Onderwijsbijlage Leeuwarder Courant

D I N S D A G 13 JANUAR I 2015

Plattelandsscholen zijn goed in het zoeken van creatieve oplossingen voor krimp en combi-klassen. Juffen, meesters en directeuren passen overal een mouw aan. In deze onderwijsbijlagekomt het allemaal voorbij, van meestrijdende moeders tot Google in de klas.

&

2 LEEUWARDER COURANT DINSDAG 13 JANUARI 2015

O N D E R W I J S&

VAN

CONCURRENTIENAAR

SAMENWERKINGP lattelandsscholen krijgen de ko-

mende jaren veel minder leerlin-gen. Niet omdat de kinderen er-

gens anders naar school gaan, maar gewoon-weg omdat er minder worden geboren.

Basisscholen merken het volop. Gaat ervoor de zomervakantie een volledige groep8 met tussen de twintig en dertig leerlingenvan school, na de zomervakantie komt er ingroep 1 soms maar een handjevol kinderenvoor terug. Na een paar jaar verliest deschool zo snel tientallen leerlingen.

De school wordt kleiner en kleiner. Zoklein dat het onverantwoord is kinderen opdeze manier nog les te geven, zeggen demeeste schoolbesturen. Op veel kleine scho-len heb je combinatiegroepen waarbij tweeleerjaren in een klas zitten. Daarvoor is eenschool van gemiddeld zo’n tachtig leerlingennodig.

Maar een op de tien noordelijke basis-scholen heeft minder dan vijftig leerlingen.Daar zitten soms drie leerjaren bij elkaar ineen groep en dan is het verschil in leeftijd,psychologische en intellectuele ontwikke-ling van kinderen wel erg groot. Daarnaastzijn de klassen klein en is het voor leer-krachten moeilijk lesgeven. Ze moetenbijvoorbeeld tegelijk lesgeven aan kinderenin groep 6 en aan kinderen in groep 8. Zemoeten op verschillende niveaus de stofoverdragen en ze moeten met een kleinteam van twee of drie leerkrachten deschool draaiende houden met vaak eenmeerschoolse directeur boven zich, die zichlang niet elke dag laat zien.

In deze kleine klassen met meerdereleeftijdsgroepen hebben kinderen weinigleeftijdgenootjes aan wie ze zich kunnenspiegelen, aan wie ze zich op kunnen trek-

ken en met wie ze kunnen spelen. Soms ziter maar één jongen of meisje in de groep.Als het onderling of met de juf niet klikt,geldt dat voor meerdere jaren achtereen.

Ouders met kinderen die extra onder-steuning of zorg nodig hebben sturen hunkind graag naar een kleine school, omdathet daar overzichtelijk is, de lijnen kort zijnen de juf goed zicht heeft op het kind. Klei-ne scholen krijgen daarom vaak onevenre-dig veel zorgleerlingen, waardoor het voorde juf en meester nog moeilijker lesgevenwordt. Het kleine team moet al de heleschool draaiende houden, inclusief deschoolreisjes, ict, passend onderwijs, vierin-gen als kerst, Pasen, Sint Maarten en mee-doen aan de Kinderboekenweek.

Schoolbesturen komen met deze onder-wijskundige redenen waarom het zo nietlanger kan. Maar een andere reden is geld.

Scholen met minder dan 145 leerlingenkrijgen van de overheid een kleine scholen-toeslag, waardoor ze het in verhoudingdure personeel (leerkrachten, conciërge,intern begeleider) kunnen betalen. Maar descholen moeten ook de energiekosten,schoonmaak, tuin- en klein onderhoudbetalen. Zij zien elk jaar dat er meer lokalenleegstaan, die nog wel moeten wordenverwarmd. Kwamen schoolbesturen daarvoorheen niet mee uit, dan legden ze ergeld bij van de grote scholen die ze onderhun hoede hadden. Nu ook deze kleinerworden, wordt de spoeling dunner.

Verder hebben basisscholen de afgelopenjaren een aantal overheidsbezuinigingenover zich heen gekregen waardoor ze debroekriem moeten aanhalen.

Dan zijn er nog de schoolbesturen diezich rijk rekenden, maar dat niet waren ente elfder ure drastische maatregelen moes-ten nemen om niet failliet te gaan.

BEHOUDENTegenover de schoolbesturen staan de ou-ders. Die willen graag de school behouden,zeker als het om de enige in het dorp gaat.Als twee scholen van dezelfde identiteit ineen dorp moeten fuseren tot een school, iser vaak niets aan de hand. Als ze een ver-schillende levensbeschouwelijke achter-grond hebben, is het een ander verhaal.Soms wordt er dan besloten tot een samen-werkingsschool, waarbij beide identiteitenworden gehandhaafd. Op die manier kan deschool dan tenminste behouden blijvenvoor het dorp.

Als de laatste school dreigt te verdwijnen,komen de ouders in actie. Ze willen datkinderen dichtbij huis naar school kunnen,vinden dat kinderen van meerdere leeftij-

Basisscholen krijgensteeds minder leer-lingen waardoor ze slui-ten of fuseren met anderescholen. Scholen die elkaarvoorheen beconcurreerdenzoeken nu de samenwerking.

Tekst Gea MeulemaFoto Kees van de Veen

© DvhN/LC 130115 | AB | Bron: DUO© DvhN/LC 130115 | AB | Bron: DUO

Totaal Minder dan 50 leerlingen 50 tot 80 leerlingen

Drenthe 279 28 (10%) 54 (19%)

Groningen 296 24 (8%) 58 (20%)

Friesland 445 65 (15%) 98 (22%)

Basischolen in het Noorden

School met 50 tot 80 leerlingen

School met minder dan 50 leerlingen

Aantal scholen

Kleine scholen in de gevarenzone

LEEUWARDER COURANT DINSDAG 13 JANUARI 2015 3

den prima bij elkaar in de klas kunnenzitten (’kunnen ze van elkaar leren’) enhebben vaak bewust voor een kleine schoolgekozen. Ze laten zich niet overtuigen doorde onderwijskundige argumenten van hetschoolbestuur en denken dat sluiting vooraleen financiële overweging is. Daar komtnog bij dat menig ouder zich overvallenvoelt door de sluiting of fusie van eenschool. Communicatie met ouders endorpsverenigingen is vaak niet het sterkstepunt van schoolbesturen en directies.

LEEFBAARHEIDAls de school verdwijnt, verdwijnt de leef-baarheid uit het dorp, zeggen ouders. Vaakzijn in de loop der jaren al tal van voorzie-ningen verdwenen (pinautomaat, winkel,café). En dan is alleen de basisschool nog deontmoetingsplek voor ouders, opa’s enoma’s en andere dorpsbewoners.

Dankzij de school is er een Sinterklaasin-tocht, wordt het oud papier opgehaald, is ereen kerstviering, een sportevenement eneen jaarlijks dorpsfeest. Verdwijnt deschool, dan staan ook die activiteiten oplosse schroeven.

Zeker in de jaren 2007-2011 keerden veelouders zich tegen de sluiting van eenschool, maar er is een kentering te zien.Waar ouders in sommige dorpen vechtenvoor het behoud van hun school, nemen inandere dorpen ouders of leden van mede-zeggenschapsraden juist zelf het initiatieftot samenwerking of fusie.

Zij zien dat het aantal kinderen afneemten dat hun zonen en dochters in wel ergkleine klassen zitten. De school wordtkwetsbaar.

Ouders nemen zelf het initiatief te pratenmet de school in het naburige dorp of zekloppen bij het schoolbestuur aan ommaatregelen te nemen.Kleine basisscholen staan onder druk. Mid-

delbare scholen nog niet, maar ook zij ziende krimp aankomen. Over een jaar of vijfzullen scholengemeenschappen op hetplatteland honderden leerlingen mindertellen. In Delfzijl en Appingedam gaan danzevenhonderd leerlingen minder naarschool, in Veendam en Stadskanaal ruimvierhonderd.

In de provincie Groningen is daarom eenbijzonder initiatief tot stand gekomen. Allemiddelbare scholen in de provincie hebbenin het zogeheten Groninger Onderwijsma-nifest beloofd elkaar niet meer te beconcur-reren maar de samenwerking te zoeken.

Het geldt ook voor de drie scholen inEmmen: het Hondsrug College, Carmelcol-lege en Esdal College. Het staat daar alle-maal nog in de kinderschoenen, maar zeweten: over tien jaar gaan er in Emmenduizend leerlingen minder naar school.

Als scholen niet samenwerken zijn zebang dat ze niet meer alle vakken, profielenen richtingen kunnen aanbieden. Ook kun-

nen ze geen goed personeelsbeleid meervoeren en zien ze hun inkomsten dalen.Door afstemming en onderlinge afsprakenwillen ze opleidingen in de benen kunnenhouden.

Dat kan betekenen dat op een school eenrichting of profiel niet meer te volgen is,maar op een buurschool nog wel. Leerlingenzullen soms verder moeten reizen, maar datis minder erg dan dat de studie helemaalverdwijnt. Ook zijn er mogelijkheden doorde digitalisering van het onderwijs.

De opleidingen die het eerst onder drukkomen te staan, zijn de technische en admi-nistratieve vmbo-richtingen, die nu al eenkleine groep jongeren trekken.

Worden deze opleidingen nog kleiner, danzijn ze in verhouding te duur en niet meerovereind te houden. Terwijl over een paarjaar een groot tekort aan technici wordtverwacht.

Op sommige regionale scholengemeen-schappen kunnen leerlingen eindexamenGrieks en Latijn doen. Het gaat vaak omkleine groepen leerlingen. Door onderlingesamenwerking, bijvoorbeeld met ’echte’gymnasia, zou dit mogelijk moeten blijven.

DICHTKrimp. Tien jaar geleden had niemand kun-nen voorspellen dat het zo’n invloed op hetnoordelijke onderwijslandschap zou hebben.

In Groningen en Drenthe alleen al slotendeze periode 69 basisscholen. In Friesland in2014 dertien. Toch is de schooldichtheid inhet Noorden nog steeds groot en vinden demeeste kinderen een basisschool binnen 3kilometer van hun ouderlijk huis.

Anno 2015 zijn in Friesland 445 basisscho-len, in Groningen 296 en in Drenthe 279:1020 in totaal. 117 scholen, een op de tien,heeft minder dan vijftig leerlingen. Daarzullen de komende jaren nog tientallendefinitief de deuren van dicht doen.

Sluiting van de school,zoals hier de LARoessingh basisschoolin Elp, veroorzaakt grootverdriet bij de leerlingen.

Niemand hadkunnenvoorspellendat krimp zo’ninvloed op hetnoordelijkeonderwijsland-schap zou hebben

Basisscholen in het Noorden

Eindredactie Marja Boonstra, Gerda Douma Vormgeving Marjan Steenbergen

Leeuwarder Courant - dinsdag 13 januari 2015

LCadvertentie4

BinnenvaartHavenlogistiekMaritieme Techniek

Ocean TechnologyScheeps- jachtbouwZeevaart / Zeevisvaart

maritiem

eacademieholland.nl

17 JANUARIAmsterdam - hbo - ZeevaartWeesperzijde 190 (020) 599 5422

30 JANUARIDelfzijl - mbo - ZeevaartDuurswoldlaan 2a (0596) 61 02 19

30EN31 JANUARISneek - mboScheeps- en jachtbouwHarste 4-6 (0515) 48 16 00Urk - mbo – Zeevisvaart,HavenlogistiekLangeriet 2 (0527) 68 62 63

06EN07FEBRUARIHarlingen - vmbo - mboBinnenvaart, Havenlogistiek,ZeevaartAlmenumerweg 1 (0517) 41 23 00

07FEBRUARIIJmuiden - mbo – Binnenvaart,Havenlogistiek, ZeevaartKanaalstraat 7 (023) 530 29 00

13 EN 14FEBRUARIIJmuiden - vmboBinnenvaart, HavenlogistiekBriniostraat 10 (0255) 54 69 00

14 FEBRUARILeeuwarden - hboMaritieme TechniekRengerslaan 10 (058) 251 1888

7MAARTWest-Terschelling - hboZeevaart, Ocean TechnologyDellewal 8 (0562) 44 66 00

MEER WETEN? Kijk opmaritiemeacademieholland.nl

OPENDAGEN

vmbo -mbo - hbo

Almenumerweg 1 (0517) 41 23 00 Kijk op maritiemeacademieholland.nl

water vergroot je wereldIJMUIDEN | AMSTERDAM | HARLINGEN | SNEEK | LEEUWARDEN | TERSCHELLING | DELFZIJL | URK

Hogeschool VHL is de ‘groenste’hogeschool van Nederland’. Onzeopleidingen richten zich op thema’sals water, biologie, aardrijkskunde,economie, dieren, voeding en tech-nologie. Stuk voor stuk uitdagend,verrassend en interessant métuitzicht op een gevarieerde baanmet potentie.

Meer weten? Kijk voor al onzeopleidingen op onze website.

100% welkom

zaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdag141414 februari februari februari februari februari februari februari februari februari 141414 201520152015201520152015201520152015van van van van van van 10.0010.0010.0010.0010.0010.00 tot tot tot 15.0015.0015.00 uur uur uur uur uur uur

zaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdag

DE UITZONDERINGSSCHOOL OP

M et 942 inwoners is Schiermon-nikoog de kleinste gemeentevan Nederland, als het gaat

om het inwonertal. Hier zijn speciale regelsnodig om het onderwijs te regelen. De In-specteur Boelensschool telt exact 38 leerlin-gen en behoort daarmee tot de allerkleinstescholen voor voortgezet onderwijs van hetland.

Zo’n kleine school kent natuurlijk zijnbeperkingen, maar vooral ook zijn charmes,vindt directeur Jelle Arjaans. Een paar keerper week stapt hij in Lauwersoog op de bootom op Schier aan het werk te gaan. ,,Demissie van onze school is om kinderen‘thuisnabij’ onderwijs te bieden. Dat bete-kent dat we de leerlingen in elk geval voorwat betreft de onderbouw op het eilandwillen houden. Wij kennen een heel bredeinstroom: vmbo, havo en vwo. Eigenlijkkomen alle leerlingen van de basisschoolhier op het eiland bij ons terecht.’’

PRAKTIJKLeerlingen van zulk divers pluimage op zo’nkleine school, hoe werkt dat in de praktijk?,,Doordat het zo kleinschalig is, kunnen weleerlingen individueel begeleiden. Somshebben we maar één vwo-leerling. Die kanin elk geval in de onderbouw hier goedonderwijs krijgen. Dat kan ook alleen maaromdat de groepen zo klein zijn, natuurlijk.We hebben nu een eerste klas met zes leer-lingen, een tweede met tien, in de derdezitten er negen en in de vierde dertien. Datis te overzien.’’

Over geld hoeft een kleine school op eeneiland zich niet veel zorgen te maken. Er iseen speciale regeling waaruit de Boelens-school wordt bekostigd. ,,Financieelgezien kunnen we hier doen wat wewillen. We zijn een zogehetenuitzonderingsschool. De Onder-wijsinspectie eist van ons datwe goed onderwijs biedenen dat we gemiddeld overdrie jaar niet onder dedertig leerlingen zak-ken. Want dan kom jewel in de gevarenzo-

ne.’’ Gelukkig telt de basisschool op heteiland maar liefst zeventien leerlingen ingroep 7, ,,dus we kunnen de komende jarenprobleemloos verder’’, lacht Arjaans.

Niet alles is mogelijk op een eiland. Vak-lokalen, met allerlei specifieke apparatuur,heeft de school niet. ,,Maar dat is helemaalniet erg’’, vult teamleider Nico Asma aan.,,Op een bepaald moment moeten leerlin-gen echt eens van het eiland af. Daar zijn zevaak ook wel aan toe. Dan gaan de vmbo-leerlingen een middag per week naar hetDockinga College. En de havisten en vwo-leerlingen gaan dan voor de laatste jarennaar een school aan de vaste wal.’’

SAMENWERKINGDe samenwerking met de school in Dok-kum is min of meer afgedwongen door hetministerie, vertelt Arjaans. Zes jaar geledenwas de kwaliteit op de Boelensschool onderde maat en uit Den Haag kwam het berichtdat de financiering gestaakt zou worden alsde school met name op bestuurlijk vlak nietsnel verbeteringen zou laten zien. ,,Er wasgeen directeur, geen toekomstvisie. Dat ishet nadeel van een klein eiland: het bestuurbestond uit huismoeders en de dominee.Met de beste bedoelingen, daar ligt het echtniet aan. Maar het was niet capabel.’’ Dekrachtenbundeling met het Dockinga Colle-ge in Dokkum heeft het tij tengoede kunnen keren.,,De leerlingenzijn

tevreden tot zeer tevreden, en we zien ookdat het ze na de jaren bij ons op school goedgaat.’’

Asma plaatst hierbij wel een kanttekening:,,Na hun middelbare school zie je de havis-ten en vwo’ers niet meer terug op het eiland.Er zijn te weinig banen op hun niveau.Vmbo’ers kunnen terecht in de horeca, of dezorg. Misschien zouden we met onderne-mers in gesprek moeten gaan om te zien watwe voor de andere leerlingen kunnen bete-kenen.’’

Wat het onderwijs betreft krijgen leerlin-gen wel les op niveau: ,,Voor alle vakkengeldt dat we hier op school overgekwalifi-ceerd personeel hebben’’, zegt Arjaans. Datbiedt ook werkelijk de mogelijkheid omleerlingen individueel en op hun eigen ni-veau te begeleiden. ,,Door de samenwerkingmet het Dockinga College kunnen we veelvakken aanbieden. Alleen als we leerlingenhebben op gymnasiumniveau, die bijvoor-beeld Grieks en Latijn moeten hebben, danhalen we geen docent naar Schiermonnik-oog, maar doen we het via teleleren.’’

TUSSENKOPVoor de nabije toekomst hebben Arjaans enAsma wel een wens: samen met de basis-school op het eiland en de gemeente kijkennaar de beste manier om op een eiland on-derwijs aan de kinderen aan te bieden.,,Door de kleinschaligheid worden voorzie-ningen op Schier al vaak snel te duur.’’ Asmageeft een voorbeeld: de buitenschoolse op-vang is nu het kind van de rekening. ,,Hetkan lang niet uit en de gemeente heeft ge-

zegd dat er na het komend schooljaarmee wordt gestopt. Dat is natuurlijk

zonde.’’Een plan maken voor kinderenop Schiermonnikoog van nul

tot zestien jaar, dat is watAsma en Arjaans voor

ogen staat: ,,Je kuntwachten tot het water

je aan de lippen staat,maar dat is meestal

niet zo verstandig.’’

Hoe klein ook - een eilandschool heeft altijd bestaansrecht.Sterker nog: de Onderwijsinspectie verplicht de school zeer breedonderwijs aan te bieden. Eén vwo’er op school? Geen probleem.

SCHIERMONNIKOOG

O N D E R W I J S& Tekst Maarten PennewaardFoto Ilja Zonneveld


Op een bepaaldmoment moetenleerlingenecht eens vanhet eiland af


LCadvertentie6

Modern, ondernemend en praktijkgerichtDe samenleving verandert razendsnel. Jonge vaklui moeten

het mbo verlaten met een waardevol diploma voor nu en een

goedgevulde ‘gereedschapskist’ voor later. Hierin zitten dan

vaardigheden als ondernemend en creatief denken, om je

steeds te blijven ontwikkelen.

Het Friesland College kiest voor praktijkgestuurd leren,

waarin studenten worden uitgedaagd om zich te ontplooien

door zelf aan de slag te gaan. Leidend is de praktijk ‘buiten’.

Inzet is een stevige basis én persoonlijke vorming, om met

trots en vertrouwen de toekomst tegemoet te treden. Voor

iedereen, met respect voor elke achtergrond en voor ieders

verhaal.

Onze ambassadeurs vertellen graag over hun ‘drive’.

En wat is jouw verhaal? Wie wil jij worden?

student: Ellen Jongsma17 jaar

opleiding: Zorg, Service& Welzijn,

Maatschappelijke Zorg

‘Fijn om iets voor anderen te betekenen’

wat is jouw verhaalwat is jouw talentwat is jouw passie

wie wil jijworden...

30 en 31 januarifriesland college

open dagen

www.frieslandcollege.nl

MBO LIFE SCIENCES IS EEN SaMENwErkINg vaN

vrijdag30 januari

13.00 tOt 21.00 uur&

zaterdag31 januari

9.00 tOt 13.00 uur

Nieuwsgierig naar de wereldenvan MBO Life Sciences?ontdek ze tijdens de open dagen!JaNSONIuSStraat 2a, LEEuwardEN

OOK VOOR VOL

WASSENEN

VRIJDAG

30 JANUARI13.00 - 21.00 UUR

ZATERDAG

31 JANUARI09.00 - 13.00 UUR

VRIJDAG VRIJDAG

30 JANUARI30 JANUARIOPEN DAGENMBO

ONZE STUDIERICHTINGEN:> BEELD, GELUID, NIEUWS EN KUNST> BOUW-INFRA> ENTREEOPLEIDING> HANDEL EN ONDERNEMERSCHAP> HORECA> IT, MEDIA EN GAMES

> MARITIEME TECHNIEK> TECHNIEK> UITERLIJKE VERZORGING> UNIFORMBEROEPEN> ZAKELIJKE DIENSTVERLENING(ECONOMIE EN ADMINISTRATIE)

> ZORG EN WELZIJN

CHRISTELIJK BEROEPSONDERWIJS

LEEUWARDEN/DOKKUM | DRACHTEN | SNEEK | EMMELOORD

ROCFRIESEPO

ORT.NL/OPEN

DAGEN


O N D E R W I J S&

DE

SAMENWERKINGSSCHOOL

I n Boerakker begint de samenwerkings-school drie jaar geleden. Ouders enkinderen kunnen aan het begin van

het schooljaar kiezen voor levensbeschou-welijke (levo) lessen: openbare of christelij-ke. ,,Veel ouders van de voormalige christe-lijke school waren van niet christelijke hui-ze, maar kozen toch voor de christelijkelevensbeschouwing’’, zegt directeur Paulienvan den Andel (62). ,,Het tweede jaar ver-schilde het soms per gezin: het ene kindvolgde de openbare, de andere de christelij-ke lessen.’’

Voor de directeur van de nieuwe samen-werkingsschool is het zoeken: hoe doe ikrecht aan de twee groepen met een verschil-lende levensovertuiging? Hoe stoot ik nie-mand voor het hoofd? ,,Het eerste jaar had-den we een gezamenlijke kerstmaaltijd metalle kinderen en ouders. Daarna ging degroep uiteen en was er een gescheidenviering, want ik wilde het openbare kinde-ren niet aandoen christelijke liedjes te zin-gen. Maar ouders vonden die gescheidenviering niets. Ze wilden het samen doen.’’Dat betekent dat openbare kinderen ookchristelijke kerstliedjes zingen. ,,Ze hoevenniet mee te zingen, maar ze mogen en demeesten willen graag. Als ze thuis komenen het liedje zingen vinden sommige ou-ders dat vervelend, anderen vinden hetprima.’’

In het Westerkwartier zijn al zes samen-werkingsscholen en in andere krimpgebie-den staan ze op stapel. Schoolbesturen endorpen zien het als de manier een schoolvoor het dorp te behouden. Als de leerlin-gendaling doorzet, lopen zowel de kleinebijzondere school als de kleine openbareschool kans te moeten sluiten. Door samen-werking kan een school blijven bestaan.

ZOEKENSamenwerkingsscholen zijn jong en inontwikkeling. Het is zoeken. In Boerakkermaakte de discussie rond de kerstvieringdat ook de levensbeschouwelijk lessen ver-anderden. Sinds vorig jaar mei zijn ze nietmeer apart maar gezamenlijk. ,,We hebbende lesmethode Trefwoord. Die kan voorzowel openbare als christelijke kinderenworden gebruikt. Elke leerkracht geeft dielessen op zijn eigen manier.’’ Deze maandwordt gekeken of de gezamenlijke levo-

lessen doorgang vinden. ,,Mijn eerste in-schatting is dat we het niet meer apartdoen.’’

In Oostwold is het eveneens zoeken naarhoe recht kan worden gedaan aan beidegroepen. ,,Wij zijn al na een jaar afgestaptvan de aparte levo-lessen’’, zegt directeurArno de Haan (38). Het geven van de lessenis ook daar voorbehouden aan de invullingvan de leerkracht. ,,Geschiedenis wordtdoor leerkrachten ook divers ingevuld.’’ Hetkan, zegt hij, want de geloofsbeleving vanleerkrachten is heel verschillend. Op zijnschool zitten leerkrachten met een christe-lijke achtergrond die weinig meer doen methet geloof en openbare leerkrachten diejuist graag invulling willen geven aan le-vensbeschouwelijke lessen.

,,Bij ons, waarschijnlijk nog meer dan opbijzondere scholen, wordt bewust gespro-ken over het geloof en levensbeschouwing.Wat moet onze identiteit worden? Hoe gaanwe kerst vieren? Het is geen automatismeof routine. Leerkrachten van openbarehuize, vragen aan christelijke collega’s hoezij lesgeven, hoe zij thema’s aanpakken.Vooroordelen over elkaar worden beslecht.’’

SCHRIKKENDit jaar heeft de school met alle kinderensamen uitgebreid Pasen gevierd. ,,We had-

den geen paasontbijt, maar hebben ThePassion opgevoerd. Dat was wennen. Hetbetekende dat openbare kinderen op hetpodium God aanriepen en christelijke lied-jes zongen. Het was even schrikken voor deopenbare ouders. Die dachten ’oh.., dithoort er ook dus bij’. Er waren ouders metbedenkingen toen hun kind zong: ’Ik houvan God’. Zij hadden argwaan. Maar lerarenmaakten duidelijk dat het geen geloofsbelij-denis was, maar een toneelstuk. Het gaf stoftot nadenken en dat is goed. Zo blijf je metelkaar in gesprek.’’

Bij samenwerkingsscholen zijn christelij-ke ouders bang dat het geloof verwatert.Openbare ouders zijn bang dat er zieltjesworden gewonnen. Bij elke samenwerkings-school verloopt de ontwikkeling anders,omdat de historie van de school en het dorpverschilt, zeggen Van den Andel en DeHaan. Zo kent Boerakker een veel groterechristelijke geloofsgemeenschap dan hetvrijzinniger Oostwold. De Klimboom staatpal naast de protestantse kerk. Oostwoldheeft geen actieve kerk.

De meeste samenwerkingsscholen heb-ben een identiteitscommissie waarin detwee stromingen middels ouders zijn verte-genwoordigd. Beide houden de identiteit inde gaten. Paulien van den Andel: ,,Oudersmoeten een relatie met elkaar en met denieuwe school krijgen. Sommige ouders

dachten: er verandert niet zoveel.Maar dat is niet zo. Het kan pijn

doen je eigen school los telaten.’’ Maar ze merkt

ook dat de verzuilingvoorbij is. ,,Ouders

willen elkaarsteeds meer

ontmoe-ten.’’

Als de openbare en bijzondere school in een dorp te kleinworden kunnen ze fuseren tot een samenwerkingsschool.Kinderen krijgen daar apart levensbeschouwelijke lessen.

Maar daar komen scholen weer van terug.

De scholenOostwold: 660 inwoners. De schoolzit in een splinternieuw gebouw. Heteerste jaar kregen beide scholen erhun onderdak - wel met een eigeningang – en na een jaar fuseerdenze. De openbare basisschool DeGavehoek (56 leerlingen) en christe-lijke basisschool De Oleander (46)werden in 2011 samenwerkings-school De Gavelander (nu 92 leerlin-gen).Boerakker: 650 inwoners. Openbarebasisschool De Til (30 leerlingen) enchristelijke basisschool ’t Funda-ment (60) fuseerden in 2012 totsamenwerkingsschool De Klimboom(nu 73 leerlingen). Beide scholenhadden elk een geschiedenis vanhonderd jaar in het dorp.

Kerstviering op een samenwerkingsschool. ,,Elk jaar praten we weer over: hoe gaan we het doen?"

Tekst Gea MeulemaFoto Jan Zeeman

Vooroordelenover elkaarwordenbeslecht


LCadvertentie8

lleerreennvoovoor jr jeeeeven!ven!LL

www.gomaruscollege.nl

OPEN DAGEN

29 JANUARI19.30 UUR - 21.30 UUR

Plataanstraat 1

Leeuwarden

23 JANUARI19.00 UUR - 21.30 UUR

Eikesingel 62

Drachten

GOMARUS

Vrijdag 30 januari13.00 - 21.00 uur

Zaterdag 31 januari09.00 - 13.00 uur

OpenDagen MBO

nordwincollege.nl

OPENDAGENdonderdag 29 JANUARImeppelVRIJDAG 30 JANUARIassen - emmengroningen - meppelcampus winschotenZATERDAG 31 JANUARIgroningen

MBOTERRA.NL

PONnekrU,dnalseirFEen uitgave van

De SchoolkeuzegidsDe Schoolkeuzegids

Ga nu naarwww.deschoolkeuzegids.nl

Daar vind je elke open dag vaniedere voortgezet onderwijsschool

in Friesland, Urk en de NOP.

Vind de school van je keuzeen bepaal je eigen toekomst.


KRIMPALS KANS

K rimp een bedreiging? Kom metdie sombere houding niet aan bijHerman Kramer. De bestuursse-

cretaris van Piter Jelles, een openbare scho-lengemeenschap met vestigingen in Leeu-warden, Dokkum, Kollum en Sint Annapa-rochie, ziet vooral kansen om het onderwijsdrastisch te verbeteren.

Al jarenlang houdt Kramer zich bezig methet fenomeen krimp, maar dan vooral metde mogelijkheden die opdoemen dankzijhet verschijnsel van de afnemende bevol-kingsdichtheid. ,,Het gegeven dat de bevol-king in onze regio de komende jaren af-neemt is er gewoon. Als dat je verrast, hebje je huiswerk niet gedaan. De komendedertig jaar daalt het leerlingenaantal. Decijfers zijn al lang bekend. Het is interessantom van dat gegeven gebruik te maken omhet onderwijs te verbeteren.’’

LEVENKrimp treft niet alleen het onderwijs, maarhet hele maatschappelijke leven. ,,De disco,de bibliotheek, de supermarkt: iedereenkrijgt er mee te maken. Het is natuurlijk vrijvoorspelbaar dat we er als maatschappijniet veel mee opschieten als iedereen elkaargaat beconcurreren. Dus dat moeten weniet doen. Het gaat juist om samenwerken,dan ontstaan er nieuwe mogelijkheden.’’

Piter Jelles is op dat vlak druk bezig.Neem de Middelsee Campus in Sint Anna-parochie. Een nieuwe middelbare school,waarin niet alleen openbaar en christelijkonderwijs samenwerken, maar ook onder-nemers nauw worden betrokken bij descholing van leerlingen. Door het regionalebedrijfsleven letterlijk de school binnen tehalen, moeten leerlingen straks veel betervoorbereid een vervolgstudie kunnen kie-zen en vervolgens, als het even kan, ook inde regio een baan vinden.

,,Het idee is nu dat leerlingen wordenopgeleid om een diploma te halen, voorvmbo, havo of vwo. Maar ik denk dat westraks kinderen gaan opleiden voor eensector. Zoek uit waar je belangstelling ligt,dan is het onze taak je op te leiden totnieuwsgierigheid. En dat gebeurt straksmeer op individueel niveau en veel mindergroepsgewijs zoals nu. Ik voorspel dat leer-lingen straks niet meer een integraal diplo-ma halen, maar op deelvakken mavo, havoof vwo doen. Gecombineerd met een port-folio waar ze tijdens hun middelbareschooltijd aan gewerkt hebben en een per-soonlijkheidsdossier gaan ze dan de grote

wijde wereld in. Dat dossier is veel meergericht op hun persoonlijke vaardighedendan nu.’’

Zo’n wending is noodzakelijk, vindt Kra-mer, omdat de maatschappij in steeds ho-ger tempo verandert. Vroeger kon je ie-mand opleiden tot timmerman, en de vaar-digheden die hij op school had geleerdwaren zijn hele leven toereikend. Dat is nuondenkbaar. ,,Wezenlijke veranderingenvoltrokken zich in het verleden eens in dehonderd jaar, later werd het eens per gene-ratie en nu is het eens per vijf jaar. Je kuntkinderen dus niet meer compleet voorbe-reiden op de toekomst. Maar je kunt ze welzo goed mogelijk de vaardigheden bijbren-gen waarmee ze zelf die veranderingen aankunnen.’’

TIJDGEESTHet brengt met zich mee dat ‘harde’ kennisminder belangrijk zal worden, ten opzichtevan ‘soft skills’. ,,Probeer de tijdsgeest aante voelen en handel daarnaar’’, aldus Kra-mer. Hij ziet voldoende aanknopingspuntenin het onderwijs: de trend om de wereldvan buiten meer naar de school te halen, ofjuist de leerlingen minder in school te hou-den maar de wereld in te sturen. ,,Wanneeris het voor een leerling interessant om een

Krimp alsprobleem –Herman Kramergruwt ervan. Hijziet de voordelen,de mogelijkheden,de kansen die ontstaanals je fundamenteel moetnadenken over onderwijs ineen veranderend maatschappelijkspeelveld.

probleem op te lossen? Als hij of zij ermeewordt geconfronteerd, natuurlijk. Dan is hetrelevant, dan is het nuttig en dus is eenleerling op dat moment echt nieuwsgierignaar de kennis die op dat vlak wordt aange-boden.’’

Zulke veranderingen zijn niet alleen in-grijpend voor leerlingen, maar ook voor hetonderwijssysteem zelf en de mensen die erin werken. De veranderingen in het onder-wijs zullen groter worden en het tempo zalhoger worden – dat verhoudt zich slechtmet een veld dat heel strak in een keurslijfvan de overheid zit. Maar het vergt ook veelvan de docenten: die zullen moeten meebe-wegen met de maatschappij, en dat valtlang niet altijd mee. ,,Een docent moet ookmee in het lifetime learning. En dat is nietvoor iedereen even makkelijk. Maar er isgeen keus. Het klassieke concept van deschool is aan het verdwijnen en mede doorde krimp gaat dat proces de komende tijdnog veel sneller worden. Waarom zoudenleerlingen straks nog met zijn allen in eenspecifiek schoolgebouw moeten zitten?Vroeger, ja vroeger, toen was de brommer-afstand de maximale afstand die een leer-ling kon afleggen voor een specifiek soortonderwijs. Maar dat is ‘oud denken’. Telele-ren zal gaan toenemen. We gaan gebruikmaken van apps, waarbij docenten leerstofaanbieden.’’

Wie met zo’n bril naar het onderwijskijkt, ziet vanzelf nieuwe mogelijkhedenopdoemen. ,,Groei moet voor een schoolgeen doel op zich zijn. Het gaat om de kwa-liteit: die moet op orde zijn. En daarbijkunnen we nieuwe middelen inzetten.Apps, iPads, Facebook, teleleren, samenwer-ken – er is veel mogelijk, hoor. Geniet vande veranderingen die voorbij komen. Enzorg dat kinderen het best mogelijke onder-wijs krijgen.’’

Tekst Maarten PennewaardFoto Catrinus van der Veen

,,Het gaat om samen-werken, dan ontstaan er

nieuwe mogelijkheden.’’

Soft skillsbelangrijkerdan hardekennis

O N D E R W I J S&

10 LEEUWARDER COURANT DINSDAG 13 JANUARI 2015

O N D E R W I J S&

AANPASSENAAN DE TIJD

I n het begin van het nieuwe jaar is heteen drukte van belang in het leerbe-drijf van de opleiding Media en Enter-

tainment Management bij Stenden in Leeu-warden. Er moet gewerkt worden aan diver-se mediaproducties, in een setting die jeook in ‘het echte leven’ tegen zou kunnenkomen. De vraag is echter hoeveel studen-ten van deze populaire opleiding straks methun diploma op zak ook echt aan het werkkunnen in dit veld. Mediabedrijven, met detraditionele krantenuitgevers aan kop,hebben de afgelopen jaren immers vooralmensen laten vertrekken.

,,Die vraag hebben we onszelf ook ge-steld’’, zegt Patrick Bemelmans, ‘head ofschool’ van deze opleiding. Het antwoordvalt alleszins mee: van alle studenten diesinds 2002 de opleiding hebben gevolgd is63 procent vrij snel na het behalen van hetdiploma aan het werk gegaan in de media-wereld. Circa 5 procent is na de hbo-oplei-ding doorgegaan met studeren. Het onder-zoek werd voor de kerstvakantie voor heteerst gehouden, maar het is de bedoelingjaarlijks te onderzoeken waar de jongerenterechtkomen na afronding van hun studie.

Duizenden studenten volgen bij StendenHogeschool media- en lerarenopleidingen.

Ze worden opgeleid voor beroepen die tekampen hebben met krimp – soms zelfs

heel ingrijpend. Hoe zinvol is het om eenopleiding te kiezen waarmee je vaardigheden

leert voor banen in zulke sectoren?

Bijveel

tech-nische

opleidin-gen is de

‘baangaran-tie’ vrijwel 100

procent. Maar demediasector lijkt

een kale woestenijwaarin maar weinig

bloeiende plantjes te vindenzijn. Lijkt, zegt Bemelmans. ,,De

traditionele mediabedrijven zijnenorm gekrompen, maar daar tegen-

over staat dat heel veel andere bedrijvende mediawereld in huis hebben gehaald. Endat levert veel werk op voor onze studen-ten.’’

Hij noemt het voorbeeld van een voor-malige student, die bij een ondernemingverantwoordelijk is voor alle uitingen opsociale media. ,,Ondernemers hebben eentijdlang geprobeerd de nieuwe media tebedienen met Truus van de marketing ennog iemand van ict. Maar zo langzamer-hand willen ze digitaal en mediaal echtgoed bezig zijn. Het merk moet uitgebouwdworden, er moet onderzoek gedaan worden,ze willen nu eens een viral campagnemaken die wel slaagt…. Dat blijkt dantoch werk te zijn dat door professio-nals gedaan moet worden.’’

Maar: Stenden heeft de inhoudvan de opleiding ook telkensaangepast aan de veranderendetijd. ,,Niets is meer hetzelfdeals toen we begonnen. Als jemediamanagement hele-maal plat slaat is het nietsanders dan: hoe kun jegeld verdienen met con-tent? We zijn hier vooralmet die vraag bezig. Nietmet journalistiek, nietmet mooie vormgeving.Hoe content te makentegen lage kosten - dat isvoor veel bedrijven devraag. En als je er zo naarkijkt is de hele mediawe-reld in feite een grootproject. Dus als je hier

goede vaardigheden leert op dat gebied,dan kun je terecht bij Shimano voor desocial media, of bij het Nederlandsch Film-archief.’’

VERANDERENDAanpassen aan veranderende omstandighe-den – dat is ook het devies van Paul vanAmsterdam, interim ‘head of school’ van delerarenopleidingen van Stenden. ,,We wo-nen hier in een krimpregio, dat weten we.Voor het aantal banen in het onderwijs inFriesland, Groningen en Drenthe geldt dat,als we uitgaan van 2012 als index met 100,dat we in de komende twintig jaar dalennaar 94, 95. En dat er ergens een dieptepuntzit op 93. Overigens: in Groningen stijgt deindex straks naar 112.’’

Dat valt op zich nog wel mee, en voor depabo-opleidingen geldt bovendien dat zeook de huidige docenten nog een keer inschool kunnen halen voor vervolgopleidin-gen. Docenten moeten bij voorkeur eenmastertitel halen, en dat betekent dat heelveel mensen die nu voor de klas staanstraks ook weer even zelf in de studiebank-jes moeten plaatsnemen.

,,We leven in eendeel van hetland waarde

ontvolking harder zal gaan de komendedecennia. Dat betekent dat veel schoolbe-sturen zullen gaan fuseren. En dat betekentook dat oude paradigma’s, zoals de schei-ding tussen openbaar, gereformeerd enkatholiek onderwijs, verdwijnen. Dat heeftook gevolgen voor onze pabo’s: wij moetende docenten opleiden voor die nieuwe scho-len, met die nieuwe verhoudingen.’’

BALANSDe opgave voor de lerarenopleidingen isdeze, zegt Van Amsterdam: ,,We moeten debalans vinden tussen degelijk onderwijs –denk aan de hernieuwde aandacht voorrekenen en taal – dat gegeven wordt in eensetting die heel anders is dan vroeger enwaarin de ontwikkelingen veel sneller gaandan voorheen. Dat betekent dat wij nieuwemensen moeten opleiden die die kwaliteitkunnen bieden, en dat we de huidige docen-ten moeten bijscholen.’’ Voor de opleidin-gen zelf heeft dat de afgelopen jaren al totingrijpende vernieuwing geleid. Het helecurriculum is geactualiseerd en opnieuwopgezet volgens de huidige opvattingen eneisen.

Krimp stelt aan studenten ook eisen,zeggen Bemelmans en Van Amsterdam. ,,Demediaopleiding is een internationale. Nietalleen omdat bij ons ongeveer een derdevan de bijna 1200 studenten uit het buiten-land komt – veel uit Duitsland, maar ookuit Japan, Venezuela, de Baltische staten,

Roemenië en Bulgarije – maar ook omdathet werk internationaal is. Als jij hier

komt en denkt dat je in Leeuwardenkunt blijven werken na je studie,

denk dan nog eens na’’, adviseertBemelmans. ,,Wereldwijd is de

mediasector booming, en danvooral in Zuidoost-Azië.’’

Voor pabo-studenten ligtde horizon minder ver weg,zegt Van Amsterdam.Maar ook hier geldt:misschien is Emmen ofDokkum niet het eind-station, maar een schoolin de Randstad. ,,Weleren kinderen opschool steeds vaker hoeze zich moeten aanpas-sen aan de veranderen-de wereld. Dat geldt dannatuurlijk ook vooronze studenten.’’

Tekst Maarten PennewaardFoto’s Niels Westra

Wij moeten dedocentenopleiden voordie nieuwescholen , metdie nieuweverhoudingen


De opleiding Media en Entertainment Management bij Stenden.


LCadvertentie12

Meer informatie Archimedesweg 8, 058- 215 70 37, www.bouwmensen-fnz.nl

FRIESLAND

Heerenveen en LeeuwardenBouwen aan je toekomst!Als vakman in de bouw werk je aan uitdagende projecten in nieuwbouw enrenovatie. Bouwmensen zorgt ervoor dat jij straks goed opgeleid aan de slagkan. We bieden je erkende en vakkundige mbo-opleidingen met leerzamestages bij bouwbedrijven. Je krijgt praktijkscholing in een werkplaats enhet theorieonderwijs wordt verzorgd door het ROC. Met een opleiding vanBouwmensen kies je voor een toekomst, die staat als een huis!

Dé vakopleiding voor de infra

Machinist Grond-, Water- en WegenbouwMonteur | Uitvoerder | Landmeter (allround) Vakman GWW | Straatmaker

InfraJA!OPENDAG31JAN2015

JA!

CEINTUURBAAN 2 | HARDERWIJK | WWW.SOMA-COLLEGE.NL @SOMACollegefacebook.com/SOMACollege

VAN 09.00 - 15.00 UUR

“Nu ik bengestart, heb ikmezelf weer in

de hand.”

“...debalans was

ver tezoeken.”

Edwin (47):“Ik ben veelonderweg.”

Wil jij ook eengezonde leefstijl?Overgewicht is een serieus gezondheidsprobleem en leidt op termijn totgezondheidsklachten, zoals bijvoorbeeld diabetes en hart- en vaatziekten.Een gezond gewicht is daarom belangrijk voor je algehele gezondheid.

BlijvendinBalans is een online coach en helpt je een gezonde leefstijl en een gezondgewicht te bereiken. Je leefstijl en gedrag gaan daardoor veranderen. Hierdoor ga jeafvallen en je beter voelen. Je krijgt persoonlijke tips en adviezen over je eetgedrag,je beweging en je welzijn.

Het programma biedt uniek maatwerk, persoonlijke adviezen en is interactief. Ook iscontact met andere deelnemers mogelijk. Samen sta je immers sterker!

BlijvendinBalans heeft een professionele en serieuze achtergrond. Het is gebaseerdop kennis van diëtiek, psychologie, beweging en geneeskunde. Het is geen dieet-programma. Het doel is gedragsverandering. Eten en bewegen zijn daarbij hulpmiddelen.

Ga naar www.blijvendinbalans.nl en kies het abonnement dat bij je past!

BlijvendinBalans: je online lijfcoach door dik en dun!

Bent u verzekerd bij De Friesland? Dan kunt u 3 maanden gratis gebruikmaken van het programma BlijvendinBalans.Interesse? Ga naar www.defriesland.nl/fanvanfit en kijk bij ‘e-Health’.

BlijvendinBalans is een programma van e-Prox BV. e-Prox is gelieerd aan LIMIS;een innovatiecentrum in de gezondheidszorg in Leeuwarden.

TEST JEZELFop www.blijvendinbalans.nl

en ga ook voor eengezonde leefstijl.

www.blijvendinbalans.nl

O N D E R W I J S&


DUIZENDPOTEN

D irecteur Freddie Duursma (58)harkt het blad aan dat voor deingang ligt van zijn basisschool

Triangel in Nieuw-Annerveen en gooit het inde groene container. Het symboliseert dewerkzaamheden van het werken op een klei-ne school. Leerkrachten en directeuren moe-ten duizendpoten zijn, want met een kleinteam moet iedereen de handen uit de mou-wen steken. Naast lesgeven komt het regelenvan schoolreisjes, projecten, Kinderboeken-week, sinterklaas en kerstvieringen – ommaar een paar activiteiten te noemen – altijdweer op dezelfde schouders terecht.

Daarnaast geven ze onderwijs aan combina-tiegroepen: meer leerjaren in een klas. Datbetekent dat ze op meerdere niveaus les moe-ten geven. Komen daar nog een paar zorgleer-lingen bij die extra ondersteuning behoeven,dan hebben ze hun handen meer dan vol.

Overbelasting van leraren kan een van deredenen zijn een school te sluiten of te fuse-ren met een andere. Het zou een bedreigingvan de kwaliteit van het onderwijs zijn. Fred-die Duursma en Greet Gruber (60), directeuren leerkracht combinatiegroep 7/8 van dekleine basisschool Triangel in Nieuw-Anner-veen spreken uit ervaring.

Leerkrachten op kleine scholen moeten dui-zendpoten zijn.

Gruber: ,,Duizend is veel, maar je moet opeen kleine school veel kunnen. Een kettingom een fiets leggen, briefjes meegeven alser een activiteit in het dorp is, het ophalenvan oud papier regelen, vlaggen op officiëlefeestdagen, de laatste schooldag organise-ren, contacten met het voortgezet onder-wijs onderhouden, nieuwe methoden aan-schaffen…"

Duursma: ,,We hebben een lijst met ruim150 taken die we met zijn drieën moetendoen. Hier werken voelt als het draaiendehouden van een huishouden. De vaatwassermoet in- en uitgeruimd worden, er moetkoffie en thee zijn. Naast lesgeven moetenal deze schoolorganisatorische taken wor-den geregeld.’’

Leerkrachten moeten lesgeven op meerdereniveaus.Gruber: ,,Ik gaf vorig jaar les aan combina-tiegroep 6/7/8 en nu aan 7/8, ik heb altijdmeerdere niveaus. Een kind dat goed mee-komt in de ene groep kan meedoen met delaagste groep daarboven. Ik koppel de ni-veaus van kinderen aan elkaar. Of ik danlesgeef aan één groep in een klas of aandrie, maakt niet veel uit. Ik geef een basisin-structie zodat alle kinderen aan de slagkunnen, daarna per groep en als ze aan hetwerk zijn, geef ik extra ondersteuning aan

kinderen die hulp no-dig hebben. Ik vind hetvooral een kwestie vanorganiseren.’’

Leerkrachten en direc-teuren hebben hetongemeen druk.Duursma: ,,Dat is zo.Bij ons op school

brandt het licht altijdtot zes uur ’s middags.

In het weekend zijn weook bezig. Maar het is de

vraag of dat erg is. Ik vindvan niet. Je krijgt er waar-

dering voor van kinderen,ouders, collega’s en het

dorp.’’

Voor de tiende keer als juf deschoolreis of kerst organiseren, is

dat nog leuk?Gruber: ,,Ja, dat is nog steeds leuk.

Geen kerst is bij ons gelijk, we doen elkjaar andere dingen. Dat moet ook wel,

omdat we met drie leerjaren in een groepzitten. Leerlingen zouden elk jaar hetzelfdekrijgen en dat kan niet.’’

Kleine scholen hebben meer zorgleerlingen.Duursma: ,,Ouders kiezen voor een kleineschool, omdat ze denken dat hun kind daarmeer aandacht krijgt. Ik denk dat dat zo is.Het kan echter een nadeel zijn voor eenkleine school, omdat ze – als deze kinderenmoeilijk leren – de opbrengsten van deschool naar beneden halen. Een zwakkeleerling in een kleine groep maakt dat degemiddelde Citoscores dalen. De Inspectierekent je daar op af en dan loop je het risicoeerder als zwakke school betiteld te wor-den.’’

Klassen zijn zo klein dat kinderen geenleeftijdsgenootjes hebben om mee te spelenof zich aan te spiegelen.Gruber: ,,Kinderen in kleine klassen lerensociaal en weerbaar te zijn. Ze moeten wel,want ze willen bij de groep horen. Daar kunje negatief tegenaan kijken, maar ook posi-tief. Anderen zeggen dat de overgang naarde middelbare school heel groot is, maar wijhoren nooit dat kinderen daar geen aanslui-ting vinden. Dat gaat altijd goed.’’

Duursma: ,,Kinderen moeten ook vanelkaar leren. Als je een sparringpartnernodig hebt, heb je natuurlijk een grotereklas nodig. Dus er zijn grenzen aan hoeklein een klas mag zijn. Maar wat de onder-grens is, hangt af van de samenstelling vande groep, de achtergrond van de kinderen,het aantal zorgleerlingen en de leerkracht.We gaan niet voor niets fuseren met anderescholen. Dat hangt samen met onze kleinegroepen, maar ook met: als wij nu nietfuseren dan sluit onze school over een oftwee jaar eenvoudigweg omdat er minderkinderen worden geboren. Beide anderescholen merken dat ook. Doen we niets danis er over een paar jaar geen enkele basis-school meer in dit gebied.’’

Wat is het mooiste aan een kleine school?Duursma: ,,Je doet het met elkaar en voeltje verantwoordelijk voor het geheel. Deactiviteiten van het dorp en de school zijnnauw verbonden.’’

Wat is het nadeel van een kleine school?Gruber: ,,Je werkt met een klein team en datmaakt je kwetsbaar. Als een leerkracht uit-valt, valt veel uit. Verder is de band vanpersoneelsleden hecht, waardoor nieuwe-lingen het niet makkelijk hebben.’’

Lesgeven op een kleine school is moeilijker dan op eengrote school, zeggen onderwijsbestuurders. Meesters en juffenmoeten vooral op kleine scholen van alle markten thuis zijn.

De Triangel gaat sluiten

Basisschool Triangel had vorig jaarjuni nog 38 leerlingen. Doordat deschool gaat fuseren besloten diverseouders hun kind alvast naar eenandere school te sturen. Nu zijn ernog achttien over en heeft de schoolalleen nog bovenbouw, groep 5/6 en7/8. De school gaat dit jaar fuserenmet basisschool De Badde in Anner-veenschekanaal (22 leerlingen) enDe Springplank in Eexterveen (77).De nieuwe school, met plek voor 117leerlingen, komt in Eexterveen.

Greet Gruber enFreddie Duursmavoelen zich thuis opeen kleine school.

Tekst Gea MeulemaFoto Harry Tielman

OPENDAGENTERRA.NL

14 januari oldekerkVMBO GROEN

21 januari winsumVMBO GROENHET GROENE LYCEUMPRAKTIJKONDERWIJS

21 januari EmmenVMBO GROENHET GROENE LYCEUM

28 januari eeldeVMBO GROENHET GROENE LYCEUM

28 januari WolvegaVMBO GROENHET GROENE LYCEUM

30 & 31 januari MeppelVMBO GROENHET GROENE LYCEUM

4 februari AssenVMBO GROENHET GROENE LYCEUM

ALS DE

SCHOOL SLUIT

D e voormalige basisschool in1e Exloërmond is onherken-

baar. De voorgevel is splinter-nieuw, op het schoolplein staat groen eneen deel is parkeerplaats. Waar vier jaargeleden tientallen kinderen naar schoolgingen is nu een bedrijf in energiezuinigelampen gevestigd.

Ouders die elkaar voorheen bij hetschoolplein ontmoetten, kunnen dat nu inhet naast gelegen dorpshuis De Badde. Daarzitten moeder Barbara Dost (47) en JaapDost (68) (geen familie), voorzitter vanStreekbelangen van 1e Exloërmond.

De Mondenhoek sloot in juli 2011. Dorps-bewoners en kinderen konden nog net het50-jarige bestaan vieren. ,,Er was al jarensprake van dat ie dicht zou gaan’’, zegt Bar-bara Dost die in 2011 drie kinderen op deschool had. Al in 2004 wordt gespro-ken over sluiting, omdat de ge-meente vindt dat een schooluit minimaal vier groepenmoet bestaan en die heeftDe Mondenhoek niet.

Maar dat is niet de enige reden. De Mon-denhoek zit in financiële nood en moet zeston besparen. Meer kleine scholen zitten opwip.

Dorpsbewoners komen in het geweer. Zewillen hun school behouden. De plannenworden opgeschort, maar komen in 2008 inalle hevigheid terug. Het schoolbestuurheeft een tekort van een miljoen euro enwil zijn zestien scholen in sneltreinvaartreorganiseren. Barbara volgt de discussie engaat naar inspraakbijeenkomsten, maarstaat er niet met een spandoek. Daar is ze’het type niet naar’. Zes kleine scholen,waaronder De Mondenhoek, gaan dicht.

Barbara: ,,De school zou na de zomer-vakantie geen groep 1 meer hebben en ineen andere groep zat maar één kind. Dat wilje een kind niet aandoen. Dat de discussiesrond de sluiting zo lang duurden, maaktedat je er op een gegeven moment klaar meewas. De school gaat dicht, je kinderen gaannaar een andere school en dan moet jeverder.

Hoe klein kan een school zijn? Waar ligt degrens?Jaap: ,,Sommige scholen gaan nog door alsze 27 leerlingen hebben. Dat moet je nietwillen.’’

Barbara: ,,Je kunt geen grens aangeven. Jemoet naar het geheel kijken. Hier gingen ingroep 8 zestien kinderen weg, maar kwa-men er in de laagste groepen nauwelijkskinderen bij. Je moet kijken naar hoe dekinderen over alle groepen zijn ver-deeld. Een paar kinde-ren in ééngroep

is niet acceptabel. De Mondenhoek was eensuperleuke school. Juf Gerry Arends lietkinderen hard werken, maar deed ook leukedingen met ze. Ouders gingen met elkaarom. Elk kind kende alle andere kinderen.Mijn dochter en zoon zaten in de combina-tiegroep 6/7/8 bij elkaar in de klas. Mijnzoon is na de sluiting naar fusieschool DeWesthoek in 2e Exloërmond gegaan. Zijnvriendjes en een paar leerkrachten gingenmee. Het was wennen, want de school hadandere regels, maar dat leerde snel.’’

Voelde hij zich thuis in een grote klas?Barbara: ,,Hij kwam uit die combinatiegroep6/7/8 met zestien leerlingen en zoveel za-ten er ook ongeveer in zijn nieuwe klas,combinatiegroep 7/8. Op De Mondenhoekwaren eerst maximaal twee leerjaren in eengroep en toen dat er drie werden dacht ik:wil ik dat wel? Maar kinderen vinden datprima. Die weten niet anders. Vroeger had

Een kleine vierjaar geleden slootDe Mondenhoek,de enige basis-school in 1e Exlo-ermond. MoederBarbara Dost enJaap Dost vandorpsbelangenblikken terug.

je een juf die de hele week voor dezelfdeklas stond, nu hebben kinderen soms weldrie juffen. Ik heb er wel eens bedenkingenbij, maar kinderen malen er niet om. Zijverheugen zich soms weer op die ene juf.’’

Wat betekende de sluiting van de schoolvoor het dorp?Jaap: ,,Ik zag het als bedreiging. De contact-en worden bij de school gelegd. Je kletst bijhet hek en als je snel wat wil organiseren enregelen doe je dat daar. Een school geeftbinding, meer dan dorpsbelangen kan bie-den. Maar als een school te klein wordt ener vallen groepen uit, wat wil je dan nog?Kinderen moeten goed onderwijs krijgen.Nu gaan ze weer naar een levensvatbareschool. Wij hebben wel eens moeite ominwoners voor onze activiteiten te interes-seren, maar daar kun je de sluiting van deschool niet de schuld van geven. Dat komtdoor de individualisering van de samenle-ving en mensen hebben het druk met ande-re dingen. Ze hebben minder behoefte aansociale ontmoetingen. Op onze activiteitenkomen mensen af, al zijn het soms minderdan we willen. Maar een ding is zeker: slui-ting van de school betekent niet het eindevan het dorp. Het dorp gaat verder.’’

Barbara: ,,Kinderen hebben leeftijdgeno-ten nodig. Wel vind ik het jammer dat mijndochter nu verder naar school moet fietsen,vanaf ons huis 6 kilometer. Ze moet eendrukke weg over. In de winter breng ik haaren ik vind het jammer dat ze daardoor laterzelfstandig is.’’

Bewoners vreesden dat het dorp zou ver-grijzen en jonge gezinnen weg zouden blij-ven.Jaap: ,,Ik was er ook bang voor, maar het isbeslist niet zo. Woningen zijn hier niet al te

duur. Links en rechts, en tegenover mijheb ik nieuwe buren. Allemaal jonge

mensen.’’Barbara: ,,Jonge gezinnenblijven wel. Wat mij opvalt is

dat er meer baby’s wordengeboren.’’

Tekst Gea MeulemaFoto Jan Anninga


Dorpsbewoners komen in het geweer. Ze willen hun school behouden.

Kinderenhebbenleeftijdgenotennodig

O N D E R W I J S&


LCadvertentie16

Groen is...

Buitenpost / Heerenveen / Leeuwarden / Sneek

&meer

OpenAvondwo. 18 februari18.30 - 21.30 uur

nordwincollege.nl

Groene economie

Plant & Productie

Voeding & Gezondheid

OPEN DAGENWoensdag 28 januari16.00 uur - 20.00 uur

De Dyk • De Foorakker • Leeuwarder Lyceum •

Dalton Dokkum (14.00 - 17.00 uur & 19.00 - 21.00 uur)

!mpulse Kollum (17.00 – 20.30 uur)

Donderdag 29 januari16.00 uur - 20.00 uur

Stedelijk Gymnasium • Montessori High School •

!mpulse Leeuwarden

Zaterdag 31 januari10.00 uur - 14.00 uur

De Brêge • YnSicht

Voor meer informatie over de scholen,de Open Dagen en de Doemiddagen:

www.piterjelles.nl

O N D E R W I J S&


DE

FUSIE

Het verwijt aan schoolbesturen is vaak dat ze sluitingenof fusies van scholen van bovenaf opleggen. In Bellingwolde

vechten ouders juist om van drie scholen één te maken.

I n Bellingwolde, met ruim drieduizendinwoners, staan drie scholen. Tweeopenbare met ruim honderd en een

protestants christelijke met rond de zeven-tig leerlingen. Geen van de scholen wordt inzijn voortbestaan bedreigd. Toch zegt eengroep ouders: maak er alsjeblieft één dorps-school van.

De moeders Yvonne Trenning (met kin-deren op de openbare Oosterschool), Mar-loes Dijkstra (kinderen op de christelijke DeWegwijzer) en Petra Koorn (kinderen op deopenbare Westerschool) praten er al langover. Het aantal kinderen in het dorp neemtde komende jaren met bijna een derde af.Twee scholen hebben over een paar jaarrond de zeventig leerlingen, De Wegwijzerrond de vijftig.

,,Dan krijg je heel andere scholen’’, zegtMarloes Dijkstra. ,,Dan komen er combina-tiegroepen met meer leerjaren in een groep.Dat is voor kinderen en voor leerkrachtendie dan op meer niveaus les moeten gevenniet ideaal. Ook vraag ik me af of elk kindnog wel genoeg speelkameraadjes in zijnklas heeft.’’

TUSSENKOPEén school zou goed zijn voor het dorp,denken de vrouwen die zitting hebben in deInitiatiefgroep Samenwerkingsschool Bel-lingwolde. Trenning: ,,Je wordt meer eencollectief. Kinderen zitten nu immers al opdezelfde sportverenigingen en gaan naardezelfde middelbare school. Waarom nieteerder al ook samen naar de basisschool?’’Dijkstra: ,,Het is bizar dat een dorp als Bel-lingwolde drie basisscholen heeft.’’

Bovendien kan samengaan geld besparen– minder uitgaven voor onderhoud van de’slechte’ panden – dat ten goede kan komenaan het onderwijs voor de kinderen. De

moeders hebben volop ideeën. Het geld kanworden gebruikt voor extra ondersteuningvoor de zwakke en de snelle leerlingen opschool. Ze zouden bij de nieuwe schoolgraag een goed geoutilleerd handenarbeid-lokaal zien. De peuterspeelzaal kan mis-schien gecombineerd worden met de kin-deropvang, want dat laatste is er niet in hetdorp. Kinderen kunnen op jonge leeftijdbeginnen met Engels en Duits.

Er kan worden samengewerkt met hetDollard College, de middelbare school dienaast de Westerschool staat en naast hetvmbo ook havo- en vwo-onderwijs geeft toten met klas 2.

Maar de schoolbesturen hebben minderhaast. Ze prijzen het ouderinitiatief. ,,Het iseen geweldig plan. Het zou mooi zijn als weeen school kunnen houden met acht groe-pen’’, zegt Jan de Boer, bovenschools direc-teur van De Wegwijzer (VCO Midden- enOost-Groningen). Maar hij en zijn collegaJaap Hansen van het overkoepelend open-baar bestuur van de Wester- en Ooster-school (SOOOG) vinden de situatie in Bel-lingwolde niet urgent. Geen van de scholenwordt op korte termijn in haar voortbe-

staan bedreigd. ,,Snelheid moet samen gaanmet zorgvuldigheid’’, zegt Hansen.

Als er een samenwerkingsschool komt,moet een goed pand worden gekozen (devoorkeur gaat uit naar de locatie van deWesterschool), moet dat worden verbouwden is overleg met de gemeente nodig. Ermoeten afspraken komen over geld, perso-neel en een onderwijskundige aanpak. Datvergt tijd.

Schoolbesturen zien hun leerlingenaantal-len met honderden dalen, zodat ze zichafvragen of ze over een paar jaar nog welgroot genoeg zijn om hun scholen financieelen onderwijskundig aan te sturen. Ze wetendat ’elkaar kapot concurreren’ niet helpt endat ze, als ze goed onderwijs voor de regiowillen behouden, de handen ineen moetenslaan. Hansen: ,,Het gebied snakt naar sa-menwerking.’’

In Oost-Groningen zitten daarom vierschoolbesturen en een gemeente rond detafel om te onderzoeken of ze samen verant-woordelijk kunnen worden voor alle scho-len. Ze willen een holding vormen, waaron-der de vijf schoolbesturen vallen en eennieuwe stichting voor de samenwerkings-scholen oprichten.

TUSSENKOPAls de vijf scholenpartners eruit komen, kande samenwerkingsschool in Bellingwolde deeerste zijn die onder de holding valt. Maarzover is het nog lang niet. De onderhande-lingen gaan langzaam. Schoolbesturen moe-ten verantwoordelijkheden aan de holdingoverdragen maar welke en hoe? ,,Samenwer-ken en samengaan is meer geven dan ne-men’’, vat Jan de Boer het samen.

Dit voorjaar moet er een blauwdruk lig-gen, daarna moeten de plannen nader wor-den uitgewerkt. Zowel De Boer als Hansendenken dat er in Bellingwolde op zijnvroegst in 2016 een samenwerkingsschool is.Dat duurt lang voor de enthousiaste moe-ders die al twee jaar bezig zijn. De besturenzeggen zich te realiseren hoe waardevol huninzet is. ,,Ik weet dat dit niet te lang moetduren’’, zegt Hansen. ,,Het is een geweldigplan’’, zegt Jan de Boer. ,,We moeten gebruikmaken van deze draagkracht.’’

Tekst Gea MeulemaFoto Huisman Media

Samenwerkendeschoolbesturen

De vijf partners in Midden- enOost-Groningen die praten over

bestuurlijke samenwerking ineen holding zijn: de openbare

koepels OPRON (Stadskanaal),SOOOG (Oost-Groningen), dechristelijke koepels Scholen-

groep Perspectief en VCO Mid-den- en Oost-Groningen en de

gemeente Vlagtwedde. Wellichtdat later gemeente Hoogezand

en openbaar onderwijs Slochte-ren (OPOS) aanhaken.

Op de achtergrond vlnr:Yvonne Trenning, Petra

Koorn, Marloes Dijkstra.Kinderen op de voorgrond:

Pien, Mayte en Moran.Daarachter ouders Kim Waslanderen Piet Georgius.

Maak eralsjeblieft ééndorpsschool

van

180MIN + 120SMS + 300MB

Speciale aanbieding van Vodafone voor de lezers van deze krant

Een actieabonnement heeft een contractduur van 2 jaar. De aansluitkostenbedragen €30,- en de bezorgkosten zijn gratis. Actie geldig tot minimaal17-01-2015 en alleen online verkrijgbaar. Typ-, druk- of zetfouten voorbehouden.

24 Maanden 50% korting en deSony Xperia Z2 twv €449.-

Vodafone Voordeel WebMIN SMS MB VAN VOOR TOESTEL

120MIN 80SMS 200MB €35.- €17.50 €35.-

180MIN 120SMS 300MB €40.- €20.- €15.-

240MIN 180SMS 400MB €45.- €22.50 €0.-

Stof- en waterdicht5,2 inch full HD scherm

20,7 MP camera + 4K HD video

van €45.- voor

240MIN + 180SMS + 400MB€22.50

p/mnd

Ander toestel of goedkoper abonnement?Kijk op de website!

Speciale aanbieding van Vodafone voor de lezers van deze krant

24 Maanden 50% korting en de Sony Xperia Z2 twv €449.-

OP=OP

Inclusiefnoise-

cancellingheadphones!

Bestel snel op:www.vodafone.nl/lcVoor vragen enmeer informatie bel: 0900-0603 (€ 0,45 per gesprek)


HELPT

GOOGLE?

O N D E R W I J S&

I n leger wordende gebieden, met legerwordende klaslokalen, wordt het lasti-ger om leerlingen alle vakken te blij-

ven aanbieden. Tenminste: als we blijvendenken volgens ons huidige onderwijsmo-del. ,,Maak een virtuele klas in Google Han-gouts. Afstanden doen er dan niet meer toe,leerlingen kunnen elkaar helpen. Wil jeGrieks of Latijn leren? Er zijn altijd gelijkge-stemden te vinden die dat ook willen. Dedocent kan op elk moment helpen, huis-werk geven, nakijken.’’

Graìnne Phelan van Google geeft hetvoorbeeld, dat in Engeland al wordt toege-past. Phelan is gestationeerd in Amsterdam,van waaruit zij onderwijsinstellingen willaten zien hoe Google het onderwijs kanhelpen. Niet iedereen is meteen laaiendenthousiast over de aanwezigheid van deinternetgigant op scholen, omdat het be-drijf al zo’n dominante positie inneemt inhet maatschappelijk leven. Maar het is eenfeit dat Google vanaf het prille begin warmebelangstelling heeft gehad voor het onder-wijsdomein.

SCHOLAREr zijn niet veel studenten meer die eenonderzoek doen zonder via Google Scholarte zoeken naar wetenschappelijke artikelen.Google stelt voor onderwijsinstellingenafgeschermde mailfaciliteiten beschikbaar,werkt samen met een groeiend aantal uni-versiteiten en heeft ook een netwerk waar-aan docenten wereldwijd kunnen meedoenom op de hoogte te blijven van vernieuwen-de technologieën om het onderwijs te ver-beteren.

,,Het is voor Google een vanzelfsprekend-heid om nadrukkelijk met onderwijs bezigte zijn’’, zegt Phelan. Ze verwijst naar demissie van het bedrijf: organizing the worldof information. ,,Daar hoort vanzelfspre-kend bij dat studenten toegang hebben totinformatie die voor hen relevant is.’’ InEuropa timmert Google sinds 2007 aan deweg in het onderwijsveld. In Noord-Neder-land maakt onder anderede NHL gebruik van deGoogle-systemen.

,,De Nederlandseuniversiteiten staan zeeropen voor nieuwe manie-ren van onderwijs geven’’,zegt Phelan. ,,Ze zijnnieuwsgierig om the nextnew things uit te proberen.Dat is erg prettig en hethelpt ons ook omproducten verderte ontwikke-len.’’

Bedrijven als Google en Apple hebben ookcommerciële motieven om tegen het onder-wijs aan te schurken. De studenten van nuzijn de klanten van morgen. Apple heeftspeciale kortingsprogramma’s, maar biedtook kennis aan via iTunes U. De aanwezig-heid van Google is echter een stuk groter.Phelan is daarom ook keynotespreker op hetcongres van de RUG en Academy Noord:‘Alles over het onderwijs in 2030’. Dat vindtplaats in april, in het Infoversum Gronin-gen.

Ze licht alvast een tipje van de sluier op.Onderwijs anno 2030 maakt, zeker in gebie-den die te maken hebben met dalende in-woneraantallen, vooral gebruik van inter-net. ,,Het web is het beste platform’’, daar-van is Phelan overtuigd. Boeken en appszijn te statisch; kennis op het web kan metiedereen gedeeld worden en ook continuaangepast. Videoconferencing waarbij leer-lingen en docenten niet meer aan hetzelfdeklaslokaal zijn gebonden, is dan gemeen-goed.

Onderwijs is dan ook een stuk meer ge-personaliseerd dan nu. Dat biedt niet alleenin krimpgebieden de mogelijkheid om aanenkele verspreid wonende leerlingen Latijnof Grieks aan te bieden; het gaat veel verder.,,Elke student kiest zijn eigen pad, maaktzijn eigen plan’’, schetst Phelan.

CLASSROOMDe weg naar die toekomst zijn we al opge-gaan, zegt Google. Vorig jaar lanceerde hetbedrijf Google Classroom, een gratis appwaarmee docenten efficiënter moeten kun-nen werken. Het toedelen van taken, hetbekijken van vorderingen van leerlingen,communicatie met de studenten – de wijzewaarop we het nu doen is eigenlijk al hope-loos achterhaald, aldus de internetgigant.

,,Hoe werkt een docent nu? Hij geeft eenopdracht, de studenten maken hem enleveren hem allemaal tegelijk in. Vervolgensmoeten alle opdrachten in een keer worden

nagekeken. Dat is echtniet meer nodig’’,aldus Phelan. ,,Met

Classroom kan eendocent meekijken met

de vorderingen van eenstudent, hij kan op het juiste

moment hulp bieden, hij kanze aansporen als hij ziet dat zenog niet zijn begonnen. Het is

maar een voorbeeldje. Maarzo’n aanpak verbetert de

kwaliteit van hetonderwijs, daar-

van ben ikovertuigd.’’

Google en krimp – dat is geen voorde hand liggende combinatie. Toch is

er een link: de gigant wil een helpendehand bieden bij scholing en denkt ook

in krimpregio’s toegevoegde waardete hebben.

Meer informatie overGoogle for Education:www.google.com/eduMeer informatie over hetcongres ‘Alles over hetonderwijs in 2030’:www.academynoord.nl

Tekst Maarten Pennewaard

Omdat je algenoeg te

kiezen hebt

Kom vrijdag 16 en zaterdag 17 januarinaar de open dagenDeltion mbo Zwolle, Mozartlaan 15, T (038) 850 30 00.Kijk voor aanmelden, de tijden en het programma op www.deltion.nlof download onze app in de Android of IOS store.

Kiesvoor jezelf

OPENDAGEN

MELD JE

AAN!

Onderwijsbijlage Leeuwarder Courant

Documents

Transcript of Onderwijsbijlage Leeuwarder Courant