Onthaalbrochure voor vrijwilligers

Metamorfose – N.P.

Psychiatrisch Ziekenhuis

Sint-Franciscus

Penitentenlaan 7 - 9

9620 Zottegem - Velzeke

09/364.46.46

www.sint-franciscus.be

Inhoudstafel

Welkom 3

Voorstelling van Psychiatrisch Ziekenhuis Sint - Franciscus 4

Vrijwilligerswerk, een zinvolle meerwaarde … 11

Taakomschrijving van de vrijwilliger binnen ons ziekenhuis 13

Samenwerking met Caritas Gemeenschapsdienst 14

De vrijwilligersverantwoordelijke 17

Praktische info 19

Hoe bereikt U het ziekenhuis? 20

2

Welkom

Een op vijf mensen in Vlaanderen is vrijwilliger. Dat betekent dat meer dan een miljoen mensen zich onbaatzuchtig inzet voor anderen. Ze doen meestal geen wereldschokkende dingen, maar zetten hun solidariteitsgevoel voor de anderen om in concrete daden. Vrijwilligers zijn geen specialisten maar gewone mensen die er zijn voor andere mensen en hun hart geven aan de zorg voor anderen. Misschien herkent U zich daar in en wil U zich net als al die anderen inzetten voor mensen met een hulpvraag: mensen die hulpbehoevend zijn, nood hebben aan wat gezelschap of contacten. Wij hopen U aan de hand van deze brochure de nodige uitleg te verschaffen en U, zonodig, een antwoord te geven op al uw vragen. Wij schetsen een beeld van het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Franciscus, wij geven weer in welke mate vrijwilligers voor onze organisatie belangrijk zijn en welke rol Caritas Gemeenschapsdienst daarbij speelt. Laat deze brochure een leidraad betekenen in uw zoektocht naar het hoe en het waarom van vrijwilligerswerk in het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Franciscus. Nele Hageman

3

Voorstelling van Psychiatrisch Ziekenhuis Sint - Franciscus

Het ziekenhuis dankt zijn bestaan aan acht eeuwen inzet en inspiratie van de Grauwzusters Penitenten met trouw aan de spiritualiteit van Sint-Franciscus.

Sinds haar ontstaan in 1225 heeft het ziekenhuis zich voortdurend ontwikkeld en aangepast aan nieuwe zorgvragen en is het uitgegroeid tot een modern therapeutisch centrum in Zuid - Oost - Vlaanderen. Vandaag is Sint-Franciscus een behandelcentrum voor verscheidene psychiatrische problemen met

elk een gespecialiseerd behandelprogramma. In 163 bedden en plaatsen worden dankzij de dagelijkse inzet van ongeveer 150 medewerkers, jaarlijks meer dan 300 opnames gerealiseerd. Het ziekenhuis onderschrijft volgende opdrachten: 1. Een patiëntenzorg met klemtonen op:

• aandacht voor de patiënt in al zijn noden en vragen, zijn familie en omgeving;

• het behoud en het herwinnen van zelfstandigheid en zelfredzaamheid;

• gestructureerde behandelplannen op maat van de individuele hulpvraag van elke patiënt.

2. Een zorgorganisatie met klemtonen op: • geïntegreerde multidisciplinaire teams; • ondersteunende diensten ten dienste van patiënt en patiëntenzorg; • netwerkvorming en zorgcircuits in samenwerking met de andere

partners in de gezondheids- en welzijnszorg. 3. Een organisatiecultuur met klemtonen op:

• gestructureerde en open communicatie tussen alle teamleden en alle geledingen van het ziekenhuis;

• persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling van deskundigheid.

4

Voor de uitwerking van deze opdrachten wordt geput uit volgende inspiratiebronnen: 1. De christelijke visie

naar het voorbeeld van Jezus, met aandacht voor elke mens in zijn totaal mens zijn, in het bijzonder voor de zieke en gekwetste mens, in een ethisch christelijk perspectief.

2. Het gedachtengoed van Sint-Franciscus uitgaande van zijn oproep tot eenvoud, armoede en gastvrijheid.

3. De kwaliteitszorg als een lerende organisatie die gericht is op een streven naar continue kwaliteitsverbetering binnen alle geledingen.

F.D.C.

5

Het ziekenhuis heeft volgende afdelingen en diensten: 1. Afdeling “Indicatiestelling en Korte Behandeling”

(21 bedden) Op deze afdeling proberen wij met de patiënt en zijn familie een bilan op te maken van de problemen. Er wordt getracht om, na een zo kort mogelijke periode van intensief werken, met de patiënt de probleemgebieden duidelijk te omschrijven en heldere behandeldoelstellingen te formuleren. Wanneer de problematiek van de patiënt past binnen ons behandelaanbod, stellen we een korte behandeling in of verwijzen we door naar de meest geschikte afdeling in ons ziekenhuis. 2. Afdeling “Voortgezette Behandeling”

(29 bedden) De voortgezette behandeling wil een aangepast zorgaanbod ontwikkelen voor de doelgroepen verslaving, psychosen en stemmings – en persoonlijkheidsstoornissen. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende therapeutische methodieken, waaronder de gedrags- en de systeemtherapie. De basispeiler van onze visie en werkwijze is het bio – psycho – sociaal model. Binnen deze visie wordt de eenheid tussen de mens en zijn leefwereld benadrukt. Om menselijk gedrag te begrijpen dient men immers rekening te houden met alle drie de factoren. Het is de bedoeling het herstel van de patiënt te bewerkstellingen of de toestand te stabiliseren en een snelle terugkeer naar huis of een aangepaste omgeving te realiseren. 3. Afdeling “Rehabilitatie – Activatie – Revalidatie”

(45 bedden) De afdeling RAR richt zich tot psychiatrische patiënten die een langdurige behandeling nodig hebben of blijvend op een gespecialiseerde psychiatrische zorg zijn aangewezen. Aan de hand van allerlei activiteiten wordt het zelfzorgvermogen van de patiënt gestimuleerd en zijn levenskwaliteit verhoogd. Hiermee wordt een zo groot mogelijke tevredenheid op persoonlijk en maatschappelijk vlak beoogd.

6

4. Afdeling “Psychogeriatrie” (25 bedden)

Op deze afdeling worden bejaarde patiënten met een psycho – organische problematiek begeleid. Het multidisciplinaire team staat in voor behandeling en revalidatie, met als doel een zo goed mogelijk herstel op fysiek, psychisch en sociaal vlak. De dynamiek van de afdeling wordt versterkt door de intense samenwerking met de familie. De verblijfsduur is beperkt tot enkele maanden. 5. Afdeling “Dagcentrum”

(33 plaatsen) Na een volledige opname of in aansluiting op een ambulante begeleiding, biedt het team van het Dagcentrum een dagklinische begeleiding en behandeling aan. Het Dagcentrum is elke werkdag te bereiken tussen 9u en 16u.

6. Afdeling “Psycho – Organische Revalidatie”

(12 plaatsen) De psycho – organische revalidatie is een specifieke dagbehandeling, die zich richt op het therapeutisch benaderen van patiënten met psycho – organische aandoeningen. Deze omvatten verschillende ziektebeelden, gekenmerkt door een vermindering van de cognitieve mogelijkheden op organische basis.

7. Het Psychiatrisch Verzorgingstehuis (PVT) Sint – Franciscus

(28 bewoners) Het psychiatrisch verzorgingstehuis Sint – Franciscus is een verblijfsafdeling voor mensen met een blijvende nood aan neuro – psychiatrisch toezicht. Concreet betekent dit dat het gaat om een groep van chronische, gestabiliseerde patiënten met beperkte mogelijkheden en dit zowel op vlak van intelligentie, zelfredzaamheid en sociale vaardigheden. Momenteel verblijven er 28 bewoners, zij genieten een continue begeleiding door een equipe van verzorgend en verplegend personeel dat 24 op 24 u aanwezig is. De begeleiders zijn verantwoordelijk voor het creëren en het in stand houden van een huiselijke sfeer. Zij laten zich hierbij leiden door de individuele noden van de bewoners. Hun mogelijkheden worden benadrukt en

7

gestimuleerd, hun beperkingen geminimaliseerd. Het accent ligt hier op het woon- en leefklimaat en duidelijk minder op de medische behandeling. 8. Dienst Vrije Tijd (DVT)

De dienst Vrije Tijd van ons ziekenhuis organiseert socio – culturele en sportieve activiteiten binnen en buiten het ziekenhuis. Deze dienst probeert steeds een aanbod op maat te creëren en biedt de patiënten tevens de mogelijkheid tot integratie in het verenigingsleven van de streek.

Het aanbod van de Dienst Vrije Tijd:

Avondprogramma

- sportactiviteiten: mini-voetbal, netbal,… - bowling - wandelen - zwemmen - snooker - bioscoop bezoek - kaarten - dansavond - …

Het avondprogramma wordt maandelijks in overleg opgemaakt met de deelnemers. Woensdagnamiddagprogramma Dit programma wordt maandelijks opgemaakt door een team van personeelsleden waarvan minimaal 1 persoon van op elke afdeling. Er wordt een keuzeprogramma opgesteld, met centrale activiteiten en afdelingsactiviteiten.

8

De activiteiten die opgenomen worden in dit programma:

- wandelen - fietsen - winkelen - feesten - muzikale optredens - volkssporten - sportactiviteiten en tornooien - vakantie daguitstappen - recreatiedagen - knutselen rond bepaalde thema’s - film - …

Meerdaagse activiteiten:

In samenwerking met Psylos (Vlaamse vereniging ter bevordering van de sport, het openluchtleven, de lichamelijke opvoeding en het sociaal cultureel werk in de sector van de geestelijke gezondheid) en andere ziekenhuizen organiseren we jaarlijks een sportkamp en een fietskamp. Tevens worden er afdelingsgebonden zeevakanties georganiseerd.

9. Pastorale dienst Deze dienst staat in voor de pastorale zorg door middel van liturgische vieringen en verdiepende gesprekken. Er wordt elke maand een liturgische kalender opgemaakt zodat zowel patiënten als personeel op de hoogte zijn en uitgenodigd worden op de activiteiten die de pastorale dienst organiseert.

9

10. Het Arbeidszorgcentrum (AZC) “De Schakel” Het arbeidszorgcentrum is een dienst van het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint – Franciscus en is erkend door PAOV, het platform Arbeidszorg Oost – Vlaanderen. Het AZC “De Schakel“ biedt interessante arbeidsactiviteiten aan aan patiënten van het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint – Franciscus (zowel van de afdelingen VB, RAR, Dagcentrum als van Beschut Wonen). Het AZC biedt “werk op maat” aan, m.a.w er is begeleiding van een ergotherapeut zodat “de medewerkers“ tijd krijgen om te leren en ervaring op te doen. De geleverde arbeid is nuttig en waardevol. Voor sommigen is dit een vervangende arbeidsinvulling (arbeidszorg), een interessante, actieve en waardevolle dagbesteding. Voor anderen ligt de klemtoon op arbeidstraining in een voorbereiding op een opleiding of tewerkstelling in beschut werk, vrijwilligerswerk of werk in het reguliere circuit. De begeleidende therapeut wil zowel zorg dragen voor de medewerkers door zijn professionele aanpak en begeleiding als aandacht hebben voor een kwaliteitsvolle aflevering van diensten en producten. Een aangename werksfeer biedt iedereen kansen tot ontplooiing, ontmoeting en waardering. Men baseert zich binnen het AZC voor deze doelstellingen op de filosofie van de arbeidsrehabilitatie. Het aanbod van het arbeidszorgcentrum: fietsenatelier lederatelier houtatelier groendienst binnen het ziekenhuis (kleinschalig) carwash en klusjesdienst binnen het ziekenhuis (kleinschalig)

10

Vrijwilligerswerk, een zinvolle meerwaarde

Een definitie over vrijwilligerswerk geven is niet zo eenvoudig, daarom richten wij ons tot wat er omschreven staat in het decreet van 24 maart 1994 op het vrijwilligerswerk in de welzijns – en gezondheidszorg: “Activiteiten, behalve bestuursfuncties, die zich onderscheiden van en/of complementair zijn aan activiteiten die gewoonlijk door professionelen worden verricht en die in een gestructureerd verband, niet verplicht en onbezoldigd worden uitgevoerd door natuurlijke personen die zich inzetten voor het welzijn en de gezondheid van individuen of groepen.” Enkele stellingen die tot onze visie op vrijwilligerswerk behoren: - Het rechtstreeks contact met de hulpvrager / patiënt staat centraal: de

relatie tussen de vrijwilliger en de patiënt is een relatie van “mens tot mens” waarbij het contact tussen beide primeert.

- De vrijwilligerswerking is integratiebevorderend: vrijwilligers komen van

buiten de voorziening en betekenen voor de patiënt vaak een band met de buitenwereld. Anderzijds opent de voorziening, door vrijwilligers binnen te halen, haar deuren voor de omringende samenleving en wordt zij op die manier meer deel van de gemeenschap. Vrijwilligers dragen dus bij tot het goede imago en de naambekendheid van de organisatie.

- Vrijwilligers vervullen een brugfunctie: de beroepskrachten hebben oog voor de mens achter de zieke, toch hebben ze door de hoge werkdruk niet altijd tijd genoeg om de patiënten dié individuele extra aandacht te geven die ze nodig hebben. Vrijwilligers kunnen deze nood helpen opvangen.

- Vrijwilligers betekenen een meerwaarde in de totaalzorg van de patiënt.

Belangrijk is dat zij hier niet personeelsvervangend optreden. De vrijwilliger is een surplus voor de hulpvrager: hij / zij kan zorgen voor wat extra’s waar de beroepskrachten omwille van organisatorische redenen niet toe komen.

11

Dit is belangrijk, zowel voor de bescherming van de werknemer als voor de vrijwilliger zelf.

- Enkele mogelijke drijfveren tot vrijwilligerswerk kunnen zijn: - zingeving - waardering - een bron van sociaal contact - kans op zelfontplooiing - vorm van vrijetijdsbesteding

Als vrijwilliger heb je zowel rechten als plichten. We zetten ze voor jou even op een rijtje:

RECHTEN PLICHTEN goede arbeidsvoorwaarden:

onkostenvergoeding, verzekering, materiaal,…

onze missie onderschrijven

informatie – communicatie – inspraak de (statutaire) regels naleven vorming beroepsgeheim

begeleiding waardering

“Men zegt soms: ‘ Je bent zot zeker, voor niets gaan werken.’ Wel, dan zeg ik:’ Dat is niet voor niets, want de dankbaarheid die ik ervaar zowel van de mensen als van het personeel, die is onbetaalbaar. Dat heeft voor mij nog veel meer waarde dan een grote zak geld, want met geld koop je geen liefde.” Nera, vrijwilligster

12

Taakomschrijving van de vrijwilliger binnen ons ziekenhuis

“Mee op zoek gaan…”

Wij vinden het in de eerste plaats zeer belangrijk dat U als vrijwilliger mee op zoek gaat naar een ondersteunende taak of dé activiteit waar U zichzelf goed bij voelt. Ook de frequentie van uw aanwezigheid of uw taken wordt door uzelf bepaald en in onderling overleg besproken met de desbetreffende dienst of afdeling.

Enkele taken waar U ons als vrijwilliger kan bij ondersteunen:

Algemene taken op de afdelingen: - vervoer - bezoek (o.a bij de PVT bewoners) - voedingsbegeleiding - lichaams- en schoonheidsverzorging (manicure, coiffure,…) - samen wandelen - samen winkelen of een (wekelijks) marktbezoek - individuele begeleiding van patiënten naar bepaalde activiteiten - bibliotheekbezoek

Taken binnen de Dienst Vrije Tijd: - begeleiden van activiteiten - begeleiden van daguitstappen - begeleiden van sportactiviteiten - geven van bijvoorbeeld basketbal -, voetbal - ,…- initiaties, workshops

Taken binnen de Pastorale Dienst: - hulp tijdens activiteiten bv.

begeleiding van patiënten naar eucharistievieringen hulp bij de ziekendag bezoek aan begraafplaats

Taken binnen het Arbeidszorgcentrum - begeleiden van beroepsmatige activiteiten zoals groendienst, houtatelier,

fietsenatelier, …

13

Samenwerking met Caritas Gemeenschapsdienst

Het organiseren van vrijwilligerswerk is geen sinecure.

Iedereen is het er mee eens dat het uitbouwen van vrijwilligerswerk binnen een organisatie kan bijdragen tot een gevoelige kwaliteitsverbetering. Daarom is het een noodzaak dat er in vrijwilligers geïnvesteerd wordt. Vrijwilligers moeten begeleid worden, de mogelijkheid krijgen om via bijscholing hun eigen deskundigheid te verbeteren. Caritas Gemeenschapsdienst (CGD) wenst hierin een ernstige bijdrage te leveren.

Caritas Gemeenschapsdienst werkt vanuit een gegronde visie op vrijwilligerswerk en tracht zowel de voorziening als de vrijwilliger op verschillende niveaus te ondersteunen: plaatselijk, diocesaan en nationaal.

Vrijwilligerswerk kan pas slagen als vrijwilligers plaatselijk mee gedragen worden. Daarom opteert Caritas Gemeenschapsdienst voor een samenwerkingsmodel. Dit betekent dat er samen met de voorziening werk gemaakt wordt van het vrijwilligerswerk, dat erover gewaakt wordt dat vrijwilligers op de juiste manier worden ingeschakeld.

Caritas Gemeenschapsdienst fungeert dus voornamelijk als overkoepelende organisatie tussen de vrijwilligers enerzijds en de organisatie met haar vrijwilligersverantwoordelijke anderzijds met vooral een ondersteunende werking.

Deze ondersteuning situeert zich op drie vlakken:

- een specifiek aanbod voor de vrijwilligers: - een specifiek aanbod voor de voorzieningen - een algemeen aanbod

Caritas Gemeenschapsdienst verzorgt de verzekering, opvolging, bijscholingen en ontmoetingsmomenten voor vrijwilligers.

14

Zij voorzien een uitgebreid aanbod voor de vrijwilligers:

- Tijdschrift Alle vrijwilligers en voorzieningen ontvangen gratis het tijdschrift ‘Vitamine C’. Vrijwilligers een hart onder de riem steken door een bemoedigend woordje, een inhoudelijk artikel, een bezinning of uitwisseling van ervaringen met andere vrijwilligers. - Vorming CGD acht vorming noodzakelijk binnen de ondersteuning van vrijwilligers. Een vrijwilliger heeft zijn eigen levenservaring, doet indrukken op in de voorziening en kan vaak niet alles kaderen omdat hij geen therapeutische opleiding heeft gehad. Een beetje achtergrondinformatie kan soms helpen om signalen te detecteren en gevoelens een plaats te geven. Globaal gezien kan de vorming gaan over de relatie hulpvrager – vrijwilliger in al zijn facetten én de taak van de vrijwilliger; als middel tot contact tussen de vrijwilliger en de mens die ziek, oud of gehandicapt is. Een viertal keer per jaar wordt een basisvorming georganiseerd voor alle nieuwe of kandidaat – vrijwilligers. - Verzekering CGD zorgt voor een degelijke verzekering van de vrijwilligers. Het gaat over zowel een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid (lichamelijke en materiële schade aan derden) als over een ongevallenverzekering (lichamelijke en materiële verzekering aan de vrijwilliger zelf)

- Ontmoeting Elk jaar organiseert CGD een ontmoetingsdag voor al zijn vrijwilligers. Vrijwilligers leggen immers graag contacten met gelijkgezinden, over de grenzen van de eigen voorziening heen.

15

- Administratieve ondersteuning De administratieve ondersteuning van de CGD bestaat voornamelijk uit het opvolgen van de wetgeving rond vrijwilligerswerking voor bijvoorbeeld bruggepensioneerden en werklozen. - Bemiddeling Indien er meningsverschillen optreden tussen personeel en vrijwilligers, dan wordt er door CGD in deze discussies bemiddeld.

Het aanbod voor de voorzieningen richt zich vooral op ondersteuning van deze voorzieningen en van de vrijwilligersverantwoordelijke. Concreet betekent dit dat de voorzieningen hulp krijgen bij het opstarten van nieuwe projecten, bij het aantrekken van nieuwe vrijwilligers. Caritas Gemeenschapsdienst stuurt eveneens om de twee maanden een nieuwsbrief naar de aangesloten voorzieningen. Daarin wordt de verantwoordelijke de kans gegeven om alle ontwikkelingen, nieuwtjes, veranderingen in het vrijwilligersveld op de voet te volgen.

16

De vrijwilligersverantwoordelijke Om vrijwilligerswerk een goede kans op slagen te geven is een verantwoordelijke voor de vrijwilligerswerking binnen de organisatie noodzakelijk. Vrijwilligers hebben een eigen plaats nodig en moeten specifiek opgevangen en begeleid worden door een interne verantwoordelijke. De interne verantwoordelijke is een personeelslid dat door de voorziening is aangeduid om het vrijwilligerswerk uit te bouwen en te coördineren. Mevrouw Nele Hageman werd voor deze taak aangeduid binnen Psychiatrisch Ziekenhuis Sint - Franciscus.

Een goede vrijwilligersverantwoordelijke

= de sleutel tot een gezonde vrijwilligerswerking

De centrale rol van de verantwoordelijke voor het vrijwilligerswerk ziet er als volgt uit:

Patiënten van de voorziening

Caritas Gemeenschapsdienst

VERANTWOORDELIJKE Voorziening

Vrijwilliger

17

De taken van de verantwoordelijke kunnen we opsplitsen in drie delen:

- taken in relatie tot de vrijwilligers en de vrijwilligersgroep kennismakingsgesprek met de nieuwe vrijwilliger introductie van de nieuwe vrijwilliger bij de directie, op de afdeling,… evaluatie en begeleiding bevorderen van informele contacten en ontmoeting de vrijwilligers eens in de bloemetjes zetten

- taken in relatie tot de voorziening de verantwoordelijke dient te handelen vanuit de visie van de voorziening noden of beperkingen die blijken uit de vrijwilligerswerking bespreken binnen de organisatie

- taken in relatie tot Caritas Gemeenschapsdienst helpen bij werving van vrijwilligers deelname aan vorming en begeleiding administratieve opvolging

Als U als vrijwilliger in ons ziekenhuis aan de slag gaat, dan zal U zeker kennis maken met onze vrijwilligersverantwoordelijke en zal zij met U verdere concrete afspraken maken.

18

Praktische info J.W.

Denkt U zich te herkennen in ons profiel van de vrijwilliger? Wil U uw tijd nuttig invullen en U inzetten voor onze patiënten? F.D.V.Of hebt U gewoon nog enkele vragen? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Nele Hageman

Vrijwilligersverantwoordelijke PZ Sint – Franciscus Via 09/364.46.46 Of via mail nhageman@pzsfz.be

19

Hoe bereikt u he

n

Gent

10 km

Oosterzele

t ziekenhuis?

Aansluiting met “Belbus” 09/210.94.94

Aalst

Geraardsb

Merelbeke Gent

Oudenaarde

15 km

Afrit “Erpe-Mere”

“De Vos”

Brussel

Herzele

PZ St.-Franciscus

Velzeke “Dorp”

Spoorweg Zottegem

Zottegem “centrum”

E 40

Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Franciscus

Penitentenlaan 9

9620 ZOTTEGEM

℡ 09/364.46.46 09/364.46.50

info@pzsfz.be www.sint-franciscus.be

20

erge

Afrit “Wetteren”

Het ziekenhuis ligt in Velzeke, deelgemeente van Zottegem, op 200m van het dorpsplein en op 400m van de bushalte. Een folder van “De Lijn” met informatie over het openbaar vervoer tussen Velzeke en Zottegem is ter beschikking op de receptie. Het ziekenhuis is eveneens bereikbaar met “De Belbus”. Telefoneer minstens 2 uur op voorhand naar het nummer 09/210.94.94

21