In dit nummer o.a.:

Alles over de brand Moerdijk

VRZHZ naar Leerpark

Regionaal Risicoprofiel vastgesteld

Kijfhoek: Lessen Moerdijk meteen

in praktijk gebracht

Nieuw openbaar meldsysteem (OMS)

Brandweerkazerne Post Leerpark

Mei 2011

Beste lezers,

Op deze zelfde plek in de ZHZ Veilig schreef ik een

paar maanden geleden over het in werking treden

van de wet Veiligheidsregio’s op 1 oktober 2010. Het

doel van die wet is het tot stand brengen van een

efficiënte en kwalitatief hoogwaardige organisatie

van de brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening

en de rampenbestrijding en crisisbeheersing onder

één regionale bestuurlijke regie.

Ik schreef toen ook ‘The proof of the pudding is in

the eating’, waarbij ik meteen de hoop uitsprak dat

crisisbeheersing en rampenbestrijding zo min moge-

lijk in de praktijk getoetst hoeven te worden.

De gebeurtenissen aan het begin van dit jaar hebben

geleerd dat de praktijk

zich niet laat sturen. Een

grote brand bij Chemie-

pack in Moerdijk en een

flinke brand op rangeer-

terrein Kijfhoek hebben

direct het uiterste ge-

vraagd van onze Veilig-

heidsregio en andere Vei-

ligheidsregio’s.

Gelukkig zijn bij beide branden geen slachtoffers te

betreuren geweest. Ik heb geconstateerd dat met een

niet aflatende inzet is gewerkt aan de bestrijding van

beide crises. Persoonlijk heb ik het goede contact met

de burgemeester van Breda, Peter van der Velden,

die als voorzitter van de Veiligheidsregio Midden-

en West-Brabant, als zeer waardevol ervaren.

Datzelfde geldt voor het contact met de collega’s

Borgdorff en Klijs van Binnenmaas en Strijen.

Is alles dan vlekkeloos verlopen? Ongetwijfeld niet. In

dergelijke stresssituaties gebeuren dingen waarvan je

achteraf kunt zeggen, dat had anders gekund. Het is

en blijft mensenwerk en mensen maken soms fouten.

Niet voor niets hebben we als Veiligheidsregio zelf

een onderzoek opgestart. Ook de Onderzoeksraad

voor veiligheid doet onderzoek naar de brand. Het

kan niet anders of uit die onderzoeken komen leer-

punten naar voren. De bevolking van Zuid-Holland

Zuid mag van haar bestuur verwachten dat het de

crisisbestrijdingsorganisatie uitstekend organiseert.

Wij moeten en gaan daar als Veiligheidsregio lering

uit trekken.

Drs. A.A.M. Brok

Voorzitter Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid

Nr. 20

De feiten over de brand Moerdijk

Het is 5 januari 2011. Iedereen is nog bezig met de start van het nieuwe jaar. De piepers gaan. Een grote brand bij Chemie-Pack in Moerdijk. Zuid-Holland Zuid is effectgebied; enorme rookwolken, roet, brokstukken, regen, GRIP 4, etc.. Zowel het Regionaal Operationeel Team (ROT) als het Regio-naal Beleidsteam (RBT) als het kwamen in actie voor bestuurlijke en operationele inzet.

Het bestrijden van de brand in Moerdijk was een forse

opgave voor de rode kolom. Voor de Veiligheidsregio

Zuid-Holland Zuid waren de effecten van grote invloed

op delen van de Hoeksche Waard en Dordrecht.

(Vervolg op pagina 2)

2

Bij deze brand werkten meerdere gemeenten, twee

Veiligheidsregio’s en het Nationaal Coördinatie Cen-

trum (NCC) nauw samen.

Waarschuwen Vrijwel direct nadat vanuit Moerdijk was gevraagd

de sirenes in werking te zetten, is daar in ZHZ gehoor

aan gegeven. Drie sirenes werden ingezet in het zuid-

oostelijk deel van de Hoeksche Waard en één op de

zuidpunt van het Eiland van Dordrecht om de inwo-

ners te waarschuwen. Meteen werd Radio Rijnmond

ingezet als Calamiteitenzender en is ook informatie

verstrekt via SMS-alert, persberichten, twitter, etc..

Informeren Die middag werd besloten gezamenlijk met Midden-

en West-Brabant de website www.crisis.nl in te scha-

kelen en het (landelijk) algemene informatienummer

0800-1351 in te zetten. Door steeds vóóraf onderling

af te stemmen was de informatie eenduidig. Jammer

was dat de landelijke website bijna anderhalf uur

niet bereikt kon worden. Het leverde veel onbegrip

op bij het publiek.

ROT Tegen half vier was het Regionaal Operationeel Team

(ROT) bijeen. Het was duidelijk dat het voor ZHZ

vooral over crisiscommunicatie zou gaan. Kernvraag

was of er concentraties gevaarlijke stoffen in de lucht

zouden kunnen zitten. De waarschuwings- en verken-

ningsdienst van de Regionale Brandweer ZHZ heeft

met 8 ploegen totaal 48 metingen verricht.

Hierbij werden géén concentraties schadelijke stoffen

in de lucht aangetroffen, geen reden dus om extra

sirenes in te zetten, concludeerde het ROT.

RBT Rond kwart voor vijf ’s middags waren de burgemees-

ters Janssen (Cromstrijen), Klijs (Strijen), Borgdorff

(Binnenmaas) en Brok (Dordrecht, tevens coördine-

rend burgemeester), bijeen voor bestuurlijke coördi-

natie en afstemming. Het RBT besloot onder meer

een informatieve brief naar alle inwoners binnen het

effectgebied te sturen. Ook bespraken zij de persver-

klaring, die burgemeester Brok begin die avond zou

geven.

Andere dilemma’s voor het RBT waren onder andere:

hoe krijgen we het algemeen publieksnummer en

crisis.nl zo snel mogelijk geactiveerd?

wat zijn mogelijke risico’s van rook en roet die

over een deel van de regio heentrekt?

maak een inschatting van de gevolgen van de ver-

wachte regen;

komen daarbij schadelijke stoffen naar beneden?

de poging met een blusacties de brand onder con-

trole te krijgen, zou gepaard gaan met een sterke

rookontwikkeling welke het zicht sterk zou kun-

nen verminderen. Sluiten wij de A16 en N3 deels

af voor het verkeer en moeten wij het treinverkeer

tussen Dordrecht en Lage Zwaluwe stilleggen?

welke handelingsperspectieven kunnen wij

bewoners en agrarische sector geven?

Mediawatching ‚Klopt uw waarneming wel? Is het wel zo veilig als u

zegt?‛ Het waren de vragen van media en publiek

die regelmatig terugkwamen. Ook de media hadden

allerlei vragen en kwamen voor uitleg of commen-

taar soms met ‘eigen deskundigen.’ Er werd door

veel mensen ook op los getwitterd. Dat riep soms ver-

schillende beelden op bij het publiek. De vraag is of

en hoe je effectief kunt deelnemen aan deze dialoog.

Mediawatching bij crisismanagement is uitermate

belangrijk voor het bepalen van de boodschap. Het is

noodzakelijk verkeerde berichten of beeldvorming zo

mogelijk te corrigeren. Doe je dat niet dan blijven

verkeerde berichten zich in een razend tempo verme-

nigvuldigen, waardoor het bijna onmogelijk wordt

te corrigeren. Zeker als je bedenkt, dat de eerste da-

gen naar schatting 118.000 Twitterberichten met de

term ‘Moerdijk’ werden verstuurd. Het zal duidelijk

zijn dat het onmogelijk is deze allemaal te lezen, laat

staan te analyseren en te corrigeren.

Onderzoeken

Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio ZHZ

heeft meteen eind januari besloten onderzoek te la-

ten verrichten, zodat snel geleerd kan worden van

het eigen optreden tijdens en na de brand in Moer-

dijk. Het onderzoek is ook bedoeld om de bevolking

en gemeenteraden binnen de Veiligheidsregio ZHZ te

kunnen informeren over de inzet. Het onderzoek

wordt uitgevoerd door Price Waterhouse Coopers en

zal naar verwachting begin mei gereed zijn. De resul-

taten van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid

worden nog voor de zomervakantie verwacht; van de

Onderzoeksraad voor Veiligheid is dat niet bekend.

3

Burgemeesters over brand Moerdijk

A.J. Borgdorff,

burgemeester

Binnenmaas

Al vrij snel werd op 5

januari duidelijk dat

wij ook in Binnenmaas

te maken gingen krij-

gen met de gevolgen

van de brand bij

Chemie-Pack. De enor-

me rookpluim die

over de oostelijke Hoeksche Waard trok, was niet te

missen. Mij is vooral bijgebleven dat de Veiligheidsre-

gio ZHZ zich direct professioneel opstelde. Ik kende

burgemeester Brok van Dordrecht nog niet zo goed,

maar was onder de indruk van zijn optreden als voor-

zitter van de Veiligheidsregio ZHZ.

Men zegt altijd dat je in tijden van crisis de mensen

leert kennen. In dit geval bleek vooral de samenwer-

king met de burgemeesters Brok en Klijs van Strijen

in het RBT echt een positieve ervaring. Als ik kijk naar

de effecten in Binnenmaas denk ik terug aan de

serieuze vragen en zorgen die bij onze inwoners leef-

den. Ik ben ook achteraf erg blij dat wij het besluit

hebben genomen om direct een bewonersbijeen-

komst in ’s-Gravendeel te organiseren. Ruim 500

inwoners hebben die bijeenkomst bezocht en konden

hun vragen stellen en hun zorgen delen. Om de

emoties te kunnen kanaliseren en ruimte te geven

bleek dat erg belangrijk. Ik heb daar een heel goed

gevoel aan overgehouden.

J.P.M. Klijs,

burgemeester

Strijen

Het vertrouwen van

de burger in de over-

heid is groot, te groot

wellicht? Op het

moment dat ik dit

stukje schrijf, kijk ik

met één oog naar de

gevolgen van de aard-

beving/tsunami in Japan enkele uren geleden. Elke

vergelijking gaat mank, ik weet het. In Japan zullen

mogelijk duizenden slachtoffers vallen. In Moerdijk

gelukkig niet één.

Vanuit deze wetenschap is het wellicht goed dat nu

het dan toch gebeurd is, wij ervoor zorgen dat er

lering getrokken wordt uit ‚Moerdijk‛. Een betere,

meer leerzame oefening, kun je immers niet

ensceneren.

Ondanks het feit dat ik met enige trots heb gezien

dat onze regio en met name de operationele dien-

sten goed toegerust zijn voor de bestrijding van

incidenten en rampen zal uit de onderzoeken onge-

twijfeld blijken dat de alarmering van bewoners

beter kan, de communicatie beter moet, de afstem-

ming tussen de regio’s beter moet, de bemoeienis

van de provincie meer zichtbaar moet worden, de

verantwoordelijkheidstoedeling beter geregeld zal

moeten worden en iemand in de toekomst eerder en

eenduidig verantwoordelijkheid zal moeten nemen

voor het geheel.

Desondanks vraag ik me af of daar tenminste 15

onderzoeken voor nodig zijn en of een dergelijk

incident vervolgens onder alle omstandigheden te

vermijden is en of het niet verstandig is bewoners

van bijvoorbeeld Strijensas in preventieve zin voor te

lichten over de risico’s van Moerdijk en Hollands Diep.

Men zou niet alleen moeten handelen vanuit een

diep geworteld vertrouwen in de overheid; niet in

alle gevallen moeten wachten tot de overheid uren

of misschien zelfs dagen later communiceert dat er

geen risico’s zijn geweest voor de volksgezondheid en

vanuit eigen verantwoordelijkheid ook hadden kun-

nen besluiten het gebied ‘tijdelijk’ te verlaten.

Want wat, als de boodschap achteraf luidt: wij heb-

ben helaas moeten constateren dat ……….

Nieuwe persalarmering

De oude manier van persalarmering bestond uit het

door de politie informeren over incidenten met een

telefonisch bericht. Begin dit jaar is een nieuw systeem

in gebruik genomen, waarbij gebruik wordt gemaakt

van pagers. (Foto-)journalisten kunnen op hun pager

een tweetal codes voor politie- en brandweerincidenten

zien en worden niet meer geïnformeerd via de tele-

fonisch ingesproken bericht door de persvoorlichters

van de politie. Door het gebruik van de pager kan de

melding nu worden verzorgd door de meldkamer. Daar-

door krijgen alle pagerbezitters met de juiste codes

gelijktijdig bericht; de journalist wordt op hetzelfde

moment als de politie- en brandweerwoordvoerders

geïnformeerd. Dit heeft tijdswinst tot gevolg.

Daarnaast wordt de pers voor meer zaken gealarmeerd

dan tot nu toe werd gedaan.

4

Nieuw OMS

De Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid en KPN hebben

een overeenkomst gesloten voor een nieuw Openbaar

Meld Systeem (OMS).

OMS is een systeem voor automatische brandmeldin-

gen wat is aangesloten op de Gemeenschappelijke

MeldCentrale. Als een brandmelder afgaat wordt dit

automatisch bericht aan de meldkamer. De GMC stuurt

op haar beurt zonodig het betreffende brandweer-

korps op pad.

Het nieuwe OMS moet voldoen aan nieuwe Europese

kwaliteitsnormen en bouwbesluiten. De installatie

moet van goede kwaliteit zijn en mag geen fouten

bevatten. Belangrijk in het nieuwe OMS is, dat het

aantal ongewenste meldingen teruggedrongen kan

worden. Daarvoor komt een digitaal kantoor (website)

waar abonnees kunnen inloggen. KPN vangt hiermee

de meeste storingen af, zodat deze niet onnodig in de

Gemeenschappelijke MeldCentrale komen.

Momenteel betalen de ruim 700 abonnees in de Veilig-

heidsregio Zuid-Holland Zuid verschillende tarieven

voor het abonnement

en krijgen ze voor de

kosten van de verbindin-

gen een aparte reke-

ning. Straks krijgen de

abonnees nog maar één

nota van KPN.

Team Nafase

Nadat de situatie in Zuid-Holland Zuid grotendeels was genormaliseerd, werd

vrijdag 7 januari 2011 een team Nafase geformeerd. Doel was alle lopende zaken af te handelen; er werd een speciaal tele-

foonnummer en mailadres ingezet om makkelijk in contact te komen met inwo-

ners en bedrijfsleven.

Lopende zaken betroffen onder meer de openbaar-

making van de BOT-mi adviezen (zie kadervoor uit-

leg) en bijbehorende handelingsperspectieven.

Goede inhoudelijke afstemming met de Veiligheids-

regio Midden- en West-Brabant was daarbij noodza-

kelijk. De adviezen zouden door de diverse partijen

immers verschillend kunnen worden geïnterpreteerd

en dat is uiteraard niet de bedoeling.

Gemeenten Daarnaast is er systematisch contact onderhouden

met de betrokken gemeenten om elkaar maximaal

te informeren, zodat iedereen de eigen rol adequaat

kon invullen. Het team heeft bijvoorbeeld de ge-

meenten inhoudelijk ondersteund bij de drie georga-

niseerde bewonersavonden.

Gezondheid De enorme rookwolk heeft veel vragen bij de inwo-

ners opgeroepen. Ook hulpverleners hebben zorgen

(gehad) omtrent hun gezondheid. Veel klachten had-

den betrekking op de luchtwegen en prikkelende

ogen. De GHOR/GGD ZHZ hadden de centrale rol bij

alle vragen omtrent gezondheid. Er is dan ook inten-

sief overleg geweest tussen de Omgevingsdienst en

hun collega’s in Midden-en West-Brabant. De eerste

dagen na de brand zijn er ook updates naar de huis-

artsen in de regio gestuurd en zijn vragenlijsten om

gezondheidsklachten te inventariseren, uitgezet.

Onderzoeken en Kosten Het team Nafase vervult ook een sleutelrol bij alle

onderzoeken die worden uitgevoerd. Vaak moest

dezelfde informatie worden geleverd. Door zelf de

regie te nemen kon de Veiligheidsregio ZHZ de infor-

matie bundelen en aanbieden aan de onderzoekers.

Met Midden-en West-Brabant wordt gekeken naar de

kosten en schadeclaims.

Communicatie Zowel in de acute fase als in de nafase was communi-

catie van grote betekenis. Eigenlijk ging het alléén

maar om crisiscommunicatie. Persberichten, websites,

twitterberichten, persconferenties, interviews, tele-

foontjes, mailtjes, SMS-Alert, geluidswagen, brieven,

informatieavonden. En in veel gevallen ook nog éérst

afstemmen, voordat het bericht naar buiten gaat.

Niet voor niets hebben de communicatieadviseurs

overuren gedraaid.

Wilt u meer weten? Het team is bereikbaar via:

nafase@vrzhz.nl of via telefoon 06 - 512 62 408.

BOT-mi

Bij calamiteiten met gevaarlijke stoffen is snel en

deskundig advies essentieel. De nadelige gevolgen

voor de volksgezondheid en het milieu moeten

immers zoveel mogelijk beperkt worden. Lokale,

regionale landelijke en internationale crisisteams

kunnen rekenen op het Beleidsondersteunend

Team milieu-incidenten (BOT-mi). Dit team bundelt

de kennis en ervaring rondom ongevallenbestrij-

ding en gevaarlijke stoffen van tien gespecialiseer-

de en organisaties. Deze samenwerking voorkomt

tegenstrijdige adviezen vanuit de overheid. Het

BOT-mi geeft een afgestemd advies, gebaseerd op

de behoeften van het betreffende crisisteam.

Maatwerk is het sleutelwoord.

4

5

Retraite algemeen bestuur

Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio

Zuid-Holland Zuid (VRZHZ) heeft tijdens de 20 en

21 januari jl. gehouden retraite, in een goede en

constructieve sfeer gesproken over allerlei actuele

onderwerpen en over de toekomst van de VRZHZ.

Aanvankelijk zou de retraite in Sneek plaatsvinden, maar

vanwege de nafase van de brand Moerdijk is gekozen

voor Zwijndrecht. Tijdens de retraite is stil gestaan bij de

regionalisering en ontwikkelrichting van de brandweer.

Ook de gemeentelijke rampenbestrijding is nadrukkelijk

aan de orde geweest en is er gesproken over de GHOR.

Verklaring van Zwijndrecht De conclusies van de retraite zijn vastgelegd in de

‘Verklaring van Zwijndrecht.’ Hieronder is de integrale

tekst opgenomen:

‚Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio ZHZ in

vergadering bijeen op 21 januari 2011 te Zwijndrecht;

Verklaart ten aanzien van het kwaliteitsniveau

brandweerdekking het volgende:

1. In het kader van het project versterking brandweer

(PVB 2000) zijn in het jaar 2000 normtijden vastge-

steld voor de opkomsttijden van de brandweer;

2. In de Wet veiligheidsregio’s die op 1 oktober 2010

in werking is getreden, worden nieuwe tijdnormen

gesteld, die dienen als verantwoordingsnorm voor de

opkomsttijd van de basisbrandweereenheden. Deze

zijn strakker dan de normering volgens PVB 2000;

3. In de Wet veiligheidsregio’s wordt de mogelijkheid

geboden om tijdnormen vast te stellen tot maximaal

18 minuten, mits daartoe door het bestuur gemoti-

veerd besloten;

4. Gebleken is dat momenteel in de helft van de geval-

len de normtijden uit PVB 2000 in onze regio niet

gehaald worden; dit is overigens een landelijk beeld;

5. De VRZHZ heeft de ambitie om het kwaliteitsniveau

brandweerzorg minimaal op het huidige niveau te

handhaven en waar mogelijk te verbeteren, met als

referentie de normen PVB 2000;

6. Dit streven kan ook gerealiseerd worden door andere

maatregelen. Dit noemen wij in ZHZ toolboxinstru-

menten (brandmelders, zelfredzaamheid, toepassen

nieuwe blustechnieken en andere vormen van

innovatie). Als generieke maatregel zal de risicocom-

municatie worden versterkt, waarin de burger wordt

gewezen op de eigen mogelijkheden om een brand-

veiligere leefomgeving te creëren;

7. Om de zwaarte van de toe te passen toolboxinstru-

menten te bepalen, zijn in ZHZ referentietijden voor

de opkomsttijden van de brandweer ontwikkeld in

samenhang met de normen PVB 2000;

8. Op deze wijze toetst het algemeen bestuur de

mogelijkheden die de wet biedt om gemotiveerd af

te wijken ten opzicht van de tijdnormen in de wet.

9. Feitelijk betekent deze keuze dat de huidige aanrijd-

tijden van brandweer als ondergrens niet veranderen;

10. Het komend jaar zal het systeem van referentietijden

en toolbox en het daarbij behorende brandrisicopro-

fiel e.d. bij wijze van experiment worden uitgevoerd

om de consequenties van deze beleidslijn

in detail te kunnen uitwerken, doorgronden en

evalueren. Eerst daarna wordt het dekkingsplan

definitief vastgesteld;

11. Het cluster Drechtsteden Noord zal gedurende het

jaar waarin dit experiment loopt de PVB 2000 als

uitgangspunt hanteren en fungeren als referentie-

cluster om te beoordelen of en in hoeverre sprake

is in de uitvoeringspraktijk van betekenisvolle ver-

schillen ten opzichte van PVB 2000;

12. Uiteraard kunnen gemeenteraden besluiten een ho-

ger niveau brandweerzorg in hun gemeente overeen

te komen met de Veiligheidsregio ZHZ;

13. Een plan van aanpak m.b.t. externe communicatie

wordt opgesteld en voor inwerkingtreding van dit

besluit aan de gemeenten ter hand gesteld.

Verklaart daarnaast ten aanzien van de gemeentelijke

rampenbestrijding in Zuid-Holland Zuid het volgende:

1. Voorstellen worden ontwikkeld met het oog op een

organisatorische en functionele versterking van de

gemeentelijke kolom en het bureau Gemeenten bin-

nen de Veiligheidsregio ZHZ;

2. Voorstellen worden ontwikkeld om te komen tot

(sub)regionale afstemming en coördinatie van ram-

penbestrijding- en crisisbeheersingsplannen, alsmede

verbetering van de organisatie van de bevolkingszorg

en de crisiscommunicatie in de Veiligheidsregio ZHZ.

Verklaart daarnaast ten aanzien van de geneeskundige

hulpverlening in ZHZ dat voor de komende beleids-

periode de volgende uitgangspunten gelden:

1. Regie op de zorgketen;

2. Verantwoord geneeskundig zorgniveau in ZHZ;

3. Bovenregionale samenwerking;

4. Positionering GHOR-advies;

Zij zet daartoe het door de directeur GHOR aangestuur-

de bureau GHOR in.‚

Na de retraite is een reguliere vergadering van het

AB gehouden. Daarin is onder meer besloten twee van

de drie duikploegen van de brandweer op te heffen en

zijn diverse financiële zaken aan de orde geweest.

Ook is gespro-

ken over de

zogenaamde

‛Strategische

reis - de brand-

weer over

morgen,‛

een doorkijk

naar de toe-

komst van de

brandweer. Tijdens de retraite is ook de DVO “De Waard” ondertekend.

6

Antoin Scholten:

“Er moet een

bedrijfsbrand-

weer komen”

‚Nauwelijks bekomen

van de effecten van

de brand in Moerdijk

werd de gemeente

Zwijndrecht op vrij-

dagavond 14 januari

2011 opgeschrikt door

een flinke brand op

rangeerterrein Kijfhoek.‚ Aan het woord is burge-

meester Antoin Scholten. ‚Twee treinwagons stonden

in brand, één gevuld met ethanol en één met staal.

Vanwege de hevigheid van de brand en het mogelijke

ontploffingsgevaar van naastgelegen (lege) LPG wa-

gons werd al snel opgeschaald naar GRIP3. Het ge-

meentelijk beleidsteam kwam daarvoor naar de

brandweerkazerne in Zwijndrecht.‛|

Geen GRIP 4 Het effectgebied lag net in drie gemeentes; Zwijn-

drecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Ridderkerk. Daar-

mee hadden we eigenlijk naar GRIP4 moeten opscha-

len en de coördinerend burgemeester moeten inzet-

ten. Ik heb echter, in overleg met de burgemeesters

van beide buurgemeenten, besloten de aansturing

van het GBT te doen. Daarmee konden we de snelheid

behouden die op dat moment ook hard nodig was.

Evacuatie van bewoners Uit voorzorg hebben we midden in de nacht bewo-

ners uit 33 woningen geëvacueerd. Zij werden tijdelijk

ondergebracht bij familie, zalencentrum Festino en

hotel ARA. De evacuatie verliep op een prettige en

positieve manier. Zowel loco-burgemeester Dokter van

Ridderkerk als burgemeester Jonker van Hendrik-Ido-

Ambacht hebben de geëvacueerde mensen bezocht in

Festino. Zaterdagochtend rond 08.00 uur

konden de geëvacueerde bewoners terug

naar hun huizen.

Communicatie Vanaf het begin van de brand hebben we

actief gecommuniceerd via onder andere

sms-alerts, twitter, de gemeentelijke web-

site, de media en een publieksnummer.

RTV Rijnmond is meteen ingeschakeld als

rampenzender. Omdat het gebied direct

om de brand ontruimd is, had de meeste

pers zich gemeld op de brandweerkazerne. Daardoor

kon de burgemeester na ieder GBT direct een korte

briefing geven aan de pers. Deze informatie werd dan

ook direct via Twitter verspreid. We hebben er bewust

voor gekozen geen persberichten te versturen, maar

te kiezen voor direct en snelle communicatie.

Burgemeester Scholten: ‚Deze aanpak heeft er toe

geleid dat de mensen goed, snel en volledig geïnfor-

meerd werden. Ik ben daar sowieso een groot voor-

stander van. Waarom zou je zelfs de pers niet laten

aanschuiven in het crisisoverleg?‛

Bedrijfsbrandweer

Het is wel erg duidelijk geworden dat de veiligheid

op en rondom Kijfhoek van groot belang is, maar ook

kwetsbaar. Antoin Scholten: ‚Er moet daarom een

bedrijfsbrandweer komen. Een bedrijfsbrandweer

heeft namelijk zeer specifieke kennis en materieel om

incidenten op Kijfhoek sneller te bestrijden dan de

gewone brandweer. Dit incident bevestigt nog maar

eens de noodzaak.‛ Ik heb een dringende oproep

gedaan aan ProRail (beheerder van het spoor) en het

Ministerie van Infrastructuur en Milieu om gezamen-

lijk alle energie te steken in een bedrijfsbrandweer

op Kijfhoek.

Achteraf enorm geluk gehad In eerste instantie was het bericht dat er giftige stof-

fen in de wagons zaten. ‚Ik heb mij toen grote zorgen

gemaakt over de veiligheid van de brandweerlieden.

Gelukkig bleek al snel dat er ethanol in de wagons

zat. Daardoor bleef het bij een schone brand. We

hebben achteraf enorm veel geluk gehad dat het niet

uit de hand gelopen is.

Je moet er niet aan denken wat er gebeurd was als

de LPG-wagons ontploft waren. Of dat er giftige stof-

fen in de wagons hadden gezeten‛, aldus burgemees-

ter Scholten. ‚We hebben met een uitermate grote

inzet en in goede samenwerking dit incident het

hoofd kunnen bieden. En daarin waardeer ik niet

in de laatste plaats het begrip en de medewerking van

omwonenden.‛

7

Roland Bron

Hoofd Risico-en Crisisbeheersing

Roland Bron (42) werkt sinds 7 maart 2011 als Hoofd

van de Hoofdafdeling Risico- en Crisisbeheersing. Hij

is afkomstig van het COT, Instituut voor Veiligheids-

en Crisismanagement, waar hij ruim 6 jaar werkte als

senior onderzoeker-adviseur en afdelingsmanager.

Binnen het COT hield hij zich bezig met het brede

terrein van veiligheidszorg en crisisbeheersing in de

publieke en private sector. Deze ervaring neemt hij

mee naar Zuid-Holland Zuid. In zijn nieuwe functie

wil hij eraan bijdragen dat de Hoofdafdeling in de

komende jaren nog meer

van toegevoegde waarde

zal zijn voor de veilig-

heidsregio. De

totstandkoming van

het risicoprofiel, het

regionaal crisisplan,

de ontwikkeling van net-

centrisch werken

en multidisciplinaire

oefeningen en trainin-

gen zijn hiervan enkele

concrete voorbeelden.

Kijfhoek: Lessen Moerdijk meteen

in praktijk gebracht

Je zou zeggen dat wij met elkaar zijn voorbereid

op een grote ramp: wij oefenen, er zijn voldoen-

de incidenten en er wordt hard gewerkt aan het

nieuwe rampenplan. Desondanks heeft Moerdijk

ons zeker een aantal lessen geleerd. Die konden

we meteen in praktijk brengen bij de brand in

Kijfhoek. Daar stond 14 januari een wagon met

ethanol in brand, waarbij het risico bestond dat

de brand over zou kunnen slaan naar andere wa-

gons met risicovolle lading.

Op vrijdag 14 januari om 21.45 uur ging de pieper. Ik

was vanwege de werkzaamheden voor de nafase van

de Moerdijkbrand nog in Dordrecht. Hoewel moe en

druk met Moerdijk, gaat de adrenaline meteen lopen

bij het bericht ‚ernstige brand Kijfhoek‛. Wat een

start van het nieuwe jaar.

Vanuit het ROT draaien wij hard piket. Niettemin

moge duidelijk zijn dat alle ROT-voorlichters opko-

men als er zich een stevig incident voordoet. Je bent

simpelweg nooit in staat de crisiscommunicatie alleen

te verzorgen. Wij verdelen de taken; de één doet

perswoordvoering en onderhoud contact met de

Copi-voorlichter, de ander zorgt voor de publieks-

vragen (QenA), weer iemand anders zorgt voor het

contact met de ROT-voorlichter en het hoofd Actie-

centrum Voorlichting en een eventueel het GBT, etc..

Heel snel waren we met een eerste ploeg compleet en

was er goed contact met de burgemeester van Zwijn-

drecht en de politiewoordvoerders. Acuut en nog voor

de eerste ROT-vergadering werd Twitter ingezet, is de

calamiteitenzender RTV Rijnmond gealarmeerd en zijn

er berichten weggezet via RTV Rijnmond. Ook is

meteen een kort interview gegeven. De eerste aan-

dacht bij een incident gaat uit naar de informatievoor-

ziening voor bewoners en in dit geval ook naar auto-

mobilisten, die vanwege het zicht op de brand een

andere route moesten rijden. Gelijktijdig probeerden

wij de media te informeren. Wij gebruikten hen als

informatiekanaal. Later veranderde die rolverdeling

toen de media zelf op onderzoek uitging en los van de

feitelijke informatie andere informatie wilde delen,

verifiëren en uitzetten.

Het incident Kijfhoek bevatte alle belangrijke elemen-

ten van de crisiscommunicatie: de inzet van social me-

dia, het voorkomen van paniek bij de bevolking als het

gaat om het vrijkomen van gevaarlijke stoffen, een

evacuatie, de aanwezigheid van een publieksvoorlich-

ter in de opvanglocatie, een overweging of wij moes-

ten opschalen naar GRIP 4 en een afsluitende perscon-

ferentie.

Daarnaast vroeg de onderlinge afstemming tussen

ROT, Copi, GBT en AC Voorlichting nadrukkelijke aan-

dacht. Daarin kunnen zaken nog aangescherpt wor-

den. Omdat men op alle niveaus zijn taak kende en de

afstemming snel en gemakkelijk verliep, zijn de aan-

dachtspunten vooral voor de evaluatie van belang. Na

een dag hard werken, konden wij Kijfhoek afsluiten en

overgaan tot evalueren. Moe, maar wel voldaan!

Christien ter Linde

ROT-voorlichter Veiligheidsregio ZHZ

8

Algemeen Bestuur heeft

Regionaal Risicoprofiel vastgesteld

Het algemeen bestuur van de Veiligheids-

regio Zuid-Holland Zuid heeft 23 maart jongstleden als eerste Veiligheidsregio

in Zuid-Holland het regionaal risicoprofiel vastgesteld. Hiermee is de termijn die de Wet veiligheidsregio’s hiervoor stelt (vóór

1 april 2011) gehaald.

Het regionaal risicoprofiel geeft antwoord op twee

hoofdvragen; welke soorten rampen en crises kunnen

zich in de regio Zuid-Holland Zuid voordoen (risico-

inventarisatie) en hoe erg is dat wat ons kan overko-

men (risicoanalyse). Het gaat hierbij om risico’s die de

normale werkzaamheden van hulpdiensten overstij-

gen. Het regionaal risicoprofiel handelt over rampen

en crises en niet over bijvoorbeeld een kortdurende

stroomstoring of gebruikelijke brandrisico’s.

In totaal zijn er 40 realistische scenario’s beschreven

en geanalyseerd. Deze variëren van een grieppande-

mie tot bijvoorbeeld extreem weer, overstromingen,

een incident met gevaarlijke stoffen of paniek in me-

nigten. Voor de beoordeling van de scenario’s heeft

de Veiligheidsregio ZHZ de landelijke handreiking regi-

onaal risicoprofiel, gebaseerd op de strategie Nationa-

le Veiligheid, is gehanteerd. Hiermee konden op ver-

antwoorde wijze de crisistypen van verschillende aard

onderling met elkaar worden vergeleken.

Belangrijkste risico’s Voor de VRZHZ behoren de grieppandemie, stroom-

uitval (langer dan 24 uur), een ongeval met gevaarlij-

ke stoffen in de spoorzone Dordrecht/Zwijndrecht of

een grote brand in een verzorgingstehuis op dit mo-

ment tot de grootste risico’s. De risico’s krijgen de ko-

mende periode extra aandacht op het gebied van risi-

cobeheersing, incidentbestrijding en herstel uit de

ontwrichte situatie.

Jaarlijks update Het regionaal risicoprofiel is geen statisch document,

maar wordt jaarlijks geactualiseerd, zodat trends of

effecten van (beleids-)maatregelen kunnen worden

meegewogen. Met de eerste update start de Veilig-

heidsregio ZHZ komend jaar al. Hierin wordt in ieder

geval een aantal extra scenario’s, waaronder een inci-

dent op het spooremplacement Kijfhoek in Zwijnd-

recht en vervoer en opslag van radioactief materiaal,

uitgewerkt. De uitkomsten van de onderzoeken naar

de recente incidenten in Moerdijk en Kijfhoek vormen

daarnaast mogelijk aanleiding tot herijking van een

aantal eerder uitgewerkte scenario’s.

Samenwerking De Veiligheidsregio heeft het risicoprofiel opgesteld in

samenwerking met medewerkers van de politie ZHZ,

de waterschappen Rivierenland en Hollandse Delta,

Rijkswaterstaat, de gemeenten, Omgevingsdienst ZHZ,

de provincie Zuid-Holland en nutsbedrijven. Deze sa-

menwerking was bijzonder waardevol en tevens

noodzakelijk om tijdig tot het gewenste eindresultaat

te komen.

Meer informatie bij Liesbeth van Biene Vlasblom, Pro-

jectleider regionaal risicoprofiel VRZHZ, 078 6355409,

em.van.biene@vrzhz.nl.

8

9

Brandweerkazerne Post Leerpark

Al enkele maanden wordt er hard gewerkt aan de tweede kazerne voor de brandweer

Dordrecht op het Leerpark in Dordrecht. De kazerne krijgt steeds meer gestalte en onlangs zijn de letters “Brandweer” op het

gebouw geplaatst. De brandweer verwacht

in mei de tweede post te kunnen betrekken.

Aanleiding De stad Dordrecht is de afgelopen jaren behoorlijk

gegroeid. De uiterste randen van de wijken Sterren-

burg en Stadspolders waren hierdoor, vanaf de kazer-

ne aan het Oranjepark, niet altijd binnen de gestelde

normering te bereiken. Door de uitbreiding van een

tweede kazerne op het Leerpark kan de brandweer

weer voldoen aan de gestelde eisen (o.a. opkomsttij-

den) voor de brandweerzorg in de stad. Dit komt ten

goede aan de kwaliteit van de hulpverlening. De ka-

zerne aan het Oranjepark blijft uiteraard ook operati-

oneel, om zo de historische en complexe panden in de

binnenstad van Dordrecht snel te kunnen bereiken bij

een calamiteit.

Leerpark Brandweerzorg Dordrecht zal na de verhuizing gaan

samenwerken met het Da Vinci College op het Leer-

park. Zo zullen stagiaires van het Da Vinci College de

gelegenheid krijgen om stage te lopen in de werk-

plaats van Ondersteuning en Uitvoering van de

VRZHZ, waar straks alle brandweer-en GHOR-

voertuigen uit de Zuid-Holland Zuid onderhouden

gaan worden. Daarnaast zal de receptiefunctie van

de brandweer op het Leerpark geheel door stagiai-

res van de opleiding ‚beveiliging‛ worden vervuld.

Tevens zullen er diverse ruimtes binnen de nieuwe

kazerne aan het Da Vinci College beschikbaar wor-

den gesteld. De GHOR (Geneeskundige Hulpverle-

ningsorganisatie in de Regio) wordt ook gebruiker

van de nieuwe kazerne op het Leerpark.

Operationele veranderingen De nieuwe kazerne brengt op operationeel gebied

vele gevolgen met zich mee. Dit omdat het personeel

en de voertuigen moeten worden verdeeld over twee

locaties. Op iedere post moet, volgens de bestuurlijk

vastgestelde kwaliteitsnormen, een redvoertuig

(hoogwerker) en een blusvoertuig (tankautospuit)

aanwezig zijn.

Om hieraan te kunnen voldoen zou een personele uit-

breiding van drie personen per ploeg (3 worden nu

2x3 = 6 ploegen) noodzakelijk zijn geweest, om zo

een tankautospuit en een redvoertuig volledig te kun-

nen bemannen. Het bestuur van Dordrecht had echter

aan de komst van de nieuwe kazerne de randvoor-

waarden verbonden dat er geen personele uitbreiding

mocht plaatsvinden. Daarom heeft Brandweerzorg

Dordrecht het combivoertuig aangeschaft. Hiermee

kan men dezelfde taken uitvoeren met minder perso-

neel. Binnen de 24-uurs bezetting levert dit een struc-

turele besparing op van ca. € 400.000,- per jaar.

Open dag De nieuwe kazerne op het Leerpark zal na de zomer-

vakantie zijn deuren openen voor de inwoners van

Dordrecht en andere belangstellenden. Houd voor de

definitieve datum en het programma van de Open

Dag de website www.vrzhz.nl in de gaten!

Nieuw Combivoertuig Dordrecht

Brandweerzorg Dordrecht is het eerste brandweerkorps

in Nederland dat beschikt over een combivoertuig. De

officiële overdracht van dit voertuig vond plaats op

dinsdag 1 maart jl. Het combivoertuig is een samenvoe-

ging van een redvoertuig (hoogwerker) en een blus-

voertuig (tankautospuit). Een redvoertuig wordt be-

mand door twee personen; in een blusvoertuig moeten

zes personen aanwezig zijn. Door deze voertuigen te

combineren kunnen beide handelingen worden verricht

met zes personen (in plaats van acht) en er hoeft maar

één voertuig aangeschaft te worden in plaats van twee.

9

10

Veiligheidsregio naar Leerpark

Vrijdag 4 maart jl. heeft algemeen directeur Peter Bos getekend voor de aankoop van

een kantoorpand van ca 2.700 m2 van Heijmans Vastgoed in het Leerpark in Dordrecht. In dit pand wordt ook de Ambu-

lancedienst Zuid-Holland Zuid gehuisvest met kantoren en een uitrukpost. De Veilig-

heidsregio ZHZ is nu nog gehuisvest op Dordtse Kil III, het Oranjepark en de Noor-

dendijk.

Met dit nieuwe kantoor worden bijna alle entiteiten

binnen de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid onder

één dak gehuisvest. Deze beslissing heeft positieve

gevolgen voor de huisvestingskosten van de Veilig-

heidsregio ZHZ. Eén van de twee brandweerposten

Dordrecht en de Gemeenschappelijke MeldCentrale,

beheerd door de Politie Zuid-Holland-Zuid, blijven op

het Oranjepark.

In het nieuwe pand wordt ook het nieuwe Regionale

Crisiscentrum voor Zuid-Holland Zuid (RBT en ROT)

gevestigd. Vanuit dit centrum worden

rampen of calamiteiten bestreden, zoals

de brand Moerdijk. Belangrijk voordeel

van een vestiging op het Leerpark is dat

de Veiligheidsregio pal naast de tweede

post van Brandweerzorg Dordrecht

komt te zitten. Door het combineren

van voorzieningen kunnen beiden op

efficiënte wijze dag en nacht en zeven

dagen per week operationeel worden

gemaakt. Een voorbeeld hiervan is de

installatie van één gemeenschappelijke

noodstroomvoorziening.

Verwacht wordt dat in juni 2011 de

eerste paal geslagen wordt. Het pand

moet voorjaar 2012 in gebruik worden

genomen.

Kort Nieuws

Duikploegen

Voorschriften en richtlijnen voor duikteams zijn zo

streng geworden, dat het in stand houden forse inves-

teringen vergt. Omdat aan de veiligheidsvoorschriften

moet worden voldaan, heeft het algemeen bestuur

van de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid de afwe-

ging gemaakt om niet langer drie, maar slechts één

duikploeg te handhaven, te weten in Dordrecht.

De duikploegen in Gorinchem en Zwijndrecht, die

voornamelijk uit vrijwilligers bestonden, zijn dan ook

opgeheven. Overigens werden de duikteams in de

meeste gevallen ingezet om te bergen, zelden om

levens te redden.

Ventilatie Uitschakel Systeem (VUS)

Bij de brand in Moerdijk van 5 januari jl. is een grote

zwarte rookwolk over een deel van onze regio getrok-

ken. Meetploegen controleerden op diverse plekken

of er schadelijke concentraties in de lucht zaten. Zo

ook bij het Albert Schweitzer ziekenhuis. Gelukkig

was er geen gevaar voor de volksgezondheid.

Vorig jaar heeft de Regionale Brandweer Zuid-Holland

Zuid vorig jaar, vanuit het project Spoorzone, met een

mailing circa 6.500 instanties, corporaties, bedrijven,

onderwijsinstellingen, verpleeg -en verzorgingstehui-

zen, e.d. attent gemaakt op de mogelijkheid om een

aansluiting te realiseren op het Ventilatie Uitschakel

Systeem. De Gemeenschappelijke Meldcentrale (GMC)

kan in geval van een incident met schadelijke stoffen,

op aangeven van de verantwoordelijke Officier van

Dienst of van de Adviseur Gevaarlijke Stoffen, met één

druk op de knop de aangesloten ventilatiesystemen

uitzetten. Immers, verblijf in een afgesloten ruimte

biedt doorgaans uitstekende bescherming die veelal

veiliger is dan bijvoorbeeld evacueren.

Slechts zes ….

Slecht zes instanties hebben van het aanbod gebruikt

gemaakt. Eén van de deelnemers is het Develstein-

college in Zwijndrecht. Een scholengemeenschap, die

accommodaties vrij dicht tegen het spoor en de A16

gevestigd is. Ook zijn er enkele verzorgingstehuizen

in Dordrecht, die worden aangesloten op zo’n VUS.

Wie méér wil weten over het systeem kan contact op-

nemen met dhr. Sas Graansma, projectmanager Spoor-

zone van de Regionale Brandweer Zuid-Holland, tel.

078 - 6355340.

10

11

Colofon.

ZHZ Veilig is het e-magazine van de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid en verschijnt digitaal.

Aan dit nummer werkten mee: Larissa Levering, Leo den Otter, Ronald van Dijk, Ben Hameeteman, Mirjam Oprel,

Nico van Os, Maureen Vermeulen en Christien ter Linde. Fotografie: Renee Wagemans, Peter Wols, Ronald van

den Heerik , Jarko de Witte-van Leeuwen, Peter Nolden, Nico van Os en Leo den Otter.

Eindredactie: Leo den Otter. Redactie en abonnementen: abonnee@vrzhz.nl of bel 078 - 632 68 34.

Geslaagd bezoek MiSRaR-partners

Begin februari jl. werd het zesde thematisch seminar gehouden in het kader van het

MisRar project. MiSRaR is een Europees samenwerkingsproject wat er op gericht is kennis en ervaring te delen op het gebied

van risicobeheersing. De Veiligheidsregio ZHZ

is de trekker van dit driejarig project.

Andere deelnemers zijn de stad Tallinn in Estland, EPF

uit Bulgarije, Thesprotia in Griekenland, de provincie

Forli-Cesena in Italië en de gemeenten Mirandela en

Aveiro beiden in Portugal.

Door MisRar wordt een groot aantal seminars georga-

niseerd waarbij de deelnemende partners bijeen komen

om de diverse stappen in het proces risicobeheersing

met elkaar te bespreken. Tijdens deze bijeenkomsten

worden ook deskundigen uit het land uitgenodigd en

worden er werkbezoeken georganiseerd. Aan het eind

van het project zal een Europees handboek voor het

maken van een plan risicobeheersing worden opgele-

verd. Het project loopt tot eind 2012.

Tijdens het laatste seminar, dat plaats vond in Dor-

drecht, presenteerden de verschillende landen hun

werkwijze m.b.t. capaciteitsanalyse en er werd gediscus-

sieerd aan de hand van casussen. Er werden ook werk-

bezoeken gebracht aan de Natura2000 gebieden in

Strijen en Strijensas, Deltares in Delft, experts op het

gebied van natuurbranden in de Veiligheidsregio

Noord- en Oost Gelderland en het bedrijf Standic in

Dordrecht. De bezoeken werden door de buitenlandse

gasten als zeer leerzaam ervaren.

Terugblik eerste jaar Na het eerste jaar MiSRaR zijn er al verschillende lessen

te trekken. De belangrijkste:

Doordat de seminars gehouden worden in alle partner-

landen, wordt regionale, nationale en internationale

kennis gemakkelijk ontsloten. Het gebruik van gestan-

daardiseerde vragenlijsten per topic, vergemakkelijken

de vergelijkbaarheid van de situatie in de partnerlan-

den. Daardoor wordt de discussie en uitwisseling verbe-

terd. De samenwerking binnen het MiSRaR project ver-

sterkt en bevordert ook de samenwerking tussen de

MiSRaR-deelnemers en hun eigen partners op

nationaal niveau.

Door de internationale aanpak komt duidelijk naar vo-

ren dat het ontbreken van (lokale) achtergrond infor-

matie in het Engels, een gemis is voor het ontsluiten en

verdiepen van de aangeboden ‘best practices’. Bij het

werken aan mitigation wordt algemeen gevoeld dat de

risico-analyse en de bestuurlijke prioriteitstelling van

groot belang zijn.

De doelstellingen op het gebied

van mitigation moeten SMART

geformuleerd worden opdat zij

kunnen worden vertaald naar

praktische maatregelen. De in

Nederland ontwikkelde werkwij-

ze voor het maken van een risi-

coprofiel wordt door veel part-

ners als en ‘good practice’ be-

schouwd, waar ze zelf ook mee

uit de voeten kunnen. In andere

landen wordt vaak, anders dan

in Nederland, heel nauwkeurig

een analyse gemaakt van het

ramptype t.b.v. zowel mitigation

als crisisbeheersing. Over een

kleine twee jaar wordt het eind-

rapport van het project MisRaR

gepresenteerd.