OnOff #30 Dystopie

#30

Verenigingsblad van S.G. Daedalus Februari 2012

Boekrecensie: Icons of Design

Dystopie van vrije ideeën

Geluksvogels

[2] OnOff 30 Dystopie

Het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC)

heeft als missie het vergroten van

welvaart en welzijn in Nederland op

basis van verpakte producten, vanuit een

integrale visie op het verpakken.

Het NVC is opgericht in 1953.

Het NVC is de enige ketenvereniging in

Nederland op het gebied van verpakken.

Met haar kennisnetwerk van twaalfduizend

mensen en vijfhonderd aangesloten

ondernemingen is de vereniging

voortrekker in opleiden, informeren en

belangenbehartiging.

Nederlands VerpakkingscentrumPostbus 164, 2800 AD Gouda

Stationsplein 9k, 2801 AK Goudatel 0182-51 24 11, fax 0182-51 27 69

e-mail [email protected]

www.nvc.nl

zonder verpakking

geenboodschap

060206 NVC 245x165 OnOff 14-03-2006 09:45 Pagina 3

Dystopie OnOff 30 [3]

Redactioneel

Wakker liggen, overdag half slapend en ‘s nachts weer wakker liggen. Dag in, dag uit, onrustig en gespannen. Komt het door de man onder je bed, het lijk in je kast of is het nog een andere nachtmerrie die zomaar werkelijkheid kan worden?

Dat we angst hebben lijkt normaal. De vraag waarvoor we bang zijn, is echter beangstigend. Want wat is nou het áller, állerergste dat waarheid zou kunnen worden? Wat is nou dé ultieme dystopie? Voor jezelf, voor de mensheid en voor de wereld zijn er vele doemscenario’s. De een nóg waarschijnlijker dan de ander. De toekomst is te zien als een stervende roos. De rooskleurigheid is ver te zoeken en de mens zal enkel nog afzakken, het hoofd laten hangen om uiteindelijk te vergaan. Niks geen glorie, niks geen bloei, die tijd is geweest, de wereld zal braak liggen. Uitgeput en onvermijdelijk na het vele misbruik. We kunnen er niets aan doen, je zou er bijna moedeloos van worden.

Om die moedeloosheid een plek te geven vind je in deze OnOff wat je met deze ellende moet. Dit alles met visuele ondersteuning zoals de sfeerimpressie op de voorkant door Tom Niemeijer, freelance DJ en als illustrator afgestudeerd aan de AKI. Verder zal dystopie worden bekeken vanuit techniekfilosofisch oogpunt, zal er oog zijn voor de manier waarop gevangenissen zijn ingericht, maar ook de nachtmerrie van het meest slechte wezen ooit, de duivel! Verder zal Sefrijn Langen verslag doen van zijn bacheloropdracht en wordt het boek ‘Icons of DESIGN’ onder de loep genomen door Lieke. Na de vorige verfrissende verschijning van de column van Wendrich zal er ditmaal als vanouds met zijn stuk worden afgesloten.

Hopelijk vindt u, voordat de wereld vergaat, nog even de tijd om deze OnOff door te lezen. Wij hopen in ieder geval dat u er van kan genieten, zelfs al is dat tijdens het wakker liggen.

Roy StroekHoofdredacteur

Het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC)

heeft als missie het vergroten van

welvaart en welzijn in Nederland op

basis van verpakte producten, vanuit een

integrale visie op het verpakken.

Het NVC is opgericht in 1953.

Het NVC is de enige ketenvereniging in

Nederland op het gebied van verpakken.

Met haar kennisnetwerk van twaalfduizend

mensen en vijfhonderd aangesloten

ondernemingen is de vereniging

voortrekker in opleiden, informeren en

belangenbehartiging.

Nederlands VerpakkingscentrumPostbus 164, 2800 AD Gouda

Stationsplein 9k, 2801 AK Goudatel 0182-51 24 11, fax 0182-51 27 69

e-mail [email protected]

www.nvc.nl

zonder verpakking

geenboodschap

060206 NVC 245x165 OnOff 14-03-2006 09:45 Pagina 3

[4] OnOff 30 Dystopie[4] OnOff 30 Dystopie

INHOUD

statischRedactioneel 3Bestuur 5Onderwijs 6Krabbelbox 7

rubriekenBachelor Opdracht: De weg naar succes 11Recensie: Icons of Design 22Column: Wendrich 27

on topicGevangen in het licht 8De duivel is zo zwart niet als men hem schildert 14Een ring van zwarte gaten 16Dystopie van vrije ideeën 18

off topicManipuleren kun je leren 12Geluksvogels 24 Excursie Philips 25


Bestuur

Jaarverslagen zijn leuk. Je schrijft over allerlei dingen die in jouw jaar zijn gebeurd. Vooral ons jaarverslag is leuk, omdat we allemaal vette dingen hebben gedaan. Dat gebeurt eigenlijk ieder jaar en toch vindt ieder bestuur zijn eigen jaar het leukste. Vandaar dat wij met recht mogen zeggen dat ons jaar het allerleukste was. En natuurlijk is dat is politiek correct, kijk maar naar W-A! youtube.com/watch?v=Xe0mTV9I8a0 (vanaf 8:50min)

Maar dan moeten we het natuurlijk ook over serieuze dingen hebben. Op het moment van schrijven zitten wij als tiende bestuur in de laatste fase, het einde is nabij. Wat een dystopie. Als je een heel jaar lang hard hebt gewerkt in een kelder voor een prachtige vereniging is het zwaar om weer te beginnen. We filosoferen sinds vorige week over hoe het zal zijn. Val je in het ‘bestuursgat’, zoals veel van de UT-bestuurders? Pak je de draad snel weer op? Zul je moeite hebben met de collegetijden? Wat ga je het meeste missen?

De StudIO wordt door velen als een Dystopia gekenmerkt. Het is er donker, zonder natuurlijk licht. Er is geen frisse lucht en het is er vaak koud. Tijdens ons bestuursjaar hebben we er vaak op gescholden, maar uiteindelijk wen je er aan. De dagen zijn lang in het begin en je hapt naar frisse lucht. De laatste maanden hoorde ik echter steeds vaker: ‘Jeetje, is het nu al vijf uur?’.

Maar eigenlijk is de StudIO maar een klein stukje van een groot Utopia dat S.G. Daedalus heet. De vereniging groeit, de vereniging bloeit. We hebben inmiddels verenigingskleding, er is een nieuwe excursiecommissie en de Accom is nieuw leven ingeblazen. Aankomend jaar gaan we met z’n allen weer lekker naar Milaan en voor de gelukkige zeventien deelnemers is er een grotere reis; Mosaic. Deze studiereis gaat naar Maleisië en Singapore.

Graag bedank ik iedereen voor een fantastisch jaar. Ik heb mooie, leuke en gezellige dingen meegemaakt. De lol met mijn bestuursgenootjes, de kansen die ik als bestuurder heb gekregen, de mensen die ik heb ontmoet. Het was het allemaal waard. Ik wens het komende bestuur een goed jaar toe. Ik hoop dat de OnOff de stijgende lijn volhoudt waarin ze momenteel verkeren. Jullie zijn een topredactie!

Marloes SwartVoorzitter 10e bestuur S.G. Daedalus

PS: In de vorige editie schreef ik over de bezuinigingen in het hoger onderwijs. Er blijven dingen schuiven in alle maatregelen. Als je hele specifieke vragen hebt zou ik de tip willen geven om de studentenlijn van het LSVB te bellen of te e-mailen.


Onderwijs


Beste leden,

Het bestuursjaar loopt ten einde, ik merk het overal aan. De voorbereidingen voor de wissel worden getroffen, beleidsstukken vliegen over de mail en het is dan nu tijd voor mijn laatste onderwijsstuk in ons mooie verenigingsblad de OnOff. Met misschien nog wel het mooiste thema tot nu toe; Dystopie.

Het is een bewogen jaar geweest op onderwijsgebied. Waar in onze eerste maanden nog geen vuiltje in de lucht hing, zijn we nu volop bezig met bezuinigingen en onderwijsvernieuwingen. Soms dachten we echt dat we richting een dystopie gingen. Alles moest snel, perfect en zo functioneel mogelijk gedaan worden. De studiedruk zou enorm verhogen en het zou in het studentenleven serieuze gevolgen hebben. Het voelde alsof studeren een puur zakelijk iets ging worden waar je straks geen eigen tijd meer had om dingen naast je studie te doen, iets waar je gestraft voor zou worden als je het niet goed genoeg deed.

Gelukkig pikte niet iedereen dit en zijn er veel mensen tegenin gegaan. De zaak van de 3000 euro boete ligt nu bij de rechtbank, en ook de onderwijsvernieuwingen hier op de UT zijn tot rust gekomen. De Universiteitsraad heeft het Twents Onderwijsmodel (TOM) afgekeurd (het moduleonderwijs) en dat betekent dat de plannen teruggaan naar de tekentafel en we in de zomer pas weer nieuwe plannen onder de ogen krijgen. Bij deze TOM 2.0 zullen studenten meer meewerken bij het schrijven ervan, en zal er ook meer naar de studenten geluisterd worden. Het is veilig om te zeggen dat ze onze opleiding nog wel even met rust laten!Ikzelf zal nog een half jaar in de Faculteitsraad zitten en ik ga proberen mee te helpen bij het herontwerpen van het TOM. Voor de rest zal mijn opvolgster Puck Veugelers het vanaf februari van mij overnemen als Commissaris Onderwijs. Ze heeft een stel mooie beleidsplannen en ik vertrouw er volledig op dat ik het onderwijs bij haar in de juiste handen achterlaat.

De toekomst is zonnig en ik heb er zin in. Dan rest mij nu niks meer dan jullie, de leden, van harte te bedanken voor een mooi bestuursjaar! Tot in de collegebanken.

Paul BretelerCommissaris Onderwijs der S.G. Daedalus


Google de tekst in de tekstballonnen om je dosis digitale inspiratie binnen te hengelen. Heb je zelf een link vol inspiratie stuur hem dan naar: [email protected] of stop hem in de keabbelbox in de studIO


GevangenisEenmaal alleen in het duister bekijk

ik de kamer nog eens goed. Zittend op mijn betonnen bed zie ik slechts

de schaduwen van twee betonnen

blokken. Een wc en een wasbak. Rechts

van mij een spleet die niet eens groot

genoeg is om een raam te worden

genoemd. Duister en akelig, met in

vrijwel iedere hoek een camera die

al je bewegingen volgt. “Bij goed

gedrag wordt het beter, lichter” werd mij net

verteld. Moeilijk te geloven als je

je in zo’n donkere en deprimerende

ruimte bevindt. [8] OnOff 30 Dystopie


Gevangenis

Gevangenis

Waarschijnlijk zal je als keurige burger nooit in aanraking komen met een gevangenis en al helemaal niet met de gevangenis die hier beschreven wordt. Fleur Agema (nu actief als politica bij de PVV) heeft een compleet nieuw model van een gevangenis geschapen dat zo onmenselijk aandoet, dat je nog wel een keer extra achter je oren krabt voordat je een Snickers uit de StudIO steelt.

De gevangenis die Agema heeft ontworpen voor haar masterscriptie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht berust op een beloningsmodel. Gedraag je je goed, dan krijg je meer licht, meer luxe en meer vrijheid.

Bij binnenkomst arriveert de gevangene in ‘De Bunker‘ waar alles donker is. Van het grind en de muren buiten tot in de cel, alles is zwart. Alleen een nietige spleet in de wand van de cel zorgt voor een klein beetje daglicht. Alles is van beton, de muren, de vloeren, zelfs het bedframe, de wastafel en het toilet. Dat bedframe, die wastafel en dat toilet zijn dan ook meteen de enige objecten die in de cel aanwezig zijn, een matrasje kan er nog net vanaf.

Doe je eenmaal een beetje je best in de gevangenis, dan word je overgeplaatst naar het volgende gebouw, ‘Het Wennen’. Hier is alles net iets beter: alles is nu grijs in plaats van zwart en in plaats van één spleet zijn er nu twee spleten die licht geven aan de cel. Ook is de inhoud van de cel toegenomen met een bureau, een bureaustoel en een computer waar de gevangene enige afleiding kan vinden. Er is echter wel een camera die alles nauwlettend in de gaten houdt.

Wanneer een gevangene zich van de zonnige kant blijft tonen, zal hij uiteindelijk terecht komen in ‘Het Licht’. Een wit bouwwerk met veel glas en een stuk meer vrijheid. De gevangenen leven in woongroepen en hebben hun eigen verantwoordelijkheden. Er moet gekookt worden, de was moet op tijd worden gedaan en de moestuin moet genoeg water krijgen. Op deze manier wordt een samenleving gecreëerd die de echte maatschappij moet nabootsen. Maar ook hier zijn nog steeds genoeg camera’s aanwezig die elke beweging registreren. Bega je een fout, dan is het uit met de pret en beland je zonder pardon in ‘Het Wennen’, of nog erger: ‘De Bunker’.

Gevangen in het licht



GevangenisDe scriptie die Agema in 2004 heeft geschreven werd uit de bibliotheek van de HKU opgediept door Jonas Staal en omgedoopt tot zijn nieuwe project. Beiden zijn hun loopbaan begonnen aan de AKI hier in Enschede, maar een aantal jaar later staan de twee qua visie en bezigheden recht tegenover elkaar. In Agema’s scriptie waant zij zich in haar ideale gevangenis, waarbij ze in ‘De Bunker’ zelf bang lijkt te worden van wat ze heeft bedacht.

Staal zette haar woorden en minimale schetsen om in beelden, visuele weergaven die je de kriebels geven en die je doen afvragen of Agema het echt zo heeft bedoeld. Donkere en kille ruimtes met slechts een spleet die dient als raam en een betonnen blok met een gat erin dat voor wc door moet gaan. In het boek dat Staal heeft uitgebracht over dit project, Gesloten architectuur, worden zijn digitale tekeningen direct ondersteund door fragmenten uit Agema’s scriptie. De woorden van Agema en de beelden van Staal sluiten naadloos op elkaar aan, deze bizarre wereld lijkt dus wel degelijk de bedoeling te zijn van Agema.

Als fractievoorzitter van de PVV verwijst ze meerdere malen naar de ‘luxe’ waarover gevangenen beschikken, hoe gevangenissen broedplaatsen voor criminelen zijn. Een ander gevangenissysteem zal moeten leiden tot meer discipline, een soort fabriekje om hardwerkende Nederlanders te produceren. De motivatie om je als gevangene ook echt beter te gedragen bestaat voornamelijk uit luxe: meer licht, ruimte en faciliteiten. Computers en televisies in plaats van de mogelijkheid tot scholing en de toegang tot een bibliotheek. Een instituut waarin men totaal geïsoleerd van de buitenwereld slechts het politieke systeem dient. In plaats van een plek waar gewerkt wordt aan persoonlijke ontwikkeling en reintegratie in de maatschappij. Zo min mogelijk tijd, zo min mogelijk geld en zo min mogelijke moeite. Het zijn tenslotte maar criminelen.

Tekst: Anke en Joska Sesink



Gevangenis Jorian bladert door de stapels, slaat een bladzijde om en probeert de letters uit de verenigingsblaadjes tot zich te nemen. Zijn ogen gaan over de regels, geconstrueerd door de brave jongens en meisjes. Ze lopen allemaal over de weg, de grauwe grijze snelweg, aangelegd door de opleiding, gesponsord door Philips, Michael Braungart en Microsoft. Op zoek naar inspiratie om te verwoorden hoe hij de afgelopen drie maanden ervaren heeft. Drie maanden bij het bedrijf, drie maanden meedraaien, ronddraaien en stilstaan.

Jorian dwaalt af, zet zijn thee weg en denkt aan vroeger. Hij ziet zichzelf, dromend in de auto, starend uit het raam, op reis naar een nieuwe bestemming. De wereld raast voorbij, zijn hoofd gaat waar hij wil, ongestoord, ongestructureerd en vrij van aangeleerde constructies. Zijn vocabulair lijkt mager in vergelijking met dat van nu, maar toch leek zijn blik vroeger scherper.

“Focus”. Jorian baalt van zijn gebrek aan discipline. “Waarom kunnen sommigen zichzelf dwingen iets te doen? Gewoon maar doorgaan, geen acht hebben op de wereld om hen heen, geblinddoekt een stap zetten, onwetend. Alsof ze geen gevoel hebben, alsof hun oogzenuw vergeten is door te geven wat ze zien.”

Zijn Bachelor Opdracht begon goed. Een goede locatie, enthousiaste begeleiders zowel op de UT als bij het bedrijf en een inhoudelijke opdracht. En toch ziet hij zichzelf als een zombie daar zitten als hij terugdenkt.De computer start op. Hij klikt wat rond, schrijft wat op, heeft een gesprek met zijn begeleider, krijgt nieuwe

targets, de baas stuurt het bij en hij herhaalt dit proces. Af en toe komt hij buiten, en spreekt iemand.Blijgemaakt met het idee. Een aangepraatte illusie van een leuke opdracht, vakinhoudelijk en ´creatief´, terwijl de daadwerkelijke drijfveren ontbreken. Het slepende proces laat zien hoe leeg dat onwerkelijke bestaan is. Strevend naar het felbegeerde gesigneerde papiertje dat toegang biedt tot rijkdom en geluk.

Het is al laat. Misschien wel te laat. Jorian sluit zijn ogen, en zakt weg. Zijn lichaam, zijn gedachten en de alledaagse matrix verdwijnen. Ze veranderden in een oneindig netwerk van lijnen en knooppunten met ruwe vormen, knikkende kronkels en een gigantisch spectrum aan kleuren. Zijn taal heeft hij hier niet nodig, evenals zijn diploma.

Stop ermee, spring eruit, verdwijn uit deze cirkel. Het brengt je nergens en het papiertje geeft geen voldoening. Het is een bevestiging van de loze inspanningen die zijn geleverd om het aangeprate ideaal te bereiken. Die creativiteit bestaat niet binnen de werkvloer. Enkel het verkopen van weer een mooi verpakt hoopje stront aan de eerste de beste ambtenaar die ook niet weet wat hij doet.

Tekst: Sefrijn Langen

Bachelor Opdracht: successuccessuccessuccesde weg naar


ALS Beginnende onTwerPerS moeT je zeLf uiTeindeLijk een PLAATS oPeiSen in de mArkT VAn VormgeVing en onTwikkeLing. om diT Te Bereiken moeT je eerST onTdekT kunnen worden door de oPdrAchTgeVerS. mAAr hoe BeïnVLoed je hen meT jouw informATie?

Een voorbeeld van F. van Marwijk (2004).: “Stel je hebt een boek gelezen, dat later werd verfilmd. de recensies waren lovend en je hoorde van vrienden dat het een goede film was. Totdat je zelf naar de film gaat en deze erg vindt tegenvallen. Er ontbraken scènes uit het boek, het klopte niet met de verbeelding in je hoofd. Toch vonden de vrienden die het boek niet hadden gelezen de film wel goed.” Wat je ergens van vindt, ontstaat dus door je referentiekader.

ReclameTegenwoordig is er ook ruimschoots de mogelijkheid om te vergelijken. Reclame is hiervoor altijd al zo belangrijk geweest omdat het zorgt voor de bewustwording bij de consumenten over het aanbod van producten. De reclamemaatschappijen zorgen ervoor dat de consument een gevoel van gemis ontwikkelt, zodat deze persoon het product wel moet krijgen om van dat knagende gevoel af te komen.

Op veel onbewuste processen wordt met reclame ingespeeld, zo ook op de neiging van mensen om een ander een stap voor te zijn. Het verlangen om ergens in uit te blinken zit bij mensen zo hoog, dat de bevestiging van producten waarvan je beter wordt des te eerder wordt opgevangen. Dit gegeven kan ook bereikt worden door je als ontwerper als een onmisbaar product op te stellen.

OpmeRkelijkEen manier om dit op te lossen is ‘Personal Branding’, één van de flitsende marketingtermen die menig ontwerper voorbij ziet vliegen. In dit geval toch niet geheel zinloos, een professional op ontwerpgebied worden is nu eenmaal geen piece of cake. Om bekendheid te verwerven wordt daarom door een deel van de (zelfstandige) professionals ‘Personal Branding’ toegepast.

manipuleRen

kun jepRObeRen. Personal Branding wordt door Frank

Kwakman (2004) omschreven als een proces waarin een professional zichtbaar maakt op welke manier hij uniek en onderscheidend is. Je eigen merk zijn betekent niet dat overal en op elk ontwerp een voor en achternaam moet worden gestanst. Wanneer deze ontwerpen een bepaalde stijl uitstralen, kan de omgeving daaruit opmaken welke ontwerper daar zijn best voor heeft gedaan (tenzij dat persoonlijke talent het kopiëren van andere ontwerpers is). Op deze manier zorgen de verschillen tussen de ontwerpen voor de herkenning ervan.Het vermogen je te onderscheiden kun je echter niet van tevoren uitstippelen. Volgens de methode althans, zou dit een resultaat van al het werk dat je al verzet hebt (ontwerpen dan wel andere bezigheden) moeten zijn. Dit hoeft dus niet een resultaat als in een portfolio te zijn, maar kan ook de manier van handelen bevatten, zoals interactieve benaderingen naar opdrachtgevers of de processen die op een creatieve manier zijn doorlopen.

Vervolgens is het dus de kunst om te benoemen waarin je uitblinkt of in ieder geval goed in bent. Er zijn genoeg mensen die niet doorhebben dat bepaalde delen van het ontwerpproces geen moeite kosten, keer op keer vliegt de tijd om. Dit zouden de onderdelen zijn waarin je uitblinkt en nog vooruitgang kan boeken. Vergeet niet kritisch te blijven, moeiteloos Facebook checken tussen het ontwerpen door valt hier waarschijnlijk niet onder.


eeRste indRukHet doel van het ontdekken van deze kwaliteiten is dat het ervoor kan zorgen dat mensen je kunnen associëren met datgene waarmee je ook geassocieerd wilt worden. Zoals een handdruk een eerste indruk kan maken tijdens een sollicitatiegesprek, zo kan de informatie die beschikbaar is op het internet de doorslag geven.

Vindbaarheid op Google is essentieel op internet. Tags op een portfoliosite kunnen hieraan bijdragen, maar ook subtiele elementen hierin kunnen leiden tot een goede eerste indruk. Een link naar portfolio met bijvoorbeeld een originele domeinnaam. Hierin kan al informatie worden opgeslagen over wat voor een ontwerper het gaat of welke categorie opdrachten worden gezocht. Dan kun je jouw eigen naam, altijd nog op een aantal van die overige miljoen pixels kwijt.Als de bezoeker eenmaal je site heeft gevonden, is sympathie opwekken een goede tweede. Als anderen je sympathiek vinden, zul je hen gemakkelijker kunnen overtuigen om jouw ideeën over te nemen of misschien wel iets uit te voeren. Door screenshots van favoriete ontwerpcollega’s op een bepaald deel van je site te zetten laat je zien dat je openstaat voor anderen. Pas wel op: hierdoor kun je binnen één klik diezelfde opdrachtgever weer verliezen.

Ten slotte is het belangrijk om jezelf goed in de markt te zetten, maar pas als je daar aan toe bent. Het ontdekken van je kwaliteiten mag wat tijd kosten maar wanneer je jezelf goed in kaart hebt betaalt zich dat vanzelf uit, aldus de professionals. Om maar af te sluiten met één van hun quotes; “Je bent pas je eigen merk als anderen dat vinden”.

Tekst: Bas Brilman

Zou je meer willen lezen over personal branding of manipuleren lees dan: kwakman, f (2004). Personal Branding: naam maken als Professional. iSBn: 9-0526-1486-5 marwijk, f van (2008). manipuleren kun je leren. iSBn: 9-0778-8149-2


De foto toont ‘Arp 147’, een combinatie van twee sterrenstelsels op 430 miljoen lichtjaar van de aarde. Het rechter stelsel heeft een diameter van ongeveer 30.000 lichtjaar. Het elliptische stelsel links op de foto passeerde lang geleden het rechter stelsel. Als twee stelsels elkaar passeren is de kans dat twee sterren elkaar raken nihil. De enorme wolken met materie doen dit echter wel waardoor zeer veel nieuwe sterren gevormd worden, hier te zien als blauwe vlekken rechts.

//De naam Arp is afkomstig van Halton Arp, die in 1966 begonnen is een atlas bij te houden van allerhande interessante sterrenstelsels die gebruikt kunnen worden om de natuurkundige processen nader te bestuderen omdat deze lang niet allemaal begrepen werden. //De ring bevat acht zwarte gaten, hier zichtbaar gemaakt door roze vlekken. Deze zijn gemeten met de Chandra X-ray camera die in een baan om de aarde draait. Zwarte gaten zijn, heel kort gezegd, enorme concentraties van massa en

Een ring van zwarte gaten


//Het beeld wordt gevormd door drie beelden gemaakt met gebruik van verschillende filters om een breed spectrum van golflengtes te vangen. Aan ieder monochromatisch beeld is hierna een tint toegewezen, en dit is gecombineerd tot één afbeelding.

Tekst: han Slob

hebben dus, conform zwaartekracht, een zeer sterke aantrekkingskracht op hun omgeving. Als stofdeeltjes hierdoor aangetrokken worden, versnellen ze en warmen ze op. Hierbij zenden ze röntgenstraling uit die gemeten kan worden. Een grote concentratie hiervan duidt op een zwart gat. //De foto is gemaakt op 27 en 28 oktober 2008 in een tijdsbestek van zes uur. De belangrijkste camera van NASA, de Hubble Wide Field Planetary Camera 2, is hiervoor gebruikt.

Een ring van zwarte gaten

De bedreiging zal niet direct levens op het spel zetten of anderzijds mensen in gevaar brengen, maar zal indirect grote schade doen aan de nieuwe leefstijl waaraan mensen in ontwikkelde landen zo aan zijn gaan wennen. Het gaat hier niet om de vrijheid van het beschikken over allerhande fysieke producten, want dat verloopt al decennia lang via het kapitalistisch systeem waarbij bedrijven met en tegen elkaar werken om producten aan consumenten te verkopen. Dat gaat, getuige de geschiedenis van de moderne consumptiemaatschappij, al vele jaren zoals het gaat. Het kapitalistisch consumptiesysteem is gefundeerd op massaproductie en heeft de maatschappij drastisch veranderd, overigens grotendeels ten goede.

Zoals technologie de mens al jaren heeft bijgestaan in zijn proces om onafhankelijk te worden van de natuurlijke gang van zaken, zo heeft het internet als supertechnologie ook heel wat problemen overwonnen die jaren geleden nog onmogelijk werden geacht. Denk aan de mogelijkheid om binnen enkele milliseconden met iemand aan de andere kant van de aarde te communiceren, de mogelijkheden om snel (nuttige) informatie te delen en op te halen en de vrijheid van dit alles. In vrijwel alle opzichten is het internet een technologisch fenomeen dat de menselijke aard weerspiegelt: de drang naar collectieve vooruitgang en het delen van kennis en geluk. Hoewel eenieder zich individueel beweegt over de weidse vlakten van het internet, is het onmogelijk om iets aan te treffen dat niet kunstmatig van aard is. Het internet is volledig van mensen, voor mensen. En daarmee is het misschien wel de enige technologie die vrijwel volledig onafhankelijk is van de natuur. Op één aspect na. De natuurlijke menselijke aard van het willen bezitten.

[18] OnOff 30 Dystopie[18]


Sterker nog, bedrijven als Google en Facebook hebben het ons allen extreem gemakkelijk gemaakt om de informatie die wij willen delen en bezichtigen, daadwerkelijk te kunnen delen en bekijken. Dat is dus prima vergelijkbaar met een autofabrikant die de consument voorziet in een middel om snel en makkelijk van A naar B te komen. Een verschil met de autofabrikant is dat de internetgiganten dit ogenschijnlijk zonder tarieven doen. De enige prijs die we lijken te betalen is het moeten bekijken van advertenties van andere bedrijven, maar de klantenbinding met de diensten van een Google en een Facebook is natuurlijk van een veel groter belang. Zoals de autofabrikant alles zal proberen om je volgende auto van zijn merk af te laten nemen, zo doen de internetbedrijven hun uiterste best om jouw internet-ervaring volledig van hen afhankelijk te maken.

Er zijn alternatieven van een nog fascinerender aard, die de ware communistische aard van het internet blijven ondersteunen: de zogenaamd open source systemen zoals Wikipedia en de verzameling filmmateriaal die we aantreffen op de website van Youtube. Hoewel Youtube bezit is van Google, zijn de filmpjes erop grotendeels van gewone mensen zoals jij en ik. De inhoud van Wikipedia wordt ook door ons allen gemaakt en onderhouden. Daarnaast zijn er vele dingen te vinden die niet door gewone mensen zijn gemaakt, maar in handen zijn van bedrijven. Denk aan de vele films, muziek en games die te vinden zijn op internet.

Door de sterke ontwikkeling van het internet en het web is al deze informatie verspreid geraakt op het netwerk en gretig gedeeld en bezichtigd door de vele mensen die zo graag willen bezitten. Beeldmateriaal, films, muziek, games, teksten en ga zo maar door, we willen alles wat onze smaak raakt op de een of andere manier bezitten. Vreemd eigenlijk, maar zelfs een film kunnen we zonder betaling gaan bezitten door hem ergens te bekijken en de herinnering, de ervaring, vast te leggen in onze hersenen. En zoals wij op deze manier willen bezitten op het internet en het liefst zonder betaling zoveel mogelijk informatie (feitelijk de enige ‘materie’ waaruit het internet bestaat) willen consumeren, zo willen bedrijven binnen deze nieuwe wereld bezitten, precies zoals het mogelijk is in de fysieke wereld.

Die laatste drang reflecteert zich momenteel precies zoals het in onze fysieke, hoogtechnologische wereld gaat: met extreme machtsvertoningen. Niemand kan ontkennen dat onze drang naar bezit, onze hebberigheid, heeft geleid tot het kapitalistisch systeem waarin enkele grote machthebbers de grote massa voorzien in hun consumptie-verslaving. Of het nou om onze basale behoeftes (voedsel, bescherming) of meest luxe behoeftes (consumptieproducten) gaat, we zijn in vrijwel alles afhankelijk geworden van technologieën en de bezittingen van anderen. Dat werkt tot zover best aardig en vrijwel iedereen zal dit in eerste instantie, maar ook bij verder nadenken, blijven beamen. De voor- en nadelen van technologie kunnen in vele boeken worden beschreven, maar voor dit verhaal wordt er gefocust op het bijzondere omslagpunt dat het huidige internet door lijkt te gaan maken.

Het internet ontstond zogezegd vanuit een collectief aan amateurs die begonnen met het vullen van vele gekoppelde dataservers met hun informatie, die vrij toegankelijk was. Het is uitgegroeid tot een kapitalistisch systeem dat in steeds grotere mate de vrijheid van het originele systeem ondermijnt. Van een communistisch ideaal waarin iedere internetgebruiker gelijk is en vrijuit aan de slag mag om het wereldwijde web (het dominante medium dat zich in het internet heeft genesteld) te vullen met inhoud en te sleutelen aan technologieën die het gehele systeem kunnen ontwikkelen, is het ontwikkeld naar een systeem van grote spelers.

Denk aan de internetgigant Google die begon met het leveren van een zoeksysteem en is uitgegroeid tot een grootgrondbezitter van het www. Hoewel Google geen intenties lijkt te hebben om daadwerkelijk het hele internet te controleren, doet het dat buiten ons gezichtsveld op een zekere manier wel. Willen we onze filmpjes, muziekbestanden en dagelijkse e-mailtjes met anderen delen, dan verzorgt Google het en zorgt het bedrijf ervoor dat de verspreiding zeer gestroomlijnd verloopt en eveneens uitstekend toegankelijk wordt voor anderen. Dit is al in groot contrast met de oorspronkelijke ‘communistische’ opzet van het internet waarbij iedere gebruiker zijn eigen boontjes mocht doppen, maar absoluut geen garantie had van een makkelijke manier van omgang met het web.


overgrote deel van het volk moest geloven aan de invloed van het internet op hun levens en de voordelen zagen van het vrijelijk uitwisselen van (al dan niet beschermd) intellectueel bezit. De macht ebt weg, het bezetten van het complete medialandschap door de titanen lijkt geschiedenis te worden. Dat leidt tot het nemen van draconische maatregelen. Lobby’s van entertainmentbedrijven houden figuurlijke pistolen tegen de hoofden van Amerikaanse politici en dreigen in alle kleuren totdat hun ideeën worden waargemaakt en wettelijk vastgelegd.

Binnenkort zal blijken of het internet, de fascinerende dimensie waarin vrijheid het fundament was, vrij blijft. Dan zal blijken of politiek zwicht voor bedrijven. Dan zal blijken hoe ver de invloed van Amerika reikt, zelfs binnen het grenzeloze niemandsland dat het Internet heet. En dan zal blijken of het volk akkoord gaat met de grote afbraak van datgene waar aan zij vele jaren hebben gewerkt, dat ze klakkeloos accepteren dat bezit ook binnen het Internet hen toekomt, die de meeste middelen hebben om anderen te onderdrukken.

Dan wordt duidelijk of de dystopie als nieuwste Aardse dictatuur genaamd ‘Gecensureerd Internet’ wordt opgericht, of de utopie van het Vrije Internet blijft bestaan.

Tekst: chris ten dam

Er is iets gaande, op het moment van schrijven zelfs zo sterk dat het de massamedia lijkt te hebben bereikt. Iets wat lange tijd onder hoeden werd gehouden, ver van de mensen, komt tot uitbarsting wanneer de eerste tekenen van machtsverschuivingen openbaar duidelijk worden gemaakt en opgepakt door hen die informatie willen delen. De journalisten van toen en van nu, die van het volk zijn en zich geroepen voelen om het volk duidelijk te maken dat er machtsgrepen worden gepleegd. Machtsgrepen van een nieuwe aard. Geen ouderwetse radicale politieke stroming, maar een gigantisch fenomeen dat is ontstaan uit het kapitalisme. Het gaat om de machtsvertoningen van het grote netwerk van bedrijven die streven naar het bezitten van zoveel mogelijk informatie. Informatie die beschermd is, beter bekend als intellectual property (IP). Zoals fysieke producten hier in het Westen al sinds de tijd van ideeënmagnaat Edison zijn beschermd tegen ongeoorloofd kopiëren, zo proberen de bedrijfsmatige bedenkers van artistieke ideeën hun waren koste wat het kost te beschermen tegen welk ‘ongeoorloofd’ gebruik dan ook.

Deze bedrijven, de entertainmentbedrijven (corporations), zijn van zo’n grote omvang dat zelfs politiek Amerika moet zwichten onder de grote druk die deze absurd megalomane organisaties kunnen uitoefenen. Ze waren sinds de uitvinding van massamedia, eerst verdeeld over vele kleine bedrijfjes, monopolisten op het bezitten en verspreiden van informatie. Vele fusies later zijn er enkele grote spelers overgebleven die met alle moeite proberen om hun nemesis te bevechten. Het volkse, collectieve bezit van de informatie die zij al die tijd konden reguleren. De communistische inslag van het vrije internet zal deze machthebbers de grootste doorn in het oog zijn, want het druist volledig tegen hun kapitalistisch ideaal in van ‘overwinnen, bezitten en bezetten’. Want door datgene wat internetpiraterij wordt genoemd, heeft het volk de macht gegrepen en ogenschijnlijk zonder moreel besef het bezit van de entertainment corporations verspreid, zonder daar een cent voor te betalen.

En dat is lang zo gegaan, vele jaren lang. Totdat het internet van dergelijke omvang werd dat niet alleen de intellectuele elite van het volk, maar het


Mensen van over de hele wereld zijn al honderden jaren bezig met het bedenken van nieuwe producten, het uitvoeren van ideeën oftewel ontwerpen. De één focust zich vooral op de esthetische kanten van een product terwijl een ander zich meer toespitst op de technische of ergonomische aspecten. Daarnaast kan een ontwerper zich laten leiden door een bepaalde kunststroming of door de identiteit of visie van een bepaald merk. Alle manieren van ontwerpen leveren uiteindelijk producten op die door vele mensen gekocht, gebruikt of bewonderd worden. Door de jaren heen zijn er heel veel producten ontworpen, verbeterd, uitgebreid en opnieuw op de markt gebracht.

Er zijn echter ontwerpen die zó een effect op de ontwerpwereld (en ver daar buiten) hebben gehad dat bijna iedereen ze herkent. Huidige ontwerpers gebruiken die ontwerpen nog steeds als inspiratiebron voor hun eigen, nieuwe ontwerpen.

Het boek “Icons of DESIGN” geeft een weergave van zulke ontwerpen. De volledige titel van het boek “Icons of DESIGN – The 20th century” zegt eigenlijk al genoeg. Een boek met ontwerpen uit de 20e eeuw die zijn uitgegroeid tot ware iconen. Oorspronkelijk is een icoon een afbeelding van een of meerdere heiligen. Gelovigen konden door zo’n icoon te vereren in verbinding treden met God. Nou heeft dit in verbinding treden met God niet zozeer betrekking op de iconen in dit boek, je zou echter wel kunnen zeggen dat alle producten in het boek door vele mensen worden vereerd. Heden ten dage wordt het woord icoon ook wel gebruikt voor een voorwerp (of persoon) dat een bepaald tijdperk belichaamt. Dat is ook zeker wat de ontwerpen in “ Icons of DESIGN” doen: Ze markeren een bepaald punt in de geschiedenis van het ontwerpen.

“Icons of DESIGN” is een verzameling van 84 ontwerpen beginnend met een typemachine uit 1900 en eindigend met het begrip Virtual Reality, twee erg verschillende ‘producten’. Juist de verscheidenheid aan producten die de revue passeren maken het boek voor bijna iedere lezer interessant. Het heeft voor ieder wat wils, of je nou een groot liefhebber van auto’s bent, een fervent barbieverzamelaar of toch meer in grafische ontwerpen geïnteresseerd bent. Voor al deze mensen staat er op z’n minst één interessant ontwerp in. En ondanks verschillende interesses, zal toch bijna iedereen alle 84 ontwerpen wel eens voorbij hebben zien komen.

Het zijn veelal tastbare producten die voorbij komen maar ook voor het lettertype Univers en het Internet is een plekje gereserveerd. Een kleine opsomming van producten die verder nog aan bod komen in dit boek zijn auto’s, stoelen, typemachines, radio’s en lampen maar bijvoorbeeld ook de producten van Tupperware, LEGO en een ontwerp voor een pakje Lucky Strike-sigaretten.

Icons of Design: The 20th century

”

Boekrecensie


Elk ontwerp heeft twee bladzijden toegekend gekregen waarvan één pagina is vrijgehouden voor begeleidende tekst bij het ontwerp, de andere pagina wordt volledig gewijd aan één of meerdere foto’s van het desbetreffende product. De tekst geeft informatie over de ontwikkeling van het ontwerp. Wie was de ontwerper, hoe is deze persoon op het idee gekomen maar ook: waarom werd het product zo’n succes? De stukken tekst zijn over het algemeen erg interessant en bevatten leuke weetjes over ontwerp en ontwerper. Naast de hoofdtekst bevindt zich bij de meeste ontwerpen ook nog een tijdlijn waarin het leven van de ontwerper wordt weergegeven.

Niet alleen algemene feitjes als de geboorte- en overlijdensdatum maar ook opleiding, baantjes, samenwerking met andere ontwerpers en andere bekende ontwerpen van desbetreffende ontwerper passeren de revue. Helaas wordt de tijdlijn niet bij elk ontwerp weergegeven waardoor het bij sommige ontwerpen niet duidelijk is wie de ontwerper is, Terwijl ik juist bij deze ontwerpen wel erg benieuwd was naar de ontwerper en zijn of haar leven.

Al met al is “Icons of DESIGN” een erg leuk boek om in je bezit te hebben en af en toe eens door te bladeren. Mocht je een keer inspiratie nodig hebben, bijvoorbeeld tijdens een project of voor je vrije opdracht, sla dan dit boek eens open en doe er je voordeel mee. Alleen al het bekijken van de afbeeldingen zal je op nieuwe ideeën brengen en ervoor zorgen dat je vol goede moed weer verder kunt. Wie weet sta jij over een jaartje of wat wel in de volgende uitgave van “Icons of DESIGN: The 21th century”!

Tekst: Lieke van der Steen

Icons of Design: The 20th century

”

icons of deSign: The 20th centuryVolker Albus, reyer kras, jonathan m. woodham et al.

189 pagina’siSBn 3-7913-2306-7

Adviesprijs €29,99

“Icons of DESIGN” is een verzameling van 84 ontwerpen beginnend met een typemachine uit 1900 en eindigend met het begrip Virtual Reality


GeluksvogelsMocht je denken dat je een pechvogel bent heb je het mis. Pechvogels bestaan niet. Geluksvogels staan alleen meer open voor het toeval. Ze proberen meer nieuwe dingen en lopen dan toevallig tegen iets leuks aan. En als ze dat leuke hebben gevonden omarmen ze het met open armen. Nu zijn er enkele standaard experimenten om nieuwe ervaringen op te doen, meer toeval tegen te komen en om dus gelukkiger te worden. Voor elke “moeilijke” beslissing kun je zes opties op papier zetten en de dobbelsteen laten beslissen wat je gaat doen. Als je niet weet wat je wilt koken kun je een persoon in de supermarkt volgen en precies kopen wat die persoon koopt. Je kunt er ook even op uit gaan, ga naar het dichtstbijzijnde treinstation en neem de eerste trein die je tegenkomt!

Dat laatste was precies wat ik ging doen. Op een donderdag vertok ik, met een rugtas met een voedselpakket, mijn dummie en een pen, naar Gouda centraal. Bij de bus kwam ik toevallig een meisje, met haar zus, tegen die vroeger bij mij op toneel had gezeten. Zij gingen naar Den Haag, naar het Fotomuseum en naar het Gemeentemuseum, dus ik ging ook naar Den Haag, maar alleen naar het Fotomuseum. Eigenlijk wist ik niet eens dat Den Haag zo dicht bij Gouda lag. Het verklaarde wel waarom het kaartje zo goedkoop was.

Den Haag is totaal geen bekend terein, dus ik was na de eerste stap in Den Haag eigenlijk al snel de weg kwijt. Met de tram ging ik vervolgens naar het Fotomuseum. Een half uur te vroeg stond ik daar al met een groep verbaasde mensen te wachten tot het museum openging. Het museum was een flop: er waren twee exposities, een over Parijs en een over een kunstenaar Mees. De kunst van Mees had ik al snel geskipped en binnen 50 minuten was ik het museum uit. Dan maar de stad in. In mijn hoofd had ik dit al zwaar geromantiseerd; ik zag mezelf al dwalen door alle leuke straatjes en het ene leuke winkeltje tegenkomend na het andere. In het echt viel dit ook een beetje tegen. Na veel geslenter ging ik mezelf maar trakteren op een worteltaartje. Na alle dompers had ik geen zin meer om alle eenzame mensen aan te spreken. Dus at ik mijn taartje op en deed ik nog een poging om het leuk te vinden om door de drukte heen te slenteren. Om drie uur in de middag vond ik het wel weer mooi geweest en vertrok in naar huis.

Nu klinkt dit niet als de meest gelukkige dag uit mijn leven. Dat was het ook niet. Het ging ook mis! Eigenlijk had ik geen tijd en stond ik niet open voor nieuwe ervaringen. En laat openstaan voor nieuwe ervaringen nou net de sleutel zijn voor het geluk.

Tekst: Rosanne Martens

het lichtpuntje in de duisternis. ja, dat is dit. na het lezen van dit artikel beschik je over de middelen om een geluksvogel te worden of te blijven.


Na drie uur rijden en de mededeling dat er ‘in de bus geen rotzooi mag achterblijven’ stapt iedereen in Drachten weer uit. Iemand van Philips vertelt ons waar we heen moeten en dat ‘de rode loper al speciaal voor ons uitligt’. En ja hoor, de rode loper ligt. Eenmaal binnen kijkt iedereen even rond bij de scheerapparaat-tentoonstelling. Ook thee en koffie staan voor ons klaar. Nadat iedereen (weer) even gezeten heeft, begint het praatje van Philips. De gastvrouw heet ons welkom en legt uit wat de plannen voor vandaag zijn. Op het programma staat een rondleiding en een workshop. Als iedereen zich in groepjes verdeeld heeft, krijgen we een groot, badge-achtig ding met daarop VISITOR. Het is duidelijk, we zijn fabriekstoeristen.

De zes groepjes beginnen allen op verschillende plekken. Ons groepje, dat natuurlijk het leukste groepje was, begon op de plek waar de scheerkoppen gestanst werden. Om op deze locatie te komen moesten we toch wel tien volle minuten buitenom naar de andere kant van de fabriek lopen. Maar eenmaal hier aangekomen was het zeker de moeite waard. Stempel stempel stempel en BAM, daar lagen allemaal scheerapparaatstukken. Weer verderop zagen we hoe de mesjes gemaakt werden. Een stukje verder, een nieuw stukje apparaat, enzovoort Op een gegeven moment kwamen we bij de assemblagehal aan, waar de scheerapparaten (heel onverwacht) geassembleerd werden. Dit proces werd bijna geheel automatisch gedaan, lang leve robots. Alleen de tests worden nog ‘ambachtelijk’ gedaan, omdat je niet alles automatisch kunt meten. Daarna kwamen we bij het testgedeelte. Hier zitten de ‘luisterdames’ om te luisteren wat voor geluid de apparaten maken, of dit geluid als vervelend wordt ervaren en of het bijvoorbeeld rammelt.

Excursie PhilipsAcht december, een uur of zeven. Een touringcar rijdt de verlaten campus op om te

parkeren bij de horstparkeerplaats. na een minuut of tien komen de eerste studenten al aan; de busdeuren gaan open en ze zoeken rustig een plekje. Een half uur later komt de laatste gestresste persoon binnen, verontschuldigt zich voor het te laat zijn, belooft iedereen taart en gaat ook zitten. klaar om te gaan!

Op locatie was ook een kapsalon waar werknemers zich konden scheren en knippen. Dit alles als onderzoek voor Philips, aangezien er elke keer andere scheerapparaten en scheerschuimen getest werden. Na even brutaal vragen mochten we ook in ‘de gespecialiseerde testruimte’, waar een deelnemer wat grondiger getest wordt. Hier was bijvoorbeeld een doorkijkspiegel, waar iemand zich dan schoor en dat van de andere kant geobserveerd werd. In deze ruimte was ook een fenomeen genaamd de baardcamera, waar nauwkeurig alles kon worden bijgehouden.

Als laatste kregen we de historie van Philips te horen en de geschiedenis van het scheerapparaat. Op dit moment waren we weer bij de tentoonstelling. Op deze tentoonstelling waren zo’n 80 scheerapparaten te bewonderen. Alle maten, kleuren en leeftijden waren vertegenwoordigd. Zo heb ik nog het scheerapparaat van mijn opa gespot, de 4de soort door Philips ooit gemaakt.

En toen was er lunch! En wat voor een lunch. Fruit, fruitsapjes, melk, koffie/thee, broodjes met onder andere brie, tonijn, ei/spek, ham, tomaat, wat niet. Iedereen was er in ieder geval blij mee en het was hartstikke lekker. Tijdens deze fantastische lunch kregen we de workshop uitgelegd. De workshop was eigenlijk meer een vraag. Ze hadden een probleem. De koppen in de ‘high end’ scheerkop bewogen op een andere manier dan die van de regulars. Maar twee aparte productie- en assemblageprocessen was duur. Hadden wij niet een beter oplossing? Een paar oplossingen zijn nog bedacht en even besproken met de Philips-mensen, maar na een half uurtje sloot iedereen het onderwerp een beetje af.

Dus; terugweg! Voor een bijbaan/stage/bacheloropdracht mochten we zeker nog eens bij Philips aankloppen en na een mooie groepsfoto onder het Philips-logo gingen we weer de bus in. Een geslaagde dag zou ik zeggen.

Tekst: Julia Peerenboom



doorreflexutopie

dystopieinflux

We gaan op pad, hoeft daarom ook niets te betekenen. Het is een voornemen, een intentie, maar hoeft niet per se ergens op te duiden van het écht gaan. De ballon zweeft inmiddels hoog door de atmosfeer, al gauw zo’n kilometer of drie tot vier. Hoger kan wel maar draagt behoorlijke risico’s met zich mee, echter deze zijn op dit moment van weinig belang. Het gezelschap in de mand vermaakt zich ondertussen opperbest en drinkt een glaasje op de uitstekende start onder het gassende geluid van de brander die met bepaalde intervallen door de bestuurder wordt ontstoken. Ballast wordt er ook zo nu en dan uitgeworpen om meer hoogte te maken, zand strooien over de hoofden van de aardbewoners. De machtige gasbal zweeft tussen hemel en aarde als een speelbal van weer en wind.

Ontdekken, exploratie en hartstochtelijk speuren als deel van de menselijke ziel naar het bekende en vooral het onbekende, gaan gepaard met veel ontberingen, uitputtingverschijnselen en keiharde dood. Zo stil, wit, verstijfd en ontdaan van ieder leven dat er niets meer trilt, bibbert of deint. De drang om het leven te ontmaskeren is als het ware vast verankerd in ieder wezen die op deze aardkloot rondtolt of ronddoolt. Een ieder heeft wel iets van een padvinder, hoe nietig in betekenis ook ieder individu is deel van de constante padenstroom. Kris kras door en over landschap van bewustzijn en onderbewustzijn treden wij met straffe tred de diffuse en onbekende domeinen. Velen ook met voorzichtige schreden en wankele tred in de malende molen van schrale vergetelheid en diepgewortelde onnozelheid. Alles heeft zo haar bekoorlijke kanten, zelfs de domme gans draagt bij aan de werkelijkheid en nut van alledag. Zonder dat gedrag zouden wij nauwelijks in staat zijn te vingerwijzen naar de slimme vos. Wij voelen zoiets van nature aan (wat dat dan ook is) en zijn ingesteld op tegenstellingen duiden, kijk daar zweeft een ballon. ‘Zie ginds een stoomboot, zie de maan schijnt door de bomen, de eerste mens op de maan’. Alles wordt geduid, vastgezet in metaforen als geheugensteuntje om vooral maar het pad te kunnen zien waar de spreker de toehoorder naar toe wil sturen. Al het

De ballon gevuld met hete lucht stijgt hoger en hoger, de helpers op de grond staan met het hoofd in de nek omhoog te staren en voelen de nekspieren verstijven door het intense nastaren van het bolvormige object. Uit de ballonkorf steken nog wat zwaaiende armen met geopende handen en hoofden met wijd opengesperde monden die langzaam maar zeker aan het scherpe zicht ontstijgen. Tussen aarde en hemel valt een kloof van afscheid, weemoed en verwijdering. (romantisch gezeur) De magma gevulde aardbol wordt verlaten door de warme luchtgevulde bol van geweven doek. In de mand staan mensen nog na te gapen (geeuwend van verveling) naar wat ze achterlieten, de één bewust, de ander onzekerder dan voorheen over wat er komen gaat. De toekomst tegemoet, de einder al zwevend zoekend naar ginder. De banden zijn verbroken en weldra vervolgt ieder zijn/haar pad. Eindeloos in afwisseling van gebeurtenissen vervolgen wij paden, althans wij voelen het als paden want dat is concreet. Vanzelfsprekend is er geen pad welk reeds voor je ligt, slechts wellicht een vooropgesteld doel of punt waar je graag zou willen uitkomen. In ieder geval niet iets tastbaars of werkelijks ligt er in het woord pad besloten.

Tekst Robert Wendrich


luizen, grijze baby-boomer luizen in neo-technocratische luizenpakhuizen, vliegend in luizenbalonnen van ‘t ene verre luize-oord naar ’t andere uitheemse luizenparadijs zweven. Alle ironie ten spijt, luizen zijn net als mensen niet te tomen tenzij je ze gemeenschappelijk in een ideologische metafoor laat spiegelen. Hoe groter de spiegel hoe beter het is, de ideologie kan alleen beklijven als alle deelnemers (luizen of mensen) elkaar kunnen zien. Het waarnemen en kunnen volgen van de ander is van essentieel belang. Zodra deze zijn-staat niet optimaal is georkestreerd, bijvoorbeeld door te kleine spiegels of beschadigde spiegels dan ontstaat er onrust binnen de optimale conditie en wordt de situatie instabiel. Ideologie is van groot belang, linksom of rechtsom (politieke ideologie) moet een dominante rol spelen om de mensen het eerder genoemde handvat te geven de stand-van-zaken te helpen bepalen. Bijvoorbeeld tussen het slechte, juiste of het goede pad. Tussen de lelijke, juiste en goede kleur. Te kunnen wijzen naar de mindere, juiste en echte cultuur. Te bepalen wat fout, juist of goed is voor hun eigen wel komen en vaart naar welzijn. Eindeloos wordt er geredeneerd, geschreven, gepraat, geconverseerd, gecommuniceerd, geleuterd, ge-kletst, gefoeterd, bekokstoofd, beleerd en bevolen welke ideologie het beste is, het fijnste garandeert, het prettigst lepelt uit de goedgevulde dis van saamhorigheid, compassie en solidariteit. Als alles goed gaat binnen de zelfwording van ideologie en de geïntegreerde systemen van politiek, strategie en planning werken optimaal door de zorgvuldig geplaatste spiegels dan dreigt de utopie werkelijk te worden. In de mensen of de luizen werelden kan dit in talloze vormen en hoedanigheden worden getoverd door ideologische tovenaars en betoverende magiërs die niets liever doen dan roeren in de grote tovenaars ketel met hun ideologische roerstaven. De utopische wereldsoep met daarin de vele leef-globes allemaal intrinsiek met elkaar verbonden maar ook van elkaar verstoken door anders geplaatste spiegels. Welk perspectief je ook verkiest of ondergaat in ieders wereld is het lastig toeven. Er is geen enkele aanleiding om waar dan ook bij te willen horen of deel van te zijn. Je bent deel, zonder keuze. Je wordt

gezanik, geleuter en gezwam ten spijt, we ontkomen niet aan de beeldspraak, het handige handvat om vast te grijpen in onze schijnbare eindeloosheid. Want dood gaan we niet als we eenmaal lekker aan het leven zijn, levend brengen we het er van af zolang je maar op het rechte pad blijft. Kromme paden worden ten zeerst afgeraden, doodlopende paden niet eens aanbevolen. Het leven als een luis op een zere planeet, waarbij ik het hoofdwoord heb vervangen door aardbol. De luis als metafoor voor de mens, een akelig kriebelend jeukerig verschijnsel welke zich krioelend krabberig een pad waard door de onsterflijk grote massa’s luizen die eender de zelfde interstellaire globe doorkruisen. Geen wonder ook dat er dan legio luizen zijn die de benen nemen en het zilte nat kiezen of tot grote hoogte stijgen. Luizen stapelen zich graag, luizen huizen genoeglijk, parasiteren hevig op andermans territorium en vermaken zich het liefst ten koste van alles en anderen. Luizen hebben een leven. Luizen hebben banen. Luizen hebben bossen. En luizen hebben paden. Alle luizen hebben moeders, die luizeneieren leggen en te koop aanbieden op de luizenmarkt. De luizeneconomie draagt er toe bij dat door vraag en aanbod (lees: gereguleerde overvloed en gecreëerde schaarste) een luizen-equilibrium in stand wordt gehouden zodanig dat de oudste luizen uiteindelijk na het jarenlange uitoefenen van luizenbanen hun luizenpensioen mogen gaan opmaken. (ideologie: genieten) Er bestaan zelfs speciale luizencapes die zorgen dat het zogenaamde luizen-springen in toom wordt gehouden. Bejaardenhuizen vol


geworpen en dat bepaalt je luizen bestaan, geen keuze, niets zonder verplichte deelname. De utopie is de schitterende fonkeling van voorspoed en geluk waar een ieder (mens-luis-muis) zijn/haar welverdiende toekomst gespiegeld ziet en leert bezien. Het perspectief van eeuwigheid, onbevangen tegemoet treden van heldere rechte toekomstpaden met torenhoge doelen. Blinkende torens van wedijver en zucht naar roem, macht en succes. De wervelende aantrekking van ongebreidelde groei en onuitputtelijke bronnen van lust en verlangen. Een luizenleven zo te zien vanuit de ballon, hoog boven het aardse oppervlak. De ballonvaarders nuttigen gezamenlijk een rijke maaltijd uit de goedgevulde kombuis, spoelen de kaviaar weg met bruisende bubbels champagne uit de beste kelders van de Champagne streek. Al kauwend en kletsend drijven ze over de windstreken volledig ontbonden aan de wereldse praktijken diep onder hun gevlochten bodem van houvast. Als je zo ver uitzoomt en je je geen enkele verbinding meer hoeft voor te stellen en voelt met de beneden wereld dan ben je in staat om de utopie los te laten die aanvankelijk ook jouw deel was. De enige binding die in je directe omgeving nog eisen stelt aan je zijn wordt bepaald door de medepassagiers in de mand. Ontkomen doe je echter nooit helemaal, tenzij je volledig alleen de reis aanvaart en het pad van eenzaam individu inslaat. Een eenzame luis in een mand aan een ballon. Geen mens die daar iets om geeft, de utopie heeft genoeg collectieve aanhangers om in stand te worden gehouden. Zolang de boodschap maar positief blijft, is er geen vuiltje aan de lucht. De werkelijkheid is een zorgvuldig in stand gehouden illusie die met regelmatige propaganda en herhaling boodschappen (reclameren) de algehele gemoedstoestand in rust en balans houdt. Onvertogen oprispingen en plotselinge veranderingen vallen slecht in de utopie, tenzij het de toekomstbeelden vermeerderd en voorziet van blijde opwekkende vooruitzichten. Dan is een verandering een geschenk, een toekomst visie die aanspreekt, verbaasd, enthousiasmeert en tot de verbeelding spreekt. De werkelijkheid als utopische fictie in de realiteit van de matrix gestuurde ideologische samenleving. Ook al wordt de beneden wereld steeds benauwder en beklemmender nog immer woekert de utopische wingerd er lustig op los.

De ballon suist onbedaard voort dwars door nevels en wolkendekens, de reizigers bedwelmt door de alcohol en ijle lucht hangen futloos tegen de wanden van de mand. Rationeel denken is sterk verminderd, zelfs de piloot hangt suffig over de rand en spuugt met korte tussenpozen kwakjes speeksel naar beneden. Een vrouw urineert op een vernuftig klein toilet, maar spettert de helft van de gelige vloeistof tegen haar eigen benen. Het zwikje in de mand ziet er al net zo doelloos uit als de achterblijvers op het veld van vertrek. Een van de mannen aan boord staat een boek te lezen en prevelt de zinnen, net hoorbaar voor de anderen, zodanig dat de woorden met lijzige toon uit zijn mond vallen:

“In the near future war rages across the fictional Republic of Gilead and pollution has rendered 99% of the female population sterile. kate, is captured after seeing her husband killed and daughter kidnapped while the family tried to escape into canada. kate is trained to become a handmaid, a concubine for one of the privileged but barren couples who rule the country’s religious fundamentalist regime. Although she resists being indoctrinated into the bizarre cult of the handmaids, mixing the old Testament orthodoxy and misogyny with 12-step gospel and ritualized violence, kate is soon assigned to the home of the commander and his cold, inflexible wife, Serena joy.She is forced to lie between Serena Joy’s legs and be sexually penetrated by the commander, in hopes that she will bear them a child. But kate continually longs for her earlier life. She soon learns that many of the nation’s leaders are as sterile as their wives. She decides to risk the punishment for fornication — death by hanging — in order to be fertilized by another man who will make her pregnant, and subsequently, spare her life. The other man turns out to be nick, the commander’s sympathetic driver. kate grows attached to him and eventually becomes pregnant with his child….”

Margaret Atwood,

The Handmaid´s

Tale -1985


Er schijnt weinig interesse te zijn voor de lezing, het is ook niet geheel duidelijk of het de bedoeling is dat er wordt geluisterd of dat het een neurose is waarin de lezer rond doolt. Het dystopische verhaal suggereert een andere wereld; een verhaal over verval, afgrijzen, onderdrukking en wereldse misère waarin de mensheid dreigt uit te sterven. Eigenlijk een welkome verrassing nu dat ze de utopie hebben verlaten om deze hemelse tocht te ondernemen op het pad der vergetelheid. Er is altijd wel één luis die de boel probeert te ondermijnen of de orde probeert te verstoren. Zo´n eenzame luis in de pels van de gelukkigen die net teveel aandacht vraagt omdat deze irritant is en telkens weer de aandacht afleidt. Waarom toch? Wat is het nut? We hebben het toch fijn, er is toch geen enkele reden om zo recalcitrant te doen in dit zwevende gezelschap? De man schijnt geen boodschap te hebben aan de nukken en het morren van de anderen, hij prevelt rustig en onverstoorbaar door. Als we inzoomen op dit excentrieke partijtje ballonvaarders dan zien we in een nucleus exact dezelfde verschijnselen van onderlinge afgunst, ge-dwongen coöperatie (samenwerking) en machtsworsteling als in de benedenwereld. In het licht van deze constatering zou je kunnen zeggen dat het lastig is om te ontsnappen, de kunst van het ontsnappen is het loslaten van alles was hecht aan materie en maatschappelijk verlangen. Ook al vlieg je in een ballon of neem je stappen op pad naar verlichting, iedere stap die je neemt kan de laatste zijn. Zo ook de eerste op weg naar anders, veranderend perspectief en ontdekking van de vele mogelijkheden die het andere je bieden. Utopisch ideologisch of dystopisch fictief alles is geoorloofd om je blik te verruimen en vooral breed te houden zodat de valkuilen van sterk gekleurde toekomst schijn of diep duister behangen kloven je scherp houden. Alles blijft uiteindelijk een benadering, wat rest is.

De ballon verliest hoogte, met duizeling-wekkende vaart ploft het ding dieper en dieper, de piloot ontwaakt uit zijn lethargie en laat haastig ballastzakken los die als slappe zakken rondom de mand hangen. Een aantal passagiers raken in paniek en gillen het uit, de dood nadert snel als het eenmaal bergafwaarts gaat. Zoiets voel je intuïtief aan als luis, de ballon is niet meer te stoppen. Wat de piloot ook doet, de brander aan om meer stijging te krijgen…niets helpt…de aarde komt steeds beter in vizier. De details zijn meer en meer te onderscheiden, alle mandbewoners kijken over de rand gebogen naar beneden hun einde nadert. Interessant dat mensen de dood ‘graag’ in de ogen kijken in zo’n situatie. De piloot doet nog een laatste poging om controle over de ballon te krijgen, hij pakt de ballon stijgt licht en een windstoot zorgt voor een richtingsverandering. Een ander volgt het voorbeeld van de eerdere luchtreizigster, ditmaal een man. Gelijke monniken, gelijke kappen. De piloot probeert zijn vege lijf te redden te kostte van de anderen, niet onbekend fenomeen in de luizenwereld. Nog enkele tientallen meters voor de crash…een hoogspanningsleiding verstoort de aardse buiteling…de ballon komt met hevige vonken en spetterende vuurwerk tot stilstand in de 380.000 Volt…een hels onweer met een fikse vlammenzee midden in een polderlandschap. Grazende koeien kijken verschrikt op en slaan op hol…de stukken ballon vallen met geraas op de grazig groene weide. De utopie van de Groene Motor wreed verstoord door deze lichtzinnige dystopie.


Advertentie

colo

fon

HoofdredactieRoy Stroek

EindredactieLaurens van den Broek

RedactieChris ten DamHan SlobJoska SesinkRosan HarmensLieke van der Steen

VormgevingAlex WesselinkAnke SesinkJoska SesinkRosanne Martens

DrukwerkproductieGildeprint, Enschede

Illustratie voor/achterkantTom Niemeijerbaseldesign.blogspot.com

RedactieadresS.G. Daedalus t.a.v. On Off Universiteit Twente Horst C.006 Postbus 2177500 AE Enschede

053 4894439 [email protected]

Suggesties of opmerkingen, wil je ook een stuk schrijven? Neem contact op met iemand van de redactie.

OnOff #30 Dystopie

Documents

Transcript of OnOff #30 Dystopie