6 achtergrondOd | december 2015 | #8

Het Bouw Informatie Model BIM is een uitno-diging tot een nieuwe manier van denken over en handelen met gegevens over onze fysieke leefomgeving. De generatie BIM die met BIM

opgroeit en er speels en creatief mee kan werken, veronder-stelt dat wij gezorgd hebben voor een digitale omgeving, waarin de BIM-informatie als water uit de kraan steeds be-

schikbaar is, betrouwbaar en overal beschikbaar. De mind-set waarin we nu nog denken over actuele en historische gegevens over onze fysieke leefomgeving verandert dras-tisch, omdat in de digitale wereld oud en nieuw gewoon naast elkaar bestaan en gelijkwaardig worden behandeld. Bewaren van gegevens en beschikbaar hebben van gegevens

convergeren tot één begrip. Het onderscheid verdwijnt in de BIM-werkelijkheid. Om dit tastbaar en concreet te ma-ken volgen hier een paar voorbeelden van de huidige BIM-praktijk in Nederland. Het creëren van een digitale BIM-omgeving voor integraal werken met veel samenwerkende disciplines staat aan de basis hiervan.

BIM-praktijkvoorbeeldenRijkswaterstaat gebruikt BIM bij grote infrastructuur-projecten, zoals de reconstructie van de A15 bij Europoort, met het oogmerk kosten te besparen in de life cycle-kosten van de wegeninfrastuctuur in Nederland. De aannemer krijgt als opdracht het ontwerp van de infrastructuur in BIM-modellen uit te voeren en na afloop de gerealiseerde infrastructuur ‘as built’ in BIM-modellen op te leveren, zo-dat die gebruikt kunnen worden in de verdere levensduur. Op termijn heeft Rijkswaterstaat dan van de gehele weg-infrastructuur in Nederland een bestand met BIM-model-len, waarmee het beheer en toekomstige aanpassingen aan de weginfrastructuur digitaal ondersteund kunnen worden. Het duurzame digitale beheer van deze BIM-modellen ge-durende de levensduur van de weginfrastructuur wordt dan een nieuw vraagstuk.

Steden zoals Amsterdam, Den Haag en Rotterdam gaan BIM inzetten als onderdeel van het digitale stadsmodel of omgevingsmodel, waarmee de stedelijke ontwikkeling wordt ondersteund bijvoorbeeld bij het opstellen van een Omgevingsvisie of een Omgevingsplan. De gemeente Den Haag heeft voor de herontwikkeling van het Binckhorst-gebied gebruikgemaakt van BIM-modellen.

Het Rijksvastgoedbedrijf schrijft het gebruik van BIM voor bij het ontwerp, de bouw en het beheer van bouw-projecten in opdracht van de rijksoverheid. In opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf is BIM en de RVB BIM Norm van

Mindshift voor informatieprofessionals

In dit tweede artikel in de serie artikelen over keten archivering voor de Omgevingswet1 is het Bouw Informatie Model (BIM) metafoor voor een nieuwe mindset over het bewaren en ar-chiveren van digitale gegevens over onze leefomgeving. De lezer wordt meegenomen in de nieuwe werkelijkheid van de digitale fysieke leefomgeving, waarin continu en 24/7 een beroep wordt gedaan op betrouwbare, vindbare en beschik-bare gegevens over die leefomgeving.

TEKST JACQUES DUIVENVOORDEN

Ketenarchivering voor de

Omgevingswet (2)

In de digitale wereld blijven oud en nieuw ge-woon naast elkaar bestaan en worden gelijkwaar-dig behandeld

LTR_P006_LTR-OD-08-2015 6 1-12-2015 16:10:26

7achtergrond Od | december 2015 | #8

toepassing verklaard bij onder meer de volgende projecten: Hoge Raad (Den Haag), Penitentiaire Inrichting Zaanstad, Vernieuwing Rijnstraat 8 (voormalige VROM-gebouw in Den Haag), Gerechtsgebouw Breda en RIVM/CBG (Utrecht Science Park; http://www.wegtotdewetenschap.nl/).

Voor de infrastructuur Zuidas Amsterdam werken Rijkswaterstaat, ProRail en de gemeente Amsterdam samen en gebruiken daar BIM als standaard voor de modellering van de infrastructuurprojecten.

Ingenieursbureaus op het gebied van de infrastructuur zoals Arcadis en Movares hebben BIM integraal onderdeel gemaakt van hun dienstverlening en bieden deze aan klan-ten aan.

Leerpunten van de huidige BIM-praktijk Wat laten deze voorbeelden nu zien? Wat is de essentie van de nieuwe manier van kijken naar digitaal samenwerken op basis van BIM en welke verandering in mindset heb je nodig om open te staan voor deze nieuwe werkwijze?

Klassieke grenzen tussen bedrijfsleven en overheid ver-dwijnen. Gegevens worden gemeenschappelijk opgebouwd en beheerd. Het klassieke bouwarchief met tot wel hon-derd jaar oude bouwtekeningen wordt vervangen door een

digitaal BIM-depot, waarin de BIM-content levend wordt gehouden in een duurzame digitale omgeving. Het werken met modellen van fysieke objecten gaat zorgen voor een andere procesinrichting van het vergunningsproces, omdat de oude werkwijze met formulieren en andere documen-ten vervangen wordt door een werkwijze die gericht is op die modellen zelf. De bouwtoets kan plaatsvinden door het digitale BIM-model te toetsen in plaats van vragen te stellen aan de vergunningsaanvrager die in een formulier beantwoord moeten worden. Dit impliceert dat ook de regel geving en de juridische context aangepast moeten worden aan het beschikbaar hebben van informatierijke en toets bare BIM-modellen. Een digitale stad met gebouw-informatie gebaseerd op BIM-modellen is bijvoorbeeld voor de brandweer heel handig, omdat zij veel gemakkelij-ker dan voorheen zich kunnen voorbereiden op hun inzet aan de hand van deze BIM-modellen.

Doorbraak en uitbreiding van de BIM-praktijkOp termijn (denk in een horizon van 15 tot 25 jaar) is de ge-hele fysieke leefomgeving in Nederland digitaal beschikbaar in omgevingsmodellen, waarvan BIM-modellen een belang-rijk onderdeel zullen zijn. Het werken met BIM-modellen is dan de bestaande praktijk van alledag geworden en deze zijn een onmisbaar onderdeel geworden van beleid en uit-voering in de fysieke leefomgeving. Om van de bestaande BIM-praktijk tot deze volledige Nederland-brede toepassing van BIM te komen zijn nog veel stappen te zetten en is een collectief leer- en oefenproces nodig. Groot voordeel is dat BIM wereldwijd toegepast wordt op basis van internatio-nale standaards en dat er daarom niet alleen een nationaal leerproces is, maar ook een internationaal leerproces. In Ne-derland heeft de Bouw Informatie Raad (BIR) een belang-rijke coördinerende rol bij de uitbreiding van BIM (www.bouwinformatieraad.nl). Voor praktische informatie over BIM is het BIM-loket ingericht (www.bimloket.nl).

Wat betekent dit voor de informatieprofes-sionals?We moeten ons voorbereiden op het innemen door informatie professionals van nieuwe rollen binnen de BIM-werkpraktijk. Deze BIM-werkpraktijk is zich ook nog aan het ontwikkelen en in deze ontwikkeling zal de informatie-professional zijn kennis en kunde moeten inbrengen om te zorgen dat de digitale BIM-werkomgeving en het werken met digitale BIM-modellen aan de eisen (bijvoorbeeld voor duurzaam beschikbaar houden van BIM-modellen en BIM-gegevens) uit zijn professie voldoen. Dat betekent een ac-tieve inbreng, co-creatie, participeren in multidisciplinaire samenwerking om deze digitale BIM-werkomgeving pro-fessioneel in te richten, te exploiteren en te beheren.

Grootste uitdaging daarbij is out-of-the-box te denken in nieuwe configuraties van samenwerking in de BIM-werk-praktijk. Grenzen tussen overheid en bedrijfsleven zullen minder strak getrokken worden, er zal in de digitale BIM-werkomgeving veel gedeeld worden tussen alle betrokken disciplines. De bestaande werkprocessen zullen verande-ren in meer interactieve werkvormen. De levenscyclus van BIM-gegevens zal ingebed moeten worden in nieuwe juridi-sche en organisatorische spelregels en afspraken. Dat werkt weer door op de onderliggende archief regelgeving. Deze

We moeten ons voorbereiden op nieu-we rollen voor informatieprofessionals binnen de BIM-werkpraktijk

De Erasmusbrug

Foto: Jacques Duivenvoorden

LTR_P006_LTR-OD-08-2015 7 1-12-2015 16:10:29

Od | december 2015 | #88 achtergrond

Zie ook www.od-online.nl

archiefregelgeving zal zich moeten richten op het duur-zame beheer en bewaren van BIM-modellen en BIM-data,

zowel gedurende als na de fysieke levensduur van de in de BIM-mo-dellen beschreven objecten.

Brede perspectief van de BIM-ontwikkelingDe BIM-ontwikkeling is onder-deel van de steeds verder gaande digitalisering in de samenleving, in werk en privé. De overheid heeft een Digicommissaris de op-dracht gegeven vanuit dit gegeven de digitalisering van de overheid in goede banen te leiden. Het bij-zondere van de BIM-ontwikkeling is dat deze samenleving, overheid en bedrijfsleven tegelijk raakt en beïnvloedt. De Omgevingswet is een signaal van deze samenhang, omdat onze maatschappij erom vraagt besluiten over onze leefom-geving niet meer geïsoleerd vanuit deelaspecten, zoals economie, ecologie en gezondheid te nemen.

BIM en Omgevingswet kunnen elkaar versterken en beïn-vloeden omdat ze beide vanuit het bredere perspectief van de samenhang in de leefomgeving een rol spelen. Tel de di-gitalisering erbij op dan ligt er een enorme dynamiek in de samenloop van Omgevingswet, BIM en digitalisering.

Afwachten is geen optie Binnen deze dynamiek zal de informatieprofessional uit-genodigd en uitgedaagd worden zijn professionele kennis en kunde te mobiliseren. Aan de kant blijven staan en af-wachten is geen optie. Pasklare antwoorden en vaste pro-cedures zijn er ook niet. Leerervaringen met het e-depot en nieuwe concepten over het beheren van digital born-data kunnen meegenomen worden.

Voorspelbaar is ook dat informatieprofessionals uit bedrijfsleven en overheid met elkaar aan tafel zullen gaan om samen naar de geschetste dynamiek van Omgevingswet, BIM en digitalisering te kijken en gemeenschappelijke con-cepten te ontwikkelen..Noot1 Het eerste artikel in de serie over ketenarchivering in de Omgevings-

wet stond in Od 7 van 2015.

Jacques Duivenvoordenjacques@duivenvoordenconsul-tancy.nl

Jacques Duivenvoorden be-heert het bureau voor interim-management en advisering J.J. Duivenvoorden Consultancy BV.

Een transparante en effi ciënte overheid. Dat doen we samen!

Meer weten over VIND? Kijk op sdu.nl/vind

Sdu Information SolutionsSdu Information Solutions biedt oplossingen

waarbij content, processen en techniek

samenkomen. Wij hebben inzicht in de

informatiebehoefte van overheden en

ruime ervaring met complexe (informatie-)

vraagstukken. Onze VIND oplossingen

verbeteren de dienstverlening aan burgers

en bedrijven en maken de interne organi-

satie effi ciënter.

LTR_P006_LTR-OD-08-2015 8 1-12-2015 16:10:30