Nr. 13 - 30 november (1,14 mb)

A newultramodern buswill bring you tothe train station

quicker Page 20

Studentenvrezen dat

het nieuweForumgebouw

te krap is Pag. 5

Eén gen kaneen plantbeschermentegen allevirussen Pag. 7

#13

WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 30 NOVEMBER 2006

Pag. 8

‘BIJ GEDREVENMENSENPAST GEENREGELNEVERIJ’

RESOURCE

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 1

2

Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen URen wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756.

Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail [email protected];secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur.

Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail [email protected];Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail [email protected];Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail [email protected];Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail [email protected];Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail [email protected];Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Teun Hofmeijer (algemeen nieuws), telefoon 0317 466690, e-mail [email protected];Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail [email protected];Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail [email protected];Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail [email protected];Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail [email protected] nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP).

Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee

Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot

Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail [email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming

Druk/ Dijkman Offset BV

Directeur Cereales/ Henk Prevaes

Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis;anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666.

Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat.Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden.

Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745.

Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.

COLOFON

Resource colofon 19-10-2006 11:20 Pagina 2

3

EN WIE BELLENZE DAN?‘Zijn het mannetjesmummies?’, vraagtRudy Rabbinge. De Wageningse supersenator gebaartme dat ik kan blijven zitten, en het tele-foongesprek zo is afgelopen. Hij draaitzich om en loopt al sprekend naar dehoek van zijn werkvertrek. Ik klaag niet.Ik ben allang blij dat Rabbinge bereid ismij te ontvangen. Ondertussen kijk iknaar de foto’s aan de muur. Rabbinge en Nelson Mandela. Rudy Rabbinge en de paus. ‘Wassen op veertig graden’, zegt Rab-binge. ‘Niet in de centrifuge. Daar kun-nen ze niet tegen.’De senator breekt het gesprek af en zetzich weer achter zijn bureau. ‘Alexan-dria Library Egypt’, verontschuldigt hijzich. ‘Ik zit in het bestuur. Ze haddeneen probleempje, en dan bellen ze mij.Maar zoals ik gisteren nog zei tegenKofi Anan, het gaat goed in Wagenin-gen. Het gaat nergens zo goed als inWageningen. Wageningen is de toe-komst, en de toekomst is Wageningen.Ik kan zo verschrikkelijk boos wordendoor…’Wederom rinkelt Rabbinges mobiel. ‘Pardon’, verontschuldigt de parlemen-tariër zich. Automatisch wend ik mijnblik weer naar de muur. Rabbinge en Tony Blair. Rabbinge en Bill Clinton. ‘Kunnen de mensen in het dorp deaardappels horen gillen?’, vraagt Rab-binge. Rabbinge en de Rolling Stones. ‘Dan zou ik gewoon doorgaan’, zegtRabbinge. ‘Maar vertel het wel aan dejongens van Plant Research Internatio-nal.’ Nogmaals neemt Rabbinge plaats. ‘Hetgentech-platform van Avebe’, zegt hij.‘Zit ik ook in. Er was weer wat op de zet-meeldivisie. En wie bellen ze dan?’‘Rudy Rabbinge’, wil ik zeggen. Maar Rabbinges mobiel is me voor. Rudy Rabbinge en Bill Gates. Rabbinge en Moeder Teresa.

Willem Koert

Pag. 22Het afvallige herendispuutArdjoena is gelukkig bij Ceres

Pag. 13In 1919 waren er ookplannen voor eennieuwe campus. Op de berg

‘Onwaarhedenover dierenwelzijn’

Pag. 14‘Zolang we een

democratie zijn,zie ik geen

honderd procentvegetarisme’

Pag. 10 Niet alleen kaboutersgeloven in kruiden

KOERT

‘Nederland loopt al voorop met dierwel-zijn.’ Volgens weekblad Intermediair is ditéén van de ‘vijf onwaarheden van minis-ter Veerman’. Met die onwaarheden houdtde minister ‘de laagwaardige, krimpendevleessector in stand ten koste van hon-derden miljoenen dieren per jaar’, aldushet grootste weekblad voor hoger opgelei-den. Dat dierenwelzijn niet hoog op deHaagse agenda staat wordt volgens hetblad geïllustreerd door het feit dat de mi-nister in drie jaar tijd meer dan honderddierenwelzijnsregels schrapte.Gepensioneerd etholoog dr. Gerrit vanPutten van het voormalige Instituut vanVeeteeltkundig Onderzoek (IVO), eenvoorloper van de Animal Sciences Group,wordt opgevoerd als één van de klokken-luiders die een onthutsend beeld schet-sen van een ministerie ‘laverend tussenwindowdressing, lethargie en het moed-willig frustreren van alternatieven voor be-ter dierenwelzijn’. Van Putten, die onder-zoek deed naar de misstanden in de bioin-dustrie, zegt in Intermediair dat hij tweekeer een spreekverbod kreeg opgelegd.‘Eerst vanwege een film die ik maakteover misstanden in de industrie, voor in-tern gebruik. Ik werd ontboden in DenHaag. De secretaris-generaal sprak ver-manende woorden: dit komt de ministerniet uit.’ Het tweede spreekverbod kreeghij na zijn voorstel om stallen te toetsen ente voorzien van een keurmerk. ‘Den Haagconcludeerde snel dat het te veel geldkost en verbood mij er over te spreken.’Ook dierenwelzijnsspecialist dr. Hans Hop-ster, volgens Intermediair van ‘de niet on-afhankelijke Animal Sciences Group vanWageningen UR’, wordt in het stuk opge-voerd. Dat Nederland nu netjes de Europe-se huisvestingsrichtlijnen naleeft is vol-gens hem ‘geen reden om genoegzaam tenavelstaren’. Zo scoort Nederland slechtbij het beschikbaar stellen van afleidings-materiaal aan varkens. ‘Onze varkenshou-ders hangen in een kale stal een stukjefietsketting om op te kauwen.’ / GvM

BOVENHETMAAI-VELD

WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 30 NOVEMBER 2006

RESOURCE #13

Omslag: Prof. Rudy Rabbinge. / foto Bartde Gouw

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 3

4 3

Met nieuwsbrieven, een website, eenafvalloterij en een cursus ‘koken metrestjes’ probeerde hogeschool Van HallLarenstein de afvalproductie in een wijkin Leeuwarden te verminderen.Resultaat: de wijk is méér afval gaanproduceren.

Een jaar geleden sloot de gemeenteLeeuwarden een weddenschap af met deMTV-wijk (Muziek-, Transvaal- en Vogel-buurt). Als het de wijk lukte in een jaar dehoeveelheid restafval met 12,5 procent teverminderen, zou de wijk 12,5 duizendeuro krijgen voor een zelf te bepalendoel. Studenten van de richting Training enConsultancy begeleidden de bewoners. Erwerden bijeenkomsten gehouden ennieuwsbrieven neergelegd bij winkels mettips over het omgaan met afval uit die win-kel. Bijzonder was de afvalloterij. ‘Mensenkonden een kaartje aan hun containershangen om mee te doen’, legt Karin Brou-wer van Training en consultancy uit. ‘Indeze containers werd gekeken of het af-val goed geschieden was. Als dat zo was,maakten ze kans op teruggave van de af-valstoffenheffing, toch iets van driehon-derd euro.’Het mocht allemaal niet baten. Uit een re-cente meting bleek dat de hoeveelheidrestafval juist met 1,2 procent is gestegenten opzichte van vorig jaar. De tips voor af-valscheiding zijn ook niet goed aangeko-men. Vorig jaar bestond het restafval voornegen procent uit gft-afval, nu is dat zelfs21 procent.Brouwer gist nog naar de oorzaak. ‘Wehebben al eens een succesvol afvalpro-ject gehad in een andere wijk. Nu luktehet niet. De belangrijkste oorzaak is denkik toch gewoon onverschilligheid. Wemoeten hier het knopje nog vinden, zegmaar.’ / KM

Alterranen en universitaire medewerkersnemen langzaam maar zeker bezit van het Atlasgebouw. Ze vinden hunnieuwe onderkomen mooi, maar ook‘Oostblokachtig’ kaal. En dat de leidingzelfmeegebrachte kastjes weerweghaalt, vinden ze kinderachtig.

Door het vele handen schudden met nieu-we buren doet de sfeer in Atlas een beetjedenken aan een camping tijdens de zo-mervakantie. Toch gaan na een gemoede-lijke eerste kennismaking de gesprekkenal snel over de ongemakken in de nieuwewerkomgeving. Gert-Jan Noij, Esther Bloem en LodewijkStuyt van het Centrum Water en Klimaatkijken uit over de binnenruimte. ‘Het iseen mooi gebouw, maar nog veel te kaal’,zegt Noij. ‘We hebben meteen besloteneen kunstcommissie in te stellen om deboel wat aan te kleden. De hal moet afvan die Oostblokuitstraling. En alleen eenafhaalpunt voor de lunch is waardeloos.We willen er minimaal een terras bij.’De werkkamers zijn erg mooi, zegt Bloem.‘Die van mij is groter dan ik had gedachten het uitzicht is echt prachtig. Welvreemd dat een student niet zomaar naarbinnen kan lopen. Je moet ze nu ophalen.Dat knaagt aan de universitaire sfeer.’Een collega komt aanlopen met een sta-pel ordners en boeken. ‘Daar komen de il-legale boeken’, plaagt Stuyt. ‘Een kast ex-tra was handig geweest, niet?’ De project-leiding controleert streng of mensen nietmeer meubilair meenemen dan toege-staan. ‘Zelfs die mooie Lundiakastjes mo-gen er niet in, terwijl ze best passen. Jewordt met de indeling van je eigen kamerecht als een kleuter behandeld.’ Waar de mensen op verdieping zeven enzes al enigszins gesetteld zijn, pakken zeeen verdieping lager nog verhuisdozenuit. Cathelijne Stoof, tijdelijke kracht bij Al-terra, heeft met drie anderen bezit geno-men van een kamer bedoeld voor afstu-deerders. ‘Er is te weinig ruimte, dus zit-

ten we hier. Een heel mooie kamer, maarwaar die studenten straks naar toe moe-ten weet ik niet.’ Er zijn volgens haar nogal wat opstartpro-blemen. ‘Voor de ramen van de kamers inde binnenring van Atlas komt folie. Demensen voelden zich toch te veel beke-ken. Ook is het invalidentoilet erg klein ennog niet af, en staan er paaltjes aan hetbegin van de loopbruggen.’ Niet praktischvoor de invalide medewerker bij Stoof opde afdeling. ‘Wat veel goedmaakt is datelke werknemer twee bonbons heeft ge-kregen van de projectleiding’, lacht Stoof.

In reactie op de klachten over kastruimtezegt projectleider nieuwbouw Wallie Hoo-gendoorn: ‘Mensen met bijzondere takenkrijgen een kast extra en secretariatenmogen een paar kasten op de gang zet-ten. Overgebleven spullen kunnen naarhet archief. Dat mensen nu ’s avondsclandestiene zooi het pand in hebben ge-tild, past niet binnen deze lijn. Noem datbetutteling, het zij zo. We hebben te noueenmaal te maken met arbonormen eneen architect.’ Aan de kaalheid van hetpand wordt zeker nog iets gedaan, aldusHoogendoorn. / TH

23 NOV. T/M 29 NOV. 2006

BUS 86 VERVANGEN DOORSNELLE ‘VALLEILIJN’Wageningen krijgt een anderebusverbinding met station Ede-Wageningen. Vanaf 10 december rijdt erin de spits en op zondagavond iedere tienminuten een gelede aardgasbus naarWageningen. Die stopt minder vaak danbus 86 en krijgt op de meeste kruisingenvrije doorgang.

De bus gaat rijden over de huidige routevan lijn 86, vanaf het station via zieken-huis Gelderse Vallei, de Mansholtlaan,De Born, de Nijenoordallee en de Korten-oordallee naar het centrum van Wagenin-gen. De lijn wordt omgedoopt tot lijn 88,de Valleilijn. Bus 86 gaat rijden over dehuidige route van lijn 83 via Bennekom;

daarmee komt lijn 83 te vervallen. De Valleilijn krijgt een halte aan de zuid-kant van station Ede-Wageningen. Deoude bus 86 stopte aan de noordkant. Inde ochtend- en avondspits en op zondag-avond gaat er elke tien minuten een bus,op andere tijden elk kwartier. De bussenzijn verder extra lang, hebben geluidsar-me motoren en rijden op aardgas, waar-door ze minder schadelijke stoffen uitsto-ten. Vanaf 10 december 2006 rijdt er ookvaker een trein tussen Amersfoort en Ede-Wageningen. Deze blauwe Valleilijntreinrijdt ieder half uur en sluit aan op de Val-leilijnbus naar Wageningen. / YdH

IN ‘T NIEUWS

OPSTARTPROBLEMEN IN ATLASGEBOUW MEER AFVAL NAPROJECT VOORAFVALREDUCTIE

DezijsukogeIntwi

Vladedeciestdyhemre

E

Schrijf je in voor de open dag in het Forum-gebouwOok nieuwsgierig naar het Forum-gebouw? Geef je dan nu op voor de open dag op zaterdag 9 de-cember. Als student en medewerker van Wageningen UR ben je van harte welkom om het gebouwvan binnen te bekijken.

Het Forum-gebouw is nog nietklaar maar je kunt al goed zienhoe ons toekomstige onder-wijsgebouw er van binnen uitkomt te zien. Tijdens de opendag zijn er rondleidingen (circa45 minuten). Daarna is er demogelijkheid om het gebouwspecifieker te bekijken. Jekunt het gebouw alleen bekij-ken als je je inschrijft voor eenrondleiding!

Meld je snel aan (voor 5 december) want vol is vol! Je kunt je inschrijven voor deze dag via de websi-te van de Born: www.deborn.wur.nl.

Bij de opening van het Forum-gebouw in september 2007 komt er een speciale familiedag voor part-ners en kinderen.

Een nieuwe bewoner van Atlas heeft op de gang boeken neergelegd die niet in zijnboekenkast passen. ‘Om mee te nemen.’ / foto GA

Agebebe

(ADVERTENTIE)

Resource 0613 4-7 29-11-2006 16:33 Pagina 4

30 NOVEMBER 2006 5 RESOURCE #13

k

e

ete

Er

etn-

en

u-

,f-

e-

enaf--ors

k

ng-,

n

o-

e-

-

‘Onderwijs-kwaliteit gaatachteruit doorruimtegebrekin Forum’

THAISE HAPJESOP OPEN DAGLEEUWARDEN

Studenten in Wageningen trekken aande bel over de verhuizing naar de Born.‘Het wordt voor onze studie een ramp’,waarschuwt de voorzitter van GeniusLoci, de studievereniging van Landschaps-architectuur en ruimtelijke planning, ineen ingezonden brief. De WageningseStudenten Organisatie voorzietstructureel ruimtegebrek ‘waardoor deonderwijskwaliteit achteruit gaat’.

Joris Fortuin, hoofd van het Forumge-bouw, begrijpt de onrust maar vindt datde situatie door de studenten zwart-witwordt geschetst. ‘Het klopt dat de totale

hoeveelheid vierkante meters onderwijs-ruimtes afneemt. Voor de studenten vande studie landschapsarchitectuur zijn nudrie zalen gereserveerd van vijftig vierkan-te meter. Dit is gebaseerd op een vastenorm van vier vierkante meter per stu-dent. De Hucht, waar ze nu zitten, is nueenmaal erg ruim. Diezelfde ruimte krij-gen ze niet terug. Maar als meer studen-ten de opleiding of vakken gaan volgen,wordt er natuurlijk gezocht naar meerruimte.’ Genius Loci voorziet ook problemen methet opbergen van kaarten en tekeningen.In Forum dient elke onderwijsruimte na

een dagdeel leeg te zijn, terwijl de studen-ten hun werk nu kunnen laten liggen. ‘Ditknelpunt is bij mij bekend’, zegt Fortuin.‘Daarover, en ook over andere knelpun-ten, wordt regelmatig overlegd met docen-ten, studieverenigingen, studentenraaden WSO. We houden rekening met van al-les, zoals vereiste computeraansluitingen,opbergkasten, ophangsystemen en nabij-heid van printerfaciliteiten. Alleen in deruimte kunnen we niet tegemoet komen.’ Een andere zorg van studieverenigingenbetreft hun tijdelijk onderkomen. Terwijlde eerste leerstoelgroepen al verhuizen,weten de verenigingen niet wat er met

De Brussels geldpotten voor onderzoekzijn goed gevuld en aanlokkelijk, maarsucces is niet verzekerd. Als je niet opletkost een prestigieuze EU-beurs je zelfsgeld. De helpdesk van WageningenInternational (WI) wil onderzoekerswijzen op de valkuilen.

Vlak voor kerst maakt de Europese Uniede eerste oproepen voor het Zevende Ka-derprogramma (KP7) bekend. Dit finan-cieringsprogramma, dat de EU moet op-stuwen tot ‘de meest concurrerende endynamische kenniseconomie ter wereld’,heeft een ongekend hoog budget van 55miljard euro. ‘Maar er is ook meer concur-rentie en de looptijd is langer’, relativeert

Willem Wolters van de WI-helpdesk tij-dens een voorlichtingsbijeenkomst overKP7 op donderdag 23 november. Een Europees avontuur moet je volgensWolters ook niet alleen aangaan voor hetgeld. ‘Ik zet geld in mijn lijstje bewust on-deraan en contacten en netwerken bo-venaan.’ Het is volgens hem zaak dat on-derzoekers goed beslagen ten ijs komenals ze de slag om Brussels onderzoeks-geld willen aangaan. Wageningen UR heeft in het vorige kader-programma goed gescoord en de nodigeervaring opgedaan. KP7 heeft echter eenaantal nieuwe instrumenten.Zo is er het programma People, dat voort-bouwt op het Marie Curie-programma en

mobiliteit van onderzoekers wil bevorde-ren. Het ziet er naar uit dat dit programmaniet altijd kostendekkend zal zijn voor Wa-geningse onderzoeksgroepen, rekenthelpdeskmedewerker Jaap Richter Uit-denbogaardt voor. Brussel hanteert vaste vergoedingen vooronderzoekers van verschillende erva-ringsniveaus, en die worden vermenigvul-digd met een nationale correctiefactor.‘Die combinatie is van levensbelang, wantdaaruit moeten we de salariskosten beta-len’, aldus Richter Uitdenbogaardt. In hetvorige kaderprogramma bleek die vergoe-ding niet altijd kostendekkend en moestzelfs een toegekende Marie Curie-beursworden afgewezen. Zeventien fellowships

Ruim duizend belangstellenden trok deopen dag van Van Hall Larenstein inLeeuwarden, zaterdag 25 november. Datzijn er iets minder dan vorig jaar.

De middelbare scholieren hadden opval-lend veel belangstelling voor het kraam-pje van Forensic Sciences, de populairestudierichting die straks het tweede jaaringaat. ‘Ook nu de nieuwigheid er wat vanaf is zet de belangstelling door’, consta-teert praktijkdocent Marco Bosmans te-vreden. Sietse Bottema van Milieukunde mochtover aanloop ook niet klagen. Op eencomputerscherm liet hij zien wie in Fries-land droge voeten houdt bij een stijgingvan de zeespiegel tot NAP. Het zijn er nietveel.Veertien Thaise studenten trakteerden inde gangen voorbijgangers op garnalen-soep. Ze wonnen een beurs om in Neder-land te kunnen studeren. Het merendeeldoet Environmental Management of Agri-cultural Science. Of zij allemaal in Leeu-warden blijven, betwijfelt docent EngelsHans Westra. ‘Een aantal heeft ambitiesvoor Wageningen.’ / WB

STUDENTEN BEZORGD OVER RUIMTEGEBREK NIEUWBOUW

EUROPESE FINANCIERING KAN GELD KOSTEN

APPARTEMENTEN/ De bouw van het nieuwe aio-complex in de Wageningse wijk de Boomgaarden vordertgestaag. Opdrachtgever Idealis verwacht dat het gebouw in de zomer van 2007 klaar is. Dan zullen er 41 appartementenbeschikbaar komen voor aio’s en buitenlandse medewerkers van Wageningen UR. Zij gaan ongeveer 465 euro per maandbetalen voor hun driekamerappartement. / KV, foto GA

konden wel doorgang vinden. Richter Uitdenbogaardt maakt zich echteropnieuw zorgen. Bij de nu geldende inter-ne doorberekening voor overhead en huis-vesting zal een Marie Curie-fellow een on-derzoeksgroep weer geld gaan kosten.‘De cijfers die Brussel hanteert in de laat-ste concepten kloppen niet. We hebben algewaarschuwd. Ik hoop dat het nog goedkomt.’Echt nieuw is het programma Ideas, voornieuwsgierigheidgedreven onderzoek,waarvoor vijftien procent van het KP7-budget wordt uitgetrokken. Hiervoor kun-nen wetenschappers risicovolle onder-zoeksvoorstellen schrijven en is excellen-tie het enige selectiecriterium. / GvM

hen gebeurt tot ook zij mogen verhuizen,in september volgend jaar. Wouter Hiskemuller, hoofd van de facili-taire dienst van ESG, meldt dat hij hiermee bezig is. ‘We maken nu een aange-paste verhuisplanning. Zodra ik meerweet, zal ik dit naar de betreffende studie-verenigingen communiceren.’ Maar dit isjuist het probleem, zegt Diederik van derLoo van de WSO. ‘Het is de gebrekkigeinformatie tot nu toe die leidt tot klach-ten.’ / LH

Zie ook POST op pagina 15 en 19: ‘Nieu-we gebouwen te krap’

Resource 0613 4-7 29-11-2006 16:33 Pagina 5

3

MplavirondeGeteRN

RNzegraaleVogeoowaHejec20prmsis‘RvochdobrkeRNRNseheRNbidedw

PM

6

UIT ‘T VELDNIEUWS UIT DE WETENSCHAP

Geef patiënten zicht op groen met lagevensterbanken en hoge ramen, maakparken en plantsoenen bereikbaar, hanggeen posters op met onveilige ofabstracte natuur, richt onbegaanbaredaken in als kijkdak, of gebruik alsalternatief plastic planten en bloemen.Het zijn slechts enkele adviezen dieAlterra-onderzoekers geven voor eenheilzame omgeving in ziekenhuizen.

Steeds meer Nederlandse ziekenhuizeninvesteren in een groene omgeving bij deinrichting van hun gebouw, in de verwach-ting dat patiënten daar niet alleen pretti-ger vertoeven maar ook sneller herstel-len. Omgevingspsychologe dr. Agnes vanden Berg van Alterra adviseerde in de af-gelopen jaren onder meer het ErasmusMedisch Centrum in Rotterdam en hetUniversitair Medisch Centrum Groningen

over hoe je met groen een gezondere om-geving kunt maken. Deze initiatieven slui-ten volgens Van den Berg aan bij de van-uit Amerika overgewaaide trend om zie-kenhuizen om te bouwen tot een healingenvironment. De adviezen, die Van den Berg onlangsbesloot te verzamelen, zijn allemaal ge-stoeld op experimentele onderzoekennaar de effecten van groen op gezond-heid. Volgens Van den Berg is de bundeladviezen die er nu ligt, de eerste die eentotaalbeeld geeft van hoe zorginstellingeneen heilzame omgeving voor hun patiën-ten kunnen creëren, en die bovendien we-tenschappelijk onderbouwd is. ‘Je moetvan goede huize komen als je nog iets aande literatuurlijst kunt toevoegen.’ / MW

Wageningse onderzoekers hebben eenkaart van het genoom van de gerstplantgemaakt, die preciezer dan eerderekaarten aanwijst op welke plaatsen deerfelijke weerstand zit tegen deschimmelziekte dwergroest. Hetresultaat is opzienbarend, vertelt dr.Rients Niks van de leerstoelgroepPlantenveredeling.

‘Per gerstras bepalen drie tot vijf genenhoe hoog de weerstand van de plant is te-gen de schimmel’, zegt Niks. ‘Het verras-sende was dat toen we zes rassen met el-kaar vergeleken, hun weerstand bijnasteeds op een andere combinatie van der-gelijke genen berustte. Opgeteld vondenwe bijna twintig plaatsen in het genoomdie samenhangen met resistentie.’In Europa is gerst nog steeds een belang-rijk gewas. Gerst is een grondstof voorveevoer en bier. Dat is één reden waaromplantenwetenschappers graag onderzoekdoen naar gerst en dwergroest, eenschimmelziekte die gerst bedreigt. Eenandere reden is dat gerst genetisch netiets eenvoudiger is dan tarwe, maar erwel model voor kan staan. Bovendienstaat dwergroest weer model voor plan-tenziekten als meeldauw, tarweroest enzonnebloemroest. ‘Al die ziekten zijn het werk van gespeciali-seerde schimmels die je meestal maar bijéén of twee plantensoorten tegenkomt’,zegt Rients Niks. ‘Dwergroest is niet zo’nverschrikkelijk belangrijke ziekte. Andereschimmels, zoals pindaroest en zonne-bloemroest, veroorzaken meer schade.’ Vandaar het onderzoek van Thierry Mar-cel MSc, die in mei 2007 zal promoverenen voor wie Niks optreedt als co-promotor.Marcels onderzoek betreft de weerstandtegen dwergroest in een aantal genetisch

Plantenwetenschappers hebben in het genoom van gerst bijna twintig plaatsen gevonden die samenhangen met de resistentietegen dwergroest. / foto Ruud Timmer

verschillende gerstplanten. Binnenkortverschijnt een deel van dat onderzoek inhet tijdschrift Theoretical and Applied Ge-netics. Wat er op moleculair niveau precies ge-beurt als dwergroest de cellen van gerstbinnenkomt, is nog niet bekend. Wel isduidelijk dat ziektekiemen planten kun-nen infecteren als ze het afweersysteem

kunnen uitschakelen. De genetischekaart vertelt welke onderdelen van de celbij dat afweersysteem betrokken zijn.Het grote aantal plekken in het genoomdat betrokken is bij de weerstand tegendwergroest verleidde Niks tot zijn ‘pinco-de-theorie’. ‘Het is een metafoor die ik inmijn hoofd heb, waarmee ik probeer tebegrijpen hoe de schimmel de cel in kan

EERDER GEZOND INGROEN ZIEKENHUIS

AFWEER VAN GERST HEEFT GENETISCHE PINCODE

TANNINE GEHEIMEWAPEN KAURIBOOMKauribomen domineren in Nieuw-Zeeland delen van bossen. Dat komtdoordat de strooisellaag onder dezeconiferen nutriënten vasthoudt,waardoor de bodem minder geschikt isvoor concurrerende loofbomen. Hoemeer tannine er in de naalden zit, hoebeter ze stikstof vasthouden. Datontdekte promovendus ir. Eric Verkaik.

Verkaik geeft hiermee een verklaring voorde dominantie van de kauribomen. De co-niferen, die wel dertig meter hoog en ze-venhonderd jaar oud kunnen worden, ves-tigen zich op open plekken die ontstaanna een brand of storm. Daar groeien zeonder theebomen. Langzaam worden zegroter dan die theebomen, waarna dieweer verdwijnen. Onder de kauribomen groeit nauwelijksmeer dan grassen en kaurizaailingen.

Daardoor ontstaat in bossen een mozaïekvan plekken met kauribomen en plekkenmet andere bomen. Dat er niets andersgroeit, komt deels door de tannine in denaalden. Tannine blijkt in de naald stik-stof aan eiwit te binden. Hierdoor komt erminder stikstof beschikbaar voor de bo-dem. Dankzij de ophoping van nutriëntenin de strooisellaag blijft de bodem arm.Daarnaast is het onder de coniferen licht.Dit milieu vinden kaurizaailingen prettig,maar loofboomzaailingen niet. Verkaik vermoedt verder dat bij kauribo-men natuurlijke selectie optreedt ten gun-ste van bomen met een hoog tanninege-halte. / MW

Ir. Eric Verkaik promoveert op 6 decemberbij prof. Frank Berendse, hoogleraar Na-tuurbeheer en plantenecologie.

komen’, zegt Niks. ‘Die twintig plekken inhet DNA corresponderen met een cijferco-de, waarvan je er minstens een aantalcorrect moet intikken om een gebouw inte komen zonder dat het alarm afgaat. Alsde schimmel de juiste code in zijn genoomheeft, lukt hem dat. Anders niet.’ / WK

Resource 0613 4-7 29-11-2006 16:33 Pagina 6


Antilichamenvan lama’s zijneenvoudig endaardoormakkelijk nate maken

Gedragsonderzoek bij honden is nieteenvoudig. Dierwetenschappers kunnenniet zomaar een groep honden bij elkaarzetten en bestuderen, zoals ze dat bijvarkens of kippen wel doen. Daaromworden er voor een onderzoek naargehoorzaamheid, agressie en angst bijhonden nu rottweilerbaasjes gezocht diewillen meewerken aan een enquête.

Verschillende agressieve hondenrassenkregen een paar jaar geleden te makenmet een fok- en houdverbod van het mi-nisterie van LNV. Tegenwoordig geldt datverbod alleen nog voor pitbullterriërs. Dekoepelorganisatie van hondenclubs, deRaad van Beheer op Kynologisch Gebied,paste de fokreglementen voor vijf andereomstreden rassen aan. Een pup krijgt vol-gens de nieuwe regels alleen een stam-boom als zijn ouders voldoende scoren opde MAG-test. Die moet vaststellen of eenhond maatschappelijk aanvaardbaar ge-drag vertoont. Deze test is echter nog niet wetenschap-pelijk onderbouwd. ‘We gaan nu kijken ofer objectieve criteria zijn om het testenvan rashonden op maatschappelijk aan-vaardbaar gedrag in het fokreglement opte nemen’, vertelt gedragsbiologe drs. Jo-anne van der Borg van de leerstoelgroepEthologie. ‘We doen een meting naar het

gedrag van rottweilers in Nederland om tekijken of honden zonder stamboom inder-daad angstiger en agressiever zijn danhonden met.’De Raad van Beheer op Kynologisch Ge-bied wil de resultaten gebruiken voor deonderbouwing van het bestaande beleid.De Nederlandse Club voor Rottweilers wilgraag meewerken. ‘Veel leden vragen zichtoch af waarom de test voor het ene raswel, en voor het andere ras niet verplichtis’, aldus Van der Borg.Rottweilereigenaren die mee willen wer-ken aan het onderzoek, kunnen een en-quête invullen op www.dierenweten-schap.com. Deze methode wordt vakergebruikt bij hondenonderzoek en levertmeestal veel respons op. ‘Voor een nog lo-pend onderzoek naar poep eten bij hon-den hebben we 2700 bruikbare reactiesbinnengekregen. Het is natuurlijk geenaselecte steekproef, maar als de aantal-len voldoende groot zijn kun je toch be-hoorlijk wat uitspraken doen, en bijvoor-beeld twee groepen vergelijken’, aldusVan der Borg. Mensen zonder internet kunnen overi-gens ook een papieren vragenlijst krijgen.Een studente van Wageningen Universi-teit voert het onderzoek uit in het kadervan een afstudeervak. / YdH

Een Nederlandse rottweiler krijgt alleen een stamboom als zijn ouders goed scorenop een gedragstest. / foto Kefk

Met één enkele genetische ingreepplanten resistent maken tegen zoveelvirussen als u maar wilt. Het kan,ontdekten Wageningse virologen. Indecember publiceren ze in de Journal ofGeneral Virology gegevens over detechnologie die dat mogelijk maakt.RNA-silencing, heet dat.

RNA-silencing staat in de belangstelling,zegt dr. Marcel Prins van de leerstoel-groep Virologie. ‘Onderzoekers die werkenaan medische toepassingen van RNA-si-lencing kregen dit jaar een Nobelprijs.Voor wat er in de plantenwetenschappengebeurt, is minder interesse. Dat geldtook voor ons werk. Dat is jammer, wantwat wij in dit artikel laten zien is nieuw.’Het artikel komt voort uit het promotiepro-ject van dr. Etienne Bucher, die in mei2006 in Wageningen promoveerde. In datproject perfectioneerden Wageningers demethode om via RNA-silencing planten re-sistent te maken tegen virusziekten. ‘RNA-silencing komt van nature in plantenvoor’, zegt Prins. ‘Wij gebruiken dat me-chanisme in de cel, en versterken hetdoor een nieuw gen in het genoom aan tebrengen. Het is een methode met betrek-kelijk weinig gevolgen voor de plant.’RNA-silencing houdt in dat de plantencelRNA-strengen van binnenvallende virus-sen afbreekt. De meeste plantenvirussenhebben erfelijk materiaal dat bestaat uitRNA. Ze planten zich voort door cellenbinnen te dringen, hun RNA-strengen inde cel te spuiten, en vervolgens de cel tedwingen het RNA na te maken.

PLANT IN ÉÉN KLAPMEERVOUDIG RESISTENT

Fragmenten van lama-antilichamen bie-den proefdieren wel enige beschermingtegen het MKZ-virus, maar kunnen nietvoorkomen dat de dieren na besmettingziek worden. Dat schrijft dr. MichaelHarmsen van de Animal Sciences Groupin Veterinary Microbiology. De onderzoe-ker werkt nu aan een complex van tweefragmenten van lama-antilichamen.

‘Stel: er breekt een nieuwe MKZ-epidemieuit’, zegt Harmsen. ‘Het is zaak dierensnel te beschermen. Dat kan met vaccins,maar het kan tot twee weken duren voor-dat die aanslaan. Injecties met antilicha-men kunnen dan uitkomst bieden. Antili-chamen beschermen dieren direct.’ Antilichamen zijn eiwitten die door im-muuncellen worden aangemaakt. Zijn dieimmuuncellen eerder in contact gekomenmet een virus, dan maken ze eiwitten diehet virus herkennen en onschadelijk ma-ken zodra dat het lichaam in komt. In Lelystad werken onderzoekers al jarenaan antilichamen die uit de immuuncel-len van lama’s komen. Deze antilichamen

LAMA’S STRIJDEN TEGEN MKZzijn eenvoudig en daardoor makkelijk nate maken. ‘De antilichamen die wij ge-bruikten zijn gemaakt door gistcellen’,zegt Harmsen. ‘In de gistcellen hebbenwe genetisch materiaal gebracht dat uitde immuuncellen van lama’s komt. Wehebben hier lama’s die zijn gevaccineerdtegen MKZ, en antilichamen aanmaken.’ De gistcellen produceren niet het hele an-tilichaam, alleen het stukje van het antili-chaam dat het MKZ-virus herkent. In deexperimenten van Harmsen neutraliseer-den de fragmenten het virus, maar kon-den niet voorkomen dat de dieren uitein-delijk toch ziek werden. ‘De fragmentenpakten de virusdeeltjes in, maar zorgdener niet voor dat het lichaam het complexvan virus en lama-fragment vervolgens af-voerde’, zegt Harmsen. ‘Dat zouden de li-chaamseigen antilichamen van de proef-dieren wel doen.’Die constatering betekent niet dat Harm-sen en zijn medewerkers het bijltje erbijneergooien. Inmiddels werken ze aan eennieuwe technologie op basis van een gro-ter complex van lama-antilichamen. / WK

ROTTWEILERBAASJESGEZOCHT VOOR ONDERZOEK

ekn

er

n

t.

n--

er

no-

lsm

Een sleutelrol in het afbreekmechanismewordt vervuld door een groter eiwitcom-plex dat zich vastmaakt aan RNA-stren-gen en die afbreekt. Plak je een kopie vaneen type RNA aan dat eiwit vast, dan her-kent het eiwit vervolgens dat bewusteRNA-type als een molecuul dat vernietigdmoet worden. ‘Wij hebben laten zien datje meerdere soorten RNA op dat eiwitkunt plakken’, zegt Prins. ‘En dat je het ge-noom van een plant door een nieuw genzo’n gedresseerd eiwit kunt laten aanma-ken dat meerdere virussen afbreekt. Zokun je met één enkele ingreep een plantvoor alle bekende virusziekten resistentmaken.’Bijkomend voordeel van de methode isdat hij bij alle productiegewassen toepas-baar is, en dat het opvallend vaak lukt omplanten de gewenste eigenschappen tegeven. Dat verklaart de aanzienlijke inte-resse in de methode, aldus Prins.De zaadbedrijven die bij het onderzoekwaren betrokken, hebben de technologieal gebruikt. Er zijn al gewassen ontwikkeldmet meervoudige resistenties dankzijRNA-silencing. De voordelen zijn evident,weet Prins. ‘Het gebruik van insecticidenkan aanzienlijk verminderen door dezemulti-resistente gewassen. Veel insectendie planten belagen zijn zelf niet gevaar-lijk. Het zijn de virussen die ze overbren-gen die oogsten kunnen vernietigen.’Toch zullen de betrokken bedrijven in Eu-ropa weinig doen met de nieuwe gewas-sen. ‘Ze zijn bang voor de reactie van deconsument’, aldus Prins. ‘Ze willen hunvingers er niet aan branden.’ / WK

Resource 0613 4-7 29-11-2006 16:33 Pagina 7

RABBINGE//‘WE ZIJN GEENZEEPFABRIEK’

ACHTERGROND 8 3

DHvW

d

RzivaRzieOgelijAginwmVoberivogevamzeinkamdo

Derzovatege‘JCgrhespjoodOretedelebgedebopmga

‘Onderzoekers zijnzelf ook te veelmet geld bezig; ze zeuren erover’

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 8


De man met de meeste nevenfuncties, de grootste netwerker van Wageningen. Hoe je prof. Rudy Rabbinge ook kenschetst, zeker is dat de universiteitshoogleraarvaak over de schutting kijkt. En naar zijn mening gaat het zo slecht nog niet metWageningen UR. ‘Ik zie op andere plaatsen dat het veel erger kan.’

door KORNÉ VERSLUIS, foto’s BART DE GOUW

Rudy Rabbinge is volgens de Volkskrantde machtigste man van WageningenUR. De universiteitshoogleraar staat opnummer 116 in een top 200 van mach-tigen achter de schermen. De produc-tie-ecoloog combineert een veelheidaan functies. Hij is onder andere voor-

zitter van de afdeling Aard- en levenswetenschappenvan NWO, senator voor de PvdA en toezichthouder bijRIVM. Hij vervult nevenfuncties bij de VN, de Vlieland-ziekenhuizen, het Koninklijk Instituut voor de Tropenen nog enkele organisaties.Op 1 januari krijgt hij er een nieuwe functie bij. Rabbin-ge wordt benoemd tot voorzitter van de wetenschappe-lijke raad van de Consultative Group on InternationalAgricultural Research (CGIAR), een koepel van vijftieninternationale landbouwkundige onderzoeksinstitutenwaaronder het internationale rijstinstituut IRRI en hetmaïsinstituut CIMMYT.Vorig jaar liep Rabbinge een hoge internationalebenoeming net mis. Tegen de zin van Westerse rege-ringen in werd zijn Iraanse tegenstrever benoemd totvoorzitter van de FAO-raad. Zijn nieuwe functie is vol-gens Rabbinge echter minstens zo invloedrijk. ‘Ik werdvan verschillende kanten gefeliciteerd met mijn benoe-ming bij de CGIAR. Dit is veel beter dan de FAO, zeidenze tegen me. Dat vind ik ook. De FAO zit organisatorischin grote problemen. Dat is treurig, maar er is niet veelkans dat het snel verandert. Ik probeer nu zoveelmogelijk direct zaken met de VN of de Wereldbank tedoen.’

De CGIAR is niet bescheiden. De instituten claimen dater zonder hun onderzoek vijf procent minder voedselzou zijn op de wereld. Hun werk zou miljoenen mensenvan de hongerdood hebben gered en grote oppervlak-ten natuur hebben gespaard. Dat zijn stevige bewerin-gen. Gelooft u ze?‘Jazeker. Het lijkt me nog aan de bescheiden kant. DeCGIAR heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan degroene revolutie. De nieuwe rijstrassen die het IRRIheeft ontwikkeld hebben bijvoorbeeld gezorgd voorspectaculaire groei van de oogsten in een tijd dat mil-joenen mensen in Azië honger leden. De bereidheidom de rassen te gebruiken was groot, en de begelei-ding vanuit de CGIAR was erg goed.Ook daarna hebben ze veel bereikt. Het begon in de ja-ren zestig met het ontwikkelen van nieuwe rassen, la-ter is het onderzoek in fasen steeds verder verbreed. Inde jaren zeventig besefte men dat technologie niet al-les kon oplossen en kwamen er sociale vraagstukkenbij. In de jaren tachtig milieu en natuur. In de jaren ne-gentig kwam het besef dat je niet alleen naar de boer-derij moest kijken, maar ook ecoregionaal. De land-bouw in veel landen is door dat onderzoek niet alleenproductiever geworden, maar gaat ook efficiënter ommet natuurlijke hulpbronnen en stoot minder broeikas-gassen uit.

Nee, ik kijk echt niet op van zulke claims. Wageningenzou ook veel kunnen claimen. Het zou niet overdrevenzijn om een groot deel van de Nederlandse agrarischeexport toe te schrijven aan Wageningse onderzoek. DeNederlandse landbouw verkoopt verpakte kennis dievoornamelijk hier is ontwikkeld.’

Waar zou het onderzoek van de CGIAR zich de komen-de jaren op moeten richten?‘De voornaamste vraag voor de komende jaren is hoewe kunnen zorgen voor meer private investeringen inhet Afrikaanse landbouwonderzoek. In het westen is deverhouding tussen private financiering en overheidsfi-nanciering in het onderzoek ongeveer fifty-fifty. In Afri-ka is nog geen anderhalf procent van de investeringenprivaat. Het onderzoek moet manieren vinden om datte veranderen.Daarbij moet je oppassen voor simpele oplossingen,voor de fallacy of misplaced concreteness. Alsof hetvoldoende is als onderzoekers de technische oplossin-gen aandragen en de rest aan landen zelf overlaten. Jezult ook goede kennis moeten hebben van de com-plexe situatie in Afrika waar vrouwen in de landbouwdominant zijn, landbouw plaatsvindt op arme bodemsen er veel gebruikt gemaakt wordt van multicropping.Dat vergt een specifieke aanpak.Er zijn mensen die zeggen dat alle kennis er al is en datwe alleen maar de juiste gegevens uit de kast hoevente halen. Ik geloof daar niet in. CGIAR-instituten zijngeen proefstations, maar moeten wel goed wortelen inde praktijk. En we moeten zorgen dat nationale syste-men zo krachtig worden dat ze nieuwe kennis ook kun-nen gebruiken.’

U komt niet alleen bij het CGIAR, maar kijkt ook regel-matig in de keuken bij andere onderzoeksinstellingen.Hoe beoordeelt u vanuit die ervaring de klachten overhet management en de toegenomen bureaucratie inWageningen?

‘De verzakelijking heeft er in de hele samenleving voorgezorgd dat geld leidend is geworden, en niet volgend.Daarom komen er overal steeds meer managers. InWageningen gaat het in verhouding nog vrij goed. Ookhier zijn te veel managers, maar ik zie op andere plaat-sen dat het veel erger kan. Dat wil niet zeggen dat het niet beter kan. Wij werkenhier met gemotiveerde mensen die niet alleen komenvoor het salaris, maar omdat ze iets willen bijdragenaan de wereld. Bij zulke gedreven mensen past geenregelneverij. De mensen die het echte werk doen zou-den meer verantwoordelijkheden moeten krijgen. Wijzijn geen zeepfabriek. Bij die verantwoordelijkheden hoort wel dat je op eenheldere manier afrekent op basis van de resultaten.Net zoals we bij de onderzoeksscholen lang hebben ge-daan. Als je te weinig presteert, heeft dat consequen-ties. De raad van bestuur probeert dat trouwens ook.Vooral de nieuwe rector verdient daarvoor volgens mijcomplimenten. Ik vind ook dat onderzoekers zelf te veel met geld bezigzijn; ze zeuren er te veel over. Voor een goed idee is al-tijd geld te vinden.’

Uit het tevredenheidsonderzoek bleek een paar wekengeleden dat veel medewerkers een stuk sceptischerzijn over Wageningen UR. Van buiten ziet de samen-werking er misschien goed uit, maar wie binnen kijktmerkt dat er veel aan schort.‘Natuurlijk weten wij binnen Wageningen dat het noglang niet koek en ei is met die samenwerking. Er is nogsteeds te veel gezeur over rekeningen en mensen we-ten elkaar lang niet altijd goed te vinden. Maar ik kan erg boos worden als mensen zeggen dathet alleen maar schone schijn is. Dat is echt nonsens.Er is veel gebeurd. Zelfs bij de meest fundamentele on-derzoeksgroepen wordt tegenwoordig aan de benuttingvan kennis gedacht. Wie kan er wat met ons onder-zoek? Daarmee is hun onderzoek niet van minderwaarde, integendeel. Wij doen het veel beter dan de TU’s en we liggen mijlenvoor op de algemene universiteiten. Er is tien jaar gele-den een zeer verstandige keuze gemaakt. Wat mij be-treft moeten we nog verder gaan en de universiteit ende instituten volledige integreren. Bij mijn oude leer-stoelgroep Theoretische productie-ecologie hebben wedat twintig jaar geleden al in praktijk gebracht en datwerkte uitstekend. De instituten zijn de afgelopen jaren de verkeerde wegingeslagen. Om het hoofd financieel boven water tehouden hebben ze zich opgesteld als consultancy-bureaus. Elk klein klusje werd uitgevoerd, zolang hetmaar geld opleverde. Ik ben blij dat dat weer een beet-je bijdraait nu er weer meer geld komt voor basisfinan-ciering. Ik vind ook dat het ministerie van LNV daarruimhartig in moet zijn. De afgelopen eeuw heeft latenzien dat investeren in de kennisinfrastructuur werkt.Uiteindelijk is dat in het belang van Nederland.’ <

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 9

VEEVOER METPEPEREN KNOFLOOK

ACHTERGROND 10 3

Nvkmv

d

HGvofariddeDgr‘VvovootSdbageDestrekedVagrdpteboHteN

DavarikevadkebeeFytemoowmHe

‘Met Fyto-V gevenwe een impuls aanhet onderzoeknaar plantaardigegroeibevorderaars’

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 10


Nu de Europese Unie antibiotica als groeibevorderaar heeft verboden, ontdekkenveehouders plantaardige alternatieven. Onderzoek naar de groeibevorderaars opkruidenbasis wordt echter gehinderd door het kabouterstigma. Het project Fyto-Vmoet daar verandering in brengen. Straks weten we of dieren werkelijk beter groeienvan oregano, knoflook en pepers.

door WILLEM KOERT, foto GUY ACKERMANS

Het is niet voor niets dat de Duitse fabri-kant Dostofarm zich op zijn website affi-cheert als ‘The Oregano People’. Al ja-ren doet het bedrijf goede zaken metde verkoop van groeibevorderaars voorvarkens, koeien en kippen die geba-seerd zijn op het plantje oregano.

Gemengd door het voer zouden de plantenmiddelen er-voor zorgen dat de dieren sneller groeien, aldus Dosto-farm. De extracten voorkomen dat ongewenste bacte-riën in de darm van dieren voedingsstoffen verbruikendie eigenlijk voor het dier zijn bestemd, en verminderende kans dat de ziekteverwekkers het vee ziek maken.Daardoor houden de dieren meer energie over om tegroeien.‘Vroeger gebruikten veehouders antibiotica als groeibe-vorderaar’, zegt dr. Maria Groot van Rikilt, het instituutvoor voedselveiligheid van Wageningen UR. ‘Die antibi-otica zaten soms standaard door het voer gemengd.Sinds januari 2006 is dat in de EU verboden. Alleen alsdieren ziek zijn mogen ze antibiotica krijgen. Europa isbang dat bacteriën in de landbouw resistent worden te-gen antibiotica en gevaarlijk worden voor mensen.’Denkbeeldig is die kans allerminst. Wereldwijd duikener in de voedselketen steeds meer superbugs op: oer-sterke ziekteverwekkers die niet of nauwelijks meerreageren op antibiotica en dodelijke slachtoffers ma-ken. Artsen kunnen weinig meer doen voor patiëntendie zo’n superbug onder de leden hebben. Vandaar het verbod op het gebruik van antibiotica alsgroeibevorderaar. En vandaar het succes van een be-drijf als Dostofarm, dat alternatieven voor antibioticaproduceert. ‘De biologische landbouw gebruikt die al-ternatieve middelen al langer’, zegt Groot. ‘Biologischeboeren gebruiken liever geen traditionele antibiotica.Het probleem is dat er in het buitenland wel allerlei al-ternatieve producten op de markt zijn, maar dat die inNederland niet zijn geregistreerd.’

FYTO-VDat is de achtergrond van het project Fyto-V dat dieren-arts Groot vanuit Rikilt coördineert. Met een subsidievan vijf ton op zak, afkomstig van het landbouwministe-rie, gaan onderzoekers in het project achterhalen wel-ke alternatieve producten op de markt zijn, welke daar-van het meest belovend zijn en – last but not least – ofdie veelbelovende alternatieve producten ook echt wer-ken. Nieuwe dierstudies moeten die duidelijkheid gaanbrengen. De resultaten van dat onderzoek zullen viaeen website publiek worden gemaakt. Fyto-V zal op dezelfde website het resultaat van een li-teratuurstudie publiceren, zegt Groot. ‘Er zijn studies,maar die googel je niet eventjes bij elkaar. Je vindt zeook nauwelijks in de peer reviewed tijdschriften, maarwel in lezingen, abstracts en posters. We gaan datmoeilijk toegankelijke materiaal verzamelen.’Het project is een initiatief van de stichting Biologica,en is in de eerste plaats bedoeld voor biologische vee-

houders. De hoop is echter dat reguliere veehoudersvan het project kunnen meeprofiteren. Ook die groep isgeïnteresseerd in legale, ongevaarlijke groeibevorde-raars, zegt drs. Tedje van Asseldonk. ‘Veel kennis over kruiden is er hier niet meer’, zegt VanAsseldonk, die op het Instituut voor Etnobotanie en Zo-öfarmacognosie onderzoek heeft gedaan naar het ge-bruik van traditionele kruiden bij dieren, en meewerktaan Fyto-V. ‘Met de modernisering van de landbouw isdie kennis verdwenen. In Duitsland en Zwitserland,waar kleine bedrijven zich tot op de dag van vandaaghebben kunnen handhaven, is dat niet gebeurd. Daar-om heb je in die landen preparaten op kruidenbasis,geproduceerd door moderne ondernemingen. Maarook in die landen zijn de effectiviteit en veiligheid vandie producten nauwelijks onderzocht. In de praktijkpraten veel boeren elkaar na. Ze doen maar wat.’

BIJWERKINGENRiskant, vindt Van Asseldonk. ‘Het is natuurlijk, dus hetkan geen kwaad, denken ze. Maar ook kruidenmidde-len hebben bijwerkingen. Kijk maar naar knoflook.Knoflookpreparaten zijn op de markt als groeibevorde-raar, en in een reageerbuis heeft knoflook inderdaadeen antibacteriële werking. Maar geef je knoflook aaneen dier, dan moet je er rekening mee houden datknoflook in hoge doseringen de schildklier langzamerlaat werken. Bij lage doseringen gebeurt juist het te-genovergestelde. In hoge doseringen kan knoflook bo-vendien rode bloedcellen doden, en bloedarmoede ver-oorzaken.’Naar de veterinaire toepassing van kruidenpreparatenis bitter weinig onderzoek gedaan. Op het eerste ge-zicht is dat merkwaardig, want de aanwijzingen datkruiden en planten kwaadaardige bacteriën kunnendoden zijn sterk. Van oregano is bijvoorbeeld bekenddat etherische oliën in het plantje, zoals carvacrol enthymol, het membraan van bacteriën week maken. Zozorgen ze ervoor dat ionen uit de micro-organismen‘weglekken’, en de bacteriën moeilijker energie kunnenmaken. Uiteindelijk kunnen ze daardoor sterven. ‘Aan onderzoek naar kruiden kleeft een kabouterstig-ma’, zegt prof. Renger Witkamp van de afdeling Huma-ne Voeding van Wageningen Universiteit. Witkamp, te-vens werkzaam bij TNO, onderzoekt al jarenlang bio-ac-tieve stoffen in voedingsmiddelen en kruiden. Hoewelfarmacologen niet betwisten dat natuurlijke compo-nenten het organisme beïnvloeden, stuit dat onder-zoek op verzet binnen de gangbare wetenschap. ‘Dat komt omdat plantaardige extracten mengsels vanstoffen zijn’, zegt Witkamp. ‘Veel farmacologen en regi-stratieautoriteiten weten slecht raad met mengsels.’Toch wint het besef terrein dat synergistische meng-sels in planten effecten kunnen oproepen. ‘Neem can-nabis’, zegt Witkamp. ‘Als het gaat om cannabis heeftiedereen het over tetrahydrocannabinol of THC. Maarhet effect van cannabis wordt veroorzaakt door in to-taal zestig cannabinoïden.’

Hetzelfde geldt misschien voor oregano. Niet alleen deoliën in oregano bestrijden bacteriën, de flavonoïdendoen dat ook. Volgens studies voorkomen ze dat bacte-riën kunnen hechten aan de darmwand. Het onderzoeken van zulke natuurlijke mengsels is vol-gens critici ‘onwetenschappelijk’, zeker als het ook nogeens over mengsels van kruiden gaat. Ook sommigeproducten voor pluimvee, varkens of runderen bevat-ten zulke mengsels. Fabrikanten gebruiken pepers,boerenwormkruid, knoflook, absintalsem, vluchtigeoliën, kastanje-extracten, goedaardige bacteriën, ve-zels en soms zelfs paardenvijgen voor hun producten.Onderzoek naar de effecten van stoffen, zo wil het dog-ma, moet zich richten op het effect van één verbinding.Dat is al complex genoeg. Hoewel Witkamp onderkent dat fabrikanten in ditmarktsegment veel onzinpreparaten aan de man bren-gen, kan hij zich niet in de kritiek vinden. ‘De studie vande effecten van mengsels is complex, maar daarmeeniet onwetenschappelijk. Als we verder willen komen inhet gezondheidsonderzoek zullen we de effecten vanmengsels juist wél moeten onderzoeken. Artsen con-stateren steeds vaker dat ze bij de behandeling vanchronische ziekten als diabetes of hart- en vaatziektenhun patiënten niet gezond kunnen houden door ze éénstof te geven. Kijk maar naar senioren. Die gebruikensoms vijftien, twintig verschillende medicijnen tegelij-kertijd. Dat gaat vaak gepaard met bijwerkingen, wantdie medicijnen zijn niet ontwikkeld om in combinatiemet andere middelen te worden gebruikt.’

IMPULSDrs. Mariska Leeflang werkt nu bij het Academisch Me-disch Centrum in Amsterdam, maar studeerde enkelejaren geleden diergeneeskunde in Utrecht. Ook zij lieptegen het kabouterstigma op dat kleeft aan plantaardi-ge alternatieven voor antibiotica toen ze in het kadervan een afstudeerproject onderzocht wat er bekendwas over alternatieve antimicrobiële groeibevorde-raars. ‘Mijn begeleiders stonden achter mijn onder-zoek’, zegt Leeflang. ‘Maar binnen de faculteit bestaatveel scepsis over het onderzoek naar plantaardige stof-fen.’ Ergens kon Leeflang die houding begrijpen, als ze keeknaar de uitkomsten van haar inventarisatie. ‘Het viel te-gen. Ik vond veel, maar ook weinig. Er waren verschrik-kelijk veel studies naar natuurstoffen die in petri-schaaltjes bacteriën doden. Maar gecontroleerde stu-dies die beschrijven wat die preparaten doen bij dierenheb ik niet gevonden.’Die situatie gaat nu veranderen, hoopt Maria Groot.‘Sinds de antimicrobiële groeibevorderaars in veevoerverboden zijn, neemt de belangstelling voor alternatie-ve middelen toe. Nederland heeft wat dat betreft altijdaan de kant gestaan. Nu geven we met Fyto-V een im-puls aan het wetenschappelijk onderzoek naar deplantaardige middelen.’ <

Resource 0613 1, 3, 8-11 29-11-2006 16:27 Pagina 11

REPORTAGE 12 3

foto’s GUY ACKERMANS, tekst YVONNE DE HILSTER

Het was het vermakelijkste onderdeel voortoeschouwers en ontlokte de meeste kreten: derodeostier die in sportcentrum de Bongerd stond tijdensde sportnacht van Sportstichting Thymos. De meestepottenkijkers waren ook even lijdend voorwerp. De één

hoopte langer te blijven zitten met een fietshandschoenvoor meer grip, terwijl een ander de slappe lach kreegomdat ze niet zonder duwtje op de stier kwam. Voor derodeostier was echter iedereen gelijk: hij donderde zeonder luid gejuich van zijn rug, en wel binnen de minuut.

De studententeams werden op 23 november tijdens delange avond op het Wageningse sportcentrum verderbeziggehouden met knotsbal, unihockey, een hindernis-en zwemestafette en blindvolleybal.

IN BEELD U

‘WvoashuvazoouniteblMgevambediededegrm

W

Eebeve

d

‘D

O

A

Resource 0613 12-15 29-11-2006 16:31 Pagina 12


e

s-Op de Wageningse Berg had een campuskunnen liggen, als de Eerste Kamer in1919 niet zo gierig was geweest. Desenaat torpedeerde een plan voor debouw van een groot complex voor deRijks Landbouwhogeschool, waarmee‘Delftse toestanden’ waren voorkomen.

Het wordt nu campus De Born, maar hethad al driekwart eeuw campus De Breyenkunnen zijn. Op 20 maart 1919 presen-teerde de Landbouwhogeschool aan detoenmalige minister van Landbouw, Nij-verheid en Handel, ir. H.A. van IJsselstein,een volledig plan voor de bouw van eenaaneengesloten gebouwencomplex, metfiat van de rijksbouwmeester.Voorgesteld werd om een groot centrumte stichten op de Wageningse Berg, doorde grond te kopen rond de ‘Breyen’ – dooreen verschrijving nu bekend als De Dreij-en. Het ging om dertig hectare, ruwweghet terrein tussen de Arboretumlaan, deRitzema Bosweg, de Diedenweg en debergrand. Het gebied omvatte ook GrootHinkeloord en het landgoed Belmonte.Het hoofdgebouw, de aula en de biblio-theek waren gepland in het hart van decampus, tegenover het huidige Laborato-rium voor Microbiologie aan de anderekant van de Hesselink van Suchtelenweg.

Door alle gebouwen dicht op elkaar teplaatsen hoopte men de samenwerkingtussen de laboratoria te vergemakkelij-ken. De net tot Landbouwhogeschool ver-heven instelling dacht zo bovendien inéén klap het ruimtegebrek op te lossenna de sterke groei van studentenaantal-len. De bestaande gebouwen, toen vooralgeconcentreerd in het stadcentrum rondDuivendaal en het Salverdaplein, kondeneenvoudig een andere bestemming vin-den. Rector Aberson had de plannen al bijnaeen jaar eerder – in mei 1918 – in deweek gelegd bij de minister. Hij had daar-op de opdracht gekregen de benodigdegronden in voorverkoop te krijgen. Dedoor hem ingestelde commissie vanhoogleraren was het, na onderhandelin-gen met ruim veertig eigenaren, uiteinde-lijk gelukt het complete complex in voor-verkoop te krijgen voor 700 duizend gul-den. Omdat het een rijksinstelling betrof,moest het plan voor goedkeuring naar deEerste en Tweede Kamer. De Tweede Ka-mer keurde het zonder opmerkingengoed, maar het voorstel sneuvelde in dezitting van de Eerste Kamer op 18 sep-tember 1919. Een Kamermeerderheidonderschreef de visie van het ‘één com-

plexplan’, maar vond het te duur voor eencomplex van dertig hectare, waarvan bo-vendien een deel pas ‘te gelegener tijd’ ingebruik zouden worden genomen. Minister Van IJsselstein deed zijn uiterstebest de Kamerleden op andere gedach-ten te brengen: ‘Men kan de weg inslaandie in Delft gevolgd is en hier en daar inde stad een gebouw plaatsen, maar datacht ik verkeerd. Ik heb er op aangedron-gen, dat men in Wageningen er één ge-heel van zou maken. (…) De toestand isdaar absoluut onhoudbaar.’ Zijn pleidooiwas tevergeefs: van de 36 Kamerledenstemden 27 tegen. Ze verwachtten dateen onteigeningsprocedure tot een veellagere grondprijs zou leiden. De Kamernederlaag – en de daarop vol-gende crisisjaren – betekende dat er inWageningen maar mondjesmaat en ver-spreid over de stad werd gebouwd. Alleende Laboratoria voor Plantenfysiologie enMicrobiologie zouden – in gezelschap vande aangekochte villa Hinkeloord (Bos-bouw) – nog voor de Tweede Wereldoor-log op de bergrand verschijnen.De echte nieuwbouw op De Dreijen kwampas eind jaren vijftig van de grond. Maartoen was de Wageningse archipel al langeen voldongen feit.

CAMPUS OP DE BERG

UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR

‘We zijn nu alles aan het inventariserenvoor de verhuizing’, vertelt Anita Dijkstra,assistent-conservator op het Jan Kops-huis, hoofdvestiging van de bibliotheekvan Wageningen Universiteit. Anita draagtzorg voor de speciale collecties. ‘Zoalsoude boeken, kaarten, botanische teke-ningen, luchtfoto’s en tuinarchitectuur-tekeningen. Die moeten goed bewaardblijven.’ Maar dat wil niet zeggen dat zij hele da-gen eenzaam en alleen in stoffige keldersvan het Jan Kopshuis zit. ‘Er komen regel-matig mensen langs met vragen. Bijvoor-beeld studenten landschapsarchitectuurdie iets over de geschiedenis van hun on-derzoeksonderwerp willen weten. Of me-dewerkers die op zoek zijn naar achter-grondinformatie. Vorige week kwam er ie-mand langs die een tentoonstelling over

heksen aan het opzetten is. Zij wilde daaroude kruidenboeken voor inzien.’Anita kwam in 1979 naar Wageningenvoor de studie Tuin- en landschaps-architectuur, maar maakte die niet af.‘De museumopleiding in Leiden pasteveel beter bij mij. Ik wil het verhaal achterbijzondere dingen weten en daar ver-volgens goed voor zorgen, zodat het erook in de toekomst nog is.’ Inmiddelswerkt ze ruim vijf jaar bij de specialecollecties. Volgend jaar verhuist de hele verzamelingvan het Jan Kopshuis naar het splinter-nieuwe Forum. Anita kijkt er naar uit. ‘Ikvind het spannend. Straks zitten we opeen meer zichtbare plek. Nu zitten wetoch een beetje weggestopt. Het is ookecht nodig. De magazijnen hier zijn inmid-dels veel te klein.’ / Laurien Holtjer

WERKPLEK

Een luchtfoto uit 1927 van het westelijk deel van debergrand, waar de Wageningse campus had moetenverrijzen. / foto archief Bureau voor Beeld

door GERT VAN MAANEN

‘DE VERHUIZING IS ECHT NODIG’

OUDE KOEIEN

ANITA DIJKSTRA

foto Guy Ackermans

Resource 0613 12-15 29-11-2006 16:31 Pagina 13

OPINIE 14 3

M.I.Over vijftig jaar eet niemand meer vlees of vis, voorspelt eenonderzoeker in New Scientist. Tegen die tijd is het namelijkmogelijk om emoties van dieren ‘af te tappen’ en dat zalonherroepelijk leiden tot een afkeer van de bio-industrie en visserij,aldus de wetenschapper. Is de opkomst van de Partij voor de Diereneen voorbode van een vleesloze toekomst?

LahemzocreHeveenerstAl vealsbeVijalscogeteruDalustzeEevo28ditarbeuitgagrin onenEeopheruzij’szijOnzicDave(kadaDedestactwdewohenowo‘Al

SuLoar

M

P

NGT

PORevageofPo

ZIJN WE STRAKS ALLEMAAL VEGETARIËR?door Laurien Holtjer en Gert van Maanen

‘Een belachelijkegedachte, dat jegeen dieren eetals je dichter bijhen staat’

Peter Heikoop, eet als eigenaar vanmelkveehouderij de Groene Geer bewustbiologisch, maar niet vegetarisch

‘Ik zie wel een verschuiving in de verkoopnaar vleesvervangers zoals soja en zee-wier, maar ik geloof niet dat dit honderdprocent gaat worden. Het is een belache-lijke gedachte dat als je dichter bij de die-ren staat, je hen niet meer op kan eten.Het tegendeel is zelfs waar. Mijn vrouw en

‘Vijftig procentvegetarisme lijkt me al heel veel’

Prof. Elsbeth Stassen, hoogleraar Dier ensamenleving

‘Nee, ik denk niet dat er een volledig vlees-loze toekomst in het verschiet ligt. Daarinsta ik niet alleen. Afgelopen week was ereen symposium van de Raad voor Dieren-aangelegenheden waarin verschillendescenario’s voor de veehouderij in 2040

‘In een groot deelvan de werelddenken mensenheel anders overvoeding’

Prof. Kees de Graaf, bijzonder hoogleraarEetgedrag

‘Eten is inderdaad emotie, daar is geentwijfel over mogelijk. We zijn in Nederlandvervreemd geraakt van hoe vlees op jebord komt. Vroeger zat een abattoir nogmidden in de stad. Nu is vlees in de win-kel nog nauwelijks te herkennen. Aan eenSpaanse ham herken je wel nog gewooneen bil en een poot, dat is bij een Neder-

‘Het is alonmogelijk om temeten wat er ineen mens omgaat’

Prof. Johan van Leeuwen, hoogleraarExperimentele dierkunde

‘Over het aftappen van de gevoelens vandieren ben ik een stuk minder optimis-tisch. We maken nu al gebruik van eenaantal afgeleide indicatoren van degemoedstoestand van dieren, zoalslichaamstemperatuur, hormoonspiegels

werden gepresenteerd. Daar zat geen sce-nario bij waarin er geen dieren meer doormensen gegeten worden. Dat is ook heelonwaarschijnlijk. De voorspelling gaat ookveel te veel uit van een westers perspec-tief. Er zijn op de wereld heel veel bevol-kingsgroepen die heel andere prioriteitenstellen en heel anders denken over het ge-bruik van dieren. Bovendien, als we kunnenmeten welke gevoelens dieren hebben,kunnen we dat natuurlijk ook gebruiken omde omstandigheden in de veehouderij teverbeteren. Dat lijkt me veel realistischer. Het klopt wel dat de denkbeelden overhet houden van dieren in Nederland ver-anderen. De Nederlandse samenlevingverstedelijkt en sommige mensen zien ge-zelschapsdieren al bijna als halve mens-jes. Bij productiedieren lijkt juist de regelop te gaan dat hoe verder men van dezedieren afstaat, hoe negatiever er wordtgedacht over de omstandigheden waaron-der de dieren worden gehouden. Meeropenheid rond de veehouderij kan ookeen positief effect hebben. Als onze sa-menleving democratisch blijft, zie ik geenhonderd procent vegetarisme ontstaan.Vijftig procent lijkt me al heel veel.’

ik zijn jarenlang vegetariër geweest, maarsinds ik de melkveehouderij van mijn va-der heb overgenomen, eten we weervlees. Als je zelf de dieren gaat houden, zet datje aan het denken. Ik was eerder vegeta-riër omdat ik me toen nog niet goed reali-seerde hoe de productie in zijn werk ging.Nu ik zelf het bedrijf heb, is het een heelander verhaal. Als je melk drinkt, ligt hetvoor de hand dat je ook vlees eet. Het iszelfs onethisch om de dieren niet op teeten. Een koe geeft pas melk als het eenkalf krijgt. Je kunt het kalf direct na de ge-boorte de hersenen inslaan of zorgen dathet een jaar lang een goed leven heeft envervolgens het vlees opeten. Accepteerdit en eet ook het vlees, of word helemaalveganistisch. Dus ook geen vegetarischekaas. In die kaas wordt dierlijk stremseluit de maag van een kalf vervangen doormicrobiologisch stremsel. Maar dit is te-genstrijdig, want nog steeds zit er melk indie kaas, waar dat kalf voor is geprodu-ceerd. Ik ben absoluut tegen de bio-indus-trie. Maar als je kiest voor het producerenvan melk of eieren, vind ik dat je de die-ren ook op moet eten. Als je een ei eet,eet dan ook een keer per jaar een soep-kip. Want na een jaar is een legkip uitge-legd. Om dan de kip op de afvalberg teleggen is helemaal onethisch.’

landse ham ver te zoeken. Als de techniekons beter in staat stelt de emoties vandieren zichtbaar te maken zal dat mis-schien voor sommige mensen wel invloedhebben. Laten we echter niet vergetendat het denken over dieren voor een grootdeel cultureel bepaald is. Wij hebben veelmoeite om een kip de kop om te draaien,maar ik geloof niet dat men daar in Chinaveel last van heeft. In een groot deel vande wereld denken mensen heel andersover voeding en over wat je wel en nietkunt eten.Van nature zijn we omnivoor, maar of datbetekent dat bewust geen vlees eten te-gennatuurlijk is, durf ik echt niet te zeg-gen. Wat wel universeel lijkt, is de maal-tijdstructuur. Een warme maaltijd bestaatover de gehele wereld uit drie componen-ten: een zetmeelrijk deel, groenten voorde smaak en een eiwitcomponent. Ikdenk dat die maaltijdstructuur wel over-eind blijft. Als we meer vegetariërs willenhebben, zullen er dus meer eiwitrijke al-ternatieven beschikbaar moeten komen.Met de vleesvervangers die nu beschik-baar zijn, redden we het niet. Zelf ben ikgeen vegetariër, maar mijn vrouw is datwel. Ik weet dus uit ervaring dat er primamee te leven valt.’

en bepaalde gedragsuitingen. Dat is alheel moeilijk en voor het echte werk zul-len we dan rechtstreeks moeten inbrekenop het neurologische netwerk. Wat hierbijde relatie is tussen neurologische signa-len en gevoelens is nog volkomen onont-gonnen terrein. Het is al vrijwel onmoge-lijk om bij mensen de vertaalslag temaken naar de gevoelens. Om te metenwat er echt in een ander mens omgaat isvooralsnog onmogelijk, laat staan dat wedat voor andere diersoorten kunnendoen.Dat over vijftig jaar iedereen vegetarischis lijkt me echt volstrekt uitgesloten. Erzijn nu ook al genoeg argumenten om inieder geval minder vlees te eten. Vlees-productie doet een grotere aanslag opnatuurlijke hulpbronnen en het is ook ge-zonder om minder vlees te eten. Er valtveel voor te zeggen om nu al op wereld-schaal te komen tot een eerlijkere verde-ling van de eiwitconsumptie. Zelf eet ikniet vegetarisch. Ik ben een spaarzamevleeseter.’

Resource 0613 12-15 29-11-2006 16:31 Pagina 14


,n

Landschapsarchitecten en planologenhebben ruimte nodig. Dit is geen stelling,maar een feit. Een gebrek aan ruimtezorgt voor irritaties en frustreert hetcreatieve proces. Het bestuur van Genius Loci, studie-vereniging der Landschapsarchitectuuren Ruimtelijke Planning maakt zichernstig zorgen over de toekomst van hunstudie.Al jaren is bekend dat de studie zalverhuizen naar het Forumgebouw. Netals ook bekend is dat deze studiebepaalde eisen stelt aan de huisvesting. Vijf jaar lang hebben docenten gepraatals Brugman, maar vrijwel al hetcommentaar werd aan de kantgeschoven, met als argumenten: ‘veelte duur’, of ‘het zal binnen de gegevenruimte moeten worden opgelost’.Daarom is het nu tijd de noodklok teluiden, want op het moment dat destudie verhuist, zal de onderwijskwaliteitzeer sterk afnemen.Een voorbeeld: in de practicumruimtevoor landschapsarchitecten (BSc) zullen28 te kleine tafels komen, terwijl er opdit moment al 36 tweedejaarsarchitecten zijn. Het kan toch niet debedoeling zijn dat studenten hun tafeluit de kantine moeten halen en op degang moeten werken? De laatste jarengroeit het aantal eerstejaars flink, maarin het Forumgebouw kan men niet deonderwijskwaliteit bieden die docentenen studenten noodzakelijk achten.Een ander probleem is het ‘schoonopleveren’. Volgens de reglementen vanhet Forumgebouw dient elke onderwijs-ruimte na een dagdeel helemaal leeg tezijn. Dit omdat alle ruimtes zowel’s morgens als ’s middags ingeroosterdzijn. Voor de studenten is dat een ramp.Ontwerpen is een creatief proces datzich niet houdt aan vaste werktijden.Daarbij komt dat tijdens het ontwerpenveel materiaal wordt geproduceerd(kaarten, schetsen). Dat kan niet elkedag mee naar huis worden genomen. De aanstaande verhuizing wordt voordeze studie een ramp. Waar de meestestudies qua ruimte er éénderde opachteruit gaan, is het hier maar liefsttweederde. Het is een illusie om tedenken dat er nu nog iets gedaan kanworden aan de indeling en inrichting vanhet Forumgebouw. Maar dit is wel eennoodkreet, zodat nog één keer duidelijkwordt dat het echt vreselijk mis zal gaan.‘Als het kalf verdronken is…’

Suzan Keddeman, voorzitter GeniusLoci, studievereniging der Landschaps-architectuur en Ruimtelijke Planning

Meer POST op pagina 19

HR

POST

NIEUWEGEBOUWENTE KRAP (1)

POST is de brievenrubriek vanResource, bestemd voor reactiesvan lezers. Brieven kunnen wordengericht aan [email protected] aan Resource, rubriek Post,Postbus 357, 6700 AJ Wageningen.

V.D.REDACTIEVEGETARISCHOver vijftig jaar eet niemand meer vleesomdat we dan een apparaatje hebbenontwikkeld waarmee we het gevoelslevenvan dieren zo goed kunnen peilen, dat wehet abject vinden om ze nog op te eten.Dat voorspelt een Canadese bioloog inNew Scientist.Als onderzoekers er al in zouden slagenom de hersenactiviteit van dieren om tezetten in voor de mens begrijpelijke taal,dan nog is het niet waarschijnlijk dat weons daardoor van het eten van vlees zou-den laten weerhouden.We weten nu immers ook wat we dierenaandoen. Elke krantenlezer kan wetenwat er gebeurt in de Nederlandse slacht-

huizen en in de bio-industrie. Iedereenkan doorgronden dat we een big geenplezier doen door hem onverdoofd tecastreren. En iedereen die in de filenaast een vrachtauto vol varkens staat,kan zich een voorstelling maken van hoehet is om als varken naar de slachterij tegaan. Voor de mensen die niet genoeg hebbenaan hun fantasie, zijn er ook nog deuitkomsten van wetenschappelijkonderzoek. Wij weten dat in dierenher-senen ongeveer dezelfde neurologischeen hormonale processen spelen als bijmensen. Het verschil is dat wij taal totonze beschikking hebben. Maar je hebt

geen woorden nodig om bang te zijn ofpijn te lijden. Toch besluit maar eenenkeling om vleesloos door het leven tegaan.Er zijn veel redenen om minder vlees teeten dan veel westerlingen doen. Het isgezonder, en veel beter voor de planeet.Het produceren van voer voor de dierenkost veel landbouwgrond. Maar vlees is zolekker, dat mensen het niet graag latenstaan. Ethische overtuigingen zullen hetaf blijven leggen tegen de smaakpapillen. Een ommekeer is eerder te verwachtendoor de ontwikkeling van lekker nepvlees,dan door een beter inzicht in het dieren-brein. / Korné Versluis

Nu er geen meerderheid in de Tweede Ka-mer meer is om de boerka, bivakmuts enintegraalhelm te verbieden, moet het be-stuur van deze universiteit zijn verant-woordelijkheid nemen. Er dienen, net alsbij het overgrote deel van het echte be-drijfsleven, kledingvoorschriften te ko-men. De boerka, de niqaab en de chador mo-gen in Wageningen alleen worden gedra-gen als er vieze mannen – te herkennenaan stoppelbaard en lange regenjas – inde collegezaal zitten. De bivakmuts moetverboden worden, behalve als de studentoorontsteking heeft. Een verklaring van

de huisarts is dan wel noodzakelijk. De in-tegraalhelm blijft een twijfelgeval. Het dra-gen van de helm tijdens de colleges moetverboden worden voor bezitters van eenscooter. Berijders van zware motoren kun-nen op verzoek een vrijstelling krijgen. Studentes met een naveltrui mogen ditkledingstuk alleen vanaf midden mei totmidden september dragen. Het bestuurkan de periode verlengen als uit onder-zoek blijkt dat de opwarming van de aar-de blijvend van aard is. Medewerkstersouder dan dertig mogen onder geen be-ding deze trui dragen. De hoofddoek mag,mits de ogen zijn opgemaakt. Sandalen,

geitenwollen sokken, gouden kettingen enzichtbare tatoeages zijn alleen toege-staan voor doorstromers.Draagsters van netnylons en hoge hakkenkunnen via Optare een tegemoetkomingkrijgen. De dames van vrouwenstudieskrijgen de opdracht aantrekkelijke man-nenkleding te ontwikkelen. In ieder gevalmoet de stropdas terugkomen, want weweten nu wat er met Wouter Bos is ge-beurd. Want ook in Wageningen maken kleren deman en de vrouw, dus ook de organisatieen de student. / Kees de Hoog

DE HOOGKLEDINGVOORSCHRIFTEN

Henk van Ruitenbeek

ek

ed

otel,a

n

t

atn-

n

.

a

Resource 0613 12-15 29-11-2006 16:31 Pagina 15

3

MImregeWDeteJo

RNmVimwointscwh

ThEtdo

INTERNATIONAL 20

When the American Minister of DefenceDonald Rumsfeld handed in hisresignation after the Republican defeatin the midterm elections, Americanhuman rights lawyers set about bringinghim to trial in Germany. No longerprotected by diplomatic immunity, hecan now be tried for his role in the tortureof prisoners in the Abu Ghraib prison inIraq. ‘It looks like a publicity stunt to me,’is the reaction of Frederike Kürschnerfrom Germany.

Frederike, a third-year bachelor’s studentin Nutrition and Health comments, ‘I don’tthink he’ll ever come to trial.’ TheAmerican human rights lawyers are tryingto get the case to go through in Germanybecause they say that neither in Iraq norin the United States have any high-rankingofficers or politicians been punished forabuse of detainees in the prison. Germanyhas had an International Criminal LawCode since 2002, which makes itmandatory to prosecute for war crimescommitted anywhere in the world, as it isbased on the principle of universal juris-diction. This means that Germany canbring non-Germans to trial for war crimescommitted elsewhere.

The news of the attempt to put Rumsfeldin the dock surprised Frederike. ‘To startwith I was not aware that this waspossible in our country. At least, I can’tsay I noticed the changes in 2002. Never-theless I think it’s good that Germany haslegislation which makes it possible to trypeople for war crimes committed abroad.In the United States they would nevereven consider bringing someone likeRumsfeld to trial. They just don’t want toface facts.’ Frederike thinks it’s a goodthing because dictatorships lack the legalapparatus needed to bring war criminalsto trial.

She adds that the German legislation isabove all symbolic. ‘The First and SecondWorld Wars were perhaps the blackestperiods in the history of Germany. For us it

is very important that the same mistakesare not repeated. Preventing war is a farbigger issue than in other countries. Forthis reason I think it is very good thatGermany has spoken out against the warin Iraq.’

‘I don’t spend much time in Germany anymore, but I follow the news on televisionand through the internet.’ The war againstterrorism is a theme that gets a lot ofattention. ‘Therefore I find it difficult toexplain why there has been so little mediainterest in the Rumsfeld case. Very strange.Maybe it’s because most people realise

that he’s unlikely to be brought to trial. Aprevious attempt in 2004 was dismissed.’

As far as Frederike is concerned, theUnited States will never hand over DonaldRumsfeld. ‘It looks like the attempt tobring him to trial is a publicity stuntagainst the war in Iraq.’ Frederike hopesso, because if Rumsfeld were tried andfound guilty it would lead to a realworsening in the relations betweenGermany and the United States. ‘And theyare bad enough since Germany hasdeclared itself so openly against the warin Iraq.’ / Teun Hofmeijer

‘IT LOOKS LIKE A PUBLICITY STUNT’

VALLEILIJN WILLREPLACE 86 BUS

Frederike Kürschner. / photo Guy Ackermans

IN THE NEWS

WHAT’S ONThursday 30 November19.30 / KSV International Kitchen.20.30 / Shooting Dogs, see www.movie-w.nl22.00 / Vrij, opening party in Café hetGat.22.00 / Integration party for studentclubs at Ceres.23.00 / Born to be wild Student night atUnitas.

Saturday 2 December22.00 / BLOOM disc-o-deluxe II FunkyFrozen Fever during the Pink Disco in DeWilde Wereld.24.00 / Chef’s Soul-T-Ball at Unitas.

Sunday 3 December15.00 / G-live soul music in Cafe Carré.

Thursday 7 December21.00 / Shout ! New bands play atUnitas.

Gas-poweredbuses will startrunning betweenWageningen andthe train stationon 10 December

NATIVE SPEAKERSSOUGHTThe Remember me when I’m Goneproject is looking for speakers of unusuallanguages to make a short translation. See Info on page 18 orwww.remembermewhenimgone.org

Wageningen will have a new busconnection with the train station Ede-Wageningen from 10 December. Anextra long bus fuelled by natural gas willrun every ten minutes during the rushhour and on Sunday evenings toWageningen. It will make fewer stopsthan the 86 bus and will have priority atmost junctions.

The bus will ride along the present routeof the number 86 bus, from the stationvia the Gelderse Vallei hospital, the Mans-holtlaan, De Born, the Nijenoordallee andthe Kortenoordallee to the centre of Wa-geningen. The line will be given number88, and called the Valleilijn. The 86 willrun along the route of the current 83,through Bennekom, and the 83 will stop. The Valleilijn will stop on the south side ofEde-Wageningen train station, the Wage-ningen side, unlike the old 86, whichstops on the north side. During the mor-ning and evening rush hours and on Sun-day evening there will be a bus every 10minutes, at other times every 15 minutes.The buses are extra long, with very quietengines powered by natural gas, which re-duces emissions. From 10 December the-re will also be a more frequent train ser-vice between Amersfoort and Ede-Wage-ningen. Blue Valleilijn trains will departevery half hour and connect with the Val-leilijn bus to Wageningen. / YdH

TOP JOB FOR RABBINGEUniversity professor Rudy Rabbinge hasbeen appointed chairman of the ScienceCouncil of the Consultative Group onInternational Agricultural Research(CGIAR), the umbrella organisation foragricultural research institutes includingthe rice institute IRRI and the maizeinstitute CIMMYT.

Rabbinge will take up the position on 1

January, replacing the current chairman,Wageningen distinguished professor, PerPinstrup-Andersen.

Last year Rabbinge just missed a highinternational appointment. Against thewishes of Western governments, hisIranian competitor was appointedchairman of the FAO Council. According toRabbinge, his new position is at least as

influential. ‘I have been congratulated bymany parties on my appointment atCGIAR. This is much better than the FAOthey said, and I agree with them. The FAO has a lot of organisationalproblems, which is a shame, but thesituation is unlikely to change quickly. I tryto do as much business as possibledirectly with the UN or the World Bankthese days.’ / KV

Resource 0613 20-24 29-11-2006 16:30 Pagina 20


WILL THE WORLD BE VEGETARIAN BY 2050?In fifty years nobody will eat meat or fishanymore. This prediction appeared inNew Scientist as part of the scientificweekly’s 50th anniversary celebrations.By then it will be possible to ‘read’animals’ emotions, and this will lead toan irreversible rejection of the bio-industry and fisheries, according to thescientist who made the prediction.Resource posed the question, will we allsoon be vegetarian?

Professor Kees de Graaf, Professor ofEating Behaviour

‘Eating is about emotions, there’s nodoubt about that. In the Netherlands wehave become estranged from meat.Abattoirs used to be found in the towncentre. Now meat in the supermarket ishardly recognisable as such. With aSpanish ham you can see the rump andthe foot, but a Dutch ham is just a lump ofmeat. If technological advances enableus to make the emotions of animalsvisible, it might influence some people’sbehaviour. But we should not forget thatour attitudes to animals are to a largeextent culturally determined. We find itdifficult to wring a chicken’s neck, but Idon’t think the Chinese do. In a large partof the world people have a very differentattitude to food, what is taboo and whatnot when it comes to eating.

‘Humans are by nature omnivorous, butwhether that means that consciously noteating meat is unnatural, I wouldn’t like tosay. What does seem to be universal isthe structure of a meal. Throughout theworld a hot meal consists of threecomponents: a starch-rich part,vegetables for taste and a protein part.This meal structure is unlikely to change.If we want more vegetarians, there’ll haveto be more protein-rich alternativesavailable. We won’t be able to manage

with the meat substitutes we have now.I’m not vegetarian myself, but my wife is,so I know from experience, it’s possible tolive with it.’

Professor Johan van Leeuwen, Professorof Experimental Zoology

‘I’m not very optimistic about being ableto ‘read’ animals’ emotions. We alreadymake use of derived indicators of ananimal’s well-being, such as bodytemperature, hormone levels and certainbehavioural expressions. This is pretty

difficult, so if we really want to get to theemotions we’ll have to go directly into theneurological network. And the relationbetween neurological signals and feelingsis completely unknown territory, even inhumans. It is still impossible to measurewhat is going on inside another person,never mind being able to do it for otheranimals.

‘That everyone will be vegetarian in fiftyyears’ time would seem to me to be out ofthe question. Anyway, there are alreadyenough arguments why we should eat

less meat. Meat production requires moreinputs from scarce natural resources andeating less meat is known to be healthier.There’s a lot to be said for doing some-thing now to ensure that there is a morefair distribution of protein consumption inthe world. I am not vegetarian myself; I would describe myself as a frugal meateater.’

Peter Heikoop, organic dairy farmer andmeat eater

‘It’s a ridiculous thought that if you arecloser to animals you can’t eat them. Iwould say the opposite applies. My wifeand I were vegetarian for years, but since Itook over my father’s dairy farm we eatmeat again.

‘If you raise animals it makes you think. I used to be vegetarian as I didn’t knowhow meat was produced. Now I have myown farm it’s a different story. If you drinkmilk it’s natural to eat meat as well. Youcould even say it is unethical not to eatthe animals. A cow only gives milk once ithas had a calf. You can smash the brainsof a calf in immediately after it is born, oryou can make sure it has a good life for a year and then eat its meat. Accept thisand eat meat, or become totally vegan,and that means not eating any dairy pro-ducts at all.

‘Vegetarian cheese is made usingnon-animal rennet, but it’s still contra-dictory because the cheese is made frommilk, for which a calf was produced. I amtotally against the bio-industry. But if youchoose to produce milk or eggs then Ithink you should eat up the animals aswell. If you eat eggs, eat a soup chickenonce a year. After a year a laying hen ispast its best for eggs. It’s totally unethicalto throw the chicken on the rubbish heap.’ / Laurien Holtjer, Gert van Maanen

MULTIPLE RESISTANCE IN PLANTS AT A STROKEImagine being able to make plantsresistant to lots of viruses with just onegenetic intervention. It is possible,Wageningen virologists discovered. InDecember they publish details of thetechnology it takes, RNA silencing, in theJournal of General Virology.

RNA silencing is a hot topic at themoment, says Dr Marcel Prince of theVirology Group. ‘Researchers working onmedical applications of RNA silencingwon a Nobel prize this year. There is lessinterest in what’s happening in plantsciences, and that’s a shame, becausewhat we describe in this article is new.’

The article is based on the PhD work of DrEtienne Bucher, who received hisdoctorate in May 2006 in Wageningen. In

the project Wageningen researchersperfected the method of using RNAsilencing to make plants resistant to viraldiseases.

‘RNA silencing happens in plants in thewild,’ says Prins. ‘We use the samemechanism in the cell, and make it moreeffective by introducing a new gene intothe genome. It is a method that hasrelatively few other effects on the plant.’

RNA silencing is the name given to themechanism whereby the plant celldestroys RNA strands of an attackingvirus. The genetic material of most plantviruses consists of RNA. Virusesreproduce by forcing their way into cells,introducing their RNA stands and thenmaking the cell reproduce this RNA. A key

role in this mechanism is played by alarger protein complex that attaches itselfto the RNA strands and destroys them. Ifyou attach a copy of a type of RNA to aprotein, then that protein will recognisethe particular RNA type as a moleculethat must be destroyed. ‘We have shownthat it is possible to attach different sortsof RNA to the protein,’ adds Prins. ‘Andthat by using a new gene with a proteinattached to it you can produce a plantgenome that can destroy various viruses.In this way you can make a plant resistantto all known virus diseases in one go.’

An additional advantage of theWageningen method is that it can be usedfor all plant crops, and that it is surpri-singly easy to give a plant the desiredcharacteristics. Prins thinks that is why

there is so much interest in the method:‘I’ve been doing science for a while now,but I’ve never had so many requests forreprints as for this publication.’

The seed companies involved in theresearch have already used thetechnology: crops with multiple resistanceare available thanks to RNA silencing. Theadvantages are obvious says Prins.‘Insecticide use can be reduced conside-rably with these multi-resistant crops.Many insects that land on plants are notdangerous themselves, it’s the virusesthey transmit that destroy harvests.’Nevertheless the companies involved areunlikely to do much with the new crops inEurope. ‘They are frightened of the consu-mer reaction,’ explains Prins. ‘They don’twant to get their fingers burned.’ / WK

Carcasses of cattle in an abattoir. / photo Bureau voor Beeld

CAREERAneta Ciszewska from Poland, MSc Environmental Sciences 1999:

‘Back home I continued with a masters inengineering at the Warsaw AgriculturalUniversity. My first job was advertised in thenewspaper. I worked as project co-ordinatorand assistant to the president of the PolishNational Conservation Agency, whichpromotes sustainable energy. A few years ago

I switched to a job at the Energy Departmentof the Ministry of Economics. I’m involved inpolicy issues on efficient energy use, whichmeans I maintain contacts with diverse orga-nisations, draft speeches and prepare reports.In Wageningen I learned the importance ofworking as a team member, especially in amulticultural environment. This helped at thestart of my career. I value most the friends Imade, and I’m still in touch with them. / YdH

d.’

ld

ey

r

y

ry

Resource 0613 20-24 29-11-2006 16:30 Pagina 21

STUDENT 22 3

Deze zomer verhuisde Nji Sri vanDeventer naar Wageningen. Devereniging van hogeschoolstudentenopende een nieuwe sociëteit invoormalig Café Peer. HerendispuutArdjoena brak echter met de verenigingen sloot zich aan bij het Wageningsecorps Ceres. Op visite bij de eigenwijzeheren in hun nieuwe dispuutshuis bovende videotheek aan de Bergstraat.

Bezoekers van Club Isabelle, zoals hethuis van Ardjoena is gedoopt, dienen zichbij binnenkomst in te schrijven in het gas-tenboek onder aan de trap. Boven verza-melen enkele Ardjoenaleden, gekleed inpak en stropdas, zich in de ruime kamervan Frank. Daar staan een leren bank entwee grote fauteuils. Aan de muur hangtde beeltenis van Ardjoena, een held uit deOosterse mythologie. Op de vraag hoeveel dispuutsleden er zijn,antwoordt Frank: ‘We hebben honderdvijf-tig leden van wie er twaalf studeren. Maareen aantal is in Deventer achtergebleven,die zijn bezig met afstuderen.’ Niet alle ne-gen huisbewoners in Wageningen zijn Ard-joenalid. ‘We zijn hier met vijf leden’, zegtStijn, die net binnenkomt. ‘De anderen zijnaspirant-leden, die moeten zich nog bewij-zen. Noem het maar ontgroening. Dat kaneen maand duren, maar ook een half jaar.Je krijgt die mooie das niet zomaar.’ Ardjoena was voor de zomervakantie nogonderdeel van Nji Sri. De verhuizing vanVan Hall Larenstein en de vereniging naarWageningen, zorgde voor onenigheid.‘Toen we wisten dat we naar Wageningenmoesten verhuizen is meteen een com-

missie opgezet om naar de toekomst vanNji Sri te kijken’, vertelt Evert, voorzittervan het dispuut. ‘Uiteindelijk is ervoor ge-kozen onderdeel te worden van Ceres.Maar toen is er toch een groep gaan on-derhandelen met Café Peer en Bavaria.Vlak voor de vakantie werd het plan gepre-senteerd om autonoom verder te gaan.Maar wij hebben als dispuut gekozen omwel onderdeel te worden van Ceres.’Binnen Nji Sri heerste enkele weken eenhevig conflict. De ruzie was ook voor bui-tenstaanders te volgen. In het gastenboekop de website van Nji Sri werd flink metmodder gegooid. ‘Tja, het werd wel wat ge-dramatiseerd. En in tijden van oorlog is ermeer toegestaan’, zegt Stijn. ‘Het geeftdenk ik vooral de bevlogenheid weer’, vultWiebe aan. ‘Het kan ons echt iets schelen.’Nu is de omgang met hun voormalig ver-enigingsgenoten wat genormaliseerd.Evert: ‘Er zijn wel wat personen waar ikeven geen zin meer in heb, maar met demeeste praat ik gewoon. Er komen hierook wel eens Nji Sri-leden een biertje drin-ken, hoor.’Van de keuze voor Ceres hebben de herennooit spijt gehad. ‘De mores binnen eencorps, die passen bij ons’, zegt Frank. ‘Ikheb geen zin om in een verbouwde kroegmijn studententijd door te brengen. Ceresheeft ook een heel breed scala aan acti-viteiten, van toneel tot een jachtgezel-schap.’Om toch voldoende binding te houdenbinnen het dispuut is naar een gezamen-lijk huis gezocht. ‘We zijn er de hele zomerdruk mee geweest’, zegt Evert. ‘Afgestu-deerde leden van ons dispuut hebben ons

Nu er in Groningen een bok is ontdekt diemelk geeft, komt één van de traditiesvan de Leeuwarder studentenverenigingOsiris – het bokkenmelken - binnenhandbereik. Tussen de achterpoten vande hermafrodiet hangen zowel testikelsals uiers. Het driejarige dier is niet alleeneen goede dekbok, maar staat ook watmelkgift betreft haar mannetje. Wie hetniet gelooft kan zelf gaan kijken;geitenbedrijf Duinhoeve biedt specialemelkbok-arrangementen aan.

Het lijkt een grote grap maar restaurantHeart Attack Grill zou echt bestaan, inhet stadje Tempe in Arizona. Op het menu staat onder meer dedouble bypass burger. Die wordtuitgeserveerd door dames in sexyverpleegsterskostuumpjes. Dit laatsteis een vereniging van verpleegkundigenin het verkeerde keelgat geschoten: zijdreigt met een rechtszaak. Ietswaarmee het restaurant weerkoketteert.

Webloggen. Het is onnoemelijk populair,maar écht interessante sites zijn erweinig. De alom geprezen blogster MerelRoze gaf op donderdag 23 november tipstijdens een workshop webloggen inboekenwinkel Kniphorst in Wageningen.

Terwijl veel bloggers niet verder komendan het online delen van hun dagelijksesores met één bezoeker per week, trektde weblog van Merel Roze ruim vierdui-zend nieuwsgierigen per dag. Maar methaar sluike haar en soepjurk is ze in hetecht veel minder hip dan haar populaireblog doet vermoeden. Bovendien lijkt het fenomeen webloggenbij Wageningse studenten nog niet te zijndoorgedrongen. Op internet zijn ze nauwe-lijks te vinden en ook onder de participan-ten van vanavond zijn ze zwaar onderver-tegenwoordigd. Ondanks de nodige recla-me gericht op jongeren ligt de gemiddeldeleeftijd boven de dertig.Fam Charko is één van de sporadischestudenten die wel naar de boekwinkel isgekomen. ‘Ik schreef vroeger veel korteverhalen. Nu niet meer, maar ik vind heterg leuk om te schrijven over mijn beleve-

‘EEN BLOGGER MOET DE INTIMITEIT OVERSTIJGEN’

LIEVER BIJ CERES DAN ‘IN EEN VERBOUWDE KROEG’

>

Blogster Merel Roze gaf donderdag 23 november een workshop webloggen bijKniphorst in Wageningen. / foto GA

Eeonmhelaomvopoanhetwdie

Pain drgadeouwamco

DeeetekumAbso

Z

geholpen. Er is een speciale stichting op-gericht, Stichting Onderdak Ardjoena. Dieis nu eigenaar van het huis.’ De dispuuts-leden zijn erg blij met hun nieuwe huis, enniet alleen vanwege de woonruimte. ‘BijCeres heerst wel een kastencultuur’, zegtFrank. ‘Wil je een beetje overkomen, danmoet je een huis hebben.’ De dispuutsleden hebben nog aardig ver-bouwd, blijkt bij een rondgang door het

huis. ‘Het waren allemaal hele grote ruim-tes. We hebben er zelf met gipsplaten ka-mers in gebouwd’, vertelt Frank. De stu-denten hebben een ruime keuken enhuiskamer, en er is ook nog een grootdakterras. Omdat de jongens graag in-druk maken, was daarop een jacuzzi ge-pland. ‘Maar dat gaat voorlopig niet luk-ken, zegt Frank. ‘Misschien wilden we ietste veel.’/ KM

nissen als ik in het buitenland zit’, zegt debiologiestudente. ‘Ik kom hier voor tips.’‘Een weblog is geen dagboek’, benadruktMerel Roze ondertussen. Daar gaan veelmensen volgens haar de fout in. ‘Je hebtwel een eigen blik nodig om iets toe tekunnen voegen, maar deze moet je niet

naar binnen richten. Een blogger moet deintimiteit overstijgen.’Merel leest de verschillende do’s endon’ts voor van een blaadje. ‘Het hoeftniet allemaal waar te zijn wat je schrijft.Een blogger is niet gebonden aan nuan-ces of betrouwbare bronnen zoals in de

journalistiek. Je mag zelfs overdrijven ofliegen. Maar het belangrijkste is de eerstezin, daar draait het allemaal om. Beginmidden in je verhaal en maak de lezernieuwsgierig.’De deelnemers worden aan de slag gezet.‘Nee, zucht, kreun, alles beneden de gor-del doet nog zeer’, leest biologiestudenteFam even later voor als haar eerste zin. Zeis eerder deze week van haar paard geval-len, blijkt als ze verder leest. Tijd voor een uitgebreide analyse van haarstuk is er niet. Niet erg, want plannen vooreen weblog heeft Fam toch niet, evenminals student Heleen van Kernebeek. Ze stu-deert Biologische productiewetenschap-pen aan Wageningen Universiteit. ‘Ik schrijfgraag maar ga geen weblog beginnen, datkost veel teveel tijd. Ik hou wel van de vrij-heid in mijn creaties en kom hier om te ho-ren hoe ik een stuk leuk op kan bouwen.’Erg indrukwekkend vinden de studentende cursus echter niet. Van de tips en oefe-ningen leren ze weinig nieuws. Deson-danks vermaken ze zich. ‘Het is in ieder ge-val motiverend om er mee bezig te zijn. Ikheb zin om weer te gaan schrijven’, zegtFam na een uur workshop. / LH

Leden van herendispuut Ardjoena met boven (vlnr) Wiebe, Frank en Stijn. Midden opde bank zit Evert. / foto GA

NVain enopbio

Deeevlalaeezehijre

Resource 0613 20-24 29-11-2006 16:30 Pagina 22

30 NOVEMBER 2006 23 RESOURCE #13t Een Leidse archeologe heeft zich in haar

onderzoek toegelegd op iets dat demeeste mensen juist willen voorkomen:het laten aanbranden van pap. Inlaboratoriumproeven heeft ze deomstandigheden nagebootst die zichvoordeden in Romeinse aardewerkenpotten. De moderne moleculaireanalyses van aangebrande resten makenhet mogelijk vast te stellen waar detweeduizend jaar oude potten ooit voordienden.

In London is een expositie van opgezetteijsberen geopend. De fototentoonstellingis het resultaat van de speurtocht naaropgezette beren in opslagkamertjes enstatige buitenhuizen. De Brit MarkWilson spoorde 34 vergeten ijsberen opdie door aristocraten als trofee naarEngeland zijn verscheept. Hij kreegdaarbij hulp van een IJslandse collegamet een veelzeggende naam: BryndisSnaebjornsdottir – Sneeuwbeersdochter.

Herr Seele, de Vlaming die samen metKamagurka de absurdistische stripCowboy Henk bedacht, is benoemd totbeschermheer van de ‘Week van deFriet’. Die staat in het teken van debedreigde puntzak. Er werd eenontwerpwedstrijd uitgeschreven envijftien mensgrootte frietzakken wordennu geveild via eBay. De zak van HerrSeele viel niet in de prijzen, maar dekunstenaar is tevreden met zijn opnamein de ‘Orde van de Gulden Puntzak’./GvM

Pastor Ben Engelbertink leefde vier jaarin een Australisch dorp tussen zwaardrinkende en met elkaar op de vuistgaande Aboriginals. Als alternatief voorde fles zette hij op verzoek van enkeleoude vrouwen een cultureel centrum op,waar dorpelingen de traditie van hetmaken van schilderijen van stippen-combinaties weer konden oppakken.

De pastor gaf donderdag 23 novembereen workshop dotpainting bij het studen-tenpastoraat. ‘Een dotpainting is geenkunst zoals wij die kennen maar eenmanier om een verhaal te vertellen.’Aboriginals vertellen bijvoorbeeld hunsongline, een gang langs plekken die voor

hun belangrijk zijn. Als ze een kangoeroetegen kwamen, verschijnt die op hetschilderij. ‘Voor alles is een symbool’, legtEngelbertink uit. ‘Zo is een mens een lijnvan stippen die lijkt op onze letter U. Eenman is een U met een speer, een vrouween U met een stok.’ Met de dotpaintingskonden de dorpelingen een centje bijver-dienen. In de workshop is het de bedoeling dat de cursisten de techniek onder de kniekrijgen. Dat geen van de aanwezigen uitAustralië komt is geen probleem. Ze gaan hun eigen verhaal vertellen, volgenshun eigen traditie. ‘Je wordt vanavondheus geen Aboriginal, hoor’, lacht depastor. / TH

Hans Penders, student Tuin- en Land-schapsinrichting op Van Hall Larensteinin Velp (op de foto rechts), liep een halfjaar stage in de steenrijke oliestad Dubai.Hij werkte samen met studiegenootSander Singor (links) bij landschaps-architectenbureau Cypark en hielp metontwerpen van megatuinen, midden inde woestijn.

‘Het was wel even wennen om daar metgroen bezig te zijn. Een privé-tuin is er tus-sen de vijf en twintig hectare groot. Datnoemen we in Nederland gewoon eenpark. En het ligt allemaal in de woestijn.Ze bouwen er een huis, zetten er een hekomheen en willen dan een mooie groenetuin maken van de woestijn. En dan gaathet bijna alleen om de uitstraling: ze wil-len vooral laten zien hoe welvarend zezijn. Ook de huizen zijn hartstikke groot enmooi. Er mag niets mis mee zijn en allesmoet van het beste materiaal, ook dedingen in de tuin. Ze willen ook allemaalhet beste en duurste irrigatiesysteem, watnatuurlijk wel nodig is om in een woestijneen tuin in leven te houden. Ze hebben eralles voor over. Zelfs langs de weg vanDubai naar Abu Dhabi is alles groen.

Het werk was voor een deel wel vergelijk-baar met Nederland. We hebben bijvoor-beeld een ontwerp voor een grote tuin inSaudi-Arabië verder uitgewerkt in een3D-presentatie. En ik heb veel technischetekeningen gemaakt, waarin ik tuincon-cepten heb uitgewerkt. Het was wel raardat alles zo groot is. Ik moest sowieso erg wennen aan alleluxe. We sliepen in een heel mooi appar-tement van het bedrijf, met beneden eenzwembad, sauna en fitness. En we wer-den regelmatig uit eten genomen in eenvijfsterrenhotel. Daar gingen we regelma-tig heen omdat alleen hotels alcohol mo-gen schenken. Maar het is daar zo luxedat ik in het begin niets durfde aan te ra-ken.Het vreemdst vond ik de mensen. Ze zijnallemaal superrijk, hebben enorme hui-zen en tuinen en hartstikke dure auto’s,maar blijven heel gewoon en vriendelijk.Ze willen wel laten zien hoe rijk ze zijn,maar gedragen zich niet zo. Ze werkenhard, zijn vaak druk bezig met de toe-komst, en bouwen dingen voor hun kinde-ren. Dat vond ik toch wel mooi om te zien.Het gaat ze niet alleen meer om hun ei-gen rijkdom.’ / Koen Moons

TUINIEREN IN DUBAI

ZEG HET MET STIPPPEN HET ECHTEWERK

m-a-

ts

p

Studentenproberenvolgens eenAboriginal-traditie metstipjes eenverhaal teschilderen./ foto GA

NIEUWE MINOR DUURZAME ENERGIEVan Hall Larenstein in Leeuwarden startin september 2007 met de minor Bio-energie. De studierichting zal zich richtenop windenergie en duurzame energie uitbiomassa.

De hogeschool slaat met de nieuwe minoreen eigen weg in. Een poging om onder devlag van Energy Valley met hbo’s uit Fries-land, Groningen, Drenthe en Overijsseleen stichting Toegepast Onderzoek op tezetten, is mislukt. ‘Nu doet iedereen waarhij zin in heeft en zijn we in feite concur-renten,’ concludeert Sietse Bottema, pro-

jectleider van de opleiding.Daarom heeft Van Hall Larenstein beslo-ten zich grotendeels te concentreren opduurzame energie uit biomassa. Bottema:‘Met onze kennis van de landbouw, voed-selprocestechnologie en milieutechnie-ken hebben wij een unieke combinatie inhuis. En wij zijn al betrokken bij tal vanvergistinginstallaties in Noord-Nederland.’De minor dient ook een strategisch doel,volgens Bottema. ‘Milieu is uit bij het grosvan de havisten. Zij hebben geen bood-schap aan gezeur, en deze opleiding draaitom oplossingsgerichte innovaties.’ / WB

Resource 0613 20-24 29-11-2006 16:30 Pagina 23

STUDENT RESOURCE #13

‘Met een groepje tweede-jaars deeltijdstudentenBos- en natuurbeheer vanhogeschool Van HallLarenstein in Velp zijn wehet bos in getrokken omonze eerste bomen temeten. Dit in het kadervan het opstellen van eenbeheersplan’, maildeBram Cornelissen opvrijdag 24 november.Hij stuurde een foto mee,van Fabian achter eenboomstam. ‘Het was nietal te warm maar destemming was oké! Het ismoeilijk al te serieus teblijven als je de hele dagbomen staat te meten.Tegen het einde van dedag waren we dan ookbehoorlijk melig.Afgelopen dinsdag hebbenwe de laatste plotjesopgemeten. Nu hetrekenwerk nog.’

WIE?Ate Poortinga, student Land- en waterbeheeraan Wageningen Universiteit, laadt maandag-middag met zijn vader een vrieskist uit eenauto en rijdt hem op een winkelwagentje delift in van studentenflat Hoevestein.

VRIESKIST?‘Komt bij mijn ouders vandaan. Zij hebben naachttien jaar een nieuwe gekocht en wij kon-den op de afdeling wel een grotere gebruiken.’

WAARVOOR?‘Pizza’s, frikadellen.’ Hij lacht. ‘Nee hoor, erzitten vooral zakken groente in. Net zo makke-lijk en geen last van fruitvliegjes. We zetten ergeen namen op. Je komt gewoon niet aan ietsdat niet van jou is. Twee, drie keer per weekwordt er gezamenlijk gekookt.’

EN HET KARRETJE?‘Dat stond bij ons op de afdeling. Het gaat ooitwel weer eens terug.’ / YdH

LEUKE KETTING

Mistroostige regen, bomen met zielig een-zame blaadjes, dikke jas aan. Al is hetnog niet echt koud, het wordt wel steedsdonkerder. En dan weet je het: Sinter-klaas komt eraan, met zijn cadeautjes,handen vol pepernoten, warme chocomet kaneel en speculaasbrokken.

De spanning die ik nog steeds voel als ikeen zwarte piet zie. Hij kent mijn gehei-men, de donkerste hoeken van mijn ziel.Hij gaat me voor schut zetten en in eenzak stoppen. Met zijn enge witte ogen kanhij me tot een hoopje as reduceren.Dit jaar ga ik voor het eerst bij mijnschoonfamilie sinterklaas vieren. Demeesten ken ik niet, en ik heb een lootjemet de woorden: ‘Floortje, boek,douchegel, leuke ketting.’ Ze is de vrien-din van de neef van mijn vriend, en mijninspiratie is moeilijk op gang te krijgen. Met enige huivering stel ik me voor hoehet zal zijn. Tussen een heel hechte groepmensen die heel veel leuke grapjes ma-ken die ik niet snap. Zwetend naast hethaardvuur, misselijk van de chocomel,

knalrode wangen en angst in mijn ogen. Dan komt het gedicht dat ik gemaakt heb.‘Beste Floortje, Sint zat te denken, wat defuck is een leuke ketting?!?’ of ‘Sint vindtje een leuk kind, je zit op hockey, dat doeje met een stokkie.’ Grapjes die ik zelf nieteens leuk vind. En als ze de ketting ziet,moet ze eerst drie keer slikken voor ze hetvoor elkaar krijgt om te zeggen: ‘leuk...’.Hoe kan ik dat anders oplossen, wat moetik doen? Help me!Opeens breekt het wolkendek open enkomt de zon door: Hyves. Ik ga haar vin-den op internet. Inmiddels weet ik op wel-ke clubs ze zit, waar ze uitgaat, hoe ze er-uitziet. En ja ja, ik heb haar zus gevondenen om hulp gevraagd. Sinds vanochtendben ik alwetend. / Nicolette Meerstadt

VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON

GESNAPT

PRIKBORD24

NICOLETTE

[email protected]

Resource 0613 20-24 29-11-2006 16:30 Pagina 24

Nr. 13 - 30 november (1,14 mb)

Documents

Transcript of Nr. 13 - 30 november (1,14 mb)