het preparaat wordt in 4 stukken gesneden

Na het kleuren van de preparaten worden ze naarhet laboratorium opgestuurd. Daar worden ze inge-vroren met behulp van een cryostaat en worden ervriescoupes van gemaakt.

Cryostaat

De vriescoupes worden

gemaakt

Mo

hs’

Mic

rog

rafisc

he

Ex

cisie

Mo

hs’

Mic

rog

rafisc

he

Ex

cisie

De vriescoupes worden, in het bijzijn van een ana-tomo-patholoog, bekeken onder de microscoop.

Wanneer er nog tumorcellen gevonden wordenin de snijranden, moet er opnieuw een stukjehuid weggesneden worden, dat opnieuwgekleurd en ingevroren zal worden (d.i. detweede ronde).Deze procedure wordt herhaald totdat de gansetumor verwijderd is en er geen tumorcellenmeer aanwezig zijn in de vriescoupes.Daarna wordt het huiddefect primair geslotenof later gereconstrueerd wanneer het groter is.

Een follow up van 5 jaar wordt bij een primairetumor aangeraden; het eerste jaar elke 6 maanden en daarna jaarlijks. Bij recidieven iseen follow up van tien jaar noodzakelijk.

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 13

VOVZ Oktober Nr. 18-314

Conclusie

Uit onderzoek blijkt dat de kans op recidievenna Mohs’ excisie bij primaire BCC’s 3,2% en bij recidieven 6,7% is. Dit hangt samen met deagressieve histopathologische groei van detumor , of er meer dan vier rondes tijdens deMohs’ excisie uitgevoerd werden, of er eengroot defect na excisie was en of er reeds eerdereen excisie van die tumor had plaatsgevonden. Naast het feit dat de Mohs’ micrografische exci-sie het laagste aantal recidieven geeft, is hetook de eerste keuze therapie voor primaire bas-aalcelcarcinomen met een agressieve histopa-thologische groei en voor recidiverende BCC’s inhet gelaat.

Mo

hs’

Mic

rog

rafi

sch

e E

xcis

ieM

oh

s’M

icro

gra

fisc

he

Ex

cis

ie

Glabella transpositieflap

Enkele jaren later

Excisie tumor

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 14

15VOVZ Oktober Nr. 18-3

De ziekte van Behçet

De ziekte van Behçet is een chronische syste-mische auto-immune vasculitis die zich voor-namelijk kenmerkt door de aanwezigheid vanulceraties in de mond (aften) en op de genita-liën en een hypopyon uviëtis. Naast deze ulce-raties kunnen andere systemische afwijkingenoptreden.

Etiologie:De precieze oorzaak van deze auto-immuun-ziekte is vooralsnog onbekend. Een abnormalereactie van het immuunsysteem op een moge-lijke infectieuze component lijkt de ziekte tekunnen veroorzaken.

Pathologie:Histologisch onderzoek toont een vasculitis-beeld. In de mucocutane laesies is infiltratievan lymfocyten te zien met necrose en ulcera-ties.

Klinische presentatieDe symptomen zijn variabel en kunnen wisse-len in ernst. Mucocutane laesies zijn het voor-naamste kenmerk van deze ziekte. Uveïtis,meningoencephalitis en vasculitis zijn de meestgevaarlijke kenmerken van deze ziekte.

Mucocutane laesiesAfteuze ulceraties zijn meestal het eerste ken-merk van de ziekte. Deze laesies zijn niet teonderscheiden van de normale orale aften engenezen ook zonder littekens te geven.

Zie

kte

va

n B

eh

çet

Zie

kte

va

n B

eh

çet

Genitale ulceraties komen bij mannen voorna-melijk op het scrotum voor en bij vrouwenvoornamelijk op de labia, vagina en cervix.Deze genezen met littekenvorming.Huidulceraties kunnen worden onderverdeeldin twee typen: op de onderste extremiteitkomen voornamelijk erythema nodosum-achti-ge laesies voor die genezen met hyperpigmen-tatie. Het tweede type huidlaesie is een acné-achtige laesie.

Oculaire symptomen Chronische, terugkerende bilaterale uveïtis vanzowel de voorste als achterste oogkamer kanvoorkomen. Uveïtis van de voorste oogkamermet een hypopyon wordt gezien bij 20% vande Mediterrane patiënten en heeft een slechteprognose. De oculaire symptomen kunnen lei-den tot blindheid. Musculoskeletale symptomen Een niet-deformerende, non-erosieve oligoar-thritis die meestal een aantal weken aanhoudtwordt gezien bij 50% van de patiënten. Vaak iser betrokkenheid van de knieën. Ook kan bijBehçet een myositis worden gezien.

Neurologische symptomenOngeveer 5% heeft neurologische symptomen.Vaak zijn dit piramidale, cerebellaire en sen-sorische stoornissen. Ook komt gedragsveran-deringen voor. De hersenstam wordt het meestvaak aangetast voor Behçet.

Veneuze en arteriële laesies Een vasculitis ( een ontsteking van de wandenvan bloedvaten) kan de alle vaten aantasten.Een thromboflebitis in de benen en aneurysma-ta van de aa. pulmonales komen het meestvoor bij Behçet. Het laatste geeft een zeerslechte prognose aan.

Gastrointestinale betrokkenheid Ulceraties in de mucosa, voornamelijk in hetileum en colon, kunnen koliekpijn en diarreegeven. Verder perforeren de ulcera snel.

Diagnose:In 1990 zijn de volgende criteria ingesteld voorhet stellen van de diagnose: Patiënten moetenorale ulceratie hebben die tenminste drie keeris teruggekeerd in 12 maanden. Verder tenmin-ste twee van de volgende criteria:

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 15

VOVZ Oktober Nr. 18-316

geheel reversibel. Agressieve therapie is hier-voor ook aangewezen. De prognose van deziekte van Behçet is verbeterd in de afgelopenjaren. Dit komt vooral door nieuwe en beteremedicamenteuze therapie. Vooral aneurysmatavan de aa. pulmonales gaan gepaard met eenzeer slechte prognose.

De behandeling berust op drie principes:1. Het continue remmen van de ontsteking

zonder daarbij de eigen weerstand van heteigen lichaam aan te tasten. Een goed mid-del hiervoor is het natuurlijk middelLyprinol. In overleg met uw specialist of artskan dit middel naast medicijnen wordengebruikt.

2. Het verbeteren van de immuniteit of eigenweerstand van het eigen lichaam. Dit doetmet door er een gezonde leefwijze op na tehouden. Goede voeding en het nemen vande beste Pro-Biotic.

3. Tekorten aanvullen en ontgiften van hetlichaam:

Voedingsadviezen:1. Neem voldoende groente en fruit, en bij

iedere maaltijd iets rauws. Er is lekkeregekruide zuurkool te koop (gekruide, kerrieen wijnzuurkool) Dit is gefermenteerd,geneeskrachtig en bevat veel enzymen. Hetis goed om de zuurkool met wortelen temengen voor vitamine-A ter beschermingvan de ogen. Drink veel water en thee tus-sen de maaltijden door.

Amina Yaqubi afgestudeerd oogarts uit Afghanistanwerkzaam als zientrainer bij Visio Het Loo Erf.

Zie

kte

va

n B

eh

çet

Zie

kte

va

n B

eh

çet

1 Terugkerende genitale ulceraties.2 Oculaire betrokkenheid: uveïtis in de voorste

of achterste oogkamer. 3 Huidlaesies: erythema nodosum, pseudofol-

liculitis, papulopustulaire laesies of acnei-forme laesie (bij postadolescente patiëntendie geen corticisteroïden gebruiken)

4 Pathergische reactie, bevestigd door eenarts.

Er bestaat geen pathognomonische diagnosti-sche testen voor Behçet. De laboratoriumafwij-kingen zijn aspecifiek.

Differentiaaldiagnose:Het stellen van de diagnose kan heel moeilijkzijn, omdat de symptomen aspecifiek zijn enbij veel andere aandoeningen kunnen passen.Hier worden de aandoeningen gegeven die bijde meest voorkomende symptomen kunnenpassen: Orale ulcera: herpes simplex, benigneaphteuze ulcera, IBD (inflammatory bowel dis-ease), systemische lupus erythematosus.Vasculitis van de kleine vaten: systemischelupus erythematosus, andere vasculitiden, mul-tipele sclerose, tuberculose, maligniteiten.

Behandeling:Een behandeling voor de oorzaak van de ziektevan Behcet bestaat nog niet. Op dit momentberust behandeling dus op de symptomen. Bijde behandeling wordt vaak begonnen met cor-ticosteroïden. Bij onvoldoende effect wordt dituitgebreid met ciclosporine, cyclofosfamide encolchicine.

Beloop en prognoseDe ziekte van Behçet komt vooral voor bij man-nen tussen de twintig en veertig jaar. Het ver-loop van de ziekte gaat gepaard met exacerba-ties en remissies. De mucocutane, articulaireen oculaire symptomen zijn in de eerste jarenhet meest hevig. Na ongeveer twintig jaarwordt de ziekte minder hevig. De grootste mor-biditeit en mortaliteit worden veroorzaakt doorde neurologische, oculaire en vasculaire symp-tomen van de ziekte. Hierdoor kunnen bloedin-gen in de tractus digestivus, een vena cavasuperior en inferior syndroom en cerebrovascu-laire afwijkingen ontstaan. De oculaire en neu-rologische symptomen kunnen door middel vanmedicatie onderdrukt worden, maar zijn nooit

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 16

17VOVZ Oktober Nr. 18-3

Gesproken Bijsluiters: een uitkomst voormensen die slecht zien!Als een consument medicijnen gebruikt dan is het belangrijk dat hij/zij de bijsluiter goed leest. Tijdstipvan inname, dosering, bijwerkingen; het is allemaal belangrijke informatie die men eigenlijk direct moetweten. Voor mensen die slechtziend of blind zijn, leveren de (kleine) letters van de medicijnbijsluiter pro-blemen op.

In uw werk als oogheelkundig verpleegkundige heeft u dagelijks te maken met mensen die (al dan niet tij-delijk) slechtziend of blind zijn. Veelal krijgen deze patiënten ook medicatie.

De Nationale Bijsluiter Telefoon biedt met gesproken bijsluiters een oplossing voor de bijna 600.000mensen die slechtziend of blind zijn in Nederland.

Hoe werkt de Nationale Bijsluiter TelefoonDe telefoonlijn is op werkdagen geopend van 9 tot 17.00 uur. Nadat het nummer – 0900 – 0125 – isgedraaid is er een welkomstboodschap. Voor het beluisteren van de bijsluitertekst is het registratienum-mer van het medicijn nodig. Met dit unieke nummer is het zeker dat de beller de juiste bijsluitertekst tehoren krijgt. Heeft de beller geen registratienummer ingevoerd dan zal telefoonmedewerker proberen omop naam van het medicijn de juiste bijsluitertekst te vinden. Daarna wordt de bijsluiter op verzoek geheelof gedeeltelijk voorgelezen door een telefoonmedewerker. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de genees-middeleninformatiebank van het CBG, die alle geactualiseerde bijsluiterteksten van geregistreerde medicij-nen bevat. Er zijn ook bijsluiterteksten die door een computer worden voorgelezen; in dat geval kan debeller simpel met de toetsen van de telefoon stukken tekst overslaan of nogmaals beluisteren. De bellerbetaalt lokaal tarief voor het telefoongesprek. Het is ook mogelijk om de bijsluitertekst na het beluiste-ren, te bestellen in grootletter, braille of als Word-bestand. Op die manier kan men de tekst nog eensrustig nalezen. De bestelling wordt binnen enkele dagen gratis thuis bezorgd. Vragen stellen over hetmedicijn zelf kan niet. De Nationale Bijsluiter Telefoon is geen medische advieslijn. Mensen die vragenhebben worden doorverwezen naar hun huisarts of apotheek.

AchtergrondIn juni 2007 werd de nieuwe Geneesmiddelenwet in Nederland van kracht. Vanaf die datum zijn registra-tiehouders verplicht om op verzoek van patiënten(organisaties) bijsluiters van medicijnen in voor blindenen slechtzienden geschikte leesvormen beschikbaar te stellen. Vooruitlopend op die bepaling, ging in juli van 2006 de Nationale Bijsluiter Telefoon van start. DeNationale Bijsluiter Telefoon is een initiatief van Viziris, de farmaceutische brancheorganisaties Nefarma,Neprofarm, Bogin en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).

GebruikersOp dit moment bellen er circa 30 mensen per maand naar de Nationale Bijsluiter Telefoon. Uit enquêtesblijkt dat de groep ven gebruikers zeer tevreden is over de Nationale Bijsluiter Telefoon omdat men snelen gemakkelijk over de informatie kan beschikken. De Nationale Bijsluiter Telefoon wordt veel gebruikt door blinden en slechtzienden die bekend zijn metde voorhanden zijn de hulpmiddelen en centra voor revalidatie. Nog veel meer mensen, bijvoorbeeldouderen die slechter gaan zien, zouden gebruik kunnen maken van deze laagdrempelige dienstverlening.

Wat kunt u doen als verpleegkundige?1. patiënten die (tijdelijke) slechtziend of blind zijn wijzen op de service van de Nationale Bijsluiter

Telefoon;1. hen het speciale kaartje meegeven waarop naam, telefoonnummer (ook in braille) en de openingstijden

vermeld staan;1. voor de patiënt het registratienummer van het medicijn opzoeken;1. via de website van de Nationale Bijsluiter Telefoon kaartjes en posters bestellen voor in de wachtruime.

www.nationalebijsluitertelefoon.nl

PRJ0803193 binnenwerk 18 3a 11-03-2009 13:37 Pagina 17