nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen

Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht

t (030) 232 24 07 f (030) 236 97 49

secretariaat@nvo.nl www.nvo.nl

NVOJaarverslag2015

JAARVERSLAG 2015 1

Jaarverslag NVO2015

NVO

De NVO, de Nederlandse vereniging van pedagogen

en onderwijskundigen, is een landelijk opererende

beroepsvereniging van universitair opgeleide

pedagogen, orthopedagogen en onderwijskundigen.

Het doel van de NVO is de kwaliteit van de

beroepsuitoefening van de leden te waarborgen

en te bevorderen en hun belangen te behartigen.

Daarnaast levert de NVO een bijdrage aan het

maatschappelijke debat over opvoedings-,

opgroei-, ontwikkelings- en leervraagstukken.

JAARVERSLAG 2015 3

Leden

Eind 2015 telde de vereniging 7106 leden.

Het zijn allen universitair opgeleide pedagogen en

onderwijskundigen. Ze zijn werkzaam in verschillende

werkvelden zoals onderwijs, jeugdzorg, de geestelijke

gezondheidszorg, de zorg voor mensen met een

verstandelijke, lichamelijke, zintuiglijke of meervoudige

beperking en in onderzoek. Een deel van de leden

voert een eigen praktijk als pedagoog.

4342 20

08

5877 20

12

5280 20

10

6500 20

14

7106 20

15

4645 20

09

6294 20

13

5555 20

11

NVO

Inleiding

In dit jaarverslag blikken we terug op wat in 2015 is gerealiseerd. In principe doen we dat aan de hand van wat in het jaarplan 2015 stond; immers de daar beschreven activiteiten horen te zijn uitgevoerd en zo niet dan moet helder zijn waarom dat niet is gebeurd. Maar niet alles wat er gebeurde konden we eind 2014, toen dit jaarplan werd vastgesteld, voorzien. Er zijn dus ook zaken gerealiseerd, die niet in het jaarplan werden beschreven.

Highlights in 2015 waren:- Het congres De Naakte Waarheid over seksuele

ontwikkeling;- De webinars over de transitie jeugdhulp en over

inkoop van jeugdhulp;- De aandacht, samen met andere beroepsvereni-

gingen, voor de aanscherping van de meldcode kindermishandeling;

- De expertmeeting over vluchtelingenkinderen, die resulteerde in een pool professionals die pedagogische rapportages over vluchtelingen-kinderen gaan opstellen;

- De aankondiging van minister Schippers van VWS dat zij een wetsvoorstel voorbereidt om de orthopedagoog generalist op te nemen in de wet BIG;

- De vrijstelling van btw voor bij de NVO geregistreerde basis orthopedagogen;

- De aandacht voor werkervaringsplaatsen.

Het ‘Huis van de Pedagogiek’ kreeg onder andere vorm in het onderzoek naar de pedagogische beroepenstructuur en door een lezingencyclus van de NVO, het NJI, de Universiteit Utrecht, het Trimbos Instituut en de kenniscentra voor kinder- en jeugdpsychiatrie en voor verstandelijke beperking.

Het tweede ledentevredenheidsonderzoek werd in het najaar uitgevoerd en leidde tot enige voor-zichtige tevredenheid en nieuwe inzichten.

Het bestuur boog zich vanaf de zomer in aparte sessies over de toekomstige verenigingsstructuur.

Het actualiseren van de ledengegevens is getempo-riseerd en doorgeschoven naar 2016.

JAARVERSLAG 2015 5

1. Beleidsontwikkelingen en belangenbehartiging

‘Ambitie Het perspectief van de pedagogen is stelselmatig aanwezig in het maatschappelijk debat over opvoedingsvraagstukken. Pedagogen hebben een passende plek in alle wet- en regelgeving die betrekking heeft op de domeinen waar zij werken. Stakeholders zijn bekend met de toegevoegde waarde van de pedagoog en weten waarvoor zij pedagogen kunnen inzetten. Pedagogen kunnen terugvallen op afspraken in cao’s die hen steunen en faciliteren.’

Onderwijs 2015 stond in het teken van de verdere invoering van passend onderwijs. Op 24 juni werd de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) over de inpassing van Lwoo/Pro in passend onderwijs gepubliceerd. Als NVO stonden we positief tegenover de inpassing, zoals we al lieten weten in een reactie van NVO/NIP op de internetconsultatie van de AMvB in 2014. Het netwerk onderwijs, waar ruim 20 enthousiaste leden zich voor hebben aangemeld, is van start gegaan in het voorjaar van 2015. In 2015 werden er verschillende onderzoeken naar passend onderwijs gepubliceerd. Waaronder een onderzoek van DUO onderwijsonderzoek en Algemeen Dagblad waar onder andere uitkwam dat de leraren onvoldoende betrokken werden bij passend onderwijs. Op 3 september organiseerde de NVO, in het kader van de lezingencyclus met o.a. NJI en het Trimbosinstituut, een lezing over een innovatieve pedagogische aanpak voor passend onderwijs. Op 25 september 2015 reageerde de staatssecreta-ris op de recente onderzoeken naar de stand van zaken van passend onderwijs. Daarop stuurde NVO en NIP een brief aan de staatssecretaris met onze kijk op de ontwikkelingen. Daarin schonken we aandacht aan het feit dat scholen regelmatig nog te laat een ontwikkelingsperspectief opstellen en vaak niet aan hun onderzoeksplicht voldoen. We pleiten ervoor dat de gedragswetenschapper in een vroeg stadium wordt ingeschakeld. Niet pas als de situatie al geëscaleerd is. Ook geven wij aan dat juist een gedragswetenschapper vaak een belangrijke rol heeft in de verbinding zoeken tussen school en ouders en tussen de school en haar ketenpartners.

Ook publiceerde de NVO een stuk over passend onderwijs in een uitgave van het blad Focus van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), dat naar alle gemeenten is gestuurd. Het doel is om ook voor cao’s in het onderwijsveld aan te sluiten bij een cao-partij. In 2015 zijn daarvoor de eerste contacten gelegd, maar is deze doelstelling nog niet behaald.

Transitie jeugdhulpPer 1 januari 2015 is de nieuwe Jeugdwet inge-voerd. Hiermee hebben gemeenten de rol van opdrachtgever, inkoper en regisseur van jeugdhulp en jeugdbescherming. Voor orthopedagogen werkzaam in zowel instellingen als in vrijgevestigde praktijken in de jeugdhulp, heeft deze transitie veel knelpunten maar ook kansen met zich meegebracht. De transitie gaat samen met een inhoudelijke vernieuwing, de transformatie. Daar zaten en zitten mooie kansen voor orthopedagogen. In sommige gemeenten zijn al voorbeelden te zien van orthope-dagogen die samen met de gemeente, een wijkteam of een centrum voor jeugd en gezin aan innovatieve projecten werken. In mei 2015 organiseerde de NVO ook een webinar over dit onderwerp, namelijk over de rol van de (ortho)pedagoog in het vormgeven van een effectiever jeugdstelsel. Knelpunten m.b.t. de transitie jeugdhulp zaten voor orthopedagogen met name in de toegenomen administratieve lasten, privacyvraagstukken en de positionering in het veld richting gemeenten en andere aanbieders. Deze vraagstukken heeft de NVO aangekaart bij VWS, de VNG en brancheorganisaties. Gezamenlijk is gewerkt aan bijvoorbeeld een regeling rondom gegevens-uitwisseling, het terugdringen van administratieve lasten en zijn folders ontwikkeld waarmee orthope-dagogen zich kunnen profileren richting gemeenten en het werkveld. Samen met het NIP, LVVP en de NVvP bracht de NVO een handreiking inkoop jeugd-ggz uit over het contracteerproces tussen gemeenten en vrijgevestigde aanbieders. Doel van de handreiking is om namens de vrij-gevestigde aanbieders een bijdrage te leveren aan een beter contracteerproces en het verminderen van administratieve lasten. In oktober organiseerde de NVO samen met het NIP de webinar ‘ondersteuning inkoop jeugdhulp vrijgevestigden’ gericht op het contracteer- en

NVO

aanbestedingsproces in de jeugdhulp. De NVO participeerde ook in 2015 in de landelijke werkgroep jeugd-ggz vanuit de VNG. In deze werkgroep werden signalen en ervaringen van de leden besproken met andere beroepsverenigingen, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland, diverse individuele gemeenten en het ministerie van VWS. En waar mogelijk werd over oplossingen gesproken. In deze werkgroepen werd ook de rol van zelfstandig gevestigden in het nieuwe stelstel benadrukt. De NVO publiceerde in augustus 2015 een artikel in de special jeugd van het VNG-magazine met de titel: ‘We kijken altijd naar het belang van het kind. Praktijkverhalen van orthopedagogen in jeugdhulp en onderwijs’. Begin oktober 2015 stond de NVO met een stand op het grootschalige Voor de Jeugd Festival in Amsterdam en organiseerde zij een workshop tijdens deze dag.In juli 2015 werd de gezamenlijke werkgroep gesloten jeugdhulp van NVO en NIP nieuw leven in geblazen. Met de nieuwe Jeugdwet was het van belang om de bestaande formats voor het afgeven van instemmingsverklaringen en de daarbij horende handreiking aan te passen aan de nieuwe situatie. Ook is een onderzoeksvoorstel in voorbereiding om de nieuwe voorwaardelijke machtiging te gaan evalueren. Dit proces gaat verder in 2016.

Professionalisering jeugdhulpDe Jeugdwet heeft als doel om de kwaliteit van hulp verder te verbeteren. De Jeugdwet stelt verplichte kwaliteitseisen aan jeugdhulpaanbieders en jeugdhulpverleners. Eén van de verplichtingen is werken volgens de norm van de verantwoorde werktoedeling. Beroepsregistratie van professionals op hbo-niveau of hoger is hiervan een uitvloeisel en een middel om te professionaliseren. Werken volgens de norm betekent dat er altijd gewerkt wordt met vakbekwame professionals. Voor bepaalde taken worden geregistreerde professionals ingezet. Zo wordt goede hulp aan kinderen en jongeren geborgd. Naast het werken volgens de norm verantwoorde werktoedeling moeten gemeenten met outcome-indicatoren werken en moeten zij cliëntervaringen ophalen. In het Programma Professionalisering Jeugdhulp & Jeugdbescherming (PJ&J) wordt door het werkveld, waaronder de NVO, samengewerkt om het doel van de Jeugdwet te verwezenlijken. PJ&J geeft daar binnen verschillende thema’s vorm aan. Namens de gedragswetenschappers neemt één van de leden

van de NVO deel in de Stuurgroep van PJ&J. Daarnaast participeert de NVO actief binnen het deelproject positionering beroepsverenigingen. Hierin maken verschillende beroepsverenigingen binnen het jeugdveld zich sterk om het beroepsbesef onder professionals te versterken.

Continuïteit van zorg: overgang 18-/18+ Eind 2014 en begin 2015 heeft de NVO zich ingezet om zorgverzekeraars te attenderen op jeugdigen die de leeftijd van 18 jaar bereiken. Op dat moment krijgen deze jeugdigen immers te maken met een overgang naar een ander zorgstelsel: van Jeugdwet (18-) naar Zorgverzekeringswet (18+). De NVO pleitte dan ook bij zorgverzekeraars voor een overgangsregeling, omdat het in het belang is van het kind om de behandeling bij dezelfde zorg-verlener, die in de Jeugdwet met de behandeling is gestart, te kunnen voortzetten en af te ronden. Sinds 1 januari 2015 heeft een aantal zorgverzeke-raars de orthopedagoog generalist (OG) namelijk niet meer benoemd als hoofdbehandelaar in de Generalistische Basis GGZ, waardoor de OG niet meer (declarabel) als hoofdbehandelaar kon worden ingezet. Door de regelgeving in de GGZ is het voor de OG sinds 2014 al helemaal niet meer mogelijk om hoofdbehandelaar te zijn. Actie van de NVO was daarom noodzakelijk. Op nadrukkelijk verzoek van de NVO heeft het merendeel van de zorgverzekeraars een overgangsregeling getroffen voor de cliënten van OG. De NVO gaat ervan uit dat een overgangs-regeling niet meer noodzakelijk zal zijn als de OG in de Wet BIG is opgenomen. Op dit moment is dat echter nog niet het geval.

GGZ 18+ Het jaar 2015 stond voor de GGZ (18+) voor een groot deel in teken van het hoofdbehandelaarschap van de orthopedagoog generalist (OG) in de GGZ. De commissie Meurs bracht in mei 2015 een nieuwe veldnorm uit voor het hoofdbehandelaarschap in het rapport ‘Hoofdbehandelaarschap GGZ als noodgreep’ en introduceerde in dit rapport een nieuwe term: het regiebehandelaarschap. De regiebehandelaar is het centrale aanspreekpunt voor de cliënt en voor andere betrokkenen en draagt verantwoordelijkheid voor de integrale behandeling. Ook gaat het rapport ervan uit dat de regiebehandelaar passend moet zijn bij de doelgroep. Daarnaast moeten de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de

JAARVERSLAG 2015 7

regiebehandelaar en van de teamleden schriftelijk zijn vastgelegd in een kwaliteitsstatuut. Dit kwaliteits statuut beschrijft de kaders waarbinnen de GGZ-zorg wordt verleend. Het model kwaliteits-statuut is inmiddels (april 2016) opgenomen in de registers van het Zorginstituut Nederland.Het rapport van de commissie Meurs stelde dat orthopedagogen generalist voldoende gekwalificeerd zijn om het hoofdbehandelaarschap te vervullen. Omdat één van de minimale vereisten voor het regiebehandelaarschap, de BIG-registratie, voor de beroepsgroep nog ontbreekt, geeft de commissie Meurs in overweging om de OG op te nemen als basisberoep (artikel 3) in de Wet BIG. De federatie van psychologen, psychotherapeuten en pedagogen (P3NL), waarbij ook de NVO is aangesloten, drong er vervolgens in een schriftelijke beleidsreactie aan de Tweede Kamercommissie van VWS op aan dit zo snel mogelijk te realiseren.

Op 19 juni liet minister Schippers weten dat zij een wetsvoorstel zou voorleggen aan het parlement. Herhaaldelijke inbreng van de NVO aan de commis-sie Meurs (zowel mondeling als schriftelijk) over de kennis en vaardigheden èn de toegevoegde waarde van de OG in de GGZ gingen hieraan vooraf. De NVO heeft in de tweede helft van 2015 bijgedragen aan het voorstel tot wetswijziging:• Er is een deskundigheidsomschrijving opgesteld

voor de OG;• Er is een intentieverklaring opgesteld door de

NVO en FGzPt over de mogelijke inbedding van de opleiding tot OG in de FGzPt;

• Er is overleg geweest met het Centraal Tuchtcollege voor de gezondheidszorg (= gekoppeld aan BIG-registratie).

Samen met het NIP stuurde de NVO een brief aan minister Schippers met het verzoek de regelgeving over het hoofdbehandelaarschap voor het jaar 2016 uit te breiden voor de Gespecialiseerde GGZ voor de OG en de Kinder- en Jeugdpsycholoog, zodat de OG ook in de Gespecialiseerde GGZ hoofdbehandelaar zou kunnen zijn. Helaas gaf de minister geen gehoor aan dit verzoek. De NVO zet zich hiervoor wel onverminderd in.

ROM In het Bestuurlijk akkoord GGZ is overeengekomen dat alle zorgaanbieders zicht geven op de doelmatig-heid, effectiviteit, veiligheid en de patiëntervaring van de door hen geleverde zorg. Dit betekent dat zij begin- en eindmetingen van ROM (Routine Outcome Monitoring) moeten aanleveren. Dit is voor GGZ-instellingen al gerealiseerd, maar nog niet voor vrijgevestigde zorgaanbieders in de GGZ. Daarom heeft het jaar 2015 in het teken gestaan van het aansluiten van vrijgevestigde zorgverleners op de ROM-benchmark van Stichting Benchmark GGZ (SBG) en de nog te nemen acties om dit te realiseren, zoals: • Het selecteren van een partij die de infra structuur

hiervoor realiseert;• Het oprichten van een Stichting die eigenaar

wordt van de infrastructuur;• De financiering van het traject vanuit de kwali-

teitsgelden GGZ voor het jaar 2016 en 2017. De NVO is indirect betrokken bij de stuurgroep ROM die deze bovenstaande activiteiten heeft opgepakt. De verwachting is dat dit traject in 2016 kan worden afgerond.

BTW Begin 2015 ging de NVO verder met de proefproce-dure voor de btw-vrijstelling van gezondheids-kundige handelingen voor basis orthopedagogen. Terwijl de NVO de proefprocedure startte, kwam de Hoge Raad eind maart met een positieve uitspraak voor een andere beroepsgroep. Op basis van die uitspraak, de eerdere afspraken met de Belastingdienst over de proefprocedure en de gestelde Kamervragen was het mogelijk om relatief snel afspraken te maken met de belastingdienst over de vrijstelling voor basis orthopedagogen. Dat resulteerde in btw-vrijstelling voor basis orthopeda-gogen met een registratie in het register basis orthopedagogen voor wat betreft de gezondheids-kundige handelingen. Zo wordt de positie van basis orthopedagogen voor wat betreft btw gelijkgetrokken met de OG en GZ psycholoog.

NVO

FBZ Voor een vertegenwoordiging van de leden aan de cao-tafels in de zorg is de NVO aangesloten bij de Federatie beroepen in de Zorg (FBZ). FBZ bestaat in 2015 uit 18 beroepsverenigingen. Zij hebben samen 32.000 leden. Zo vertegenwoordigt FBZ een zeer brede groep veelal hoogopgeleide professionals op het gebied van de arbeidsvoorwaarden. Een belangrijke afspraak die gemaakt is, is in het kader van de cao-jeugdzorg. In 2015 is de afspraak gemaakt dat in 2016 cao-partijen gaan evalueren hoe er uitvoering en invulling is gegeven aan de afspraken in het cao-akkoord 2014-2015 over de (her)registratie van de gedragswetenschappers in het Kwaliteitsregister Jeugd. De belangrijkste bereikte cao-akkoorden in 2015 voor de leden van de NVO waren:

Cao GGZ: Op 23 mei 2015 volgde een onderhande-lingsresultaat voor een nieuwe Cao GGZ. Dat was goed nieuws voor de 85.000 werknemers in de GGZ, want de vorige cao liep al op 31 december 2012 af. De onderhandelingen duurden lang en lagen tussentijds een aantal keer stil. In het voorjaar van 2015 werden de onderhandelingen hervat. De nieuwe cao loopt van 1 juli 2015 tot 1 maart 2017.

Cao Gehandicaptenzorg: Ook waren er intensieve onderhandelingen voor een nieuwe Cao Gehandicaptenzorg. Een onderhandelingsresultaat kwam op 16 november 2015 tot stand. De achter-ban stemde daarmee in, waarmee de nieuwe cao voor 160.000 werknemers in de gehandicaptenzorg een feit is. Er geldt een looptijd van 1 januari 2016 tot en met 31 december 2016.

Cao Jeugdzorg: Nog vlak voor de feestdagen werd na 11 onderhandelingsronden een onderhandelaar-sakkoord bereikt voor een nieuwe Cao Jeugdzorg. Ook hier was sprake van zeer intensieve onderhan-delingen, mede gezien de moeilijke situatie waarin de sector zich bevindt. Begin 2016 worden de leden geraadpleegd.

Werkervaringsplaatsen In het najaar nam het programma de Monitor contact op met de NVO vanwege de vele meldingen die zij van pedagogen ontvingen naar aanleiding van een oproep over werkervaringsplaatsen. Samen met o.a. het NIP zette de NVO een peiling uit onder haar leden. Op basis van die peiling, waarop ruim 1000

reacties kwamen, maakte de NVO een analyse van de praktijksituatie en de zorgpunten. Begin 2016 besteedde de Monitor aandacht aan dit thema in haar reguliere uitzending. In 2016 krijgt dit dossier een vervolg; NVO en NIP ontwikkelen een handrei-king voor leden en proberen tot afspraken te komen met werkgevers.

Meldcode kindermishandelingHet ministerie van VWS voerde in 2015 een quickscan uit naar de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Ook de NVO zette deze quickscan uit onder haar leden. Daarnaast nam de NVO deel aan een rondetafelgesprek in het kader van de quickscan bij een Centrum voor Jeugd en Gezin in Den Haag. Conclusie uit het rapport van de quickscan was dat de bekendheid van professionals uit de diverse sectoren met de meldcode over het algemeen (zeer) goed is. Zij vinden dat de meldcode ondersteuning biedt, omdat de meldcode structuur en houvast geeft en maakt dat er zorgvuldig gehandeld wordt. Ook wordt de meldcode gezien als een legitimering om stappen te ondernemen. De duurzame implementatie van de meldcode en de doorvertaling naar de dagelijkse werkpraktijk is nog wel een punt van aandacht.

In het najaar coördineerde de NVO twee reacties aan de staatssecretaris van VWS over aanscherping van de meldcode kindermishandeling. De NVO voerde periodiek overleg met de Taskforce Kindermishandeling over o.a. dit thema.

De NVO overlegde periodiek met de Taksforce kindermishandeling over de bijdrage die de NVO kan leveren aan het realiseren van de doelstelling van de Taksforce.

NB Zie ook Hoofdstuk 5, De week tegen Kindermishandeling

Vluchtelingenkinderen In het najaar van 2015 nam de NVO naar aanleiding van de schokkende berichtgeving en beelden over vluchtelingen, contact op met o.a. Defence for Children; met 7000 pedagogische professionals zou zij toch iets voor deze problematiek moeten kunnen betekenen. Dat bleek het geval. Er kwam een projectgroep tot stand van Defence for Children, het Expertise Centrum van de Universiteit Groningen,

JAARVERSLAG 2015 9

NVO en NIP die eind 2015 een expertmeeting organiseerde. Als direct resultaat van deze expert-meeting werd een pool van professionals gevormd die pedagogische rapporten gaat opstellen over uitgeprocedeerde asielkinderen. Het project krijgt in 2016 verder vorm.

Speelgoed van het Jaar Tijdens de Speelgoed van het Jaar Verkiezing 2015 is de NVO benaderd door RTL Nieuws om een bijdrage te leveren aan de uitzending en commen-taar op de website. NVO-directeur Marlies Post was in de uitzending te zien en onze reactie op http://www.rtlnieuws.nl/editienl/help-welk- speelgoed-goed-voor-mijn-kind.

SBI-codeMet ingang van 1 januari 2016 zijn pedagogen dankzij de NVO toegevoegd in de titel van de SBI-code van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een SBI-code staat voor Standaard Bedrijfsindeling en is bedoeld om bedrijven en instellingen naar hun belangrijkste activiteit in te

delen. Pedagogen met een eigen praktijk vielen voorheen nog onder de noemer praktijken van psychotherapeuten en psychologen, nr. 86913.

Werkbezoeken/gesprekken met Tweede Kamerleden en deelname Jeugdpoort30 juni 2015 Ronde Tafel gesprek passend

onderwijs (ook position paper)17 juni 2015 Gesprek Leendert de Lange (VVD)

over OG-BIG20 april 2015 Werkbezoek Tjitske Siderius (SP)

aan Marieke Beentjes (BOCS)14 april 2015 Deelname Marie-Jeanne van

Hagen aan Jeugdpoort Den Haag10 april 2015 Werkbezoek Michel Rog (CDA)

aan Willemijn Huberts16 februari 2015 Werkbezoek Loes Ypma (PvdA)

aan CJG26 januari 2015 Werkbezoek Tjitske Siderius (SP)

aan CJG14 januari 2015 Gesprek Hanke Bruins Slot (CDA)

NVO

2. Dienstverlening

‘Ambitie Pedagogen weten zich goed geïnformeerd over actuele ontwikkelingen. Zij maken gebruik van producten die de NVO voor hen ontwikkelt en zijn tevreden over die producten. Zij nemen deel aan activiteiten van de NVO, die hen stimuleren en faciliteren bij hun beroepsuitoefening. Het bureau van de NVO staat leden en externen voorkomend te woord en vragen worden snel en goed beant-woord.’

NetwerkenNaast de bestaande netwerken (Netwerk Lichamelijk Zintuiglijk Meervoudig Gehandicaptenzorg+, Netwerk orthopedagoog generalist, Netwerk Studenten & Starters, WEP werkgroep Inhoudelijke Thema’s, Werkgroep Dyscalculie) en samenwerkingsverbanden met het NIP (Samenwerkingsverband NIP-NVO Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, Werkgroep Passend Onderwijs, Werkgroep Gesloten Jeugdhulp en Werkgroep Seksualiteit en Diversiteit) zijn er afgelopen jaar ook een netwerk Onderwijs en netwerk basis orthopedagogen gestart.Ook zijn er meerdere intervisiegroepen actief, onder andere binnen het Onderwijs, Jeugdzorg, Hoogbegaafdheid, etcetera. Deze intervisiegroepen zijn vaak regionaal georganiseerd.

Congressen • Het netwerk orthopedagoog generalist

organiseerde de 3e Landelijke OG-dag ‘Mentaliseer ’s meer!’;

• De 2e Dag van de Pedagogiek vond plaats op vrijdag 6 november met als thema ‘Veilig Opgroeien’;

• Het congres van het netwerk Studenten & Starters ‘De Naakte Waarheid’ met als onderwerp de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren was zeer succesvol.

Ledenactiviteiten De NVO ondersteunt en faciliteert de vele initiatieven en activiteiten van de (kader)leden:• De regionale beroepscode bijeenkomsten

‘De NVO-beroepscode: houvast of handicap?’

werden dit jaar in Leiden, Eindhoven, Zwolle en Rotterdam gegeven;

• Het netwerk Studenten organiseerde naast het bovengenoemde Studentencongres de volgende themabijeenkomsten: ‘Werken met de nieuwe richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming’, ‘De orthopedagoog in beeld: zorg en onderwijs aan personen met een beperking’ en ‘Zelf plannen: een evidence-based interventie voor adolescen-ten met ADHD’. Ook werden voor studenten op diverse universiteiten NVO-voorlichtingsbijeenkomsten gehouden en er vonden in de verschillende universiteitssteden ‘Blik op het Werkveld’ praktijkavonden (Ortho)pedagogiek plaats;

• De NVO-cursus ‘Starten van een eigen praktijk/werken als freelancer’ werd twee keer gegeven door Frank de Kleer, medewerker van de externe juridische helpdesk;

• De WEP-werkgroep Inhoudelijke Thema’s organiseerde drie bijeenkomsten; tweemaal ‘Diagnostiek en behandeling van rouwproblema-tiek bij kinderen en jongeren’ en ‘DSM5; voer voor pedagogen?’;

• Dit jaar werden 3 bijeenkomsten georganiseerd in de lezingencyclus ‘Opvoeden en opgroeien tussen wetenschap en praktijk’. Een initiatief van het Nederlands Jeugdinstituut, de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut, het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, het Kenniscentrum LVB en de NVO. De onderwerpen waren ‘Opvoeden en opgroeien in Nederland tussen feit en fictie’, ‘Passend onderwijs: Transformeren op de werkvloer?’ en ‘Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten?’;

• In mei vond de bijeenkomst Mentorschap plaats over de Continuïteit van de Zorg & Vertegenwoordiging van Jong Volwassenen;

• De traditionele eindejaarbijeenkomst vond eind 2015 plaats in City Sense. Zoals gebruikelijk werden bij die gelegenheid ook de NVO-Thesisprijzen uitgereikt. De jury, bestaande uit Anneloes van Baar (voorzitter) (UU), Joyce Aalberts (lid) (VU) en Adriana Bus (lid) (UL), kende de prijs in de categorie Algemene Pedagogiek/Onderwijskunde toe aan Femke van der Wilt voor haar thesis over ‘Pragmatic language abilities and social acceptance in early childhood education’.

JAARVERSLAG 2015 11

In de categorie Orthopedagogiek werd Esther Mertens met de prijs beloond voor haar thesis ‘The Role of Protective Factors in Treatment Response: Exploring Subgroups in Participants’ Responses to Multisystemic Therapy’;

• In november organiseerde de Commissie Generalist weer de jaarlijkse supervisoren-bijeenkomst. Dit jaar was de titel: ‘Het BCP OG in supervisie; de juiste vragen naar het goede antwoord’. Joyce Aalberts was spreker deze avond waarbij het beroepscompetentieprofiel OG centraal stond. Er waren 90 supervisoren aanwezig;

• Dit jaar werden er twee webinars gehouden. In mei heeft Tom van Yperen gesproken over de ‘Orthopedagoog van de toekomst’ en in septem-ber heeft Tim Robbe een webinar gehouden over ‘Inkoop jeugdhulp vrijgevestigden’;

• Het samenwerkingsverband Seksualiteit en diversiteit organiseerde op 9 april de goed-bezochte themabijeenkomst over ‘Seksueel misbruik en mensen met een verstandelijke beperking’. Op 19 juni organiseerde het samen-werkingsverband een bijeenkomst over ‘Gender sensitieve hulpverlening aan LHBT’s’;

• In maart organiseerde de Werkgroep Dyscalculie een bijeenkomst over ‘Dyscalculie Testen’ waarbij in werd gegaan op het aanbod van testen;

• Workshops BCP Na de publicatie van het beroepscompetentie-profiel orthopedagoog generalist (BCP OG) in juni 2014, heeft de NVO in 2015 op verzoek van de OG-opleidingen verschillende workshops verzorgd bij de OG-opleidingen in het land. In september 2014 vonden al twee workshops plaats in Leiden en Amsterdam, in 2015 gebeurde dat ook in Eindhoven en Groningen. In 2016 gaan we hiermee verder voor nieuwe opleidingsgroepen die aan de OG-opleiding beginnen.

Informatievoorziening NieuwsbriefIn 2015 kwam de digitale nieuwbrief wekelijks uit. Als gevolg van veranderingen in de website veranderde gedurende het jaar ook de nieuwsbrief van gezicht.

WebsiteIn het najaar van 2015 werd de gehele website van de NVO herzien. Dat was ook het moment om de website inhoudelijk onder revisie te nemen. Dit proces was eind 2015 nog niet afgerond. Aandacht vergt o.a. voortdurend de vraag ‘wat is openbare informatie?’ en ‘Welke informatie is exclusief voor leden?’. De PedagoogIn 2015 verving De Pedagoog het NVO-bulletin. De Pedagoog komt vier keer per jaar uit en verschilt qua formule wezenlijk van het voormalige NVO-bulletin. De voorbereiding is in handen van een redactiecommissie, het hoofdredacteurschap is belegd bij een extern deskundige. Het secretariaat is in handen van de NVO en de NVO is op bureau-niveau vertegenwoordigd in de redactie.

Speciale nieuwsbrieven In 2015 werden speciale nieuwsbrieven verstuurd over:- Zomerspecial; - OG in de BIG;- Kindermishandeling.

Direct mailsNaar speciale groepen leden werden specifiek voor hen bestemde mails verstuurd o.a. over:- OG in de BIG;- BTW;- Ledenactiviteiten, zoals de landelijke OG-dag en

het congres De Naakte Waarheid. Beleidsinformatie Gemiddeld beantwoordde de NVO per week 50 vragen over beleidsmatige zaken.

Informatie registratie, inclusief TWR Gemiddeld beantwoordde de NVO per week 200 vragen over registratie –inclusief vragen over de Tijdelijke Wegingsregeling- en accreditatie. Informatie lidmaatschap Gemiddeld beantwoordde de NVO per week 50 vragen over lidmaatschap en contributie-aangelegenheden.

NVO

3. Opleiding en Kwaliteit

‘Ambitie Pedagogen beschikken over de competenties zoals die zijn verwoord in beroeps(competentie)profielen. De master- en postmasteropleidingen leiden generiek op en integreren daarbij voortdurend nieuwe wetenschappelijke en maatschappelijke inzichten. Pedagogen zijn gehouden aan de beroepscode. Cliënten en andere stakeholders kunnen er daarom op vertrouwen dat pedagogen actueel en gedegen zijn opgeleid en beroepsethisch verantwoord handelen.’

Registratie en accreditatie Registratie basis orthopedagoog:Er zijn 431 leden geregistreerd in 2015. 390 leden hebben de Basisaantekening diagnostiek behaald. Het overgrote deel van de aanvragers diende de aanvraag voor de registratie en aantekening tegelijkertijd in, namelijk 347.

Registratie basis pedagoog: Er zijn geen leden geregistreerd als basis pedagoog in 2015.

Registratie OG:Er zijn 80 aanmeldingen ontvangen voor het opleidingstraject OG; 25 voor individuele trajecten en 55 voor een geïntegreerde opleiding. In 2015 zijn er daarnaast 80 leden geregistreerd als OG.

Supervisorenbestand OG:Er zijn 14 nieuwe supervisoren opgenomen in het supervisorenbestand.

Herregistratie basis (ortho)pedagoog Op 1 juli 2015 is de herregistratieregeling van kracht geworden voor de basis orthopedagoog en basis pedagoog. Geregistreerde leden hebben 5 jaar om aan de herregistratie-eisen te voldoen. Dit betreft eisen voor deskundigheidsbevordering en werk-ervaring.

Herregistratie orthopedagoog generalistOp 31 januari 2016 loopt de eerste herregistratie-termijn OG af. Vanaf november 2015 was het voor leden al mogelijk het herregistratiedossier in te

dienen. In 2015 hebben 327 OG-ers (totaal zijn er 740 dossiers ingediend op 31 januari 2016) het dossier ter beoordeling ingediend, hiervan zijn er in datzelfde jaar al 141 goedgekeurd.

Verlengingsregeling supervisoren OGOok de eerste einddatum voor de verlengings-regeling supervisoren OG verloopt op 31 januari 2016. In 2015 zijn er 42 dossiers (van de totaal 118 op 31 januari 2016) ingediend, waarvan er 1 is goedgekeurd in 2015.

Tijdelijke wegingsregeling Tot begin 2014 konden gedragswetenschappers binnen de zogenaamde ‘smalle jeugdzorg’ een dossier indienen voor registratie in het Kwaliteitsregister Jeugd in het kader van de Tijdelijke Wegingsregeling (TWR). Voor deze regeling is uitgegaan van een stroomlijning van de postmaster-eisen van de OG-NVO en K&J NIP en wordt op bepaalde onderdelen meer rekening gehouden met opgedane kennis en ervaring zonder af te doen aan het eindniveau van vakbekwaamheid dat hoort bij registratie op postmasterniveau. Bij de NVO dienden 806 orthopedagogen een dossier in. Uiteindelijk hebben begin 2015 799 orthopedagogen een studieadvies ontvangen. De overige 7 bleken niet te voldoen aan de voorwaarden of hadden inmiddels een postmasteropleiding tot orthopedagoog generalist afgerond. In het studieadvies staat welke scholing, werkervaring, supervisie en casussen nog moeten worden aangetoond om op postmaster-niveau geregistreerd te kunnen worden. Daarvoor heeft iedereen een termijn van 5 jaar te rekenen vanaf de afgifte van het studieadvies.

Met de komst van de Jeugdwet zijn werkgevers verplicht te werken met geregistreerde professionals in het Kwaliteitsregister Jeugd of het BIG register. Alle orthopedagogen in de TWR zijn in 2015 in de gelegenheid gesteld om zich te registeren op masterniveau bij het Kwaliteitsregister Jeugd, om zo aan de norm verantwoorde werktoedeling te kunnen voldoen. Niet iedereen heeft daarvoor gekozen, bijvoorbeeld omdat men inmiddels een opleiding tot orthopedagoog generalist of gezondheidszorg-psycholoog is gestart of zelfs al heeft afgerond.

JAARVERSLAG 2015 13

Inmiddels hebben 4 orthopedagogen bij de NVO het studietraject volgens de eisen in hun studieadvies afgerond. Met de verklaring van de NVO registratie-commissie konden zij zich bij het SKJ melden voor registratie als postmaster orthopedagoog SKJ. Tien andere orthopedagogen hebben inmiddels hun dossier ingediend ter beoordeling. Als ze voldoen aan de registratie-eisen krijgen ze een verklaring waarmee zij zich kunnen melden bij SKJ.

Drie orthopedagogen hebben bij de NVO officieel laten weten dat ze stoppen met de Tijdelijke Wegingsregeling (TWR). De verwachting is dat dit aantal in de praktijk veel hoger is, echter niet iedereen geeft dit formeel door aan de NVO. In de loop van de komende jaren zal blijken hoeveel psychologen en orthopedagogen de registratie op postmasterniveau behalen. De studieadviezen van de betreffende orthopedago-gen zijn in 2015 overgedragen naar het technische systeem van SKJ. De betreffende professionals kunnen hun traject in de ICT omgeving van SKJ vervolgen. De inhoudelijke begeleiding en advisering aan de professionals blijft de komende vijf jaar nog bij de NVO.

Deskundigenbestand dyslexie NIP/NVOEr waren totaal 228 mensen opgenomen in het deskundigenbestand.

Accreditatie na- en bijscholing:Accreditatiebureau Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP/NVO orthopedagoog generalist.Er zijn 540 aanvragen behandeld door de accredita-tiecommissie K&J/OG, dat is een stijging van 7% ten opzichte van 2014.

Accreditatie masteropleidingen:Er zijn in 2015 twee masteropleidingen geaccredi-teerd door de accreditatiecommissie basis orthope-dagoog/pedagoog voor de registratie basis orthopedagoog.• Universiteit Leiden: Kinderen met leer –en

gedragsproblemen in het onderwijs• Erasmus Universiteit Rotterdam: Orthopedagogiek

EVC-OG EVC staat voor het erkennen van eerder verworven competenties in het verkrijgen van de registratie orthopedagoog generalist (OG). In 2015 is de voorbereiding voor de pilot EVC tot orthopedagoog

generalist voltooid en van start gegaan met een informatiebijeenkomst in oktober 2015. Met behulp van deze pilot wordt de vakbekwaamheid vastgesteld van orthopedagogen met veel werkervaring, maar een niet regulier scholingstraject ten opzichte van het beroepscompetentieprofiel OG. Het gaat om het erkennen van eerder opgedane competenties door niet enkel kwantitatief te kijken naar aantal punten, maar kwalitatief te beoordelen (aan de hand van het beroepscompetentieprofiel OG) of iemand aan dit vakbekwaamheidsniveau voldoet.

Op een eerste oproep voor deze pilot EVC reageer-den ruim 80 personen. Na het communiceren van een aantal instapcriteria (minimaal 10 jaar werker-varing, minimaal aantal punten aan scholing en supervisie/intervisie), kwamen 35 geïnteresseerden op de informatiebijeenkomst af. In deze pilotfase kunnen maximaal 12 kandidaten deelnemen om de procedure eerst kleinschalig uit te testen. Na de aanmeldingsfase in oktober t/m december 2015 heeft de beoordelingscommissie 12 kandidaten geselecteerd die begin 2016 aan de daadwerkelijke EVC procedure tot orthopedagoog generalist zijn gestart. De EVC procedure wordt na afloop geëvalueerd.

Registerbouwwerk In juni 2014 is het beroepscompetentieprofiel OG gepubliceerd. Met dit BCP als uitgangspunt is in 2015 een pilot EVC uitgewerkt en van start gegaan. Doordat hier de nadruk op heeft gelegen, is het ontwikkelen van een beroepscompetentieprofiel voor de basis orthopedagoog nog niet gerealiseerd. Dit zal in 2016 opgepakt worden.

Richtlijnen jeugdhulp en jeugd-bescherming Ook in 2015 werden er weer richtlijnen voor de jeugdhulp en jeugdbescherming ontwikkeld. In 2015 werden de volgende richtlijnen geautoriseerd:• Scheiding en problemen van jeugdigen• Pleegzorg• Middelengebruik• Multiprobleemgezinnen• Residentiële jeugdhulp• Samen met ouders en jeugdige beslissen over

passende hulp • Kindermishandeling

NVO

Samen met de eerder geautoriseerde richtlijnen zijn er eind 2015 13 van de 14 richtlijnen afgerond.

Daarnaast is er in 2015 hard gewerkt aan de implementatie en (het plan voor) het beheer van de richtlijnen. Het programma wordt in 2016 geconti-nueerd.

Kwaliteitsregister Jeugd Eind november 2014 is de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd officieel erkend door de ministeries van VWS en V&J. In 2015 heeft de NVO (samen met NIP en BPSW) samengewerkt aan de verdere inrichting van SKJ. Dit had betrekking op het formuleren van de registratie-eisen, het aandragen van leden voor de tuchtcolleges, inrichting van het technische systeem en adviseren aan SKJ over allerhande inhoudelijk vraagstukken met betrekking tot pedagogen.In 2015 vond vier keer bestuurlijk overleg plaats tussen de beroepsverenigingen en het bestuur van SKJ. Er is een huishoudelijk reglement opgesteld tussen de drie betrokken beroepsverenigingen (NVO, NIP en BPSW) en SKJ waarin de verschillende rollen, verantwoordelijkheden en werkprocedure onderling verder is uitgewerkt.

Dyslexie Met de veranderingen in de jeugdhulp werd ook de dyslexiezorg in 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. Dit betekende dat voor het eerst de gemeenten ook verantwoordelijk zijn voor de inkoop van deze zorg. Ook in 2015 bleven de beroepsver-enigingen zich inzetten voor een goede samenwer-king tussen onderwijs en jeugdhulp wat juist op dit onderwerp zo belangrijk is. Verder hebben we ook dit jaar ons hard gemaakt voor een richtlijn dyslexie. Ook in 2016 zullen we daarop blijven inzetten.

Demedicalisering Naar aanleiding van het rapport ‘ADHD: medicatie en maatschappij’ van de Gezondheidsraad is in 2014 het traject Demedicalisering/gepaste zorg gestart. Binnen dit traject wordt onderzocht op welke wijze uitvoering gegeven kan worden aan de aanbevelin-gen van de Gezondheidsraad. Een belangrijk onderwerp voor de NVO omdat passende zorg goed

past binnen de missie en de visie van de vereniging. Pedagogen moeten de kans blijven krijgen om die passende zorg ook te blijven bieden. Daarbij is passende zorg voor de NVO zorg van de juiste professional, met de juiste expertise, op de juiste plek, op het juiste moment. Voor het leveren van passende zorg is het nodig dat alle partijen binnen het zorgveld voldoende samenwerken. Om deze samenwerking te bevorderen hebben 13 organisa-ties (waaronder beroepsverenigingen, ministeries van OCW en VWS en partijen uit het onderwijs) het initiatief genomen tot het opstellen van een intentieverklaring. Deze is begin 2015 ondertekend.

In 2015 maakten alle partijen een gezamenlijk ‘Plan van Aanpak gepaste zorg’. Een van de aanbevelingen van de Gezondheidsraad is gericht op de kwaliteit van diagnostiek en de praktijk van de zorgverlening. In dit kader zal een onderzoek worden uitgevoerd. De NVO is gevraagd dit onderzoek te trekken. In 2016 zal hier ook uitvoering aan worden gegeven. Verder heeft de NVO een trekkersrol in de bijeen-komst over diagnosedruk die in 2016 samen met OCW en VWS zal worden georganiseerd.

EVC – gz psycholoog Het EVC-traject voor ervaren psychologen en pedagogen tot gz psycholoog is in 2015 opgepakt door de NVO, het NIP en de VGCt. Doel van het traject is de haalbaarheid te onderzoeken van een tijdelijk EVC-traject tot gz psycholoog voor een afgebakende groep masterpsychologen en pedago-gen, die in de praktijk taken verrichten op hetzelfde niveau en met dezelfde zelfstandigheid als een gz psycholoog. Uiteindelijk doel was het haalbaar-heidsonderzoek in een adviesrapport aan te bieden aan de FGzPt en de vereniging van opleidingsinstel-lingen (vLOGO) begin 2016. Het haalbaarheidson-derzoek is eind 2015 afgerond. De verantwoordelijkheid voor de invoering en de operationalisering van het EVC-traject ligt vanaf 2016 bij de opleiders; eventuele regelgeving en toezicht bij de FGzPt.

FGzptDe NVO is naast het NIP en de NVP lid van de Federatie gezondheidszorgpsychologen en psychotherapeuten. De NVO kent ca. 1500 gz psychologen en ca. 100 klinisch psychologen en

JAARVERSLAG 2015 15

neuropsychologen in haar achterban. Als beroeps-vereniging vertegenwoordigt zij in de FGzPt pedagogen die toegang (kunnen) krijgen tot de opleiding gz-psycholoog. Via de FGzPT draagt de NVO mede zorg voor de borging van de kwaliteit van de GZ-opleidingen. Leden van de NVO kunnen, op gezamenlijke voordracht van de NVO en het NIP, zitting nemen in het College of de Commissie Registratie en Toezicht van de FGzPt.

Implementatie nieuwe governanceIn het jaar 2015 draagt de FGzPt zorg voor regelge-ving en toezicht op de opleidingen tot vier BIG-beroepen in de ggz: de basisberoepen gz psycholoog, psychotherapeut en de specialismen klinisch psycholoog en klinisch neuropsycholoog.De Kamers gz psycholoog en psychotherapeut van het voormalige Cono zijn officieel met ingang van 1 oktober 2015 opgeheven. Na overleg met de NVO en het NIP is het archief van de Kamer gz psycho-loog overgedragen aan de FGzPt, zodat kennis van de Kamer gz psycholoog behouden blijft.

Het bestuur van de NVO droeg in 2015 leden ter benoeming voor voor de herbezetting van het College en de Registratiecommissie van de FGzPt.

De FgZpt besloot in het najaar de evaluatie van o.a. de zetelverdeling in bestuur en Ledenraad naar voren te halen (februari in plaats van juni 2016). Daartoe werd eind 2015 input geleverd door het bestuur van de NVO en door NVO-leden in het bestuur van de FgzPt

In het kader van het traject OG in de BIG stelden het bestuur van de NVO en FGzPt een intentieverklaring op over de mogelijke inbedding van de opleiding tot orthopedagoog generalist in de FGzPt.

MediationHet werkplan 2015 spreekt over het onderzoeken van aansluiting bij het register mediation. Er was echter geen aanleiding hiertoe actie te ondernemen.

Bijzondere curator In 2015 stond de bijzondere curator in jeugdzaken volop in de belangstelling. Evenals de rol van gedragswetenschappers in het vervullen van deze functie. Een bijzondere curator vertegenwoordigt de

belangen van een minderjarige in complexe scheidingen, gezag- en omgangsgeschillen. Deze functie wordt over het algemeen vervuld door advocaten, maar de deskundigheid van o.a. orthope-dagogen (gedragswetenschappers) maakt dat zij ook uitermate geschikt zijn om deze functie te vervullen. Dit gebeurt ook steeds vaker. De NVO juicht deze ontwikkeling toe en ondersteunt deze van harte. Onder andere door deelname van één van onze leden aan een opgerichte klankbordgroep Bijzondere Curator. Vanwege de wildgroei aan bijzondere curatoren – in principe mag iedereen zich bijzondere curator noemen – worden in deze klankbordgroep deskundigheidseisen geformuleerd voor bijzondere curatoren. Deze klankbordgroep kwam eind 2015 met een conceptnotitie betreffende de kennis- en vaardigheidseisen aan een bijzondere curator. Daarnaast liep in de regio Breda in 2015 een pilot waarbij een aantal specifiek opgeleide gedragsdes-kundigen benoemd wordt als bijzondere curator. Hier zijn ook NVO leden bij betrokken. In 2016 loopt deze pilot nog door en wordt deze pilot geëvalueerd.

Beroepscode en tuchtrecht College van ToezichtIn 2015 ontving de NVO zes klachten. Er is één klacht afgehandeld die in 2014 was ingediend. In de inhoudelijk afgedane zaken kwam het tot een gedeeltelijke gegrondverklaring waarbij één keer de maatregel berisping werd opgelegd met het advies supervisie te volgen en één keer een ‘kale’ berisping. Een zaak werd niet ontvankelijk verklaard. Het College van Toezicht deed in 2015 derhalve in twee zaken uitspraak.

College van BeroepIn 2015 behandelde het College van Beroep drie zaken, één die nog uit 2014 resteerde en twee die in 2015 werden voorgelegd. Van de eerste zaak werd één klachtonderdeel deels gegrond verklaard, het college vond het echter niet noodzakelijk in dit geval een maatregel op te leggen.In de overige twee zaken bevestigde het College van Beroep de uitspraak van het College van Toezicht en liet de opgelegde maatregelen in stand.

In november kwamen de Colleges en het Bestuur bij elkaar voor hun jaarlijkse gezamenlijke werkoverleg. Aan de hand van een geanonimiseerd meerjaren-overzicht van afgedane zaken en aanhangige zaken

NVO

werd over diverse thema’s van gedachten gewisseld. Er werd onder meer gesproken over de noodzaak van een goede beschrijving van de klachtenproce-dure op de website; dit kan bijdragen aan het aantal zaken dat ontvankelijk verklaard kan worden. Er is gesproken over de herziening van de beroepscode waarmee in 2016 gestart wordt; over een buddy-systeem voor pedagogen die in aanraking komen met het verenigingstuchtrecht en het beleid ten aanzien van het publiceren van maatregelen.

Helpdesk voor juridische en beroepsethische vragen Op dinsdag en vrijdag is er telefonisch spreekuur voor beroepsethische en juridische vragen. Daarmee wordt tegemoet gekomen aan de behoefte van leden om op een laagdrempelige wijze snel aan praktisch juridisch beroepsethische informatie te komen. Per week worden gemiddeld tien tot twaalf telefonische consulten gegeven. Wekelijks worden voorts vragen die per e-mail zijn gesteld beantwoord. De vragen en de casuïstiek hebben betrekking op thema’s als ouderlijk gezag, afgeven van verklarin-gen, medeondertekenen van andermans onderzoek, reikwijdte van de informatieplicht, gegevensverstrek-king en privacy, beroepsgeheim, conflict van plichten, verschoningsrecht, vertegenwoordiging van jeugdigen en van wilsonbekwame volwassenen en gegevensoverdracht wanneer er in multidisciplinaire wijkteams wordt samengewerkt.In 2015 werd weer op vier plaatsen in het land een (geaccrediteerde) bijscholingsbijeenkomst over de beroepscode georganiseerd, toegankelijk voor leden en introducés.

Ambtelijke internetconsultatie wijzigingsvoorstellen tuchtrecht en de wet BIG De NVO en het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)reageerden gezamenlijk op de wijzigingsvoorstellen met betrekking tot het tuchtrecht en het functioneren van de wet BIG. In grote lijnen konden de NVO en NIP zich vinden in de voorgestelde wijzigingen en aanvullingen op de wet BIG. Zaken die naar het idee van de NVO en NIP aanpassing behoeven zijn onder meer de vermelding van adresgegevens van de zorgverlener; de nood-zaak van het openbaar maken van deze gegevens

wordt niet gezien nu het voor beroepsbeoefenaren verplicht wordt om het BIG-nummer op alle relevante plaatsen te vermelden. Daarmee is kenbaar voor de cliënt of een zorgverlener BIG geregistreerd is en is op te zoeken of de zorgverle-ner een maatregel is opgelegd. De veroordeling in terugbetaling in de kosten van de klager lijkt de NVO en NIP moeilijk te verenigen met de doelstelling van het tuchtrecht: bewaken van de kwaliteit van de zorgverlening. De zorgverlener dient zich toetsbaar op te stellen, maar krijgt in feite een dubbele straf. Tot slot is het de NVO en het NIP niet duidelijk waarom de minister de tot nu toe gehanteerde opvatting dat een klager niet moet betalen voor toetsing van de kwaliteit van de beroepsbeoefening kennelijk heeft verlaten. Een griffierecht vormt voor klagers een serieuze belemmering, mede vanuit financieel-economisch oogpunt. Ook bij klachten die grote kans maken gegrond te zijn. Daar is het doel van het tuchtrecht niet mee gediend.

Openbaarmaking In 2015 is, naar aanleiding van een concrete casus begin 2015, een lijn ontwikkeld over maatregelen en vooral het openbaar maken daarvan. De notitie is door omstandigheden nog niet geaccordeerd door het bestuur en nog niet vertaald in concreet NVO-beleid. Dit volgt in 2016.

Juridische helpdesk arbeidsrechtelijke en ondernemersvragenPer week komen gemiddeld circa vier vragen binnen van NVO-leden. In 2015 kwamen er veel verande-ringen af op leden met een eigen praktijk. De transitie van de zorg, de vraag of leden btw-plichtig zijn riepen een gevoel van onzekerheid op. In 2015 werd de workshop voor starters van een eigen praktijk weer extra onder de aandacht gebracht. De belangstelling is groot voor deze workshop. Informatiemateriaal is herzien. Er werd een handreiking voor starters gemaakt, die sinds begin 2016 op het ledengedeelte van de website staat.

JAARVERSLAG 2015 17

4. Verenigingszaken

‘Ambitie De NVO is hét instituut voor pedagogische vakbekwaamheid. Kwalitatieve en kwantitatieve gegevens over de pedagogische beroepsuitoefe-ning, waarin leden en externen geïnteresseerd zijn, zijn beschikbaar en accuraat. Dit maakt de NVO tot een vanzelfsprekende gesprekspartner als het over opvoeding en ontwikkeling gaat. Die samenwerking gaat de NVO graag aan, in passende en niet-vrij-blijvende allianties. De NVO kent haar leden en weet waaraan zij behoefte hebben. ‘

Kengetallen Zoals gezegd is de actualisering van de ledengege-vens getemporiseerd. Dit project vergt een goede analyse van wat we van leden willen weten en een goede doordenking van het belasten van leden voor het aanleveren van de nieuwe gegevens. Vanwege de daarmee gemoeide zorgvuldigheid is het project doorgeschoven naar 2016.

Ledentevredenheidsonderzoek In november 2015 heeft de NVO een ledentevre-denheidsonderzoek uitgevoerd. Ongeveer 10% van de leden heeft aan het onderzoek meegewerkt door het invullen van een digitale vragenlijst. De invullers kunnen als representatief worden beschouwd voor de gehele ledenpopulatie.

De NVO als geheel heeft als oordeel een rapport-cijfer van 6,9. Oordelen over subonderdelen liggen gedifferentieerder.Netwerken, samenwerkingsverbanden en werk-groepen kregen het laagste rapportcijfer, namelijk een 6,4. Dit ligt vooral aan de bekendheid over en het gebrek aan betrokkenheid bij hun activiteiten.

Belangenbehartiging is met een 6,5 op de goede weg. Vooral de algemene zichtbaarheid wordt gewaardeerd. Belangrijk aandachtpunt is dat individuele professionals zich minder gesteund voelen in hun beroepsuitoefening. In dit verband is ook belangrijk te zien dat de activiteiten voor de cao niet zo hoog worden gewaardeerd. Dit hangt samen met de onzekere arbeidsmarktpositie van onze leden en het belang van steun van hun beroepsvereniging hierbij.

Dienstverlening en bereikbaarheid krijgen van de leden een rapportcijfer van 6,8.

Informatievoorziening krijgt van de leden het hoogste oordeel, een 7,0. Digitale vormen van informatieverstrekking alsmede van raadpleging van de leden worden steeds belangrijker. De NVO heeft goede stappen gezet met de digitale nieuwsbrief, de vernieuwing van de website, de webinars en de digitale raadpleging via vragenlijsten. Belangrijke winst is te behalen bij informatievoorziening rond registraties en accreditaties.

Hoewel over de kwaliteitsregistratie op zich geen oordeel is gevraagd omdat het hier een afgesproken taak betreft, laat het oordeel over de procedures en communicatie rondom registraties duidelijk zien dat hier verbetering te behalen valt.

In vergelijking met 2013 is het van belang op te merken dat de procedures rondom registraties nog steeds veel aandacht vragen. Hierbij is – net als in 2013 – aangegeven dat de koppeling tussen lidmaatschap en registratie niet (meer) vanzelf-sprekend moet zijn.

De zichtbaarheid in de landelijke media was in 2013 een belangrijk aandachtspunt; dit punt wordt in 2015 veel beter gewaardeerd.

P3NL en ledenpeiling Begin 2015 besloot het bestuur tot lidmaatschap van de federatie van beroepsverenigingen P3NL, die in april werd opgericht. De NVO zette een digitale peiling uit onder leden hoe zij over die aansluiting dachten. Van de ca. 10% leden die reageerden, was het overgrote deel positief. De NVO levert een bestuurslid aan P3NL in de hoedanigheid van haar voorzitter. Vanwege alle startende processen vergde lidmaatschap van P3NL de nodige tijd en energie van bestuur en bureau. In 2015 evalueren zowel de NVO als P3NL als geheel de bevindingen met deze nieuwe constructie.

Pedagogische beroepenstructuurIn 2015 startte de NVO een extern onderzoek naar de zogeheten ‘pedagogische beroepenstructuur’. Centrale vraag was welke ontwikkelingen zich op de

NVO

diverse werkdomeinen voordeden en of hierin een verschuiving te zien was in taken en kansen van:• Universitair opgeleide pedagogen;• De verhouding tussen universitair opgeleide

pedagogen en pedagogen met een hbo(-master-)opleiding.

Het onderzoek bestaat uit een kwantitatief en een kwalitatief deel. Het kwantitatieve deel is informatief waar het gaat om aantallen uitgestroomde gediplo-meerden (universitair en hbo) en feitelijke aantallen beroepsbeoefenaren. Ook geeft het onderzoek een beeld van de verschillende differentiaties in zowel de universitaire als hbo-opleidingen. Het kwalitatieve deel laat zien dat universitair opgeleide pedagogen onder druk staan als het om begeleiding van ouders en jeugdigen in de ‘eerste lijn’ gaat. In de jeugdhulp en langdurige zorg wordt het inschakelen van universitair opgeleide pedago-gen meer incidenteel en wordt voor het dagelijkse, structurele werk eerder gekeken naar professionals met een hbo-opleiding. Het stellen van diagnoses blijft voorbehouden aan universitair opgeleide pedagogen. Er liggen echter ook kansen; nieuwe ontwikkelingen als het gaat om het opstellen van pedagogische rapportages over individuele cliënten doen zich bijvoorbeeld voor in het bijzonder curatorschap en vluchtelingenkinderen. Voor juist universitair opgeleide pedagogen ligt een toegevoegde waarde ook bij data-onderbouwde innovatie in onderwijs en jeugdhulp. Het gehele rapport wordt in 2016 openbaar gemaakt.

Structureel overleg De NVO voerde in 2015 twee keer overleg met de Kamer voor Pedagogiek en Onderwijskunde. Belangrijk thema was o.a. kindermishandeling. De NVO en de Kamer zetten samen een promotie-campagne op om pedagogiek meer onder de aandacht te brengen. Het thema beroepsperspectief (en werkervaringsplaatsen) kwam te laat in het jaar om nog onderdeel te vormen van het overleg, maar komt in 2016 terug.

De NVO voert eveneens twee keer per jaar bestuur-lijk overleg met het NIP. Vanwege o.a. directie-wisseling bij het NIP werd dit in 2015 beperkt tot één keer. Er zijn echter veelvuldig contacten op niveau van medewerkers en leidinggevenden en er

waren veel gezamenlijke activiteiten en projecten. Er was ook sprake van wederzijdse vertegenwoordiging.

Het bestuur van de NVO overlegt structureel met de commissies. In 2015 werden daar de netwerken aan toegevoegd en spraken bestuur en netwerken o.a. over de toelating van masters met een hbo-opleiding.

InternationaliseringHet NVO-bestuur besloot in zijn vergadering van 11 november 2014, naar aanleiding van het werkbezoek van de IGhB aan Nederland, om een werkgroep de opdracht te geven hoe het NVO-beleid van ‘internationalisering’ vorm zou moeten krijgen en hoe dit concreet te realiseren. Hiertoe is in 2015 een werkgroep samengesteld die in de nazomer advies uitbracht aan het bestuur van de NVO. De focus van het advies ligt op het stevig verankeren van de identiteit van de pedagoog, zowel nationaal als internationaal. In 2015 werd een aantal actiepunten uit het advies ook al geconcretiseerd, zoals bijvoorbeeld het leggen van contacten met organisaties in Nederland met internationale exposure en met dezelfde doelstellingen als de NVO (zoals Defence for Children).

Verenigingsstructuur Vanaf de zomer van 2015 sprak het bestuur van de NVO intensief over de nieuwe verenigingsstructuur. Het onderscheid tussen Dagelijks Bestuur en Algemeen Bestuur was en is nog niet formeel vastgelegd, maar in de praktijk werkte de NVO in 2015 met één, integraal bestuur.Het bestuur bracht eind 2015 een notitie uit met haar voorlopige standpuntbepaling over de vereni-gingsstructuur. Die bevat elementen als:- Een meer continue en meer structureel betrok-

ken hoogste verengingsorgaan;- Een kleiner bestuur, dat integraal werkt en

daarbinnen wel aandachtsgebieden of portefeuil-les kent, die echter niet werkveld-gerelateerd zijn;

- Een bezinning op de positie en functionaliteit van structurele commissies;

- Een bezinning op de taak en positionering van netwerken. In 2016 krijgt dit met behulp van externe deskun-digheid, een meer definitieve uitwerking en wordt e.e.a. ter accordering voorgelegd aan de ALV.

JAARVERSLAG 2015 19

5. PR & Communicatie

NB Zie ook hoofdstuk 2, informatievoorziening.

Promotiemomenten • In 2015 deed de NVO opnieuw mee aan de Week

tegen Kindermishandeling (16 t/m 21 november 2015): vijf leden kwamen aan het woord over hun bijdrage in de aanpak tegen kindermis-handeling. Elke dag van de week werd een verhaal toegevoegd op de website.

• In de Week van de Opvoeding (oktober 2015) nam de NVO samen met het NIP, DAIMH en Babywerk het initiatief om aandacht te vragen voor het Manifest 1001 Kritieke Dagen.

Een ‘Dag van de Opvoeding’ werd niet gerealiseerd.

Folders en publicaties De NVO bracht in 2015 een aantal nieuwe folders en publicaties uit:

• De NVO in cijfers 2014 (februari 2015)• Jaarverslag 2014 (juli 2015)• De bijgestelde jaarlijkse editie van ‘Waarom lid

van de NVO?’ (maart 2015)• Factsheet ‘NVO-leden met verschillende

registraties’ (juli 2015)• Hoe passend onderwijs wél kan slagen (Focus,

oktober 2015)• Praktijkverhalen van orthopedagogen in jeugd-

hulp en onderwijs (VNG Magazine, Special Jeugd, sept 2015)

Voorlichting pedagogiek Zeven universiteiten en de NVO starten samen in 2016 een voorlichtingscampagne om de beeldvor-ming over de pedagogische bacheloropleidingen positief te beïnvloeden. In 2015 werden hiervoor voorbereidingen verricht.

6. Personeel en organisatie

‘Ambitie Elke medewerker van de NVO draagt, vanuit zijn eigen takenpakket, bij aan de ambities zoals die hiervoor zijn geformuleerd. Elke medewerker heeft, in de uitoefening van zijn eigen taken, het gevoel dat hij het verschil maakt voor collega’s, leden en externe contacten.’

Handboek Sinds 2015 kent de NVO een handboek voor het personeel, het Personeelshandboek NVO. Dit handboek bevat de belangrijkste procedures en regelingen over de organisatie en het personeelsbe-leid. Het handboek is geen ‘gestolde set’ van regels en afspraken die binnen het bureau van de NVO, op niveau van bestuur en/of medewerkers, zijn gemaakt, gedurende het jaar kunnen aanpassingen worden voorgesteld. Het is daarmee een ‘pas-toe-of-leg-uit’ document.Het handboek beschrijft de organisatie van de NVO, de door het bureau te ondersteunen bestuurszaken,

het algemene personeelsbeleid van de NVO, de arbeidsvoorwaarden en de cao GGZ, die de NVO volgt. Er wordt ingegaan op de arbeidsomstandig-heden en zaken rondom de werkplek, zoals werktij-den, overwerk, vakantie en verlof. Ook worden de regels beschreven die gelden in het kader van de Administratieve Organisatie/ Interne.Het handboek wordt aan het eind van het jaar geactualiseerd. Dit is ook gebeurd eind 2015. Het handboek wordt na elke herziening vastgesteld in het medezeggenschapsorgaan. Het handboek is voor alle medewerkers digitaal toegankelijk.

Integraal verantwoordelijk De NVO wil medewerkers, binnen kaders, uitdagen, de ruimte geven om eigen verantwoordelijkheid te nemen en hun talenten (verder) te ontwikkelen. Zowel om dit te ondersteunen als om meer grip te krijgen op financiële planning en control wordt toegewerkt naar een systeem waarin medewerkers integraal verantwoordelijk zijn voor hun eigen

NVO

dossier, inclusief voor het budgetbeheer op dat dossier. Diverse stappen zijn ondernomen om in eerste instantie het financiële deel te ondersteunen. Inkomende facturen zijn sinds eind 2015 in een gedigitaliseerde vorm gegoten, zodat medewerkers op termijn steeds terug kunnen grijpen op de financiële stand van zaken.Verder is een eenvoudig monitoringsysteem ontwikkeld waarvoor het mes aan twee kanten zou moeten snijden: medewerkers houden overzicht van de stand van zaken op hun dossiers en werkzaam-heden alsmede hebben een stramien waarin zij het bestuur van informatie over de voortgang voorzien.In 2016 wordt dit systeem verder uitgewerkt met de bedoeling dat een en ander in 2017 volledig operationeel is.

Functiebeschrijvingen en waardering Eind 2014 startte de NVO met een traject om de functiebeschrijvingen te actualiseren, waar mogelijk te reduceren en meer met elkaar in samenhang te brengen. Uiteindelijk werd eind 2015 het hele pakket aan nieuwe functiebeschrijvingen vastgesteld.In 2015 werd een competentieboek opgesteld en benoemden (groepen) medewerkers competenties die zij voor hun functie relevant achten. Deze zijn niet vastgesteld, maar worden in de praktijk wel gebruikt.

Resultaatgericht beoordelen (BRON) In 2015 startte de NVO met de ontwikkeling van een nieuw systeem van resultaatgericht beoordelen. Op verzoek van medewerkers is het de uiteindelijke bedoeling met dit systeem een transparant instrument te gaan hanteren dat ook is gekoppeld aan de beloningssystematiek. De NVO wil hiermee zorgvuldig en doordacht ervaring opdoen. Het ontwikkelde instrument werd eind 2015 vastgesteld als basis voor een pilot die in 2016 uitvoering krijgt. Zolang sprake is van een pilot is er nog geen koppeling met een beloningssystematiek.

Scholingsbeleid In 2015 volgden diverse medewerkers op eigen verzoek en in afstemming met de leidinggevende een cursus. Ook werd er een incompanytraining ‘schrijven voor internet’ georganiseerd. Het budget voor scholing werd voor het eerst in jaren volledig benut.

Bedrijfsvoering In 2015 zijn de voorbereidingen getroffen om de contributiefacturen vanaf 2016 digitaal te kunnen verzenden. In een grootschalig project zijn leden benaderd waarvan nog geen mailadres beschikbaar was. Vervolgens is gedurende het jaar informatie verzameld met betrekking tot niet correcte mail-adressen en ook deze leden zijn vervolgens gevraagd hun mailadres aan te leveren. Begin maart 2016 zijn voor het eerst de contributiefacturen digitaal verstuurd. De verzending verliep goed. De kosten-besparing in 2016 op drukwerk, porto en handling bedraagt ongeveer ¤ 10.000 à ¤ 15.000. Er zijn geen extra kosten gemaakt voor digitale verzending.

JAARVERSLAG 2015 21

Bureaumedewerkers

DirectieMarlies Post

Hoofd BedrijfsvoeringEllen de Vries (01-07-2015 in dienst)

SecretariaatMarijke MullerZulayka WeijsMichelle Herpers

BeleidKirsten MikMarlijn de VriesCécile Salden Maike Ouwerkerk (15-08-2015 uit dienst)

Opleiding & KwaliteitLisette de JongAnne van EgmondKitty van der Beek, tijdelijke wegingsregeling jeugdzorgEsther Jans (01-02-2015 in dienst)

CommunicatieRinke Bok (05-04-2015 uit dienst)Anoesjka van Leur

Public AffairsTim de Kroon

LedenactiviteitenLara van der Linden

Financiële administratieErna Westland

Juridische en ethische zaken/secretaris College van ToezichtNicoline Jacobs (31-03-2015 uit dienst)Diana Visser (01-06-2015 in dienst)

Extern secretaris College van BeroepMw. drs. J. (Jolande) Pfeiffer

Externe juridische helpdeskDhr. mr. F.J. (Frank) de Kleer

NVO

Samenstelling Bestuur, Commissies, College’s, Jury en Redactie op 31 december 2015

Bestuur Dhr. drs. J.P. (Jim) Bijlstra (voorzitter)Mw. dr. Y.M. (Yvette) Dijkxhoorn (vice-voorzitter)Mw. drs. E.M.Y. (Ellen) Buursma (penningmeester)Mw. prof. dr. F. (Femmie) JufferDhr. drs. R.E. (Robbert) van KampenMw. drs. S. (Saskia) Blom-SchakelMw. drs. E.F. (Els) van den Bosch-PloeghMw. J.M.D. (Jeanine) Baartmans (student-lid)Mw. drs. M.E. (Marlies) Post (secretaris-directeur)Mw. K.J. (Kirsten) Mik (bestuurssecretaris)

Accreditatiecommissie NVO Basis-Orthopedagoog/pedagoogMw. drs. J.M.C. (Joyce) Aalberts (voorzitter)Dhr. prof.dr. J.E.H. (Hans) van LuitMw. prof. dr. C.L.M. (Cilia) WittemanDhr. prof.dr. P.H. (Paul) Vedder Mw. dr. H.E. (Hanneke) CreemersMw. drs. A.M.N. (Anne-Marie) HuyghenMw. drs. L.F. (Lisette) de Jong (secretaris)

Commissie GeneralistMw. drs. A.J.J. (Anja) Konijn (voorzitter)Mw. drs. M.J. (Marja) SchneiderMw. drs. H. (Marieke) SchutMw. drs. M.M.A. (Marion) den Rooijen-KoperdraatMw. drs. M.W. (Marja) HodesMw. drs. C.C.E. M. (Lyanne) BaltussenDhr. drs. J.G.M. (Jan) LitjensMw. drs. L.F. (Lisette) de Jong (secretaris)

Accreditatiecommissie NVO Orthopedagoog-GeneralistMw. dr. A.E.J.M. (Agnes) Tellings (voorzitter)Mw. drs. L.C. (Liem Che) Yuen Mw. drs. E.A. (Elske) AlgraMw. drs. A. (Ank) de Korte-van de Rijn Mw. drs. A.M. (Annemiek) Volker Mw. drs. L.F. (Lisette) de Jong (secretaris)

Commissie kwaliteit en opleiding (CKO)Mw. drs. M.A.A.E. (Marie-Jeanne) van Hagen (voorzitter)Mw. drs. L.C.A. (Liselore) van HoofDhr. drs. P.G.M. (Paul) TermaatMw. dr. J. (Jana) Knot-DickscheitMw. dr. J. (Jacqueline) van Swet

Mw. drs. M.M. (Machteld) ScholvinckMw. M.P.C. (Marleen) Vergeldt MSc.Mw. A. (Ariëlle) van Heeren MSc.Mw. drs. L.S.S. (Lijnie) Reijers-VerwaalMw. M.J. (Marlijn) de Vries MSc. (secretaris)

Leden College van Toezicht NVOMw. mr. drs. L.C. (Kiki) Mulder, (voorzitter)Dhr. drs. G.J. (Gerard) van Egmond, (voorzitter-plv.) (tot 1-11-2015)Mw. drs. C.P. (Carla) DijkstraMw. drs. N. (Natascha) Rombout-van WamelenMw. drs. S.J.S. (Sonja) Hartmann-PassauMw. drs. M.B. (Maurine) KroonDhr. drs. J.C.A.M. (Jos) MeijsMw. mr. N (Nicoline) Jacobs (ambtelijk secretaris) (tot 1-6-2015)Mw. mr. D.P. (Diana) Visser (ambtelijk secretaris) (vanaf 1-6-2015)

Leden College van Beroep NVOMw. mr.dr. M.E. (Margrite) Kalverboer (voorzitter) Mw. drs. M. (Marja) Benus-Salverda (tot februari 2015)Dhr. drs. M. (Maarten) Faas (tot november 2015)Mw. drs. J. (José) Wichers-Bots Mw. drs. H.S.T. (Heidy) BlankestijnMw. drs. G. (Graddy) Zipper-StapperMw. mr.drs. G.M.T. (Gemmie) ten Velde (tot maart 2015)Mw. mr.drs. J. (Jolande) Pfeiffer (ambtelijk secretaris)

Jury Thesisprijs 2015Mw. prof. dr. A.L. van Baar (voorzitter)Mw. drs. J.M.C. AalbertsMw. prof. dr. A.G. Bus

Redactie de PedagoogMw. drs. M.J. (Marleen) BaetenMw. M.C. (Marja) Cozijn MSc.Mw. dr. S. (Saskia) DamenMw. S. (Sanne) Dammers Msc. Dhr. prof. dr. R.G. (Ruben) FukkinkMw. drs. A. (Annemiek) Haalboom (hoofdredacteur)Mw. prof. dr. M. (Mariette) de HaanMw. prof. dr. F. (Femmie) JufferDhr. T.A. (Tim) de Kroon Msc.Mw. A. (Anoesjka) van Leur (redactiesecretaris)

NVO

Colofon

NVOCatharijnesingel 47 3511 GC Utrecht

T (030) 232 24 07F (030) 232 24 07

www.nvo.nlInfo@nvo.nl

©NVO 2016

Ontwerp en vormgevingOntwerpstudio De Toekomstwww.detoekomst.nl

DrukwerkDrukkerij De Toekomstwww.detoekomst.nl

nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen

Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht

t (030) 232 24 07 f (030) 236 97 49

secretariaat@nvo.nl www.nvo.nl

NVOJaarverslag2015