ONRECHTMATIGE DAAD

Open vragen > stelling: juist/fout + verantwoordingTheorie-casussen – geen MC!

DEEL I. Schadevergoedingsrecht: een overzicht

Hoofdstuk I. Door de mens veroorzaakte schade

Centraal: of en onder welke omstandigheden iemand die schade lijdt ten gevolge van activiteiten van andere mensen, aanspraak kan maken op herstel van deze schade.

Schade ontwikkeld door andere mensen/ activiteiten ontwikkeld door andere mensen. NIET: natuurrampen, ziekte,… Bv.: aardbeving> onstabiele gebouwen opgetrokken > AS voor de verergering van de schade. De overige schade: rampenfonds, ziekteverzekeringBij ons: schade van natuurrampen wordt vergoed via de brandverzekering = een niet-verplichte verzekering.

Mogelijke schade: - personenschade (overlijden, lichamelijk letsel en de ermee gepaard gaande pijn, smart en

financieel verlies)- schade aan roer en onroer goederen- economische schade- morele schade door aantasting privacy en reputatie

soms intentioneel: bewust veroorzaakte schade (met opzet)bv.: overval, publicatie van foto’s die de privacy schenden.

Meestal accidenteel: bv.: door machines, remmen van auto die plots niet meer werken. = in bijzonder door gebruik van moderne technische hulpmiddelen bv auto

De meeste schadegevallen: gevolg van ongewilde schadeverwekkende gebeurtenissen (soms resultaat van een geleidelijk niet-opzettelijk proces; bv.: ongewilde blootstelling aan een schadelijke stof)

Schade door natuurlijke fenomenen (natuurrampen, ziekten,…) : wordt niet behandeld; het recht staat machteloos niet mogelijk om de oorzaak van deze schadegevallen uit te schakelen, men kan enkel de blootstelling aan natuurkrachten vermijden of beperken. Bv.: bouwen van dijken tegen overstromingen, inentingen,…Schadevergoeding dmv solidariteitsmechanismen: ziekteverzekering, rampenfonds bij natuurrampen, de verzekering tegen overstromingen, aardbevingen, overlopen van openbare riolen en aardschuivingen (deze laatste zit in de brandverzekering eenvoudige risico’s)

Zeer grote rampen: de staat draagt een deel van de schadelast!

Hoofdstuk II. Schadeverschuiving en schadespreiding

Traditioneel uitgangspunt: ieder draagt zijn eigen schadeTot einde 19 e eeuw : 1 uitz op dit principe: ASrecht: wanneer de schade veroorzaakt was onder omstandigheden die volgens het BW tot burgerrechtelijke AS aanleiding geven, kon men aanspraak maken op schadevergoeding vanwege de aansprakelijke, anders werd het niet vergoedDeze schade moest dan vergoed worden door de aanspr, in beginsel met zijn EV

Nu: ASrecht niet meer enige en voornaamste bron van schadevergoeding + vergoeding kan verkregen worden van verzekeraars, instellingen van sociale zekerheid en schadefondsen. (aanvulling/alternatief voor ASre)

Onderscheid tussen de uiteenlopende schadevergoedingsmechanismen

Schadeverschuiving: de financiële last wordt verschoven van de benadeelde naar de aansprakelijke. Belangrijk kenmerk ASre: in beginsel is het van algemene toepassing, op alle menselijke activiteiten.

Schadespreiding: de fin last van het herstel van de schade wordt niet meer gedragen door het vermogen van een individuele aansprakelijke, maar door een (min of meer) afgezonderd vermogen dat bestemd is om bepaalde soorten schade te herstellen dat tot stand gebracht is door bijdragen van de leden. de schadelast wordt gespreid over alle leden van de groep die het vergoedingsfonds financieren.

Wanneer een schadegeval zich voordoet, van het soort waarvoor het vergoedingsfonds tot stand is gebracht, kan de benadeelde aanspraak maken op een vergoeding van het fonds. (ongeacht of iemand AS is of niet!)

bv.: brandverzekering; in bepaalde gevallen zijn de fin middelen afkomstig van een bepaalde bevolkingsgroep die moet instaan voor de schade geleden door leden van een andere groep: arbeidsongevallenverzekering.

Toepassingsgebied ASre verzekeringen, soc zekerheid, schadefondsenDe schadespreidingssystemen zijn een alternatieve bron voor vergoeding, naast het aansprakelijkheidsrecht. Sommige schadegevallen komen onder beide in aanmerking voor vergoeding: Bv.: een beenbreuk: ziekteverzekering of brandverzekering; is de beenbreuk echter het gevolg van een fout: aanleiding tot AS

Hoofdstuk III. Aansprakelijkheid en ASverzekering

Afdeling 1: Aansprakelijkheid

Het grote principe van het burgerlijk aansprakelijkheidsrecht, is dat wie aansprakelijk is, de schade moet herstellen waarvoor hij instaat en dit in beginsel met zijn eigen vermogen. Hierdoor verdwijnt de schade evenwel niet, maar de schadelast wordt verschoven.

De contractuele-aansprakelijkheidregels regelen het herstel van schade die het gevolg is van de niet-nakoming van een contractuele verbintenis, De buitencontractuele- aansprakelijkheidsregels regelen het ontstaan en de gevolgen van de verbintenis om andere dan contractuele schade te vergoeden. Dit ASrecht is gericht op de niet-nakoming van algemene regelen gericht op de bescherming van de actuele belangen van anderen. Dat herstel wordt beheerst door algemeen geldende regelen waarvan het bestaan niet afhankelijk is van de afspraken tussen de betrokkenen. > het ontstaan en de gevolgen van de verbintenis om de schade te herstellen die een ander lijdt, anders dan ten gevolge van contractuele WP.

Basisregel butenctt ASrecht: foutAS (art. 1382-1383 BW) - Gebrek aan voorzorg- Overtreding van een specifieke gedragsregel

De benadeelde heeft recht op schadeherstel wanneer hij aantoont vergoedbare schade te hebben geleden die in causaal verband staat met een tot AS aanleiding gevende gebeurtenis.

Maar vaak: foutloze of objectieve AS! men is AS, al heeft men de schade niet veroorzaakt door eigen foutief gedragMotivering: wie anderen in eigenbelang blootstelt aan verhoogde risico’s, moet ook de schade dragen die optreedt wanneer deze risico’s zich realiseren. ( art. 544, 1384, 1e en 3e lid, 1385 en 1386 BW en bijzondere wetgeving: mijnschade, schade veroorzaakt door kernongevallen in kerncentrales of kernschepen, vervuiling van de zee door ruwe olie afkomstig van olietankers, giftig afval,…)

samenloop tussen meerdere extracontractuele aansprakelijkheidsregels: deze vinden cumulatief toepassing. Het bedrag van de schade mag echter niet overschreden worden. samenloop van een extracontractuele aansprakelijkheid met een contractuele: De regels van de ctt AS hebben voorrang > een buitenctt vordering is dan onmogelijk.

Afdeling 2: Aansprakelijkheidsverzekering

een verzekering = een overeenkomst waarbij Vaar, tegen betaling van een premie, zich tegenover de verzekeringnemer ertoe verbindt om een in de overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een in de overeenkomst omschreven onzekere gebeurtenis voordoet = wanneer het verzekerd risico zich realiseert.

ASverz = een bijzondere vorm van schadeverzekeringSchadeverzekering = het risico bestaat erin dat de verzekerde vermogensschade lijdt. ASverz: dekt het risico dat de verzekerde ertoe gehouden is schade te vergoeden die een ander lijdt. (ASverz: art. 77-89 Wet Landverzekeringsovereenkomst)

Het verzekerde risico: het verlies dat men lijdt indien men krachtens het ASrecht gehouden is andermans schade te vergoeden.

De ASverz = een solidariteitsmechanisme onder personen die aan een vergelijkbaar ASrisico zijn blootgesteld. De fin last van de AS wordt gedragen door de verzekeraar, en aldus gespreid over de groep van verzekerden (de premiebetalers)Essentieel = de AS verz vergoedt de schade slechts wanneer vaststaat dat de verzekerde aansprakelijk is; de verzekering is dus geen alternatief voor de AS, maar een aanvulling erop! subsidiaire schadespreiding

Bv.: WAM-verzekering, gezinsaansprakelijkheidverzekering, BA exploitatie en na levering, de beroepsaansprakelijkheidsverzekering.

De dekking van de ASverz is steeds begrensd: financieel + AS

Invloed AS verzekering op ASrecht: De ASverzekering wijzigt de economische impact van de AS voor de aansprakelijke fundamenteel.

- Voor potentiële aansprakelijke: de financiële last wordt beperkt tot de betaalde premies- Voor de benadeelde: financiële garantie voor vergoeding, ook al is de aansprakelijke zelf

insolvabel

Invloed op afhandeling van schadegevallen:De benadeelde kan rr zijn vordering tot schadevergoeding instellen tegen de ASverzekeraar ipv tegen de aansprakelijke zelf.

Soms is de ASverzekering verplicht: WAM (motorrijtuigen) Bedoeling = wanneer iemand bepaalde gevaarlijke activiteiten onderneemt, de financiële

middelen om eventuele slachtoffers te vergoeden ook effectief beschikbaar zijn.

Verplichte verzekeringen brengen een bijkomende financiële last mee: niet iedereen leeft de verzekeringsplicht na; daardoor worden bepaalde verplichte verzekeringen aangevuld met een waarborgfonds = een vangnet voor het geval schade veroorzaakt wordt door iemand die de verplichte verzekering niet onderschreven heeft. (bv.: motorwaarborgfonds)

Hoofdstuk IV. Andere systemen voor schadevergoeding en hun coördinatie met het aansprakelijkheidsrecht

Afdeling 1: Beperking van het ASrecht als schadevergoedingsmechanisme. Nood aan andere oplossingen

Beperkingen ASrecht: - Het nut wordt begrensd door de solvabiliteit van de aansprakelijke (tenzij ASverzekering)- De grondvoorwaarden voor aansprakelijkheid: is er geen fout en valt het schadegeval niet

binnen het toepassingsgebied van een objectieve aansprakelijkheidsregel, dan is er geen recht op schadevergoeding = geen grond van aansprakelijkheid

- Geen schadevergoeding wanneer de aansprakelijke niet geïdentificeerd is.

- Lange en dure gerechtelijke procedure om de schadevergoeding vast te stellen

Ontwikkeling van andere schadevergoedingssystemen Heeft geleid tot de ontwikkeling van op schadespreiding gebaseerde vergoedingssystemen.

Bv.: rechtstreekse of eigenschadeverzekeringen, sociale zekerheid en schadefondsenASrecht de andere schadevergoedingssystemen

Heeft iemand recht op schadevergoeding? De gedraging van de schadeveroorzaker de aard van het verlies geleden door de

benadeelde Recht op vergoeding, ook al is er geen aansprakelijkheidMeestal geen integrale vergoeding

ASrecht heeft algemene gelding het feitelijke toepassingsgebied is nauwkeurig afgebakend

Coördinatieproblemen

Andere schadevergoedingssystemen worden vooral opgericht bij frequent voorkomende ongevallen met lichamelijk letsel bv.: verkeersongevallen, arbeidsongevallen

Afdeling 2: een overzicht

A. De rechtstreekse verzekering of de verzekering van eigen schade

= eigenschadeverzekeringHet verzekerde risico = schade die de verzekerde zelf treft in eigen lichaam of goederen.De verzekerde, verzekeringnemer = de potentieel benadeelde

De verzekerde wordt door de verzekeraar vergoed, los van de vraag of iemand aansprakelijk is voor zijn schade of niet.

Bv.: brandverzekering, cascoverzekering = omniumverzekering: schade aan eigen auto > vergoeding van de verzekeraar onafhankelijk van de schuldvraag;Hospitalisatieverzekering: 1) de basisdekking van de sociale zekerheid (door ziekenfonds > iedereen

is verplicht daarbij aangesloten)2) daarnaast: de vrijwillig aanvullende hospitalisatieverzekering (als er toch nog AS kan aangeduid worden heb je recht op een vergoeding van de ASverzekering.

De eigenschadeverzekering is een alternatief voor de aansprakelijkheid, want de benadeelde wordt vergoed ongeacht de aansprakelijkheid

Veel schadegevallen: voorwerp van een eigenschadeverzekering + geven aanleiding tot aansprakelijkheid: de benadeelde kan naar keuze beroep doen op een van beide, zolang hij niet

meer vergoed wordt dan de werkelijk geleden schade.De verzekeraar kan bijgevolg, na het vergoeden van de schade, verhaal uitoefenen tegen derden die medeaansprakelijk zijn voor de schade. (niet tegen de verzekerde)

B. De rechtstreekse of eigenschadeverzekering voor rekening van een derde

Premie betaald door een verzekeringnemer tot dekking van schade geleden door andere persoon (de verzekerde)

Verzekeringnemer =/= verzekerdeBv.: het schadevergoedingssysteem voor zwakke weggebruikers van art. 29bis WAM-wet ; de arbeidsongevallenverzekering die WG moeten afsluiten tvv van hun WN

Een alternatief schadevergoedingssysteem tov het ASrecht. De weerslag voor de benadeelde blijft dezelfde; de financiële last van de verzekering ligt bij anderen dan de verzekerden.

=/= eigenschadeverzekering: de verzekerde betaald de premies zelf

C. Sociale zekerheid

Takken: ziekteverzekering, arbeidsongevallen- en beroepsziekteregeling, werkloosheidsverzekering, pensioenstelsels, gezinsbijslagregeling. De soc zekerheid beschermt tegen omstandigheden die de bestaanszekerheid in het gedrang brengen. aan de rechthebbenden worden vergoedingen of vervangingsinkomens toegekend, los van de vraag of iemand AS is voor de schade of niet.

=/= ASverz: - soc zekerheid leidt niet tot vergoeding van de volledige schade, ze biedt slechts een

basisbescherming- de bijdragen die betaald worden in het kader van de soc zekerheid worden niet bepaald in

functie van het risico waaraan men blootstaat, maar op basis van het inkomen. - de financiering: naast de bijdragen van de verzekerden, is er ook een bijdrage van de WG of

van de Staat- de tussenkomst van de soc zekerheid is niet afhankelijk van de aanwezigheid van een

onzeker element (zoals bij de andere verzekeringen)

de uitkeringen van de soc zekerheid worden toegekend, onafhankelijk van de aansprakelijkheidsregelen.

=/= eigenschadeverzekering- verplicht- mede gefinancierd uit andere inkomsten dan de bijdragen van de verzekerden

D. Schadefondsen

Meestal opgericht, door of op initiatief van de overheid, voor gevallen waar de verzekeringstechniek niet kan toegepast worden. Het lidmaatschap van een schadefonds wordt doorgaans door bijzondere

wetgeving voor een bepaalde groep personen of ondernemingen verplicht gesteld. de bijdragen maken aldus een vorm van belasting uit.

Een doelvermogen ter vergoeding van bepaalde schadegevallen wordt gevormd door verplichte bijdragen van potentiële schadeveroorzakers (alle verzekerden dragen bij tot de financiering van het fonds)

=/= ASverzekering: De schadefondsen beschermen niet de veroorzaker van de schade tegen zijn aansprakelijkheid, maar enkel de benadeelde

bv.: Motorwaarborgfonds WAM-wet (vooral niet-verzekerde: bestuurders die geen verplichte verzekering hebben afgesloten > de slachtoffers kunnen zich richten tot dat fonds; niet-geïdentificeerde voertuigen: vluchtmisdrijf; toevallig feit);

Asbestfonds: de WN werden vergoed via de beroepsziektenverzekering; Maar de omgevingsslachtoffers (echtgenoot van WN, omwonenden van asbestfabriek,…) vielen uit de boot + de ziekte komt pas laat uit ( 20 jaar tussen blootstelling en uitbreken ziekte)

moeilijk om ASre toe te passen: verjaring, aansprakelijke identificeren,…daarom: Asbestfonds opgericht > de slachtoffers (of de nabestaanden) kunnen hun verzoek tot dat fonds richten.

Ze krijgen een forfaitaire vergoeding (geen integrale vergoeding Met toepassing van het ASre hadden de slachtoffers wss niets gekregen.

; fonds voor beroepsziekten, fonds voor de vergoeding van ongevallen bij gezondheidszorg,…

Afdeling 3: Coördinatie tussen aansprakelijkheid en andere schadevergoedingstechnieken: cumul en regres

CumulUiteenlopende regelen!Gewoonlijk: de benadeelde heeft de keuze op welk vergoedingssysteem hij aanspraak maakt, en kan hij de vergoedingen van de verschillende stelsels combinerenOnder voorbehoud dat hij niet vergoed wordt voor meer dan de geleden schade!!(er zijn ook uitzonderingen)

B AESSZSF

RegresWie zal de schadelast uiteindelijk moeten dragen? Meestal heeft de derde betaler een regresvordering tegen de aansprakelijkeNiet bij forfaitaire (sommen) verzekering

Deel II. Het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht

Hoofdstuk I. Inleiding

Afdeling 1a: Bronnen van het ASrecht

BW: art. 1382-1386bisTalrijke bijzondere wetten

De basis van het aansprakelijkheidsrecht wordt slechts door een handvol artikelen gelegd: Artt. 1382-1386bis BW.

Hoewel er vrij veel bijzondere wetgeving is, speelt de rechtspraak dus een grote rol vnl. de onzekerheden mbt het oorzakelijk verband > arts die een patiënt behandeld: de patiënt overijdt is er een fout van de arts die de oorzaak van het overlijden uitmaakt? Vergoeding toekennen aan de patiënt omdat hij zonder de fout nog een kans had op leven?Invulling van het foutbegrip: jeugdleider > waaraan moet zijn gedrag getoetst worden om uit te maken of hij al dan niet een fout gemaakt heeft? Jong, vrijwillig, onervaren,… > daarmee rekening houden?Of toetsen aan een modeljeugdleider?

De rechtsleer is belangrijk, maar er zijn weinig overzichtswerken (Vansweevelt en Weyts; Bocken en Boone) .

Het internationaal recht en vooral het Europees recht spelen een steeds belangrijkere rol. Er is ook een tendens naar een soort omvattend Europees aansprakelijkheidsrecht. (een aantal ASregelen zijn ingevoerd ter uitvoering van internationale verdragen: oa ivm nucleaire schade en milieuverstoring)EVRM: doorwerking in Belgisch recht, voor wat betreft de AS van staat:

Procedure van billijke genoegdoening voor EHRM (art. 41)

Schending EVRM kan leiden tot OVAS: vb.: België neemt wet aan dat leidt tot schending van art. 8: bescherming gezins-/privéleven > fout art. 1382 BW: na vaststelling schending door EHRM kan burger voor nationale rechter schadevergoeding vragen

Bv.: EMA (europees agentschap) weigert een bepaald medicijn toe te laten maar dit is niet gerechtvaardigd: AS ogv art. 1382 BW > Francovich: richtlijn met verplichting tot oprichting van een waarborgfonds: Italië deed dit niet binnen de termijn en terwijl ging er een bedrijf failliet! HvJ veroordeelde Italië

EG verdrag art. 288: AS van de EU voor haar instellingen en personeelHvJ: Lidstaten AS bij schending van het Europees recht – Francovich

EU afgeleid recht: richtlijn productenAS Richtlijnen inzake ASverzekering motorrijtuigen

Ontwikkeling van een gemeen Europees ASrecht: - European tort law Group: principles of European tort law- Study Group on a european civil code: draf ton non-contractual liability arisiing out of

damage caused tot another

Ook de federalisering (de omvorming van België tot een federatie) heeft zijn invloed: het burgerlijk recht behoort tot de residuaire bevoegdheden van de federale staat (een niet-toegewezen materie > behoort toe aan de federale wetgever: art. 35 GW) Vroeger: de gewesten hadden slechts een beperkte bevoegdheid om ASregelen uit te vaardigen: binnen de perken van hun impliciete bevoegdheden. Sinds een arrest van het GWHof: de gewesten hebben een ruime bevoegdheid tot het uitvaardigen van regels mbt het ASrecht: met betrekking tot de hun toegewezen materies.

Toenemend belang van gewestelijke ASregelen: MilieuOVaansprakelijkheid

Afdeling 1b: Functies van het ASrecht: schadevergoeding of preventie?

In België en Frankrijk staat de vergoedende functie van het ASrecht voorop > het slachtoffer moet in zijn vroegere toestand hersteld worden door de aansprakelijke te doen instaan voor het herstel van de schade.

Meestal geldelijke schadevergoedingMaar wanneer de schade niet te herstellen is, kan de functie van de schadevergoeding ook zijn: - genoegdoening - erkenning van leed

Het ASrecht heeft ook een preventieve werking – een gedragsbeïnvloeding- Rechtstreeks: wanneer de rechter op grond van ASregelen aan de verweerder het verbod

oplegt om bepaalde schadeverwekkende handelingen in de toekomst nog te verrichten. (rechter kan aansprakelijke een verbod opleggen)

Gezien de lange duur van de aansprakelijkheidsprocedure, wordt in de praktijk meestal een beroep gedaan op het kort gedingBv.: rechterlijk verbod aan Dag Allemaal om foto’s te verspreiden

- Onrechtstreeks: de kosten van het schadeverwekkend gedrag ten laste te leggen van degene die de schade veroorzaakt; hierdoor worden deze kosten geïnternaliseerd in de kostprijs van de producten en diensten die het resultaat zijn van het schadeverwekkend proces. > toerekening van schadelast (internalisering) aan aansprakelijke (staat centraal in de common law)

Ondernemers zullen bijgevolg hun gedrag aanpassen om de kosten voorvloeiend uit de aansprakelijkheid te vermijden indien de schade het voorzienbare gevolg is van bepaalde activiteiten, wordt het economisch gezien voordeliger over te schakelen op niet-schadelijke processen, zodra de kosten van deze overschakeling kleiner zijn dan het bedrag van de schadevergoeding die men moet betalen voor AS.

= belangrijk in VS: ASrecht is een systeem dat erop gericht is de burger gepaste stimuli te geven voor een zorgvuldiger gedrag. +

De preventieve rol wordt er versterkt door de punitive damages: het toekennen aan de benadeelde van schadevergoeding die het bedrag van de werkelijke schade overschrijdt, maar vooral tot doel heeft onzorgvuldig gedrag te bestraffen! wordt toegepast bij lucratieve onrechtmatige daden: onrechtmatige daden waarvan de dader weet dat hij na betaling van een schadevergoeding nog altijd winst zal behalen. (niet toegestaan in België)

Bv.: 13/5/2009: illegale kopies van cd’s: Sabam had zich burgerlijke partij gesteld en vroeg schadevergoeding ; de feitenrechter had een schadevergoeding toegekend + 20% = hij had preventief meer toegekend; HvC: schadevergoeding = integrale schade vergoeden, maar NIET meer! Conclusie: bij ons zijn punitive damages niet mogelijk!

Afdeling 2: Bewijsregelen en het ASrecht

Verbintenissen uit onrechtmatige daad zijn het gevolg van feitelijke gedragingen (aansprakelijkheid volgt uit een feitelijke gedraging, niet uit het rechtshandeling) de regels van eht schriftelijk bewijs gelden niet (=/= bij rechtshandelingen)

De bewijslast : wie een bepaald gegeven moet bewijzen; Basisregel= art. 870 Ger.W.: iedere partij moet het bewijs leveren van wat zij aanvoert. (iov met art. 1315 BW)

- Eiser: bewijzen dat de voorwaarden voor aansprakelijkheid aanwezig zijn: fout/gebrekkige zaak, schade, causaal verband.

- Verweerder: moet aantonen dat de voorwaarden van bevrijding vervuld zijn (bv. Overmacht)

In beperkt aantal gevallen: omkering van bewijslast door weerlegbaar vermoeden:- Art. 1384, 2e lid BW: schade veroorzaakt door kinderen: ouders zijn aansprakelijk: fout +

oorzakelijk verband wordt vermoed > ouders moeten het tegenbewijs leveren dat ze geen fout beginnen of dat hun fout niet de schade veroorzaakt.

- Art. 1384; 4e lid BW: voor onderwijzers: zelfde regeling

ALLE wettelijke bewijsmiddelen zijn toegelaten (feiten!! Geen rechtshandelingen)Getuigenbewijs, vermoedens (=gevolgtrekkingen over onbekende feiten afgeleid uit bekende feiten), deskundigenadvies, het negatieve bewijs = bijzondere toepassing van feitelijke vermoedens: negatief bewijs door andere plausibele mogelijkheden uit te sluiten; belangrijk om het causaal verband aan te tonen wanneer het directe bewijs van een bepaalde gebeurtenis niet mogelijk is. Bv.: wanneer moet aangetoond worden dat een schadegeval veroorzaakt is door een gebrek van een zaak en het rr bewijs van het gebrek niet mogelijk is omdat de zaak vernield is. (=/= algemeen verbintenissenrecht: voorkeur voor schriftelijke bewijs)

Bewijsrisico: De onzekerheid komt voor rekening van wie bewijslast heeft; indien deze het vereiste bewijs niet kan leveren, verliest hij!bv.: eiser kan aantonen dat er een fout is en dat er schade is, maar kan niet aantonen dat er een causaal verband tussen beide bestaat.

Rechter apprecieert bewijswaarde soeverein. Geen abstracte bewijscriterium (vgl “more probable than not” – 51% -in CL)Gerechtelijke zekerheid is vereist

Hoge graad van waarschijnlijkheid die rechter kan overtuigen ≠ wetenschappelijke zekerheid

De bewijswaarde van de bewijsmiddelen worden soeverein beoordeeld door de rechter.Het bewijs van een rechtsfeit vraagt geen wetenschappelijke zekerheid. er is geen abstract criterium om uit te maken of de door eiser aangehaalde bewijsmiddelen volstaan. In Belgisch recht is een gerechtelijke zekerheid vereist: om de rechter te overtuigen van het bestaan van de aangevoerde feiten, moet de eiser een hoge graad van waarschijnlijkheid aantonen.(er is een wetenschappelijke zekerheid nodig)

Bewijsrecht in common law-landen:De rechter maakt toepassing van het criterium “more probable than not” > er volstaat een waarschijnlijkheid van meer dan 50% dat het beweerde waar is.

Vb. van treinramp: zie slides

Hoofdstuk II. Exclusieve of alternatieve toepassing van de regelen van de contractuele en extracontractuele AS

Afdeling 1: Inleiding

Als een gebeurtenis zowel een contractuele wanprestatie als een onrechtmatige daad uitmaakt, stelt zich de vraag welke regels moeten toegepast worden. Dit vraagstuk is niet zonder belang. Niet alleen gelden andere verjaringsregels, maar de omvang van de schadevergoeding kan verschillen naargelang het soort aansprakelijkheid. Het aansprakelijkheidsbegrip is breder in de onrechtmatige daad, terwijl overeenkomsten net vaak exoneratiebedingen bevatten.

a) Deze samenloop is echter niet evident vast te stellen. Ze doet zich niet telkens voor wanneer er een onrechtmatige daad plaatsvindt tussen contractspartijen. Samenloopverbod!

Het moet gaan om eenzelfde handeling die zowel een contractuele wanprestatie als een overtreding van een algemene norm uitmaakt.

Naast het feit dat een contractuele relatie vereist is, is het dus ook nodig om het contract te interpreteren. Maar net hier wringt het schoentje: een contractuele norm kan ook voortvloeien uit de goede trouw en uit een verplichting om het contract uit te voeren ‘volgens de regels van de kunst’. Belgisch recht: voorrang geven aan het ctt ASrecht als de schade het gevolg is van een ctt WP > de benadeelde kan dan tegen zijn medecontractant enkel het ctt ASrecht inroepen! (niet het bctt asrecht)

Redenering voor voorrang aan ctt ASrecht: de veronderstelling dat de cttpartijen hun contractuele rechtsverhouding en een in dit raam begane WP, behoudens anderluidend beding, uitstluitend door de regels van de ctt AS willen laten beheersen.

b) Naast een onrechtmatige daad tussen contractspartijen (samenloop) is het ook mogelijk dat contractuele wanprestatie schade toebrengt aan een derde. Dit is het vraagstuk van de co-

existentie.

Bv.: verhuurder van appartement is nalatig mbt onderhoud gasleiding > gevolg: brand- Huurder: schade aan zijn inboedel: ctt AS van de verhuurder: tekortkoming >

Huurder keuze tussen beide ASvordering- Derde> VH: buitenctt AS- Cttpartij die schade lijdt door fout door andere cttpartij: principe van samenloopverbod:

geen keuze tussen beide aansprakelijkheidsvorderingen.

Belang onderscheid ctt of buitenctt aansprakelijkheid

a) De omvang van de schadevergoeding: o Buitenctt AS: de gehele schade moet vergoed worden, ongeacht of er sprake was van

opzet of nieto Ctt AS: de omvang van de schadevergoeding bij cttbreuk is afhankelijk ngl

kwade/goede trouw:Art. 1150 BW: de ctt SA is slechts gehouden tot vergoeding van de schade die voorzienbaar was ten tijde van het aangaan van het ctt;Tenzij WP met opzet werd begaan = te kwader trouw: integrale schadevergoeding

b) Verjaringstermijnen: o Buitenctt AS: 5 jaar vanaf het ogenblik dat de benadeelde kennis heeft gekregen van

de schade of de verzwaring ervan en de ID van de AS persoon. Ze verjaren in ieder geval door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. (art. . 2262bis BW)

o Ctt AS: 10 jaar

c) Grondslagen van aansprakelijkheid: o Buitenctt AS: talrijke objectieve ASregeleno Ctt AS: objectieve AS komt minder vaak voor + gevallen waar het AScriterium lager

ligt dan het normale. (bv.: iemand die een zaak vrijwillig en kosteloos in bewaring neemt > moet aan de bewaring van de in bewaring gegeven zaak dezelfde zorg besteden als hij aan de bewaring van zijn eigen zaken besteedt; ook al ligt deze zorg lager dan een zorgvuldige persoon aan zijn zaken zou besteden (art. 1927 en 1928 BW)

d) Contracten bevatten dikwijls exoneratiebedingen:ASregelen uitsluiten of wijzigen > kan mbt de ctt en de buitenctt AS!!Afspraken mbt de buitenctt AS komen weinig voor : wie een ongeval veroorzaakt kent meestal de benadeelde niet vooraf, zodat een afspraak over de buitenctt AS niet mogelijk is. Maar wanneer de betrokkenen vooraf met elkaar in contact staan, kunnen ze afpraken maken mbt de buitenctt en de ctt AS.

Afdeling 2: Hypothese

De hypothese moet gepreciseerd worden waarin het keuzeprobleem zich stelt.Voorwaarde: de gedraging is vatbaar voor een dubbele kwalificatie:

- Fout in de zin van art. . 1382 BW = een onrechtmatige daad: overtreding van algemene

zorgvuldigheidsplicht of inbreuk wettelijke plicht +- WP in het kader van een ctt = overtreding van een ctt norm

De toepassingsvoorwaarden van beide aansprakelijkheidsstelsel moeten terzelfdertijd vervuld zijn!!!Keuzeprobleem doet zich dus niet voor indien:

- Alleen ctt fout: geen OD- Geen ctt fout: alleen OD

Bv.: een taxibedrijf die aan een klant belooft om hem ten laatste om 7.10u aan de luchthaven af te zetten > enkel sprake van een overtreding van een ctt verbintenis;

Geen aanleiding tot een buitenctt vordering: die verplichting volgt niet uit de zorgvuldigheidsnorm of uit enige andere voor eenieder geldende verplichting bestaat enkel voor degene die zich verbonden heeft er is geen keuzeprobleem!

Wanneer de taxichauffeur te snel rijdt en daardoor een ongeval veroorzaakt waardoor passagier gekwetst + vliegtuig mist: Tekortkoming aan ctt verplichting + buitenctt fout (overtreding van voor elkeen geldende gedragsregels)

Feit dat iemand schade toebrengt aan iemand met wie hij een overeenkomst heeft, is onvoldoende > waneer iemand een OD beging die geen verband houdt met de overeenkomst met benadeelde > enkel toepassing van de regelen van OD!!Bv.: aanrijding tussen huurder en verhuurder op snelweg: die fout maakt geen overtreding uit van een ctt verbintenis tov benadeelde!

Bv.: verhuurder laat na maatregelen te nemen voor de herstelling van een defecte elektriciteitsleiding, waardoor brand ontstaat >

- De nalatigheid om de leiding te herstellen = overtreding van ctt verbintenissen - + een fout in de zin van art. 1382 BW

Bv.: banketbakker: levert de taart tijdig, maar de eieren waren rot > iedereen heeft salmonella- Ctt fout: de taart moet goed zijn- Buitenctt AS: de zorgvuldigheidsnorm is niet gerespecteerd

Stel: taart wordt tijdig geleverd en is in orde, bij wegrijden rijdt hij tegen de auto van het bruidspaar: OD > geen keuzeprobleem

Als de taart niet tijdig klaar is: ctt fout > geen keuzeprobleem

Welke verbintenissen uit een ctt voortkomen ligt niet steeds voor de hand: een overeenkomst verbindt nl niet alleen tot wat hierin uitdrukkelijk is opgenomen! > ze moet geïnterpreteerd worden (art. 1135 BW): aangevuld door de billijkheid, gebruik en wet!

Men moet nagaan of op de verweerder een ctt verbintenis rust om de schade die benadeelde inroept te voorkomen. Is dit niet het geval, dan is er geen WP en komt de keuzeproblematiek niet aan de orde!!!

LC = louter contractuele foutenLBC = louter buitencontractuele foutenCNBC = de oorzaak van de schade bestaat in een gedraging die gekwalificeerd kan worden als buitenctt en ctt fout! hier is er sprake van de Samenloopproblematiek

Afdeling 3: Tussen contractspartijen: exclusieve toepassing van de contractuele aansprakelijkheid

A. Het stuwadoorsarrest: tussen contractanten is nav schade door een contractuele WP enkel een contractuele vordering mogelijk

Cass. 13 feb 1930: de benadeelde heeft de keuze om zijn vordering te baseren op de regelen van de buitenctt of de ctt AS

Cass. 7 dec 1973: stuwadoorsarrest de primauteit van de ctt ASAls een schadeverwekkende gedraging de overtreding uitmaakt van een ctt norm, dan moet toepassing gemaakt worden van de regelen van het cttrecht en kan GEEN beroep gedaan worden op het buitenctt ASrecht (samenloopverbod)

Stuwadoorsarrest – FEITENVerzender sluit ctt met scheepvaartmaatschappij > de maatschappij dot beroep op een stuwadoor (belader)

Verzender scheepvaartmaatschappij (reder)

Art. 1382 BWStuwadoor (belader)

LC

LBC

CNBC

Aan beide voorwaarden moet gelijktijdig voldaan zijn

Probleem: bij belading valt machine tussen schip en kaai > de vergoeding van de schade aan de machineDe verzender kan zich richten tot de maatschappij: de fout van de stuwadoor wordt toegerekend aan de reder, maar tvv de reder bestaat er een exoneratiebedingDUS: richten tot de stuwadoor= een derde tav de verzender > buitenctt AS

HvC: wees de vordering van de stuwadoor af. Voor de uitvoering van de overeenkomst moet de stuwadoor als uitvoeringsagent van de reder met de reder geïdentificeerd worden. daardoor kan hij door de medecontractant van zijn Og enkel buitenctt worden aangesproken wanneer zijn Og zelf door hem buitenctt kan worden aangesproken. = invoering quasi-immuniteit van de uitvoeringagent

HvC moest ook de voorwaarden bepalen waaronder een contractant door zijn medecontractant buitencontractueel kan worden aangesproken. (voorwaarden op basis waarvan verzender buitenctt ASvordering tegen reder kan instellen)

Buitencontractuele vordering is enkel mogelijk:1) Indien de fout een tekortkoming uitmaakt, niet aan de contractuele verbintenis, maar aan

de algemene zorgvuldigheidsnorm, en 2) Indien deze fout andere dan aan de slechte uitvoering van het ctt te wijten schade heeft

veroorzaakt.

Concreet: buitenctt vordering tegen medecontractant alleen mogelijk indien: Fout: geen tekortkoming, maar onrechtmatige daad Schade: andere dan schade te wijten aan slechte uitvoering van ctt

Idem= buitenctt vordering is enkel mogelijk indien de fout en de schade vreemd zijn aan de uitvoering van het ctt.

Beleidsmatige verklaring van de oplossing van het HvC: Contractuele afspraken beschermen en het onmogelijk maken om de onaangename gevolgen van een ctt (bv. Ten gevolge van een exoneratiebeding) te omzeilen door een vordering tegen de medecontractant of een derde in te stellen op een andere rechtsgrond. = de contractuele norm moet voorrang krijgen op de meer algemene regelen van het buitencontractueel aansprakelijkheidsecht.

de voorrang wordt verantwoord in Cass. 27 november 2006: partijen worden verondersteld, behoudens andersluidend beding, hun contractuele verhouding en een in dit raam begane WP uitsluitend door de regels van de contractuele WP te willen laten beheersen. (deze motivering is wellicht meer fictie: partijen hebben de bedoeling een bijzondere afspraak te regelen, niet om hun mogelijke rechten op grond van buitenctt AS te beperken)

Samenloopverbod is typisch voor Belgisch en Frans recht. In de meeste andere landen heeft de benadeelde de keuze om toepassing te maken van een ctt dan

wel van het buitenctt vordering.

Het samenloopverbod geldt ook bij foutloze aansprakelijkheid = objectieve aansprakelijkheid. (art. 1384, 1385, 1386 BW)Bv.: Cass. 27 nov 2006: een brand veroorzaakt door een defect in een tellerkast geplaatst in het huis van de benadeelde. De tellerkast was eigendom van de elektriciteitsverdeler. De el.verdeler > er is een ctt verhouding met de benadeelde > deze kan zich dus niet op het butienctt ASrecht beroepen (art. . 1384 BW: de benadeelde moet alleen aantonen dat verweerder bewaarder is van een zaak waarvan het gebrek de schade heeft veroorzaakt makkelijker aan te tonen dat ctt fout)HvC: de rechtsverhouding tss de partijen is niet van contractuele, maar van reglementaire aard. er is dus geen overeenkomst en de partijen knn wel een beroep doen op het buitenctt ASrecht!

Bv.: landbouwer: mais is geoogst, schakelt man met haxelmachine in om veld goed te krijgen > er lag een ijzeren staaf op het veld en dat beschadigd de machine > de man vordert schadevergoeding, want de boer is bewaker van een gebrekkige zaak art. 1384 BW: maar men kan geen buitenctt AS vordering instellen, want samenloopverbod!

B. Verfijners en verdwijners

Twistpunt = buitenctt vordering is mogelijk indien de schade niet louter contractueel is.

a) De verfijners = de minderheidsopvatting:De buitenctt vordering is enkel uitgesloten bij LOUTER contractuele schade ;Louter ctt schade = het verlies van het voordeel dat het ctt tot stand bracht; andere schade die het gevolg is van een WP is geen louter contractuele schade.

+ doortrekken op vlak van de fout: buitenctt vordering wordt enkel uitgesloten wanneer de fout louter contractueel is. (de fout is niet louter contractueel wanneer ze vatbaar is voor dubbele kwalificatie van WP en OD. )bct vordering blijft mogelijk indien: - fout niet louter contractueel, maar ook OD

- schade niet zuiver contractueel

verfijners: samenloop is mogelijk als fout en schade niet louter contractueel zijn, maar ook buitencontractueel. De buitencontractuele vordering is dus mogelijk bij dubbele kwalificatie

oplossing van de verfijners = standpunt van voor 1930!! (verschil = de bct vordering is niet mogelijk om vergoediing

LBC

CNBC

te vorderen voor louter ctt schade!)

b) De verdwijners = meerderheidsopvattingbuitenctt vordering is alleen mogelijk bij louter bct fout en schadekeuzemogelijkheid bij dubbele kwalificatie (CNBC) verdwijnt.

verdwijners: bct vordering is enkel mogelijk als fout en schade niet ctt zijn maar buitenctt. buitenctt vordering is uitgesloten bij dubbele kwalificatie (CNBC)Bv.: transport van klei aan een verwerkingsbedrijf > de vrachtwagen was niet goed gereinigd na de vorige levering > metaalresten van de vrachtwagen vermengen zich met de klei schade aan machinesProbleem: - klei zeef = aangetast

- Machine waarmee klei werd verwerkt = ook aangetast

Fout: a) ctt: goed niet goed geleverd door vuile vrachtwagenb) Od: niet goed reinigen van de vrachtwagen

Minderheidsopvatting: - voor schade aan de klei: geen bct schade; enkel ctt ASvordering- voor schade aan de machines = andere schade dan verlies in het ctt voordeel > wel buitenctt AS vordering mogelijk

Meerderheidsopvatting: ook hier geen bct ASvordering mogelijk

Bv.: aannemer moet herstellingswerken doen aan een dak: WN laat sigaret vallen > er is veel hout aan de woning en de woning brand af!

- Meerderheidsopvatting: geen buitenctt vordering; enkel ctt vordering- Minderheidsopvatting: - schade aan dak : ctt fout: ctt schade

- schade aan woning: buitenctt vordering!

Recente RS: Cass. 29 sept 2006: interpretatie van de verfijners terug naar voor: De contractant … kan slechts bct aansprakelijk worden gesteld indien de hem ten laste gelegde fout een tekortkoming uitmaakt niet alleen aan de contractuele verbintenis maar ook aan de algemene zorgvuldigheidsplicht die op hem rust en indien deze fout andere dan aan de slechte uitvoering te wijten schade heeft veroorzaakt (weddenschap op de paarden > verliest briefje > briefje had winst > buitenctt AS)

Voor dat arrest: dispuut was beslecht in het voordeel van de verdwijners.

de voorwaarden voor bct vordering worden aangepast: op het niveau van de fout wordt het samenloopverbod opgegeven > er kan een bct vordering ingesteld worden wanneer de fout een tekortkoming is aan de algemene zorgvuldigheidsnorm en tevens een overtreding is van een ctt norm. (niet bij de schade!) (dubbele kwalificatie: wel de keuze tss ctt en bct vordering)

LBC

Nu aarzelt men over wat de strekking van het arrest is!Bv. Van de klei: ruim opvatten: alle schade die uit de fout voortvloeit = schade voortvloeiend uit de slechte uitvoering van het ctt. (arresten letterlijk nemen : er verandert niets aan de stuwadoorsRS> enkel mbt de fout geen verschil schade aan de klei/ schade aan de machine allemaal schade door de slechte uitvoering van ctt)

Andere strekking: HvC had de bedoeling om samenloopverbod te versoepelen: in de richting van de verfijners; maar slecht geformuleerd > advocaten weten niet goed waar ze zich aan moeten houden. (Dirix: HvC heeft duidelijk gekozen voor verfijnerstheorie!)

C. Uitzondering: indien de ctt WP tevens een een misdrijf uitmaakt, blijft de vordering op grond van art. 1382 BW mogelijk (daarover geen discussie!)

Wanneer een ctt fout tevens een strafrechtelijk misdrijf uitmaakt, behoudt de benadeelde de keuze tussen de contractuele en de extracontractuele vordering.

Ruim opgevat: - wanneer de WP op zichzelf een misdrijf uitmaaktBv.: WG betaalt loon aan WN niet tijdig: ctt verplichting om loon op geregelde tijdstippen te betalen; niet doen = ctt WP;Maar in sociaal recht: niet tijdig betalen van loon = een misdrijf!!de WN heeft de keuze tss ctt (AO) of bct vordering (inbreuk op wettelijke verplichting die tegelijkertijd een misdrijf is)

Belang: AO-wet: korte verjaringstermijn: 1/2jaar!Bct AS – OD: normale verjaringstermijn: 5 jaar!

- wanneer de ctt WP het gevolg is van een misdrijf ; (ook al maakt de WP op zich geen misdrijf uit)bv. : schade aan vervoerde goederen ten gevolge van verkeersovertreding > afleveren van beschadigd goed = op zich geen misdrijf; wel een WP!Maar te snel rijden= misdrijf! de schade aan goed is gevolg van misdrijf begaan in de uitvoering van ctt (buitenctt vordering mogelijk voor schade aan goed)

Groot praktisch belang!! Bv.: een extractt vordering is mogelijk van zodra een ctt WP lichamelijke letsels heeft meegebracht = onvrijwillige slagen en verwondingen (art. 418 Sw.) ; oplichting; niet betalen van loon aan een WN; brandstichting; verkeers- en bouwmisdrijven;…

Vaak bij medische AS: doet de arts iets verkeerd waardoor je toestand verergert, letsels overhoudt : ctt WP maar letsels = een misdrijf > de patient kan kiezen tss ctt AS of bct AS! + mogelijkheid om vordering in te stellen voor de strafrechter

Verklaring van uitzondering: de mogelijkheid op burgerlijke partijstelling voor de strafrechter behouden. fout die tegelijk een misdrijf uitmaakt: benadeelde heeft de keuze om zijn vordering in te stellen voor burgerlijke of strafrechter.

Instellen voor strafrechter: voordelen op vlak van bewijsregeling (burgerlijke rechter: je moet alles zelf bewijzen <> strafrechter: OM levert bewijs) Strafrechter: alleen bevoegd om kennis te nemen van burgerlijke vordering obv buitenctt vordering; niet van een ctt vordering! (strafrechter houdt zich niet bezig met wat partijen hebben afgesproken; enkel met de wet!)

Belang dat er een uitz wordt gemaakt als de ctt fout ook een misdrijf is!

Afdeling IV. De verhouding tussen contractpartijen en derden: co-existentie> de benadeelde is een derde!

A. Co-existentie

Een WP : - schade aan medecontractant +- Schade aan derden

Bv.: banketbakker die taart moet afleveren op trouwfeest > rotte eieren > alle gasten (derden tov ctt) worden ziek.

Vordering van de gasten tav de bakker: geen keuzeprobleem ctt en bct AS! Er is geen ctt! Vraag: kan de ctt WP aanleiding geven tot een buitenctt vordering? > een ctt WP belet niet dat een derde een buitenctt vordering instelt op voorwaarde dat de ctt fout tegelijk een onrechtmatige daad is ( voorwaarde voor buitenctt AS = OD)(art. 1382 ev BW)= de regel van de co-existentie

Ctt en buitenctt AS bestaan naast elkaar 1 fout, maar verschillende benadeelden(samenloopverbod geldt nl enkel tussen cttpartijen)

- Ctt vordering door medecontractant- Bct vordering van de derde

Voorwaarde: de ctt WP is tegelijk een OD!

Bv.: Cass. 22 juni 2009: hij die een contractuele fout begaat kan jegens derden buitencontractueel aansprakelijk zijn indien die tekortkoming aan de contractuele verplichting tevens een schending oplevert van de voor eenieder geldende algemene zorgvuldigheidsnorm

FEITEN Cass 22/6/2009: verhuurder van een handelspand; de huurder baatte een horecazaak uit in gebouwDe VH komt in onmin met huurder en VH maakt huurder het leven lastig: hij maakt de toegang voor klanten van de huurder onmogelijk!hij zorgt ervoor dat de huurder zijn handelszaak niet kan uitbaten = ctt fout van de VH die schade meebrengt voor de huurderGevolg: huurder geraakt in fin moeilijkheden; kan zijn lening niet meer terugbetaleneen derde die zich heeft borg gesteld voor de lening bij de bank > de bank keert zich tegen de borg; de borg moet dat doen door de fout van de VH de borg keert zich tegen de VH: schadevergoeding voor het bedrag dat de borg aan de bank heeft moeten betalen!

Kan de borg een bct vordering instellen tegen de VH Cass: - VH begaat een ctt fout tov de huurder

- + de fout is ook een OD: hiervoor kan hij bct AS worden gesteld door derden die daardoor schade lijden; in casu: de borg!

Inbreuk op de zorgvuldigheidsnorm? als VH handelspand verhuren: de huurder (uitbater) met het oog op het uitbaten van zijn handelszaak, allerlei ctt met derden moet sluiten (leveranciers, kredietverleners,..) De VH kan dus ook voorzien dat als hij de handelszaak dwarsboomt ook derden kan raken; schade kan veroorzaken aan derden!! stap naar de algemene zorgvuldigheidsnorm! De ctt WP kan tegelijk een OD uitmaken jegens derden.

BC = benadeelde contractspartij;

In casu: de huurderA = aansprakelijkeIn casu: de verhuurderBDNC= benadeelde derde niet- contractspartij;In casu: de borg

Co-existentie: ctt-vordering van de mede-contractant + buitenctt

vordering van een derde!

Voorwaarde voor co-existentie = de ctt WP moet tegelijkertijd een OD uitmaken!!Bv.: ctt waarin goederen tijdig moeten geleverd worden op bep plaats: niet tijdig leveren= louter ctt fout > geen mogelijkheid voor bct vordering voor derden!

RS en RL aanvaarden dat bepaalde overeenkomsten voor de contractanten ook een zorgvuldigheidsplicht meebrengen tov derden.

Productaansprakelijkheid + aannemersaansprakelijkheid (dergelijke ctt fout wordt vrij snel aanvaard zijnde tevens een OD) > Als zij niet de nodige veiligheidsmaatregelen in acht nemen, brengen ze ook de veiligheid van derden in gevaarBv.: de ctt fout van een aannemer die ertoe leidt dat een gebouw instort; kan ook als extractt fout worden ingeroepen door een derde die schade lijdt ten gevolge van de instorting.

B. Het stuwadoorsarrest bis: de quasi-immuniteit van aaangestelden en uitvoeringsagenten.

De benadeelde heeft een ctt met de Og van de schadeverwekker= uitvoeringsagent van een medecontractant van de benadeelde

BC A

BDNC

1382OD

CT

CT

1382 evOD

Stuwadoorsarrest: belangrijke uitzondering ingevoerd op het beginsel van de co-existentie. toepassing uitzondering: wanneer 1 van de partijen bij een contract zijn verbintenissen niet volledig zelf uitvoert, maar zich laat bijstaan door een uitvoeringsagent (aangestelde of onderaannemer)= hoofdcontract + contract met derde

De uitvoeringsagent (stuwadoor) kon door de medecontractant van de Og (verzender) slechts extractt worden aangesproken wanneer zijn Og zelf (de reder) extractt kon worden aangesproken door zijn medecontractant (de verzender) Redenering: de uitvoeringsagent voert in ctt bepaalde verplichtingen uit in de plaats van de reder (medecontractant van verzender) de uitvoeringsagent voert dus een deel van de ctt verplichtingen uit het hoofdctt uit en moet hiervoor geïdentificeerd worden met de medecontractant (de reder)

Gevolg: door samenloopverbod wordt de extractt vordering tussen de contractspartijen uitgesloten; tenzij fout en schade vreemd zijn aan het hoofdcontract de uitvoeringsagent kan bijgevolg dus ook slechts aangesproken worden indien fout en schade vreemd zijn aan de uitvoering van het hoofdctt = bct vordering tegen uitvoeringsagent is slechts mogelijk in de gevallen waarin een bct vordering tegen de reder zelf mogelijk is. (dit is dus in de regel niet mogelijk door het samenloopverbod)

De uizondering: de ctt fout die de uitvoeringsagent begaat in het kader van zijn ctt met zijn Og, kan door de medecontractant van de Og niet worden ingeroepen als een OD in de zin van art. 1382 BW

Quasi-immuniteit: het is bijna onmogelijk om de uitvoeringsagent AS te stellen

(EX! de regels goed knn formuleren: ook abstract!! Niet alleen met tekening!)De fout van de uitvoeringsagent kan geen aanl geven tot bct vordering van de medcontractant behalve wanneer..+ wegens samenloopverbod: in de regel een bct vordering door de medecontractant niet mogelijk behoudens als fout en schade vreemd zijn aan de uitvoering van het ctt!

verklaring quasi-immuniteit: de uitvoeringsagent moet je identificeren met de Og voor wat betreft de uitvoering van het ctt economische identificatie van de uitvoeringsagent met zijn Og. (uitvoeringsagent = de lange arm van zijn Og)

Wat betreft de uitvoering van het hoofdctt is hij geen derde, maar neemt hij dezelfde positie in als zijn Og en geniet dus ook van de extractt bescherming van zijn Og (medecontractant hoofdctt)

!! tov derden: niet bij het hoofdctt betrokken geldt de bescherming niet! > de voorrang van het ctt recht biedt de Og trouwens ook geen bescherming. !!

! wanneer vindt de uitzondering toepassing? Een fout begaan door een uitvoeringsagent = personen die een cttpartij bijstaan of vervangen bij de

uitvoering van een deel of het geheel van haar contractuele verbintenissen (=iemand die door een ctt partij in zijn plaats wordt gesteld om de ctt verbintenissen geheel/gedeeltelijk uit te voeren)

a) In ondergeschikt verband: aangestelde/ WN ; als WN een fout begaat waardoor hij bv. Schade aan de woning veroorzaakt: de regel van de quasi-immuniteit geldt.

b) In niet ondergeschikt verband: bv. Onderaannemer

!! De regel geldt enkel tov van de medecontractant van de Og van de uitvoeringsagent > Stuwadoorsarrest: alleen de verzenderBouwheer: alleen tov de bouwheer

De uitvoeringsagent en de aangestelde worden dus, mbt de uitvoering van de overeenkomst en tov de medecontractant van de Og, niet als een derde beschouwd; MAAR worden met de Og geïdentificeerd. = enkel mbt de uitvoering niet mbt de totstandkoming de uitvoeringsagent wordt dus niet als een medecontractant beschouwd! GEVOLG: de aangestelde of uitvoeringsagent kan ook niet ctt worden aangesproken door de medecontractant van de Og.

de regel geldt niet tov andere “echte” derde: voor hen blijft het wel mogelijk om een bct vordering in te stellen als de uitvoeringsagent zijn verplichtingen niet goed heeft nagekomen.

Stel: stuwadoor heeft de machine laten vallen op de kade: op de kade een auto van een derde waarop de machine terecht komt:De normale regel van de co-existentie blijft behouden: Schade aan de machine: ctt ASSchade aan de auto van de derde: bct vordering

Uitzondering: wanneer de fout tegelijk een strafrechtelijk gesanctioneerd misdrijf uitmaaktReden: de slachtoffers de mogelijkheid te geven om een vordering voor de strafrechter in te stellen. Stuwadoor: machine valt op de kade > de verzender was komen kijken naar de werken > de machine valt op de verzender! > verzender gekwetst + machine beschadigt

Misdrijf: er is wel een bct vordering mogelijk tegen de uitvoeringsagent! Voor lichamelijke schade + schade aan machine!

BE: benadeelde-eigenaarAR: aansprakelijke rederUA: uitvoeringsagent van reder

Ctt vordering niet mogelijk: want er is geen cttBct vordering niet mogelijk: quasi-immuniteit-Tss BE en UA is er niets mogelijk; behalve als de fout van de UA tegelijk een misdrijf uitmaakt

1382OD

1382OD

BE ARCT

UA

DNC

1382OD

CT

CT

CTOD

1382

-verhouding met een derde (een echte derde) : geen probleem voor bct vordering Voorwaarde dat ctt fout tegelijk een OD uitmaakt!!!

Nadelen quasi-immuniteit uitvoeringsagent voor de benadeelde: - Indien in het hoofdctt een exoneratiebeding is opgenomen- Bij faillissement van de Og een vordering tegen de Og levert niet veel op + de benadeelde

kan zich niet keren tegen uitvoeringsagent Arrest HvB Luik 28/6/1984: ging in tegen het stuwadoorsarrest >

OA had in opdracht van HA het dak gebouwd van het huis van de medecontractant> werk was slecht uitgevoerd: bij een storm waaide het dak weg; Medecontractant kon geen schadevergoeding bekomen van HA want failliet HvB liet toe dat hij schadevergoeding bekwam van de OA op basis van art. 1382 BW

Hoofdstuk III. Schade: een aantasting van juridisch beschermde belangen

Wat is er schade en voor welke soorten schade kan schadevergoeding gevorderd worden?

Voorwaarde voor aansprakelijkheid = vergoedbare schade!!

Schade = de hypothetische toestand waarin de benadeelde zich zou hebben bevonden wanneer de fout niet was begaan- de toestand van de benadeelde na de fout van de verweerder

Definitie van schade: de aantasting van een juridisch beschermd belang Deze definitie laat toe de eigenschappen te preciseren waaraan een nadeel moet voldoen

om in aanmerking te komen als vergoedbare schade. + om onderscheid te knn maken tss de verschillende soorten schade (personenschade en zaakschade of materiële en extrapatrimoniale schade)

behoud van fysieke integriteit/instandhouding van vermogen = vergoedbare schade!Schade aan Fysieke integriteit: medische kosten, inkomstenverlies,.. meebrengen = materiële schade morele schade = immateriële schade

Alleen als belang een recht is dat door ons recht erkend is als een belang dat we willen beschermen = vergoedbare schade

Afdeling 1: Het bewijs van de schade

De bewijslast: wie moet wat bewijzenDe bewijsmiddelenBewijscriterium: wanneer knn de aangevoerde gegevens als bewijs aanvaard worden

Bewijslast

Degene die beweerd schade heeft geleden, moet daarvan het bewijs leveren (bewijslast rust op degene die de vordering inleidt.)

Er is geen wettelijk vermoeden van schade (bv. Ouders > fout wordt vermoed; de verweerder moet aantonen dat er geen fout is..)Maar hier is er een schadevereiste: geen wettelijke vermoedens!!

Schade = een feit!! het bestaan en de omvang van schade kan met alle middelen worden aangetoond

De aard en de omvang wordt aangetoond door een vergelijking van de huidige toestand van de benadeelde met een hypothetische toestand wanneer de tot AS leidende gebeurtenis zich niet had voorgedaan. de vaststellen berust dus dikwijls op een hypothese en is nooit absoluut zeker

Praktijk: - bewijs dmv deskundigen (bv.: medisch iemand voor letselschade: graad van invaliditeit

vaststellen)- feitelijke vermoedens: uit een bekend feit wordt een onbekend feit afgeleid;

een vermoeden dat overeenstemt met de gewone gang van zaken > omdat het in een bep situatie normaal is dat er dat soort schade geleden wordtbv.: partner verliezen bij ongeval: normaal dat het overlijden voor de LLE brengt verdriet mee = de gewone gang van zaken dat er bij de nabestaanden morele schade is! (de weduwe moet die morele schade niet bewijzen; die wordt feitelijk vermoed)de verweerder (dader van het ongeval) moet bewijzen dat er geen morele schade wordt geleden: ze leefden al lang feitelijk gescheiden,…

BewijscriteriumDe schade moet zeker zijn ze moet vaststaan en mag niet louter hypothetisch zijnCriterium = de gerechtelijke zekerheid: de rechter moet overtuigd zijn van de schade; de rechter kan redelijkerwijze niet meer aan het tegendeel denken = er moet een hoge graad van waarschijnlijkheid zijn , die overeenstemt met de gewone gang van zaken, zodat de rechter niet meer hoeft te denken aan het tegendeel. (ook al blijft dit theoretisch nog mogelijk)

A. Toekomstige schade

Het feit dat de schade moet vaststaan, betekent niet dat ze zich reeds actueel moet voordoen. toekomstige schade komt voor vergoeding in aanmerking: voor zover het gaat over de normale ontwikkeling van een actueel zekere toestand. Bv.: schade die zich uitstrekt over de tijd; bv.: inkomensverlies na arbeidsongeschiktheid: leidt de benadeelde maand na maand tot aan pensioen! = zeker! Ook al is ze vandaag nog niet geleden!

Op ogenblik uitspraak:- verleden schade: op ogenblik van uitspraak al geleden- toekomstige schade: alle schade die nog geleden zal worden na de uitspraak

B. Het verlies van een kans

In situaties waar er onzekerheid is over het oorzakelijk verband tussen de OD en de uiteindelijke schade; er bestaat enkel een waarschijnlijkheid over het causaal verbandbv.: cass.: man met letsel aan been wordt in ziekenhuis binnengebracht; de man vertoont symptomen van gangreen = afsterven van weefsel > de dokter van dienst herkende die symptomen niet als zodanig en liet na een aangepaste behandeling te geven. Door niet adequate reactie daarop moet been geamputeerd worden > man wil schadevergoeding! Probleem> onzekerheid dat het been gered had knn worden bij tijdige ingreep > het been had mss ook bij tijdige ingreep had moeten geamputeerd worden > had het been knn gered worden indien de patiënt tijdig was verzorgd? de medische wetenschap heeft daar geen antwoord op!

de vordering tot vergoeding van de schade door de amputatie moet dus afgewezen worden, ook al staat het wel vast dat de patiënt bij goede verzorging wel een ernstige kans had op genezing en dat door de fout van de arts die kans is teloor gegaan.

De kans dat het been had knn gered worden bij tijdige ingreep + kans dat de fout van de arts aan de oorzaak van de schade ligtOplossing: een andere soort schade in beeld brengen het verlies van een kansPlaatsen op ogenblik dat het been nog niet geamputeerd werd > op dat ogenblik: had de patient nog een kans dat zijn been had gered knn worden?? Ja dan is schadevergoeding mogelijk voor de schade voor het verlies van een kans (niet voor de schade door de amputatie, maar voor het verlies van een kans op genezing)

Bv.: student die paar weken voor examen wordt aangereden door voertuig > paar weken kan hij niets doen > student kan niet deelnemen aan examen niet zeker dat hij geslaagd zou zijn voor examen; maar wel een kans dat hij geslaagd zou zijn voor examen > die kans is hij verloren doordat hij door zijn letsel niet kon deelnemen!

Bv.: vaak bij medische AS > fout van arts verlies van een kansberoepsAS van advocaten: vergeten om tijdig hoger beroep aan te tekenen tegen vonnis > client heeft daardoor een kans verloren om in beroep de beslissing te zien hervormen in zijn voordeel!

De verloren kans op genezing is een intermediaire schade die ontstaat op een ogenblik waarop de gebeurtenissen die hebben geleid tot de uiteindelijke schade waarop de kans betrekking heeft (bv. de amputatie), nog niet tot hun eindontwikkeling waren gekomen.

Kans: - om bep nadeel te vermijden- Om bep voordeel te verwerven

Voorwaarde: de kans moet zeker zijn! Ook al was het maar een geringe kans, ze moet reëel zijn!Het is niet vereist dat de kans een bepaalde minimumdrempel bereikt > ook geringe kansen komen voor vergoeding in aanmerking mits het bestaan ervan met voldoende zekerheid is aangetoond.

Louter statistische kansberekeningen volstaan niet!

Bv.: 60% kans om te slagen op examen OD; 1 student wordt ziek niet zeggen dat de student op basis van de statistieken een kans heeft verloren kijken naar de betrokken situatie!! Dat wil niet zeggen dat die bepaalde student 60% kans had op slagen!(student die al altijd in 1e zit geslaagd is… > had hij werkelijk een kans om te slagen)

Begroting schade% (kanspercentage: de waarschijnlijkheid dat de schade zich niet had voorgedaan zonder de fout) van de werkelijke schade.

Gedeeltelijke vergoeding voor de uiteindelijke schade (een verlies van kans)Begroting naar billijkheid: ex aequo et bono

De manier van begroting = een compromisoplossingGeen zeker causaal verband tussen de fout en de schade > er is wel een kans dat de fout de oorzaak is van de schade.Niets toekennen > zou niet billijk zijnDe dader veroordelen voor alle schade > ook niet billijkCompromis: vergoeding van schade door verlies van een kans > begroot op een lager bedrag dan de uiteindelijke schade.

Kritiek- Vooral bij verlies van kans op genezing of overleving: kritiek = de uiteindelijke schade van de

patient staat vast!! als je dan niet kan aantonen dat de schade niet de fout is van de arts, dan mag je de patient niets toekennen want er is geen causaal verband! Je mag dat niet omzeilen door het verlies van een kans

Als de uiteindelijke schade vaststaat, mag je de onzekerheid van het causaal verband tussen fout en schade niet omzeilen door het verlies van een kans te vergoeden

Er was twijfel of Cass. Akkoord ging met de kritiek :Cass. 1 april 2004: de vitrioolzaakJonge vrouw (Luik) heeft last van haar ex-minnaar die haar blijft lastig vallen, heeft haar bedreigd > vrouw vraagt bescherming aan de politie > de politie doet nietsDe man valt de vrouw aan op straat en gooit zwavelzuur in haar gezicht > veroorzaakt ernstige letsels. De vrouw + haar ouders willen schadevergoeding! De dader is niet solvabel > daar knn ze geen schadevergoeding bekomen Vordering tegen de Belgische staat + stad Luik : de hulpdiensten aan wie de vrouw hulp had gevraagd hadden niets gedaan. Verweer: al hadden we maatregelen genomen, is het nog niet zeker dat die aanval daadwerkelijk vermeden had knn worden. Niet zeker dat er een oorzakelijk verband is tussen de fout van de politie en de schadeHvB: volgt die redenering! Ze kennen een vergoeding toe voor het verlies van een kans (als er gepaste maatregelen waren genomen had de vrouw een kans gehad om de aanval te vermijden)Ze schatten de kans op 80% > vergoeding voor verlies van een kans om de aanval te vermijden; geen vergoeding voor de werkelijke schade!! Wel 80% van de werkelijke schade

Cass.: verbreekt de beslissing > onduidelijkheid over toekenning schadevergoeding bij verlies van kans!Doctrine: bijzondere aan zaak; er wordt niets gezegd over het verlies van een kans: slachtoffers hadden enkel vergoeding gevorderd voor de werkelijke schade (aan haar gezicht)

De rechter had een andere schadevergoeding toegekend dan diegene waarvoor de partijen vergoeding hadden gevorderdBeginsel van autonomie van de procespartijen: ze bepalen zelf het voorwerp van hun vordering!!

Arrest zegt: rechter kan niet op eigen houtje een andere vergoeding toekennen dan deze die door de partijen gevorderd is.

Oplossing: Cass 5 juni 2008: Prizrak stelt een einde aan de twijfel!Een volbloed Arabische dekhengst (duur paard) > moest nog veel nakomelingen hebbenPaard vertoonde kolieken > de normale behandeling is een maagsoldering > niet gebeurd door de veearts; deze had geen gepaste behandeling uitgevoerd. Paard overlijdt aan verwondingen!Schadevergoeding van dierenarts wordt gevorderd rechter: geen zeker causaal verband tussen de dood en de fout van de veearts Rechter kent een vergoeding voor het verlies van de kans dat het paard had om te overleven > begroot op 80% van de uiteindelijke schade.Cass.: de rechter kan vergoeding toekennen voor verlies van een kans!! Voorwaarde:

- er moet een causaal verband zijn tussen de fout en het verlies van de kans; - er moet een reëele kans geweest zijn om te genezen / overleven (die kans verloren door fout

verweerder)

In dit arrest bevestigd het HvC dat het verlies van een kans wel vergoedbare schade uitmaakt! mits er een reeele kans was om het voordeel te verwerven/ nadeel te vermijden en het verlies van deze kans te wijten is aan een fout!

(reële kans: bv van paard: het ziek dier had, mits een zorgvuldige behandeling slecht een kans op genezing of overleving > er is enkel sprake van een kans , wanneer de benadeelde ook zonder de fout, blootstond aan het risico schade op te lopen van dezelfde aard als deze die zich uiteindelijk realiseerde.

verschil met vorige zaak: de eigenaars van het dier hadden voorzorgen genomen om niet alleen vergoeding te vorderen voor uiteindelijke schade; maar ook in subsidiaire orde voor verlies van een kans de rechter kon dus wel schadevergoeding voor verlies van een kans toekennen!

Vgl. ons ASrecht met buurlanden: ons ASrecht is zeer ruim!Bescherming voor alle soorten belangen! + bijna geen beperkingen voor zuiver economische belangen: bv.: venn. Met zaakvoerder die de dagelijkse leiding op zich neemt; slachtoffer verkeersongeval > schade voor slachtoffer + voor vennootschap; Venn zelf geen letsel geleden > de lichamelijke schade van de zaakvoerder zorgt voor economische schade bij de vennootschap!

ook dergelijke belangen zijn een beschermd belang!

Duitse ASrecht: dubbel criterium- inbreuk op algemene zorgvuldigheidsnorm: alleen vergoeding als ze geleid heeft tot

aantansting van één van de rechten genoemd in het burgerliche gezetsbuch (oa recht op leven,…) niet voor andere belangen

- schending van een wettelijke norm: de normbestemmingsleer (ook in Nederland)bij ons: overtreding van wettelijke norm: de schending kan door iedereen worden ingeroepen door iedereen die schade heeft geleden door de geschonden norm. Duitsland: bv van zaakvoerder die is aangereden door iemand die te snel rijdt: de norm voor te snel rijden: alleen verkeersslachtoffers knn die norm inroepen; niet degenen die louter economische schade lijden de vennootschap kan zich niet op de schending van die norm beroepen!

Common Law: specifieke torts die specifieke belangen beschermenTorts alleen inroepen als de belangen van die specifieke tort geschonden zijn.

Meest algemene tort = de tort of negligence: vgl met onze algemene zorgvuldigheidsnorm;In Engeland: niet algemeen! Alleen tot AS wanneer het in de verhouding AS-benadeelde een specifieke duty of care bestaat die geschonden is door onzorgvuldig gedrag.

Bv.: man die in appartement woonde die aan soc huisvestingsmij toebehoorde; de man voelde zich bedreigd door een andere bewoner > hij ging klagen bij de maatschappij over gedrag van zijn buur > de maatschappij heeft er niets aan gedaan De man wordt aangevallen door zijn buur > hij overleeft het > vordert schadevergoeding van de maatschappijOns recht: fout van maatschappij; maar oorzakelijk verband tussen fout en schade is niet helemaal zeker! vergoedbare schade = verlies van een kansEngeland: is er een duty of care in hoofde van de maatschappij die meebrengt dat de maatschappij moet waken over het welzijn van de bewoners/ bewoners beschermen tegen aanvallen van andere bewoners House of Lords: nee! Daar bestaat geen duty of care!

In Engeland: restrictiever! Veel engere benadering van het ASrecht!Bij ons: alle mogelijke belangen (als ze rechtmatig zijn) komen in aanmerking voor vergoeding (ivm de persoon, psychisch welzijn, morele schade, immateriële waarden!: recht op goede naam, recht op privacy; vermogensbelangen: intact houden van vermogen; zuiver economische belangen: inkomensverlies,…)

Afdeling II. Door het ASrecht beschermde belangen

A. Geen a priori beperkingen

(1) Algemeen

Belgisch + Frans recht: elke niet-onrechtmatig feitelijke belang wordt in aanmerking genomen voor

bescherming door het ASrecht (lichamelijke integriteit van de mens, zijn psychisch welzijn incl de genegenheidsbanden met anderen, de privacy, de mogelijkheid tot zelfbeschikking, immateriële waarden: reputatie en eer, zakelijke rechten en gebruiksrechten op roerende en onroer goederen, louter economische belangen..) geen beperkingen op de aard van de belangen!!

Nederlandse, Duitse en Engelse recht: de aard van de beschermde belangen worden beperkt lans de normbestemmingsleer > de overtreding van een rechtsnorm kan enkel als een grond voor AS owrden ingeroepen door diegene wier belang beschermd werd door de overtreden norm. Schade = het nadeel geleden in een door de overtreden norm beschermd rechtsgoed.

(2) Uitgaven door bepaalde derde-betalers en advocatenhonoraria maken bij uitzondering geen vergoedbare schade uit

= uitgaven die bepaalde risicodragers ogv een wettelijke of contractuele verplichting verrichten ten gunste van slachtoffers van andermans OD

a) geen vergoedbare schade wanneer zij blijkens de inhoud of de strekking van de wet of overeenkomst definitief voor rekening van de risicodrager moeten blijven.

b) De wet op de advocatenhonoraria sluit deze kosten uit van de schade die vergoed kan worden op basis van het ASrecht

a) Uitgaven die bepaalde derde-betalers verrichten ogv een wettelijke, reglementaire of contractuele verplichting

Een derde die uitgaven deed op grond van een wettelijke, reglementaire of contractuele verplichting om te verhelpen aan de gevolgen van andermans OD.Bv.: werkgever is verplicht aan zieke WN voor bepaalde periode zijn loon door te betalen, eigenschadeverzekeraar, ziekenfonds. > ze moeten betalen, ongeacht het ASre; ze zijn verplicht te betalen.

Hebben de derde-betalers recht op schadevergoeding voor deze uitgaven? - Vroeger: geen recht op schadevergoeding > causaal verband tussen verrichte uitgaven en

fout van derde is doorbroken door w,c of r verplichting. - RS 2001: benadering vanuit schadebegrip > de gedane uitgaven maken geen vergoedbare

schade uit, waaneer blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, w, r, definitief ten laste moeten blijven van degene die ze gedaan heeft. deze kan de uitgaven niet terugvorderen langs het ASre maar draagt hen definitief zelf! (risicodrager!)

De loondoorbetalingsarresten

Verhaal van derde-betalers: doorgaans in de wet geregeld;Subrogatie = wettelijke indeplaatsstelling Derde treedt in de rechten van het slachtoffer Beperking: kan niet meer vorderen dan wat het slachtoffer kon vorderen!Vaak: de uitkeringen bedragen een hoger bedrag dan het bedrag dat het slachtoffer zelf had knn vorderen op basis van het ASrecht!

Bv.: slachtoffer is zelf gedeeltelijk mee AS voor zijn schade! (gedeeltelijke AS van slachtoffer kan maar gedeeltelijke vergoeding krijgen)voor de rechter: de uitgaven zijn voor ons een schade, die we rr als eigen schade knn verhalen op de derde!RS: lange tijd afwijzend voor deze redenering > oorzakelijk verband is verbroken door de regelementaire verplichting (verz.ctt/ sociale wetgeving) op grond waarvan de derde de uitgave heeft gedaan! (geen causaal verband meer met de fout!)

2001: omkering RS! Belangrijkste omwenteling in RS!!Leer van verbreking van causaal verband daarvan afstand gedaan!Nu: De loondoorbetalingsarresten (ze hadden allemaal betrekking op WG die loon hadden moeten doorbetalen aan WN)

De overheidsWG : zijn verplicht om het loon dor te betalen van een personeelslid dat werkonbekwaam werd door andermans fout > het wettelijke subrogatoir verhaalsrecht van de OVWG laat niet toe de sociale bijdragen betaald op de lonen terug te vorderen van de aansprakelijke!

WG uit de privé-sectorCass 19 & 20 febr 2001: het doorbetaalde loon + de erop betaalde bijdragen = vergoedbare schade voor de OVWG

Hierdoor ontsnapt de WG aan de beperkingen van een subrogatoir verhaal!

Andere derde-betalers?? Schadeverzekeraars, ziekenfondsen, arbeidsongevallenverzekeraars…Kunnen die ook een beroep doen op art. 1382 BW om te ontkomen aan de beperkingen van het subrogatoir vorderingsrecht? NEE! Geen vergoedbare schade!

Je moet nagaan of de uitgaven een vergoedbare schade uitmaken!!In de regel vergoedbare schade, tenzij wanneer uit de reglementaire verplichting blijkt dat de uitgave definitief ten laste is van degene die de uitgave moet doen (dan is hij een risico-drager) > dan kan het ook niet als schade worden afgewenteld op de derde-AS dan is het geen schade!

Concreet: vooral verschil voor WN uit de OVsector: Sinds 2001: loon en sociale lasten die op het loon rusten (de totale uitgavelast van de WG) = uitgaven die niet definitief ten laste moeten blijven van de WG! (verplichting om dat gewaarborgd loon te betalen, maar niet de verplichting dat de WG tov de AS derde die uitgave voor zijn rekening moet nemen > hij moet het risico niet dragen)

1. Subrogatoir verhaal: beperkt tot wat slachtoffer zelf kon vorderen2. Verhaal voor hun eigen schade: vergoeding vorderen voor hun eigen schade

= voor loon

Voor andere uitgaven bv.: arbeidsongeschiktheid : rente voor blijvende arbeidsongeschiktheid =

Geen schade!!!Idem voor andere derde-betalers dan de WG; bv.: eigenschadeverzekering, ziekenfonds,…zelf geen vergoedbare schade; enkel via subrogatie beperkt tot wat slachtoffer zelf kon vorderen.

REDENERING: wel schade voor loon die WG aan WN moet betalenMaar niet als omnium-verzekering aan verzekerde moet betalenDe beschermde belangen! als WG loon moet betalen aan WN dat niet kan werken = een afwijking van wat normaal is in die verhouding WN-WG : loon wordt normaal betaald als tegenprestatie voor arbeid! Als WG loon moet betalen, ook al kan WN geen prestaties meer kan leveren = afwijking van de normale uitvoering van ctt WG-WN de loonuitgaven zonder arbeidsprestaties = een schade!Vgl. met verzekeraar: de vergoeding is geen schade (Cass.) verklaring: als verzekeraar een vergoeding moet betalen als verzekerde risico zich heeft voorgedaan = niet abnormaal in de uitvoering van het ctt = de normale uitvoering van het ctt , het doel van het ctt!!! (= geen verstoring van de normale uitvoering van de verzekeringsovereenkomst, maar de essentie ervan!)

Bij ons + andere landen: belang van verzekeraar = geen belang dat via buitenctt ASrecht moet worden beschermd. Reden = de uitbetaalde vergoeding = de essentie van het verzekeringsctt > daarom geen instantie wiens belangen beschermd worden via het ASre

b) Advocatenhonoraria = een uitzondering die door de wetgever is voorzien

Slachtoffer OD > bijstand van advocaat > slachtoffer moet honoraria aan die personen betalenKan het slachtoffer die honoraria ook verhalen op de aansprakelijke? Is dat vergoedbare schade?

RS vroeger : geen vergoedbare schade kosten die het slachtoffer doet om zijn vordering op schadevergoeding te helpen uitoefenen; die maken geen deel uit van de schade die het slachtoffer heeft geleden! de partij moest die kosten zelf dragen, ongeacht de uitslag van de procedure.

Art. .1022 Ger.W.: de partij die het geding won, kreeg wel een rechtsplegingsvergoeding, die forfaitair bepaald was = heel laag! (niet in overeenstemming met de werkelijke kosten)+ die vergoeding was bedoeld om de kosten te dekken die verbonden waren aan het verrichten van bepaalde materiële handelingen; niet de advocatenhonoraria!

1e wijziging: Cass. 28/2/2002: het slachtoffer van een OD heeft recht op vergoeding voor de erelonen van een technische raadsman. > ook al zijn die kosten het gevolg van een overeenkomst.

Op basis van de loondoorbetalingsarresten oordeelde HvC: een ctt verbintenis die door de benadeelde werd aangegaan na het ontstaan van de OD teneinde het bestaan en de omvang van de schade te laten vaststellen, niet de inhoud of de strekking heeft dat de benadeelde de door hem hiervoor gemaakte kosten definitief moet blijven dragen en dat de herstelplicht van de aansprakelijke zou worden weggenomen. (criterium loondoorbetalingsarresten: de vergoedbare schade die volgens het ctt definitief voor rekening van de contractant moet

blijven of niet) in casu: het ctt heeft niet tot strekking dat de uitgaven die het slachtoffer daarvoor doet definitief voor rekening van het slachtoffer moeten blijven.

a) Het Hof trok deze RS door tot advocatenhonoraria 1) mbt vorderingen ogv ctt AS 2) ogv bct AS

2e wijziging: Cass. 16/11/2006 : erelonen en kosten van advocaten zijn een vergoedbare schade, op voorwaarde dat de kosten noodzakelijk zijn.

2 problemen:

- Wanneer noodzakelijk? Discussie wanneer de honoraria hoog waren! Gevolg: binnen ASre bijkomend proces over de vergoedbaarheid van de honoraria!

- Fundamentele ongelijkheden tss eisers in ASvorderingen en andere procespartijen: de procedure kon alleen toegepast worden in ASprocedures > alleen de eisers in ASprocedure konden ervan profiteren + als die partij gelijk kreeg van de rechter!!!

Andere eisers in andere procedures die gelijk kregen (bv vordering voor onderhoudsgeld) > daar niet mogelijk om volledige vergoeding te krijgen voor advocatenhonoraria= discriminatie! arrest GwH: discriminatie wegwerken

Oplossing: Wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van de advocaat. : wijziging van art. 1022 Ger.W.= een algemene regeling (die het ASre overstijgt) > in alle procedures + geen integrale vergoeding meer!Uitgangspunt = de winnende partij moet vergoed worden voor de erelonen van haar advocaten + de toegang tot de rechter voor financieel zwakkere partijen vrijwaren + processen over honoraria vermijden + het beroepsgeheim van de advocaat beschermen.

Art. 1022 Ger.W.: de rechtsplegingvergoeding = een forfaitaire tegemoetkoming, overeenkomstig barema’s vast te stellen bij KB. + het artikel sluit uitdrukkelijk uit dat de honoraria als schade knn vergoed worden langs het ASre! = geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de tussenkomst van de advocaat van een andere partij.

De wettelijke bepaling heeft de mogelijkheid uitgesloten om een integrale vergoeding voor de honoraria te vragen! Daarboven kunnen ze geen bijkomende schadevergoeding meer vorderen voor de honoraria!!

Kosten van een technisch adviseur > daar heeft de wet geen afbreuk aan gedaan !Dat is dus wel een uitgave die als vergoedbare schade verhaald kan worden op de aansprakelijke. deze knn teruggevorderd worden als deel van de schade!

B. Schending van een feitelijk belang volstaat

Vb. broer woont samen met zus; zus was de kostwinner > zus verongelukt > broer lijdt schade Normaal: enkel recht op morele schade; maar hier: ook inkomensverlies doordat de kostwinner was overleden ook vergoeding voor inkomsten !Kan dat? Verhouding broer-zus: geen onderhoudsplicht de broer had geen afdwingbaar recht. = aantasting van een feitelijk belang!

Een niet gehuwde partner heeft recht op vergoeding voor inkomensderving ten gevolge van overlijden kostwinner, ook al is er geen onderhoudsplicht.

Sinds jaren ’30 : schending van een feitelijk belang is voldoende; niet noodzakelijk schending van een recht nodig!

C. Het geschonden belang moet rechtmatig zijn

1. Geen recht op verlies van een recht op een onrechtmatig voordeel: vroeger: vordering tot schadevergoeding in concubinaats-verhouding. > 1 van de 2 overleedt: de overblijvende probeerde morele + inkomens schadevergoeding te vorderenTot jaren ’70: afgewezen omdat dergelijke verhouding een onrechtmatige samenlevingsvorm uitmaakteEind jaren ’80: overspel = misdrijf daardoor onrechtmatige situatie waarvoor geen schadevergoeding kan worden gevorderd > beperkt tot overspelige concubinaatsverhoudingen. Aanpassing RS: ook bij concubinaat schadevergoeding voor morele schade, inkomsensverlies…

Een belang is rechtmatig wanneer het niet in strijd is met de regelen van dwingend recht

2. Inkomsten uit zwart werkCass. 2003: bakkersknecht werkte voltijds bij bakker; daarboven nog aantal uren in zwart erbij (zoveel werken = in strijd met de arbeidsreglementering) Arbeidsongeval arbeidsongeschikt vordert schadevergoeding voor loon uit reglementaire arbeid + loon voor extra uren in zwartVoor uren in zwart = verlies van een onrechtmatig voordeel!! Je had die uren niet mogen werken, dus kan je er ook geen vergoeding voor krijgen!

Het mag niet stoelen op de miskenning van andermans rechten (art. 6, 1131, 1133 BW)

3. Schade aan gestolen goederenOok geen schadevergoeding voor goederen die je op onrechtmatige wijze hebt verkregen; bv. Ongeval met gestolen wagen, schadevergoeding tot verlies van kansspelapparaten.

Het al dan niet rechtmatig karakter van het aangetaste belang moet beoordeeld worden op het tijdstip waarop het schadeverwekkende feit zich heeft voorgedaan.

D. Het geschonden belang moet persoonlijk zijn. Aantasting van collectieve belangen komt normaal niet in aanmerking

enkel vergoeding voor schade die je zelf hebt geleden = eigenschade van het slachtoffer

Ruim zien: schade die je rr zelf hebt geleden als gevolg van je eigen letsels/ schade aan je eigen goederen

+ schade die de benadeelde heeft geleden als gevolg van letsels die iemand anders heeft geleden = schade bij weerkaatsingBv.: vader overlijdt : ook schade voor echtgenoot + kinderen (inkomstenschade + morele schade) = eigenschade voor de overblijvende familieleden

Geen vergoeding vorderen voor andermans schade + voor algemene of collectieve belangen > geeft problemen bij vorderingen ingesteld door verenigingen en publiekrechtelijke rechtspersonen.

MAAR: andere personen knn de vergoeding wel vorderen voor de schade van het slachtoffer de oorspronkelijke vordering wordt overgedragen op anderenBij: overlijden van slachtoffer: de vordering valt in de nalatenschap en kan worden uitgeoefend door de erfgenamen = ex haedere

Niet verwarren met de eigen schade die erfgenamen persoonlijk hebben geleden (bv morele schade) > vordering die ze in eigen naam uitoefenenSlachtoffer kan ook afgezien hebben voor hij gestorven is = morele schade van slachtoffer > daarvoor knn de nabestaanden ex haedere de vordering uitoefenen

Derde-betalers: bv ziekenfonds > worden door de wet zelf gesubrogeerd in de recht van het slachtofferDeze knn in de plaats van het slachtoffer vergoeding vorderen in de plaats van het slachtoffer.

Schuldeisers: dmv een zijdelingse vordering (komt niet vaak voor in de RS)Enkel mogelijk voor vorderingen tot materiële schade!! Niet voor morele schade = vordering met een persoonlijk karakter!

Geen vergoeding voor aantasting van collectieve belangen : Ook niet als vereniging bv. Patiëntenvereniging: in bep ziekenhuis gebeuren praktijken die in strijd zijn met de rechten van de patiënt > de vereniging kan daarvoor geen schadevergoeding vorderen Reden: geen persoonlijk belang!!!

Milieuschade: schade aan milieugoederen die niet zijn toegeëigend = die niet het voorwerp uitmaken van private gebruiksrechten (res communes of res nullius: behoren aan niemand toe) ook al is er een vereniging die daarvoor opkomt ; bv tanker die ruwe olie loodst waardoor visbestand sterk vermindert: vereniging kan daarvoor geen vergoeding vorderen, want ze hebben niet het vereiste persoonlijk belang

Persoonlijk belang van rechtspersoon = datgene wat zijn bestaan, materiële of morele goederen (vermogen, eer en goede naam) raakt > RP knn dus geen vergoeding vorderen voor schade

toegebracht aan de individuele of collectieve belangen van hun leden of aan algemene belangen die zij verdedigen. !!

Oplossing bij ons: W 1999: aan de staat de bevoegdheid toegekend om een beperkte vergoeding te vorderen > enkel voor de kosten voor herstelmaatregelen (1 afwijking van vereiste voor persoonlijk belang)

Vb.: - Wet 14/7/1991 betreffende de handelspraktijken laat consumentenverenigingen toe staking

te vorderen van inbreuken op de wet; bv misleidende reclame- Wet 12/1/1993 betreffende vorderingsrecht inzake bescherming van leefmilieu: laat

milieuverenigingen, PdK, administratieve overheden toe staking te vorderen van feiten die een kennelijke inbreuk of ernstige dreiging van inbreuk op de milieuwetgeving inhouden.

Afdeling III. Soorten schade

Hoofdindeling- Patrimoniale schade: (ec schade, materiële schade) tast vermogensbelangen aan en is op

geld waardeerbaar- Extrapatrimoniale schade (niet-economische schade): tast andere dan vermogensbelangen

aan en is niet op geld waardeerbaar. Meetal aantasting van subjectief welzijn bij lichamelijk letsel of verlies van naaste.

Grote lijnen: aantasting van een beschermd belang: Indelen ngl de aard van het aangetaste belang: Immateriële waarde: aantasting van eer, privacy, goede naamVermogensbestanddeel: zaakschade

Elke soort schade kan nog aanleiding geven tot : patrimoniale + extra-patrimoniale schaddePatrimoniale = in geld waardeerbaar bv inkomensverlies, medische kosten,..Extra-patrimoniale schade = niet economische schade, niet in geld waardeerbaar. Bv morele schade

Hoofdstuk IV. Causaal verband

Afdeling I. Inleiding

Aan een schadegeval gaan een reeks gebeurtenissen vooraf>

Causaal verband = die fouten selecteren die een voldoende belangrijke rol hebben gespeeld in het schadegeval om tot AS te leiden > onderscheid maken tss fouten die louter begeleidende omstandigheden waren en fouten die een werkelijke oorzaak waren van schadegeval.

Bv.: iemand loopt een HIV-besmetting op door toediening met besmet bloed hoe besmetting tot stand gekomen?

- Toedienen besmet bloed- Waarom bloed toegediend? Slachtoffer van een verkeersongeval veroorzaakt door derde- Hoe in ongeval betrokken geraakt? Ruzie met vriendin en kwaad weggereden- Waarom ruzie? De avond ervoor te lang op café gezeten met zijn vrienden

4 gebeurtenissen! Niet allemaal hebben ze iets te maken met een ASvordering omdat: a) Het moet gaan om een fout of een andere tot AS aanleiding gevende gebeurtenis: niet:

ruzie met vriendin, op café zitten.b) De fout moet een voldoende relevante rol hebben gespeeld in het tot stand komen van

de schade. > of dit het geval is wordt beoordeeld ahv het begrip causaal verband. Toedienen bloed: fout > besmet bloed toedienenVerkeersongeval: is de fout die heeft geleid een oorzaak van de uiteindelijke schade? > de HIV-besmetting? Was zijn fout voldoende relevant om tot AS aanleiding te geven voor die schade = staat een bepaalde fout in het vereiste causaal verband met de schade?

Meeste landen: beantwoordt in 2 fasen:1. Conditio sine qua non-test : was de fout een noodzakelijke voorwaarde voor de schade?

= voorwaarde zonder dewelke de schade zich niet had voorgedaan > was de schade ook ontstaan zonder de betrokken fout?

Hoe vaststellen? Nagaan of de schade zich ook zou hebben voorgedaan zonder de fout? als dat niet zo is, is de fout een noodzakelijke voorwaarde voor ontstaan schade = de fout wordt dan beschouwd als een feitelijke oorzaak.

Bv.: rb. Gent: zwaar ongeval op een werf > een betonnen muur stortte in en kwam terecht op een arbeider; de man raakte verpletterdEr waren verschillende fouten begaan > o.a. door de bouwheer! De bouwheer had nagegaan de wettelijke verplichting om een veiligheidscoordinator aan te stellen > is die fout een noodzakelijke voorwaarde voor het intorten van de muur >Rechter: JA > als BH de coördinator had aangesteld > ongeval was niet gebeurd zoals ze zich nu heeft voorgedaan! bouwheer AS voor de schade!

2. Verdere selectie tussen de verschillende noodzakelijke voorwaarden: Enkel die fouten die voldoende belangrijk waren in het ontstaan van de schade. de AS moet verbonden worden aan een bepaalde gedraging.(de conditio sine qua non-test wijst meestal meerdere gebeurtenissen aan als feitelijke oorzaak voor eenzelfde schadegeval; ook al hebben ze niet alle een even belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van het schadegeval.)

Criteria: Duitsland: de theorie van de adequate oorzaak = men is alleen AS voor die schade die normalerwijze uit een bepaalde fout voortvloeit. > niet voor de gevolgen die enkel optreden ten gevolge van een toevallige samenloop van omstandigheden.

Engeland: de forceablity: de voorzienbaarheid van de schade: die schadelijke gevolgen die je redelijkerwijze kan voorzien bij bepaalde gedragingen> wanneer degene die de schadeverwekkende handeling stelde redelijkerwijze ook moest voorzien dat zijn gedraging een bepaalde schade zou veroorzaken, is hij AS voor die schade. Frankrijk: het directe, rr karakter van het oorzakelijk verband. Een fout die maar onrr heeft geleid tot het ontstaan van de schade: geen AS (fout directe oorzaak van de schade)Nederland: de rechter moet naar redelijkheid en billijkheid bepalen welke gevolgen aan de dader van een bepaalde fout kunnen toegerekend worden. Oa de aard van de schade, de ernst van de fout (opzettelijke fout: ruimere toerekening van de gevolgen dan bij een lichtere onoplettendheid)

Toepassen op HIV-geval: - Verkeersongeval: moet niet instaan voor de gevolgen van HIV-besmetting

Duitsland: HIV-besmetting is geen schade die normalerwijze voortvloeit uit een verkeersongevalEngeland: geen schade die redelijkerwijze voorzienbaar isNederland: de rechter zou knn oordelen dat het niet redelijk is dat iemand die een verkeersongeval veroorzaakt, ook zou moeten instaan voor de gevolgen van de besmette bloed-transfusie

Belgie is een buitenbeentje!!! Beperking tot conditio sine qua non-test was de fout een noodzakelijke voorwaarde voor de schade

Noodzakelijke voorwaarde = zou de schade zoals ze zich in concreto heeft voorgedaan + zou de schade even omvangrijk zijn geweest zonder de fout!! Ja > dan is de fout een noodzakelijke voorwaarde voor de schade.

JA: dan is degene die de fout heeft veroorzaakt AS voor alle schade (ook al was de fout maar een indirecte oorzaak van de schade!)ook fouten die slechts een beperkte, maar noodzakelijke rol hebben gespeeld in een schadegeval geven tot volledige AS aanleiding, ook al werden de gevolgen ervan mede bepaald door toevallige, onvoorzienbare of abnormale gebeurtenissen. Er wordt geen selectie gemaakt!

= de equivalentieleer

Alle noodzakelijke voorwaarden zijn equivalent (wat het causaal verband betreft)Gunstig voor de slachtoffers: ze worden ook beschermd tegen atypische gevolgen van een fout!!De veroorzaker van het verkeersongeval moet ook opdraaien voor de gevolgen van de besmette bloedtransfusie(zonder verkeersongeval: geen bloedtransfusie nodig…)

Leidt tot onbillijke gevolgen

Afdeling II. De feitelijke causaliteit

A. De conditio sine qua non-test

= De vaststelling van het conditio sine qua non-verbandDe fout moet een noodzakelijke voorwaarde voor de schade zijn > de schade zou niet zijn ontstaan zonder de fout! (of niet op dezelfde wijze)Een noodzakelijke voorwaarde: de overige elementen in de historiek van het schadegeval, zijn onvoldoende om de schade te verklaren. + er is geen causaal verband wanneer vaststaat dat de schade zich ook zonder de fout zou hebben voorgedaan > dan is de fout een irrelevante begeleidende omstandigheid.

Stappen in de conditio sine qua non-redenering: a) De rechter moet de gebeurtenissen reconstrueren en de fout wegdenken nagaan of de

schade dan ook zou ontstaan zijn. De rechter moet de juiste strekking vaststellen van de norm waarvan de overtreding wordt ingeroepen > nodig om te weten of er sprake is van een overtreding van de norm die aanleiding kan geven tot AS. indien de draagwijdte van de overtreden norm niet vaststaat, kan men niet bepalen wat verweerder zou hebben moeten doen om rechtmatig te handelen+ het is mogelijk dat de schade wel in causaal verband staat met een schending van de ingeroepen norm indien deze op een bepaalde manier wordt uitgelegd, en niet wanneer een andere interpretatie wordt aangenomen.

b) de fout vervangen door het rechtmatig alternatief ; wat verweerder in casu had moeten doen om rechtmatig te handelen = de leer van het rechtmatig alternatief.

Foutief handelen = iets te doen dat niet mocht/ door iets niet te doen

a) Positieve daad = je hebt iets gedaan , maar je mocht het niet doen > rechtmatig alternatief: als de verweerder niets zou gedaan hebben. > de foutieve handeling wordt uit het verhaal gehaald.

Bv.: als verweerder niet had geduwd, was slachtoffer niet gevallenBv.: verkeersongeval veroorzaakt door automobilist die 70km/u reed waar hij maar 50km/u mocht rijden > de rechter moet zich afvragen of het ongeval ook zou zijn gebeurd als de bestuurder maar 50km/u reed > hij vervangt de fout door de handeling die verweerder wel had mogen doen.

b) Negatieve daad = je hebt iets niet gedaan > de rechter moet de nagelaten handeling vervangen door de handeling die hij wel had moeten stellen

Bv.: arts vat niet tijdig de passende behandeling aan > zou de patiënt zijn overleden als de arts wel tijdig was opgetreden?

Soms moeilijk hoe de rechter moet redeneren > een handeling die bestaat uit verschillende facetten> Als de handeling moet worden weggedacht : handeling in geheel of een bepaald facet wegdenken??Bv.: verkeersongeval waarbij auto betrokken is die niet verzekerd was (met auto mag je alleen op de weg komen als de AS gedekt is door een verplichte verzekering) / niet voldoen aan de technische keuring/ bestuurd door een bestuurder zonder rijbewijs.

staan die fouten in oorzakelijk verband met het verkeersongeval??2 redeneringen in RS:

1) Fout= gereden met auto die niet in orde was… : dat mag je helemaal niet doen!! Je mocht niet met de auto op de baan!Invulling van rechtmatig alternatief: was de schade ook gebeurd als de betrokkene met de niet-verzekerde auto,… niet op de baan was gekomen?? NEE!! > in die redenering staan die fouten altijd in causaal verband met de schade

2) Niet het rijden op zich is verkeerd; maar een bepaald facet van het rijden is verkeerd Bv.: niet verzekerd, geen rijbewijs,…Invulling van rechtmatig alternatief: zou het verkeersongeval zich ook hebben voorgedaan als de auto wel de nodige verzekeringspapieren had, wel rijbewijs,…normaalgezien is het ongeval dan ook gebeurd! > je komt tot een ander resultaat!! die fouten staan niet in oorzakelijk verband met de schade!!

Beide strekkingen komen voor in de RS!! Cass.: keurt de 2e redenering goed! Ze legt die niet op , maar sanctioneert ze ook niet!Bij reconstrueren van rechtmatig alternatief mag de rechter nagaan wat zou zijn gebeurd als de auto wel verzekerd zou zijn geweest…(beide redeneringen staan momenteel dus naast elkaar)

Je weet dus niet altijd welke fout precies moet worden weggedacht.

De reconstructie van rechtmatig alternatief is enkel mogelijk binnen bepaalde beperkingen > uitgaan van feitenrelaas en de fout weglaten > alle andere omstandigheden mag hij in zijn hypothese niet veranderen!!! Enkel de fout mag weggedacht worden!

Hij mag ook niet: de schade had zich louter hypothetisch ook knn voordoen in een totaal andere situatie. Bv.: man die zijn auto geparkeerd had op een plaats voorbehouden voor gehandicapten (hij was niet gehandicapt) > zijn auto wordt op die plaats aangereden door een andere auto Verweer aanrijder: de eigenaar van de geparkeerde auto had zelf ook een fout begaan (parkeren op plaats waar hij niet mocht staan) > die fout was de oorzaak van de schade aan zijn voertuig. Is die oorzaak (verkeerd geparkeerd) een conditio sine qua non?Was die auto op die dag, op die plaats ook aangereden? Als de eigenaar zijn auto daar niet had geparkeerd > NEE!!! Er bestaat dus een oorzakelijk verband tss de fout van de eigenaar en de aanrijding.

Foute redenering: zou de aanrijding ook zijn gebeurd als de auto op een gewone parkeerplaats zou zijn geparkeerd? Reden: de rechter verandert de concrete omstandigheden waarin het ongeval zich heeft voorgedaan! Dat mag hij niet doen!

Ook fout: er is geen oorzakelijk verband tussen fout eigenaar + schade aan auto want de schade had zich ook knn voordoen als hij op een totaal andere plaats was geparkeerd > de rechter had hiermee uit van een totaal fictieve hypothetische situatie!

De rechter moet de feiten nemen zoals ze zich hebben voorgedaan, de fout wegnemen en vervangen door een rechtmatige gedraging.

Beginsel van de feitelijke causaliteit :Conditio sine qua non test: Feit is noodzakelijke voorwaarde voor schade indien de schade zoals ze zich concreet voordeed zonder de fout niet zou zijn ontstaan

Toepassing csqn test: de rechter denkt de fout weg; hij construeert een hypothetisch rechtmatig alternatief voor het foutieve gedrag of het foutieve facet van het gedrag

- Handeling : Foutieve gedraging wordt weggelaten- Nalaten : rechter formuleert hypothese waarin de verweerder wel zorgvuldig handelt

o Rechter mag alleen de fout wegdenken en nagaan of de schade zich dan ook voordoeto Rechter mag de andere concrete omstandigheden van schadegeval niet wijzigen o Het volstaat niet vast te stellen dat de schade zich ook zonder de fout had knn voordoen (in

andere omstandigheden) om causaal verband af te wijzen.

Positieve sqn-test aansprakelijk! + voor de aansprakelijkheid doet het er niet toe dat er nog een fout is van de benadeelde/ derde! (oorzakelijk verband met zijn fout wordt niet doorbroken!)

B. Causale onzekerheid

(1) Onzekerheid over rechtmatig alternatief

Soms onmogelijk om te zeggen wat er zou zijn gebeurd als de fout zich niet had voorgedaan!

Het resultaat van het rechtmatig alternatief is in dgl geval onzeker! Bv. Van gangreen > amputatie.. zou het been van de patiënt gered knn worden als de arts tijdig had ingegrepen? Dat weet men niet! de patiënt kan in dgl gevallen geen vergoeding vorderen voor de uiteindelijke schade, want het oorzakelijk verband tss die schade en de fout kan niet worden bewezen Oplossing: vergoeding voor het verlies van een kans.

Vergoeden van het verlies van een kans de benadeelden knn gedeeltelijk vergoed worden om de benadeelden te vergoeden in situaties waar de mogelijkheid, maar niet de zekerheid bestond dat hij, ook zonder de fout van de verweerder, de schade zou hebben geleden, maar waar het daarentegen wel vaststaat dat hij door deze fout een reële kans verloor om aan de schade te ontkomen.

3 problemen: - Hoe moet in bepaalde gevallen het rechtmatig alternatief worden ingevuld> ganse handeling

of bepaalde facetten- We weten niet tot welk resultaat de rechtmatige handeling zou hebben geleid > opl met

verlies van een kans- We weten wat er zou zijn gebeurd zonder de fout (de schade zou zich niet hebben

voorgedaan; conditio sine qua non) MAAR er is onzekerheid over wie de dader is van de fout

die tot de schade heeft geleid

(2) Onzekerheid over identiteit dader

Bv.: wandelaar in bos wordt getroffen door kogel van jagers; er is niet geweten wie het betreffende schot heeft gelost!

De dader moet individueel knn worden aangeduid; als dat niet kan > geen schadevergoeding vorderen (want er causale onzekerheid)

Oplossing > a) fondsen; bv.: motorwaarborgfonds wanneer het voertuig die het ongeval heeft

veroorzaakt niet geïdentificeerd is. (vluchtmisdrijf) > de slachtoffers knn vergoeding verkrijgen van dat fonds.

= oplosssing buiten ASre

b) Niet geïdentificeerd lid van geïdentificeerde groepDe dader behoort tot een groep die samen de OD pleegde, maar wie de welbepaalde daad die tot de schade heeft geleid heeft gesteld, is niet geweten! Er is een onderlinge verstandhouding van de leden van de groep om deel te nemen aan een gezamenlijke activiteit. Bv.: groepje jongeren die oude man aanvallen, de man overlijdt. Er is niet geweten welk lid de fatale slag heeft toegediendBv.: verscheidene voertuigen zijn bij een ongeval betrokken en het is niet mogelijk de bestuurder te identificeren die door zijn fout het ongeval heeft veroorzaakt.

ASvordering: alle leden van de groep hebben bewust deelgenomen aan de OD > ze zijn hoofdelijk AS voor de schade! (ook al kan geen lid persoonlijk worden aangeduid voor de schade) = door de deelname aan de gezamenlijke onrechtmatige activiteit (de onderlinge verstandhouding om deel te nemen aan een gezamenlijke onrechtmatige activiteit)

Als vaststaat dat de schade niet zou ontstaan zijn zonder de gemeenschappelijke fout, kan besloten worden tot de hoofdelijke AS van alle deelnemers, zelfs al zouden ze knn bewijzen dat de schade niet door hun individuele daad werd veroorzaakt.

= oplossing binnen ASre

NIET: leden van bep groep die elk een fout hebben gesteld; zonder dat ze de bedoeling hadden om samen te werken aan de OD = niet bij een toevallige fout! (= niet bij afwezigheid van onrechtmatige verstandhouding van leden van groep : toevallig samenlopende fouten) niet wanneer de fouten van 2/meer personen slechts toevallig samenlopen zonder dat er sprake is van een gemeenschappelijke onrechtmatige onderneming.

Nederland: regel mbt alternatieve causaliteit > de schade is het gevolg van gebeurtenis waarvoor A ofwel B aansprakelijk is > men weet niet wiens fout tot de schade heeft geleid Ned BW: alle personen wiens fout mss tot de schade heeft geleid zijn AS en verplicht de schade te vergoeden TENZIJ een van de personen kan bewijzen dat het zeker niet zijn fout was die geleid heeft tot de schade! (art. . 6:99 NBW: “Kan de schade het gevolg zijn van 2/meer gebeurtenissen voor elk waarvan een andere persoon AS is, en staat vast dat de schade door ten minste één van deze gebeurtenissen is ontstaan, dan rust de verplichting om de schade te vergoeden op ieder van deze personen, tenzij hij bewijst dat deze niet het gevolg is van een gebeurtenis waarvoor hijzelf AS is.”

Toepassing in RS: De DES-zaak: de DES-dochters (productAS)DES= hormoon dat in jaren ‘ 60 vaak werd voorgeschreven aan vrouwen met hormonale problemen (die graag een kindje wilden)Jaren later: dat hormoon had schadelijke gevolgen voor de dochters! (verhoogd risico op kanker,…)De dochters vorderen schade van de producenten van het geneesmiddelProbleem: De dochters waren niet in staat de producent te identificeren van het door hun moeder ingenomen middel. Men wist wel: in die periode een bepaalde groep producenten die dat geneesmiddel toen op de markt had gebracht > het moest van die bepaalde groep komen, maar individueel konden de producenten niet meer aangetoond worden!

viel onder de regel mbt de alternatieve causaliteitBeslissing Hoge Raad: Hoofdelijke AS van de verschillende producenten voor de schade van elk van de dochters; tenzij 1 producent kon bewijzen dat hij voor één bepaalde dochter niet zijn medicijn kon zijn. (AS met omkering van bewijslast)(om eisers ter hulp te komen, worden verweerders veroordeeld tot vergoeding van schade die zij met zekerheid voor een groot deel niet hebben veroorzaakt)

Engeland: House of Lords> analoog resultaat: zaak FairchildEiser had ten gevolge van blootstelling aan asbest tijdens het werk, mesothelioom opgelopen > hij kon echter niet bewijzen bij wie van zijn 2 opeenvolgende WG dit gebeurd was!Bij alle 2 was hij blootgesteld aan asbest, maar men wist niet bij welke WG de fatale blootstelling was gebeurd!

Beslissing House of Lords: beide WG werden hoofdelijk AS gesteld, behoudens tegenbewijs. door toepassing van een ander criterium dan csqn: substantieel verhogen van risico op schade leidt tot AS > een verhoogd risico dat gecreëerd werd door de WG

België: geen specifieke regel voor bv. De DES-zaak;Alleen mogelijk: via vergoeding via fondsen; niet via ASrecht(DES: fonds voor de beroepsziekten; asbestfonds wij hebben een oplossing buiten ASrechtNadeel: geen integrale schadevergoeding via de fondsen

Verkeersongevallen: Motorwaarborgfonds

Bv.: verschillende voertuigen betrokken bij ongeval; ze zijn geïdentificeerd; maar door omstandigheden kan je niet vaststellen welke bestuurder AS is voor de schade bv. Kettingbotsing

Geen tussenkomst via motorwaarborgfonds (voor niet geidentificeerde voertuigen)GW Hof: discriminatie tav de slachtoffers als men niet kan vaststellen welke bestuurder AS was. Oplossing in 2002: nieuwe bepaling in WAM-wet: art. . 19bis-11, §2 WAM: “Indien verscheidene voertuigen bij een ongeval betrokken zijn en het niet mogelijk is de bestuurder te identificeren die door zijn fout het ongeval veroorzaakt heeft, komt de schadevergoeding in gelijke delen ten laste van de verzekeraars die de burgerrechtelijke AS van de bestuurders van de voertuigen dekken, met uitzondering van degene die aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt. (verdere uitdieping bepaling: einde cursus)

Ned: binnen ASrechtBelgië: puur verzekeringsrechtelijke oplossing

Afdeling III. Juridische causaliteit

A. De equivalentieleer

(1) Het beginsel: alle fouten die een noodzakelijke voorwaarde zijn voor de schade, leiden tot aansprakelijkheid

Er is causaal verband indien de schade, zoals zij zich in concreto heeft voorgedaan, zich zonder de fout niet of niet op dezelfde wijze zou hebben voorgedaan. (= zelfde formule als csqn-test als de fout voldoet aan de csqn-test (noodzakelijke voorwaarde) > die fout wordt dan als een oorzaak weerhouden)Feitelijke en juridische causaliteit vallen samen!

Geen verder onderscheid naargelang het relatieve belang van de verschillende noodzakelijke voorwaarden.

Wij werken met brede causaliteitsleer: iemands fout is een noodzakelijke voorwaarde van de schade > moet instaan voor alle gevolgen van de fout;De equivalentieleer gaat uit van het historisch verhaal van het schadegeval dat zich in concreto voordeed; niet van de normale, waarschijnlijke of voorzienbare gevolgen van een bepaald type fout.

De aansprakelijke moet dus ook instaan voor de atypische gevolgen van de fout, die zich niet zouden hebben voorgedaan zonder een ongelukkige of bizarre samenloop van omstandigheden.

Bv.: HIV-infectie door bloedtransfusie na verkeersongeval

Buurlanden: de veroorzaker verkeersongeval: zal niet moeten instaan voor besmetting met HIV(de leer van de adequate oorzaak of de toepassing van het criterium van de voorzienbare schade)

België: csqn-test: de vaststelling ontstaat dat zonder de fout (het verkeersongeval) er geen bloedtransfusie nodig was geweest en was er ook geen besmetting met HIV was geweest.

(2) Toezicht van het HvC op de beslissingen van de feitenrechter

Rechters hebben het moeilijk om de csqn-leer toe te passen! Voelt onbillijk aan!a) De feitenrechter stelt op onaantastbare wijze de feiten vast waaruit hij het al dan niet

bestaan van een oorzakelijk verband tussen schuld en schade afleidt > uit deze feiten leidt hij het oorzakelijk verband af (zou de schade ook ontstaan zijn zonder de fout?)

b) HvC toetst of de feitenrechter zijn beslissing over het causaal verband wettig heeft knn gronden op zijn vaststellingen. > HvC gaat na of de feitenrechter uit zijn vaststelling over de feiten correct heeft knn besluiten op de aan- of afwezigheid van een oorzakelijk verband.

A. HvC verbreekt beslissingen die blijk geven van een van de equivalentieleer afwijkend causaliteitsbegrip.

Bv. Waneer in het arrest het volgende voorkomt: • Onderscheid tussen aanleiding (niet-causaal) en (echte) oorzaak (de fout was niet de oorzaak,

enkel een aanleiding)• Een rechtstreeks verband is vereist (de fout is geen directe oorzaak van de schade; maar of de fout

indirect of direct is, doet er bij ons niet toe! Enige criterium = een noodzakelijke voorwaarde> die kan direct of indirect zijn)

• Schade moet het noodzakelijke of het normale gevolg zijn= de schade kon op geen enkele andere mogelijke manier ontstaan dan als gevolg van die fout meestal niet het geval!Bv.: overlijden: ziekte, ongeval,… > schade bestaande uit overlijden is normaal geen noodzakelijk gevolg van een foutDie fout moet een noodzakelijk gevolg zijn van het overlijden = Zonder die fout zou de schade zich niet op dit moment, op die plaats hebben = de juiste redenering

• Schade moet normaal gevolg zijn • Schade moet het voorzienbaar, normale gevolg zijn = de adequate oorzaak

De feitenrechter stelt onaantastbaar de feiten vast: was de fout een noodzakelijke voorwaarde of niet? HvC: om tot dat besluit te komen > correct met equivalentieleer?

B. HvC houdt ook toezicht op de motivering van de uitspraken van de feitenrechters op de gevolgtrekkingen die de rechter afleidt uit de door hem vastgestelde feiten.

Bv.: uit de vaststelling dat een aanrijding plaatsvond en dat een van de betrokkenen geen fout beging, niet afgeleid worden dat de bestuurder van de andere betrokken auto wel een fout beging.

+ wanneer het causaal verband tussen een eerste fout en de schade wordt ontkend op de enige grond dat een causaal verband met een tweede (meestal zwaardere) fout is vastgesteld, maar niet tevens is aangetoond dat de schade ook zou ontstaan zijn zonder de eerste fout. Bv.: 2 bestuurders: de ene voorrang niet verleend; de andere reed te snelRechter: te snel rijden = oorzakelijk verband met de schade

VERKEERDE REDENERING: beide fouten knn een noodzakelijke voorwaarde voor de schade zijn. HvC ziet toe op de toepassing van de equivalentieleer

C. HvC respecteert af en toe de beslissing van de feitenrechter (ook al zijn deze niet in overeenstemming met de equivalentieleer)

HvC Forceert zich dan om de beslissing uit te leggen waardoor de beslissing opeens wel in de equivalentieleer past.

Door een welwillende interpretatie van hun bewoordingen worden bepaalde uitspraken toch conform aan de equivalentieleer bevonden, zodat de beslissing van de feitenrechter gerespecteerd wordt + de equivalentietheorie overeind blijft!

Bv.: man koop nieuwe auto, auto stond geparkeerd voor zijn woning, de man had last van een hartkwaal!’s Nachts hoort de man lawaai > de nieuwe auto was aangereden > als gevolg daarvan krijgt de man een hartaanval waaraan hij overlijdt Moet de man die de auto heeft aangereden ook instaan voor de gevolgen van het overlijden? (andere schade dan de schade die je verwacht als je een lege geparkeerde wagen aanrijdt> je verwacht niet dat de eigenaar sterft) Rechter: geen normaal gevolg van de aanrijding Degene die de aanrijding heeft veroorzaakt moet niet instaan voor het overlijden.

= in strijd met de equivalentieleer! (conform de leer van de adequate oorzaak…)

de aanrijding is een noodzakelijke voorwaarde voor het overlijden die dag, op dat moment.

HvC: de rechter heeft te kennen gegeven dat het overlijden zich niet zou hebben voorgedaan zonder de aanrijding > legt het uit alsof de beslissing volledig in overeenstemming is met de equivalentieleer!(HvC vindt dus zelf soms dat de equivalentieleer tot onbillijke gevolgen zou leiden, zonder dat echt toe te geven)

Kritiek! HvC geeft geen richting in welke gevallen er al dan niet een uitzondering kan worden gemaakt sterk casuistisch

D. Quasi-uitzondering op de equivalentieleer

door de talrijke toepassingen in de RS: quasi-uitzondering gecreëerd!

= wanneer de schade het gevolg is van het feit dat verweerder een door een eerdere fout geschapen gevaarlijke toestand niet ontweek.(dat laat de feitenrechter toe om te lange causale ketens af te breken of weinig relevante fouten uit te schakelen.)

door 1e fout is een gevaarlijke toestand gecreëerd> toestand die anderen van ver kunnen herkennen en vermijden; waarbij een daaropvolgende fout wordt gecreëerd die het gevolg is omdat men de gevaarlijke toestand niet uit de weg is gegaan!

Is degene die de 1 e fout heeft begaan (die de gevaarlijke toestand heeft gecreëerd) dan nog AS voor de latere gevolgen die tot stand zijn gekomen door de tweede fout

Bv.: verkeersongeval waarbij er 2 aanrijdingen na elkaar gebeuren > de 2e aanrijding is een gevolg van de 1e > moet de eerste aanrijder dan nog instaan voor de schade die veroorzaakt is door de tweede aanrijding?Concreet: een man die slipt op de autosnelweg > hij komt tegen een pijler van een brug van de snelweg terecht! = onm zichtbaar dat het om een zwaar ongeval gaat (= de gevaarlijke toestand)

Een vrachtwagenchauffeur die passeert snelt onm te hulp > op moment dat de bestuurder bij de auto komt > vliegt er een 2e auto tegen de 1e auto > ook tegen de vrachtwagenchauffeur deze overlijdt daardoor ter plaatseis de persoon die eerst tegen de brug reed en de gevaarlijke toestand dus deed ontstaan, ook AS voor het overlijden van de vrachtwagenchauffeur??

Feitenrechter: 2e ongeval heeft het oorzakelijk verband met het eerste verbroken (de 1e is niet meer AS voor de uiteindelijke gevolgen)Die beslissingen = in strijd met de equivalentieleer > zonder de fout van de eerste aanrijding zou de vrachtwagenchauffeur niet ter hulp zijn gesneld en zou hij niet overleden zijn!(uitz op de equivalentieleer HvC knijpt in dgl situaties vaak een oogje dicht omdat de feitenrechter afwijkt van de equivalentieleer)

B. Uitzonderingen op de equivalentieleer (echte uitzonderingen > ze zijn expliciet aanvaard)

(1) Wie een opzettelijke fout beging kan zich niet beroepen op een niet-opzettelijke fout van de benadeelde of een derde om zijn aansprakelijkheid te beperken

a. Opzettelijke fout van een derde – niet opzettelijke fout benadeelde

Benadeelde: niet opzettelijke foutDerde: opzettelijke fout Samen geleid tot de schade!

Uitz op de equivalentieleer: samenloop opzettelijke fout verweerder en niet-opzettelijke fout van benadeelde HvC > in dgl geval moet de AS niet worden gedeeld!Er worden alleen gevolgen verbonden aan 1 fout: de opzettelijke fout van de verweerder; terwijl de niet opzettelijke fout een csqn was voor de schade!

(enige echte uitzondering op de equivalentieleer nu!!)

Cass. 6 nov 2002: verweerder wordt vevolgd voor de verduistering van 4,5 mlj € ten nadele van een gemeenschappelijk beleggingsfonds. Het fonds werd beheerd door een vennootschap waarvan eiseres, een bank, de voornaamste AH is. De bank heeft de vennootschap die instond voor het beheer vergoed en keert zich tegen de oplichter!

- Strafrechtelijk veroordeeld- Burgerrechtelijk: HvB > de fouten van de bank zijn mede oorzaak van de schade.

een bediende van de bank heeft mee de fraude mogelijk gemaakt + de bank heeft te weinig toezicht gehouden! fraudeur: gedeelde AS > terugbetaling van 2/3; de bank: 1/3

HvC (ingesteld door de bank): fraus omnia corrumpit (bedrog verbreekt alles) > wie een opzettelijke fout heeft begaan, kan zich niet beroepen op niet-opzettelijke fout van de benadeelde om zo tot de verdeling van de AS te komen!!!Vereiste = de bedoeling om schade te berokkenen!!

b) opzettelijke fout aansprakelijke – niet-opzettelijke fout mede-aansprakelijke!

? werkt de opzettelijke fout van een medeaansprakelijke ook bevrijdend voor een andere medeaansprakelijke die een niet-opzettelijke fout beging??nee! Stel: de oplichting benadeelt een klant van de bank > deze vordert vergoeding van de bank De bank kan niet jegens haar klant van haar AS bevrijd worden door de opzettelijke fout van de oplichter. De opzettelijke fout van een medeaansprakelijke kan niet worden ingeroepen door een andere medeaansprakelijke om aan zijn aansprakelijkheid ten opzichte van de benadeelde te ontkomen. Geen verschil mbt vergoedingsplicht tov benadeelde! > beide in solidum gehouden tot vergoeding van de schade!

Regres tussen de mede-aansprakelijken > Cass. 2 oktober 2009: een man die eerder was veroordeeld voor rijden in dronken toestand > hij wou opnieuw een WAM-verzekering afsluiten Bij afsluiten moet er een vragenlijst ingevuld worden; oa. Ben je al vervallen verklaard van je rijbewijs, al veroordeeld voor rijden onder invloed van dronkenschapDe man verklaarde dat dat niet van toepassing was op hem BEDROG!!!verzekeringsctt afgesloten!Hij veroorzaakt een verkeersongeval > bijzondere regeling in de WAM-wet > verweermiddelen knn niet worden tegengeworpen aan de slachtoffers > de verzekeraar moet de slachtoffers dus wel vergoeden! Verzekeraar heeft wel een regres op de verzekerde! > de aansprakelijke werpt op: de helft vorder ik terug van de verzekeraar > deze heeft ook fouten gemaakt; hij had moeten nagaan wat ik vertelde, of dat waar was > de rechter stelt vast dat de verzekeraar ook een fout had begaan!!HvC de schadelast wordt verdeeld! de opzettelijke fout van een benadeelde kan er niet toe leiden dat op het vlak van de bijdrage tussen de medeaansprakelijken de schadelast integraal ten laste wordt gelegd van de medeaansprakelijke die de opzettelijke fout beging!!!verhouding tussen de medeaansprakelijken: de schadelast moet verdeeld worden op basis van de

bijdrage van ieders fout in het ontstaan van de schade; ongeacht of sommige fouten opzettelijk zijn en andere niet!

Verzekeraar: Cass: fraus omnia corrumpit > geen afwijking van de verdeling tss de mede-aansprakelijken!! De verdeling in functie waarin de fout heeft bijgedragen tot de uiteindelijke schade!!! Geen fraus omnia corrumpit!

1. Het verbreken van het causaal verband door eigen juridische oorzaak = door het naleven van een contractuele, wettelijke of reglementaire verplichting

de kosten die men op grond van een contractueel, wettelijke of reglementaire verbintenis heeft gemaakt naar aanleiding van andermans fout (fout van een derde); staan deze in causaal verband met de fout?

Bv.: - vrachtwagen die gekanteld is op de openbare weg de overheid is verplicht om zo snel mogelijk de baan terug vrij te maken kosten maken daarvoor (weg terug vrijmaken, vrachtwagen wegslepen,…)De bestuurder die door zijn fout is gekanteld: AS voor de kosten die de OV heeft moeten maken? Causaal verband tss de fout en de uitgaven?

RS heet jarenlang een uitdr uitz op de equivalentieleer aanvaard:

Cass. 28 april 1978 (Walter Kay): een schipper die aangevaren werd in de vaargeul van de haven van A’werpen> zonk daardoor ter plekke > stad Antwerpen was verplicht ervoor te zorgen dat het wrak zo snel mogelijk geborgen werd = wettelijke verplichting van de stadAntwerpen probeert de kosten terug te vorderen van de eigenaar van het schip die het gezonken schip heeft aangevaren waardoor het gezonken is

HvC: de kosten die gemaakt zijn om een wettelijke, ctt of reglementaire verplichting na te komen: staan niet in causaal verband met de fout van de derde waardoor het schip gezonken is. Die verplichting vormt een zelfstandige, eigen oorzaak die het oorzakelijke verband met de fout van de derde verbreekt!

Kritiek op de uitz > op de Walter Kay-uitspraak: - Ze was moeilijk rechtstheoretisch te verklaren > niet verzoenbaar met de equivalentieleer.

De rechtsgrond of causa (juridische oorzaak) wordt verward met de feitelijke oorzaak.

Maar in ASre geldt het oorzakelijk verband = het feitelijke oorzakelijk verband (csqn)de feitelijke oorzaak wordt hier dus verbroken door de juridische oorzaak = moeilijk te begrijpen!

- Kon tot onbillijke resultaten leiden! Sommige rechters dreven dat heel ver door; bv.: De ouders die kosten hebben betaald voor de medische verzorging van hun kind > door de onderhoudsplicht moeten de ouders instaan voor de medische kosten van hun kind!

Reactie HvC op de kritie:1 e aanpassing : eind jaren ’80Het causaal verband wordt niet verbroken wanneer de wettelijke of reglementaire verplichting secundair is tov de op de dader van en misdrijf of van een oneigenlijk misdrijf rustende verplichting om een door zijn toedoen ontstane schade te doen ophouden.

= Het oorzakelijk verband wordt niet verbroken door een wettelijke, contractuele of reglementaire verplichting als die verplichting secundair tov de verplichting van de dader van de OD om de toestand die door zijn OD is ontstaan te herstellen!

Er werd dus een onderscheid gecreëerd!

Secundaire primaire verplichtingAls op de dader een primaire verplichting rust om de ontstane schade te herstellen = oorzakelijke verband niet doorbroken!!

Gevolg: Discussie wanneer secundair en wanneer primair??Bv.: brand ontstaat in woning; de brandweer treedt op om brand te blussen > kosten!De brand = ontstaan door fout van derdeVerplichting om brand te blussen > primaire of secundaire verplichting?

- Primair: de brandweer kan niet wachten totdat de dader zelf iets heeft gedaan > de verplichting van de brandweer = primair!!

- Wie de uitgave uiteindelijk moet dragen > de verplichting van de brandweer is niet primair(3) Niet duidelijk!!

Daarom HvC in 2001: RS grondig gewijzigd!

2 e aanpassing: Cass. 19 en 20 feb 2001: = de loondoorbetalingsarresten WG uit publieke sector die wettelijke verplicht waren het loon door te betalen aan WN die met ziekteverlof was door een arbeidsongeval.Het loon werd rr teruggevorderd van de derde-AS

Uitspraak HvC: “ de omstandigheid dat de overheid statutair verplicht is de wedde te betalen aan haar ambtenaren (is) vreemd aan de vraag of er een oorzakelijk verband bestaat tussen de fout begaan door de derde en de schade.

Vroeger: afgewezen: causaal verband doorbroken door de reglementaire verplichting van de OV. 2001: verbreken van oorzakelijk verband bestaat niet meer bij wettelijke, ctt,.. verplichtingProbleem niet bekijken vanuit “causaal verband” maar benaderen vanuit het schadebegrip ; Nagaan of de uitgaven een vergoedbare schade uitmaken Kijken naar de inhoud, strekking van de W/C/reglement die je die uitgave verplicht > als daar niet uit blijkt dat je die uitgave definitief moet dragen = vergoedbare schade! (geen vergoedbare schade als je de uitgave definitief moet dragen)

er is bijgevolg geen sprake van vergoedbare schade, wanneer blijkens de inhoud of de strekking van

de overeenkomst, de wet of het reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief voor rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden of die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten. Normaal maken de uitgaven dus vergoedbare schade uit; behalve wanneer er contractuele of wettelijke redenen zijn om ze definitief ten laste te leggen van de eiser.

( Het Hof bevestigde dat ook het ereloon van een deskundige waarop de benadeelde een berope doet om zijn schade te ramen, kan teruggevorderd worden; idem voor advocatenhonoraria > maar deze worden uitgesloten door art. 1022 Ger.W.)

3 e aanpassing: Cass. 6 nov 2002 situaties waarin iemand vrijwillig uitgaven/prestaties doet ten behoeve van het slachtoffer (familie,…)

Loondoorbetalingsarresten: verplicht om de uitgave te doen (niet vrijwillig)

De vrijwillige prestaties: terugvorderen van de aansprakelijke? Cass. 6 nov 2002: grootouderarrestGrootouders die na het overlijden van de dochter, de kleinzoon in huis hadden genomen en verder hadden opgevoed ASvordering tegen degene die verantwoordelijk was voor overlijden van dochter bij ongeval > naast de gebruikelijke schadekosten, ook vergoeding voor de meer-inspanning die ze hedden moeten leveren voor het opvoeden van hun kleinkind!

Cass.: oorzakelijk verband wordt niet verbroken doordat de grootouders dat vrijwillig hebben gedaan, ogv een natuurlijke verbintenis (het vrijwillig karakter van het optreden van eiser is vreemd aan de problematiek van het causaal verband)

Je kan alleen nog nagaan of het vergoedbare schade is! geen vergoedbare schade wanneer degene die ze verrichtte niet de bedoeling had om de last ervan definitief voor zijn rekening te nemen!

Voorwaarden: - op redelijke gronden; bv.: omdat er een familieband bestaat - om schadelijke gevolgen bij slachtoffer te verminderen

- degene die de uitgave heeft gedaan had niet de bedoeling om de schade definitief te dragen (bv.: niet als schenking)

Einde aan 1 van de uitzonderingen op de equivalentieleer: de uitz. Van het doorbreken van het causaal verband door wettelijke, reglementaire, ctt verplichting…

C. Pluraliteit van oorzaken

(1) Algemeen

Ons recht: 1 criterium om causaal verband te beoordelen: de csqn-test

Maar: naast de fout van verweerder, kan een al dan niet foutieve handeling van een derde of van de benadeelde zelf of een natuurfenomeen een rol gespeeld hebben bij het ontstaan van de schade.

Toepassing equivalentieleer: de tussenkomende factoren hebben geen invloed op het vastgestelde causale verband tussen een eerste fout en de schade. alle fouten knn elk afzonderlijk een noodzakelijke voorwaarde zijn voor de schade!Ook niet als de andere fouten meer hebben doorgewogen op ontstaan van de schadeBv.: patiënt die overlijdt doordat hij een te hoge dosis van een medicijn heeft gekregen

- Arts had een veel te hoge dosis voorgeschrevendie fout was dermate overduidelijk, waardoor elk normaal oplettend persoon de fout had knn opmerken (een komma vergeten,…)

- De apotheker had de veel te hoge dosis meegegevenDe patiënt gaat in coma! arts wordt AS gesteld!

Wanneer fouten van 2 verschillende personen een noodzakelijke voorwaarde zijn voor het tot stand komen van eenzelfde schade, zijn beiden jegens de benadeelde aansprakelijk voor de gehele schadeIdem: - de tweede fout vergroot enkel de omvang van de schade

- De eerste fout is veel lichter dan de tweede of slechts onrr oorzaak van de schade- Fout verliest ook niet haar karakter van noodzakelijke voorwaarde door het feit dat ze in een

onderling verband staat met een andere fout- Ook al werd de omvang van de schade vergroot door een ongelukkige samenloop van

omstandigheden (zie HIV-besmetting)

Csqn: ook al was de fout van de apotheker zwaarder, de fout van de arts telt evenveel! ( het doet er niet toe dat er nog andere fouten waren die mee tot het ontstaan van de schade hebben geleid)

Tussenkomende factoren knn wel een rol spelen bij de vaststelling van de aansprakelijkheid; Fout van een derde of benadeelde, toevallige factoren,… knn aangevoerd worden om te bewijzen dat de schade zich ook zonder de fout zou voorgedaan hebben. >wanneer de verweerder dit bewijst > wordt aangetoond dat er geen causaal verband was!!

Het causaal verband wordt niet vebroken!!

wanneer verschillende samenlopende fouten elk slechts een deel en niet het geheel van de schade hebben veroorzaakt, zijn de betrokkenen slechts gedeeltelijk AS voor het deel van de schade dat zij hebben veroorzaakt!! ( niet voor de gehele schade)

Overmacht > bevrijdend wanneer een vreemde gebeurtenis die aan de basis van de fout van de verweerder ligt, overmacht uitmaakt.Reden bevrijding = er is geen onrechtmatige handeling! (niet omdat het causaal verband ontbreekt)

(2) Gedeelde aansprakelijkheid bij fout van benadeelde

De tussenkomende factor = een fout van de benadeelde of van een persoon voor wie hij burgerrechtelijk AS is. Dan is er gedeelde aansprakelijkheid!

Fout verweerder + fout benadeelde: benadeelde zal slechts een gedeeltelijke vergoeding knn vorderen (gedeelde AS) > impact op schadevergoedingsverplichting geen integrale schadevergoeding (de AS wordt gedeeld!)De benadeelde zal zelf een deel van de schade dragen + de eigen fout van de benadeelde beperkt ook de rechten van zijn naasten die vergoeding vorderen voor het verlies aan inkomsten of voor de morele schade die zij bij weerkaatsing leiden.

Bv.: slachtoffer heeft zelf op foutieve manier het risico aanvaard: passagier van wagen rijdt mee met chauffeur waarmee je net gans de avond op café hebt gezeten (je weet dat hij te dronken is om te rijden) schadegeval te wijten aan de dronkenschap van de chauffeur de passagier kan schadevergoeding vorderen van de chauffeur; maar slachtoffer heeft ook een fout begaan door mee te rijden met die chauffeur > slachtoffer zal gedeelde schadevergoeding kunnen vorderen(ev. Verdeling bij helften)

Theoretische grondslag: moeilijk theoretisch rechtvaardigbaar > billijkheid! (logisch dat als de benadeelde heeft meegewerkt aan het ontstaan van de schade, dat hij een deel van de schade moet dragen)

Gedeelde AS= de regel wanneer de benadeelde effectief een fout heeft begaan die mee aan de oorzaak van de schade ligt.

Geen gedeelde AS: een niet-foutieve gedraging van de benadeelde (die wel mee de oorzaak uitmaakt van de schade)= als er factoren zijn bij het slachtoffer die de schade verergeren, maar die geen fout uitmaken

Bv.: vrouw had haar frietketel 2 uur laten staan op een brandend fornuis > er ontstond brand > schoonzoon kwam snel te hulp om de brand te blussen > hij loopt daarbij brandwonden op de gedraging van de schoonzoon staat in causaal verband met de brandwonden. (de fout van de schoonzoon + zijn eigen tussenkomst) Toch kan hij aanspraak maken op een volledige vergoeding van de verzekeraar! De handeling (het ter hulp komen) = geen foutieve handeling!

bv.: slachtoffer met bepaalde voorbeschiktheid tot schade (de bijzondere kwetsbaarheid van de benadeelde): door psychische, fysieke aard gevoeliger voor schade (bv. De man die door hartkwaal overlijdt door zien schade aan wagen) > het hebben van een hartkwaal = op zich geen fout!

De voorbeschiktheid Een voorafbestaande toestand bij slachtofferDat zal wel een invloed hebben op de omvang van de schadevergoedingsplicht van de derde. Voorbeschiktheid: er is nog geen schade verwezenlijkt bij het slachtoffer; er is enkel een bepaalde aanleg tot schade die maakt dat de schade erger is dan normaalVoorafbestaande toestand: het slachtoffer heeft al een bepaalde schade geleden > dat slachtoffer wordt opnieuw slachtoffer > daardoor wordt het slachtoffer volledig werkonbekwaam invloed op omvang van schadevergoedingsplicht van de verweerder hij zal enkel moeten instaan voor het deel van de schade dat hij heeft verergert = de arbeidsgeschiktheid die door het tweede ongeval is

verloren gegaan. (de verergering)

De verdeling van de schadelast: criterium vastgesteld door HvC: niet de ernst van de fout, maar de mate waarin ieders fout heeft bijgedragen tot het ontstaan van de schade. (= de bijdrage van ieders fout in het ontstaan van de schade)

a) Beoordelen oorzakelijk verband: een fout is een noodzakelijke voorwaarde van de schade > maakt niet uit of de fout in zwaardere mate heeft bijgedragen tot de schade

b) Verdeling van de schadelast: de mate waarin de fout heeft bijgedragen in het ontstaan van de schade speelt wel een rol!

Bv.: lichte fout van benadeelde heeft in grotere mate bijgedragen tot aanstaan van de schade dan de grote fout van de verweerder grootste deel van de schadelast: ten laste van de benadeelde!! De bijdrage van de schade!! Niet de ernst van de fout!

(3) Regres bij samenloop van fouten van verschillende aansprakelijken

Meerdere verweerders die elk door hun fout aan de basis, de oorzaak van de schade liggen > jegens het slachtoffer elk gehouden tot vergoeding van de gehele schade

- Verhouding met slachtoffer: geen verdeling!- Aansprakelijken onderling: in solidum = deze die het slachtoffer vergoed heeft, beschikt over

een verhaalsrecht tegen de mede-aansprakelijke tot beloop van zijn aandeel in de schadelast = regresvordering= een gedeeltelijk regres ten belope van diens aandeel!

Hoe aandeel vaststellen: op basis van de mate waarop ieders fout heeft bijgedragen tot de totstandkoming van de schade. De verdeling is belangrijk! Maar in de praktijk: verdeling wordt verwaarloosd >Reden: de verdeling komt pas aan het einde van het proces ter sprake (eerst is er een fout begaan, oorzakelijk verband,…); daarna de verdeling van aansprakelijkheid: dat laten ze meestal over aan de rechter > Als de rechter de verdeelsleutel moet bepalen: nauwelijks gemotiveerd > doorgaans vaststelling dat de schade in gelijke mate is veroorzaakt is door de verschillende aansprakelijken

(in solidum > slachtoffer kan elke AS aanspreken tot volledige vergoeding van de schade > daarna kan er wel een verdeling tss de verschillende aansprakelijke plaatsvinden)

Bv.: ongeval op een beroepsschool> jongen had een schildersles gevolgd; op einde les wast hij zijn handen > hij gebruikt tinner om de verf weg te krijgen (licht ontvlambaar middel) > naast de jongen staat een mede-leerling te spelen met zijn aansteker Zware brandwonden! Wie is aansprakelijk? HvB Gent 2008: de jongen die stond te spelen met aansteker heeft een fout begaan > vordering gericht tegen zijn ouders > die worden AS gesteld voor fout van hun zoon+ de school: onvoldoende toezicht bij de praktijles!

School + ouders: in solidum veroordeeld tot vergoeding van de schadeOp einde proces: hoe de schadelast verdelen > HvB: beide fouten hebben in gelijke mate bijgedragen tot ontstaan van de schade > beide instaan ten belope van de helft van de schade! (puur soevereine beoordeling van de feitenrechter HvC kan daar niets aan veranderen)

HOOFDSTUK V. DE GRONDSLAG VAN AANSPRAKELIJKHEID

(meest omvangrijke deel cursus)

Afdeling I. Overzicht

Vroeger onderscheid

AS voor eigen daad samengestelde/ kwalitatieve AS = AS voor de daad van iemand anders/ zaken.

AS voor eigen daad: art. 1382-1383 BWArt. 1382 BW: ieder die schade veroorzaakt door zijn daad, is verplicht die schade te vergoedenArt. 1383 BW: schade veroorzaakt door eigen nalatigheid/ onvoorzichtigheid

(praktijk: geen onderscheid tss de 2 artikel de basisregels voor AS op basis van eigen daad)

Uitz: Geestesgestoorden; art. 1386bis BW: knn niet AS worden gesteld voor eigen schuld; ze missen de vereiste bekwaamheid

De kwalitatieve/samengestelde AS: AS die je oploopt in een bepaalde hoedanigheid. = AS voor personen/zaken waarover men een bepaalde zeggenschap heeft.

Andermans daad: 1384, 2: ouders – kinderen 1384, 4: leraars – leerlingen 1384, 3: aansteller – aangestelden

Zaken: 1384, 1: gebrekkige zaken > uitvinding van de RS in begin 20e E > bedoeling: tegemoetkoming aan slachtoffers van industriële ongevallen met stoommachines… RS in lid 1 een specifieke regel gelezen voor schade veroorzaakt door gebrekkige zaken.

1385: dieren1386: gebouwen

Hedendaags onderscheid

Schuldaansprakelijkheid Schuldloze aansprakelijkheid (= risico-aansprakelijkheid = objectieve aansprakelijkheid)

Schuldaansprakelijkheid= basisregel in ASrecht- Objectief element: onrechtmatig gedrag (de fout)- Subjectief element: schuldbekwaamheid = toerekenbaar

Foutloze of objectieve aansprakelijkheid Voor schade die men niet door eigen fout heeft veroorzaakt. 19e E: door evolutie aan toenemende behoefte aan slachtofferbescherming > de schuldloze aansprakelijkheid won aan belang! (= evolutie van fout naar risico vanaf 19e E)

Afdeling II. Schuldaansprakelijkheid

A. Schuldbekwaamheid = subjectief elementB. Het foutbegrip = objectief elementC. verband fout en strafrechtelijk misdrijf E. Gronden van rechtvaardiging (bevrijdingsgronden)= schulduitsluitingsgrondenF. Beperkingen van de persoonlijke aansprakelijkheid door bijzondere AS regelen (bv. WN,..)G. Vermoedens van schuldaansprakelijkheid o.a. de AS van de ouders

A. Schuldbekwaamheid = subjectief element

(1) Algemeen

Subjectief element de fout moet aan de verweerder knn verweten worden!(schuldbekwaamheid = toerekenbaarheid)

Aansprakelijkheid is slechts mogelijk indien de verweerder schuldbekwaam is: - Mogelijkheid om inzicht te hebben in eigen handelen- In staat zijn om het onrechtmatig karakter van zijn handeling te knn beseffen (de draagwijdte

van je handelingen te knn inschatten = onderscheid knn maken tss wat kan en wat niet kan)- Mogelijkheid van controle over handelen (= beslissen of je bepaalde handelingen al dan niet

gaat stellen)= een algemene eis van een voldoende ontwikkeld geestevermogen < niet vereist dat de verweerder ook in concreto de draagwijdte van zijn gedragingen beseft!

die schuldbekwaamheid moet aanwezig zijn op het ogenblik van het schadeverwekkend handelen, op het ogenblik dat de OD gesteld wordt. NIET: op moment dat je de handeling stelt je er bewust van zijn dat de handeling een OD is! (ruimer!)

(2) Jonge kinderen

In beginsel: een minderjarigen is persoonlijk AS voor de schade die hij door zijn fout veroorzaakt. gedrag beoordeeld ahv criterium van de normaal zorgvuldige en omzichtige persoon in dezelfde omstandigheden.

Problemen in de praktijk: - Minderjarige beschikt over onvoldoende financiële middelen om ASvordering te voldoen

garantiemiddel: de ouders zijn AS voor de fouten die de kinderen hebben begaan! (art. 1384, lid 2 BW)Maar AS van de ouders neemt niet weg dat de minderjarige persoonlijk AS is voor de fout

- Minderjarige is procesonbekwaam vertegenwoordigt door de ouders/voogd ; ze treden qualitate qua op voor hun minderjarige kinderen = de ouders treden op in hun hoedanigheid van wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige

Uitzondering: minderjarige die niet beschikt over het vereiste onderscheidingsvermogen zijn niet persoonlijk aansprakelijk! = schuldonbekwaam = niet toerekenbaar > ze hebben geen inzicht in de draagwijdte van hun handelingen = voor de zeer jonge kinderen = de infantes = de leeftijd des onderscheids nog niet bereikt.

Geen vaste regel wanneer een kind schuldbekwaam is > de rechter moet het in concreto nagaan (elke zaak opnieuw in conreto beoordelen of het kind al schuldbekwaam is of niet)Maar algemeen: vanaf 7 jaar worden ze geacht schuldbekwaam te zijn = een algemene aanduiding(de beslissing over de toerekenbaarheid is afh van feitelijke factoren: de opvoeding van het kind, de aard van het schadeverwekkende gedrag, het milieu waarin het kind opgroeit,…)

De persoonlijke AS van het kind belet niet dat ook de ouders aansprakelijk knn zijn voor de schade door het kind aangericht (art. 1382 of 1384 BW) > In dgl geval volstaat het dat ze een objectieve fout hebben gesteld, waarvoor hun ouders AS worden gesteld.

Bv.: HvB Gent 2006: jongen van 13 jaar > zoon landbouwersgezin > niet ongebruikelijk dat de kinderen meehelpen in het landbouwbedrijf en met de tractor op een veld rijdt > in casu: het rooien van bieten Fout: de jongen reed achteruit met de tractor en vergat achterom te kijken of er beletsels waren > er liepen nog andere kinderen op het veld een kind overlijdt (7 jaar)De grootvader stond erbij ten tijde van de aanrijdingBeoordeling van de fout van de 2 kinderen 13 jarige jongen: AS voor zijn fout = schuldbekwaam persoonlijk AS(hij had moeten omkijken vooraleer achteruit te rijden) (AS gesteld samen met zijn ouders)7 jarige jongen: slachtoffer: was nog niet in staat te beseffen dat hij dat niet mocht doen niet schuldbekwaam! (bij de beoordeling mee in acht genomen: de ouders een volledige schadevergoeding doen genieten) want doorgaans: 7 jaar = de grens

Nederland: uitdrukkelijke leeftijdsgrens bepaald in wet14 jaar > persoonlijk aansprakelijkDuitsland: 7 jaar > bepaald in de wet!Uitz: ongeval met motorrijtuigen, … = 10 jaar

Belet niet dat de ouders AS worden gesteld! (wanneer de minderjarige niet persoonlijk aansprakelijk kan worden gesteld)

(3) Geestesgestoorden

Mist de nodige schuldbekwaamheid; kan daardoor niet persoonlijk AS worden gesteld ogv art. 1382-1383 BWOnbillijk wanneer slachtoffers in dgl gevallen onvergoed zouden blijven daarom art. 1386bis BW ingevoegd

Afwezigheid van schuldbekwaamheid door een fout van de schadeveroorzaker bv.: dronkenschap, druggebruik De persoon zal AS worden gesteld door de voorafgaande fout om zich in die toestand te brengen en zich in die toestand bv op de openbare weg te begevenwie zz in de toestand heeft gebracht kan zich niet beroepen op de afwezigheid van shuldbekwaamheid = persoonlijke aansprakelijkheid wegens voorafgaande fout

(4) Rechtspersonen

a) Aansprakelijkheid van de RP voor zijn organen

Op basis van de algemene beginselen zou een RP nooit aansprakelijk zijn

1. RP heeft geen bewustzijn > ontbreekt de vereiste schuldbekwaamheid2. De specificiteit van de RP > handelingen knn de RP alleen binden als ze binnen het doel vallen

waarvoor de RP is opgericht!(4) OD worden per definitie gesteld buiten het doel van de RP en binden deze daardoor

niet!

Oplossing: RS sinds jaren ’20 > de orgaantheorie = gebaseerd op idee van de vertegenwoordigingCass. 13 dec 1923: RP worden ook AS gesteld wanneer een orgaan een OD stelt binnen zijn opdracht (= de orgaantheorie)

a) AS voor organen: RP treden in rechtsverkeer via hun organen > wanneer die organen een fout begaan binnen kader van hun opdracht en overeenkomstig de door de wet (en de statuten) voorgeschreven besluitvormingsprocedure > verbinden de RP! de fout van het orgaan wordt beschouwd als persoonlijke AS voor de RP

= een persoonlijke AS ogv art. 1382-1383 BW(organen = fysieke personen die de wet en de statuten aanwijzen om hem te vertegenwoordigen in het rechtsverkeer)

b) + fouten gesteld door aangestelden (ondergeschikte medewerkers van de RP) > art. 1384, lid 3 BW

Fout orgaan = beschouwd als fout van de RP zelf > persoonlijke AS van de RP (art. 1382-1383 BW) Bv. Organen:

- Privaatrechtelijke RP: geregeld in vennootschaps- en verenigingsrecht: NV: raad van bestuur + de algemene vergaderingBVBA: de zaakvoerders

- Publiekrechtelijke RP: geregeld door het staats- en administratief rechtgemeente: burgemeester, schepenenprovincie: de leden van de bestendige deputatiede staat, de gemeenschappen en gewesten: de ministers

Voorwaarde voor toerekening van handeling aan RP: de handeling moet binnen de opdracht van het orgaan vallen! Onderscheid met AS ogv 1384, lid 3 als aansteller AS voor fout van aangestelde: volstaat dat de handeling enig verband houdt met de bediening waarin de aangestelde werd gebezigd!! = tijdens en naar aanleiding van zijn opdracht(ruim verband > ruime toerekening van fouten van de aangestelde aan de aansteller!!)

Organen: strikte toerekening: binnen de opdracht van het orgaan > een schadeverwekkende handeling; als ze correct was uitgeoefend zou ze binnen de bevoegdheid van het orgaan vallenBv.: burgemeester die een vergunning aflevert aan een bedrijf namens de gemeente = bevoegdheid van de burgmeesterAls burgemeester bij de aflevering een fout begaat bv.: procedure niet correct nageleefd kan toegerekend worden aan de gemeente!

Toerekening geldt voor a) materiële handelingen (bv. 100e verjaardag van iemand > de burgemeester moet die namens de gemeente in de bloemetjes te zetten > onderweg naar de verjaardag veroorzaakt de burgemeester een verkeersongeval = een materiële handeling waarvoor de gemeente ogv de orgaantheorie AS kan worden gesteld de fout is nl veroorzaakt binnen de opdracht van het orgaan!)b) voor rechtshandelingen (bv. Afleveren vergunning)

Principe: RS is enkel AS voor handelingen binnen de bevoegdheid van het orgaan = binnen de opdracht van het orgaan

het is niet noodzakelijk dat een orgaan persoonlijk AS is opdat de RP zou knn aangesproken worden !! > de fysieke persoon die de schade heeft veroorzaakt moet dus niet individueel geïdentificeerd kunnen worden ook een anonieme fout van een niet nader geidentificeerd orgaan kan de bct AS meebrengen van het orgaan!

Uitbreiding van orgaantheorie ogv de schijnleer/de vertrouwenstheorie: Fouten van het orgaan, buiten de perken van zijn opdracht, knn toch worden toegerekend aan de RP ogv art. 1382-1383 BW, wanneer bij derden te goeder trouw de schijn is gewekt dat de handelingen wel binnen de bevoegdheid van RP vielen!! = de betrokken handelingen werden in de ogen van een voorzichtig en redelijk mens binnen de grenzen van de bevoegdheid verricht!Schijn wekken: doordat orgaan briefpapier van RP gebruikt, logo, stempel,… om bepaalde handeilngen te stellen zogezegd namens de RP, maar daartoe eigenlijk niet bevoegd is fout

begaan > AS van de RP dmv toepassing van de schijnleer!

b) De persoonlijke aansprakelijkheid van organen

a) Schade veroorzaakt aan derde-benadeelden

- RP kan AS zijn voor fout van orgaan, zelfs als dat orgaan zelf niet persoonlijk AS is;Bv.: Vlaams Gewest: bijzondere regeling: burgemeesters zijn niet AS voor gewone lichte fout, enkel voor zware fout, opzettelijke fout en gebruikelijke lichte fout.Stel: de burgemeester begaat in zijn opdracht een hele lichte fout, die zware gevolgen heeft RP is ogv orgaantheorie persoonlijk AS, ook al kan het orgaan niet persoonlijk AS worden gesteld door de wettelijke beperking van zijn persoonlijke AS!!

- Door ingewikkelde organisatie van RP kan niet worden nagegaan welk orgaan de fout precies heeft veroorzaakt die aan de basis ligt van de schade (“een orgaan” is AS) > de dader is niet geïdentificeerd geen probleem, want het was een orgaan van de RP > de RP kan AS worden gesteld ogv de orgaantheorie!

- Geen beletsel om orgaan + RP persoonlijk AS te stellen: beiden knn ogv art. 1382 BW worden aangesproken door de benadeeldeDe persoonlijke AS van orgaan blijft ook bestaan > ze knn allebei in solidum worden veroordeeld tot vergoeding van de schade van de benadeelde!

Gevolg = regresvordering! Wanneer RP slachtoffer heeft vergoed (RP en orgaan zijn in solidum veroordeeld) RP heeft integrale regresvordering op orgaan!! De schadelast rust volledig op het orgaan!Redenering: de fout van het orgaan heeft geleid tot AS van de RP!

Omgekeerd: orgaan is in solidum veroordeeld met de RP; het orgaan heeft het slachtoffer volledig vergoed > orgaan heeft geen regres op de RP!!Onderlinge verhouding orgaan – RP: de volledige schadelast moet integraal blijven rusten op de RP!

Basis regresvordering RP op orgaan = - subrogatie in de rechten van het slachtoffer (art. .1251 BW)

- de onderlinge verhouding orgaan-RP Bv.: zaakvoerder BVBA: ctt van zelfstandige samenwerking > het regres kan gebaseerd worden op ctt AS van de zaakvoerder jegens de vennootschap

De AS van het orgaan en van de RP zijn 2 autonome ASstelsels die naast elkaar toepassing vinden en elkaar niet uitsluiten > orgaan + RP knn persoonlijk AS worden gesteld voor de fout van het orgaan

= uitz op de normale toepassing van de vertegenwoordigingsleer! Normaal is de vertegenwoordiger niet zelf gebonden door de RH die hij als vertegenwoordiger stelt.

b) Schade van orgaan aan RP zelf

Orgaan is persoonlijk AS voor schade veroorzaakt aan de RPUitz: beperkingen op de AS voor orgaan persoonlijk (bv. Burgemeester in Vlaams Gewest)

Overzicht mogelijke situaties: o RP en orgaan aansprakelijk t.a.v. derdeo RP alleen aansprakelijk t.a.v. derde (orgaan niet persoonlijk as, niet geïdentificeerd)o Orgaan alleen aansprakelijk t.a.v. derde (handeling buiten opdracht, geen schijn)

Bv.: burgemeester geeft een mep aan inwoner > orgaan is daarvoor ALLEEN ASo Orgaan aansprakelijk t.a.v. RP zelf

B. Het foutbegrip = objectief element

(1) Algemeen

FOUT = - een maatschappelijk onaanvaardbare gedraging- overtreding van een algemeen geldende gedragsnorm

Meeste discussies : is de handeling wel te beschouwen als een fout ogv art. 1382-1383 BW

Is iets al dan niet een fout? Berust op een waardebeoordeling! Het feit alleen dat een handeling schade veroorzaakt, volstaat niet om haar als foutief te

beschouwen.

Uitgangspunt : ieder van ons mag doen wat hij wil; je bent vrij om te doen wat je wil zolang Beperkingen: 1. Zolang het niet verboden is door de wet

2. Rekening houden met de belangen van anderen > een handeling die niet bij wet verboden is, kan toch onrechtmatig zijn omdat ze maatschappelijk gezien onaanvaardbaar is.

Bv.: burenhinder: bbq in tuin > veel lawaai > hinder voor de buren; zolang je het toegelaten aantal Db niet overschrijdt = geen overtredingAls het de normale hinder overschrijdt > vergoeding verschuldigd tov de buren voor burenhinder > los van een fout!

Bv.: mededinging: vaak schade zonder foutHandelaar probeert een groter marktaandeel te veroveren dan de concurrent > nadeel voor de concurrent = vorm van schade; maar de handelingen van de mededinger is geen fout; zolang het gebeurt op een eerlijke manier.

Fout kan bestaan in: - algemene zorgvuldigheidsnorm overtreden - Overtreding van norm die welbepaald voorschrift inhoudt

Algemene regel geformuleerd in Cass. 8/12/1994: “ De fout bestaat in de regel in een gedraging die neerkomt op een verkeerd optreden dat moet worden beoordeeld naar de maatstaf van een normaal zorgvuldig en omzichtig magistraat, die in dezelfde omstandigheden verkeert, ofwel, behoudens onoverkomenlijke dwaling of enige andere rechtvaardigingsgrond, een schending inhoudt van een nationaalrechtelijke norm of van een internationaal verdrag met rr werking in de interne rechtsorde, waarbij de magistraat verplicht is niets te doen opf op een bepaalde manier wel iets te doen.

(2) De zorgvuldigheidsnorm

= men handelt niet alleen in functie van het eigenbelang, maar men moet tevens rekening houden met de belangen van anderen en voorzorgen nemen om schade aan hun persoon en goederen te voorkomen. welke mate van voorzorg? > een normaal vooruitziend en zorgvuldig persoon geplaatst in dezelfde omstandigheden (de goede huisvader) fout = elke afwijking van deze veronderstelde gedraging van de goede huisvader! (elke tekortkoming aan de gestelde norm kan tot AS leiden)

o Vooruitziend = je tracht de gevolgen van je handeling vooruit te zien; je probeert in te schatten waartoe je handeling zal leiden

o Zorgvuldig = je tracht de mogelijk nadelige gevolgen van de handeling op te vangen door je gedrag zodanig aan te passen dat de nadelige gevolgen zich niet gaan verwezenlijken

Samenvatting:o Men moet bij eigen handelen rekening houden met andermans belangeno Zoals een normaal vooruitziend en zorgvuldig persoono Geplaatst in dezelfde omstandigheden

Cass. 5/6/2008: schending van de zorgvuldigheidsnorm =een gedraging die neerkomt op een verkeerd optreden dat moet worden beoordeeld naar de maatstaf van een normaal zorgvuldig en omzichtig (magistraat) die in dezelfde omstandigheden verkeert.

a) Is iemand al dan niet zorgvuldig geweest > gedrag toetsen aan het gedrag van een goede huisvader (normaal voorzichtig persoon) Goede huisvader = een normaal gemiddeld vooruitziend voorzichtig persoon.= een beoordeling in abstracto > het gedrag wordt getoetst aan referentiegedrag van maatpersoon “de goede huisvader”.

b) Er moet bij de beoordeling geen rekening worden gehouden met d e persoonlijke kenmerken

en hoedanigheden van de verweerder. Bv.: karakterBv.: een heel verstrooid iemand kan zich niet verstoppen achter die karaktertrekken!! Het gedrag wordt nl vergeleken met een normaal zorgvuldig persoon.

Niet altijd strikt toegepast!Uitz: de RS houdt wel rekening met :

o De professionele hoedanigheid van degene die de handeling heeft gesteld = de verweerderBv.: gedragingen van gynaecoloog niet vgl met gedrag een huisarts/ gespecialiseerd chirurg > wel met een normaal zorgvuldig gynaecoloog in dezelfde omstandigheden. Gedragingen van magistraat niet vgl. met een student, een advocaat,.. Maar met de gedragingen van een magistraat geplaatst in dezelfde omstandigheden

o De fysieke toestando De leeftijd

= puur interne kenmerken van de verweerderdaarmee wordt wel rekening gehouden in de RS! Betekent niet dat het voor de betrokkene tot een soepelere beoordeling zal leiden! Kan evengoed tot een strengere beoordeling leiden voor slachtoffer!

Bv.: fysieke toestand: epilepsiepatiënt die bij het besturen van een auto een aanval krijgen > ongeval veroorzaakt > zijn ze AS? Soms beoordeeld: de persoon had zich bewust moeten zijn van het risico die ze veroorzaken door zo een auto te besturen daardoor wordt vaak vlugger tot AS besloten!

Bv.: leeftijd: kind van 7 jaar kan je toch niet vergelijken met een normaal zorgvuldig persoon!Idem: oudere personen moeten zich bewust zijn dat als ze vallen in verkeer dat het zwaardere letsels kan meebrengen zwaardere zorgvuldigheidsplichtIdem: jonge fietsers > niet vgl met volwassen fietsers > rekening houden met de onervarenheid van de jonge fietsers soepelere beoordeling van de zorgvuldigheid

Cass. 5 juni 2003: rekening gehouden met de functie en de kwalificatie van verweerder:De rechter mag met bepaalde persoonlijke kenmerken rekening houden bij de toetsing van het gedrag aan de zorgvuldigheidsnorm 5-jarig kind dat deelnam aan een vakantiekamp > ontsnapt aan de aandacht van begeleider > straat overgestoken en aangereden door auto Rb > de wagen had geen fout gemaakt; automobilist had niets knn doen om het ongeval te vermijdenDe begeleiders > fout voor onvoldoende toezicht? > nee, want het was een jonge jeugdleider met niet veel ervaring + hij deed dat vrijwillig!! Het gedrag van die persoon kan je niet vgl met een professionele leerkracht; maar aan het gedrag van een jonge, onervaren jeugdleider. = verregaande mate van concretisering van de zorgvuldigheidsnorm

Uitspraak HvC: de rechter schendt art. 1382 BW daarbij niet! Is dat wel altijd eerlijk voor het slachtoffer??

Bv.: in ziekenhuis behandeld door zeer jonge arts > rechter zegt: rekening houden dat het een jong, onervaren iemand is > minder vlug besluiten tot een fout dan bij een gemiddeld arts! Terwijl je de keuze niet had door welke arts je wordt behandeld!!Voor het slachtoffer is dergelijke concretisering niet altijd voordelig!!!

c) Beoordeling in het kader van zorgvuldigheidsnorm gebeurt steeds rekening houdend met de concrete externe omstandigheden waarin verweerder zich bevond

de goede huisvader wordt op: o dezelfde plaats + tijdstip gesteld als verweerder

plaats: bv. Runderen hadden van vers gemaaid gras gegeten > runderen gaan daarvan dood!! (dat bevat toxische stoffen) beoordelen zorgvuldigheidsnorm > de man die zijn gras had gemaaid en gewoon had laten liggen rechter: in ruraal gebied wordt men geacht dat te weten en de risico’s die vers gemaaid gras voor runderen met zich meebrengen.

o zelfde activiteit iemand bij zijn kraag grijpen en over je schouder op de grond zwieren = een ODtenzij in kader van judo! Ongevallen bij slidings in voetbal > HvB A’werpen: sliding bij voetbal is een toegelaten actie, maar het kan een spelfout + fout in de zin van art. 1382 BW wanneer die in volle kracht wordt gedaan wanneer het schoeisel terecht komt net onder de knieschijf (=afh van de wijze waarop ze wordt uitgevoerd kan het wel een OD zijn!)

o rekening houden met de elementen die voor de verweerder zelf bekend waren of die bekend konden zijn

Uitgangspunt= er mag geen rekening worden gehouden met elementen die verweerder op het ogenblik van zijn schadeverwekkende handeling niet bekend konden zijn omdat zij pas naderhand aan het licht kwamen!

d) De zorgvuldigheidsnorm is een relatief begrip >

o De betekenis hangt af van de tijd en plaats waar de schadeverwekkende handeling werd gesteld. Bv.: 70 km/u op snelweg = onaanvaardbaar traagIn dorpskom = enorm roekeloos

o Het weerspiegelt de wisselende maatschappelijke waardeoordelen over de betrokken belangen

o De persoonlijke visie van de rechter over wat aanvaardbaar is (bv. Iemand die zelf altijd gevoetbald heeft, zal mss meer begrip hebben voor dergelijke situaties…)

o De toepassing van de zorgvuldigheidsnorm = sterk casuïstisch er moet altijd opnieuw uitgegaan worden van de situatie om te beoordelen of de gedraging al dan niet zorgvuldig was.

daar bestaan weinig richtlijnen over!Enkele toepassingscriteria

Regelen van goed vakmanschap en stand van techniekBv.: beoordeling gedrag van een professioneel (beroepsAS): rekening houden met goed vakmanschap + de techniek; bv. Een architect: er wordt verwacht dat hij zijn vak kent + gebruik maakt van de op dat moment bestaande technieken en hulpmiddelen.

(als hij nog werkt met apparatuur van jaren ‘30> vlugger AS dan wanneer hij zou verken met de moderne techniek)

Verplichting tot nemen van veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van gekend abnormaal gevaar

Als men kennis heeft van een gevaar > alles doen om te voorkomen dat het gevaar zich voordoet = verhaal verhelpen indien redelijk mogelijk +Potentiële slachtoffers waarschuwen

Bv.: organisator van motorcrosswedstrijd voor jonge crossers werd AS gesteld: er was een scherpe bocht > men kon voorzien dat de jonge crossers het moeilijk zouden hebbne om die bocht te passeren > toch had de organisatie toegelaten dat er in die bocht toeschouwers stonden!! (hij had toeschouwers moeten verbieden/extra beveiligingsmaatregelen)

Vereiste subjectief element bij zorgvuldigheidsnorm de voorzienbaarheid van de schade

Er is maar een schending van de zorgvuldigheidsnorm als je kan voorzien dat de gestelde handeling schade kan veroorzaken Er is geen zekerheid van schade vereist; wel de mogelijkheid dat er schade kan ontstaan = je moet knn voorzien dat er schade uit je handeling zal voortvloeien

+ niet vereist dat je de concrete schade kan voorzien = “EEN SCHADE” > je moet niet de schade die zich in werkelijkheid heeft voorgedaan kunnen voorzien; enkel dat er zich een schade kon voordoen wanneer je de handeling stelde.

+ niet vereist dat je de grootte/omvang van de schade kon voorzien

Een logische vereiste in het kader van de zorgvuldigheidsnorm > men is enkel verplicht rekening te houden met andermans belangen in de veronderstelling dat men weet of kan weten dat deze belangen gevaar lopen!

Je moet knn voorzien dat de handeling schade zou doen ontstaan > dan pas kan een normaal zorgvuldig persoon zijn handeling daar aan aanpassen en proberen de schade te vermijden.

Voorzienbaarheid van de schade: niet veel discussie in RS > Onderdeel van de toetsing van de alg zorgvuldigheidsnorm (de goede huisvader)

De voorzienbaarheid = niet bij schending van de wet!!

Het vereiste subjectieve element bij schending van een norm =Je hebt de handeling gesteld uit vrije wil, zonder onoverkomelijke dwaling!Het is niet vereist dat je wist dat de handeling een inbreuk uitmaakte op een bepaalde norm. Bv.: auto parkeren aan de verkeerde kant van de weg > overtreding van een bepaalde norm; ook al wist je op dat moment niet dat je een bepaalde norm overtradVereist = de handeling is wetens en willens; uit vrije wil gesteld

(3) Schending van een specifieke gedragsnorm

Schending van een rechtsnorm die een bepaald gedrag voorschrijft of verbiedt, maakt een fout uit!(criterium is van toenemend belang gezien de toename van de reglementering)

Bv.: kermis op St-Pietersplein > voor iedere kermisattractie: veel reglementering met oog op veiligheid Stel: een karretje vliegt van de octopus > Heeft de exploitant alle geldende reglementering nageleefd? > voor onderhoud,…

Cass. 5/6/2008: Fout in overtreding van een wettelijke norm: gedraging die behoudens enige rechtvaardigingsgrond enige rechtvaardigingsgrond een schending inhoudt van een nationaalrechtelijke norm of van een internationaal verdrag met rechtstreekse werking in de interne rechtsorde waarbij (de magistraat) verplicht is niets te doen of op een bepaalde manier wel iets te doen.Schending van een rechtsnorm = een fout ; onafhankelijk wat de rechtsbron van de norm is!

Aard van rechtsnorm speelt geen rol• Internationaal recht met directe werking• Nationaal: KB,…• Gewestelijk … • Geschreven of ongeschreven (algemeen rechtsbeginsel)

Rechtstak speelt geen rol : Strafrecht of andere rechtstak

a) Soms schrijft een norm een duidelijk welbepaald gedrag voor of verbiedt welbepaald gedrag= vergelijkbaar met een contractuele resultaatsverbintenis de norm schrijft voor dat iets zo moet zijn > als iets dan niet zo is staat de fout onmiddellijk daarmee vastDe beoordeling van de fout is het voorgeschreven resultaat er niet dan is er een fout begaan!

Bv. RS: KB ivm brandveiligheid van ziekenhuizen > aan de uitgangen mogen geen draaideuren staan (=een duidelijk voorschrift) > staat er aan de uitgang wel een draaideur het ziekenhuis heeft een fout begaan! (de norm is geschonden)De fout staat vast doordat het voorgeschreven resultaat niet is bereikt.

b) Soms volstaat de norm op zich niet om de rechtmatigheid te beoordelen en is aanvulling met

de zorgvuldigheidsnorm nodig! = +- een contractuele middelenverbintenis > wanneer de tekst geen welbepaald gedrag voorschrijft, en dus geen autonoom criterium oplevert is er een verdere verwijzing naar de zorgvuldigheidsnorm nodig.

Bv. : art. 135, §2 Nieuwe Gemeentewet: veiligheidsverplichting van de gemeente m.b.t. de wegen2 redeneringen: 1) Resultaatsverbintenis: zodra een gevaarlijke put in de weg = tekortkoming aan

veiligheidsverplichting2) Middelenverbintenis : gemeente is alleen AS als er zich een abnormaal gevaar voordoet op de

weg dat de gemeente kende/behoorde te kennen en de gemeente niet de maatregelen heeft genomen om het gevaar te verhelpen. = correcte interpretatie volgens HvCBijkomende toetsing aan de zorgvuldigheidsnorm > rekening houdend met de concrete omstandigheden of de gemeente in dat geval in een positie verkeerde waarin het kon verhelpen aan het gebrek in concreto beoordelen

Niet: er is een put in de baan > er is een gevaar > gemeente is AS!!Nee: bijkomend heeft de gemeente de nodige maatregelen genomen, gelet op de concrete situatie.

(4) Verband onrechtmatige daad (fout) en strafrechtelijk misdrijf

Misdrijf = een gedraging die door de strafwet wordt gesanctioneerd met een strafElk misdrijf = een overtreding van een wettelijke norm (van een strafrechtelijke bepaling die een bepaald gedrag verbiedt) elk misdrijf is dan ook automatisch een fout!!

Strafrechtelijk misdrijf = fout op burgerrechtelijk vlakFout op burgerrechtelijk vlak = niet altijd een strafrechtelijk misdrijf!! (zelden is een gebrek aan voorzorg een strafrechtelijk misdrijf)

Strafrechtelijk misdrijf Fout op burgerrechtelijk vlak

Alle strafrechtelijke misdrijven zijn een fout (art. 1382-1383 BW)Niet omgekeerd! Bv.: onvrijwillig schade veroorzaken aan andermans goederen = een fout; maar geen misdrijf!! Bv.: alle verkeersovertredingen = misdrijven + een fout ogv art. 1382-1383 BW

Belang strafrechtelijk misdrijf = fout op burgerrechtelijk vlak

Groot praktisch belang! gevolgen op procesrechtelijk vlak

Een misdrijf de vordering tot schadevergoeding kan voor de strafrechter worden gebracht dmv een BP of voor de burgerlijke rechter!!(KAN=een mogelijkheid > de benadeelde heeft de keuze om een burgerlijke vordering voor de burgerlijke / strafrechter te brengen)

o Voor de strafrechter : hun vordering tot schadevergoeding zal tegelijk worden behandeld met de strafvordering + er kan schadevergoeding worden gevorderd van meerdere personen: a) schadevergoeding vorderen tegen de beklaagde b) de persoon die burgerrechtelijk AS is voor de beklaagde (bv. De aansteller; 1384, lid 3

BW) c) tegen de ASverzekeraar

voordelen procedure verloopt normaal iets sneller dan voor de burgerlijke rechteriets goedkoper > geen dagvaarding nodigbewijslast lichter!! > de bewijzen worden aangebracht door OM

Hoe burgerlijke partij stellen voor de strafrechter?a) OM vervolgt : BP stellenb) OM seponeert : - de benadeelde kan de strafvervolging zelf op gang brengen en zijn

burgerlijke vordering aanhangig maken > door de beklaagde rr te dagvaarden voor de strafrechter (kan niet bij misdrijf; enkel bij overtreding en WB)

o klacht voor de OR met burgerlijke partijstelling

De uitspraak van de strafrechter raakt de openbare orde!

a) De uitspraak van de strafrechter over de strafvordering heeft gezag van gewijsde erga omnes

Vroeger: gezag van gewijsde gold voor iedereen; ook voor wie geen partij was in het strafproces!De burgerlijke rechter was ook gebonden door de beslissing van de strafrechter, die later in het kader van een vordering tot schadevergoeding over dezelfde feiten uitspraak zou moeten doen. Bedoeling: tegenstrijdigheden vermijden tussen uitspraak strafrechter en burgerlijke rechter.

Nadeel van dit gezag van gewijsde erga omnes voor de burgerlijke rechter :Hij kan pas uitspraak doen over de vordering tot schadevergoeding nadat de strafrechter uitspraak heeft gedaan over de strafvorderingactori incumbit probatile criminel tient le civil en état (de burgerlijke rechter moet wachten tot de strafrechter uitspraak heeft gedaan)

Inperkingen van het gezag van gewijsde van de uitspraak van de strafrechter: 1 e inperking Het gezag van gewijsde van de uitspraak van de strafrechter geldt alleen voor wat de strafrechter zeker en noodzakelijk besliste in het kader van de strafvorderingBenadeelde die zich BP stelt voor de strafrechter > beklaagde werd vrijgesproken voor onvrijwillige slagen en verwondingen achteraf kan je voor de burgerlijke rechter geen vordering meer instellen

voor onzorgvuldig gedrag (uitspraak over de strafvordering geldt daarvoor (de onvrijwillige slagen en verwondingen) erga omnes)

BP kan wel nog een vordering instellen bij burgerlijke rechter tegen beklaagde ogv art. 1382, lid 1 BW > daarover heeft de strafrechter geen uitspraak gedaan!

Vb.: art. 418 Sw.: vereist uitspraak over de zorgvuldigheid van de verweerder, niet over de eventuele fout van een derde of gebrek van een zaak; wat deze laatste punten betreft geldt de uitspraak van de strafrechter slechts tot tegenbewijs.2 e inperking Recht van verdediging (art. 6 EVRM) > gezag van gewijsde erga omnes is niet verzoenbaar met recht van verdediging voor diegene die geen partij waren voor de strafrechter/ die niet vrij hun rechten hebben knn laten gelden Die moeten nog de mogelijkheid hebben om de beslissing van de strafrechter nog knn betwisten voor de burgerlijke rechter

Gezag van gewijsde erga omnes geldt enkel nog voor wie partij was in het strafgeding en er zijn belangen heeft kunnen verdedigen

3 e inperking Een partij kan in een later burgerlijk proces, de beslissing van de strafrechter betwisten; ook wanneer zij doelbewust ervoor gekozen heeft niet tss te komen in het strafproces.

Besluit Het gezag van gewijsde van de beslissing van de strafrechter geldt alleen nog voor degenen die betrokken waren in het geding voor de strafrechter en er vrij hun belangen konden doen gelden. mbt de vordering tot schadevergoeding = de benadeelden die zich BP hebben gesteld > zij zijn gebonden door wat de strafrechter zeker en noodzakelijk heeft beslist.Anderen hebben de mogelijkheid bewijselementen afgeleid uit de strafrechtelijke beslissing te weerleggen! de beslissing van de strafrechter geldt voor hen slechts als een feitelijk vermoeden dat aan de appreciatie van de burgerlijke rechter is overgelaten!!

a) Benadeelde BP voor strafrechter was partij voor de strafrechter en heeft dus knn deelnemen in de discussie gezag van gewijsde erga omnes geldt nogConcreet: vrijspraak beklaagde BP zal geen vordering meer knn instellen voor burgerlijke rechter om die te vervolgen ogv art. 1382 BW > de burgerlijke rechter zal de exceptie van gewijsde moeten opwerpen

b) Geen BP voor strafrechter gezag van gewijsde van de strafrechter geldt nietVrijspraak door de strafrechter > voor burgerlijke rechter aanvoeren dat beklaagde wel verantwoordelijk was voor de schade

Bv.: uitspraak in kader van Hellingen-ramp ( gasontploffing) : meeste benadeelden BP gesteld tegen een aantal mogelijke AS > 3 personen AS gesteld door rechter: oa. De werfleiderDe benadeelde hadden hun pijlen gericht op Fluxis (de beheerder van de gasleiding) > die is voor de

strafrechter vrijgesproken Degene die zich BP hebben gesteld: knn geen vordering meer instellen tegen Fluxis voor de burgerlijke rechter (niet ogv art. 1382 BW > vrijgesproken voor misdrijf onvrijwillige slagen en verwondingen > ze hebben geen fout begaan die oorzaak is van de schade)Andere vordering instellen voor burgerlijke rechter? Ja, gasleiding was een gebrekkige zaak geworden door de krassen die erin waren > daardoor Fluxis AS ogv art. 1384, lid 1 BW als bewaarder van de gebrekkige zaak. (daarover heeft strafrechter geen uitspraak gedaan

Degene die zich geen BP hebben gesteld : knn voor de burgerlijke rechter nog aanvoeren dat Fluxis fouten heeft begaan die oorzaak is van hun schadeAnders nadeel voor die slachtoffers!! criminel tient le civil en état: de burgerlijke rechter bij een vordering gebaseerd op een misdrijf, mag pas uitspraak doen nadat de strafrechter beslist heeft over de strafvordering.Reden: beslissing strafrechter raakt de oo > tegenstrijdige beslissingen voorkomen + gezag van gewijsde erga omnes voor beslissing strafrechter (maar achterhaald)

b) Le criminel tient le civil en état > de burgerlijke rechter moet zijn einduitspraak opschorten tot na het vonnis van het strafgerecht

Motivering van opschorting door Gw.Hof: 1. Het vermijden van tegenstrijdigheden tussen de uitspraken van de strafrechter en de

burgerlijke rechter2. Het eerbiedigen van het gezag van gewijsde van de uitspraak van de strafrechter

Dit kan leiden tot grote vertraging van de vordering die benadeelde heeft ingeleid voor de burgerlijke rechter. > dit is betwistbaar gezien art. 6 EVRM: de gerechtelijke procedure moet binnen een redelijke termijn afgehandeld zijn. voor het bepalen van de redelijke termijn moet de termijn gedurende welke de vordering werd opgeschort meegerekend worden.

Bv.: ongeval in zomer 1997 op de luchthaven van Oostende (air-show) > vliegtuig is neergestort op oa een rode-kruis tent + aantal toeschouwers: doden + gewondenSlachtoffers ingeleid voor de burgerlijke rechter tegen Vlaams Gewest (als eigenaar van de luchthaven van Oostende objectieve AS voor exploitanten van inrichtingen) Die moesten wachten tot 2006 (dan pas strafonderzoek volledig afgerond) en rechter uitspraak had gedaan over de strafvordering!(9 jaar geduurd vooraleer de slachtoffers een vergoeding kregen toegewezen!)

c) De verjaring

Voorheen: burgerlijke vordering uit misdrijf verjaarde steeds 5 jaar na misdrijf (art. 26 VTSv.) Schond het gelijkheidsbeginsel! Slachtoffers van een misdrijf hadden een ongunstigere positie dan slachtoffers van fouten die geen MD uitmaakten!

Vordering tot schadevergoeding geen misdrijf = van een OD: 30j. Ongrondwettelijk bevonden door GwH (21 maart 1995)

Nieuwe wet op verjaring 10 juni 1998 > 2 wijzigingen

1. Elke vordering uit OD verjaart 5 j na kennisname van schade en identiteit verweerder; in elk geval niet later dan 20 j na schadeverwekkende gebeurtenis

2. Maar burgerlijke vordering uit misdrijf kan niet verjaren vóór strafvordering (art. 26 VTSv.)

C. Bevrijdingsgronden

een handeling die op eerste zich onrechtmatig is, toch rechtmatig is doordat men zich op een rechtvaardigingsgrond of bevrijdingsgrond kan beroepen!

Bevrijdingsgronden = schulduitsluitingsgronden = rechtvaardigingsgronden gebeurtenissen die meebrengen dat een handeling haar onrechtmatig karakter verliest.

(1) Overmacht

= een voor de verweerder onvoorzienbare en onvermijdbare gebeurtenis waardoor de verweerder niet anders kon handelen dan hij deed en de handeling hem dan ook niet kan worden toegerekend.

Onvoorzienbaar: de gebeurtenis mag niet mede te verklaren zijn door een fout van verweerder Bv van hartaanval: bestuurder was 2 dagen geleden nog bij dokter geweest > de dokter zei dat zijn hart het binnenkort zou begeven > dit kan niet ingeroepen worden als bevrijdende overmacht.

Weersomstandigheden worden vaak ingeroepen als overmacht (bv.: ijzel op de baan) > wanneer door KMI gewaarschuwd is voor ijzel > niet onverwachts! Je wordt verwacht je rijgedrag aan te passen.

Bv.: aan het stuur van wagen plotseling controle verliezen en daardoor tegen andere wagen rijden = een fout (wet: je rijgedrag zodanig aanpassen dat je op elk moment de controle over het stuur behoudt) MAAR: een bestuurder die een hartaanval krijgt achter het stuur (compleet onverwacht) = een overmachtsituatie waardoor hij aan zijn AS kan ontsnappen

Door overmacht verliest een handeling die normalerwijze als onrechtmatig moet worden beschouwd, haar onrechtmatig karakter.

(2) Noodtoestand ( = een bijzondere vorm van overmacht)

= een gedraging die op het eerste gezicht onrechtmatig is, wordt gerechtvaardigd door de noodzaak om voor zz of voor anderen een dreigend gevaar af te wenden.

Bv.: heel bruusk, plotseling remmen waardoor de achterligger in je achterste rijdt = een fout van jou je mag niet zo plotseling remmenMAAR als je dat doet omdat er plotseling een kind voor je wagen rijdt > je kon niet anders dan plots remmen om het kind te ontwijken = geen fout want de gedraging wordt gerechtvaardigd om een dreigend gevaar voor het kind af te wenden.

Dikwijls een conflict van plichten: plicht om voorzichtig te remmen plicht om een leven te redden er moet voorrang gegeven worden aan de hoogste plicht (in casu: mensenleven redden)Wanneer dan gekozen wordt voor de hoogste plicht wordt de OD gerechtvaardigd, terwijl de handeling in andere omstandigheden wel foutief zou zijn geweest.

Voorwaarde bevrijding de gedraging moet evenredig zijn aan het gevaar dat de verweerder trachtte af te wenden. Bv.: plots remmen voor een vogel = niet evenredig aan het belang!! RS zeer streng in beoordeling van de evenredigheidBv.: geval van verkeersagressie > een man werd in zijn auto opzettelijk aangereden door andere man > de man die aangevallen werd reed snel weg uit schrik voor een nieuwe aanval (hij rijdt door het rode licht en veroorzaakt daardoor een nieuwe aanrijding)is die nieuwe aanrijding + door rood licht rijden : gerechtvaardigd door noodtoestand? HvB: niet gerechtvaardigd!! Er is geen evenredigheid tss de reactie en het dreigend gevaar!! (er was geen acuut gevaar voor een tweede aanval er was geen dwingende reden voor een tweede aanval!)

(3) Handelen ter uitvoering van een wettelijke bevoegdheid of wettelijke opdracht:

- Handeling die anders onrechtmatig is gesteld in uitvoering van wettelijke opdracht verliest onrechtmatig karaktervb politie arresteert verdachte met arrestatiebevel = rechtmatig want politie doet dat ter uitvoering van wettelijke bevoegdheidvb.: iemand mes in de buis steken = onrechtmatig; maar als chirurg dat doet met instemming van de patiënt handeling verliest haar onrechtmatig karakter!

- Geen bevrijding indien opdracht onwettig isBv.: chirurg zonder toestamming van de patiënt

Handelen ter uitvoering van een administratieve vergunningEen vergunning = een toelating om iets te doen overeenkomstig de voorwaarden verbonden aan de vergunningNaleven vergunning geen inbreuk op een wettelijke normMAAR het feit dat men een administratieve vergunning naleeft, maakt geen grond van rechtvaardiging uit!!

je kan alle bepalingen van de vergunning naleven, maar bij exploiteren van activiteit kan je ook onrechtmatig handelen door overtreden van de algemene zorgvuldigheidsnorm. > het naleven van de vergunning op zich is hierbij geen rechtvaardiging! de zorgvuldigheidsplicht staat immers naast of boven de bijzondere wetgeving en

reglementering.Een vergunning is geen bevel!

(4) Dwaling

= een onvrijwillige verkeerde voorstelling van zaken (de feiten / het objectieve recht)De verweerder heeft op een bepaalde manier gehandeld terwijl hij dat niet had gedaan wanneer hij de juiste toedracht had gekend.

Voorwaarde bevrijdingsgrond = onoverwinnelijke dwaling! toetsen aan normaal zorgvuldig persoon in dezelfde omstandigheden (zou die persoon dezelfde dwaling hebben begaan > dan is de dwaling onoverwinnelijk)

Het inroepen van een onoverwinnelijke dwaling heeft slechts zin bij de overtreding van een wettelijk gebod of verbod!In andere geval: toetsing aan de algemene zorgvuldigheidsnorm, leidt de vaststelling dat een normaal zorgvuldig persoon in de gegeven omstandigheden een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid zou hebben gehad meteen tot besluit van de afwezigheid van fout!

Dwaling als bevrijdingsgrond impliceert al een toetsing aan de zorgvuldigheidsnorm!!Daarom komt aan dwaling als bevrijdingsgrond geen zelfstandige betekenis toe wanneer het gaat om een fout in de zin van een inbreuk op de zorgvuldigheidsnorm!!( de beoordeling van onoverwinnelijk karakter van de dwaling zit dan al vervat in de zorgvuldigheidsnorm)

Zin van dwaling als bevrijdingsgrond: een fout door overtreding van een wettelijke verbod/gebod. (zie eerder)Bv.: provincie die een provinciale belasting uitvaardigt (kan dat pas doen als ze daar bevoegd voor is) > ze neemt die belasting op basis van een wet > in orde op ogenblik van uitvaardigen belasting > achteraf verklaart het GwHof de wet ongrondwettelijk daardoor verliest de provinciale belasting haar wetskracht! Kan de provincie daarvoor AS worden gesteld?

o Als de provincie op ogenblik van uitvaardigen van belasting ervan kon uitgaan dat de wettelijke basis in orde was de provincie kan zich beroepen op een onoverwinnelijke dwaling omtrent het recht ze zal niet AS worden gesteld voor overtreding van een wettelijk verbod/gebod (belasting instellen terwijl er geen wettelijke basis voorhanden was)

o In het andere geval provincie wel AS

D. Beperkingen van de persoonlijke aansprakelijkheid

o HvC > de quasi-immuniteit van de uitvoeringsageno Wetgever > bijzondere ASregelen voor bepaalde beroepscategorieën, voor fouten begaan

tijdens de uitvoering van hun functie.

(1) Personeelsleden = ondergeschikte medewerkers van private ondernemingen en publieke RP

a) Werknemers

Oorspronkelijk: volledig AS voor elke fout waardoor ze schade hadden veroorzaakt bij de uitvoering van hun AO (= volledig onderworpen aan bct ASre) ze waren persoonlijk AS; ook bij zeer lichte fout.

WAO 1978: art. 18 WAO ingevoerd > de WN is enkel AS voor bedrog, zware schuld en geregeld voorkomende lichte fout!Art. 18 WAO:”De werknemer die bij de uitvoering van zijn overeenkomst de werkgever of derden schade berokkent, is enkel aansprakelijk voor zijn bedrog, zware schuld. Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk indien die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt”

o WN = personen die arbeid verrichten tegen loon, onder gezag van WG (in ondergeschikt verband, ter uitvoering van een ctt = een AO!)

Ambtenaren werken niet obv een AO > onderworpen aan een eenzijdig door de OV opgesteld statuut vallen niet onder art. 18 WAO!Maar de bepaling kreeg toch navolging voor bepaalde personeelsleden van de OV:Loodsen, politie en militairen, onderwijzend personeel, andere statutaire personeelsleden.+ niet van toepassing op: aangestelden die geen AO hebben, personeelsleden van de OV die statutair zijn aangesteld, politieke mandatarissen.

Schade veroorzaakt aan de WG: ctt basis! (bct is slechts mogelijk als de schade vreemd is aan de uitvoering van het ctt + wanneer het een misdrijf is) Art. 18 WAO = een beperking op de ctt AS! (niet enkel beperking op foutAS ogv art. 1382 BW; ook beperking van de ctt AS van WN tov WG)

Grondslag van de vordering van derde tov WN = obv art. 1382 BW!! Bij art. 1382 BW moet rekening gehouden worden met de uitsluitingen uit art. 18 WAO die de AS van de WN beperkt!

De beperking geldt alleen als de WN schade heeft veroorzaakt bij de uitvoering van zijn AO!o Tijdens de uitvoering van de AO = tijdens de diensturen (het tijdstip waarop de schade werd

veroorzaakt)o Door de uitvoering van de AO = er moet een verband zijn tss de schadeverwekkende

handeling en de uitvoering van de AO

Bv.: schildersknecht werkt in dienst van schildersbedrijf > hij is een gevel aan het schilderen vanop een stelling > naast hem staat een pot verf die naar beneden valt op de auto van de WG/ auto van

een derde= schade veroorzaakt tijdens en door de uitvoering van de AO!!art. 18 WAO vindt toepassing de schilder kan enkel AS worden gesteld voor de schade aan de auto wanneer :

o hij de pot verf opzettelijk heeft laten vallen (bedrog)o Kwalificatie als zware fouto Een lichte fout die frequent bij de WN voorkomt

Stel: die schilder gebruikt de camionette van het bedrijf in het weekend; hij rijdt er mee rond voor zijn privé > hij veroorzaakt een verkeersongeval geen beperking van art. 18 WAO!! niet tijdens en door de uitvoering van de AO!

Toepassingsgronden van art. 18 WAO: (niet gedefinieerd in de wet; wel in RS)

Bedrog =een opzettelijke fout van de WNHvC: bewust een handeling stellen met het doel schade te veroorzaken. Bv.: bankbedienden die de klanten van de bank oplichten; Fraude = steeds een opzettelijke fout (met voorbedachten rade)

Zware fout = (geen alg definitie) rekening houden met het risico dat verbonden is aan de fout = het bewustzijn van de waarschijnlijkheid van de schade.Een gedraging waarvan je kan voorzien dat de kans heel groot is dat de handeling schade zal veroorzaken (= waarschijnlijkheid van schade) + Voorzien dat de schade heel zwaar kan zijn (= er is een groot risico aan de handeling verbonden) ( = voorzienbare schade)Fout kwalificeren als een zware fout de waarschijnlijkheid + voorzienbaarheid van de schade.

Bv.: vrachtwagenchauffeur die kennelijk dronken achter stuur van vrachtwagen kruipt = zware fout risico op zware schade = heel groot!

Als de fout een misdrijf is niet voldoende opdat de fout gekwalificeerd wordt als een zware fout.Je kan al schuldig zijn aan een misdrijf als je een lichte nalatigheid hebt begaan die zware letsels bij een andere persoon veroorzaakt je hebt een misdrijf begaan; maar daarom nog geen misdrijf volgens art. 18 WAO! (nog geen zware fout)

Lichte fout = als ze bij de betrokken WN regelmatig voorkomtWeinig toepassingen in de RS!

Conclusie: de WN wordt doorgaans niet AS gesteld omdat de fout niet voldoet aan 1 van de 3 kwalificaties.

Art. 18 WAO heeft geen invloed op de AS van art. 1384, lid 3 BWArt. 1384, lid 3 BW = AS van de aansteller voor de schade veroorzaakt door de aansteller in de bediening waarvoor hij hem heeft gebezigd.

Verband met art. 18 WAO = aangestelden volgens art. 1384, lid 3 BW > personen die in ondergeschikt verband verrichten arbeid

alle WN zijn tegelijk ook aangestelden volgens art. 1384, lid 3 BW

De benadeelde kan, mits aan de voorwaarden van art. 1384, lid 3 BW voldaan is, de aansteller aanspreken, ook al kan diens WN-aangestelde niet persoonlijk AS gesteld worden ogv art. 18 WAO+Het feit dat WN ogv art. 18 WAO persoonlijk wel AS is, sluit de AS van de aansteller ogv art. 1384, lid 3 BW niet uit!

Het doet er niet toe welk soort fout het was!! de WG is altijd AS ogv art. 1384, lid 3 BW > zelfs als de WG niet persoonlijk AS is kan je als benadeelde je vordering tot schadevergoeding nog richten tot de WG! Ongeacht de soort fout van de WN/aangestelde

Opletten opzet, zware fout,…. (fout waarvoor WN wel persoonlijk AS kan worden gesteld) dan kan je daarnaast ook de WG aanspreken ogv art. 1384, lid 3 BW!(art. 1384, lid 3 BW geldt dus in alle gevallen; ook bij opzet, zware fout en gebruikelijke lichte fout!!)

De AS van de WG als aansteller geldt ongeacht de aard van de begane foutStel: zware fout de benadeelde heeft 2 SA!!

a) De WN ogv art. 1382 BWb) De WG ogv art. 1384, lid 3 BW

In solidum AS tov de benadeelde(meestal vergoed WG de benadeelde die heeft dan een regresvordering op de WN)

Persoonlijke AS van de WN wordt beperkt ogv art. 18 WAO; daarnaast heeft benadeelde ook de mogelijkheid om de WG aan te spreken ogv art. 1384, lid 3 BW!

WN is door art. 18 WAO beter beschermd dan een kind van 10 jaar > die wel volledig aansprakelijk zijn voor een persoonlijke vraagDe grondwettigheid van art. 18 WAO: door het GwHof bevestigd in arrest van 17/2/1999: de belangen van de benadeelden kwamen niet in het gedrang door de beperking > ze hebben nl. een vordering tegen de aansteller van de WN (ook al blijft de benadeelde onvergoed bij insolvabiliteit van de WG)

Situatie 1: WN heeft

1382OD

AR

CT

MA

AR

AR

T. 1

8

BCT1382 MAAR ART. 18 AE=

WN

B = derde benadeeldeAR = aanstellerAE = aangesteldeWN = werknemer = buitencontractuele vordering = contractuele vordering

schade veroorzaakt bij uitvoering AO (bv schilder die pot verf liet vallen)Schade aan B (benadeelde) = een derde tav WN + WG (er bestaat geen ctt tussen de benadeelde en de aansteller)Bv. De man die zijn wagen geparkeerd had voor de gevel die geschilderd werd door de knechthij heeft schade geleden door de fout van de WN

a) WN kan aangesproken worden ogv art. 1382 BW die AS wordt beperkt door art. 18 WAO (5) WN is enkel AS wanneer de benadeelde kan aantonen dat het gaat om een

opzettelijke fout, een zware fout of een vaak voorkomende lichte fout.

b) WG aanspreken in zijn hoedanigheid van aansteller ogv art. 1384, lid 3 BW redenering: de WN is tegelijk een aangestelde (volgens art. 1384, lid 3 BW > alle WN zijn aangestelden)

Situatie 2: WN heeft schade veroorzaakt aan WG zelf bij de uitvoering van de AO ctt > samenloopverbod > bct vordering is niet mogelijk!De cct AS wordt beperkt door art. 18 WAO de WG kan de WN ook slechts aanspreken voor opzet, zware fout en vaak voorkomende lichte fout.

Situatie 3: De benadeelde was een cliënt van de WG er bestaat dus een contract tussen de WG en de benadeeldebv. Client van schildersbedrijf > zijn gevel wordt geschilderd>De WN veroorzaakt schade aan zijn wagen bij de uitvoering van de werken

er is een ctt ctt AS (geen bct AS) door samenloopverbod+ de WN kan helemaal niet AS gesteld worden: art. 18 WAO + regel van de quasi-immuniteit van de uitvoeringagent (de schilder treedt op voor de uitvoering van het ctt tussen cliënt-schildersbedrijf)

b) Bepaalde categorieën ambtenaren

(6) GwHof: art. 18 WAO is wel een discriminatie voor bepaalde categorieën van WN die geen dergelijke regeling hebben! (hun rechtspositie is vgl met de WN, maar ze zijn geen WN en genoten daardoor niet van een ASbeperking volgens art. 18 WAO)

niet art. 18 WAO op zich schendt de Gw > wel het feit dat art. 1382 BW integraal van toepassing blijft voor andere categorieën, oa ambtenaren is strijdig met de Gw.

Arrest Bekkers: vordering van Belgische staat die de slachtoffers van een fout van een politieagent had vergoed (staat AS ogv de orgaantheorie)regresvordering van de staat tov politieagent (voor de schadevergoeding die de staat aan de politieagent had uitbetaald)

Arrest Bekkers de ongelijke behandeling van statutaire personeelsleden op het vlak van hun AS jegens de OV

Stel: politieagent was een WN: regresvordering enkel mogelijk bij opzet, zware fout of gewoonlijke lichte fout > maar de politieagent stond bloot aan het regres omdat hij geen dergelijke bescherming had!!!GwHof discriminatie; want de arbeidsverhoudingen met WN zijn vergelijkbaar!! Het ontbreken van dergelijke regeling voor ambtenaren was strijdig met de Gw!!= een ongrondwettige lacune (er bestaat geen regeling voor > dat is ongrondwettig)

- Loodsen: wet 30/8/1988 > AS beperkt tot – opzet - Grove schuld (limiet: € 12 394)

loodsen die in de uitoefening van hun functie een fout begaan, zijn niet AS voor de schade die hierdoor aan een beloodst schip of aan een ander schip wordt veroorzaakt, tenzij er opzet of grove schuld aanwezig is. (opzet > AS max ten belope van € 12 394,68)

- Politie: Wet 5/8/1992 en militairen: wet 20/5/1994: persoonlijke AS beperkt tot opzet, grove fout en gewoonlijk voorkomende lichte fout. de afwijking aan de gewone ASregeling werd door de wetgever ingevoerd omdat de gewone ASregelen te streng zijn voor politiemensen. Deze staan bloot aan grote risico’s, moeten zelf dwang aanwenden en gepast reageren, onder omstandigheden warbij hun beslissingstijd steeds korter wordt.

Bv.: Bilzen;Politieagent die vervolgd was door in de arm van een dolle schutter te schieten uiteindelijk vrijgesproken voor de feiten.

c) Andere statutaire personeelsleden van openbare rechtspersonen. De wet van 10 februari 2003

Wet van 10/2/2003 betreffende de AS van en voor de personeelsleden in dienst van openbare RP: bepaling ingevoerd gelijkaardig aan art. 18 WAO

a) art. 2: de persoonlijke AS van de personeelsleden wordt beperkt (vgl. met art. 18 WAO = een beperking zoals bij WN)

b) art. 3: de AS van de RP voor zijn personeelsleden >vroeger toepassing van de orgaantheorie > de fout van het orgaan werd toegerekend aan de RP ogv de orgaantheorie = persoonlijke AS ogv art. 1382 BWNu: AS voor de personeelsleden = AS zoals bepaald in art. 1384, lid 3 BW= gebaseerd obv de AS van de RP als aansteller

Art. 2: “Ingeval personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen, wier toestand statutair geregeld is, bij de uitoefening van hun dienst schade berokkenen aan de openbare rechtspersoon of aan derden, zijn zij enkel aansprakelijk voor hun bedrog en hun zware schuld. Voor lichte schuld zijn zij enkel aansprakelijk als die bij hen eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt.”(copy paste van art. 18 WAO!)statutaire personeelsleden genieten voortaan dus van dezelfde beperking van AS als WN

Toepassingsgebied:Wanneer personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen schade veroorzaken in de

uitoefening van hun dienst.

o Personeelsleden

= in ondergeschikt verband tav de RP = een dienstverband = een band van ondergeschiktheid omvat ALLE ambtenaren (zelfs als ze hiërarchisch hoog staan)niet: ministers, parlementsleden,… dat zijn zelfstandige vertegenwoordigers van de RP! > die hebben eigen regelingen wanneer ze fouten begaan in de uitoefening van hun functieBv.: magistraat die een fout begaat in zijn functie: De staat is AS stellen ogv de orgaantheorie

o Magistraat aanspreken : enkel in kader van verhaal op de rechter wanneer de magistraat zich bv schuldig heeft gemaakt aan fraude in kader van rechtsprekende functie

Bv.: Ministers: vordering tegen de staat ogv de orgaantheorieArt. 3 GW: een wet moet bepalen voor welke gevallen en volgens welke regels een burgerlijke vordering tegen de ministers kan worden ingesteld.

o in dienst van openbare rechtspersonen

zeer ruim opvatten! Alle diensten en instellingen in dienste van de OV (het begrip wordt niet gedefinieerd in de wet om te vermijden dat bepaalde RP ongewild zouden worden uitgesloten)

UM: ministeriesRM: griffiepersoneel,… (niet magistraten > geregeld in art. 1140 Ger.W. = verhaal op de rechter)Federaal niveau, gemeenschappen, gewesten,…Lokaal niveau: provinciaal, gemeentelijk

o bij de uitoefening van hun dienst

= schadegevallen door OVpersoneel veroorzaakt in dienstverband tijdens en door de uitoefening van hun dienst

o voor schade veroorzaakt aan de openbaren RP of aan derden

Als het personeelslid niet zelf AS is, moet er minstens een vordering openstaan tegen de RP > de RP heeft dan op zich een regresvordering tegen het personeelslid.

Geen volledige eenmaking van de regelen! Art. 7: de wet doet geen afbreuk aan de toepassing van andere wetten of decreten die de in deze wet behandelde materies regelen.

benadeelde ambtenaar: vordering ogv art. 1382 BW maar beperking van art. 2 W 10/2/2003benadeelde RP: vordering ogv art. 3 W 10/2/2003 = AS zoals een

Ambtenaar

Benadeelde

Rechtspersoon

1382 B.W. beperkt door Art 2 10/2/03Art 3 10/02/03 zoals 1384 B.W.

Regres beperkt door Art 2 10/2/03

aanstellerRP ambtenaar: regresvordering beperkt door art. 2 W 10/2/2003 (ook in de verhouding tot de RP; niet enkel in de verhouding met de benadeelde)

c) burgemeester en schepenen

burgemeesters werden vaak persoonlijk AS gesteld voor ambtsfouten; bv nav verkeersongevallen veroorzaakt door een slechte staat van de weg.

art. 135 Gemeentewet: veiligheidsverplichting aan de gemeente mbt de wegen: gemeente mag enkel voldoende veilige wegen ter beschikking stellen.

reden persoonlijke AS van de burgemeester en niet de gemeente de burgerlijke partijstelling voor de strafrechter Enkel privaatrechtelijke RP kunnen strafrechtelijke AS worden gesteld. Openbare RP: kan niet strafrechtelijke AS worden gesteld!Oplossing: De burgemeester werd strafrechtelijk AS gesteld.

de financiële gevolgen van de AS voor de burgemeester moesten verlicht worden

Oorspronkelijk: art. 72 Gemeentewet: “De gemeente sluit een verzekering af om de burgerlijke AS te dekken die persoonlijk ten laste komt van de burgemeester.

Die bepaling is echter uitgehold! Geldt nu enkel nog voor burgemeesters in het Brussels Gewest

Verklaring: Staatshervorming van 2001 > de bevoegdheid voor de organisatie van de lokale besturen werd overgeheveld van federale niveau naar de gewesten

Vlaams Gewest: eigen Gemeentedecreet opgesteld o oorspronkelijk een bepaling gelijk aan art. 72 Gemeentewet (verplichting om een

ASverzekering af te sluiten) = regeling van de gewesten die parallel loopt met de federale regeling

o Wijzing Gemeentedecreet 23/1/2009: nieuw art. 72 Gemeentedecreet:“Ingeval de burgemeester of de schepen bij de normale uitoefening van zijn mandaat schade berokkent aan de gemeente of aan derden, is hij enkel aansprakelijk voor zijn bedrog en zijn zware schuld. Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk als die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt”Vlaamse Gewest had hierdoor een andere regeling dan de federale regeling! (naar model

art. 18 WAO)Dubbele regeling: persoonlijke AS burgemeester en schepenen

+ AS van de RP voor de fouten begaan door orgaan Vervolg art. 72: “Naargelang aard van de uitgeoefende bevoegdheid is de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest of de gemeente burgerrechtelijk aansprakelijk voor de schade die de burgemeester of de schepen aan derden berokkent bij de normale uitoefening van zijn mandaat”

Draagwijdte bepaling: geen aanstellersAS ; maar de orgaantheorie!Basis = de orgaantheorie de fout van de burgemeester als orgaan wordt toegerekend aan de gemeente.MAAR burgemeester kan ook optreden als orgaan van gewest…

ASbeperking volgens art. 18 WAO wordt dus toegepast op een categorie werknemers die geen ondergeschikt personeelslid zijn, maar een zelfstandig personeelslid van de RP!!

Burgemeester Brussels + Waals Gewest nog geen eigen GemeentedecreetDe regeling van art. 72 Gemeentewet blijft gelden voor henVlaamse burgemeesters zijn dus beter beschermd

o beperking persoonlijke AS +o gemeente is verplicht om verzekering te nemen die AS van burgemeester dekt voor de

gevallen waarin hij persoonlijk AS kan worden gesteld

d) Vrijwilligers

Wet 3 juli 2005 > bedoeling wetgever > wettelijk statuut omtrent vrijwilligerswerk!er staat dus vanalles in de wet over de rechten en plichten van vrijwilligers!

Art. 5: Behalve in geval van bedrog of zware fout of eerder gewoonlijk dan toevallig lichte fout van de vrijwilliger, is deze, (...) niet burgerlijk aansprakelijk voor de schade die hij veroorzaakt bij het verrichten van vrijwilligerswerk, ingericht door een in artikel 3,3° bedoelde feitelijke vereniging die één of meer personen tewerkstelt die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst, door een in artikel 3,3° bedoelde rechtspersoon of door een feitelijke vereniging die (...) kan beschouwd worden als een afdeling daarvan.= beperking van de persoonlijke AS van de vrijwilliger (naar model van art. 18 WAO)

Vervolg art. 5:“(…) Voor deze schade zijn respectievelijk de feitelijke vereniging, de rechtspersoon of de organisatie waarvan de feitelijke vereniging een afdeling vormt, burgerlijk aansprakelijk.”= de AS van de organisatie die beroep doet op vrijwilligerswerk

Art. 6 : de organisatie moet verplicht een AS verzekering afsluiten voor de AS van de organisatieNiet voor de vrijwilliger ( burgemeesters)

= solvabiliteitsgarantie voor de benadeelde

Toepassingsgebied

Vrijwilligerswerk verricht voor een organisatie die in zekere mate gestructureerd zijn:1) feitelijke verenigingen die minstens 1 persoon tewerkstelt met AO2) publieke en private rechtspersonen3) feitelijke verenigingen die afdeling zijn van 1° of 2°

Vrijwilligerswerk = (art.3)“elke activiteit 1) die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht2) ten behoeve van één of meer personen, andere dan degene die de activiteit verricht, van een

groep of organisatie of van de samenleving als geheel; 3) ingericht door een organisatie anders dan het familie- of privéverband dan degene die de

activiteit verricht4) en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van

een arbeidsovereenkomst, een dienstcontract of een statutaire aanstelling

Bepalingen zijn van belang voor: Jeugdleiders in chiro,… , monitoren op speelplein,… (doen dat onbezoldigd)De ouder die in de sportvereniging waar kind voetbal volgt in weekend gratis de bar doet

Niet: bv. Persoon die vrijwillig zorg draagt voor een ziek familielid (die vallen niet onder het toepassingsgebied van de wet > puntje 3: ingericht door een organisatie anders dan het familie- of privéverband dan degene die de activiteit verricht)

Vraag uit de les: o de AS van de burgemeester en schepenen > Hoe voor de leden van de bestendige Deputatie

gelijkaardige evolutie voor hun AS eerst W 4 mei 1994 > aanvankelijk geen beperking van de persoonlijk AS de provincie werd wel verplicht een ASverzekering af te sluiten ter dekking van de AS van de leden van de BDProvinciedecreet 2009 > bepaling die de AS van de leden van de BD beperkt tot zelfde gevallen als voor burgemeester (opzet, grove fout, herhaaldelijke lichte fout)= enkel van toepassing voor de provincies van het Vlaamse Gewest

E. Vermoedens van aansprakelijkheid

(1) Draagwijdte van de vermoedens van aansprakelijkheid in art. 1384, 2e-3e lid BW

Art. 1384, 2e-4e lid BW: 3 gevallen van AS voor andermans daad1. Ouders - kinderen – lid 2

2. Onderwijzers en ambachtslieden - leerlingen onder hun toezicht – lid 43. De aansteller - aangestelde – lid 3

Ouder, onderwijzer en aansteller zijn burgerrechtelijk aansprakelijk voor schade veroorzaakt door hun kind/leerling/aangestelde

Redenering: een extra waarborg voor de vergoeding van de benadeelde.

Motieven: Ouders, leraars en aanstellers hebben de plicht om toezicht uit te oefenen op hun kinderen, leerlingen en aangestelden. Gedragen deze zich op een onaanvaardbare manier en veroorzaken zijn hierdoor schade aan derden, dan kan men redelijkerwijze ook aannemen dat deze schade te wijten is aan een tekortkoming vanwege de ouder, leraar of aansteller in het hem opgelegde toezicht. bij fout van de kinderen, leerlingen of aangestelden, worden de ouders, leraars, aanstellers vermoed zelf ook een fout begaan te hebben die een oorzaak van de schade is. Zij zijn burgerrechtelijk AS voor de schade veroorzaakt door hun kind, leerling of aangestelde.

Techniek = vermoeden van AS Vermoeden dat er iets verkeerd is gegaan in het toezicht van de ouders, leerkracht of aansteller

Art. 1384, lid 5:

Het vermoeden van AS van de ouders en onderwijzers houdt op als ze knn aantonen dat ze de schade niet hebben knn beletten. = weerlegbaar vermoeden

o Ouder – kindereno Onderwijzer – leerling Schuldaansprakelijkheid met omkering van bewijslast : als ze knn aantonen dat ze geen

schuld hebben aan de schadeverwekkende daad ontsnappen ze aan AS! = als ze bewijzen dat de fout van het kind niet het gevolg is van hun eigen fout!Centrale vraag = hebben ouders/leraars een fout begaan = de schuldDe bewijslast wordt omgekeerd!

Aansteller – aangestelde = niet weerlegbaar vermoedenZijn AS staat vast los van enige persoonlijke schuld! de fout van de aansteller komt niet meer ter sprake!Reden: werken met aanstellers brengt risico’s mee en de aansteller haalt profijt uit de risicovolle activiteit = risicoaansprakelijkheid!

Wat met het personeel van instellingen voor geestesgestoorden,…?? geldt voor hen ook een vermoeden van aansprakelijkheid?kan dit begrepen worden onder art. 1384, lid 1 BW: is dit lid een algemene regel mbt AS voor andermans daad?

Draagwijdte van het vermoeden

Art. 1384, lid 1 men is AS voor de schade die veroorzaakt is door de zaken die men onder zijn bewaring heeft of door de personen waarvoor men moet instaan.

Algemeen beginsel afgeleid door de RS voor schade veroorzaakt door gebrekkige zaken. de regel geldt voor alle gebrekkige zaken, niet enkel voor dieren en gebouwen

Redenering doortrekken voor personen die onder iemands toezicht staan? Frankrijk > 1991: arrest Blieck: Art. 1384, lid 1 BW houdt een algemene regel in voor schade aangericht door personen die onder toezicht staanSituatie: een licht mentaal gehandicapte man die geplaatst was in een instelling waar een beschutte werkplaats is de gehandicapte ging lopen en stichtte brand in het bos.Eigenaar bos stelt ASvordering in tegen de instelling ogv art. 1384, lid 1 BW > Fr. HvC: redenering aanvaard een instelling kan AS worden gesteld voor schade veroorzaakt door personen geplaatst in de instelling ogv art. 1384, lid 1 BW

België: HvC 19/6/1997: gelijkaardig geval: een jongere die door jeugdrechter geplaatst was in een instelling > ontsnapt en sticht brand eigenaar afgebrand gebouw vordert schadevergoeding van de instelling ogv art. 1384, lid 1 BW: HvC: nee! Geen algemeen beginsel van AS voor andermans daad! De vordering moet gebaseerd worden obv art. 1382 BW > de fout aantonen van de instelling je kan geen beroep doen op een ASvermoeden!

Het vermoeden van AS is beperkt tot de personen die uitdrukkelijk in art. 1384 BW worden vermeld: ouders, onderwijzers, aangestelden. Naast deze personen bestaat er geen bct AS voor andermans daad!In alle andere gevallen waarin men een instelling of persoon die belast is met het toezicht over anderen, wil aanspreken voor de schade die deze veroorzaken, zal men de persoonlijke fout van de betrokken instelling of persoon obv art. 1382 BW moeten bewijzen om een vergoeding te bekomen.

(2) Gemeenschappelijke kenmerken van de vermoede AS voor andermans daad

A. Cumul van vermoedens

Verticale cumul

o De AS van de ouder/onderwijzer/aansteller sluit de persoonlijke AS van kind/leerling/aangestelde niet uit.

De vermoedens staan naast de persoonlijke AS van de schadeverwekkers (= van het kind/aangestelde/leerling)beide zijn in solidum aansprakelijk! (het slachtoffer kan de integrale schadevergoeding dus zowel van bv de leerling als van de leerkracht vorderen)

o De vermoedens gelden enkel wanneer de schade veroorzaakt is door de fout van degene voor wie men AS is>De persoonlijke AS van kind/leerling/aangestelde is niet vereist voor het schuldvermoedenBv.: - zeer jonge kinderen kan je niet persoonlijk AS stellen > belet niet dat de ouders AS zijn voor de fout van hun kind ogv art. 1384, lid 2 BW- Aangestelde (tegelijk een WN): art. 18 WAO > in veel gevallen kan je de WN niet meer aanspreken > belet niet dat je de WG nog kan aanspreken ogv art. 1384, lid 3 BW

Horizontale cumul

Vermoedens kunnen onderling gecumuleerd worden : De aansprakelijkheid van de ouders kan gecumuleerd worden met de AS van de onderwijzers of de aanstellers= logisch doordat het vermoeden van AS van de ouders een dubbel vermoeden van fout inhoudt:

a) Fout in het toezichtb) Fout in de opvoeding

Niet vereist dat beide fouten gelijktijdig bestaan

Ook wanneer het onder toezicht staat van de leerkracht, geldt de AS van de ouders nog door een fout in de opvoeding.

De school als instelling > (geen algemene regel van AS)> zie uitspraak HvC; maar ogv art. 1382 BW

B. Relatief karakter van de vermoedens

de vermoedens van art. 1384 BW kunnen enkel worden ingeroepen door de benadeelde zelf!

o Een mede-aansprakelijke kan niet rr het vermoeden van AS inroepen tegen een andere mede-AS = een tot schadevergoeding veroordeelde burgerrechtelijke aansprakelijke kan het vermoeden van art. 1384, lid 2 BW niet rr inroepen om van een andere burgerrechtelijke aansprakelijke een bijdrage in de schadelast te bekomen. Bv. : een kind heeft op school schade veroorzaakt aan anderenStel: de schadelijders spreken de ouders aan ogv art. 1384, lid 2 BW; de ouders gaan ervan uit dat ze niets verkeerd hebben gedaan ; stond onder toezicht van de school > het is de fout van de leerkracht zij knn niet rr de leerkracht in het geding roepen want ze zijn geen rr benadeelden

Hoe toch een beroep doen op het vermoeden? 1. Slachtoffer heeft een vordering ingesteld tegen de ouders en de onderwijzer

Beide zijn in solidum AS gesteld Bv.: ouders geen tegenbewijs van goede opvoeding + Onderwijzer geen tegenbewijs geleverd van goed toezicht

Degene die het slachtoffer vergoed heeft, heeft een regresvordering tegen de mede-ASStel: de ouders hebben het slachtoffer vergoed treden in de rechten van het slachtoffer Op die manier knn ze het schuldvermoeden inroepen tegen de onderwijzer om tot een verdeling te komen. (in kader van regres (gesteund op subrogatie in de rechten van de benadeelde: art. 1251, 3° BW) kan een niet-benadeelde toch het vermoeden van AS inroepen niet rr inroepen; tenzij je een rr slachtoffer bent)

2. Verhaal op de burgerrechtelijke aansprakelijke is mogelijk ogv art. 1382 BW indien een fout van de burgerrechtelijke AS bewezen is.

Aanstellers = risico-AS!Ouders, onderwijzers = schuld-AS!

(3) Aansprakelijkheid van de ouders voor schade aangericht door hun minderjarige kinderen (art. 1384, 2e lid BW)

(bv.: MP3-moord > minderjarige kinderen!)

De vader en de moeder zijn aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door hun minderjarige kinderen (art. 1384, lid 2 BW)…de aansprakelijkheid houdt op indien de ouders … bewijzen dat zij de daad welke tot die aansprakelijkheid aanleiding geeft niet hebben kunnen beletten (art. 1384, lid 5 BW) = schuldaansprakelijkheid de schuld wordt vermoed + ze knn aan de AS ontkomen wanneer ze knn aantonen dat ze geen schuld hebben aan hetgeen gebeurd is!

A. Toepassingsgebied

o Alle ouders

Beginsel = vader en moeder in solidum o Blijft bestaan als ze gescheiden zijn (feitelijk/wettelijk)o Ook wanneer het kind niet meer bij hen inwoont (instelling,…)o Geen verschil Biologische /adoptieouders (bij adoptie verschuift de AS van de biologische

ouders naar de adoptanten)

MAAR vermoeden geldt enkel voor ouders!Niet voor de voogd, grootouders die kind opvangen na overlijden ouders,…

o Schade veroorzaakt door minderjarige kinderen

o De AS houdt op bij meerderjarigheid en ontvoogdingHuwelijk brengt ontvoogding met zicht mee ouders zijn niet ogv art. 1384, lid 2 BW AS voor hun gehuwde minderjarige kinderen.

Reden: het ouderlijk gezag houdt op ogv het ouderlijk gezag worden ouders geacht toezicht te houden + de kinderen op te voeden (toezicht + opvoeding)Die verplichtingen houden op + de tegenhanger van de verplichtingen = het vermoeden van schuld

o Inwoning niet vereist: bv geplaatst in een instelling >Dan makkelijker om fout in toezicht te weerleggen (als kind niet bij de ouder verblijft kan het er geen toezicht op houden) > wel nog goede opvoeding bewijzen

o Schuldbekwaamheid van het kind is niet vereist een objectief onrechtmatige daad volstaatAS bestaat alleen wanneer de kinderen door hun fout schade hebben veroorzaaktObjectief element is vereist; subjectief element niet!

Als ouder kan je dus slecht AS worden gesteld als de schade veroorzaakt is door een fout van het kind!! (dus niet voor alle schade)Bv.: kind wordt in een winkel geduwd door iemand anders en breekt iets de duw = overmacht geen objectief OD!(de fout van het kind moet eerst aangetoond worden; daarna een fout van de ouders)

o Schade die derden hebben geleden

Niet voor schade die de ouders hebben geleden/ die het kind heeft geleden!Bv.: kind heeft zelf schade geleden na verkeersongeval te wijten aan de fout van een ouder de medische kosten werden vergoed door ziekenfonds De derde-betalers proberen de vergoeding dan terug te vorderen van de ouder die zij AS achten. (die kan zich niet beroepen op AS vermoeden! Aantonen dat ouder een fout heeft begaan geldt enkel voor schade aan derden ! niet voor schade aan kind)

Derden: bv.: andere kinderen waarmee het kind aan het spelen was, ….

B. Tegenbewijs

Bevrijding vereist dubbel tegenbewijs : o Afwezigheid van fout in toezicht

• In concreto, rekening houdend met alle concrete omstandigheden oa de leeftijdKind van 5 jaar heeft een ander soort toezicht nodig dan kind van 15 jaar

• Onmogelijkheid om toezicht uit te oefenen (bv kind in instelling) gemakkelijk om tegenbewijs te leveren bewijzen dat het kind niet onder zijn toezicht stond

≠ Afwezigheid van toezicht dat er wel moest zijn

Ouders voeren soms aan: we konden geen fout in het toezicht maken want we waren er niet op het ogenblik dat de fout werd begaan = fout! Tekortkoming in toezicht kan erin bestaan dat ze er net wel moesten zijn en

toezicht moesten houden, terwijl ze er niet waren! Bv.: een verjaardagsfeest > de ouders waren weg > feest liep uit op vechtpartij met gewonden de ouders hadden toezicht moeten houden! De fout = ze waren er niet en moesten er net wel zijn!Bv.: kind in de chiro > ouders gemakkelijk weerleggen dat ze geen fout in het toezicht hebben begaan omdat het onmogelijk was om op dat moment toezicht uit te oefenen

o Afwezigheid van fout in opvoeding• Blijft van belang wanneer ouder geen toezicht kan uitoefenen bv. Geplaatst in

instelling, kind verblijft maar bij 1 ouder>gescheiden ouder die de hoede over het kind niet heeft, kan AS worden gesteld ogv zijn vroegere tekortkomingen in de opvoeding van het kind.

• Geen resultaatverbintenis – in redelijkheid, in concreto Moeilijk te bewijzen > geen resultaatsverbintenis in concreto bekijken rekening

houden met leeftijd, karakterstoornissen, lastig kind, …Hebben ouders gepast gereageerd wanneer het kind bv. Een duidelijk afwijkend gedrag heeft (jeugdcriminaliteit, psychische stoornis, verslaving,…) > als de ouders knn aantonen dat ze alles gedaan hebben om het kind te begeleiden > dan knn ouders het tegenbewijs leveren

• Rsp soms streng: (ernstige) onrechtmatige daad van kind toont op zich gebrek aan goede opvoeding aan

RS: als het iets heel ergs is dat het kind gedaan heeft uit dat feit leiden ze af dat de ouders geen goede opvoeding hebben gegeven. Doordat de kinderen zon daad hebben gepleegd zegt de rechter dat de ouders het kind niet geod hebben opgevoed

Bv.: kind 12 jaar > vandalisme > redenering: een goed opgevoed kind doet dat nietSoms heel strenge beoordeling:Bv.: schadegeval bij chiro-activiteit: de jongeren mochten een waterballonengevecht houden: Op bepaald moment waren de gevulde ballonen op > een kind nam iets anders > er lag wit poeder > hij smeet dat in het gezicht van het andere kind! ( het was gebluste kalk > zeer zware brandwonden) AS vordering tegen de leiders, ouders, kind zelf,…Oordeel rechter: fout in de opvoeding kinderen die goed opgevoed zijn doen zoiets niet (de beoordeling kan ook ingegeven zijn doordat de ouders een ASverzekering hebben om de benadeelden dan een integrale schadevergoeding te verzekeren)

Criterium ter beoordeling van de AS van de ouders blijft de zorgvuldigheidsnorm; de bewijslast is wel omgekeerd!

(4) Aansprakelijkheid van onderwijzers en ambachtslieden voor schade aangericht door leerlingen en leerjongens onder hun toezicht

De onderwijzers en de ambachtslieden (zijn aansprakelijk) voor de schade door hun leerlingen en

leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd dat deze onder hun toezicht staan. (1382, lid 4)De aansprakelijkheid houdt op indien de (onderwijzers…) bewijzen dat zij de daad welke tot die aansprakelijkheid aanleiding geeft niet hebben kunnen beletten (1384, lid 5)

A. Toepassingsgebied

o Onderwijzers en ambachtsliedeno Al wie enige vorm van onderricht geeft type onderwijs doet er niet toe (onderwijs of

beroepsopleiding) muziek, sportleraar,…o Ongeacht type of graad van onderwijs

(ook een opvoeder, monitrice of stagemeester kan de hoedanigheid van onderwijzer hebben wanneer hij of zij enige vorm van onderwijs verschaft, in de betekenis die de RS eraan geeft.)NIET: personen uit het onderwijs die ALLEEN toezicht houden bv.: studieprefect wel ogv art. 1382 BWNIET: de schoolinstelling op zich zelf = geen onderwijzerInstelling onderwijzer

De AS van de school : geen beroep op 1384, lid 4 > vaak een tekort in de organisatie > te weinig toezichters de fout van de school moet ogv art. 1382 BW worden aangetoond

o Leerlingeno Geen leeftijdsgrens ook voor volwassenonderwijs

De ouders = minderjarige kinderen

o Vereiste: de leerling moet een fout begaan hebben; niet louter veroorzaken van schadeNiet vereist dat de leerling zelf schuldbekwaam was vereiste van een objectief OD; niet subjectief!(schade veroorzaakt door kleuters, peuters,..)

o Terwijl ze onder toezicht stonden van de onderwijzers ruim begrepenTijdens lesuren, schooluitstap, zeeklas, sportles, speeltijd(als er dan iets gebeurd door de fout van een andere leerling geldt het vermoeden van AS voor de onderwijzer)

o Voor schade aan derden Niet aan de leerkracht zelf/ aan leerling zelf > wel aan de mede-leerlingen

B. Tegenbewijs

Art. 1384, lid 5 BW: onderwijzer kon de daad van de leerling niet beletten. = hij moet het bewijs van goed toezicht leverengeen resultaatsverbintenis > criterium van de zorgvuldigheidsnorm. Gedrag van leerkracht vergelijken met gedrag van een normaal zorgvuldig leerkracht geplaatst in dezelfde omstandigheden

Omstandigheden waarmee rekening wordt gehouden:o De leeftijd: ander toezicht op kleuters dan op uniefstudenteno Aantal aanwezige kinderen: bv. School voorziet in 2 leerkrachten om toezicht te houden

tijdens de speeltijd voor 400 kinderen > van de leerkracht kan niet verwacht worden dat hij elk kind in de gaten kon houden de leerkracht zal knn aantonen dat hij het onmogelijk had knn beletten

De AS van de school ogv art. 1382 BW : als de school voor onvoldoende toezicht op de school heeft gezorgd

o Onderricht in de klas/ met de kinderen een uitstap maken verschillende beoordeling over het toezicht

Lid 4 moet gecombineerd worden met AS beperking van art. 18 WAOOnderwijspersoneel (in kader van vrij onderwijs) aangenomen met AO

o Leerkracht = WN fout in toezicht tijdens uitvoering AO art. 1384, lid 3 combineren met art. 18 WAO

Officieel onderwijs > obv een statuuto Leerkracht = statutair art. 1384, lid 3 combineren met art. 2 wet 2003 voor OVpersoneel

Concreet: zelfs wanneer de onderwijzer niet kan aantonen dat hij goed toezicht heeft gehouden (hij kan geen tegenbewijs leveren) , zal de onderwijzer toch niet AS kunnen worden gesteld wanneer hij geen opzet, zware fout of vaak voorkomende lichte fout begaan heeft

De AS van de onderwijzers wordt op die manier sterk ingeperkt!

Bv. Ter illustratie van de principes: HvB Gent 11/9/2008: kleuters spelen hondje met takken op de speelplaatsSpeelplaats = omgeven met bomen, struiken er liggen takken op de speelplaatsEen kleuter verzint een spelletje met de takken de ene kleuter gooit de tak weg en roept “apport” naar de andere kleuter > die moet de tak terugbrengen.

de tak raakt een andere kleuter in het oog > oogletstelsDe ouders van het gekwetste kind vorderen schadevergoeding van:

1. Kind persoonlijk? Niet zinvol, want het kind was pas 5 jaar niet schuldbekwaam

2. De school: art. 1382 BW > fout aantonen van de schoolOuders voerden aan a) het was fout van de school om een speelplaats in te richten waarrond bomen staan > daar

knn dingen afvallen die schadelijk knn zijn voor kinderenHvB: geen fout van de school om een speelplaats te voorzien met bomen errond

Het feit dat je iets doet dat schade kan veroorzaken betekent nog niet dat je een fout

begaat!b) Tijdens de speeltijd waren onvoldoende leerkrachten aanwezig om toezicht te houden

HvB: niet bewezen : er waren voldoende leerkrachten aanwezig om toezicht te houden

(7) De vordering tegen de school wordt afgewezen

3. De AS van de leerkracht: art. 1384, lid 4 BW > vermoeden van schuldDe leerkracht moest goed toezicht aantonen HvB: tegenbewijs was geleverd (alle omstandigheden in acht genomen is het voldoende aangetoond dat de leerkracht niets tekort kwam aan zijn toezichtsplicht)

(8) De vordering tegen de leerkracht wordt afgewezen

4. De ouders van de kleuter die de tak had geworpen: art. 1384, lid 2 BWa) Fout in toezicht: gemakkelijk te weerleggen kind was op schoolb) Fout in opvoeding: HvB: ja! Er wordt geen bewijs voorgelegd van een goede opvoeding

De ouders hadden geen elementen naar voor gebracht om het tegenbewijs te leveren

(9) De ouders worden AS gesteld wegens fout in opvoeding

Afdeling III. Objectieve Aansprakelijkheid

A. Algemeen

Verschillende types aansprakelijkheid buiten fout1. Schuldloze aansprakelijkheid = art. 1386bis BW2. Aansprakelijkheid voor eigen niet onrechtmatig handelen3. Risicoaansprakelijkheid

Indeling obv verwijdering van de schuldAS

Schuldaansprakelijkheid

F GV T

C V

S

T ToerekenbaarheidGV Gedraging verweerderF FoutCV Causaal verbandS SchadeSG schadeverwekkende gebeurtenisRF Risicofactor

C V

S

de benadeelde die schade heeft geleden moet aantonen:o Schadeo Schade staat in CV met gedraging van de verweerdero die gedraging is een fout

- de schuld kan hem verweten worden (toerekenbaarheid = schuldbekwaamheid)

Schuldloze aansprakelijkheid

1 toepassingsvereiste van art. 1382 BW valt weg:De toerekenbaarheid = de schuldbekwaamheid

o AS voor schadeo veroorzaakt door gedrag van verweerdero gedrag van verweerder moet een fout zijn

(10)art. 1386bis BW = schuldloze AS

(want vereiste van schuldbekwaamheid is weggevallen)

Aansprakelijkheid voor eigen rechtmatig gedrag

De risicoaansprakelijkheid

de fout van de verweerder speelt geen enkele rol meer!o Benadeelde moet niet aantonen dat de schade het

F GV T

C V

SF GV T

- Schade veroorzaakt door gedrag van verweerder- Dat gedrag = rechtmatig- Geen vereiste van schuldbekwaamheidbenadeelde moet enkel aantonen dat de schade veroorzaakt is door een bepaalde gedraging van de verweerder

O.a.: AS van de eigenaar wegens overmatige burenhinder = vergoeding van schade die hij door het rechtmatig gebruik van zijn erf veroorzaakt.

F GV T

C VS

S G RF

V

Gradueel wegvallen

gevolg is van “een gedraging” van de verweerder; o Enige bewijs dat geleverd moet worden de schade is veroorzaakt door een bepaalde

schadeverwekkende gebeurtenis

Bij die gebeurtenis is een risicofactor betrokken = een activiteit die bepaalde gevaren met zich meebrengtDe schade veroorzaakt door die schadeverwekkende gebeurtenis wordt toegerekend aan de verweerderDe verweerder = iemand die een bepaalde band heeft met de risicofactorBv.: hij exploiteert de risicofactorDe schade wordt hem toegerekend omdat hij een bepaalde band heeft met de risicofactor, niet omdat hij schuld heeft

Bv.: art. 1386 BW: AS van de eigenaar voor de schade veroorzaakt voor de instorting van een gebouw.Voorwaarden art. 1386 BW: - instorten gebouw

- te wijten aan een verzuim aan onderhoud of aan een gebrek in de bouw

Fout van de eigenaar is niet nodig louter feit dat hij eigenaar is van het gebouw en dat de schadeverwekkende gebeurtenis die handeling is die beschreven wordt in de bijzondere ASregel.

Het verschil met foutaansprakelijkheid wordt bepaald door:1. Het wegvallen van toepassingsvoorwaarden:

a) Schuldloze AS: toerekenbaarheid/schuldbekwaamheidb) AS voor eigen rechtmatig gedrag: foutvereiste valt wegc) Risicoaansprakelijkheid: verband met gedraging met verweerder valt weg

Toepassingvoorwaarden die blijven doorlopen:o De vergoedbare schadeo Oorzakelijk verband tussen de schade en de schadeverwekkende gebeurtenis

2. De beschikbare verweermiddelen om te ontkomen aan AS

a) Schuldloze AS: fout is nog vereist aantonen dat de gestelde gedraging niet onrechtmatig was; bv. Overmacht

b) AS voor eigen rechtmatig gedrag: geen foutvereiste overmacht kan niet meer ingeroepen worden;Mogelijk verweermiddel : aantonen dat de schade niet het gevolg is van zijn gedraging,

maar van een andere factor. geen causaal verband met zijn gedragingc) Risicoaansprakelijkheid: mogelijk verweermiddel > aantonen dat er geen causaal verband

is tussen de schade en de gebeurtenis die aanleiding geeft tot risicoaansprakelijkheid. Aantonen dat de schade niet het gevolg is van de instorting gebouw; schade was er al/ aantonen dat hij niet de eigenaar is van het gebouw (hij heeft niet de vereiste hoedanigheid)

B. Schuldloze aansprakelijkheid: aansprakelijkheid voor eigen niet-toerekenbaar gedrag art. 1386bis BW

1386bis BW:“Wanneer aan een ander schade wordt veroorzaakt door een persoon…in staat van krankzinnigheid…of van ernstige geestesstoornis of zwakzinnigheid die hem voor de controle van zijn daden ongeschikt maakt, kan de rechter hem veroordelen tot de gehele vergoeding of tot een gedeelte van de vergoeding waartoe hij zou gehouden zijn indien hij de controle van zijn daden had. De rechter doet uitspraak naar billijkheid, rekening houdend met de omstandigheden en met de toestand van de partijen.”(schuldbekwaamheid is niet meer vereist)

1. Toepassingsgebied

o Geesteszieken= Krankzinnigen, ernstige geestesstoornis, zwakzinnigheid, dementie, seneliteit

Gemeen element van alle personen= ze hebben geen controle over hun daden

o Niet van toepassing op:- Zeer jonge kinderen > die zijn schuldonbekwaam > maar niet door een geestesziekte

De ouders knn voor de objectief OD van hun kinderen worden aangesproken

- Personen die plots, occasioneel het bewustzijn verliezen

a) bestuurder die ten gevolge van een hartaanval de controle over zijn stuur verliest geen geesteszieke!! Niet AS obv art. 1386bis BW!

Ogv art. 1382 BW? Nee er is geen fout gemaakt want er is een bevrijdingsgrond: overmacht!

Ons ASrecht biedt geen oplossing voor de slachtoffers van dgl. Verkeersongeval! Opl. Buiten ASrecht Het gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds = verplicht om de slachtoffers van een ongeval waarbij een motorrijtuig is betrokken te vergoeden wanneer de bestuurder vrijuit gaat als gevolg van een toevallig feit = overmacht

Een lacune in het ASrecht wordt opgevuld door een rr schadespreiding lang een schadefonds.

b) Door de betrokkene zelf veroorzaakt door dronkenschap,… art. 1382 BW toepassen: het plotselinge bewustzijnsverlies is te wijten aan een fout van de betrokkene; geen overmacht(geen toepassing van art. 1386bis BW)

het slachtoffer zal schadevergoeding knn bekomen van de betrokkene zelf; niet van het GMWF

o Ook van toepassing op: Contractuele ASBv.: een huurder heeft het gehuurde goed in een vlaag van waanzin in brand gestoken Normaal: niet ctt AS voor zijn daad omdat hij niet wist wat hij deedArt. 1386bis BW toepassen voor de ctt AS om toch schadevergoeding van de huurder te bekomen (want via de ctt AS zou de VH geen vergoeding gekregen hebben)

o Een foutDe geesteszieke heeft een fout begaan = inbreuk op de zorgvuldigheidsnorm Inbreuk op een wettelijke norm: gebod/verbodEen objectief OD is vereist!De schade moet veroorzaakt zijn door een fout; onvoldoende wanneer de geesteszieke enkel schade veroorzaakt heeft

Art. 1386bis BW art. 1382 BW= de toerkenbaarheid!

o BevrijdingsgrondDe geesteszieke kan ontsnappen aan AS wanneer hij aantoont:

- Zelf geen fout te hebben aan de schade overmacht, dwaling,… (een grond van rechtvaardiging)

de rechter toetst het gedrag van de krankzinnige aan dat van de goede huisvader en gaat na of het ervan afwijkt.

2. Gehele of gedeeltelijke vergoeding

Art. 1382, 1384 BW: de benadeelde heeft recht op een integrale schadevergoeding

Art. 1386bis BW (uitzondering op het recht op integrale schadevergoeding)De rechter kan naar billijkheid (= naar gelang het geval) beslissen tot gehele/gedeeltelijke schadevergoeding.

rekening houdend met de omstandigheden + de concrete toestand van de partijenBv.: de ernst van de fout, de ernst van de geestesziektePraktijk: - rechter kijkt vnl. naar de financiële toestand van de geesteszieke

- ASverzekering van geesteszieke: bepaald mee zijn financiële draagkracht als de

geesteszieke over een ASverzekering beschikt zal de rechter doorgaans een gehele schadevergoeding toekennen. (dan bestaat er nl geen reden meer tot matiging van de schadevergoeding in het licht van het onvermogen van de krankzinnige)

C. Aansprakelijkheid voor eigen (niet on-)rechtmatig handelen

(1) Algemeen

De schade is veroorzaakt door een rechtmatig handelen verweerder zal de schade toch moeten vergoeden.

3 soorten:

1. Gerechtvaardigde inbreuken op zakelijke rechten:Een toegelaten inbreuk op zijn zakelijk recht > als compensatie voor de inbreuk een compensatoire vergoeding verschuldigd door degene die de inbreuk mag plegenBv. Burenhinder > een rechtmatig gebruik van eigendomsrecht dat zorgt voor schade bij de buren. Overmatige hinder de eigenaar van het hinderende erf is daarvoor compensatie verschuldigd aan de andere eigenaar.

2. Rechtmatige overheidsdadenBv.: de onwerkzame voorlopige hechtenis

3. Bijzonder gevaarlijke activiteitenBv.: AS ivm mijnschade (niet kennen in cursus)

(2) Compensatoire aansprakelijkheid

Iemand moet een beperking dulden van zijn ASre in het zakenrecht worden die eigendomsbeperkingen doorgaans erfdienstbaarheden genoemd.

Er is een compensatoire vergoeding verschuldigd van degene die toegelaten wordt de beperking te begaan.

a) onteigeningIn ruil voor de onteigening moet de OV de schade die de onteigende lijdt integraal vergoeden

b) Recht van uitweg

Art. 682 BW § 1. De eigenaar wiens erf ingesloten ligt omdat dit geen voldoende toegang heeft tot de openbare weg en deze toegang niet kan inrichten zonder overdreven onkosten of ongemakken, kan, voor het normale gebruik van zijn eigendom naar de bestemming ervan, een uitweg vorderen over de erven van zijn naburen, tegen betaling van een vergoeding in verhouding tot de schade die hij mocht veroorzaken.

wie geen uitweg heeft, mag een beperking opdrinken aan de eigendom van iemand andersDaarvoor wel een vergoeding verschuldigd = compensatoire AS De vergoeding is volledig onafhankelijk van een foutidee!

c) Nabuurschap

Cass. 24/4/2003: “Artikel 544 BW (vertrekpunt) verleent aan iedere eigenaar het recht om op een normale wijze van zijn zaak te genieten;De eigenaar van een onroerend goed die door enig feit, verzuim of gedrag het evenwicht tussen de eigendommen verbreekt en de naburige eigenaar een stoornis oplegt die de maat van de gewone buurtschapsnadelen overschrijdt, is hem een rechtmatige en passende compensatie verschuldigd, die het verbroken evenwicht herstelt;De schadelijder kan tegen de buur die dat evenwicht verbroken heeft, een rechtsvordering instellen op grond van artikel 544 BW, zelfs als de schade door de fout van een derde is veroorzaakt.

Zodra een eigenaar ertoe gehouden wordt het gebruik te dulden dat de buurman van zijn erf maakt en dit hem groter nadeel berokkent dan hij verwacht wordt te dragen in het licht van de gewone lasten van nabuurschap > heeft hij recht op compensatie.

Geen fout begaan toch een vergoeding verschuldigd aan de buren om het evenwicht tussen de buren te herstellen

1. toepassingsvoorwaarden

a. een abnormale hinder= overschrijdt de normale lasten van het nabuurschap

Bv. Uit RS: een schoolbel; de spelende kinderen; blaffende honden; geurhinder; hinder door stof, slijk en lawaai met verlies van cliënteel als gevolg van premetrowerken; vervuiling van visvijvers ingevolge overstromingen te wijten aan een slecht functionerende riolering; aanhoudend hondengeblaf in een stadswijk; geluidshinder veroorzaakt door het nachtelijk laden en lossen van zware vrachtwagens,…

Rb Turnhout hond houden in een recent verkavelde buurt in de nabijheid van het dorp normaal dat bep mensen honden houden = geen overlastMaar wel overlast als je een bepaald type van hond hebt: een herdershond (=onvermoeibaar + een bijzondere drang tot blaffen) = overlast

Roetneerslag die zorgde voor plakkerige aanslag op de tegels, planten,…

- de hinder moet terug te voeren zijn op een feit, verzuim, gedraging die aan de aansprakelijke kan worden toegerekend = de toerekenbaarheid<> een fout begaan ruimer!

De hinder moet iets te maken hebben met iets dat de buur doet/laat doen op zijn erfRoetneerslag: bedrijf gebruikte een verwarmingsinstallatie die zorgde voor de neerslag = een feit die

geen fout is! > dat zorgde voor de hinder

Brand die ontstaat in woning brand slaat over naar aanpalend erf = een abnormale last; Maar afhankelijk van de feiten of de schade ook toerekenbaar is aan de buurBv.: door blikseminslag = niet toerekenbaar Door uitgevoerde werken, een installatie = toerekenbaar

(ook al is het de fout van een aannemer!)

iedere soort schade komt in aanmerking: kosten van herstel van materiële schade, waardevermindering, genotstoornis, winstderving, morele schade.

2. Aansprakelijken

b. De eigenaar van het hinderende erfAfh. Van de omstandigheden: de huurder, titularis van een zakelijk recht (VG)

3. Gerechtigd op compensatie

Principe : de eigenaar van het naburig erf die de hinder moet ondergaanNabuurschap wordt ruim opgevat een onm buur is niet vereist; een erf die in de buurt ligt kan ook!

De huurder, titularis van een zakelijk recht degene die de hinder ondervindt

4. Gevolgen

< > art. 1382 BW : integrale vergoeding van de schadeBurenhinder: de overlast wordt vergoed = hetgeen die ongedaan gemaakt moet worden

Soms wel een integrale schadevergoedingBv.: woning volledig afgebrand door burenhinder = integrale schadevergoeding

c. In natura; bv.: schoolbel die te luid klonk de bel in een kastje bouwend. Bij equivalent = een geldelijke vergoeding

roetneerslag: vergoeding van € 5000 = de kosten die ze moesten maken om alles terug schoon te maken + vergoeding van €10/maand voor de gederfde minderwaarde (ze konden minder van hun tuin genieten door de roetneerslag)

5. Verbod opleggen om de hinderende activiteit nog uit te oefenen

= betwist bij burenhinder gaat het om een rechtmatig gedrag (geen OD!)

Cass. 14/12/1995: een buurjongen speelde vaak op zijn drumstel de buren stelden een vordering

van burenhinder in Rechter: algemeen verbod om te drummenHvC: je kan geen algemeen verbod opleggen want drummen op zich is niet onrechtmatigWel aanvaard in RS: er knn beperkingen worden opgelegd, maatregelen opleggen om de hinder te beperken tot de normale lasten.Bv. Van de hond: je moet de hond binnen houden

als hinder wordt veroorzaakt door een niet-foutief feit, kan compensatie waardoor evenwicht wordt hersteld NIET bestaan in het volledige verbod van dat feit – zelfs niet indien dit verbod de enige wijze is om verbroken evenwicht te herstellen

Cass. 8/2/2010: naaldbomen die aan de rand van een perceel waren aangeplant > rechtmatig aangeplant ze zorgden voor overlast bij de burenDeskundige: enige oplossing : de naaldbomen volledig verwijderen = een volledig verbod!HvC: toegelaten als de rechter vaststelt dat een volledig verbod de enige oplossing isVoorwaarde: wanneer het voor de eigenaar nog mogelijk is om andere aanplantingen te doen die voor minder schade zorgen. De drummende buurjongen: hij kan nog een ander instrument bespelen… voor de meeste hinderende activiteiten is er wel een alternatief voorhanden daardoor zal er wel een algemeen verbod knn opgelegd worden

bevel tot kappen van hinderende naaldbomen kan WEL, indien enige mogelijkheid om evenwicht te herstellen, aangezien dit eigenaars niet het recht ontneemt om minder hinderende aanplantingen op hun erf te doen

(3) Aansprakelijkheid voor rechtmatig handelen van de overheid

Principe: wettelijke beperkingen van subjectieve rechten geven geen aanleiding tot schadevergoeding > de OV heeft rechtmatig gehandeld; maar heeft toch schade aangericht bij derden normaal geen schadevergoedingtenzij: een onteigening van een OG of wanneer een recht op schadevergoeding door een bijzondere wet wordt erkend.

Bv : onteigening = - compensatoire AS bij inbreuk op een zakelijk recht+ - OV AS voor rechtmatig gedrag van de OV > OV mag onder bep voorwaarden je eigendom ontnemen in het algemeen belang, mits betaling van een vergoeding

De onwerkzame voorlopige hechtenis

Wet 13 maart 1973 betreffende de vergoeding voor onwerkzame voorlopige hechtenis Onwerkzame voorlopige hechtenis = elke voorlopige hechtenis die gevolg wordt door een

vrijspraak of door een buitenvervolgingstelling

2 belangrijke bepalingen:

1. Art. 27 foutieve OVdaad (hier dus niet van toepassing)§ 1. Een recht op vergoeding wordt toegekend aan elke persoon die beroofd werd van zijn vrijheid in omstandigheden die strijdig zijn met de bepalingen van artikel 5 EVRM . ( onrechtmatige hechtenis !! > niet van toepassing bij rechtmatig OV handelen)§ 2. De vordering wordt ingesteld bij de gewone gerechten, in de vormen bepaald door het Gerechtelijk Wetboek, en gericht tegen de Belgische Staat in de persoon van de Minister van Justitie.

2. Art. 28 § 1. Mag aanspraak maken op een vergoeding, elke persoon die in voorlopige hechtenis werd genomen gedurende meer dan acht dagen (stel: 1 week opgesloten geen aanspraak op vergoeding), zonder dat deze hechtenis of de handhaving ervan te wijten is aan zijn persoonlijke gedraging (bv. Iemand die op de vlucht sloeg op moment van aanhouding; niet meewerken met onderzoek; ten onrechte bekentenissen afgelegd hechtenis is aan je persoonlijk gedrag te wijten> geen re op vergoeding!):

IN 3 SITUATIES aanspraak maken op schadevergoeding:a) indien hij bij een in kracht van gewijsde gegane rechterlijke beslissing rechtstreeks of onrechtstreeks buiten de zaak is gesteld; b) indien hij een beschikking of een arrest van buitenvervolgingstelling heeft bekomen; c) indien hij aangehouden werd of in hechtenis gebleven is nadat de strafvordering was verjaard.

= een onwerkzame voorlopige hechtenis = een hechtenis gebeurd volgens de regels van de wet = een rechtmatige voorl hechtenis MAAR achteraf blijkt dat het niet nodig was om de betrokkene in voorhechtenis te nemen (bv vrijspraak) de betrokkene leidt schade door een rechtmatige OVdaad geen onrechtmatigheid ; wel schade

§ 2. Het bedrag van deze vergoeding wordt vastgesteld naar billijkheid en met inachtneming van alle omstandigheden van openbaar en privaat belang. (door de minister van Justitie) morele + materiële schade komen in aanmerking

- Morele schade: forfaitair bedrag van €40/dag- Materiële schade: kijken naar de weerslag die de hechtenis heeft gehad op de

uitoefening van de professionele werkzaamhedenBv.: een zelfstandige wordt in voorlopige hechtenis gehouden: aanzienlijke materiële schade: naar billijkheid geen integrale schadevergoeding art. 1382 BW

§ 3. Indien betrokkene geen vordering tot schadevergoeding voor de gewone gerechten kan instellen, moet de vergoeding worden gevraagd bij een verzoekschrift gericht aan de Minister van Justitie, die binnen zes maanden beslist.De vergoeding wordt door de Minister van Justitie te laste van de Schatkist toegekend indien de voorwaarden, bepaald in § 1 vervuld zijn. (= gebonden bevoegdheid mbt de toekenning

van de vergoeding bedrag van de vergoeding = discretionaire bevoegheid= naar billijkheid)

Indien de vergoeding geweigerd wordt, indien het bedrag ervan onvoldoende geacht wordt of indien de Minister van Justitie niet binnen zes maanden na het verzoek beslist, kan de betrokkene zich wenden tot de commissie (commissie onwerkzame voorlopige hechtenis), ingesteld overeenkomstig § 4 (…)§ 4. Er wordt een commissie ingesteld die uitspraak doet over de beroepen tegen de beslissingen door de Minister van Justitie genomen of over de ingediende aanvragen wanneer de Minister geen uitspraak gedaan heeft in de voorwaarden, bepaald in § 3.Deze commissie bestaat uit: – de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie of, bij verhindering, de voorzitter van het Hof van Cassatie;– de eerste voorzitter van de Raad van State, of, bij verhindering, de voorzitter van de Raad van State;– naargelang de taal van de rechtspleging, de voorzitter van de Orde van Vlaamse balies respectievelijk de voorzitter van de “Ordre des barreaux francophones et germanophone

Grote kost voor de overheid!!Ca. 1/20 personen die in voorhechtenis worden genomen, worden naderhand vrijgesproken2008: 56 personen € 340 000 !

D. Risicoaansprakelijkheid

(1) Algemeen

De schade is veroorzaakt door een schadeverwekkende gebeurtenis waarbij een bepaalde risicofactor is betrokken + de schade wordt toegerekend aan een verweerder die een welbepaalde band heeft met de risicofactor.

Geen toerekening obv schuld obv een band met de risicofactor.

Geen vereiste dat de aansprakelijke rr of onrr de schade veroorzaakte. De schade wordt juridisch naar hem gekanaliseerd, omdat hij een welbepaald aanknopingspunt heeft met één van de risicofactoren die een rol spelen in de oorsprong van de schade. Bv.: de gevolgen van een kernongeval in een kerncentrale worden gedragen door de exploitant ervan.

Achterliggende gedachte: wie voordeel uit de activiteit/zaak haalt, moet er de nadelen bijnemen. Schuldaansprakelijkheid: Geen fout

Geen schuldbekwaamheidGeen causaal verband schade – gedrag verweerder

Wel: een verband tussen de schade en een schadeverwekkende gebeurtenis.

Geen algemene regel mbt risicoaansprakelijkheid; - Art. 1384, lid 3 BW: aanstellers

- Art. 1384, lid 1 BW: gebrekkige zaken (creatie RS!)- Art. 1385 BW: dieren- Art. 1386 BW: gebouwen- Bijzondere wetgeving (buiten BW) : oa. Wet Productaansprakelijkheid

Wet brand en ontploffing in voor het publiek toegankelijke inrichtingen

Toepassingsgebied Doordat er geen algemene regel is moet telkens nagegaan worden wat het toepassingsgebied van de regel is 3 elementen spelen een rol in de omschrijving van het toepassingsgebied

1. De aard van het schadeverwekkend gebeuren waardoor de schade ontstaat Die gebeurtenis is omschreven in de regel

Bv.: wet brand en ontploffing…: een brand / ontploffing in … inrichting = een specifiek omschreven schadeverwekkende gebeurtenis die aanleiding geeft tot risicoaansprakelijkheid. = de aard van het gebeuren zelf (instorting gebouw)Of de omstandigheden van tijd of plaats (fout van aangestelde in de uitvoering van zijn bediening)

2. Uit de talrijke risicofactoren die bij het schadeverwekkend gebeuren betrokken zijn, wordt er één weerhouden

bepaalde risicofactor wordt aanknopingspunt voor aansprakelijkheid = de aansprakelijkheidsfactor (zaak / persoon)

3. De wetgever kiest een aansprakelijke uit de veelheid van diegenen die een band vertonen met de aansprakelijkheidsfactorDeze kanalisatie staat los van elke feitelijke causaliteit tussen eigen daad van de aansprakelijke en de schade.

Bevrijdingsgronden - Niet ontkomen door aan te tonen dat hij zelf geen fout heeft begaan

Overmacht telt niet meer / Instorting is te wijten aan fout derde…

- Enige ontsnappingswijze : de toepassingsvoorwaarden van de bijzondere regel zijn niet vervuld;Bv.: de schadeverwekkende gebeurtenis is een andere dan die omschreven in de regel/ hij is niet de persoon die voor de schade moet instaan (niet de bewaker/eigenaar van gebouw)

Soms beperking van vergoedbare schade Principe: Art. 1382 BW: volledige vergoeding

Uitz: - art. 1386bis BW: geestesgestoorden - Risicoaansprakelijkheid: - plafonds op bedrag schadevergoeding: bv.: de wet op ontploffing…

- enkel bepaalde vormen van schade komen voor vergoeding in aanmerking;bv.: de wet productaansprakelijkheid: enkel voor schade aan bepaalde zaken

(2) Aansprakelijkheid van de aansteller voor schade aan derden veroorzaakt door de fout van een aangestelde (art. 1384, lid 3 BW)

Toepassingsvoorwaarden

“De meesters en zij die anderen aanstellen zijn aansprakelijk voor de schade door hun dienstboden en aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben”

Praktijk: De AS van aansteller voor de schade veroorzaakt door hun aangestelden

1. Aangestelde = personen die in ondergeschikt werk verrichten voor iemand anders= alle WN! (kenmerkend voor AO = WN verbindt zich ertoe onder het gezag van een WG arbeid te verrichten)

Alle WN aangesteldenMaar niet alle aangestelden zijn WN (ogv AO)Bv.: vrijwilliger, student die vriend helpt schilderen,… (=werk in opdracht van iemand anders; maar zonder AO!) van belang voor de persoonlijke AS van de aangestelde

WN : persoonlijke AS is beperkt door art. 18 WAOAangestelde die geen WN is: geen beperking van de persoonlijke ASBegrip aangestelde = ruimer dan WN! een feitelijke ondergeschiktheid volstaat namelijk; ook al wordt het werk onbezoldigd en buiten ctt verricht!

Feitelijke band van ondergeschiktheid met de aansteller; sluit niet uit dat de aangestelde een zekere autonome beslissingsbevoegdheid heeft. Bv.: WN met een kaderfunctie belet niet dat ze werk verrichten in ondergeschikt verband met WG

2. Aansteller = a) degene die werk laat uitvoeren door anderen b) in ondergeschikt verband RS: aansteller is diegene die in feite en onder gezag en toezicht uitoefent over de aangestelde c) voor eigen rekening ploegbaas/meestergast op een werf is geen aansteller! (voor rekening van zijn WG = niet voor eigen rekening)

Wil echter niet zeggen dat de aansteller altijd AS is

Criterium = de feitelijke gezagsverhouding de aansteller is diegene die in feite gezag uitoefent op de aangestelde

WG = diegene die juridisch het gezag uitoefent op de WN (aangestelde)

De WG = de aansteller (meestal)Maar soms berust de feitelijke gezagsverhouding niet bij de WG zelf, maar bij iemand anders aan wie tijdelijk het feitelijk gezag wordt overgedragen (WG =/= aansteller)

De feitelijke gezagsverhouding = het effectieve, actuele gezag van leiding en toezicht(uitzendarbeid/ een werkgever stelt een werknemer ter beschikking van een andere WG)Bv.: ziekenhuisverband: verplegend personeel AO met ziekenhuis De juridische gezagsverhouding = met het ziekenhuisMaar wanneer verplegend personeel een fout begaat > ziekenhuis + aansteller ASSituaties waarbij het ziekenhuispersoneel niet meer onder gezag staat van ziekenhuis, maar onder gezag van de arts. Bv.: chirurg assisteren bij operatie chirurg is geen personeelslid van ziekenhuis; hij heeft wel een ctt waarbij hij gebruik mag maken van de apparatuur van het ziekenhuis om de operaties uit te voeren,… > tijdens operatie oefent de chirurg het gezag uit over het verplegend personeel = het feitelijke gezag + hij doet dat voor eigen rekening

ziekenhuis is niet AS; maar wel de behandelende arts op dat moment als aansteller hij oefent het feitelijk gezag uit op dat moment!( afhankelijk van de concrete omstandigheden > wie oefende er op dat moment het feitelijk gezag uit ; voor eigen rekening!)

Bv.: uitzendarbeid: - Juridisch: de uitzendkracht sluit een AO met uitzendkantoor- Feitelijk gezag: de gebruiker van de uitzendkracht

De uitzendkracht maakt een fout en veroorzaakt schade aan derden: De gebruiker van de uitzendkracht is AS!

Burgerrechtelijk aansprakelijkeDe aansteller kan als burgerlijk aansprakelijke gedagvaard worden bij burgerlijke partijstelling voor strafrechter tegen aangestelde die misdrijf begingde benadeelde kan een vordering instellen voor de strafrechter tegen:

- De aangestelde persoonlijk (dader)- De aansteller (als burgerlijk AS voor de gedraging van de aangestelde)

In 1 dagvaarding

De aansteller is aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door de aangestelde begaan in de bediening waartoe hij hem gebezigd heeft (= tijdens en naar aanleiding van de uitvoering van zijn werk)

Interpretatie = zeer ruim het is vereist dat het schadegeval, zoals het zich in concreto voordeed, niet zou hebben plaatsgehad zonder de tewerkstelling.= binnen + buiten de perken van zijn opdracht. ( voorwaarde = tijdens de dienst en naar aanleiding van de dienst!)

- Tijdens: de periode waarin je onder gezag staat van WG, aansteller staat (rustpauzes,…)

- Naar aanleiding van: er is een verband met de bediening waartoe de aangestelde werd gebezigd; ook al is dat een occasioneel/ onrr verbandBv.: een WN zonder rijbewijs rijdt tijdens de middagpauze rond op de parking met een auto van het bedrijf (ter voorbereiding van zijn rijexamen) hij rijdt tegen een derde RS: een fout begaan door de aangestelde tijdens en naar aanleiding van het werk. (tijdens pauze + occasioneel verband met werk = met de auto van WG)

Valt er niet onder: fouten begaan op de weg van en naar het werk. (bv. Verkeersongeval veroorzaken op de weg van/ naar het werk) RS: als je de werkvloer hebt verlaten en naar huis rijdt niet meer tijdens de uitvoering van het werk criterium = je staat niet meer onder het gezag van de WN= art. 18 WAO geldt hier ook niet (geldt enkel voor fouten begaan bij de uitvoering van de AO)

Uitz.: wanneer je dan toch nog onder het gezag van de WG zou staanBv.: bouwvakkers die samen met een busje van de WG naar de bouwwerf rijden = georganiseerd vervoer van de WG dan staan de WN wel nog onder gezag van de WGConcreet: veroorzaakt de chauffeur van het busje een ongeval waarbij derden schade lijden fout gepleegd tijdens en nav het werk WG AS als aansteller ogv art. 1384, lid 3 BW

er moet een band bestaan tussen de dienst en de fout, al is die band onrr en toevallig (bv.: WN gooit tijdens werk een brandende sigaret weg en sticht daardoor brand)

Door de ruime interpretatie is WG ook AS bij misbruik van functie door de aangestelde! Bv.:zijn functie of de ter beschikking gestelde middelen worden gebruikt voor persoonlijke doeleinden (die niets te maken hebben met de door de aansteller gegeven opdracht)/De bankbediende die de cliënten van de bank oplicht > tijdens en naar aanleiding van…De benadeelde kan de bank aanspreken ogv art. 1384, lid 3 BW(Stel: er is een ctt klant-bank > vordering ogv art. 1384, lid 3 BW mogelijk? Buitenctt vordering instelen? oplichting = misdrijf uitzondering op samenloopverbod vordering ogv art. 1384, lid 3 BW is wel mogelijk!)

Kritiek op ruime interpretatie door RS Cass. 26 oktober 1989: Gevolg: voorwaarden waaronder de aansteller in geval van misbruik bevrijd kan worden van zijn AS ogv art. 1384, lid 3 BW:1. De aangestelde moet gehandeld hebben buiten de bediening waartoe hij was aangesteld2. Zonder toestemming van de aansteller3. Met een doelstelling vreemd aan zijn taak

De 2 laatste voorwaarden zullen altijd vervuld zijn bij misbruik van functie! De aansteller zal dus moeten aantonen dat de aangestelde optrad buiten zijn bediening!

Vergelijking met de toerekening van handelingen van organen aan de RP (minder ruim!) de toerekening aan rechtspersonen in het kader van de orgaantheorie als die een fout hebben begaan wordt die toegerekend aan de RP, mits het orgaan de fout begaan heeft binnen de uitoefening van zijn opdracht = eng!! Werkelijk binnen zijn opdrachtBv.: ambtenaar die verkeerde info heeft gegeven aan loket > behoort tot zijn normale opdracht om info te verstrekken als hij dat fout doet = een handeling die normaal binnen zijn opdracht valt dat brengt de AS van de RP mee!1 verruiming = de schijnleer > het orgaan handelt schijnbaar binnen zijn opdracht wordt toegerekend aan de RP)

Cass 19 september 2008: WN’s van een firma hadden diefstal gepleegd ten nadele van de cliënten van de firma (de firma baatte magazijnen uit waarin de bedrijven goederen stockeerden)WN hebben diefstal gedaan buiten de normale werkuren is dat een handeling die kan worden toegerekend aan de aansteller? (tijdens en naar aanleiding van?) Cass: het volstaat dat de voorbereidende handelingen tijdens de uren werden gepleegd door het werk waren ze op de hoogte van alle omstandigheden die nodig waren om het misdrijf te plegen.

WG AS ogv art. 1384, lid 3 BW

Wat als de benadeelde op de hoogte was dat de aangestelde misbruik maakte van zijn functie? Bv.: cliënt van de bank die meestapt in een onwaarschijnlijk beleggingsverhaal die hem wordt verkocht door de bediende > een normaal voorzichtig cliënt zou moeten weten dat er iets mis was > de bankbediende stuurde aan op fraude maar de cliënt knijpt een oogje dicht en wil er mee van profiteren.

1. Cass. 1993: wanneer de benadeelde op de hoogte was dat de aangestelde handelde buiten de perken van zijn functie de benadeelde geniet niet de bescherming van art. 1384, lid 3 BW!

(hij kan zich dus enkel verhalen op de aangestelde zelf)

2. Cass. 1994: fout van benadeelde, die weet of moet weten dat aangestelde misbruik maakt van bediening, volstaat niet om AS aansteller uit te sluiten. Hij heeft geen recht op een volledige schadevergoeding. er kan een gedeelde AS zijn:a) Aansteller: AS voor het misbruik in de bediening begaan door de aangesteldeb) Benadeelde: heeft ook een fout begaan Benadeelde kan maar aanspraak maken op een gedeeltelijke schadevergoeding rekening houdende met de fout van de benadeelde zelf.

Verhouding aangestelde – benadeelde: Bankbediende heeft benadeelde opgelicht – benadeelde had dat eigenlijk moeten opmerken. Aansteller: art. 1384, lid 3 BWAls benadeelde de aangestelde zelf aanspreken?

- Opzettelijke fout van bediende niet beschermd door art. 18 WAO- Geen gedeelde AS samenloop opzettelijke fout dader en niet-opzettelijke fout

benadeelde: Uitzondering op beginsel van gedeelde AS: in combinatie met fraus omnia corrumpit:Geen gedeelde AS met de aangestelde(maar speelt geen rol met de aansteller> de aansteller heeft geen opzettelijke fout begaan wel gedeelde AS)

Een obj ASregel moet betrekking hebben op de risico’s die de potentieel aansprakelijke schept; niet op deze die de benadeelde zelf in het leven roept. Bv.: de bewaarder van een gekooide en als gevaarlijk aangewezen hond is niet AS wanneer iemand gebeten wordt die vrijwillig in de kooi stapt en de hond pest. vereiste = werkelijke kennis!Wanneer hij daarentegen had knn weten dat de aangestelde misbruik pleegde gedeelde AS aansteller – benadeelde

Er is AS wanneer er een fout is van de aangestelde. De AS van de aansteller komt echter ook in het gedrang wanneer andere schadeverwekkende gebeurtenissen ogv een vermoeden van AS of van een objectieve ASregel tot AS leiden in hoofde van de aangestelde. Bv.: een onderwijsinstelling uit het vrij onderwijs kan AS gesteld worden ogv art. 1484, lid 3 BW wegens de vermoede fout van een onderwijzer ogv art. 1384, lid 4 BW.

Er staat niet in welke omstandigheden> RS: het volstaat niet dat de aangestelde schade heeft veroorzaakt; de schade moet zijn veroorzaakt in omstandigheden die normaal de AS zouden meebrengen van de aangestelde ZELF!!(= door zijn fout/ een vermoeden van fout/ in omstandigheden die normaalgezien de objectieve AS van de aangestelde zouden meebrengen) bv.: onderwijzers worden vermoed AS te zijn voor de schade veroorzaakt door een leerling terwijl ze onder toezicht van de onderwijzer staan onderwijzer AS obv art. 1384, lid 4 BW dat vermoeden van fout brengt mee dat de school als aansteller van de leerkracht AS gesteld kan worden ogv art. 1384, lid 3 BW.

Objectieve AS: bv. WN brengt zijn hond mee naar het werk; de hond richt schade aan > WN is AS ogv art. 1385 BW + WG ogv art. 1384, lid 3 BW kan AS worden gesteld voor dat schadegeval

aanstellersAS: volstaat dat de aansteller door zijn fout schade heeft veroorzaakt; maar niet noodzakelijk een fout waarvoor de aangestelde persoonlijk AS kan worden gesteld= van belang: aangestelde = WN schade veroorzaken bij de uitoefening van AO : alleen AS bij opzet, grove fout of vaak voorkomende lichte foutGewone fout: niet AS MAAR ongeacht type fout de WG is als aansteller AS ogv art. 1384, lid 3 BWNiet noodzakelijk een fout waarvoor aangestelde persoonlijk AS is!

+ niet noodzakelijk dat je de aangestelde kan aanduiden die de fout heeft gesteld die tot AS heeft geleid volstaat dat je met zekerheid kan zeggen dat het een van de aangestelden was van de aansteller om de aansteller AS te knn stellen.

Tegenbewijs

De aansteller kan geen tegenbewijs leveren door aan te tonen dat hij geen fout heeft begaan !(om aansteller AS te stellen moet je dan ook geen fout aantonen)

Ouders en onderwijzersEnige bevrijding:

- geen causaal verband: de schade werd niet veroorzaakt door een fout van de aangestelde tijdens en naar aanleiding van zijn bediening. /

- Op ogenblik dat de schade verwerkt werd, oefende ik het gezag niet uit > gezag overgedragen naar een tijdelijke aansteller. (niet de vereiste hoedanigheid van aansteller) /

- De aangestelde zelf heeft geen fout begaan, want overmacht overmacht in hoofde van de aangestelde lijdt wel tot bevrijding van de aansteller!! voorwaarde AS aansteller = aangestelde heeft door zijn fout schade veroorzaakt.

Risicoaansprakelijkheid : de aansteller haalt voordeel uit de arbeid die verricht wordt door de aangestelde > moet daar de nadelen van dragen als de aansteller schade heeft veroorzaakt…

Verband met de persoonlijke AS van de aangestelde. Art. 18 WAO

Principe: De aangestelde blijft persoonlijk AS voor zijn eigen schade (art. 1382 BW) Fout aangestelde > benadeelde kan:

- Aansteller art. 1384, lid 3 BW- Aangestelde persoonlijk art. 1382 BW

Nagaan wie de aangestelde precies is!- WN: voor persoonlijke AS rekening houden met art. 18 WAO- OV personeelslid: Wet 2003; bijzondere wetgeving voor politie en militairen

(opzet, grove fout, vaak voorkomende lichte fout) Toepassing van de AS beperking belet niet dat de aansteller AS gesteld kan worden ogv art.

1384, lid 3 BWLichte fout WN is niet AS; de staat blijft AS voor de door de lichte fout veroorzaakte schade.

Wie is de benadeelde?a) Een loutere derdeb) Medecontractant van de aansteller

Persoonlijke AS aangestelde: Quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent De schade is dan veroorzaakt door de aangestelde in de hoedanigheid van uitvoeringagent (voert ctt aansteller-benadeelde uit)

Vordering van derde benadeelde (B) tegen aansteller (AR) en aangestelde (AE)(Artikel 1384 in samenloop met artikel 1382; hier is AE geen werknemer)

B

AR

AE≠WN

1384, 3°

1382

B = derde benadeeldeAR = aanstellerAE = aangesteldeWN = werknemer

Buitencontractuele vorderingContractuele vordering

rode streepjes = ctt- Benadeelde = een loutere derde- Aangestelde = geen WN

Bv.: student doet beroep op een vriend om studio te schilderenStudent = aansteller Zonder AOVriend = aangestelde

De aangestelde vriend laat de pot verf vallen op de auto van Benadeelde (een echte derde)

Benadeelde kan: - Aansteller: art. 1384, lid 3 BW (buitenctt als aansteller)- Aangestelde: persoonlijk AS ogv art. 1382 BW geen beperking

aansteller = schildersbedrijf dat werken uitvoert in een gebouwaangestelde = schilder in dienst van bedrijf

bij uitvoering van de werken komt pot verf terug op auto van benadeelde (een echte derde)

Benadeelde kan: - Aansteller: art. 1384, lid 3 BW (buitenctt AS want geen ctt aansteller-benadeelde)- Aangestelde: persoonlijke AS beperkt door art. 18 WAO

Enkel AS als het vallen van de pot verf:Met opzet, gekwalificeerd wordt als een zware fout, een gebruikelijke lichte fout van de WN is.

er is een 2e benadeelde: medecontractant van aansteller.Die benadeelde kan:

- Tegen aansteller : ctt vordering > de aansteller is medecontractantBuitenctt vordering (art. 1382, 1384, lid 3 BW) is niet mogelijk ogv het samenloopverbod(uitz: fout die een misdrijf is > bv.: pot verf op hoofd van medectt: onvrijwillige slagen en verwondingen wel buitenctt vordering mogelijk ogv art. 1384, lid 3 BW)

- Tegen aangestelde: (geen ctt aangestelde-medectt: geen ctt vordering mogelijk)Buitenctt vordering ogv art. 1382 BW > niet mogelijk;

Wel ogv de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent > de uitvoeringsagent kan enkel buitenctt AS worden gesteld onder de voorwaarden waaronder de aansteller zelf buitenctt AS kan worden aangesproken.

De regresvordering van aansteller jegens de aangestelde: In beginsel: aansteller heeft regresvordering op de aangestelde

Uitzondering op principe dat tussen aansprakelijken de schade gedeeld wordt: Wanneer de aansteller AS wordt gesteld voor schade veroorzaakt door zijn aangestelde: Integrale regresvordering hij kan de schadevergoeding volledig terugvorderen van zijn aangestelde!Reden afwijking: de aansteller fungeert als waarborg voor de vergoeding van de benadeelde; door de risicoaansprakelijkheid moet de aansteller de schadevergoeding betalen

De risicoaansprakelijke heeft een integraal verhaal op de persoon die door zijn fout aan de

1384, 3°

Totaalbeeld rekening houdende met samenloopverbod; immuniteit van uitvoeringsagent, art. 18 Arbeidsovereenkomst wet, art. 1384 B.W. waarbij M medecontractant is van Aansteller (AR). Aangestelde (AE) is werknemer. B is derde benadeelde

B

AE=WN

AR

CT

CT

1382 MAAR ART. 18

M = Medecontractant van ARAR = AanstellerAE = Aangestelde, uitvoeringsagent van ARB = BenadeeldeWN = Werknemer

M

1382

CT

CT

1382

CT MAART ART. 18

1382

basis ligt van de risicoaansprakelijkheid.

Maar is de aangestelde een WN verhaalsvordering is enkel mogelijk bij opzet, grove fout, vaak voorkomende lichte fout (situaties van art. 18 WAO)

(ex schema + uitleg! Schema alleen is onvoldoende)

De aansprakelijkheid van openbare rechtspersonen voor hun personeelsleden

RP kan op 2 manieren AS worden gesteld voor fouten begaan door zijn personeel de rechtsgrond van de AS verschilt, ngl het personeelslid beschouwd wordt als orgaan of als aangestelde:

- Aangestelde: Art. 1384, lid 3 BW: als aansteller voor zijn ondergeschikt personeelGeen persoonlijke AS van RP de daad van de aangestelde leidt tot AS van de aansteller.

- orgaantheorie: organen = niet-ondergeschikte personeelsleden van de RP AS ogv art. 1382 BWFout orgaan = fout RP persoonlijke AS van de RP (AS ogv art. 1382 BW)

Verschil:Gevolg verschilpunten: voor de benadeelde is het minder interessant om de RP AS te knn stellen ogv art. 1382 BW, dan toepassing van de aanstellersAS ogv art. 1384, lid 3 BW

1. Materieelrechtelijk: criterium voor toerekening van daden Orgaantheorie: beperktere toerekening van daden aan de RP dan bij de aanstellersAS

- Fout orgaan: AS RP ogv art. 1382 BW als het een fout is binnen de opdracht van het orgaan; niet bij misbruik van de functie

- aanstellersAS: het volstaat dat de fout werd begaan tijdens en naar aanleiding van… (ook al is er slechts een onrr verband ook bij misbruik van de functie is de aansteller AS voor de fout van aangestelde)

RP kan makkelijker AS worden gesteld door art. 1384, lid 3 BW Dan door de orgaantheorie ogv art. 1382 BW

2. Procesrechtelijk: de aansteller wordt beschouwd als iemand die burgerrechtelijk AS is voor de fouten van de aangesteldeHij kan samen met de dader voor de strafrechter worden gedagvaard burgerlijke partij tegen de dader + tegen degene die burgerrechtelijk AS is voor de dader

1 vordering voor de strafrechter volstaat om de dader persoonlijk + de RP (als aansteller ogv art. 1384, lid 3 BW) aan te spreken

Orgaantheorie: kan niet > openbare RP die AS zijn ogv 1382 geen burgerrechtelijk AS voor

andermans daden; maar als een daad door de eigen fout van de RP RP is geen AS; maar eigen aansprakelijkheidOpenbare RP: voor die daden kan hij niet zelf strafrechtelijk AS worden gesteld er is geen strafrechtelijke AS voor openbare RP(enkel bij toepassing van art. 1384, lid 3 BW dan treedt hij op als burgerrechtelijk AS)

Voor de benadeelde nadelig wanneer toepassing wordt gemaakt van de orgaantheorie de dader kan aangesproken worden voor de strafrechter;Maar de RP kan niet mee gedagvaard worden voor de strafrechter (een afzonderlijke procedure is nodig voor de burgerlijke rechter hij is geen burgerre AS bij toepassing van de orgaantheorie)

Toepassing van de aanstellersAS art. 1384, lid 3 BW: aangestelde + RP (als aansteller = als burgerrechtelijk AS voor de daden van zijn aangestelde) voor de strafrechter brengen!

Verschillen orgaantheorie aanstellersAS

1. Toerekening: bij orgaantheorie enger dan bij de aanstellersAS2. De mogelijkheid om de RP voor de strafrechter te dagen

Vroeger: verschil zeer nadelig voor de benadeelden

tot 2003: zeer ruime invulling aan begrip orgaan bij publieke RP = iedereen die deel heeft aan de uitoefening van de openbare macht = alle ambtenaren van de OV = orgaan!Ook al waren het ondergeschikte personeelsleden OV was enkel AS ogv de orgaantheorie! = art. 1382 BW voor de fouten begaan door de

ambtenarenNadeel: OV slechts aanspreken voor de fouten die ambtenaar begaan had bij de uitoefening van zijn opdracht = enge interpretatieNiet wanneer de ambtenaar misbruik had gemaakt van zijn functie= RP kon niet burgerre AS gesteld worden voor de strafrechter

Private RP : engere invulling van orgaanbegrip zelfstandige vertegenwoordigers (niet ondergeschikte personen die RP knn vertegenwoordigen bv.: zaakvoerder BVBA)

Veranderd door bijzondere wetgeving: aanstellersAS toepassen op OV personeel1. Wet Politieambt 1992 + Wet militairen 1994

Beperking persoonlijke AS gelijkaardig aan art. 18 WAO+ AS van de OV: de RP (OV) is AS voor de daden/fouten van politie/militairen op de wijze waarop aanstellers AS zijn voor hun aangestelden.

Voor die categorieeen geen toepassing meer van de orgaantheorie; maar van de aanstellersAS

2. Wet 10/2/2003 uitbreiding van de regeling tot ALLE OVPERSONEEL

Bevat 2 luiken Art. 2: beperking van de persoonlijke AS van OVpersoneel

(zoals de beperking van art. 18 WAO) Art. 3: regeling AS van RP voor OVpersoneel

de openbare RP is AS voor de schade veroorzaakt door zijn personeel op de wijze waarop een aansteller AS is voor zijn aangestelden.

Dankzij deze bijzondere wetgevingen geen gebruik meer maken van de orgaantheorie;Maar van hetzelfde criterium als de aanstellersAS voor de toerekening aan de RP Het ruimere criterium van de aanstellersAS=tijdens een naar aanleiding …

+ de openbare RP kan gedagvaard worden voor de strafrechter ze zijn burgerrechtelijkAansprakelijke (zoals een aansteller)

Concreet: toepassing orgaantheorie – aanstellersAS

Publieke WG: sinds W 2003: a) voor alle OV personeel = ondergeschikte WN = alle ambtenaren

OV is burgerrechtelijk AS zoals een aansteller voor zijn aangestelde

b) Orgaantheorie wordt enkel nog toegepast voor de werkelijke organen van de OV Alleen degene die werkelijk de bevoegdheid hebben om de OV te vertegenwoordigen = zelfstandige niet-ondergeschikte organen (ministers, staatssecretarissen, magistraten,…) Als die een fout begaan in de uitoefening van hun opdracht de orgaantheorie geldt = binnen de perken van hun opdracht+ RP kan niet mee strafrechtelijk knn worden gedaagd voor de strafrechter

1 uitz!! : schepenen sinds 2009: wijziging Vl gemeentedecreet Voor burgemeesters en schepenen: beperking van persoonlijke AS die voorheen enkel werd toegepast voor ondergeschiktenGelijkaardige bepalingen in provinciedecreet + voor voorzitter en ondervoorzitter van OCMW (Vl OCMW-decreet)

Alle Vl decreten aangepast in 2009 om de AS van de organen te beperken.+ bepaling decreten: RP is burgerrechtelijk AS voor de fouten begaan door de organen

Draagwijdte bepaling uit decreten: niet zuiver!Toepassing orgaantheorie? Of een bepaling die meebrengt dat de OV alleen AS is zoals een aansteller? (niet duidelijk in decreet) Bepalingen W 2003 > OV is AS voor de personeelsleden zoals

een aansteller aanstellersASBurgemeesters in Vl Gewest RP is er burgerrechtelijk voor AS

RP kan samen met de burgemeester voor de strafrechter worden gedaagd (burgerre AS)AS van RP beoordeeld moet worden volgens criterium van de aanstellersAS of van de orgaantheorie? niet duidelijk

Volgens Prof: burgemeesters,… blijven organen (ze zijn niet ondergeschikt) daarom moeilijk om te zeggen dat de aanstellersAS daarop moet worden toegepast.

Criterium voor toerekening van daden van de aangestelden aan de aanstellers, verschil met orgaantheorie, verband onthouden tss aanstellersAS en persoonlijke AS met alle mogelijke beperkingen voor WN/OVpersoneel